Getijdenatelier Middag-Humsterland 1
Getijdenatelier Middag-Humsterland 2
Inhoud
1 Inleiding 2
Algemeen Projectbeschrijving
3
Astronomische klok, Rene Knip
4
Golf, Sjaak Langenberg
5
Volg de Bloemen, Rudy J Luijters
6
Gracia Toderi
7
Pjotr Muller
8
Rob Sweere
9
Paul de Kort
10
John Cage en Jem Finer
11
Lezingen Astronomische klok
12
Lokale organidsatie
13 14
Publiciteit, marketing en sponsoring
Begroting en dekking
Getijdenatelier Middag-Humsterland 3
Inleiding.
Op basis van het masterplan beeldende kunst voor het Middag-Humsterland, wil de stichting Getijdenatelier Middag-Humsterland in de zomer van 2012 een eerste kunstmanifestatie organiseren In Aduard en het nationaal landschap Middag Humsterland.
Het is de bedoeling dat deze eerste manifestatie het Getijdenatelier in Middag-Humsterland laat “landen” zodat het ingebed kan worden in het gebied en haar inwoners zelf. Daarnaast versterkt deze manifestatie de naamsbekendheid van Middag -Humsterland en zetten we een eerste stap naar een nieuwe vorm van samenwerking tussen beeldende kunst, wetenschap, techniek en landschapsbeleving.
Het project Getijdenatelier Middag-Humsterland behelst meer dan het aankleden van het gebied met enkele op zichzelf staande kunstwerken. Het gaat erom een integraal en onderling samenhangend geheel te vormen van permanente en tijdelijke kunstwerken, evenementen en publicaties dat voor meerdere jaren (landelijke) aandacht voor het gebied zal bewerkstelligen. Heel nadrukkelijk draagt de kunst ertoe bij om het landschap en de geschiedenis van Middag-Humsterland leesbaar te maken voor bezoekers en bewoners; zij is ingebed in een (cultuurhistorisch) perspectief op het gebied, van waaruit bijvoorbeeld ook routes (fiets,voet) door het gebied zullen worden geduid. Gebiedsontwikkeling en het kunstproject gaan zogezegd een kruisbestuiving aan.
Die kruisbestuiving wordt ook gezocht in de samenwerking tussen wetenschap, kunst en techniek die noodzakelijk is om een van de onderdelen van het project tot stand te brengen. Tot slot is ook de samenwerking tussen de organisatie, de bewoners van het gebied en de kunstenaars wezenlijk.
Topografische ondergrond © Topografische Dienst Kadaster, Emmen
7A. NIEUWE CASCO SLOTEN + TOEVOEGINGEN
karakteristieke sloot (310 km) karakteristieke sloot met wijzigingsbevoegdheid (60,4 km)
0
500
1.000
1.500 Meters
toevoegingen
sloot of greppel langs weg of fietspad ( 115,8 km)
verdwenen of gewijzigde cascosloot ( 18,5 km)
kavelsloot (210,6 km)
knelpunt sloot (7,9 km)
Middag-Humsterland
16-12-2008
Getijdenatelier Middag-Humsterland 4 Algemene Projectbeschrijving De Stichting Getijdenatelier Middag-Humsterland is een onafhankelijke stichting, gevestigd in het MiddagHumsterland te Niehove, alwaar ze ook kantoor houdt. De zes bestuursleden hebben expertise op het gebied van de astronomie, De beeldende Kunst, (landschaps)architectuur en stedenbouw, kennen deels het gebied heel erg goed, en zijn ingebed in het maatschappelijk leven van Groningen. Voorzitter Harm Evert Waalkens Biologische boer, Secretaris Enno Zuidema Stedenbouwkundige penningmeester Rein Boer Econoom Miriam de Meier Lid Raad voor Cultuur Jan Enne Haack Natuurboer Rien van de Weygaert Astronoom
Het dagelijks werk geschiedt in het projectburo, dat indien nodig opereert vanuit het kantoor te Niehove. In het projectburo zitten op dit moment: Rob Hendriks, Architekt, Ben Raaijman, beeldend kunstenaar, Ellen Klaus, Kunsthistorica en Nils van Beek, Kunsthistoricus, SKOR.
Getijdenatelier Middag-Humsterland 5 Getijdenatelier eerste edite. Deze eerste manifestatie, die gepland staat voor de zomer van 2012, heeft de astronomie, de basis van onze tijdrekening als basis. Het zwaartepunt van de manifestatie ligt bij de aanvang ervan, en zal gepaard gaan naast een opening met enkele lezingen over de thematiek van de getijden en de astronomie achter dit fenomeen, met een publicatie die een bezoek aan de manifestatie mogelijk maakt. Als centraal punt zal dit eerste jaar vooral de ziekenzaal van Aduard functioneren, maar ook het Wierdenmuseum te Ezinge krijgt een belangrijke rol. Zoals beschreven in het Masterplan, zal actief worden samengewerkt met andere organisaties in het gebied.
Gegeven de opdracht om zowel de kunst als het gebied onder de aandacht te brengen zal veel aandacht worden geschonken aan de publiciteit rondom het project. De doelstelling is nadrukkelijk een tenminste nationaal bereik waar het de bezoekers betreft. Een apart publiciteitsplan wordt hiervoor opgesteld.
Astronomische klok, Aduard
Getijdenatelier Middag-Humsterland 6
Een belangrijk onderdeel van het Getijdenatelier betreft de bouw van een astronomische klok of getijdenklok, nabij de ziekenzaal van Aduard. Dit prachtige gebouw is een rijksmonument en het enige tastbare overblijfsel van het enorme Cistercienzerklooster dat hier ooit stond. Astronomische klokken of getijdenklokken zijn complexe mechanieken die passen binnen de noordeuropese kerkelijke baksteen architectuur. Het is niet waarschijnlijk maar ook niet onmogelijk dat de Abdij van Aduard over zo een uurwerk heeft beschikt.
Een nieuwe astronomische klok bouwen is een complexe opgave. Het vereist samenwerking tussen astronomen, instrumentenmakers en een vormgever. Bovendien zal de openbare ruimte rondom de ziekenzaal moeten worden aangepakt, conform de voorstellen die zijn gedaan in het nieuwe wonder van Aduard. In 2012 zal een definitief ontwerp worden vervaardigd en start de eigenlijke bouw.
Getijdenatelier Middag-Humsterland 7
De vormgeving zal uiteindelijk het karakter van het uurwerk bepalen. Beroemde voorbeelden zoals het uurwerk van Praag, of de opstelling in Lier, kunnen hooguit als inspiratie dienen. Bovendien zoeken we naar een eigentijdse invulling van het begrip getijdenuurwerk. Zowel programmatisch (welke aan het moment van de dag of het seizoen gerelateerde zaken wil je laten zien) als qua vormgeving en materiaalgebruik. We kiezen voor het Aduarder uurwerk voor een eerste proeve met de lettertekenaar en grafisch ontwerper Rene Knip. Diens werk is zeer eigen en oorspronkelijk, we verwachten dat hij sterk genoeg in zijn schoenen staat om zelf keuzes te kunnen maken. Hij wordt bij zijn werk bijgestaan door astronomen van de Rijksuniversiteit Groningen en door de uurwerkbouwer Toine Daelmans.
Getijdenatelier Middag-Humsterland 8
Sjaak Langenberg http://www.sjaaklangenberg.nl/
de ontgroening van het Middag-Humsterland. “Geef me één dag en ik zet Middag-Humsterland op de kaart”, zo besloot zijn Sjaak Langenberg zijn ironischkritische verslag van het getijdenatelier. Langenberg is enigszins verontrust wat de ambitie tot het meer bekend maken van het gebied teweeg mag brengen. Het moet geen pretpark worden, maar ook geen reservaat (hij doet onder meer de suggestie om alle bewoners van naambordjes te voorzien). Langenberg is gefascineerd door enerzijds de vergetelheid waarin het Middag-Humsterland kennelijk is geraakt, en de vele lijnen en connecties die er (ook historisch) te leggen zijn, zoals die tussen de Aduarder Kring en de Groninger universiteit, die nu de jongeren het gebied doet verlaten en voor een toestroom van hooggeschoolde westerlingen zorgt. Langenberg doet een wild voorstel: de universiteit zou haar ontgroeningen voortaan in het Middag-Humsterland moeten doen plaatsvinden. Hij stelt zich een evenement voor, waarbij een van de wierden in het gebied van alle kanten wordt benaderd en vervolgens overspoeld door een georkestreerde mensenmassa. Het is een beeld dat de clichés over het gebied in één beweging bevestigt en ontkracht: de leegte en het natuurgeweld is niet romantisch, en ze zijn relatief. Het lijkt ons een prachtig visueel beginpunt voor de Getijden, en willen de uitdaging die Sjaak Langenberg stelde dan ook graag aangaan
Getijdenatelier Middag-Humsterland 9
Getijdenatelier Middag-Humsterland 10 Rudy J. Luijters http://www.luijters.be/ Volg de bloemen. De lege route door het Midddag-Humsterland van Rudy J Luijters De in Belgie woonachtige Nederlandse Kunstenaar Rudy J Luiters, staat bekend om zijn analytische en respectvolle benadering van landschappen en omgevingen. In veel van zijn werken gebruikt hij zijn rijke kennis van flora en fauna en brengt zo de aandacht voor de grote schoonheid van ook de kleinste elementen in onze omgeving terug.
Inventarisatie vrucht-/zaadvormen September 2002
Inventarisatie mossen Januari 2003
Getijdenatelier Middag-Humsterland 11 Geprikkeld door de alomtegenwoordige bewegwijzering die tegenwoordig elk avontuur op een wandeling onmogelijk maakt, wil Luiters nieuwe liefst lege routes uit zetten in het landschap van het Middag-Humsterland. Deze routes zullen bewegwijzerd worden bijvoorbeeld door streekeigen bermplanten te clusteren langs de routes. Door te kiezen voor soorten die op verschillende momenten bloeien, ontstaat er een soort jaargetijdenklok. Per jaargetijde kunnen de routes veranderen, doordat ze op verschillende wijzen worden “bewegwijzerd”.
Calendaria tuin de Pont
Kleurkaart lente Maart 2001
Oktoberrood Oktober 2001
Getijdenatelier Middag-Humsterland 12
Grazia Toderi http://www.graziatoderi.com/
De verbeelding van de oneindigheid is een constante in de grote videoinstallaties van Grazia Toderi, die wereldwijd op veel aandacht kunnen rekenen. Zelf heeft zij dit wel in verband gebracht met de beelden van de eerste maanlanding die haar als kind een doorkijkje gaven op een andere dimensie. Haar werken lijken op het eerste gezicht overzichtelijk; de lichten van een stad bij nacht (Toderi legt hiervoor een grote hoeveelheid film- en fotomateriaal over elkaar heen) worden in het beeldvlak opnieuw gerangschikt volgens geometrische patronen. In deze nieuwe orde lijken ze hemellichamen te zijn die de randen van het heelal, het zenith af tasten. Of er iets bestaat voorbij de waarneembare ruimte en tijd is niet eens zo belangrijk; interessant is het menselijke vermogen om zich daarbij een voorstelling te kunnen maken. Zo sluit haar werk, dat technologisch onmiskenbaar van deze tijd is, bij de oude dromen van onze beschaving, getuige titels als ‘Babel’ en ‘Atlantis’. Met haar referenties aan hemellichamen, culturele tradities, tijdruimte/ruimtetijd en (on)eindigheid is Toderi bij uitstek een hedendaagse kunstenaar die bij de thematiek van De Getijden aansluit. Het is de bedoeling om met haar een nieuw werk te ontwikkelen. Projectie zal waarschijnlijk geschieden in een van de wierdenkerkjes die het Middag-Humsterland rijk is.
Getijdenatelier Middag-Humsterland 13
Pjotr Muller www.Pjotrmuller.org
Getijdenatelier Middag-Humsterland 14
Vooral in zijn tijdelijke werken laat Pjotr Muller een grote gevoeligheid zien voor kloosterachtige constructies, oorden van bezinning en observatie. Om het donker van het Middag Humsterland en de observatie van het heelal een kans te geven, zal hij een tijdelijk klooster bouwen op een van de donkerste plekken van het Middag Humsterland. In samenwerking met een van de bed & breakfast aanbieders in het gebied, kan hier bij goed weer ook worden overnacht.
Rob Sweere www.robsweere.nl
Getijdenatelier Middag-Humsterland 15
Rob Sweere is bekend van sculpturen die als instrument tot observatie (bijv van de hemel) dienen, meestal door een kijkkader te stellen. Hij is zeer gefascineerd door sterrenhemels en heeft als doorlopend werk een serie momenten van collectief sterrenkijken georganiseerd, waaronder op het dak van PostCS in Amtsredam destijds. Voor zijn werk zoeken wordt een lokatie aan of op het water bij het Reitdiep voorzien
Getijdenatelier Middag-Humsterland 16
Paul de Kort http://www.pauldekort.nl/
Het werk van de Kort sluit nauw aan bij de thematiek van het getijdenatelier. Niet alleen ontwierp Paul al eens een getijdenpark, ook maakte hij in de Bieschbos onder de titel “wassende maan” een op eb en vloed gebaseerd werk.
John Cage, Organ²/ASLSP (As SLow aS Possible)
Getijdenatelier Middag-Humsterland 17
http://www.john-cage.halberstadt.de/
Jem Finer, Longplayer http://longplayer.org/ n de overgebleven kapel van een voormalige Cistercienzer abdij in het Duitse Halberstadt vindt een van de langdurigste concerten ooit plaats, het stuk Organ2/ASLASP (as slow as possible). Begonnen in 2001, zal het nog 639 jaar duren voor het slotakkoord klinkt. Het werk bestaat uit een pijporgel waarin op gezette tijden een toon wordt veranderd door er een pijp bij te plaatsen of weg te halen; het stuk begon met drie maanden stilte. De veranderingsmomenten trekken veel belangstellenden, niet in het minst door het gevoel deelgenoot te zijn van iets dat het eigen bestaan ver overstijgt. Nog langer duurt het werk van de britse kunstenaar Jem Finer. Voor zijn stuk “ Longplayer wordt duizend jaar uitgetrokken. In de woorden van de critca Bianca Stigter is het stuk te beschouwen als het hoorbare equivalent van staren naar de sterren. We willen aandacht schenken aan deze beide kunstwerken door bestaande videoregistraties en livestreams te laten zien in een van de oude kerken. Het is de schaal van de tijd die zo wordt gecombineerd met de structuur van het landschap.
Getijdenklok, lezingen
Getijdenatelier Middag-Humsterland 18
Een astronomische of getijdenklok en de aflezing daarvan is geen alledaagse bezigheid voor een groot deel van het publiek. Om de plannen voor de klok inzichtelijk te maken voor bewoners van het gebied zullen er daarom een aantal lezingen worden georganiseerd in samenwerking met de universiteit Groningen met als onderwerp juist dit type uurwerken.
Lokale organisatie
Getijdenatelier Middag-Humsterland 19
In het kader van de verschillende projecten wordt samenwerkt met toeristische/recreatieve en horeca ondernemingen, alsmede culturele instellingen. De verschillende projecten worden geadopteerd door verschillende (horeca) bedrijven in het Middag Humsterland en Aduard. Vanuit het produktiebudget betaalt de stichting vergoedingen per project, al naar de aard van het werk. Het zal dan vooral gaan om de inzet van scholieren en studenten als suppoost. Op deze manier wordt een breed draagvlak verkregen in het gebied, blijft de organisatorische druk beperkt en kunnen velen de manifestatie gebruiken in hun eigen commerciele uitingen en de marketing van het Middag-Humsterland. 3Voor de klok geld bovendien dat gezocht wordt naar een lokatie in het gebied die kan dienen als werkplaats en “leerplek” Door meer mensen uit Aduard en het Middag-Humsterland te betrekken bij de bouw van zo een instrument, ontstaat de kennis en ervaring die niet alleen nodig is voor de bouw maar tezijnertijd ook voor het behoud en onderhoud.
Publiciteit, Marketing en Sponsoring De marketing- en publiciteitsactiviteiten hebben tot doel het Getijdenatelier Middag-Humsterland regionaal en landelijk te ‘branden’ als een boeiende en aansprekende manifestatie. Voor een ambitieus en vernieuwend project als de Getijdenatelier Middag-Humsterland is marketing cruciaal. Marketing is bepalend voor de samenhang, het overzicht en de levendigheid van de programmering. Kortom marketing is van groot belang voor succes. De verantwoordelijkheid voor de marketingstrategie berust bij het Getijdenatelier-projectbureau. Aan de hand van het succes van de jaarlijkse Jazzfietstour dat een landelijk bereik kent, kan het marktpotentieel voor het Getijdenatelier gunstig worden ingeschat. Door in te zetten op een hoog kwaliteitsniveau wil het Getijdenatelier Middag-Humsterland bovendien een groeiende groep vaste bezoekers opbouwen. Onderzocht wordt hoe het Getijdenatelier verbonden kan worden aan landelijke thema’s en manifestaties die gepland worden. Er zal worden ingezet op een publicitaire samenwerkingsrelatie met organisaties die een groot publieksbereik kennen zoals de ANWB, Nederlandse Spoorwegen, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer etc. Ook worden sponsoren en fondsen benaderd. Er zal een publicitaire samenwerking worden nagestreefd met het Nederlands Bureau Toerisme & Congressen, de Vereniging Groei &Bloei, en de Groningse regio-promotie. Daarnaast wordt, waar mogelijk, gebruik gemaakt van de publiciteitscampagnes van sponsoren. Op lokaal/regionaal niveau bieden het Gronings Dagblad, de huis-aan huisbladen, UITkrant en de regionale televisiezenders de aangewezen kanalen voor publiciteit en communicatie. Voor de landelijke publiciteit wordt nadrukkelijk een samenwerkingsverband gezocht met een landelijk dagblad en een omroeporganisatie. Voor een succesvolle campagne is is zo’n ‘mediamix’ erg belangrijk. De komende tijd worden voor de manifestatie van 2012 de mogelijkheden onderzocht van partnerships met media.
In het Getijdenatelier wordt op basis van het cultureel erfgoed, beeldende kunst gecombineerd met astronomie en techniek, worden de historische banden tussen klooster en landschap aangehaald en verbeeld en wordt dit alles ingezet om meer mensen bekend te maken met Aduard en het Middag-Humsterland. Deze brede en uitzonderlijke mix betekend ondermeer dat er bij veel verschillende fondsen kan worden aangeklopt, en dat er brede belangstelling bestaat bij het publiek en bij die fondsen om mee te kijken en mee te financieren.
Getijdenatelier Middag-Humsterland 20
Beschrijving
soort kostenpost
aantal
prijs
totaal
Algemene organisatie
projectburo
1
55000
55000
honoraria kunstenaars Produktiekosten 1e fase Getijdenklok Produktie Luijters Produktie Langenberg Produktie Torderi Produktie Muller produktie de Kort produktie Sweere Produktie Cage/Fin
honoraria
7
6000
42000
1 1 1 1 1 1 1 1
60000 12000 20000 12000 20000 12000 12000 3000
60000 12000 20000 12000 20000 12000 12000 3000
Lezingen
1
2000
2000
Publiciteitskosten
1
30000
30000
Totaal onvoorzien
percentage
5
280000 14000
Totaal ex BTW BTW
294000 46941
Totaal
340941
Dekking Gebiedscie Zuidhorn Skor Eigen inkomsten Fondsen Regiopark Assen Groningen HS Kammingafonds VSB Fonds Prins Bernard Fonds Mondriaanfonds Rijksgebouwendienst Diversen Totaal
80000 30000 65000 6000 159941 40000 10000 30000 15000 25000 30000 9941 340941
De meerjarenbegroting uit het Kunstenplan voor het Middag-Humsterland, komt uit op een bedrag van € 1.040.000 voor de manifestaties en het uurwerk te Aduard. De begroting voor het eerste jaar is hiermee in lijn ongeveer een derde. In de dekking zien we dat ongeveer 1/3 van de gelden uit het gebied komt. De spreiding van de dekking zal nog worden uitgebreid over meerdere fondsen.
Getijdenatelier Middag-Humsterland 21