Curatoren middag 2015
11 november 2015
Alternatieve financieringsvormen Wat zijn de mogelijkheden in het huidige financieringslandschap
accountants | adviseurs | sinds 1948
Spreker:
Onderwerpen 1. Financieringsbehoefte bedrijfsleven 2. Veranderende rol / positie van de bank 3. Zoektocht naar alternatieve financiering drs. Ronny Buiting RA Adviseur T +31 40 844 7000
[email protected]
4. Samenvatting financieringslandschap 5. Afsluiting
Pagina: 2
accountants | adviseurs | sinds 1948 © 2015 Joanknecht & Van Zelst
Financieringsbehoefte Bedrijfsleven •
Door verbetering economisch tij neemt
aantal kredietzoekers af •
Financieringsbehoefte ligt rond 30 - 35 miljard
•
Kans verschaffing krediet neemt toe na slechte periode
•
Echter voor kleinbedrijf en middenbedrijf nemen slagingskansen af
•
Kleinbedrijf heeft sowieso lage(re) kansen
•
Primaire financieringsdoel is werkkapitaal maar investeringsfinanciering neemt weer toe
Datum: 12 november 2015 Pagina: 3
accountants | adviseurs | sinds 1948
Financieringsbehoefte Bedrijfsleven Het Nederlands bedrijfsleven zoekt jaarlijks zo’n 30 tot 35 miljard aan krediet. (x 1 miljoen) (x €€ 1.000) Kleinbedrijf Middenbedrijf Grootbedrijf Totaal Per segment Industrie en landbouw Bouw Handel Transport en communicatie Zakelijke dienstverlening Overige diensten incl. horeca Totaal
Financieringsbehoefte afgelopen 12 maanden Verwachting 2013 2014 2015 6.400 7.300 5.400 6.100 7.900 7.300 16.550 18.500 20.100 29.050 33.700 32.800
13.200 3.350 2.650 4.100 1.400 4.350 29.050
15.100 2.400 2.600 5.500 3.300 4.800 33.700
19.000 2.500 3.000 4.650 1.500 2.150 32.800
Slagingskans 2013 2014 76% 73% 86% 81% 94% 82%
90% 87% 87% 94% 89% 80%
85% 75% 77% 75% 82% 73%
2015 59% 70% 88%
87% 72% 73% 85% 80% 77%
Bron: Panteai, 2015.
Datum: 12 november 2015 Pagina: 4
accountants | adviseurs | sinds 1948
Financieringsbehoefte Bedrijfsleven Financieringsknelpunten MKB (onderzoek NNI, 2014) -
Leenvermogen is gedaald door slechte operationele resultaten, verzwakking van financiële positie en marktomstandigheden
-
Stringenter toepassen van acceptatiecriteria door banken
-
Actief in conjuncturele problemen (krimpende markten en minder goed draaiende sectoren)
-
Financiële positie vraagt om risicodragend vermogen en geen financiering. Risicodragend vermogen is lastiger te vinden of ongewenst
-
Kredieten < € 250.000 steeds minder door banken ingevuld en onbekend met alternatieven
-
Niveau van kredietaanvragen is ondermaats
-
Stijgende kapitaalkosten door kredietrisico-opslag
Datum: 12 november 2015 Pagina: 5
accountants | adviseurs | sinds 1948
Financieringsbehoefte Bedrijfsleven Financieringsknelpunten MKB (vervolg) (onderzoek NNI, 2014) -
Knelpunten worden in de huidige laagconjunctuur al ervaren. Deze knelpunten zullen toenemen bij aantrekken economie
-
Financieringsbehoefte van vooral benodigd werkkapitaal bij groei van de activiteiten zal naar verwachting toenemen
-
Grote onbekendheid met alternatieven
Datum: 12 november 2015 Pagina: 6
accountants | adviseurs | sinds 1948
Veranderende rol / positie van de bank -
Kredietverlening door de bank in het Nederlands MKB neemt af
Datum: 12 november 2015 Pagina: 7
accountants | adviseurs | sinds 1948
Veranderende rol / positie van de bank -
Aandeel van de bank in de financiering van het Nederlands MKB neemt af: 2012: 75%, 2013: 55%, 2014: 45%, 2015: verdere daling?
Oorzaken: - Risicoperceptie vertaald in kredietrisico-opslag - Toegang tot marktfinanciering
- Kapitaalpositie bank en komst Bazel I, II en III met de toenemende voorwaarden rondom kapitaaleisen - Toenemende wet- en regelgeving op gebied van risicobeheersing
Datum: 12 november 2015 Pagina: 8
accountants | adviseurs | sinds 1948
Veranderende rol / positie van de bank Niet
Wel
- Verliesfinanciering
-
Financiering gezond MKB+, bedrijfsmiddelen, werkkapitaal, goodwill en soms vastgoed (middellange looptijd, mogelijkheid cross-selling, overzienbaar kredietrisico, rendement)
-
Trends: asset based (object financiering / werkkapitaal), benutting staatsgaranties, bij grotere klanten groepsfinanciering (risicospreiding)
- Kleine kredieten (handling- & risicokosten te hoog) - Vastgoedfinanciering (hoog risico assets, laag rendement, weinig cross-selling, lange looptijd) - Onbenutte kredietlijnen (laag rendement, kredietruimte liever aanwenden voor klanten die het wel gebruiken)
Datum: 12 november 2015 Pagina: 9
accountants | adviseurs | sinds 1948
Zoektocht naar alternatieve financiering Centraal bij elke financieringsvraag / -vorm: 1. Hoeveel financiering is benodigd 2. Hoe presenteert de onderneming / ondernemer zichzelf 3. Toekomstverwachtingen van het bedrijf en de branche (rendement, terugbetaalcapaciteit, risico’s en onzekerheden) 4. Welke zekerheden kan men bieden 5. In welke fase zit de onderneming
Datum: 12 november 2015 Pagina: 10
accountants | adviseurs | sinds 1948
Zoektocht naar alternatieve financiering Idee / Plan
< € 50.000
Start
Vroege groei
Groei
Volwassenheid
€ 50.000 – € 300.000 – € 150.000 € 150.000 – € 1.000.000 > € 1 miljoen € 300.000
Neergang / Doorstart
€?
Tijd
Datum: 12 november 2015 Pagina: 11
accountants | adviseurs | sinds 1948
Idee / Plan Lage kapitaalbehoefte (< € 50.000)
Financieringsbronnen: - Eigen middelen - FFF - Crowdfunding - Business angel / Informal investor - Bootstrapping / Sweat equity - Subsidies - Microfinanciering Datum: 12 november 2015 Pagina: 12
accountants | adviseurs | sinds 1948
Start Kapitaalbehoefte € 50.000 - € 150.000
Financieringsvormen: - Eigen middelen - Crowdfunding - Subsidies - Informal investor
Datum: 12 november 2015 Pagina: 13
accountants | adviseurs | sinds 1948
Vroege groei Kapitaalbehoefte € 150.000 - € 300.000
Financieringsbronnen: - Crowdfunding - Informal investor - Factoring / Lease - Participatiemaatschappij - Regionale ontwikkelingsmaatschappijen - Seedfondsen - Kredietunie - Borgstellingskrediet Datum: 12 november 2015 Pagina: 14
accountants | adviseurs | sinds 1948
Groei Kapitaalbehoefte € 300.000 - € 1.000.000
Financieringsbronnen: - Crowdfunding - Informal investor - Participatiemaatschappijen - Particulier venture capital (super informal / family office) - Supply chain finance / reverse factoring - MKB-Fondsen Datum: 12 november 2015 Pagina: 15
accountants | adviseurs | sinds 1948
Volwassenheid Kapitaalbehoefte > € 1.000.000
Financieringsbronnen: - Participatiemaatschappijen - Garantie ondernemingsfinanciering - Groeifaciliteit - Particulier venture capital (super informals / family offices)
Datum: 12 november 2015 Pagina: 16
accountants | adviseurs | sinds 1948
Neergang of doorstart Kapitaalbehoefte €?
Financieringsbronnen: - Participatiemaatschappijen - Particulier venture capital
Datum: 12 november 2015 Pagina: 17
accountants | adviseurs | sinds 1948
Samenvatting Traditioneel Spaarder Spaargeld
Geldverstrekker Rente x%
Bank Lening
Onderneming
Nieuw
Fee Lening
Facilitator
Rente spread y-x%
Rente y%
Rente x%
Fee
Onderneming
Datum: 12 november 2015 Pagina: 18
accountants | adviseurs | sinds 1948
Samenvatting - Toekomst Gestapeld financieren
- Eigen middelen - Bancair (object financiering; gebruik maken van staatsgaranties) - Crowd funding - MKB fonds
Datum: 12 november 2015 Pagina: 19
accountants | adviseurs | sinds 1948
Samenvatting financieringslandschap < € 50k
< € 150k
< € 300k
< € 1.000k
> € 1.000k
€?
MKB-Fondsen Seedfondsen Venture capital Kredietunies Subsidies
Participatiemaatschappij Bank
Factoring Leasing Crowdfunding Informal investor Private equity / Super informals Business Angel FFF Sweat equity Bootstrapping Micro financiering
Borgstellingskredieten Groeifaciliteiten Innovatiekrediet
Datum: 12 november 2015 Pagina: 20
accountants | adviseurs | sinds 1948
Samenvatting financieringslandschap Omvang Zekerheden Risicobereidheid < 250k 250k - 1.000k > 1.000k Ja Nee Laag Midden Hoog v v v
Financier Micro financiering FFF
v
Business Angel
v
Informal Investor
Fase Idee / plan - vroege groei
Vorm lening
Termijn 3-5 jaar
v
v
v
Idee / plan - start
lening
1-5 jaar
v
v
v
v
Idee / plan
kapitaal
3-5 jaar
v
v
v
v
Idee / plan - groei
kapitaal
3-5 jaar
Crowd funding
v
v
v
Idee / plan - groei
lening
2-5 jaar
Seedfondsen
v
v
Vroege groei
kapitaal / mezzanine / lening
3-10 jaar
Lease
v
v
Factoring
v
v
Bank
v
v v
v
v
v
v
Vroege groei - volwassenheid
objectfinanciering
3-5 jaar
v
v
v
Vroege groei - volwassenheid
debiteuren / voorraden
Doorlopend
v
v
v
v
Groei - volwassenheid
lening / rekening courant
5-20 jaar / doorlopend
Participatiemaatschappij
v
v
Vroege groei - doorstart
kapitaal / mezzanine
< 5 jaar
Kredietunies
v
v
v
v
Vroege groei - volwassenheid
leningen
3-5 jaar
MKB Fondsen
v
v
v
v
Vroege groei - groei
kapitaal / obligaties / mezzanine
> 5 jaar
Regionale ontwikkelingsmaatschappijen
v
v
v
v
Vroege groei - groei
kapitaal / mezannine
3-5 jaar
Venture capital
v
v
v
v
v
Groei - doorstart
kapitaal / mezzanine
< 5jaar
Private equity / Super informals
v
v
v
v
v
Groei - doorstart
kapitaal / mezzanine
> 5 jaar
v
v
v
Datum: 12 november 2015 Pagina: 21
accountants | adviseurs | sinds 1948
www.rvo.nl/subsidies-regelingen/overzicht-seed-fondsen
Datum: 12 november 2015 Pagina: 22
Vragen? Datum: 12 november 2015 Pagina: 23
accountants | adviseurs | sinds 1948
Dr. Holtroplaan 9 Postbus 263 5600 AG Eindhoven T +31 40 844 7000 F +31 40 844 7001 www.joanknecht.nl
Bedankt voor uw aandacht
accountants | adviseurs | sinds 1948 Joanknecht & Van Zelst Financieel-juridisch & Corporate Finance Adviseurs B.V. (KvK Eindhoven 62389904). Onafhankelijk lid van PrimeGlobal. Op al onze diensten zijn onze algemene voorwaarden van toepassing zoals gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel in Eindhoven en waarin onder meer een beperking van de aansprakelijkheid is opgenomen.