Databank voor internationaal jongerenzorg
Bondsrepubliek Duitsland
© IJAB e.V. Godesberger Allee 142 – 148, 53175 Bonn Dezember 2006
1 Algemeen ..............................................................................................................................4 1.1 Centrale gegevens..........................................................................................................4 1.1.1 Overzicht ..................................................................................................................4 1.1.2 Structuur van de bevolking en ontwikkeling .............................................................4 1.1.3 Klimaat en geografie ................................................................................................5 1.1.4 Kaart.........................................................................................................................5 1.1.5 Taal en nationaliteiten ..............................................................................................5 1.2 Reisinformatie.................................................................................................................6 1.2.1 Inreis- en douaneregelingen ....................................................................................6 1.2.2 Valuta en geldwisseling............................................................................................6 1.2.3 Geneeskundige verzorging ......................................................................................6 1.2.4 Wat valt er anders op te letten? ...............................................................................6 1.3 Geschiedenis, cultuur, godsdienst..................................................................................7 1.3.1 Historische achtergrond ...........................................................................................7 1.3.2 Nieuwste geschiedenis ............................................................................................7 1.3.3 Cultuur......................................................................................................................8 1.3.4 Dagelijks leven .........................................................................................................9 1.3.5 Godsdienst ...............................................................................................................9 1.4 Relaties met Duitsland..................................................................................................10 1.5 Politiek en maatschappij ...............................................................................................10 1.5.1 Politiek systeem .....................................................................................................10 1.5.2 Structuur van het bestuur.......................................................................................10 1.5.3 Het politiek landschap ............................................................................................10 1.5.4 Verkiezingen en regering .......................................................................................11 1.5.5 Vakbonden .............................................................................................................11 1.5.6 Media .....................................................................................................................12 1.5.7 Economie en sociale belangen ..............................................................................12 1.6 Onderwijs......................................................................................................................13 1.6.1 Algemeen ...............................................................................................................13 1.6.2 Schoolsysteem.......................................................................................................13 1.6.3 Het universitair systeem.........................................................................................14 1.6.4 Beroepsopleiding ...................................................................................................14 2 Algemene voorwaarden van de jongerenzorg.....................................................................14 2.1 Situatie van kinderen en jongeren ................................................................................14 2.1.1 Cultuur een leefmodellen .......................................................................................14 2.1.2 Werkeloosheid .......................................................................................................15 2.1.3 Criminaliteit ............................................................................................................15 2.1.4 Drugs......................................................................................................................16 2.2 Wettelijke basis.............................................................................................................17 2.2.1 Relevante wetten ...................................................................................................17 2.2.2 Wettelijke bestemmingen met betrekking tot de leeftijd .........................................17 2.3 Kinder-en jongerenpolitieke structuren .........................................................................18 2.3.1 Relevante ministeries en hun bevoegdheden ........................................................18 2.3.2 Nationale en regionale kinderen- en jongerenraadscolleges .................................19 2.3.3 Kinderen- en jongerenpolitieke inrichtingen en hun bevoegdheden ......................19 2.3.4 Kinderen- en jongerenpolitieke accenten...............................................................20 2.3.5 Actieprogramma’s ..................................................................................................20 2.4 Financiering ..................................................................................................................21 2.4.1 Nationale bevordering/stimulering door de staat....................................................21 2.4.2 Particuliere en andere financieringsmogelijkheden................................................21 3 Kinder- en jeugdhulp in de praktijk ......................................................................................22 3.1 Jongerenverenigingen ..................................................................................................22 3.1.1 Overzicht van de structuren van het jongerenverenigingsarbeid ...........................22 3.1.2 Jongerenverenigingen op supraregionaal niveau ..................................................22 3.3 Culturele opvoeding......................................................................................................23 3.4 Sport .............................................................................................................................24 3.5 Jongerenzorg en hulp voor kinderen ............................................................................24 3.6 Activiteiten voor kinderen en jongeren binnen confessionele groeperingen.................25
3.7 Integratie van kinderen en jongeren met een allochtoon achtergrond..........................25 3.8 Jongereninformatie .......................................................................................................26 3.8.1 Informatie- een adviescentra voor kinderen en jongeren.......................................26 3.8.2 Kinderen- en jongerenmedia..................................................................................26 3.8.3 Internationale coöperatie........................................................................................28 3.9 Kinderen en jongeren op reis........................................................................................28 3.9.1 Reisgedrag van kinderen en jongeren ...................................................................28 3.9.2 Jugendherbergen und andere Jugendunterkünfte .................................................28 3.9.3 Tips en informatie voor op reis...............................................................................29 3.10 Internationaal jongerenzorg ........................................................................................29 3.10.1 Centrale inrichtingen ............................................................................................29 3.10.2 Samenwerking met Duitsland ..............................................................................30 3.10.3 Internationale samenwerking ...............................................................................30 4 Verder..................................................................................................................................30 4.1 Documenten .................................................................................................................30 4.2 Literatuur.......................................................................................................................31 4.3 Adressen.......................................................................................................................32
1 Algemeen 1.1 Centrale gegevens 1.1.1 Overzicht
(bron: CIA World Factbook)
Oppervlakte: 357 022 km² Inwoners: 82 531 671 (Stand: 31.12.2003) Hoofdstad: Berlijn Belangrijke steden: Hamburg, München, Keulen, Frankfurt, Stuttgart, Bremen, Bonn, Munster, Essen Godsdienst: christenen (85,1 %), anders (12,1%), moslim (2,7%) (bron: Statistisches Bundesamt, http://destatis.de)
1.1.2 Structuur van de bevolking en ontwikkeling De Bondsrepubliek Duitsland is naast Rusland het dichtst bevolkte land van Europa. Met 230 inwoners per km² is het land relatief dicht bewoond. Rond 87% van de bevolking leeft in steden. Leeftijdsgroep kinderen en jongeren 2005: jonger dan 6 jaar: 4 346 145 6 – 15 jaar: 7 303 727 15 – 29 jaar: 14 541 674 De geboortecijfer (momenteel 1,4 kinderen per vrouw) is voortdurend laag, gelijktijdig is er een verhoging van gemiddelde levensverwachting. Dit zal op tot 2040 tot een stijging van de vergrijzing (aandeel van mensen ouder dan 65) van momenteel 15% op 30% leiden. Volgens de nieuwste peilingen van het Federaal Bureau van de Statistiek zal in 2050 de helft van de bevolking ouder dan 48 jaar en een deerde 60 jaar of ouder zijn. Ook het inwonertal zal – zelfs inclusief de schattingen over immigratie – op ten duur lager woorden. Het inwonertal zal na een kleine stijging op 83 miljoen vanaf 2013 krimpen en tot 2050 op het niveau van 1963 (circa 75 miljoen) dalen. Deze schatting wordt uitgaand van een constante geboortefrequentie van gemiddeld 1,4 kinderen per vrouw, de verhoging van de levensverwachting vanaf de geboorte tot 2050 van 81,1 jaar voor jongens en 86,6 jaar voor meisjes en een jaarlijks positief immigratiesaldo van ongeveer 200 000 personen berekend. Tot een langdurige daling van het bevolkingstal leidt de feit dat in Duitsland in de laatste 30 jaar en ook in de komenden 5 jaar minder mensen overlijden dan geboren worden. De momentele geboortecijfer van rond 730 000 mensen gaat tot 2050 op 560 000 dalen en zal dan maar half zo hoog zijn als het getal van de jaarlijkse sterfgevallen. Een langdurige daling van het inwonertal zal tot een verzwakking van de jongere leeftijdsgroepen (t/m 50 ) leiden. Het aantal van inwoners jonger dan 20 zal van momenteel 17 miljoen (21% van de totale bevolking) op 12 miljoen in 2050 (16%) gaan dalen. De groep van 60plus gaat meer dan twee keer zo groot worden (28 miljoen of 37%). 9,1 miljoen inwoners of 12% van de bevolking zal ouder dan 80 jaar zijn (2001: 3,2 miljoen of 3,9%). (bron: Statistisches Bundesamt, http://www.destatis.de)
1.1.3 Klimaat en geografie De Bondsrepubliek Duitsland is het op vijf na grootste land van Europa. Het land ligt in het midden van het continent en heeft negen buurlanden (in het noorden Denemarken, in het westen Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk, in het zuiden Zwitserland en Oostenrijk en in het oosten Tsjechië en Polen). In het zuiden ligt een deel van de Alpen op Duitse grond (hoogste berg: Zugspitze 2963 meter). Een reeks van middelgebergtes drukt een stempel op het beeld van het landschap in het midden en zuiden van Duitsland. Het karakter van het noorden wordt vooral door de Noord-Duitse laagvlakte bepaald. De langste rivier is met 1320 km – waarvan 865 km op Duitse grond, de Rijn. Het noordwestelijke laagland heeft een maritiem klimaat met milde winters en relatief koele zomers (gemiddelde temperatuur in januari 1°C, in juli rond 18°C ). In dit deel van het land valt er in elk seizoen ruim neerslag. Richting zuidoosten bepalen continentale invloeden het klimaat. De winters zijn duidelijk koeler met minder neerslag. De zomers brengen, vooral in het zuidwesten, vaak subtropisch-zwoele lucht. In zijn geheel ligt het land in een zone van gematigd-koel klimaat.
1.1.4 Kaart
(bron: CIA World Factbook)
1.1.5 Taal en nationaliteiten Minderheden met een eigen taal: * Slavische Sorben (rond 60 000 in Brandenburg Sachsen, Spreewald) met Sorbisch * Denen in Schleswig-Holstein (ook rond 60 000) met Deens, * Minderheden in Noord-Friesland en in het oldenburgische Saterland met Fries. In Duitsland leefden eind 2003 circa. 8,9 miljoen mensen van allochtone afkomst. Hamburg (14,6%), Berlijn (13,2%) en Bremen (12,7%) zijn de steden en deelstaten met het hoogste aandeel van allochtone bevolking., gevolgd van de deelstaten Baden-Würtemberg (12,1%), Hessen (11,5%) en Nordrhein-Westfalen (10,9%). Sachsen-Anhalt en Thüringen zijn de deelstaten met het kleinste allochtone bevolkingsdeel (2,0%). De grootste niet-Duitse bevolkingsgroep wordt gevormd door mensen van Turkse afkomst (1 877 661), van Italiaanse afkomst (601 258), afkomstig uit het voormalige Joegoslavië (568 240),
Griekenland (354 630) en Polen (326 882). De verschillende bevolkingsgroepen blijven gedeeltelijk hun taal spreken, zodat er in Duitsland een reeks van andere talen te horen valt. De Bondsrepubliek Duitsland heeft een hoog aantal van repatrianten uit Oost-Europa, welke in Duitsland een recht op naturalisatie hebben. Velen spreken weinig Duits, zodat vaak ook Russisch te horen is. Voor een groot gedeelte van de jongere generaties van allochtonen en repatrianten in Duitsland is Duits de moedertaal of een aan de moedertaal gelijkwaardige taal geworden. (bron: Statistisches Bundesamt, http://www.destatis.de)
1.2 Reisinformatie 1.2.1 Inreis- en douaneregelingen De lijst van staten met een verplicht of geen visum tot inreis in de Bondsrepubliek Duitsland is op de website van het Ministerie van Buitenlandse zaken te vinden: http://www.auswaertiges-amt.de/www/de/willkommen/einreisebestimmungen/liste_html Bovendien is er informatie over verdere inreis- en douane-voorschriften verkrijgbaar
1.2.2 Valuta en geldwisseling De Bondsrepubliek Duitsland heeft sinds 1 januari 2002 de Euro. Een Euro is navenant 100 Cent. Creditcards en pinpassen zijn gebruikelijk. Pinautomaten zijn in de steden bijna overal te vinden. Betalingsverkeer per giro is bijna overal mogelijk. Actuele wisselkoersen. http://www.oanda/converter/travel of http://www.xe.net/ucc.
1.2.3 Geneeskundige verzorging De Bondsrepubliek Duitsland heeft een betrekkelijk goed systeem van gezondheidszorg met een nauw sluitend netwerk van medische verzorging. Er zijn geen bijzonder aanbevelingen voor vaccinaties. Voor bezoekers uit het buitenland wordt een reisverzekering aanbevolen en is in sommige gevallen zelfs verplicht. De hygiënische en sanitaire verhoudingen zijn over het algemeen meer dan acceptabel. Het drinken van kraanwater is in de meeste regio’s zonder problemen mogelijk.
1.2.4 Wat valt er anders op te letten? Verkeer De snelheid binnen de bebouwde kom: 50 km/h, in uitsluitende woonwijken talrijke zo genoemde „Tempo-30-Zonen“, buiten de bebouwde kom: 100 km/h, zo niet anders aangegeven; op de snelweg: aanbevolen snelheid 130 km/h; bij een ongeluk door een snelheid boven de 130 km/h heeft de bestuurder in ieder geval een medeplichtigheid. Promillegrens: 0,5. Buitenlandse bezoekers moeten soms aan de forse rijstijl van de Duitsers, in verband met. een ontbrekend snelheidsbeperking, wennen. In de centra van de Duitse steden is het vaak moeilijk om een parkeerplaats te vinden. Het gebruik van het openbaar vervoer kan dus veel moeite besparen. Feestdagen: 1 januari (Nieuwjaar), Goede vrijdag en Paasmaandag, 1 mei (Dag van de arbeid), Hemelvaartsdag, Pinkstermaandag, 3 oktober (Dag van de Duitse eenheid), 25 en 26 december (Kerstmis), verder regionale kerkelijke feestdagen.
Openingstijden: Winkels; 10:00 tot 20:00 (over het algemeen); kleinere winkels alleen tot 18:30 of 19:00 uur. In kleine steden en wijken zijn vele winkels in de middaguren gesloten, doorgaans tussen 13:00 en 15:00. Banken: grote banken tot 18:00 uur, gedeeltelijk zelfs op zaterdag. Dit is niet de regel. Toeristische informatie: Internet: http://www.germany-tourism.de
1.3 Geschiedenis, cultuur, godsdienst 1.3.1 Historische achtergrond - 1. eeuw voor Christus: gebied van het huidige Duitsland van de Germanen bevolkt. Romeinse veroveringstochten hebben geen succes. Slag aan het Teutoburgerwald (9 na Christus). - 4. tot 5. eeuw: Germanen dringen het Romeinse Rijk binnen. - 5. eeuw: stichting van het Frankische Rijk door de Merowingers. Koning Chlodwig treedt 498 tot het christendom over. Hoogtijd onder Karel de Grote, die 800 in Aken door de paus tot West-Roomse keizer gekroond wordt. Na zijn dood vervalt het rijk. Lodewijk de Duitse stichtte in 843 het Oost-Frankische rijk. - 10de tot 11de eeuw: de eerste grotere steden ontstaan in Duitsland. De Noord-Duitse stedenbond Hanse speelt vanaf de 14de eeuw een belangrijke rol. - 12de eeuw: Duitse Oost-kolonisatie (talrijke Duitse kolonisten kwamen naar Brandenburg, Mecklenburg en Schlesien). - 16de eeuw: Reformatie. 1517 publiceert Martin Luther zijn 95 thesen tegen de handel met aflaten. Kerkscheuring, godsdienstoorlog. - 17de eeuw: 30jarige oorlog (1618-1648). 1648 Vrede van Munster: vastleggen van de gelijkberechtiging van de confessies. 300 Duitse deelstaten krijgen soevereiniteit. - 17de tot 19de eeuw: Opkomst van Pruisen. Grote keurvorst Friedrich Wilhelm. Onder de koningen Friedrich I., de eerste „koning van Pruisen“, en Friedrich II., de Grote, ontwikkeld zich Pruisen tot een Europese grootmacht. Eerste stichting van een Duitse staat door Otto von Bismarck. - 20ste eeuw: Eerste Wereldoorlog 1914-1918. Novemberrevolutie 1918. Weimarer Republik en vernietiging. Opkomst van Adolf Hitler. Het Deerde Rijk. Liquidatie van de vakbonden, verbod van politieke partijen, opheffing van alle democratische grondrechten, vervolging van tegenstanders, opbouw van concentratiekampen, discriminatie en ontrechting van joden, communisten, zigeuners, homoseksuelen en anderen. Volkerenmoord. Tweede Wereldoorlog 1939-1945. 55 miljoen doden.
1.3.2 Nieuwste geschiedenis Na de oorlog delen de geallieerden – Sovjetunie, USA, Frankrijk en Engeland - Duitsland in vier zones. Grote delen van het oostelijke deel van Duitsland gaan aan Polen. 1948 verval van het viermogendhedenbestuur. 1949 oprichting van de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) vanuit de drie westelijke zones, 1949 oprichting van de Duitse Democratische Republiek (DDR) vanuit de Sovjetische zone. De BRD werd lid van de Europese Economische Gemeenschap en bereikt met hulp van de zogenaamde Marshallplan nieuwe welvaart. Door het Wirtschaftswunder (wonder van de economie) werd de BRD tot een van de leidende industriële naties. Naar Sovjetisch voorbeeld ontstond een socialistisch staat – de Duitse Democratische Republiek – met een centraal geleide planeconomie, die onder de absolute invloed van de Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED) stond. Een opstand van de Oost-Duitse burgers wordt op 17 juni 1953 van Sovjetische troepen brutaal neergeslagen. 1971 volgt Erich Honecker Walter Ulbricht als SED-partijleider op, 1976 wordt hij voorzitter van de staatsraad. Hij was tot 1989 partij- en staatsleiding in personele unie.
In het kader van Glasnost en Perestrojka, de democratiseringsproces van de Oostblok landen sinds het midden van de jaren 80, kwam het in de DDR tot oppositionele demonstraties. Duizenden van DDR-burgers vluchten plotseling uit naar het Westen. Honecker werd afgezet, de grenzen geopend. De eerste vrije verkiezingen van 1990 wint de CDU. Naar onderhandeling met de geallieerden treden de opnieuw gevormden deelstaten (Mecklenburg-Vorpommern, Brandenburg, Sachsen-Anhalt, Thüringen en Sachsen) op 3 oktober 1990 tot de Bondsrepubliek Duitsland bij. Meer over Duitse geschiedenis: http://dhm.de/lemo/home.html
1.3.3 Cultuur Architectuur Duitsland is rijk aan monumenten uit alle epochen: Romaanse (Speyer, Mainz en Worms) en Gotische kathedralen (Keulen, Ulm en Freiburg), talrijke kastelen en sloten uit verschillende tijdperken, moderne architectuur (nieuwe musea in verschillende Duitse steden). Belangrijke Duitse bouwmeesters: Johann Balthasar Neumann, Karl Friedrich Schinkel en Gottfried Semper. Beeldende kunst Oude meesters: Albrecht Dürer (1471-1528), Hans Holbein de Jongere (1497-1543), Lucas Cranach de Oudere (1472-1553). Romantiek: Caspar David Friedrich (1774 – 1840) Expressionisme: Beeldhouwer Ernst Barlach (1870 – 1938), Schilder Emil Nolde (1867 – 1956) en Ernst Ludwig Kirchner (1880 – 1936, Medeoprichter van de 1905 opgerichte kunstenaarsgemeenschap Brücke. Abstracte schilderij: kunstenaarsgemeenschap Blauer Reiter (Franz Marc, 1880 – 1916, August Macke, 1887- 1914). 1919 stichting van de kunstschool Bauhaus. Moderne kunstenaars uit de 20ste eeuw: actie- en objectkunstenaar Joseph Beuys (1921 – 1986), Sigmar Polke, Georg Baselitz, Gerhard Richter. Literatuur: Belangrijkste Duitse dichter: Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), wiens Faust als het belangrijkste stuk in de Duitse literatuur gezien wordt, Friedrich von Schiller (1759 1805) met zijn stuk Die Räuber, Heinrich von Kleist (1777 – 1811), Friedrich Hölderlin (1770 – 1843), Heinrich Heine (1797 – 1856). Realisme: Georg Büchner (1813–1837, Woyzeck), Theodor Storm (1817–1888, Schimmelreiter), Theodor Fontane (1819–1898, Effi Briest). Overgang naar de 20ste eeuw: Gerhart Hauptmann (1862–1946, 1912 Nobelprijs), Thomas Mann (1875–1955, 1929 Nobelprijs), Bertolt Brecht (1898–1956), Heinrich Böll (1917–1985, 1972 Nobelprijs), Peter Weiss (1916–1982). Hedendaagse schrijvers: Günter Grass (Die Blechtrommel, 1999 Nobelprijs), Siegfried Lenz (Deutschstunde) Filosofie Belangrijkste Duitse denker: Immanuel Kant (1724–1804, Kritik der praktischen Vernunft), Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770–1831), Karl Marx (1818–1883, Das Kapital), Martin Heidegger (1889–1976).
Muziek Belangrijke componisten: Johann Sebastian Bach (1685–1750), Georg Friedrich Händel (1685–1759), Ludwig van Beethoven (1770–1827), Felix Mendelssohn Bartholdy (1809– 1847), Robert Schumann (1810–1856), Johannes Brahms (1833–1897), Richard Wagner (1813–1884), Karl-Heinz Stockhausen (*1928). Pop- en rockmuziek: Scorpions, Rammstein, BAP, Herbert Grönemeyer, Marius MüllerWesternhagen Hip-Hop: Die Fantastischen Vier, Fettes Brot. Zie http://www.germanhiphop.de. Film Belangrijke Duitse regisseurs: Wim Wenders (Der Himmel über Berlin), Wolfgang Petersen (Das Boot). Bekende Duitse acteures en actrices: Romy Schneider, Horst Buchholz, Hildegard Knef, Hanna Schygulla, Joachim Król, Götz George, Til Schweiger, Veronika Ferres, Maria Schrader, Heike Makatsch, Gudrun Landgrebe, Heino Ferch, Heiner Lauterbach.
1.3.4 Dagelijks leven Duitsers zijn schoon, vlijtig, correct en betrouwbaar! Dit zijn de attributen, die met Duitsers geassocieerd woorden. Mediterraan levensgevoel en Frans laisser-faire hebben ook de Duitse levenswijze verandert. Het leven bestaat niet alleen uit werk. Mensen genieten meer en meer van zon en lediggang. Op Duitse tafels verschijnen steeds meer internationale gerechten. In de grote steden is een multicultureel, in ieder geval veelvuldig ambiente waar te nemen. De migratie van mensen met een allochtone achtergrond hebben naast conflicten en problemen ook tot tolerantie en acceptatie van vreemde verschijningen geleidt. Nog steeds hebben Duitsers graag een vaste borrelavond (Stammtisch), spelen ze graag skaat, hebben ze graag een volkstuin of zijn lid van een kegelvereniging. Activiteiten in verenigingen spelen een grote rol in de vrijetijdsbesteding. De jongere generaties beginnen weliswaar zich hiervan af te zetten en eigen wegen te gaan. Nieuwe modes en trends worden snel opgepikt en net zo snel weer afgelegd. Het legendarisch enthousiasme voor voetbal blijft bestaan. In de openbare ruimte en op het werk is het gebruikelijk om het formele “Sie” te handhaven, ook al kent men buren of collega’s al lang. Het “Du” wordt alleen in de vriendenkring en tussen collega’s en bekende gebruikt. Kinderen tot 16 jaar woorden getutoyeerd. In de regel biedt de oudere persoon het “Du” aan de jongere tegenover aan, op het werk de baas aan zijn medewerkers.
1.3.5 Godsdienst Ongeveer 85% van de Duitse bevolking zijn christenen, ongeveer in gelijke delen protestanten en katholieken. Dit getal is de laatste jaren op grond van het hoge aantal van uittredingen uit de kerk constant gedaald. Gelijktijdig daalt het getal van praktiserende christenen. De verhouding tussen protestanten en katholieken is bijna even maar verschillend per regio. In het algemeen is er een Noord-Zuid verschil te constateren, in het Noorden (en het Oosten) leven meer protestanten, in het Zuiden veel meer katholieken. De islam speelt in het leven van veel mensen een grote rol. Men schat dat ongeveer 2,7% van de bevolking (in West-Duitsland) moslims zijn. In de Bondsrepubliek zijn er talrijke gebedshuizen en moskeeën. Maar nog ongeveer 0,1% van de bevolking is joods. Een bepaalde stijging van het getal wordt door migratie uit de voormalige Sovjetunie bereikt.
In de Bondsrepubliek trekken de kerken hun inkomsten vooral uit de, samen met de loon- en inkomstenbelasting verheffen kerkbelasting.
1.4 Relaties met Duitsland Zie het hoofdstuk andere landen
1.5 Politiek en maatschappij 1.5.1 Politiek systeem Volgens de grondwet van 1949 is de Bondsrepubliek Duitsland een parlementaire democratie. Wetgevend orgaan. de om de vier jaar verkozen bondsdag. Regeringshoofd: bondskanselier (http://www.bundeskanzlerin.de), wordt door het parlement verkozen (kanselierdemocratie). Staatshoofd: bondspresident (http://www.bundespraesident.de), wordt om de vijf jaar door de zogenaamde bondsverzameling verkozen (representatieve functies). Bondspresident (sedert 2004): Horst Köhler. Het rechtswezen is onafhankelijk. In het geval van geschillen met betrekking tot het grondwet wordt het constitutioneel hof ingeschakeld. Hoofdstad: Berlijn, sinds het najaar 1999 ook zit van parlement en regering. Sinds de bondsdagsverkiezingen van September 2005 regeert in Duitsland weer een coalitie van CDU/CSU en SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands) onder bondskanselier Angela Merkel (CDU).
1.5.2 Structuur van het bestuur De Bondsrepubliek Duitsland is een federaal georganiseerd bondsstaat, bestaand uit 16 deelstaten, die een ieder eigen constitutie, wetten, parlement en regering. Voor bepaalde politieke gebieden – onder andere. cultuur, opleiding en politie – zijn de deelstaten helemaal zelf verantwoordelijk. De steden Bremen, Hamburg en Berlijn vormen stad-staaten op het niveau van deelstaten. Ieder deelstaat stuurt afhankelijk van zijn grote drie tot zes vertegenwoordigers naar de bondsraad, die aan de wetgeving van de bond meewerkt. Voor talrijke wetten op bondsniveau is de toestemming van de bondsraad verplicht.
1.5.3 Het politiek landschap Vijf politieke partijen en allianties van partijen bepalen het politiek landschap. Alle anderen partijen worden meestal door de 5%-regel afgewezen. In de bondsdag vertegenwoordigd: - SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands). http://www.spd.de. - CDU/CSU (Christliche Demokratische Union/Christlich-Soziale Union). CDU/CSU vormen in het parlament een gezamelijke fractie. De CSU treedt alleen in Beieren als zelfstandige partij op. http://www.cdu.de, http://www.csu.de. - Bündnis 90/Die Grünen Deze partij ontstond eind jaren 70 uit ecologisch georiënteerde groepen en is na de hereniging met een beweging van burgerrechten uit de voormalige DDR gefusioneerd. http://www.gruene.de. - FDP (Freie Demokratische Partei). http://www.fdp.de - Die Linke. Alliantie van PDS en Partei Arbeit & soziale Gerechtigkeit – Die Wahlalternative (WASG). Deze samenwerking van links heeft in juli 2005 tot een
naamsverandering van de PDS tot „Die Linkspartei.PDS“ geleidt. http://www.sozialisten.de. Extreem rechtse partijen zoals Republikaner, NPD en DVU (Deutsche Volksunion) bereiken regionaal soms hoge resultaten. Zij waren en zijn in sommige parlementen op regionaal- of deelstaatsniveau vertegenwoordigd.
1.5.4 Verkiezingen en regering Resultaten van de bondsdagsverkiezingen (16de Duitse Bondsdag) van 18 september 2005 (inclusief de na-verkiezingen van 2 oktober 2005 in Dresden) met een participatie van 77,7% (2002: 79,1%): Partij
Percentage 2005
Percentage 2002
SPD CDU CSU Bündnis90/Die Grünen FDP Die Linke andere
34,2% 27,8% 7,4% 8,1% 9,8% 8,7% 4,0%
38,5% 29,5% 9,0% 8,6% 7,4% PDS 4,0% 3,0%
Bondskabinet Bondskanselier Vice-kanselier en Minister van Arbeid en Sociale Zaken Minister van Buitenlandse Zaken Minister van Binnenlandse Zaken Minister van Economie en technologie Minister van Verdediging Minister van Justitie Minister van Financiën Minister van Voeding, Landbouw en Consumentenbescherming Minister van Familie, Bejaarden, Vrouwen en Jongeren Minister van Gezondheid Minister van Vervoer, Bouw en Opbouw Oost Minister van Milieu, Natuurbescherming und Reactorzekerheid Minister van Opleiding en Wetenschap Minister van Economische Samenwerking en Ontwikkeling
Angela Merkel (CDU) Franz Müntefering (SPD) Frank-Walter Steinmeier (SPD) Wolfgang Schäuble (CDU) Michael Glos (CSU) Franz Josef Jung (CDU) Brigitte Zypries (SPD) Peer Steinbrück (SPD) Horst Seehofer (CSU) Ursula van der Leyen (CDU) Ulla Schmidt (SPD) Wolfgang Tiefensee (SPD) Sigmar Gabriel (SDP) Annette Schavan (CDU) Heidemarie Wieczorek-Zeul (SPD)
Internet: http://www.bundesregierung.de
1.5.5 Vakbonden Traditioneel spelen de vakbonden een belangrijke rol in Duitsland en oefenen een sterk invloed op politiek en maatschappij uit. Tijdens de jaarlijkse CAO-onderhandelingen vertegenwoordigen de vakbonden de interesses van de werknemer tegenover de werkgevers en zijn ze in de media duidelijk aanwezig. In de laatste jaren hebben de vakbonden last van een tekort aan leden. Dit in het kader van de achteruitgang van de traditionele takken van industrie en beroep zoals de mijnbouw en de metaalindustrie. ÖTV, HBV, DAG, IG Medien en DPG zijn in 2001 tot de grote vakbond voor de dienstverlenende sector ver.di gefusioneerd. Ver.di is dus de grootste Duitse vakbond. Ver.di en de vakbonden IG Bergbau, Chemie, Energie; IG Metall, IG Bauen-Agrar-Umwelt;
Gewerkschaft Erziehung und Wissenschaft; Gewerkschaft Nahrung-Genuss-Gaststätten; Gewerkschaft der Polizei; Transnet zijn in de Deutsche Gewerkschaftsbund (DGB, http://ww.dgb.de) samengesloten. Leden: 7 013 037 (31.12.2004)
1.5.6 Media Het grondwet van de Bondsrepubliek Duitsland garandeert persvrijheid. Een censuur van de verslaggeving ontbreekt dus. De media bereiken rond 75% van de burgers. Dagelijks verschijnen rond 440 kranten. Voor de publiekrechtelijke radio- en televisiezenders bestaat een heffing, commerciële zenders financieren zich vooral door reclame. Belangrijkste landelijke dagbladen: Süddeutsche Zeitung (SZ): http://www.sueddeutsche.de Frankfurter Allgemeine (FAZ): http://www.faz.de Frankfurter Rundschau (FR): http://www.fr-aktuell.de Die Welt: http://www.welt.de Die Tageszeitung (TAZ): http://www.taz.de Het grootste boulevard-blad: BILD-Zeitung, dagelijkse oplage van meer dan 5 miljoen kranten (http://www.bild.de). Grootst regionaal dagblad: Westdeutsche Allgemeine Zeitung (WAZ), dagelijkse oplage van rond 1,3 miljoen kranten. Belangrijkste weekbladen: Die Zeit: http://www.zeit.de Der Spiegel: http://www.spiegel.de Focus: http://www.focus.de Publiekrechtelijke televisiezenders: ARD (Allgemeine Rundfunkanstalten Deutschlands), ZDF (Zweites Deutsches Fernsehen), met aangesloten deerde programma’s (ARD) en 3SAT (ZDF). Commerciële zenders: RTL, SAT 1. Het internet heeft zich in Duitsland als massamedium doorgezet. Rond 58% (2002: 46%) van de bevolking vanaf een leeftijd van tien jaar gebruikte in het eerste kwart van het jaar minimaal een keer het internet. In de leeftijdsgroep van 10 tot 24 jarigen gebruikten circa. 86% het internet, maar slechts 22% van mensen boven 54 jaar. (bron: http://www.destatis.de/presse/deutsch/pm2005/p1200024.htm, 27.04.05)
1.5.7 Economie en sociale belangen Duitsland behoort tot de meest ontwikkelde en rijkste industrielanden ter wereld. Belangrijkste industriële takken: machinebouw, chemische en elektronische industrie, voertuigbouw (op twee na grootste producent van auto’s). Belangrijkste Duitse bedrijven: Daimler-Benz, Volkswagen, Siemens. Duitsland is een traditioneel exportland. Belangrijkste handelspartners: Frankrijk, GrootBrittannië, USA, Italië en Nederland. Grondstoffen woorden vooral geïmporteerd. De mijnbouw bevindt zich al jaren in een crisistoestand omdat Duitse kool op internationaal niveau niet in staat tot concurrentie is. De subsidie is te intensief. Het zelfde geldt voor de metaalindustrie. Een van de grootste problemen is de hoge staatsschuld. Het budget heeft voor 2004 een financeringstekort van 84,5 miljard euro, vergeleken met het bruttoinlandsprodukt (BIP) is dit 3,9% (referentiekader: Verdrag van Maastricht: 3%). In vergelijking tot 2003 is het BIP in 2004 rond 1,7% gestegen. Na een zwakke economische ontwikkeling in de voorafgaande drie jaren is dit de hoogste stijging sinds 2000 (+2,9%). Al jaren zijn veel mensen werkloos en pas in November 2006 waren er voor het eerst weer minder dan 4 miljoen werklozen. In het Oosten van het land ligt het werklozengetal in sommige regio’s bij ongeveer 20% van de werkende bevolking. De inflatie bleef in deze jaren relatief laag en was in 2005 ongeveer 2%.
Duitsland heeft een nauwsluitend net van sociale zekerheid – van een goed uitgebouwd systeem van gezondheidszorg tot een wettelijk verplicht sociale verzekering. Een reeks van vernieuwingen zal dit jaar woorden geïntroduceerd. (bron: Munzinger; http://www.destatis.de/presse/deutsch/pm2005/p0190121.htm, 28.04.05)
1.6 Onderwijs 1.6.1 Algemeen Verantwoordelijk voor het onderwijssysteem in het algemeen is het Bundesministerium für Bildung und Forschung (BMBF; Opleiding en wetenschap, http://www.bmbf.de). Verantwoordelijk voor onderwijspolitiek en onderhoud van de onderwijsinrichtingen van de overheid zijn en de deelstaten zelf. De overkoepelende coördinatie wordt door de Ständige Konferenz der Kultusminister (KMK, permanente conferentie van de ministers voor cultuur en onderwijs op deelstaatniveau, http://kmk.org) uitgevoerd. In Duitsland bestaat een algemene leerplicht, die op een leeftijd van zes jaar begint. Vervolgens worden minimaal negen jaar Grund- en Hauptschule (Basisonderwijs en Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs) en tot een leeftijd van 18 jaar minimaal drie jaar beroepsonderwijs vereist. Scholen zijn in Duitsland gratis. Na vier jaren basisschool (Grundschule) zijn er verschillende opties zoals: Haupt- en Realschule (Voorbereidende Beroepsonderwijs), Gesamtschule (scholengemeenschap) en Gymnasium (Voorbereidende Wetenschappelijke Onderwijs). In het kader van het subsidieprogramma “toekomst opleiding en begeleiding” van de regering werden in 2003 de eerste dagscholen in Duitsland geopend. Dit is een eerste stap op de weg naar een grote vernieuwing op het onderwijs-sector in Duitsland. Voor het pedagogisch concept van deze scholen tekenen de deelstaaten verantwoordelijk. Het onderwijsniveau is hoog, maar heeft weliswaar in de laatste jaren met dramatische bezuinigen te kampen (meer studenten dan docenten). Ook het getal binnen de opleidingsplaatsen is minder dan de vraag. De alfabetiseringsquote ligt op ongeveer 99%.
1.6.2 Schoolsysteem Voor kinderen ouder dan zes jaar bestaat een leerplicht. Het bezoek van peuter- of kleuterschool is vrijwillig. In de regel worden de kinderen vanaf het deerde jaar naar de kleuterschool (Kindergarten) gestuurd. De leerplicht omvat 12 jaar en is verdeelt in: Grundschule (basisschool, 4 jaar). Na de basisschool zijn de volgende types mogelijk: Hauptschule (vijf tot zes jaar) met een Hauptschul-diploma is de deelname aan en opleiding in het kader van het duaal systeem (beroepsbegleidend deeltijdonderwijs aan beroepsscholen). Realschule: (zes jaar) met een Realschul-diploma is het doorstromen naar een Fachoberschule, een Fachgymnasium of een Gymnasium mogelijk. Gymnasium (negen jaar), het Abitur is nodig voor de toelating tot hogescholen en universiteiten. In sommige deelstaten bestaan verder de zogenaamde Gesamtschulen, waar de diploma’s van de verschillende onderwijsvormen op een school behaald kunnen woorden. Particuliere scholen spelen in Duitsland een minder belangrijke rol binnen het onderwijssysteem. Meestal zijn ze met hoge kosten verbonden. Belangrijkste en meestal ook eerste vreemde tal op Duitse scholen is het Engels. In de regel beginnen de lessen Engels na de basisschool. Weliswaar wordt ondertussen ook meer met vreemde talen voorafgaand aan de basisschool geëxperimenteerd. Na de Engelse volgt de Franse les. Op het Gymnasium is Latijn nog altijd gangbaar. Talen zoals Spaans, Italiaans en Russisch worden steeds vaker geleerd.
1.6.3 Het universitair systeem Hogescholen en universiteiten behoren tot de tertiaire sector van het Duitse onderwijssysteem. In 2002/03 waren er in totaal 1 925 000 studenten ingeschreven, 47 % daarvan vrouwelijk. Collegegeld was vroeger in Duitsland een groot taboe. Deze situatie is de afgelopen jaren veranderd. Eerst kwam er collegegeld voor mensen die te lang studeerden, voor gaststudenten (van andere universiteiten) en deelnemers van graduate en masterclasses. Onderdussen hebben sommige deelstaaten ook collegegeld voor gewone studies geintroduceert (b.v. Bachelor, Diplom, Magister). Afhankelijk van de deelstaat en de universiteit is dit rond 500 Euro per Semester. Voor meer informatie kijk op: http://www.studis-online.de/StudInfo/Gebuehren/ Voor sommige vakken is er een toelatingsbeperking, de zogenaamde Numerus Clausus (NC), welke een bepaald diploma-resultaat vereist. Studenten hebben, afhankelijk van de financiële situatie van de ouders de mogelijkheid om binnen het Bundesausbildungsförderungsgesetz (BaföG, wet op de studiefinanciering, http://www.das-neue-bafoeg.de) een studiebeurs aan te vragen. Deze beurs is tijdelijk beperkt en begint op zijn vroegst vijf jaar naar de laatste uitkering. Informatie van het Bondsministerie van Opleiding en Wetenschap: http://www.bmbf.de/pub/ausbildungsfoerderung-bafoeg_bildungskredit_und_stipendien.pdf. HOTLINE BAföG: 0800 BAFOEG1, 0800 2236341.
1.6.4 Beroepsopleiding De beroepsopleiding in Duitsland verloopt in het kader van het zogenaamde duaal systeem. Naast een praktijkgerichte opleiding in een bedrijf hebben de scholieren twee keer per week beroepsgericht onderwijs op een vakschool. Dit onderwijs omvat in de regel niet meer dan twee dagen per week. 2001 waren 1 684 700 mensen in opleiding, hiervan 876 100 in de industrie en de handel en 564 500 in het handwerk. De meest gevraagde beroepen waren automonteur, elektromonteur, schilder en lakwerker bij de mannen, bij de vrouwen kantoorbediende, detailliste, doktersassistente, kapster. Voor een gewoon opleidingsplaats is het diploma van de Hauptschule vereist. (bron: Statistisches Bundesamt, http://www.destatis.de)
2 Algemene voorwaarden van de jongerenzorg 2.1 Situatie van kinderen en jongeren 2.1.1 Cultuur een leefmodellen In de Bondsrepubliek Duitsland leven circa. 26,2 miljoen mensen jonger dan 30 jaar (2005). De woonsituatie van de jongeren is vergeleken met andere Europese landen relatief goed. Jonge Duitsers reizen graag een veel in het binnen- en buitenland. De 15. Shell-Jugendstudie 2006 benadrukt: Jongeren hebben een groot bewustzijn voor de belangrijke thema’s binnen de maatschappij. Zij zoeken uitdagingen, proberen oplossingen te vinden en zijn niet snel ontmoedigd. Jongeren hebben respect voor oudere generaties. Zij beschouwen hun toekomst als onzekerder dan vier jaar geleden. Voor deze achtergrond worden familie’s weer belangrijker. 72% van de jongeren is van mening dat men een familie nodig heeft om echt gelukkig te kunnen zijn. Bijna drie kwart van de ondervragde jongeren (73%) tussen de 18 en 21 jaar wonen nog bij hun ouders. De actuele studie laat zien dat jongeren vandag een stabiel systeem van waarden hanteren.
Jongeren uit familie’s die sociaal hoger gepositioneerd zijn, gaan vaker op scholen met betere beroepskansen dan jongeren uit moeilijkere sociale verhoudingen. Deze zijn vaker op Haupt- en Sonderschulen te vinden en zij berijken vaak niet de resultaten, die met hun potential corresponderen. Jonge vrouwen hebben op het gebied van scholing jonge mannen ingehaald en streven ook in toekomst in de richting van hogere opleidingen – en tendens, die al in de Shell Jugendstudie 2002 aan te voelen was. 2006 wilden 55% van de meisjes het Abitur doen en maar 47% van de jongens. De actuele Shell Jugendstudie laat weliswaar ook zien dat de meste jongeren in Duitsland nog steeds maar een matige verhouding met kerkelijk-religieuze ideen heeft. In de groep van jongeren met een migratieachtergrond heeft “echt” religieus zijn nog steeds een sterke positie. 52% van de allochtone jongeren geloven in een persoonlijke god, tegenover slechts 28% van de autochtone jongeren. Voor meer informatie ga naar: http://www.shell-jugendstudie.de Volgens de KidsVerbraucherAnalyse 2004 hebben de 6,09 miljoen jongeren tussen zes en dertien jaar een koopkracht van rond 6,03 miljard euro – dat is, vergeleken met 2002 een stijging van 17%. Per maand krijgen de jongeren rond 20 € in de vorm van zakgeld. Ze geven het geld meestal uit voor snoep (60%), tijdschriften of stripverhalen en ijs (36%). Binnen de gewenste voorwerpen rangeert het mobiel ver boven. 51% van de jongeren willen graag een eigen mobieltje hebben (2002: 41%). 1,6 miljoen mobieltjes behoren al bij deze leeftijdsgroep, waarvan hoofdzakelijk in de groep van 10 tot 13-jarigen. Het merkbewustzijn van de 6 tot 13-jarigen is behoorlijk sterk. Binnen de food-sector is het licht gestegen. Wat non-food-producten betreft is het merkbewustzijn gedaald, maar nog steeds duidelijk in de vorm van sportschoenen, tassen, spijkerbroeken, benodigdheden voor school en mobieltjes aanwezig. Voor de 6 tot 13jarigen is een gemeenschappelijke hoofdmaaltijd nog steeds de regel. Maar slechts 3% van de kinderen gaat zonder ontbijt het huis uit of zonder avondeten naar bed. Als tussendoortje op school zijn vooral boterhammen (89%), fruit (68%) of snoep (27%) populair. De consumptie van snoep is in vergelijking tot 2002 om 10% gedaald. Chips en noten zijn weliswaar populairder geworden. Traditioneel speelgoed zoals poppen, Lego en puzzels blijven populair. Bijna elk meisje in de leeftijdsgroep van 6 tot 13 heeft poppen (83%) of pluche-beesten (83%). Drie kwart van de meisjes houden van puzzelen. Bij de jongens is Lego-speelgoed nog steeds populair (87%) gevolgd van elektrische auto’s en racebanen (79%). Puzzelen doen 66% van de jongens. Het populairste vrijetijds- en sportgereedschap is het fiets met meer dan 80%. (bron: KidsVerbraucherAnalyse 2004, http://www.ehapa.de/ehapa/e7/e36/e37/e1539/index_ger.html, 28.04.05)
2.1.2 Werkeloosheid De 15. Shell Jugendstudie 2006 laat zien dat jongeren vaker bang zijn, hun werk te verliezen of maar onvoldoende werk te kunnen vinden. Makten zich in 2002 nog 55% bang hierover, zijn het in 2006 al 69%. Ook de angst voor de economische crisis en voor de groeiende armoede steeg de afgelopen jaren van 62% op 66%. Voor meer informatie kijk op: http://www.shell-jugendstudie.de. In November 2006 lag de werkeloosheid in de leeftijdsgroep van onder 25 volgens de ILOstatistiek bij 13,8%. (bron: http://www.destatis.de, 5.12.06)
2.1.3 Criminaliteit Het zijn vooral mannelijke jongeren, die strafbaar worden. De door jongeren begane delicten zijn hoofdzakelijk kleinere strafbare feiten zoals zwartrijden, belediging, vechtpartijen, aankoop van softdrugs, stelen, zaakbeschadiging en kleinere inbreuken.
2003 waren 5,4% van de verdachten kinderen tot een leeftijd van 14 jaar. 23 % jongeren (14 tot 21 jaar) en 22,8% volwassene van een leeftijd van 21 t/m 30 jaar. Binnen de autochtone (allochtone) dadersgroep zijn 5,8% (3,9%) kinderen tot 14 jaar, 13,6% (9%) jongeren tussen de 14 en 18 jaar, 10,8% (9,6%) tussen de 18 en 21 jaar en 10,9% (15%) jonge volwassene tussen 21 en 25 jaar. Kinderen en jongeren hebben binnen de autochtone dadersgroep een hoog percentage, binnen de allochtone dadersgroep is het aandeel van jonge volwassenen en volwassenen hoger. In totaal is het aandeel van de verdachte kinderen sinds 2000 gedaald. In 2003 zonk het aandeel van de verdachte Duitse kinderen om 6,8% en het aandeel van de verdachte niet-Duitse kinderen om 2,4% vergeleken met 2002. Het meest voorkomende door Duitse (104 757) en niet-Duitse (21 601) kinderen delict was in 2003 winkeldiefstal ( 48 811 delicten van Duitse kinderen, een daling van 10,2% vergeleken met 2002; 9889 delicten van niet-Duitse kinderen, een daling van 4,1% t.o.v 2002). Op de tweede en de deerde plaats bij Duitse kinderen liggen zaakbeschadiging en lichamelijk letsel, bij niet-Duitse kinderen lichamelijk letsel en zaakbeschadiging. Zowel Duitse als ook niet-Duitse jongeren tussen de 14 en 18 jaar werden in 2003 het vaakst wegens eenvoudige diefstal aangehouden, gevolgd door winkeldiefstal en lichamelijk letsel. In de leeftijdsgroep van 18 tot 20-jarigen worden door Duitse jongeren het vaakst drugsdelicten begaan (stijging van 1,8% vergeleken met 2002), gevolgd door fraude (stijging van 12,2% t.o.v. 2002) en lichamelijk letsel (stijging van 4,1% t.o.v. 2002). Allochtone 18 tot 20-jarigen overtreden het vaakst tegen het Ausländer- en Asylverfahrengesetz (migratie en asielprocedure, daling van 15,3% t.o.v. 2002), gevolgd van fraude en lichamelijk letsel (stijging van 4,9% t.o.v. 2002). In totaal is in de leeftijdsgroep van 14 tot 21 jaar binnen de autochtone dadersgroep een stijging van 2,5% t.o.v. 2002 te constateren. Binnen de allochtone dadersgroep was dit getal met 5,4% gedaald. Binnen de dadergroep jonge volwassenen is in 2003 een stijging van 6,1% t.o.v. 2002 te constateren. Binnen de niet-Duitse groep is er een totale daling van alle delicten van 4,1% te constateren. Binnen de verschillende sectoren is de er weliswaar een aanzienlijke stijging op te merken, vooral bij delicten tegen het wapenwet (Duitse daders: +91,2% t.o.v. 2002, nietDuitse daders: +104% t.o.v. 2002). Een toename is er ook binnen de drugsdelicten, vooral i.v.m. cannabis en lichamelijk letsel. In Frankfurt/Main hadden in 2003 55% van de aangehouden jongeren en 58,3% van de 18 tot 21 jarigen een allochtone achtergrond. Ook binnen de groep van verdachte Duitse kinderen heeft Frankfurt/Main de hoogste aandeel van 50,3% voor München (40%), Köln (38,5%), Stuttgart (38,3%) en Mannheim (34,3%). In de grote steden van de nieuwe deelstaten spelen niet-Duitse minderjarige daders geen grote rol meer (Chemnitz 6,4%, Leipzig 4,6%, Erfurt en Potsdam 4%, Dresden 2,5%). (bron: Bundeskriminalamt, http://www.bka.de/pks/pks2003/index2.html, 29.04.05)
2.1.4 Drugs Jongeren zien drugs vaker als oplossing van hun problemen dan vroeger. De leeftijd van beginnende consumenten van soft en hard drugs is verder gedaald – volgens de Sucht- en Drogenbericht (verslaving en drugs) van de bondsregering van 2000. Onder heel jonge consumenten spelen de zogenaamde party-drugs een grote rol. Een deerde van de jongeren drinkt alcohol, een klein deel hiervan zelfs dagelijks. Een kwart van de jongeren heeft ervaring met cannabis, er is in dit geval geen sprake van een Oost-West verschil. Jongeren zijn evenals betrokken bij problemen met medicamenten. Volgens een onderzoek uit Bremen onder 14jarige geeft meer dan de helft van alle kinderen aan, regelmatig medicamenten te slikken. Angsteinjagend is volgens het onderzoek ook de gereedheid van de ouders om de prestatie van hun kinderen via medicamenten te bevorderen. Een kwart van de leeftijdsgroep jongeren rookt regelmatig, ongeveer net zo veel jongens als meisjes.
Wat illegale drugs betreft speelt cannabis de hoofdrol. Meer dan een kwart van de jongeren heeft ervaring hiermee. Een kleine groep jongeren (tussen de drie en vier percent) consumeren ecstasy en amfetamine. Het getal van de door de politie geregistreerde eerstgebruikers is sterk gestegen. Informatie voor slachtoffers, familieleden en medewerkers van drugsprojecten: http://www.drogenhilfe.de
2.2 Wettelijke basis 2.2.1 Relevante wetten Algemene wetten: Burgerlijk Wetboek, Wetboek van Strafrecht, Bondswet voor Sociale Bijstand, Wet ter bevordering van de arbeid. Een reeks van wetten heeft uitsluitend met de bijzondere probleem van kinderen en jongeren te maken. De belangrijkste zijn: - Kinder- und Jugendhilfegesetz (KJHG, Kinderen- en Jongerenhulp): wettelijke basis voor de kinderen- en jongerenhulp in Duitsland, onderscheidt tussen de volgende leeftijdsgroepen: kinderen jongeren jonge volwassenen jonge mensen
nog geen 14 jaar wel 14 maar nog geen 18 jaar wel 18, maar nog geen 27 jaar nog geen 27 jaar
- Het Gesetz zur Verbreitung jugendgefährdender Schriften und Medieninhalte ter bescherming van minderjarigen voor de gevaren van de media en het Gesetz zum Schutze der Jugend in der Öffentlichkeit (JÖSchG), voor regels i.v.m. het verblijf van jongeren in kroegen en de consumptie van alcohol werden medio 2002 tot het nieuwe Jugendschutzgesetz samengevoegd. De wet trad op 1 april 2003 in werking. De nieuwe elementen omvatten een leeftijdsgrens ook voor computerspelletjes en strengere voorschriften voor het kopen van tabak. - Jugendarbeitsschutzgesetz: ter bescherming van overbelasting en gevaren op het werk. -Arbeitsförderungsgesetz: legt de verantwoording van de Bundesagentur für Arbeit voor de steun van jongeren in opleiding vast. - Gesetz über Zivildienst: Vernieuwing van 1 oktober 2004 en verkorting van de vervangende dienstplicht van tien op negen maanden (gelijk aan de militaire dienst). Jongens worden tot het eind van hun 23ste voor de militaire of de vervangende dienstplicht ingetrokken (voormalig 25 jaar). Van militaire of vervangende dienstplicht kan worden bevrijd wie getrouwd is, in een geregistreerd partnerschap leeft, het zorgrecht voor minimaal een kind heeft of minimaal twee broers of zussen heeft die een jaar hun militaire of vervangende dienstplicht nagekomen zijn. Meer weten, die betrekking tot kinderen en jongeren hebben op de homepage van de bondsregering http://www.bundesregierung.de unter Gesetze/Sachgebiete Kinder und Jugend
2.2.2 Wettelijke bestemmingen met betrekking tot de leeftijd bestemming begin van de leerplicht leeftijdsbeperking voor films actief en passief kiesrecht binnen een bedrijf beperkte wettelijke aansprakelijkheid
leeftijd 6 6,12,16,18 14 14
misdrijven van jongeren (14-18) woorden in ieder geval door een jeugdrechtbank verhandeld; hetzelfde geldt ook voor adolescenten (18–21) die tijdens de daad volgens hun zedelijke en geestelijke ontwikkeling gelijk aan jongeren waren onbeperkte wettelijke aansprakelijkheid rijbewijzen: bromfietsen tot een snelheid van 25 km/h bromfietsen tot een snelheid van 45 km/h (klas M) driewielers en lichte voertuigen (klas S) auto (B, BE) en motors tot 25 kw (klas A beperkt); twee jaar na klas A mogen alle motors gereden worden. motors boven 25 kw (klas A onbeperkt) vrachtwagen (verschillende klassen) onbeperkte werkvergunning (afhankelijk van de leerplicht in de verschillende deelstaten) nachtdienst roken in de openbare ruimte aankoop van alcoholische dranken, behalve brandewijn verlof tot aanwezigheid op openbare dansevenementen tot 24 uur huwelijk met toestemming van een voogdijraad, mits de toekomstige partner meerderjarig is verplichting tot het bezit van een identiteitskaart jongens mogen met toestemming van de ouders al militaire dienst doen dienstplicht voor mannen recht op lidmaatschap in een vakbond (mits een opleiding of werkverhouding begonnen is) einde schoolplicht meerderjarigheid actief en passief kiesrecht bij verkiezingen op communaal niveau
14-20 21 15 16 16 18 25 18 (21) (15) 16 18 16 16 16 16 16 17 18 15/16 18 18 18 16
2.3 Kinder-en jongerenpolitieke structuren 2.3.1 Relevante ministeries en hun bevoegdheden Het Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend (BMSFSJ, Bondsministerie voor Familie, Bejaarden, Vrouwen en Jongeren, http://bmfsfj.de). Het BMSFSJ - steunt supraregionale en centrale vrije instanties voor kinderen- en jongerenhulp – in hun variëteit van waardeorientatie, inhoud, methodes en werkvormen. - bevordert politiek, cultureel en sportief jeugdopleiding, het vrijwillig ecologisch of sociaal jaar en internationale uitwisselingsprogramma's voor jongeren. - geeft kinderen- en jongerenrapporten door onafhankelijke deskundigen over de situatie van jonge mensen in Duitsland en over de ontwikkeling van de kinderen- en jeugdhulp in opdracht. -begeleid bestaande bondswetten (kinderen- en jongerenhulp). - staat in nauw contact met andere ressorts van de bond, de deelstaten en gemeentes en de openbare jeugdhulp. Ministeries die bovendien met kinder- en jongerensteun te maken hebben: Bundesministerium für Arbeit und Soziales http://www.bmas.bund.de Bondsministerie van Arbeid en Sociale Zaken Bundesministerium für Gesundheit http://www.bmg.bund.de Bondsministerie voor Gezondheid Bundesministerium für Bildung und Forschung http://www.bmbf.bund.de Bondsministerie voor Opleiding en Wetenschap Auswärtiges Amt http://www.auswaertiges-amt.de Bondsministerie van Buitenlandse Zaken
Bundesministerium des Innern Bondsministerie van Binnelandse Zaken Bundesministerium der Justiz Bondsministerie van Justitie Bundesministerium für wirtschaftliche Zusammenarbeit und Entwicklung Bondsministerie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling
http://www.bmi.bund.de http://www.bmj.bund.de http://www.bmz.bund.de
De Ausschuss für Familie, Senioren, Frauen und Jugend (Commissie voor Familie, Bejaarden, Vrouwen en Jongeren) binnen de bondsdag houdt zich in zake kinderen en jongeren met vragen met betrekking tot de consolidatie van kinderrechter, de participatie, de jongeren- en jongerenmediabescherming en de bestrijding van kinderhandel, kinderprostitutie en sekstoerisme bezig. Ook binnen het parlement te vinden is de Kommission zur Wahrnehmung der Belange der Kinder (Commissie voor de belangen van kinderen) te vinden. Het programma voor de 15. legislatuurperiode houdt o.a. volgende accenten in: gehandicapte kinderen, kinderen en gezondheid, kinderen en media, kinderen en cultuur/culturele technieken, vroege bevordering, kinderen en migratie/integratie, kinderen en verkeer, bestrijding van seksueel misbruik van kinderen.
2.3.2 Nationale en regionale kinderen- en jongerenraadscolleges In de functie van een nationaal jongerenraadscollege is het Deutsche Nationalkomitee für internationale Jugendarbeit (DNK, Duits Nationaal Comité voor International Jongerenwerk) volledig lid van het Europees Jongerenforum. Het DNK bestaat uit twee organisaties: 1. Deutscher Bundesjugendring, http://www.dbjr.de De Deutsche Bundesjugendring (DBJR) is een werkgemeenschap van landelijk werkenden jongerenverenigingen en Landesjugendringe. Momenteel omvat de DBJR 22 jongerenverenigingen, de 16 Landesjugendringe en vijf aangesloten verenigingen, die een raadgevende functie hebben. De in het Bundesjugendring samengesloten verenigingen werken onder eigen verantwoordelijkheid en zonder richtlijnen door de staat, maar krijgen geld in het kader van de Kinder- und Jugendplan van de bond. Op deelstaat-niveau werken de 16 Landesjugendringe en op regionaal niveau talrijke Kreis- und Stadtjugendringe. 2. Ring Politischer Jugend Binnen de Ring Politischer Jugend zijn politieke jongerenorganisaties vertegenwoordigd, die dicht bij de in het parlement vertegenwoordigde partijen te vinden zijn of onderdelen van de partijen zelf zijn. Ze nemen afwisselend het voorzitterschap over. Deutsche Jungdemokraten/innen - Junge Linke http://www.jungdemokratinnen.de Grüne Jugend http://www.gruene-jugend.de Junge Liberale http://www.liberale.de/julis/ Jungsozialisten in der SPD http://www.spd.de/jusos/ Junge Union Deutschlands http://www.junge-union.de In het DNK zijn geen studentikoze verenigingen vertegenwoordigd.
2.3.3 Kinderen- en jongerenpolitieke inrichtingen en hun bevoegdheden In de bondsrepubliek bestaan er meer dan 90 jongerenverenigingen op supraregionaal niveau (zie Jugendverbandsarbeit), hier zijn rond een kwart van de jongeren georganiseerd. Dus is hun invloed en hun lobby voor vragen met betrekking tot kinderen- en jongerenpolitiek soms groot. Het grootste draagvlak is de Arbeitsgemeinschaft für Kinder- und Jugendhilfe – AGJ,
http://www.agj.de. De AGJ is een fusie van de centrale jongerenverenigingen, van de belangrijkste verenigingen binnen de onafhankelijke sociale zorg, van centrale vakorganisaties, de hoogste instanties met betrekking tot jongeren op deelstaatniveau (ministeries) en de Bundesarbeitsgemeinschaft der Landesjugendämter (Raad van Kinderbescherming op deelstaatniveau), die binnen het bestuur en de praktijk van de jongerenhulp op supraregionaal niveau werken en/of wiens werk van nationaal belang is. De AGJ verzorgt menigvuldig informatiemateriaal voor instituties en verenigingen binnen de jongerenzorg.
2.3.4 Kinderen- en jongerenpolitieke accenten In de Duitse kinderen- en jongerenpolitiek en jongerenzorg wordt de federale structuur van de bond weerspiegelt, dit betekent dat de overheid in de regel de vormgeving van de activiteiten aan verenigingen, verenigingen, kerken en stichtingen en andere onafhankelijke inrichtingen overlaat. Doel is een zo ver mogelijk verplaatsing van de verantwoording op een niveau dicht bij de burgers, op steden, districten en gemeentes. Het grootste deel van de financiële middelen word door de deelstaten en gemeentes bij elkaar gebracht. Kinderen- en jongerenpolitieke accenten van de tegenwoordige regering zijn: kinderopvang, participatie van jongeren aan belangrijke processen, bemiddeling van competentie in de media, integratie van achtergestelde jongeren, activiteiten voor meer democratie en tolerantie. Zie ook Actieprogramma’s
2.3.5 Actieprogramma’s Aktionsplan “Für ein kindgerechtes Deutschland 2005-2010” (Actieplan voor een kindgericht Duitsland) voor de omzetting van de besluiten van wereldkindertop van de Verenigde Naties van mei 2002 met de sectoren: 1. gelijkheid van kansen door onderwijs, 2. opgroeien zonder geweld, 3. bevordering van een gezond leven en gezonde milieucondities, 4. participatie van kinderen en jongeren, 5. ontwikkeling van een algemeen standaard voor alle kinderen, 6. inachtneming van internationale verplichtingen. Meer informatie: http://www.bmfsfj.de/RedaktionBMFSFJ/Broschuerenstelle/PdfAnlagen/nap.property=pdf.pdf, 2.05.05 Actieprogramma’s ter verbetering van de situatie van achtergestelde kinderen en jongeren: Entwicklung und Chancen junger Menschen in sozialen Brennpunkten (E & C, Ontwikkeling en kansen van jonge mensen in achterstandswijken). Door netwerking wordt een groot deel van jongerenpolitieke stappen en structuren in een pakket samengevat om de gaten in het aanbod voor achtergestelde jongeren te sluiten. Voor de eerste keer worden maatregelen van het Kinder- und Jugendplan van de bond in samenwerking met organisaties uit alle sectoren omgezet. Het programma steunt jonge mensen in de steden en in structureel zwakke landelijke regio’s. Met het programma worden naast de middelen van de bond verder geld , b.v. uit het Europees Sociaal Fonds, van de arbeidsbureau en de gemeentes voor sociale brandpunten en achtergestelde jongeren geactiveerd. Actieprogramma's tegen sociale uitsluiting en discriminatie op het arbeidsmarkt en binnen de maatschappij: Xenos – Leben und Arbeiten in Vielfalt (Leven en werken in verscheidenheid, http://www.xenos-de.de). Het programma wordt met middelen van het Europees Sociaal Fonds (ESF) gefinancierd. Xenos heeft als doel, maatregelen tegen sociale uitsluiting en discriminatie met aanzetten tegen vreemdelingenhaat, intolerantie en racisme te koppelen. Actieprogramma Jugend für Toleranz und Demokratie (Jongeren voor tolerantie en democratie)– tegen rechtsextremisme, vreemdelingenhaat en antisemitisme. Meer informatie: http://www.bmfsfj.aktiv-gegen-hass.de.
Actieplan voor de Schutz von Kindern und Jugendlichen vor sexueller Gewalt und Ausbeutung (Bescherming van kinderen en jongeren voor seksueel misbruik en uitbuiting). Het actieplan werd januari 2003 geïntroduceerd en omvat activiteiten ter bestrijding van misbruik van kinderen, kinderpornografie (internet), handel met kinderen en prostitutie van kinderen. wir ... jetzt und hier – nieuw programma voor jongeren in de nieuwe deelstaten. Het programma steunt arbeidsmarkt- en onderwijspolitieke activiteiten van de bondsregering en probeert jongeren te bereiken die geen opleidingsplaats in hun herkomst regio kunnen vinden of die op zoek naar beroepsmatig perspectieven in hun regio zijn. Bevorderd worden ideeën en netwerken die jongeren en jonge volwassenen een beroepsmatig en sociaal perspectief mogelijk maken. Meer informatie: http://www.wir-hier-und-jetzt.de/. Actieprogramma Umwelt und Gesundheit (Milieu en gezondheid) van het Ministerie van Milieu met een focus op de sector kinderen en gezondheid. Meer informatie: http://apug.de/archiv/pdf/broschuere_kinder_suszept.pdf, 2.05.05
2.4 Financiering 2.4.1 Nationale bevordering/stimulering door de staat In 1993 werd vanuit de Bundesjugendplan de Kinder- und Jugendplan des Bundes (KJP) ontwikkeld. Deze is als onafhankelijk fondsbestuur het hoofdzakelijke instrument van de kinderen- en jeugdzorg in de Bondsrepubliek Duitsland. Door de Kinder- und Jugendplan van de bond worden pogingen van de kinderen- en jongerenhulp, inclusief de jeugdzorg gestimuleerd en bevorderd, voor zover deze boven de verplichtingen van deelstaat en gemeente gaan. Vanuit de Kinder- und Jugendplan worden verschillende activiteiten bevorderd, om de behoeften en de noodzakelijkheid van de vrije en openbare kinder- en jeugdzorg, welke op het buitenschools terrein een breed opleidings- en opvoedingsopdracht heeft, na te komen. Het Bondsministerie voor Familie, Bejaarden, Vrouwen en Jongeren (BMFSFJ) is, als hoogste federale instantie voor de distributie van de middelen uit de KJP, voor zover het om maatregelen betref de kinder- en jeugdzorg op supraregionaal niveau gaat, verantwoordelijk. Voor de ondersteuning van lopende projecten van deelstaaten, verenigingen en de onafhankelijke jongerenhulp stonden binnen het KJP 2006105,088 miljoen Euro (2005: 103,023 miljoen) ter beschikking.
2.4.2 Particuliere en andere financieringsmogelijkheden In de Bondsrepubliek Duitsland bestaan een reeks openbare en particuliere stichtingen, welke, op lange termijn of in het kader van een project, steun binnen de jongerenzorg verlenen. Ook bedrijven ondersteunen concrete projecten en financieren deze deels of geheel. Plaatsvervangend voor velen van deze stichtingen, liefdadige inrichtingen en bedrijven worden in het vervolg genoemd: De Stiftung Deutsche Jugendmarke e.V. is een van de belangrijkste jeugstichtingen in Duitsland. Zij bestuurd de middelen, die jaarlijks uit de verkoop van de door de minister van financiën uitgegeven speciale postzegels met de extra toelage „Für die Jugend“ ingenomen worden en gebruikt deze voor, volgens statuut, „Wohle der deutschen Jugend“. Doelstelling van de Stiftung Demokratische Jugend (http://www.jugendstiftung.org) is voornamelijk de stimulering van projecten met betrekking tot de jongerenhulp binnen de nieuwe deelstaten. De nadruk ligt op: verbetering van de recreatieve mogelijkheden, opleiding van benadeelde jongeren, motivering van eigen initiatief, dienstverlening etc..
De Deutsche Shell AG ondersteunt financieel al jaren het opstellen van een wetenschappelijk studie over de situatie van kinderen en jongeren (Shell-Jugendstudie, http://shell-jugendstudie.de). De Stiftung Jugend forscht e.V. (http://www.jugend-forscht.de) werd 1965 opgericht en is een gezamenlijk project van het Bondsministerie voor Opleiding en Wetenschap) en de tijdschrift Stern, zowel als talrijke partnerbedrijven op regionaal niveau. De stichting ondersteunt door wedstrijden onderzoeksprojecten van jongeren. De SK Stiftung Jugend und Medien (http://www.sk-jugend.de) is een voorbeeld voor de vele regionale initiatieven, welke ter plekke middelen ter beschikking stellen. Het is een stichting van algemeen nut van de Stadtsparkasse Köln, opgericht in 1972. De SK Stiftung heeft als doelstelling de creatieve omgang met media voor Keulse jongeren.
3 Kinder- en jeugdhulp in de praktijk 3.1 Jongerenverenigingen 3.1.1 Overzicht van de structuren van het jongerenverenigingsarbeid Jongerenverenigingsarbeid is een socialisatieterrein dat door vrijwilligerswerk, zelforganisatie en zelfbepaling gekenmerkt is. Jongerenverenigingswerk heeft naast opvoeding en ontwikkeling, gezelligheid en vrijetijdsbesteding, naast hulp en advies ook de taak, de belangstelling van de jongeren op alle terreinen tegenover overheid en maatschappij te vertegenwoordigen. Dit betekend representatief politiek, namelijk inmenging in alle politieke processen en besluiten welke te maken hebben met de belangstelling van de jeugd. De jongerenverenigingen begrijpen zichzelf als fusie van kinderen, jongeren en jonge volwassenen en doen hun werk zelfstandig zonder bëinvloeding door de overheid. Ze krijgen financieel steun uit openbare middelen. Fundament van hun bezigheid is het vrijwilligerswerk van de medewerkers. Het werk van de jongerenverenigingen is naar eigen aanspraak in eerste instantie opvoedings- en ontwikkelingswerk. Het is, in tegenstelling tot een een schoolse opleiding principieel op een vrijwillige basis, zonder enige prestatiedwang van school. In dit verband wordt van buitenschoolse jongerenzorg of buitenschoolse jongerenontwikkeling gesproken. In de Bondsrepubliek Duitsland zijn er momenteel meer dan 90 jongerenverenigingen op supraregionaal niveau, ze weerspiegelen het hele spectrum aan interesses en activiteiten van jongeren. De varietiet van de verenigingen is groot en de graad van organisatie van de jongeren hoog. Men schat dat ongeveer en kwart van alle jongeren in verenigingen georganiseerd zijn, dit betekend meer dan zes miljoen (met uitzondering van de Deutsche Sportjugend). Er is weliswaar een daling in de lidmaatschappen van jongeren in verenigingen te constateren (met uitzondering van sportverenigingen) en steeds minderen jongeren doen vrijwilligers werk.
3.1.2 Jongerenverenigingen op supraregionaal niveau Voorbelden voor de meer dan 90 jongerenverenigingen op supraregionaal niveau zijn: http://www.dsj.de Deutsche Sportjugend (jongerenafdeling van de Deutsche Sportbund, de sterkste jongerenvereniging in Duitsland) Deutscher Bundesjugendring - DBJR, http://www.dbjr.de werkgemeenschap van jongerenverenigingen op landelijk niveau
Ring Politischer Jugend – RPJ, bevat politieke jongerenorganisaties, welke dicht bij een van de in het parlement vertegenwoordigde partijen te vinden zijn of een deel van deze partijen uitmaken. Ze wisselen af van voorzitterschap. Deutsche Jungdemokraten/innen - Junge Linke Grüne Jugend Junge Liberale Jungsozialisten in der SPD Junge Union Deutschlands
http://www.jdjl.org http://www.gruene-jugend.de http://www.julis.de/ http://www.jusos.de http://www.junge-union.de
3.2 Politiek opvoeding In het kader van de buitenschoolse jeugdontwikkeling speelt in de Bondsrepubliek Duitsland de politieke opvoeding een belangrijke rol. Ze moet vooral jonge mensen kennis over maatschappij en staat doorgeven, het oordeelsvermogen met betrekking tot politieke processen en conflicten mogelijk maken, tot de waarneming van de eigen rechten en interesses zowel als plichten en verantwoordelijkheden tegenover de maatschappij aanleiden en het meewerken aan de vormgeving aan een vrije democratische maatschappij en staat bevorderen. Er zijn verschillende draagvlakken van de politieke jongerenopvoeding in Duitsland. Sommige van hun hebben zich tot een gemeenschappelijke Initiative der Träger politischer Jugendbildung (GEMINI, http://www.bap-politischebildung.de) samen gevonden. Tot de GEMINI horen de Arbeitskreis deutscher Bildungsstätten (AdB), de Bundesarbeitskreis Arbeit und Leben, de Deutsche Volkshochschulverband, de Evangelische Trägergruppe für gesellschaftspolitische Jugendbildung en de Verband der Bildungszentren im ländlichen Raum e.V.
3.3 Culturele opvoeding De buitenschoolse culturele jongerenopvoeding is een belangrijk sector binnen de ontwikkeling van jonge mensen. Daarom hebben de verschillende vakorganisaties in Duitsland de doelstelling de culturele opvoeding van de jeugd omvattend te bevorderen. Buitenschoolse culturele opleiding levert een specifiek bijdrage aan de ontwikkeling van persoonlijkheid en maakt een deelname aan het cultureel leven van de maatschappij mogelijk. Ze maakt een gedifferentieerd beeld van kunst en cultuur mogelijk, en stimuleert een eigen vormgevend activiteit op het gebied van muziek, dans, ritme, spel, toneel, literatuur, beeldende kunst, architectuur, film, fotografie, video, media en computer. Bovendien wordt fantasie en creativiteit bevordert, evenals de ontwikkeling van een eigen oordeel, kritiek en tolerantie tegenover eigen en vreemde culturele fenomenen in hun maatschappelijk samenhang, ze geeft zinvolle mogelijkheden van vrijetijdsbesteding en bevordert een bewuste en actieve uiteenzetting met de eigen situatie. Een omvattend overblik over verenigingen en instituties met betrekking tot culturele opvoeding is in het handboek Kinder- und Jugendpolitik, Kinder- und Jugendhilfe in der Bundesrepublik Deutschland. Strukturen, Organisationen, Institutionen te vinden, uitgegeven door de Internationale Jugendaustausch- und Besucherdienst der Bundesrepublik Deutschland (IJAB) e.V.. Het boek kan onder http://www.ijab.de Bücher und Broschüren/Bestellservice/Downloads besteld worden. Het dak van een groot getal van landelijke vakverenigingen, instituties en landelijke vereniging voor de culturele opvoeding van kinderen en jongeren is de Bundesvereinigung Kulturelle Kinder- und Jugendbildung (http://www.bkj.de).
3.4 Sport Sport wordt door jongeren nog steeds als heel belangrijk geacht. Het ledengetal van de Deutsche Sportjugend (http://www.dsj.de) ligt bij rond negen miljoen. Dus is meer dan een deerde van de jongeren onder 27 jaar in een sportvereniging actief. De dsj heeft jongerenen sportpolitieke doelstellingen. Ze wil tot de persoonlijke ontwikkeling van jonge mensen bijdragen, de competentie binnen sociaal gedrag bevorderen en kinderen en jongeren tot maatschappelijk engagement stimuleren. Jongerenwerk binnen de sport is educatief werk voor jonge mensen. Op deze basis biedt de dsj menigvuldige activiteiten ook buiten de sport zelf, die voor alle kinderen en jongeren open staan. Buitenschools sport voor kinderen in verenigingen, binnen commerciële inrichtingen of in informele situaties heeft naast het sportonderwijs op school de grootste betekenis binnen het kader van oefeningen van sociaal gedrag in de vriendenkring. Kinderen uit de nieuwe deelstaten doen minder aan sport binnen verenigingen dan kinderen uit de oude deelstaten. Er zijn geen landelijke schattingen over de participatie van kinderen en jongeren met een allochtone achtergrond aan organiseerde sportieve activiteiten. Berekeningen op basis van enquête binnen verschillende deelstaten gaan van vijf tot tien percent jongeren binnen deze sector uit. De belangrijkste sport in Duitsland is voetbal, er zijn steeds meer meisjes en jonge vrouwen in voetbalclubs te vinden. Bijna twee miljoen jongeren jonger dan 18 jaar staan bij een vereniging geregistreerd, waarvan binnen de leeftijdsgroep van 7 tot 14 jaar maar liefst 180 000 meisjes. Verder zijn turnen, tennis, handbal, zwemmen, atletiek, tafeltennis, volleybal, basketbal, badminton en skiën populair. Buiten verenigingen heen fietsen of skeeleren veel jongeren. De aanwezigheid van sportfaciliteiten is over het algemeen goed. Veel steden en gemeenten hebben weliswaar steeds grotere problemen de financiële middelen voor de instandhouding of de modernisatie van de faciliteiten op te brengen. Er zijn dus steeds vaker particuliere sponsoren bij de bouw van b.v. halfpipes te vinden. (bron: Deutsche Sportjugend, http://www.dsj.de; Erster Deutscher Kinder- und Jugendsportbericht, Schorndorf 2003)
3.5 Jongerenzorg en hulp voor kinderen Jongerenzorg in de Bondsrepubliek Duitsland benoemt alle activiteiten, inrichtingen, diensten en evenementen voor jonge mensen, die hun bij het vinden van erkenning en verantwoording binnen de maatschappij steunen. In het centrum van deze activiteiten staan vaak hulpverlening met betrekking tot het vinden van een baan/beroep voor jongere mensen, waar door raad en sociaalpedagogisch advies sociale en individuele achtergesteldheid uitgebalanceerd moet worden. Bovendien steunt en bevordert jongerenzorg jonge mensen in hun opleiding, hun integratie in de arbeidsmarkt en de maatschappij en in hun beroepsmatige ontwikkeling. Jongerenzorg in Duitsland omvat en coördineert diensten van verschillende geaardheid. Ze is vooral deel van de Kinder- und Jugendhilfe en maakt in dit kader deel uit van het Kinderund Jugendhilfegesetz. Daarbuiten gaat ze soms in andere sectoren van wettelijke regelingen over, wordt hier gedeeltelijk gefinancierd en neemt hier invloed op ontwikkeling en vormgeving. Dit vooral op het vlak van het Ausbildungsförderungsgesetz. De Bundesarbeitsgemeinschaft Jugendsozialarbeit (http://www.bag-jaw.de) is een landelijke vereniging van inrichtingen van de jongerenzorg. Onder http://www.jugendsozialarbeit.de zijn informatie en documenten over de katholieke Jugendsozialarbeit in Duitsland te vinden.
3.6 Activiteiten voor kinderen en jongeren binnen confessionele groeperingen Het kerkelijke jongerenwerk in Duitsland is een specifiek aanbod, georiënteerd aan een christelijk beeld van de mens. Het kerkelijk jongerenwerk wil „in het kader van een onzelfzuchtige dienst de jongeren tot een actief christen zijn motiveren en opleiden.“ (Kirchlicher Jugendplan der Diözese Würzburg) en heeft de educatieve doelstelling jonge mensen een christelijk beeld van de mens en een relatie tot god als bron van een succesvol leven te bemiddelen. Kerkelijk jongerenwerk wil de ontwikkeling van jongeren tot sterke persoonlijkheden bevorderen en hun positieve op het boodschap van Christus georiënteerde instelling begeleiden. De traditionele vorm, om samen met kinderen en jongeren deze doelstellingen te bereiken is het werk van de jongerenverenigingen. Het katholieke jongerenwerk wordt grotendeels van een overkoepelende organisatie, de Dachverband des Bundes der deutschen katholischen Jugend (BDKJ, http://www.bdkj.de) gecoördineerd. Deze bemiddelt in wekelijke bijeenkomsten, tentenkampen en projecten gemeenschap een christelijke waardes. Leden van het BDKJ zijn onder andere de Deutsche Pfadfinderschaft St. Georg, de Christliche ArbeiterInnen Jugend (CAJ), de Katholische Landjugendbewegung Deutschlands (KLJB) en andere. De BDKJ begrijpt zichzelf als draagvlak van kerkelijk jongerenwerk in districten, diocesen, deelstaten en op landelijk niveau. Door zijn leden werkt de BDKJ in de parochiën en anderen plaatsen van kerkelijk jongerenwerk. De Arbeitsgemeinschaft der Evangelischen Jugend in der Bundesrepublik Deutschland e.V. (aej, http://www.evangelische-jugend.de) is een samenwerking van de Evangelische Jugend in Duitsland. Als dakorganisatie vertegenwoordigt de aej de interesses van de evangelische jongeren op landelijk niveau tegenover bondsministeries, vakorganisatues en internationale partners, heeft 36 leden en representeert meer dan 1,2 miljoen jonge mensen. Bij de leden van de aej horen de Jugendarbeiten der Landeskirchen der EKD, de Jugendarbeiten der Freikirchen, het Jugendwerk der Evangelisch-methodistischen Kirche (EmK) en veel meer. (bron: Jugendserver, http://www.jugendserver.de, 29.04.05) Kerk en jeugd – een vergelijking van kerkelijk jongerenwerk in Duitsland en Tsjechië. In: Miteinander – Společně. Arbeitshilfe für deutsch-tschechische Jugendbegegnungen, Jugendhaus Düsseldorf 2000.
3.7 Integratie van kinderen en jongeren met een allochtoon achtergrond In de Bondsrepubliek Duitsland komt een deerde van de kinderen en jongeren uit een familie met een allochtoon achtergrond. In de steden van West-Duitsland ligt het aandeel bij jongeren van 15 jaar zelfs bij 40 %. De betekenis van taalbevordering bij kinderen werd ondertussen erkent. Maatregels van de overheid focusseren vooral op een bevordering van de Duitse taal bij kinderen. Bijvoorbeeld bevorderd het Jugendministerium van Nordrhein-Westfalen taalcursussen op kleuterscholen. Vluchtelingen en kinderen zonder nationaliteit hebben het nog zwaar in de Bondsrepubliek. Eind 2003 leefden rond 76 000 kinderen en jongeren met een onzekere verblijfsstatus in Duitsland. Duizenden zijn uitgezonderd van de algemene leerplicht, omdat hun ouders nog op asiel wachten, de families maar in Duitsland geduld zijn of helemaal geen status hebben. In Baden-Württemberg, Hessen, Rheinland-Pfalz, Saarland en Sachsen-Anhalt zijn kinderen van vluchtelingen met een onzekere verblijfsstatus niet leerplichtig. Ze hebben alleen Schulbesuchsrecht (recht op school). Om de kansen van jonge allochtonen op een opleidingsplaats te verbeteren, heeft het Bundesbildungsministerium (BMBF, Bondsministerie van Opleiding en Wetenschap) tien netwerken voor beroepsmatig kwalificatie (BQN) opgestart. Kamers van ambacht en nering, vakbonden, scholen en bedrijven zullen toekomstig nauwer samen werken, om jonge
migranten te bevorderen en bij het zoeken van een baan te ondersteunen. Het ministerie wil met dit programma de „groeiende achterstand van jonge migranten tegengaan“. Momenteel absolveren slechts rond 39% van de jongeren met een allochtone achtergrond een opleiding binnen het duaal systeem, van de Duitse jongeren zijn het volgens de BMBF meer dan 60%. Meer informatie: http://www.kompetenzen-foerdern.de. (bron: terre des hommes Deutschland e.V., http://www.tdh.de/content/materialien/download/index.htm?&action=details&id=171, 2.05.05; Deutscher Bundestag, http://www.bundestag.de/bic/presse/2005/pz_050322.html, 2.05.05) Op de sector van de sport worden door het landelijke programma Integration durch Sport (http://www.integration-durch-sport.de) onder andere jonge migranten door integratieve maatregelen met een focus op sport en recreatieactiviteiten bevordert.
3.8 Jongereninformatie 3.8.1 Informatie- een adviescentra voor kinderen en jongeren Eind jaren zestig werden in de jongereninformatie in het systeem van het communaal jongerenwerk jongereninformatiecentra gesticht, die vooral een algemeen informerende en adviesgevende functie hebben. Ze staan jongeren en jonge volwassenen en bepaalde doelgroepen ter beschikking en offreren advies in menigvuldige probleem. en conflictsituaties. Of ze informeren en geven advies direct met focus op drugs, alcohol, school, AIDS, cultuur, vrijetijd, reizen etc. of ze sturen door naar een andere vakspecifieke advies-inrichting. De eerste van deze specifieke jongereninformatiecentra werd 1967 in München (http://www.jiz-m.de) geopend, gevolgd door andere steden. Ondertussen zijn er in veel, vooral grote steden informatie- en adviescentra voor jongeren te vinden. Jongereninformatie vindt ook in veel overheidsinstellingen, jongerencentra, in jongerenverenigingen, binnen zelfhulpgroepen, in de jongerenpers en binnen het jeugdonderzoek plaats. De informatiebemiddeling in de jongeren-sector oriënteerd zich aan de decentrale en feodale structuur van de Bondsrepubliek Duitsland. De informatieinrichtingen bevinden zich ter plekke op lokaal, communaal, regionaal en op landelijk niveau in de hele Bondsrepubliek en zijn voor alle jongeren bereikbaar. In totaal is het belang van de jongereninformatie binnen de laatste jaren enorm gestegen. Sinds september 2004 is het nationale jongerenportaal Netzcheckers (http://www.netzcheckers.de) online. Het project Jugendserver (http://www.jugendserver.de) werd eind 2004 naar een zesjarige looptijd beëindigd. Het werd verder ontwikkeld door een vakportaal van de kinderen- en jongerenhulp (Fachkräfteportal der Kinder- und Jugendhilfe, http://www.jugendhilfeportal.de). De platform Jugendinfonetz.de (http://www.jugendinfonetz.de) werd als informatiebron voor vakmensen binnen de jongereninformatie opgeboudt. Elke inrichting in Duitsland met nadruk op jongereninformatie heeft de mogelijkheid, actief aan de vormgeving van het Jugendinfonetz mee te doen.
3.8.2 Kinderen- en jongerenmedia Jongerenmedia hebben in de Bondsrepubliek altijd een grote rol gespeeld: uit de 1956 als televisietijdschrift opgericht Bravo werd een blad dat al tientallen jaren zijn jonge doelgroep bereikt. Andere tijdschriften voor jongeren zoals Pop Rocky en Popcorn zijn al lang mediadinosauriërs geworden. Vooral in de jaren zeventig bevrijde zich de media van de pedagogische oubolligheid van het Wirtschaftswunder. In omroepen zoals het ZDF werden jongeren-programma’s zoals direkt mogelijk, die binnen het omroep door thema’s en presentatie vaak voor discussies zorgden.
In de jaren tachtig is er een stagnatie van de media voor jongeren de constateren. Zowel uit de redacties van de kranten als ook van de radio-omroepen kwam weinig innovatie. Sinds begin van de jaren negentig is de markt voor media voor jongeren weer in beweging gekomen: veel nieuwe tijdschriften werden succesvol op de markt geplaatst. Bovendien heeft het publiekrechtelijke omroep door een plotselinge particuliere concurrentie jongeren als doelgroep herontdekt. Typerend voor de markt voor media voor jongeren is de grote en snelle dynamiek. Sommige tijdschriften en magazine duiken plotseling op, begeleiden een nieuw trend onder en verdwijnen net zo snel als ze opgekomen zijn. De trend is weg en heel snel verliezen jongeren en sponsoren hun interesse. Ondanks elektronische media gaan veel jonge mensen door met het lezen van tijdschriften. de muziekzenders VIVA en MTV hebben weliswaar een groot deel van het reclamepotentiaal van de tijdschriften afgepakt, maar geen lezers. Dit blijkt uit een duidelijke stijging in de oplages van tijdschriften voor jongeren sinds 1990: de oplagegetallen lagen 1995 bij 4,8 miljoen, 1991 nog slechts 3,5 miljoen (rond 14 miljoen jongeren tussen 14 en 26 jaar vormen in Duitsland de doel-groep voor jongerenmedia). Vooral succesvol zijn de laatste jaren de zogenaamde meisjestijdschriften geweest. 1988 begon met Bravo Girl het successenreeks van deze sector. Het maakte titels zoals Brigitte Young Miss mogelijk, een blad dat 1990 als speciale uitgave van het vrouwentijdschrift Brigitte begon. Maar niet alleen de markt voor tijdschriften is in de jaren negentig weer in beweging gekomen. Vooral sinds de inrichting van commerciële zenders met hun jonge doelgroep en het groot succes van MTV en VIVA, die door jongeren net als radiozenders gebruikt worden, moest het publiekrechtelijke radio (ARD-omroep) reageren, om hun jonge luisteraars niet kwijt te raken. Bijzonder succesvol was hierbij Eins Live van de Westdeutscher Rundfunk. De uit de oud-DDR-omroep DT 64 voortgekomen MDR-jongerenzender Sputnik is succesvol. Andere programma’s binnen de ARD met stijgende marktaandelen onder jongeren van 14 tot 29 jaar zijn bijvoorbeeld N-joy (NDR), SWF3 en Fritz (RBB). De televisiezenders blijken van alle media het grootste probleem met hun jongere doelgroep te hebben: geen van de expres voor jongeren geconcipieerde uitzendingen gaat lang door. Jongeren gelden onder televisiemakers als de moeilijkste doelgroep: volgens een peiling van de WDR zit de leeftijdsgroep van 14 tot 16 iedere dag 96 minuten voor de televisie. Dat maakt ze tot de leeftijdsgroep die het minst televisie kijkt. Een groot deel van hun kijkt regelmatig naar de uitzendingen van de muziekzenders MTV en VIVA. Deze omroepen zijn volgens de jongeren de trendsetters. Muziek, taal en presentatie zin deel van de jongerencultuur. (Grote delen van deze tekst werden door Ulrich Kalhöfer geschreven.) De KidsVerbraucheranalyse 2004 constateert dat jongeren tussen 6 en 13 jaar meer zin hebben om te lezen. De binnen deze analyse gebruikte tijdschriften bereiken 69% (64%: 2002) van alle jongens en meisjes. Het grootste bereik heeft het magazine Micky Maus met 16,2 %, gevolgd door het kindertijdschrift Junior (12,8%). Bij de jongens ligt Micky Maus met een aandeel van 22,7% boven het gemiddelde. Bij de meisjes is de tijdschrift Wendy (thema: paarden) het meest populair (11,2%) gevolgd door Junior (10,2%) en Micky Maus (9,3%). Evenals populair zijn Disneys Lustiges Taschenbuch, Bibi Blocksberg, die Simpsons, Benjamin Blümchen, Löwenzahn. (bron: KidsVerbraucherAnalyse 2004, http://www.ehapa.de/ehapa/e7/e36/e37/e1539/index_ger.html, 28.04.05) Lijst met links van de Jugendpresseclub e.V. over kinderen- en jongerenmedia in Duitsland: http://www.jugendpresseclub.de/links.html
3.8.3 Internationale coöperatie De Bondsrepubliek Duitsland is lid van het Eurodesk (http://www.eurodesk.org), het Europees jongereninformatienetwerk voor informatie met betrekking tot jongeren, opleiding, onderwijs, mobiliteit in Europa en stimuleringsprogramma’s. De bestaande databank wordt door iedere netpartner met nationaal data aangevuld. In Duitsland is Eurodesk bij de Internationale Jugendaustausch- und Besucherdienst der Bundesrepublik Deutschland (IJAB) e.V. te vinden. Voor meer informatie: http://www.eurodesk.de. De Internationale Jugendaustausch- und Besucherdienst der Bundesrepublik Deutschland (IJAB) e.V. heeft goede contacten met ERYICA (European Youth Information and Counselling Agency, http://www.eryica.org), een samenwerking van jongereninformatieaanbieders op Europees niveau.
3.9 Kinderen en jongeren op reis 3.9.1 Reisgedrag van kinderen en jongeren Jongeren in Duitsland hebben grote keuzemogelijkheden. Jonge mensen organiseren hun reizen het liefst zelf. Rond drie kwart van de jongeren tussen 14 en 19 gaan elk jaar op een langere vakantiereis. Spanje en Frankrijk zijn de meest populaire bestemmingen. Spontane wensen van de jongeren kunnen vaak door last-minute-vluchten nagekomen worden. Beslissingen worden na de lectuur van reis- en jongerentijdschriften of gesprekken met vrienden genomen. Jongeren willen tijdens hun vakantie vooral genoegen hebben, nieuwe ervaringen opdoen of nieuwe mensen leren kennen. Jongeren reizen of alleen, met vrienden of met familie of ze boeken een vakantie in een club, die beloofd hun wensen na te komen. Commerciële aanbieders bieden op markttechnisch onderzoek gebaseerde programma’s aan en constateren bij Duitse jongeren een enorme stijging. Een stijging is ook in verband met de grote druk vanuit de arbeidsmarkt met betrekking tot reizen en buitenlandse ervaringen met een praktijk- en opleidingsrelevant aspect. Door ervaringen in het buitenland willen vooral eindexamenkandidaten die willen studeren hun kansen verbeteren. Er zijn steeds meer aanbieders van au-pair-reizen, taalcursussen, stages en banen in het buitenland etc.. Gemiddeld gaan slechts 5% van alle scholieren van het voortgezet onderwijs een schooljaar naar het buitenland. In Hamburg is het getal van uitgewisselde veel hoger en ligt op sommige scholen zelfs boven de tien percent. Een van de deelstaten met een laag getal is Beieren. Op grond van een Abitur na 12 schooljaren (in sommige deelstaten al geïntroduceerd, in anderen nog maar gepland) wordt een dalend interesse aan een uitwisselingsjaar in het buitenland verwacht. Beredeneert wordt dit met het feit dat het jaar in ieder geval over gedaan moet worden omdat de buitenlandse prestaties in Duitsland over het algemeen niet aangerekend worden. (bron: http://www.schueleraustausch.de)
3.9.2 Jeugdherbergen en andere accomodatie Momenteel zijn er 604 jeugdherbergen in Duitsland. De faciliteiten van het Deutsche Jugendherbergsverband zijn op alle touristisch interessante plekken te vinden. De meeste jeugdherbergen zijn ook geschikkt voor familie's en bieden sportmogelijkheden op eigen terrein aan. Veel huizen zijn geschikkt voor gehandicapten. Jeugdherbergen zijn in vier categorieën verdeelt; de prijzen voor overnachting inclusief ontbijt liggen tussen de 15 en 25 euro. Meer informatie op de website van het Hauptverband des Deutschen Jugendherbergswerks http://www.djh.org oder http://jugendherberge.de. Goedkoop overnachten kan iedereen in de meer dan 400 huizen van de Naturfreundejugend Deutschlands. Een lijst van alle huizen en verder informatie onder http://www.naturfreundejugend.de.
De Bundesarbeitsgemeinschaft Evangelischer Jugendferiendienste e.V (http://www.bej.de) heeft in samenwerking met het SOKEV een CD-Rom uitgebracht, waarin meer dan 5000 niet-commerciële groepsaccomodatie in Duitsland te vinden zijn. Deze databank heet GrukiD. Een andere databank met informatie over groepsaccomodatie in Duitsland (Deutsches Zentralverzeichnis) is via de Redaktion Vademecum, Internet: http://www.gruppenunterkuenfte.de te verkrijgen.
3.9.3 Tips en informatie voor op reis De Bondsrepubliek Duitsland heeft een goed uitgebouwd spoorwegnet. De verbindingen tussen de grote steden zijn heel goed. Kleinere en neventrajecten worden weliswaar minder gefrequenteerd. Algemeen gesproken is het image van de Deutsche Bahn in de laatste jaren door bezuinigingen en structuurwissel erg onder druk komen te staan. Informatie over reducties van de Deutsche Bahn voor kinderen en jongeren is onder http://www.bahn.de te vinden. Er bestaat ook een mogelijkheid om online te boeken. Voor meer informatie: http://www.germany-tourism.de. Meer informatie over Duitsland voor jonge Mensen op het Europees jongerenportaal: http://www.europa.eu.int/youth/travelling_europe/index_de_de.html.
3.10 Internationaal jongerenzorg 3.10.1 Centrale inrichtingen De volgende inrichtingen en organisaties zijn op landelijk niveau van belang: - Deutsch-Französisches Jugendwerk (http://www.dfjw.org) - Deutsch-Polnisches Jugendwerk (http://www.dpjw.org) - Baltic Sea Secretariat for Youth Affairs / Ostseesekretariat für Jugendangelegenheiten (http://www.balticsea-youth.org) - Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch – Tandem (http://www.tandem-org.de) - Koordinierungszentrum Deutsch-Israelischer Jugendaustausch ConAct (http://www.ConAct-org.de) - Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch (http://www.stiftungdrja.de). De twee laatst genoemde inrichtingen spelen een bijzondere rol binnen de bilaterale en multilaterale jongerenpolitieke samenwerking. Binnen kort gaat een coordinatieinrichting voor Duits-Russische jongerenuitwisselingen in Hamburg open. De internationale uitwisseling van leidinggevende functionarissen, medewerkers en vakpersoneel binnen de jongerenzorg heeft de doelstelling van uitwisseling van ervaringen met betrekking tot het vak. De verantwoording hiervoor ligt bij de vakorganisaties in kwestie of bij de Internationaler Jugendaustausch- und Besucherdienst der Bundesrepublik Deutschland (IJAB) e.V. (http://www.ijab.de). Een belangrijk onderdeel van het netwerk van de Europese nationale inrichtingen is de Deutsche Agentur für das EU-Aktionsprogramm JUGEND (http://www.webforumjugend.de). De agentuur heeft de opdracht, de Europese commissie en het ministerie voor familie, bejaarden, vrouwen en jongeren bij de vormgeving van het Förderprogramm JUGEND (omvat ook de Europese vrijwilligersdienst) te ondersteunen. De Deutsche Bundesjugendring (DBJR) vormt samen met de Ring Politischer Jugend (RPJ) het Deutsche Nationalkomitee für internationale Jugendarbeit (DNK). Via de
samenwerking binnen het DNK zijn de DBJR en de RPJ in verschillende structuren van de multilaterale jongerenzorg in Europa, b.v. binnen het Europese jongerenforum, 1997 door het DNK gesticht, of in het jongerenforum van de Europese Unie vertegenwoordigd. Voor meer informatie over het DNK: http://www.dbjr.de > Internationales > DNK). De multilaterale samenwerking krijgt door het steeds dichter samengroeiend Europa een steeds groter belang, evenals vorderingen naar de inrichting van geschikte structuren van participatie van jongeren met betrekking tot samenwerking in het kader van de Europese eenwording.
3.10.2 Samenwerking met Duitsland Zie Internationale samenwerking en het hoofdstuk over de andere landen.
3.10.3 Internationale samenwerking In het centrum van de internationale jongerenpolitieke samenwerking in Duitsland staat de bevordering en steun van ontmoetingsprogramma’s voor jongeren en vakpersoneel binnen de jongerenzorg. Doelstelling is andere landen, volkeren en culturen te leren kennen, om op deze manier een bijdrage tot een betere communicatie tussen de volkeren bij te dragen, om begrip voor elkaar te hebben en het eigen standpunt beter te kunnen beoordelen. Belangrijk is vooral een bevordering van een Europees bewustzijn en de Europese samenwerking. Door de medewerking van het ministerie van familie, bejaarden, vrouwen en jongeren (BMFSFJ) binnen de commissies van de Europese jongerenpolitieke samenwerking op het niveau van de lidstaten van de Europese Unie en van de Europaraad, door de bestaande bilaterale overeenkomsten over jongerenpolitieke samenwerking en het werk van de gemengde vakcommissies voor de bilaterale samenwerking in de Bondsrepubliek Duitsland met andere staten op de jongerenpolitieke sector wordt de internationale jongerenpolitiek in de Bondsrepubliek Duitsland omgezet. Momenteel zijn er regeringsovereenkomsten en afspraken met rond 30 landen, die in bilaterale commissies een onderlinge instelling over de richtsnoeren van de uitwisseling met het land in kwestie en over geaardheid en omvang van de uitwisseling discuteren. Naast de pure uitwisselings- en ontmoetingsprogramma’s zijn er speciale programma’s voor opleiding en bijscholing en voor bijzonder belangrijke thema’s en terreinen. De programma’s worden over het algemeen van onafhankelijke inrichtingen binnen de jongerenzorg uitgevoerd, vooral van jongerenverenigingen, opleidingsinrichtingen en andere organisaties en instituties binnen de jongerenopleiding en de jongerenzorg, van internationale jongerenen sociaaldiensten (workcamps) en ook van inrichtingen op communaal niveau. De focus lag in het verleden vooral op Frankrijk, de lidstaten van de EU en na 1989 op de landen in Midden- en Oost-Europa, met vooral Polen. Goede contacten bestaan ook met landen op andere continenten (Japan) en sommige landen in Zuid-Amerika (Chili, Colombia).
4 Verder 4.1 Documenten Als voorbeeld voor de talrijke bilaterale Abkommen door de Bondsrepubliek Duitsland wordt hier naar de nieuwste overeenkomst, de Duits-Chinese overeenkomst in het kader van de jongerenhulp van 14 september 2006 (http://www.ijab.de/downloads/news/VereinbarungD_CH.pdf) verwezen. Meer overeenkomsten van de Bondsrepubliek Duitsland onder Documenten in de databanken van de andere landen.
4.2 Literatuur Informatie over boeken, de boekhandel en bibliotheken in Duitsland - Börsenverein des Deutschen Buchhandels, http://www.buchhandel.de - Deutscher Bibliotheksverband e.V., http://www.bdbibl.de/dbv/ Boeken en folders over de internationale jongerenzorg: http://www.ijab.de (homepage van de Internationalen Jugendaustausch- und Besucherdienstes der Bundesrepublik Deutschland (IJAB) e.V.) onder Bücher und Broschüren, Bestellservice, Downloads. Materiaal met betrekking tot kinderen en jongeren in Duitsland - http://www.bmfsfj.de (homepage van het Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend, BMFSFJ) - http://www.statistik-bund.de (homepage van het Statistische Bundesamtes. De nieuwste publikatie heeft de titel: Im Blickpunkt: Jugend in Deutschland, Wiesbaden 2000, ISBN: 38246-0446-9 (ook online bestelbaar op de website) - Kinderreport Deutschland. Uitgegeven door het Deutsche Kinderhilfswerk e.V. (http://www.dkhw.de), München 2004 - IG-Metall-Jugendstudie. Lebenseinstellungen junger Arbeitnehmerinnen und Arbeitnehmer. IG Metall (Uitgever), Marburg 2002 - Kinder- und Jugendpolitik. Kinder- und Jugendhilfe in der Bundesrepublik Deutschland. Strukturen. Institutionen. Organisationen. Uitgever: IJAB e.V. i.o.v. het BMFSFJ, Bonn, 2003. Bestellen onder
[email protected]. Op het internet onder http://www.kinderjugendhilfe.info. Gesundheit von Kindern und Jugendlichen. Schwerpunktbericht der Gesundheitsberichtserstattung des Bundes, Berlin 2004: http://www.apug.de/archiv/pdf/rki_gesundheit_kinder_2004.pdf http://www.anders-cool.de (Homepage van de tentoonstelling van de Bundesarbeitsgemeinschaft Jugendsozialarbeit (BAG JAW) over de situatie van allochtone en autochtone jongeren in Duitsland) Wir bleiben draußen - Schulpflicht und Schulrecht von Flüchtlingskindern in Deutschland. terre des hommes Deutschland e.V., 2005, download: http://www.tdh.de/content/materialien/download/index.htm?&action=details&id=171 Viele Welten leben - Lebenslagen von jungen Frauen mit griechischem, italienischem, jugoslawischem, türkischem und Aussiedlerhintergrund. Documentatie van het Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend, Berlin 2004. Download: http://www.bmfsfj.de/RedaktionBMFSFJ/Abteilung5/Pdf-Anlagen/vielewelten,property=pdf.pdf - Mädchen mit Migrationshintergund und sportliches Engagement. Speciaal onderzoek met betrekking tot de documentatie van de situatie van jonge vrouwen … download: http://www.bmfsfj.de/RedaktionBMFSFJ/Abteilung5/Pdf-Anlagen/maedchen-migrantinnensport,property=pdf.pdf - 15. Shell Jugendstudie „Jugend 2006 – Eine pragmatische Generation unter Druck“, Fischer Taschenbuch Verlag, 2006 Boeken, folders, beeld- en geluidsmateriaal over Duitsland - http://www.deutschland.de (het officiële en onafhankelijke portaal van de Bondsrepubliek Duitsland in opdracht van het Presse- und Informationsamtes der Bundesregierung) - http://www.handbuch-deutschland.de (Handboek Duitsland van de regeringscommissaris voor migratie, vluchtelingen en integratie, verschillende talen) - http://www.tatsachen-ueber-deutschland.de (Handboek Duitsland van het Ministerie van Buitenlandse Zaken), verschillende talen) - http://www.magazine-deutschland.de (Duitsland-magazin voor politiek, cultuur, economie en wetenschap.. Uitgegeven door de Societäts-Verlag Frankfurt am Main in in samenwerking met het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Bondsregering) - http://www.goethe.de (Homepage van het Goethe-Institut e.V.) - Schulze, Hagen: Kleine Deutsche Geschichte, DTV, ISBN: 3-423-30703-X, 1998.
Meer publicaties met betrekking tot jongeren • Juventa Verlag Ehretstr. 3, 69469 Weinheim, E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.juventa.de • Hermann Luchterhand Verlag GmbH Heddesdorfer Str. 31, 56564 Neuwied, E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.luchterhand.de
4.3 Adressen Ambassades, consulaten, delegaties Homepage van het Ministerie van Buitenlandse zaken (http://www.auswaertiges-amt.de) met alle adressen van Duitse delegaties en consulaten evenals van andere staten in Duitsland Ministeries en andere overheidsinrichtingen Bundeskanzleramt (Bondskanselarij) Willy-Brandt-Str. 1, 10557 Berlin Tel.: 01888 400-0, 030 400-0, Fax: 030 400-1818, -1819 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.bundeskanzlerin.de Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugendliche (BMFSFJ) (Familie, bejaarden, vrouwen en jongeren) Alexanderplatz 6, 10178 Berlin Postadres: 11018 Berlin Tel.: 030 20655-0, Fax: 030 20655-1145 Internet: http://www.bmfsfj.de Afdeling Bonn: Rochusstr. 8–10, 53123 Bonn Tel.: 0228 930-0, Fax: 0228 930-4913 Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugendliche - Kinderenredaktie Alexanderplatz 6, 10178 Berlin E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.kinder-ministerium.de Auswärtiges Amt (Bondsministerie van Buitenlandse Zaken) Werderscher Markt 1, 10117 Berlin Postadres: 11013 Berlin Tel.: 01888 17-0, Fax: 01888 17-3402 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.auswaertiges-amt.de Meer adressen van Bondsduitse ministeries: http://www.bundesregierung.de Bundesarchiv Potsdamer Str. 1, 56075 Koblenz Tel.: 0261 505-0, Fax: 0261 505-226 Internet: http://www.bundesarchiv.de Statistisches Bundesamt (Federeal Bureau voor de Statistiek) Gustav-Stresemann-Ring 11, 65189 Wiesbaden Tel.: 0611 75-1, Fax: 0611 724000 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.destatis.de
Afdeling Bonn: Graurheindorfer Strasse 198, 53117 Bonn Tel.: 01888 644-1, Fax: 01888 643- 8990, -8991 Sekretariat der Ständigen Konferenz der Kultusminister der Länder in der Bundesrepublik Deutschland (Deelstaat-Ministers van Opleiding en Cultuur) Lennéstr. 6, 53113 Bonn Postfach 2240, 53012 Bonn Tel.: 0228 501-0, Fax: 0228 501-777 Internet: http://www.kmk.org Afdeling Berlin: Markgrafenstr. 37, 10117 Berlin (Wissenschaftsforum am Gendarmenmarkt) Tel.: 030 25418-400, Fax: 030 25418-4 50 Geassocieerd met de Kultusministerkonferenz is de Pädagogische Austauschdienst (PAD). Inrichtingen ter bemiddeling van cultuur Deutscher Akademischer Austauschdienst (Uitwisselingen op akademisch niveau) Kennedyallee 50, 53175 Bonn Postfach 20 04 04, 53134 Bonn Tel.: 0228 882-0, Fax: 0228 882444 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.daad.de Afdeling Berlin: Berliner Künstlerprogramm Markgrafenstraße 37, 10117 Berlin (Wissenschaftsforum am Gendarmenmarkt) Postfach 240, 10106 Berlin Tel.: 030 202208-0, Fax: 030 2041-267 E-Mail:
[email protected] Goethe-Institut e.V.: http://www.goethe.de Haus der Kulturen der Welt John-Foster-Dulles-Allee 10, 10557 Berlin Tel.: 030 397870, Fax: 030 3948679 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.hkw.de Jongeren- en sportverenigingen Arbeitsgemeinschaft für Kinder- und Jugendhilfe (AGJ) Mühlendamm 3, 10178 Berlin Tel.: 030 40040-210, Fax: 030 40040-232 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.agj.de Deutscher Bundesjugendring (DBJR) Mühlendamm 3, 10178 Berlin Tel.: 030 40040-400, Fax: 030 40040-422 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.dbjr.de Jugendpresse Deutschland Grolmannstraße 52, 10623 Berlin Tel.: 030 450865-50, Fax: 030 450865-59 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.jugendpresse.de
Deutsche Sportjugend im Deutschen Sportbund – dsj Otto-Fleck-Schneise 12, 60528 Frankfurt am Main Tel.: 069 6700-0, Fax: 069 6702-691 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.dsj.de Stiftung Deutsche Jugendmarke e.V. Kennedyallee 105-107, 53175 Bonn Tel.: 0228 9302864 Stiftung Demokratische Jugend Grünberger Straße 54, 10245 Berlin Tel.: 030 2945280, Fax: 030 2945281 Internet: http://www.jugendstiftung.org Deutsches Jugendinstitut e.V. Nockherstr. 2, 81541 München Tel.: 089 62306-0, Fax: 089 62306-162 Internet: http://www.dji.de Inrichtingen met betrekking tot politieke en culturele jongerenopleiding en jongerenzorg Bundesvereinigung Kulturelle Kinder- und Jugendbildung Küppelstein 34, 42857 Remscheid Tel.: 02191 794390, Fax: 02191 794389 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.bkj.de Bundesarbeitsgemeinschaft Jugendsozialarbeit Kennedyallee 105 - 107, 53175 Bonn Tel.: 0228 95968-0, Fax: 0228 95968-30 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.bag-jaw.de Jongereninformatiecentra en jongerenreisbureaus Lijst van jongereninformatiecentra in Duitsland: http://www.rausvonzuhaus.de/cgibin/showcontent.asp?ThemaID=3756 Lijst van de vestigingen van Sta Travel Reisebüros, gespecialiseerd op jongerenreizen: http://www.statravel.de/sta_travel_bueros/index.shtml Jongerenaccomodatie Deutsches Jugendherbergswerk Bad Meinberger Str. 1, 32760 Detmold Tel.: 05231 9936-0, Fax: 05231 9936-63 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.djh.org Naturfreundejugend Deutschlands Haus Humboldtstein, 53424 Remagen Tel.: 02228 9415-0, Fax: 02228 9415-22 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.naturfreundejugend.de Redaktion Vademecum Gerd Grützmacher Auf dem Dörnchen 6, 51580 Reichshof-Fahrenberg E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.gruppenunterkuenfte.de
Inrichtingen en organisaties van internationale jongerenzorg Internationaler Jugendaustausch- und Besucherdienst der Bundesrepublik Deutschland (IJAB) e.V. Godesberger Allee 142 – 148, 53175 Bonn Tel.: 0228 9506-0, Fax: 0228 9506-199 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.ijab.de Deutsches Nationalkomitee für internationale Jugendarbeit (DNK) c/o Deutscher Bundesjugendring Mühlendamm 3, 10178 Berlin Tel.: 030 40040-420, Fax: 030 40040-422 Internet: http://www.dbjr.de Deutsche Agentur für das EU-Aktionsprogramm JUGEND c/o IJAB Godesberger Allee 142 – 148, 53175 Bonn Tel.: 0228 9506-0, Fax: 0228 9506-222 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.webforum-jugend.de Deutsch-Französisches Jugendwerk (DFJW) Molkenmarkt 1-3, 10179 Berlin Tel.: 030 288757-0, Fax: 030 288757-88 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.dfjw.org Deutsch-Polnisches Jugendwerk (DPJW) Friedhofsgasse 2, 14473 Potsdam Tel.: 0331 28479-0, Fax: 0331 27527 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.dpjw.org Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch Tandem Maximilianstr. 7, 93047 Regensburg Tel.: 0941 58557-0, Fax: 0941 58557-22 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.tandem-org.de Koordinierungszentrum Deutsch-Israelischer Jugendaustausch ConAct Altes Rathaus, Markt 26, 06886 Lutherstadt Wittenberg Tel.: 03491 420260, Fax: 03491 420270 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.ConAct-org.de Japanisch-Deutsches Zentrum Berlin Afdeling Deutsch-Japanischer Jugendaustausch (DJJA) Hitomi Makino, Nauka Miura Saargemünder Str. 2, 14195 Berlin Tel.: 030 83907193, Fax: 030 83907220 E-Mail:
[email protected],
[email protected], Internet: http://www.jdzb.de Baltic Sea Secretariat for Youth Affairs c/o Landesjugendring Schleswig-Holstein Ostseesekretariat für Jugendangelegenheiten Holtenauer Str. 99, 24105 Kiel Tel.: 0431 8009847, Fax: 0431 800 98 41 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.balticsea-youth.org Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch Mittelweg 117b, 20149 Hamburg Tel.: 040 8788679-0, Fax: 040 8788679-20 E-Mail:
[email protected], Internet: http://www.stiftung-drja.de
