1
Toespraak door viceminister-president en Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Geert BOURGEOIS Bezoek aan de Al Fath Moskee Gent, 16 juni 2012 Het gesproken woord geldt
Het is mij een groot genoegen te kunnen deelnemen aan deze “open deur”. Ik dank de voorzitter en het bestuur van de moskeevereniging voor de uitnodiging en voor gelegenheid u te kunnen toespreken. Ik wil hen feliciteren met hun initiatief om de buurtbewoners en wijkorganisaties uit te nodigen voor een bezoek aan de gerenoveerde moskee en een kennismaking met de geloofsgemeenschap. “Onbekend is onbemind”, zegt het spreekwoord. Wat je niet kent, roept vragen op. Als je iets niet kent, niet persoonlijk hebt gezien of meegemaakt, ben je vatbaar voor vooroordelen. De eerlijkheid gebiedt ons te zeggen dat er in Vlaanderen nog veel, nog te veel vooroordelen leven over Vlamingen met een migratieachtergrond, over moslims, over de islam. De eerlijkheid gebiedt ook te zeggen
2
dat
organisaties
als
Sharia4Belgium
en
steekpartijen
in
metrostations die vooroordelen in de hand werken. De Duitse president, Joachim Gauck, zei onlangs: “Die Muslime, die hier leben, gehören zu Deutschland“. We kunnen hetzelfde zeggen van Vlaanderen: de moslims die hier leven, horen bij Vlaanderen, behoren tot Vlaanderen
In Vlaanderen, in ons land is er vrijheid van godsdienst. Het is een van de essentiële rechten die in de grondwet zijn verankerd: iedereen heeft het recht een godsdienst te belijden of niet te belijden, een levensbeschouwing aan te hangen of niet aan te hangen.
We kunnen niet genoeg beklemtonen dat wij in een pluralistische samenleving wonen. Dat betekent: scheiding tussen Kerk en Staat, tussen religie en politiek. Het betekent ook: respect voor ieders levensbeschouwing.
De vrijheid van godsdienst maakt deel uit van onze publieke cultuur: van het geheel van waarden en normen die onze open en democratische samenleving ordenen en onze omgang met elkaar bepalen. Het gaat om de verworvenheden van de Verlichting: onze fundamentele rechten en vrijheden, het beginsel van de scheiding van kerk en staat, de gelijkheid van man en vrouw, de vrije meningsuiting, de niet-discriminatie op grond van afkomst maar ook op grond van seksuele geaardheid, enzovoort.
3
Van iedereen die hier woont, mogen wij verwachten en verwachten wij dat zij of hij die publieke cultuur deelt. De private cultuur – welke taal je spreekt, welke boeken je leest, welke godsdienst je belijdt, van wie je houdt enz. – is zaak van jou persoonlijk. De publieke cultuur is zaak van ons allemaal samen.
Het is onze publieke cultuur die het mogelijk maakt om met elkaar samen te leven in verdraagzaamheid én in verscheidenheid – verscheidenheid van cultuur, levensproject, religie, … De overheid beschouwt religie en levensbeschouwing als een belangrijke maatschappelijke factor. Daarom erkent ze representatieve religies en levensbeschouwingen.
De islam is sinds 1974 door de federale overheid erkend als godsdienst. De Vlaamse overheid is sinds 2001 bevoegd om de lokale gemeenschappen van deze te erkennen. In Vlaanderen zijn er nu 24 lokale islamitische gemeenschappen of moskeeën erkend (als Vlaamse minister van Binnenlands Bestuur heb ik er vorig jaar zeven erkend).
Ik heb vernomen dat de Al Fath Moskee al enkele keren een aanvraagdossier heeft ingediend bij de Executieve van de Moslims, maar nog altijd op erkenning wacht. Ik kan u verzekeren dat dit niet aan de Vlaamse overheid ligt, maar blijkbaar te maken heeft met de problemen bij de erkenning van de Executieve door de federale overheid. In elk geval: mijn ambtenaren hebben nooit een aanvraag
4
van uw moskee ontvangen. Met u hoop ik dat dit binnenkort wel mogelijk zal zijn. Erkenning heeft immers alleen maar voordelen. Het is géén overheidsinmenging, wel integendeel. Erkenning betekent dat je als moskee en moskeevereniging een partner wordt van de Vlaamse en de lokale overheid. Ik vind dat belangrijk, want dan kunnen we als partners samenwerken aan een samenleving waar mensen van verschillende culturen in verstandhouding samenleven.
Natuurlijk kunnen ook niet-erkende moskeeën een rol spelen in dat streven naar en werken aan verstandhouding. En dat doen ze ook, dat doet ook deze moskee.
Enkele maanden geleden heb ik de resultaten gekregen en voorgesteld van een studie over de imams in Vlaanderen. Tot mijn vreugde las ik daar dat de meeste van de moskeeën en islamitische gemeenschappen zich sociaal-cultureel engageren en zo het samenleven in een buurt, een stadsdeel, een stad bevorderen. Er zijn
moskeeën
die
opendeurendagen,
dialoogmomenten
houden.
informeren
het
islamitische
over
feesten.
Er
zijn
Suikerfeest, Er
zijn
buurtfeesten
moskeeën het
die
Offerfeest
islamitische
de en
en buurt
andere
verenigingen
die
samenwerken met andere verenigingen. Ik ben ervan overtuigd dat die inspanningen lonen en de integratie ten goede komen.
Uit die studie bleek overigens ook dat de imam niet alleen een voorganger is in gebed, maar ook een raadsman, iemand met moreel gezag bij wie moslims met hun vragen en bekommernissen
5
terecht kunnen. Daarom was ik blij met veroordeling van geweld door de Liga van de Imams van België. Ik maak me wel wat zorgen omdat uit de studie bleek dat de imams het contact met jongeren dreigen te verliezen. Omdat ze bijna allemaal van buiten Europa komen, beheersen zij de taal niet of onvoldoende om jongeren met vragen op weg te helpen. Ook kent de imam vaak de Westerse context niet en kan hij zich moeilijk verplaatsen in de leefwereld van jongeren. Imams verliezen hun binding met jongeren en deze gaan dan maar zelf op zoek naar hun versie van de islam. Spijtig genoeg zijn de interpretaties die terug te vinden zijn op het internet of via andere sociale media niet steeds de meest bonafide. Dat het hierbij om een strikte minderheid gaat, maakt de zaken niet minder ernstig. Dat wilde ik terloops opmerken.
Zoals ik zei, kan de moskeevereniging en de plaatselijke islamitische gemeenschap bijdragen aan de integratie.
Integratie is overigens tweerichtingsverkeer. Het is een opdracht voor de “nieuwe Vlamingen”. Een opdracht die er onder meer in bestaat onze taal te leren – sleutel tot integratie – en onze publieke cultuur “tot zich te nemen”, te delen. Het is een opdracht voor de “oude Vlamingen”. Een opdracht die er onder meer in bestaat behoorlijk Nederlands te spreken met mensen met een migratieachtergrond, om ze te helpen hun weg te vinden in hun nieuwe samenleving, om ze te betrekken bij hun verenigingen, om interesse te tonen voor hun cultuur, …
6
Voor de islam en voor moskeeën is er plaats in Vlaanderen. Maar we moeten vermijden dat die moskeeën eilandjes worden of blijven, want dat dient het samenleven niet. Daarom is het belangrijk dat de moskeebesturen zich open stellen voor de lokale gemeenschap. Daarom is het belangrijk dat ze samenwerken met organisaties, met scholen uit de buurt.
De Al Fath Moskee doet dat. Ik waardeer dat ten zeerste en kan u enkel aanmoedigen die weg te volgen.
