Cutane oncologie What’s new? 13 juni 2013 Bauco van der Wal, Dermatoloog
Actinische keratose What’s old? What’s new?
Wat is een actinische keratose?
NVDV patiënteninformatie folder 2012 Actinische keratosen zijn plekjes op de huid die ontstaan door schade van zonlicht. Deze plekjes ontstaan op delen van het lichaam die vaak in de zon zijn geweest. Ze komen vooral voor in het gezicht en op de bovenkant van de handen. Het kan een begin zijn van huidkanker.
Naast de hoeveelheid zon die u heeft gehad, is het ook van belang wat voor type huid u heeft. Iemand met een lichte huid (blond/rood haar en blauwe ogen) heeft meer kans op actinische keratosen dan iemand met een donkere huid en donker haar. Tot 80% van de mensen boven de 60 jaar met een lichte huid heeft actinische keratosen.
Na verloop van jaren kan er in actinische keratosen huidkanker ontstaan. Deze vorm van huidkanker is het plaveiselcelcarcinoom . De kans dat u huidkanker krijgt wordt geschat op 5 tot 10%.
Er kunnen steeds nieuwe actinische keratosen ontstaan. Mensen die veel actinische keratosen hebben moeten deze plekjes hun leven lang, regelmatig door de arts laten controleren en behandelen.
Richtlijn Actinische keratose 2010 Ultraviolet licht resulteert in DNA-mutaties. In afwezigheid van de juiste reparatiemechanismen, veroorzaken deze DNA-veranderingen de initiatie van keratinocyt mutaties die kunnen leiden tot de ontwikkeling van actinische keratosen.
De getransformeerde keratinocyten laten een hoge mutatiegraad van het tumorsuppressor-gen p53 en de expressie van telomerase zien. Telomerase en gemuteerde p53 vertraagt en verhindert de geprogrammeerde celdood.
Actinische keratosen kunnen voorkomen als individuele laesie of kunnen een heel gebied beslaan: “Foto-induced field carcinogenesis”
Foto-induced field carcinogenesis
Behandeling
Behandeltechnieken Chirurgisch Fysisch Chemisch Medicamenteus
Chirurgische technieken • Curretage • Dermabrasie • Shave/biopt excisie
Fysische technieken • Vloeibare stikstof • Laser • Fotodynamische therapie (PDT)
Fysische technieken • Vloeibare stikstof • Laser • Fotodynamische therapie (PDT)
Goedkoop, eenvoudig en snel Gevoelig en kans op littekens
Fysische technieken • Vloeibare stikstof • Laser • Fotodynamische therapie (PDT)
CO2 Erbium YAG
Geen vergoeding en duur
Fysische technieken • Vloeibare stikstof • Laser • Fotodynamische therapie (PDT)
PDT • Selectieve destructie van atypische keratinocyten door lichtactivatie van een fotosensitiser • Penetratiediepte 3 – 4 mm
Pijnlijk, tijdrovend en duur
Chemische technieken • (Chemische peeling) • 5-fluorouracil (5-FU) crème
Chemische technieken • Chemische peeling • 5-fluorouracil (5-FU) crème
5FU creme • Lokaal chemotherapie • Blokkeert RNA- en DNA synthese
Goedkoop en voorspelbaar Forse huidreacties
Week 8
Week 4
Week 4
Week 8
Medicamenteuze technieken • Diclofenac 3% gel • Imiquimod 5% crème • Ingenol mebutate gel
Medicamenteuze technieken • Diclofenac 3% gel • Imiquimod 5% crème • Ingenol mebutate gel
Medicamenteuze technieken • Diclofenac 3% gel • Imiquimod 5% crème • Ingenol mebutate gel
Eenvoudig en betaalbaar Forse tot geen reactie. Grieperig gevoel
Week 0
Week 4
Week 3
Week 8
Medicamenteuze technieken • Diclofenac 3% gel • Imiquimod 5% crème • Ingenol mebutate gel
Ingenol mebutate • • • •
Sap van Euphorbia peplus “tuinwolfsmelk” Traditioneel geneesmiddel Helpt tegen vele huidziektes inclusief kanker Induceert een immuun respons
Eenvoud en snelle reactie ??
Keuze behandeling • • • • • • • • • •
Lokalisatie Uitgebreidheid van het aangedane huidareaal Solitaire of multipele actinische keratosen Kosten Behandelduur Gebruiksgemak Algehele conditie Compliantie van de patiënt Eerdere behandelingen Cosmetisch resultaat
Keuze behandeling Prijs per behandeling Stikstof PDT 5-FU Imiquimod Ingenol mebutate
€ 10,€ 830,€ 37,50 € 134,40 ?
Keuze behandeling Vloeibare stikstof Direct effect
Voordeel Nadeel goedkoop, eenvoudig gevoelig, littekens lokaal
PDT Direct effect
lokaal en uitgebreid cosmetisch
5-FU 4 tot 6 weken 2dd
goedkoop, lokaal en forse huidreacties, uitgebreid, cosmetisch, behandelduur, voorspelbaar irritatie/allergie
pijnlijk, tijdrovend, duur
Keuze behandeling Imiquimod 4 tot 12 weken 3/week Ingenol mebutate 2 tot 3 dagen 1dd
Voordeel lokaal en uitgebreid cosmetisch
Nadeel forse tot geen reactie, behandelduur, algeheel malaise
lokaal en uitgebreid, behandelduur, (cosmetisch) ?
forse huidreacties
?
Keuze behandeling Huisarts Stikstof
Eenvoudig, snel en goedkoop
5-FU
Adequate uitleg. Controle na 3 weken. Hulp thuiszorg
Imiquimod Ingenol mebutate
Vergelijking PDT, Imiquimod crème en 5-FU crème bij behandeling van superficiële basaalcelcarcinomen. Aimee HMM Arits et al. The Lancet oncology May 2013
• 601 patiënten • 202 PDT, 198 Imiquimod en 201 5-FU • 12 maanden tumorvrij: PDT 73% 5-FU 80% Imiquimod 83%
?
