Cura. Jaargang 3 - maart Lekker SNAQen is gezond! 3 Seth Gaaikema: Ik ben een eigenzinnig patiënt. 9 Locatie Willem-Alexander leeg 20

Cura

Jaargang 3 - maart 2006

1

C u r a i s e e n u i t g av e va n h e t J e r o e n B o s c h Z i e k e n h u i s . D i t m a g a z i n e v e r s c h i j n t v i e r k e e r p e r j a a r .

Lekker SNAQen is gezond! | 3 Seth Gaaikema: “Ik ben een eigenzinnig patiënt.” | 9 Locatie Willem-Alexander leeg | 20

in h o u d s o p ga v e 3 Lekker SNAQen is gezond! Patiënten krijgen haring, gevulde koek en poffertjes als wapens in de strijd tegen ondervoeding. 5 MRSA predikaat hinderlijk MRSA-polikliniek gestart met als uiteindelijke doel (oud-)patiënten MRSA-vrij te krijgen. 7 Centrum voor reizigerszorg Van advies en vaccinaties voor vertrek, tot medische zorg na de reis: een volledige zorgketen rondom de reiziger. 8 Wisselcolumn Door Seth Gaaikema. Werken zonder wachtlijsten Geen boze patiënten meer in de wachtkamer of aan de telefoon. 13 U zegt Patiënt over dalend vertrouwen in de gezondheidszorg.

Nieuwe medisch specialisten

14 Fietstest per formulier Huisartsen kunnen zelf fietstest aanvragen. 19 Case van een patiëntenvoorlichter Een huis waar je kunt sterven.

Agenda

20 Locatie Willem-Alexander moet leeg Eerste concrete stap richting nieuwbouw. kennis en wetenschap

9 Behandelen met ultrapuur water Verwachte resultaten: minder ontstekingsreacties en cardiovasculaire aandoeningen. 11 Invloed STZ-ziekenhuizen neemt toe Directeur STZ, Groenewegen over de ambities van ‘zijn ziekenhuizen’: een uitstekend opleidingsklimaat; hooggespecialiseerde zorg en een nog groter aandeel in toegepast medisch onderzoek. 12 Opleiding Dermatologie: Wie leidt wie nu op? Door arts-assistent blijf je fris en geprikkeld. REVALIDATIECENTRUM TOLBRUG

16 De Cliëntenraad van Revalidatiecentrum Tolbrug “Met zó’n team kun je echt wat betekenen!” 17 Behandelprogramma na beenamputatie Gericht sport- en zwemadvies conform de mogelijkheden in woonplaats/regio.

 | Cura, jaargang 3, nummer 1

Verantwoording Er zijn ontelbare handboeken volgeschreven over hoe om te gaan met profes­sionele organisaties. Instellingen waarin professionals het werk doen en diensten verlenen waar door klanten om wordt gevraagd zoals in ons ziekenhuis. Het is de professional eigen om de bijzondere dingen die hij kan, goed te doen. Als er kritiek is op zijn werk, laat hij dat niet op zich zitten. Kan het beter dan moet het beter, geen discussie. De professionele standaard is heilig. We doen het niet voor minder en spreken elkaar, beroepsgenoten, daarop aan. Een tevreden patiënt is de belangrijkste beloning voor ons werk. ‘De klant staat centraal’ vermeldt iedere beleidsnota op de kaft. Daarover zijn we het allemaal eens. Toch? Hoe komt het dan dat de Neder­landse ziekenhuizen zoveel moeite hebben om gezamenlijk uit te komen op de meest veilige en goed georganiseerde zorg, zonder hoog oplopende discussies tussen specialisten en management? De afgelopen maand zijn er weer drie collega-directeuren ontslagen, omdat het vertrouwen door de organisatie (meestal door de medische staf) is opgezegd. Wat zit daar toch achter? Ik wil twee factoren noemen. Zorg speelt zich steeds minder uitsluitend in één op één contacten af. Patiëntenzorg is in toenemende mate teamwork, waarbinnen interdisciplinaire samenwerking centraal staat. Juist op de afdelingen die de grensgebieden vormen tussen verschillende specialismen, gaat het in de ziekenhuizen soms mis. De tuchtcolleges en inspecteurs van de gezondheidszorg kunnen het moeiteloos

bevestigen: het gaat in de Nederlandse ziekenhuizen minder goed op de Operatie­ afdeling, de Intensieve Zorg en de Spoedeisende Hulp. Samenwerking is noodzakelijk, maar komt tegelijkertijd heel moeilijk spontaan binnen de beroepsgroepen tot stand. Dat vraagt dus om hulp, ondersteuning en het eventueel uitoefenen van druk door het management. Dat laatste wordt niet altijd in dank afgenomen. De tweede factor die ik wil noemen, is de financiële. Ik signaleer wel eens in onze sector een ‘eurogestuurde visie’ op zorg. Financieringskwesties staan zorginnovaties in de weg. De zorgverlener moet kunnen beschikken over maximale manoeuvreerruimte om het werk goed te kunnen doen. Hij moet verantwoordelijkheid kunnen dragen met eigen bevoegdheden en zonder bureaucratie. Maar er zijn grenzen aan de manoeuvreerruimte en dat kun je niet steeds bij een ander op het bord leggen. Zorg verlenen doe je niet alleen, maar samen met anderen in het ziekenhuis. Constant werken aan verbetering van de kwaliteit van de zorg. Dat doe je er niet bij, maar dat is een wezenlijk onderdeel van je werk. Daar moet ook verantwoording over worden afgelegd. Intern en extern. We moeten er nog aan wennen. n Drs. Frans J.M. Croonen Voorzitter Raad van Bestuur

[w.v.t.t.k.] Heraccreditatie Trombosedienst De Trombosedienst van het Jeroen Bosch Ziekenhuis voldoet aan de kwaliteitseisen van de Federatie Nederlandse Trombose­diensten en is opnieuw geaccrediteerd. De Trombose­dienst is een zelfstandige stichting waarvan de medewerkers in dienst zijn van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Directeur Marianne van der Heijden: “We zijn erg blij met de accreditatie. We streven er naar om de kwaliteit van onze dienstverlening steeds maar weer te verbeteren. De volgende stap is het samenvoegen van het kwaliteitshandboek met die van het laboratorium Klinische Chemie en Hematologie. De samenvoeging zal waarschijnlijk eind 2006, begin 2007 een feit zijn.” n

Lekker SNAQen is gezond! Ondervoeding bij ziekte is een wijdverspreid probleem dat vaak niet herkend en dus niet behandeld wordt. De Voedingsdienst en de afdeling Diëtetiek van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) slaan de handen ineen bij de introductie van de screenings­methode SNAQ. Ondervoede patiënten krijgen twee keer per dag een calorierijk tussendoortje. Haring, gevulde koek en poffertjes als wapens in de strijd tegen ondervoeding! Besparing Resultaten zijn pas op lange termijn zichtbaar. “Maar”, zegt Kuipers, “diverse studies hebben de werking van deze voedingsinterventie al aangetoond. De pilot was voor ons van belang om organisatorische redenen. Diëtetiek is initiatiefnemer maar kan het alleen samen met verpleegkundigen, zorgassistenten en de Voedings­ dienst. In sommige ziekenhuizen komt dit concept niet van de grond, omdat een van de schakeltjes niet mee wil of kan.” Alders: “Wij zijn erin geslaagd om SNAQ in te passen in onze bestaande logistieke stromen. Omdat we de producten niet zelf maken, valt het meerwerk mee. De verwachting is zelfs dat deze vorm van voedingsinterventie besparingen oplevert. Wat we al wél zeker weten, is dat de patiënt er veel baat bij kan hebben.” n

Literatuurstudies zijn helder: dertig tot veertig procent van de patiënten is bij opname in het ziekenhuis ondervoed. Bij ontslag loopt dat zelfs op tot vijftig à zestig procent. “Patiënten zijn vaak al lang voor de opname ziek”, legt hoofd Diëtetiek Wilma Kuipers uit. “En wie ziek is, heeft weinig honger. Dat geldt zeker voor chronisch zieken, oncologiepatiënten, longpatiënten en ouderen. “Mensen denken vaak dat ze per se die bruine boterham met kaas moeten eten, maar je moet juist eten waar je trek in hebt. Maakt niet uit of dat makreel is of friet. Het gaat er om dat je op krachten blijft, doordat je genoeg calorieën binnenkrijgt.” De gevolgen van ondervoeding zijn aanzienlijk: stijging van decubitus, postoperatieve wondinfecties, slechte wondgenezing en complicaties. Gemiddeld ligt men vier dagen langer in het ziekenhuis dan niet-ondervoede patiënten. Vroege herkenning en behandeling Het probleem van ondervoeding is al langer erkend. Oplossingen zijn er ook. Hinke Kruizinga van de dienst Diëtetiek van het VU Medisch Centrum in Amsterdam, ontwikkelde een instrument voor vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis: SNAQ (Short Nutricial Assessment Question­ naire). Wilma Kuipers hierover: “SNAQ bestaat uit drie screenings-vragen die zijn ingepast in de verpleegkundige anamnese: Bent u onbedoeld afgevallen, meer dan zes kilo in de afgelopen zes maanden? Of meer dan drie kilo in de laatste maand? Had u de afgelopen maand verminderde eetlust? Heeft u de afgelopen maand drukvoeding of sondevoeding gekregen? De antwoorden leveren punten op, en bij patiënten met twee punten of meer komen we in actie.”

GB

Lekker en energierijk Hoofd Voedingsdienst, Toon Alders, maakt ‘de actie’ beeldend. Hij zet een dienblad op tafel met daarop: haring, wafels, gevulde koek, pannenkoekjes, marsrepen, energiedrankjes, toastjes met salade en milkshakes. “Ondervoede patiënten”, legt hij uit, “krijgen minimaal twee keer per dag een extra tussendoortje met energie en eiwit. Binnen 24 uur na opname starten we hier al mee.” Een pilot van een half jaar op de afdeling Oncologie leverde enthousiaste reacties op. Alders: “De traditionele bijvoedingen smaken de meeste mensen niet, en dus worden ze matig gegeten. Dit is energierijk én lekker. Bovendien waarderen patiënten de extra aandacht die ze krijgen. In januari is SNAQ geïntroduceerd op de afdelingen Chirurgie, Orthopedie en Urologie. De rest van het ziekenhuis volgt dit jaar.”

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Wilma Kuipers, hoofd Diëtetiek, tel. nr. (073) 699 20 19. Transmurale aanpak SNAQ moet meer zijn dan een ziekenhuisproject. Wilma Kuipers: “In het najaar gaan we alle patiënten die worden opgenomen in het JBZ screenen en een flyer over dit onderwerp toesturen. Daarnaast zoeken we samenwerking met ziekenhuis Bernhoven (Veghel/ Uden) en de diëtisten in deze regio. Huisartsen en praktijkondersteuners spelen bij de aanpak van ondervoeding een cruciale en centrale rol. Wij gaan ze volop ondersteunen en informeren. Er komen informatiebijeenkomsten, flyers en posters. Daarnaast willen we informatie digitaal beschikbaar maken over dit onderwerp. De mensen moeten op de weegschaal! Hoe eerder hoe liever. Daar hebben we elkaar bij nodig!”

Cura, jaargang 3, nummer 1 | 

De vallende oudere De afdeling Fysiotherapie van het Jeroen Bosch Ziekenhuis organiseerde in december een avondsymposium met het thema de vallende oudere. Veel fysiotherapeuten uit de regio ’s-Hertogenbosch bezochten dit symposium. Onderwerpen die aan bod kwamen waren onder meer: de samenhang tussen ouder­dom en vallen, hoe onderzoek je de kwaliteit van het dagelijks bewegend functioneren en de bestaande evidence-based oefeningen. Fysiotherapeutisch-geriatrisch netwerk Op het symposium is een eerste aanzet gedaan tot het opzetten van een regionaal fysiotherapeutisch-geriatrisch netwerk. Fysiotherapeute Elly van der Linden, van Groepspraktijk voor fysiotherapie en manuele therapie te Vught, vindt dit een goede ontwikkeling: “De behandeling van een geriatrische patiënt vraagt naast deskundigheid om geduld en aandacht. Het is een patiënt waarin je je moet verdiepen. Daarom is het delen van

kennis met andere disciplines die deze patiënten behandelen zo belangrijk. Het doel van het netwerk is het ontwikkelen van een gemeenschappelijk beleid en afstemming hiervan met de eerste-, tweede- en derde lijn. Dit leidt tot meer deskundigheid en een betere communicatie. De patiënt vaart daar wel bij. Daarnaast kunnen we samen projecten opzetten ter verbetering van de zorg aan de oudere patiënt. Je staat met zo’n netwerk sterker in de onderhandelingen met bijvoorbeeld zorgverzekeraars en gemeenten.”

Het Jeroen Bosch Ziekenhuis heeft sinds 2002 een Valpolikliniek waar gekeken wordt naar de oorzaken van het vallen.

buiten spelen en sporten. En: laat ze judotraining volgen, waardoor ze leren hoe ze moeten vallen. Dát is het begin van valpreventie.” n SU

Wat betreft valpreventie wil Van der Linden het graag breder zien: “Het begint al bij de jeugd. Tegenwoordig zitten kinderen teveel achter de computer. Mijn motto is: laat ze

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met fysiotherapeut Frank van Eijkeren, tel. nr. (073) 699 86 23.

(advertentie)

Waar willen wij u mee van dienst zijn? Pensioen advies/consultancy Praktijk- en woningfinancieringen Praktijkbemiddeling Beroepsverzekeringen: Arbeidsongeschiktheid Beroepsaansprakelijkheid Overige zakelijke verzekeringen

Inkomensbegrotingen: Bij overlijden Pensioen Arbeidsongeschiktheid

Raadgevend buro Buro Merks is een middelgroot objectief en onafhankelijk raadgevend buro voor medische beroepsbeoefenaren opgericht in 1973. Met een hecht team van 11 enthousiaste collega’s heeft Buro Merks haar specialismen,

Geïnteresseerd ? Belt u drs. Maurice Berkhout of Ronald van Oort

Correspondentie-adres: Postbus 1135 5200 BD ’s-Hertogenbosch Telefoon: 073 - 69 25 777 Telefax: 073 - 69 25 778 E-mail: [email protected] Internet: www.buromerks.nl

uitgebreide vakkennis en jarenlange ervaring afgestemd op de specifieke segmenten voor het medische beroep. Buro Merks is lid van de NVA en aangesloten bij de Nederlandse Orde van Pensioendeskundigen en Federatie van Financiële Planners.

 | Cura, jaargang 3, nummer 1

Naamloos-1 1

20-03-2006 16:06:

Het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) is op de locatie Groot Zieken­ gasthuis een MRSA-polikliniek gestart. Het doel van de poli­ kliniek is om (oud-)patiënten van het ziekenhuis die nog drager van de bacterie zijn, voor te lichten, te begeleiden en eventueel door behandeling MRSA-vrij te krijgen.

MRSA predikaat hinderlijk De polikliniek is opgezet omdat (oud‑)patiënten bij ieder bezoek aan het ziekenhuis of een andere zorgverlenende instantie, worden geconfronteerd met het predikaat MRSA-positief. Zij ervaren dit als hinderlijk, omdat zij daardoor vaak een aparte behandeling krijgen. Zo wordt hun afspraak bijvoorbeeld altijd aan het eind van een spreekuur gepland, omdat de kamer na hun bezoek moet worden schoongemaakt.

[w.v.t.t.k.]

Schildermiddag Kinderdiabetesteam

Het Jeroen Bosch Ziekenhuis heeft een actief Kinderdiabetesteam. Het organiseert regelmatig activiteiten voor kinderen met diabetes. De kinderen hebben zo een leuke middag en contact met lotgenoten. Eind november 2005 werd er een schildermiddag georganiseerd voor diabetespatiënten van 8 tot 12 jaar. De middag werd begeleid door een schilderlerares. Ze gaf drie opdrachten waarmee de achttien deelnemers enthousiast aan de slag gingen. Op de poliklinieken Kinder­genees­ kunde van de locaties Carolus en Groot Ziekengasthuis zijn de resultaten te bewonderen.

Screening bij ontslag niet zinvol Als een patiënt MRSA-drager is geworden in het ziekenhuis, dan wordt deze geregistreerd als MRSA-positief. Na ontslag is echter niet zeker of en zo ja, hoe lang patiënten nog drager zijn. Dat is vooral bij chirurgische patiënten moeilijk vast te stellen. Zij hebben bij ontslag namelijk regelmatig nog wonden, die gepaard gaan met persisterend dragerschap. Bovendien krijgen ze vaak nog antibiotica waardoor de MRSA-bacterie tijdelijk wordt onderdrukt. Andere resistente bacteriën De polikliniek is er op dit moment alleen voor (oud‑) patiënten van het JBZ. In een later stadium kunnen ook MRSAdragers van andere zorgverlenende instanties bij de polikliniek terecht. Zo heeft de GGD inmiddels interesse getoond. De polikliniek richt zich nu uitsluitend op de MRSA-bacterie maar het aandachtsgebied wordt te zijner tijd uitgebreid naar dragers van andere resistente bacteriën. n SB

De polikliniek is een initiatief van het laboratorium Medische Microbiologie en de dienst Hygiëne en Infectiepreventie, beide JBZ. Voor meer informatie over de MRSA-polikliniek of voor voorlichting over MRSA kunt u bellen met Sander Leenders (073) 699 20 93 of e-mail [email protected] of Maria Janssen, tst. (073) 699 29 54 of e-mail: [email protected].

Het resultaat van de schildermiddag is onder meer te bewonderen op de polikliniek Kindergeneeskunde van de locatie Carolus

Cura, jaargang 3, nummer 1 | 

(advertentie)

 | Cura, jaargang 3, nummer 1

In februari is het Centrum voor Reizigerszorg gestart. Dit is een samenwerkingsverband van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) en GGD Hart voor Brabant en is gehuisvest op de locatie Liduina van het ziekenhuis in Boxtel.

Centrum voor reizigerszorg Het Centrum voor Reizigerszorg richt zich op de volledige zorgketen rondom de reiziger: van advies en vaccinaties voor vertrek tot medische zorg na de reis. Het is voor het eerst in Nederland dat GGD en ziekenhuis op een dergelijke wijze samenwerken. De twee organisaties richten zich elk op hun eigen vakgebied. Bij specifieke vraagstukken, bijvoorbeeld in het geval van een reiziger met een HIV-infectie, zullen adviseurs van de GGD advies inwinnen bij een inhoudelijk verantwoordelijk arts. Dit kan zowel een arts van de GGD zijn als van het

JBZ, afhankelijk van de vraag. De maatschappen Interne Geneeskunde, Dermatologie, Kindergeneeskunde en Medische Microbiologie van het JBZ verlenen hun medewerking aan het centrum. E-mailservice Het Centrum voor Reizigerszorg biedt ook een e-mailservice voor de klanten. Mensen die in het bestand zijn opgenomen, kunnen per e-mail vragen stellen over vaccinaties en alle andere onderwerpen die met reizigerszorg te maken hebben. Ze worden tijdens spreekuurtijden behandeld en

meestal door een verpleegkundige beantwoordt. Indien nodig, wordt er overleg gevoerd met een van de betrokken artsen. n SU Voor meer informatie: Centrum voor Reizigerszorg, tel. 0900-vaccins (0900-822 24 67) of kijk op www.ggdhvb.nl.

(advertentie)

V IVENT STAAT VOOR: • Kraamzorg • Jeugdgezondheidszorg • Cursussen en servicediensten • Verpleeghuiszorg • Verzorgingshuiszorg • Thuiszorg • Voeding en dieet • Alarmering • Thuiszorgwinkels • Maaltijdservice

één nummer voor alle diensten

0900 515 25 35

[w.v.t.t.k.] Galadiner voor goede doel De Jack Rabbit Foundation organiseerde op 10 december jl. een galadiner in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Doel was om geld in te zamelen voor de stichting, die zich inzet voor welzijn, gezondheid en educatie voor kinderen. Er werd een veiling gehouden waarbij onder meer werd geboden op kunstwerken, restaurantcheques en sportartikelen, waaronder een gesigneerd shirt van PSV-voetballer Philip Cocu. De stichting was zeer verheugd over de opbrengst van de veiling, die e 22.000,- bedroeg. Dit geld wordt onder meer gebruikt voor voorlichting over dyslexie en is met name bestemd voor minder draagkrachtige ouders. Het vroegtijdig signaleren en behandelen van dyslexie voorkomt problemen op latere leeftijd. De overheid stelt hiervoor echter geen middelen beschikbaar. n

Avro-presentator en Jack Voorheen Thuiszorg regio ’s-Hertogenbosch en Dimens

Rabbit-ambassadeur Frits Sissing toont het

Postbus 1700, 5200 BT ’s-Hertogenbosch • www.vivent.nl

geveilde voetbalshirt van Philip Cocu.

Cura, jaargang 3, nummer 1 | 

wissel column

Werken zonder wachtlijst

Seth Gaaikema: “Ik ben een eigenzinnig patiënt.” Toen ruim vier jaar geleden 2001 op zijn einde liep en ingewisseld werd voor een smetteloos nieuw jaar, werd ik getroffen door een hartaanval. In het Jeroen Bosch Ziekenhuis ben ik uitstekend behandeld en verzorgd, en als het ware opnieuw geboren. Ieder mens gaat op zijn eigen manier om met een ziekte. Patiënt heb ik me nooit gevoeld. Ik ben een TIMF, een Tijdelijk Iets Minder Functionerende. Ik ben altijd wars geweest van het cultiveren van dit lichamelijk mankement. Want zo zie ik het: er was iets kapot en dat is gerepareerd. En nu eet ik alle pillen die ik moet eten, maar wil ik van de dokter niets horen over de conditie van mijn hart. Die informatie leidt namelijk tot niks. Ja, tot interpretaties en getob. Natuurlijk had ik angst, en heb ik angst. Iedereen heeft angst. Natuurlijk was ik bang voor de dood. Wie niet? Niemand begrijpt de dood, immers. We omringen ons met mensen, maar straks moeten we allemaal alleen door ‘dat poortje heen’. Maar met de dood moet ieder mens zelf in het reine komen, dat staat los van ziekte.

“Geen boze patiënten in de wachtkamer meer.”

Gynaecoloog Emile van de Velde heeft samen met zijn collega’s en medewerkers de wachttijd van de polikliniek Gynaecologie (locatie Groot Zieken­ gasthuis) weten terug te brengen van dertig naar zeven dagen. Reden voor de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (district Noord-Oost Brabant) om de zorginnovatieprijs aan hen toe te kennen.

“De KNMG vond dat ons Werken zonder wachtlijstproject de meeste toegevoegde waarde had voor patiënten”, aldus Van de Velde. Inmiddels is hij in het Jeroen Bosch Ziekenhuis boegbeeld van dit project

In het JBZ zijn in december veertien afdelingen gestart met het project Werken zonder wachtlijst. Een uniek aantal. In de meeste ziekenhuizen doen twee à drie poliklinieken mee. De poliklinieken streven er naar patiënten binnen een week op de poli-

Misschien kan ik als cabaretier wel makkelijker omgaan met mijn ziekte. Een cabaretier is optimaal zelfstandig. Dat moet wel! Ik ben getraind in zelfstandig denken, eigenzinnig zijn. Zo heb ik ook deze ziekte creatief opgelost. Altijd met de gedachte: Het komt goed. Als ik liedjes of teksten schrijf en ik kijk naar een leeg computerscherm dan weet ik inmiddels dat er toch altijd wel iets nieuws komt. Waarom zou het stoppen? Waarom zou het leven stoppen?

kliniek te kunnen ontvangen. Bij een aantal is dit inmiddels het geval. De poliklinieken die nu meedoen: - Cardiologie (Carolus) - Chirurgie (Carolus) - Dermatologie (Willem-Alexander) - Gynaecologie (Carolus) - Geriatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis (JBZ) - Interne Functieafdeling (Groot

‘Het wordt na een hartaanval niet meer hetzelfde als het was’, werd mij verteld toen ik het ziekenhuis verliet. Nee, het is zelfs beter dan vroeger! Je gooit namelijk alle rommel weg. Je doet niet meer aan de onzin, omdat je dat wat er echt toe doet helemaal wilt benutten. Uiteraard kan ik alleen voor mezelf spreken en is elk mens en elke ziekte anders. Wel ben ik heel blij dat ik door mijn optredens voor de Hartstichting iets van mijn motto kan overbrengen. Een arts stelt een diagnose, geen prognose. Het is aan jou om eigenzinnig aan je toekomst te werken. n Seth Gaaikema

 | Cura, jaargang 3, nummer 1

dat onder de vlag van het landelijke Sneller Beterprogramma in diverse ziekenhuizen wordt uitgevoerd. “De toegevoegde waarde voor de afdeling is ook groot. We hebben geen boze patiënten meer in de wachtkamer of aan de telefoon. Ook huisartsen zijn tevreden.”

Ziekengasthuis) - Interne Geneeskunde (Carolus) - Keel-, Neus- en Oorheelkunde (Willem-Alexander) - Kindergeneeskunde (JBZ) - Longheelkunde (Groot Ziekengasthuis)

De heer J.D. Wesselman, huisarts in Vught beaamt dit: “Het verschil is enorm. Waar je het aan merkt, is dat patiënten die zelf een afspraak maken al heel snel terechtkunnen. Vaak is het zo dat assistentes van specialisten de opdracht krijgen om te zeggen: “Mevrouw het spijt me maar we kunnen u niet snel helpen. Als er echt haast bij geboden is, dan kunt u uw huisarts vragen om ons te bellen.” Wij voelden ons dan vaak gedwongen dat te doen. Het is immers niet altijd makkelijk om te zeggen, accepteer die wachttijd nou maar. Als u weet hoeveel mensen wij verwijzen, dan kunt u zich voorstellen hoe vaak ik moest bellen. Bij Gynaecologie hoef ik dat nu in ieder geval nauwelijks meer te doen. Ik vind het knap dat ze dit voor elkaar hebben gekregen.” n SB

- Neurologie (JBZ) - Orthopedie (JBZ)

Voor meer informatie over dit project kunt u

- Reumatologie (Willem-Alexander)

contact opnemen met Emile van de Velde,

- Urologie (Groot Ziekengasthuis)

cluster Kwaliteit en Orga­ni­satie, (073) 699 88 97.

k e n n i s

&

w e t e n s c h a p

Het Dialysecentrum biedt een nieuwe behandeling: HDF-online. Verwachte resultaten zijn minder ontstekingsreacties en minder cardiovasculaire aandoeningen. Bewezen resultaat is een betere filtering van het bloed.

Behandelen met ultrapuur water HDF online staat voor Hemodiafiltratie. De behandeling is een combinatie van Hemodialyse en Hemofiltratie. Bij HDF online wordt er ultrapuur ofwel steriel water in de patiënt gebracht. Het water vermengt zich met het bloed en gaat vervolgens langs een kunstnier. Hier worden fosfaten en uremische toxinen, beide afvalproducten van eiwitten, eruit gefilterd. Van beide afvalproducten wel twintig tot 25 procent meer dan bij reguliere hemodialyse. Het vermoeden is bovendien dat er bij HDF online niet alleen kleine maar ook middelgrote moleculen van fosfaten en uremische toxinen uit het bloed worden gefilterd. S tud ie naar voo r d el e n Er is in verscheidene landen, zoals Amerika en Italië, al ervaring opgedaan met HDF online. Voor Nederland is de behandeling vrij nieuw. Dat betekent, dat pas na enige jaren bekend is, wat precies de winst 1

‘Contrast’ staat voor: Convective Transport Study.

is voor patiënten. In een Nederlandse meerjarenstudie, de Contrast study, wordt onderzocht, wat het effect van HDF online is op hart- en vaatziekten. Bovendien wordt onderzocht of de sterfte onder patiënten afneemt door HDF online. Minimaal 25 patiënten van het Jeroen Bosch Ziekenhuis participeren in het onderzoek, waaraan ook patiënten van zo’n dertig andere ziekenhuizen meedoen. Verwacht wordt, dat zich minder cardiovasculaire aandoeningen zullen voordoen, omdat er bij HDF online minder neerslag is van fosfaten, uremische toxinen en ß2 microglobulinen in de bloedvaten. Bovendien is de verwachting, dat er minder ontstekingsreacties zullen zijn en patiënten zich beter zullen voelen. Z o rgv u l dig v o ortraj e ct Het Jeroen Bosch Ziekenhuis is bij het opzetten van de behandeling niet over een nacht ijs gegaan. Het Dialysecentrum heeft in een periode van ruim anderhalf jaar met

verschillende afdelingen een zorgvuldig voortraject gelopen. De Medische Techno­ logie heeft in het hele Dialyse­centrum roestvrije waterleidingen aangelegd en nieuwe waterinstallaties aangebracht. Hier worden nogal wat eisen aan gesteld. Per patiënt wordt er namelijk gemiddeld 0,5 liter ultrapuur water per minuut gebruikt, dit is dertig liter per uur, 120 liter water per patiënt per behandeling. Nadat de leidingen waren geïnstalleerd, brak er een periode van proefdraaien aan. De apotheek en het laboratorium voor Medische Microbiologie testten aan de hand van watermonsters de kwaliteit van het water. Ook nu worden steeds steekproefsgewijs watermonsters genomen en door het laboratorium getest op endotoxinen. Het ultrapure water wordt overigens niet alleen voor HDF online gebruikt, maar ook voor andere dialyse­behandelingen.

Lees verder op pagina 10 >

Cura, jaargang 3, nummer 1 | 

k e n n i s

&

w e t e n s c h a p

Arts-assistenten lopen visite

Vervolg van pagina 9 >

U itbr eiding aan tal p at iënte n

Het animo onder patiënten om met HDF online te worden behandeld, is groot. De tien patiënten die de behandeling inmiddels krijgen, zijn positief. De een heeft minder last van onrustige benen, van de ander verloopt de dialyse stabieler, weer een ander heeft minder last van bloeddrukdalingen. Het Dialysecentrum verwacht het aantal patiënten dat met HDF online wordt behandeld, de komende tijd te kunnen uitbreiden. n SB

Het Jeroen Bosch Ziekenhuis is een van de negentien grote opleidingsz (Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen). Deze ‘verenig tienjarig jubileum. Directeur STZ, Norbert Groenewegen en kinderarts Hoekstra over de meerwaarde van samenwerken en kennisoverdracht.

Invloed STZ-ziekenhu In 1996 begon het, met acht ziekenhuizen en een gemeenschappelijke visie op opleiden. De ‘acht’ zijn er inmiddels negentien, allen met een voorzieningenniveau dat ligt tussen de universitaire medische centra en de andere (kleinere) algemene ziekenhuizen. Samen wil men in Nederland toonaangevend zijn op drie gebieden: onderwijs en opleiding, topklinische en topreferente zorg, en toegepast wetenschappelijk onderzoek en zorginnovatie. Directeur STZ, Groenewegen is duidelijk over de ambities van ‘zijn ziekenhuizen’: een uitstekend opleidingsklimaat (“Werf artsen met affiniteit voor opleiden!”); hooggespecialiseerde zorg (“De STZ-ziekenhuizen als de motors in het verspreiden van nieuwe inzichten”); en een nog groter aandeel in toegepast medisch onderzoek (“De brede en diverse populatie van onze ziekenhuizen zijn ideaal voor toegepast onderzoek”). O pl ei d ingszie k en h uis J B Z Het Jeroen Bosch Ziekenhuis profileert zich binnen de STZ met name als opleidingsziekenhuis. “We zijn weliswaar sterk

10 | Cura, jaargang 3, nummer 1

in bepaalde topklinische zorg, zoals: de Inten­sive Care en de dialyse”, zegt Hoekstra, “maar opleiden is bij ons echt een tweede natuur. Wanneer wij, bijvoorbeeld, een internist willen werven, vragen we ons af: Wat voor internist hebben we nodig? Een kar­trekker, een superspecialist, een opleider? Wij kijken wel altijd naar de opleidings­component.” Als STZ-ziekenhuis draagt het JBZ de visie uit dat een kennisintensieve organisatie een levendige organisatie is, waarbij ‘docenten en leerlingen’ van elkáár leren. Hoekstra: “Opleiden is doceren, maar ook: vragen beantwoorden, tijd nemen voor reflectie, je eigen werkwijze kritisch bekijken. Allemaal zaken waardoor de kwaliteit van het gehele ziekenhuis verbetert en dus de zorg aan de patiënten.”

k e n n i s

&

w e t e n s c h a p

Arts-assistenten op de OK

ziekenhuizen die samenwerken in de vereniging STZ ging van kennis en expertise’ vierde 23 maart jl. haar s en decaan van het Jeroen Bosch Ziekenhuis Hans

uizen neemt toe V aker aan bestuurlijke tafels Kennis is macht, weet ook Groene­ wegen. Sterker nog: samenwerking en informatie-uitwisseling vormen de bestaansreden van de STZ. De STZ heeft vier keer per jaar een ledenvergadering waarin de negentien raden van bestuur en medische staven het STZ-beleid vaststellen. Bovendien organiseert het drie keer per jaar een themabijeenkomst ‘Opleiding, onderwijs en onderzoek’, voor iedereen die binnen de STZ met deze thema’s bezig is. Groenewegen: “Zo hebben we enkele sessies gewijd aan de implementatie van de leerhuizen binnen de STZ-ziekenhuizen. Concreet resultaat is dat nu in vrijwel alle STZ-ziekenhuizen dat leerhuis is geïmplementeerd. Omdat men het ‘bij elkaar heeft

afgekeken’ is de snelheid van ontwikkelen hoger, de kwaliteit beter, de uniformering groter en het prijskaartje lager.” Extern heeft de STZ voortdurend bestuurlijk overleg met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), het Ministerie van VWS en de Nederlandse Federatie van Universitaire Medische Centra (NFU). “Veelzeggend is misschien wel”, zegt Groenewegen, “dat we námens de NVZ onderhandelingen voeren over het dossier ‘opleidingen’. We zitten sowieso steeds vaker aan ‘bestuurlijke tafels’, dat zegt wel iets over onze toenemende invloed.” W e s t u we n el k aar o p Hoekstra bevestigt: “Waar sterke partijen elkaar ontmoeten en een visie delen ontstaat

(advertentie)

(OEVINDTUEENGOEDE OPLOSSINGVOOREENCONFLICT +IJKOPWWWCONFLICTMEESTERSNLOFBEL VOORSNELLEMEDIATIONTEL 

synergie. De STZ-ziekenhuizen stuwen elkaar naar een steeds hoger niveau. We maken elkaar sterker door kennisuitwisseling en samenwerking. Bijkomend effect is dat mensen steeds trotser worden om binnen zo’n STZ-ziekenhuis te kunnen werken.” Het JBZ beschikt inmiddels over zeventien opleidingen en denkt na over nieuwe. Ook bekijkt het met andere STZ-ziekenhuizen de mogelijkheid om meer handen en voeten te geven aan toegepaste wetenschap. “Het oprichten van een Wetenschaps­commissie en ondersteuning voor onderzoek willen we krachtig bevorderen”, aldus Hoekstra. Ook in de nieuwbouw van het JBZ krijgen de ambities vorm. Het nieuwe complex krijgt een zeer ruime collegezaal, een moderne bibliotheek en een modern ­geoutilleerd vergadercentrum. D e lat lig t h o og De criteria voor toetreding tot de STZ zijn en blijven streng. Zo moet een ziekenhuis bijvoorbeeld over minimaal twaalf medisch specialistische opleidingen beschikken. “Veel meer dan 25 leden zullen wij dan ook nooit krijgen”, besluit Groene­ wegen. “De lat ligt bewust zo hoog. Onze doelen zijn ambitieus. Die realiseer je alleen met leden met een bepaald start­niveau en een vereniging met slagkracht.” n

Cura, jaargang 3, nummer 1 | 11

k e n n i s

&

w e t e n s c h a p

Saskia van der Linden (links) behandelt een patiënt met spataderen.

Ze worden niet meer AG(N)IO’s maar A(N)IOS genoemd ofwel arts (niet) in opleiding tot specialist. Op de werkvloer heten ze echter nog gewoon arts-assistent. In het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) lopen er 124 rond, verdeeld over 20 opleidingen. Ook Dermatologie leidt op. Opleider en dermatoloog Rens van Dooren en AIOS Saskia van der Linden aan het woord.

Wie leidt wie nu op? “Je vraagt je wel eens af ‘wie leidt wie nu op’, lacht Rens van Dooren. “Door de artsassistent blijf je op de hoogte van de ontwikkelingen op je vakgebied. Je blijft fris en geprikkeld. Overigens niet alleen op je eigen vakgebied maar ook op andere vlakken. De vorige arts-assistent was bijvoorbeeld een wizz kid op het gebied van palmtopjes. Daarnaast haal je de contacten met de moederkliniek aan, in dit geval het UMC St Radboud. Daardoor weet je welke onderzoeken er zijn. Dat kan interessant zijn voor je patiënten. Wellicht kan één van hen aan een onderzoek meedoen.” V an be gin tot e ind Rens van Dooren: “Voor de arts-assistent is het goed om te zien hoe de dagelijkse praktijk in een groot, algemeen ziekenhuis loopt. Die verschilt namelijk wezenlijk van die van een academisch ziekenhuis. Daar heb je minder patiënten met veelal complexere aandoeningen. Je ziet een patiënt, verwijst ‘m door en een half jaar later komt hij weer eens bij je

12 | Cura, jaargang 3, nummer 1

terug. Hier heb je een volle polikliniek en blijf je verantwoordelijk voor de patiënt, van begin tot eind. Meestal zie je ‘m binnen twee weken weer terug.” Saskia van der Linden haakt daar op in: “Ik vind dat zeer prettig. Meestal zie je de patiënten ook nog heel vroeg in het traject. Vaak ben je, na de huisarts, de eerste. Daardoor kun je eventuele problemen snel onderkennen. In deze fase van de opleiding is het voor mij net of alle puzzelstukjes op hun plaats vallen.” C o sme tisc h Saskia van der Linden: “Ik wil dermatoloog worden, omdat ik het een aantrekkelijk vakgebied vind. Je hebt een zeer gevarieerde patiëntenpopulatie jong, oud, man, vrouw en ook de werkzaamheden zijn gevarieerd. In het JBZ vind ik het cosmetisch spreekuur een leuke toevoeging. We zien mensen omdat ze een aandoening hebben, maar ook omdat ze rimpels, moedervlekken of couperose willen laten weghalen. In Nederland staat het cosmetische deel niet op de voor-

grond, maar we hebben hier wel een belangrijke rol in. Wellicht ga ik de cosmetiek later niet actief bedrijven, maar dan kan ik mensen er in ieder geval over adviseren.” E n t h o usias t “We zijn drie jaar bezig geweest met het verkrijgen van de opleiding. Er worden namelijk forse eisen aan gesteld. En we zijn allemaal enthousiast nu we haar binnen hebben”, besluit Rens van Dooren. “Het kost ons tijd maar het levert ook wat op. Een ervaren arts-assistent neemt namelijk ook een deel van de patiëntenzorg over. Dus een deel van de tijd die je kwijt bent, krijg je ook weer terug.” n SB Voor de perifere ziekenhuizen is de opleiding Dermatologie relatief nieuw. Het specialisme was vrij klein en alle specialisten konden academisch worden opgeleid. Nu er een tekort is, wordt de mogellijkheid om op te leiden, uitgebreid naar algemene ziekenhuizen.

Naam: dr. M.P.J. Garssen (Marcel). Specialisme: Neurologie. Studie: Geneeskunde aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Specialisatie: combinatie van specialisatie Neurologie en promotieonderzoek (Erasmus Medisch Centrum te Rotterdam, 1998-2005). Onderzoek: behandeling van het GuillainBarre syndroom en oorzaken en behandeling van het restverschijnsel ernstige vermoeidheid. Bijzonder aandachtsgebied: neuromusculaire ziekten. Waarom het Jeroen Bosch Ziekenhuis?: het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) is een topklinisch ziekenhuis, waar door nadere samenwerking van de diverse locaties en door de diverse op handen zijnde integraties en nieuwbouw alleen maar meer mogelijkheden zullen ontstaan in de nabije toekomst. Daarnaast is de sfeer in het ziekenhuis uitermate plezierig. Ook is de woonomgeving in en rond ’s‑Hertogenbosch prachtig, al zal het even wennen zijn zonder blik op de Kuip vanaf de Van Brienenoordbrug. Werkzaam op locatie: Carolus. Naam: drs. M.H. van Leuken (Maarten). Specialisme: Radiologie. Studie: KU Nijmegen (1991-1997), co-schappen UMC St. Radboud Nijmegen en JBZ ’s-Hertogenbosch (1997-1999). Specialisatie: UMC St. Radboud Nijmegen (2001-2003), Jeroen Bosch Ziekenhuis (2003-2006). Onderzoek: meegewerkt aan onderzoeken naar liesbreukcorrecties bij topsporters en compressie echografie bij nieuwe anti­stollingsmedicatie. Bijzonder aandachtsgebied: interventies en thorax. Waarom het Jeroen Bosch Ziekenhuis?: het JBZ is mij al bekend vanuit mijn coschappen en een deel van mijn specialisatie, waarbij ik altijd met veel plezier in het JBZ heb gewerkt. Daarnaast de mogelijkheden en ambities van het JBZ en uiteraard het bourgondische en gezellige karakter van de stad ’s-Hertogenbosch. Werkzaam op locaties: Groot Ziekengasthuis en Willem-Alexander vanaf 1 januari 2006.

Naam: drs. H. Nijboer (Harmke). Specialisme: Klinische Geriatrie. Studie: Vrije Universiteit Amsterdam (1991-1999). Specialisatie: (2000-2002) Interne Vooropleiding Kennemer Gasthuis Haarlem, (2002) St.Lucas-Andreas Ziekenhuis Amsterdam (Poli stage Interne). (2003) Klinisch Geriatrie UMC Utrecht, (2004-2005) Stage Ouderenpsychiatrie Altrecht Zeist. Onderzoek: Bijzonder aandachtsgebied: schildklierfunctiestoornissen bij ouderen. Waarom het Jeroen Bosch Ziekenhuis?: het JBZ is een perifere kliniek waar er korte lijnen en weinig gezagsverhoudingen zijn, dit spreekt me aan. Bovendien heeft het JBZ het hele scala aan diagnostiek en behandeling van de geriatrie in huis zoals; het geheugencentrum, valpolikliniek, consulten in samenwerking met een gespecialiseerd verpleegkundige, spoedpolikliniek en kliniek. Het JBZ is innovatief in ontwikkelingen en geeft ruimte voor eigen ideeën. Omdat Geriatrie ook nog eens een opleidingskliniek betreft word ik als “jonge klare” geïnspireerd. Werkzaam op locaties: Groot Ziekengasthuis (consulten), Willem-Alexander en Bommels Gasthuis (twee dagdelen per maand polikliniek). Naam: drs. N. Verschoor (Nico). Specialisme: Orthopedie. Studie: Vrije Universiteit Amsterdam (1988-1992). Specialisatie: vooropleiding heelkunde Slotervaart Ziekenhuis Amsterdam. Orthopedie: UMC Utrecht met perifere stages in MC Alkmaar en AZ Nieuwegein. Fellowship: wervelkolomchirurgie UMC Utrecht 2004-2005. Onderzoek: Bijzonder aandachtsgebied: Algemene orthopedie, traumalogie, arthroscopische chirurgie, wervelkolom. Waarom het Jeroen Bosch Ziekenhuis?: Het JBZ is een groot perifeer ziekenhuis met mogelijkheden voor subspecialisatie en biedt veel mogelijkheden om de wervelkolom orthopedie verder uit te breiden. Werkzaam op locatie: alle locaties. n

u zegt

Nieuwe specialisten

U zegt Bij de Nederlanders is het vertrouwen in de gezondheidszorg de afgelopen jaren behoorlijk gedaald. In 1999 was zowat heel de bevolking nog tevreden over het Nederlandse zorgstelsel, in 2006 is dat nog maar driekwart. Zo verwacht de helft van de Nederlanders dat de gezondheidszorg duurder wordt. Dhr. Bas Bastiaans ligt op de longafdeling met benauwdheidsklachten. “Ik verwacht zeker dat de premies omhoog zullen gaan. Net zoals alles duurder wordt. Ik heb nog wel vertrouwen in de gezondheidszorg; dat ervaar ik nu zelf. Ik ben 75 jaar en heb nog nooit in het ziekenhuis gelegen. Ik vind de zorg hier uitstekend. Het personeel is heel aardig en vriendelijk” “Waar ik me wel aan stoor, is het feit dat ik voor dit jaar al mijn no claim van het ziekenfonds kwijt ben wegens het feit dat ik hier nu lig. Ik heb nog nooit iets gemankeerd en leef best gezond. Ik sport nog veel en rook en drink niet. Je mag mensen toch niet straffen omdat ze ziek worden? Op deze manier straf je heel de oudere bevolkingsgroep.” n

Cura, jaargang 3, nummer 1 | 13

Huisartsen kunnen al enige tijd met een formulier echo’s aanvragen op de locaties Groot Ziekengasthuis en Willem-Alexander. Sinds december 2005 is het voor huisartsen ook mogelijk om zelf een fietstest aan te vragen.

Fietstest per formulier Het voordeel hiervan is dat de patiënt niet eerst door een cardioloog hoeft te worden gezien en daarna pas een afspraak voor de fietstest heeft. Bovendien krijgt de huisarts op de dag van de test de uitslag toegestuurd. Cardioloog Marcel Daniëls: “We hebben goede ervaringen met het aanvragen van echo’s via formulieren. We merken dat de huisartsen specifieke vragen formuleren, waardoor wij gericht te werk kunnen gaan. Ook de huisartsen zijn tevreden over de werkwijze. Daarom hebben we besloten om tevens fietstesten op deze wijze toegankelijk te maken. Dat is iets wat huisartsen al langer wilden, maar waar we zelf nog wat terughoudend in waren. Een fietstest is namelijk moeilijker te interpreteren zonder

gesprek en lichamelijk onderzoek. We denken nu een goede methodiek te hebben gevonden.” Flink wat aanvragen “De werkwijze is hetzelfde als bij de echo. De huisarts vult op het formulier de vraagstelling in, en de basale gegevens en contactgegevens van de patiënt. Wij maken vervolgens met de patiënt een afspraak voor een fietstest. Meestal kunnen ze na één of anderhalve week bij ons terecht. Voordat de fietstest wordt afgenomen, spreken wij met de patiënt en luisteren we naar hart en longen. Dezelfde dag sturen we de huisarts de uitslag en indien nodig een aanbeveling voor verder onderzoek en/of behandeling. Sinds december zijn al flink wat aanvragen voor fietstesten binnengekomen. De

W.v.t.t.k.

“We onderzoeken op dit moment in welke gevallen huisartsen echo’s aanvragen. Onze indruk is dat de vraag wat achterloopt bij de mogelijkheden. Ook bij mensen zonder klachten maar met een hogere kans op een vermindering van de pompkracht van het hart, kan de echo immers als screening dienen. Bij de fietstest ligt dit anders; deze zal vooral worden verricht op basis van de klachten van de patiënt. We verwachten dat huisartsen de test vaak ter geruststelling zullen gebruiken bij patiënten waarvan ze vermoeden dat de klachten niet van het hart afkomstig zijn.” n SB

(advertentie)

Eerste prijs voor koksteam Henk Verboord en Raymond Lambregts, koks van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ), wonnen de eerste prijs in een wedstrijd van stichting Europa Culinair. De prijs werd hen toegekend door een internationale vakjury bestaande uit vooraanstaande koks. De wedstrijd werd gehouden tijdens de horecavakbeurs in het MECC in Maastricht. Er deden tien koksteams aan de wedstrijd mee. Onder de concurrenten bevonden zich het St. Elisabeth Ziekenhuis, het Catharina Ziekenhuis en de Koninklijke Militaire Academie. Ieder koksteam moest een feestmenu voor zes personen maken en daarbij binnen het budget van acht euro per persoon blijven. n

Hoofdgerecht Limburgse hoender

14 | Cura, jaargang 3, nummer 1

verwachting is dat hier meer vraag naar zal zijn dan naar echo’s.”

(advertentie)

Gerda Rouvoet

Haarwerkspecialiste Klantenbehandeling, Kwaliteit en Discretie staan op de eerste plaats in mijn bedrijf.

Leverancier van uiteenlopende haarwerken (pruiken) heren, dames en kinderen Specialisatie van uiteenlopende technieken Landelijk erkend door het Ministerie van Volksgezondheid en Sport Top Haarwerkers Gilde Nederland Erkend leverancier Erkenningsregeling HEI Erkend leverancier ziekenfonds en particulier Erkend leerbedrijf K.O.C. Tel. 073 - 6568652 Tel. 06 - 51069595

www.gerdarouvoet.nl [email protected]

Cura, jaargang 3, nummer 1 | 15

In april 2005 ging de Cliëntenraad van Revalidatiecentrum Tolbrug van start. Jacqueline Ugˇ ur, peuterleidster en moeder van Tolbrug-client Birhan (5) is een van de vijf mensen die zitting nam. “Ze zullen gedacht hebben: ‘Dat is een kritische dame, die moeten we hebben!” Revalidatiecentrum Tolbrug wil inhoud geven aan haar streven naar klantgericht werken. De oprichting van een krachtige Cliëntenraad past in die filosofie.

“Met zó’n team kun je echt wat betekenen!” Jacqueline hoefde niet lang na te denken over het verzoek van Tolbrug. “Ik zei ‘ja’, omdat ik vind dat sommige dingen beter kunnen, met name op pedagogisch gebied. Als peuterleidster heb ik daar wel gedachten over. Maar ik zei vooral ‘ja’ omdat ik Revalidatiecentrum Tolbrug heb leren kennen als een organisatie die kwaliteit levert, nog beter wil worden en ook openstaat voor suggesties van anderen.” Een sterk team Ze is in goed gezelschap. Jacqueline: “In de Raad zitten een maatschappelijk werker met een juridische achtergrond, een IT’er, een fysiotherapeut en een bedrijfseconoom. En het zijn allemaal (ex)revalidanten. Ervaringsdeskundigen, dus. Met zo’n team kun je wat! Zeker omdat Revalidatiecentrum Tolbrug ons de middelen geeft. We hebben allemaal een cursus aangeboden gekregen; we mogen gebruikmaken van de diensten van een secretaresse; er wordt een samenwerkingsovereenkomst getekend met directeur Jan Verbaal en we hebben een eigen budget. Wat men van ons terug verlangt? Een ‘andere kijk’ op de organisatie, een fris geluid, een kritische blik!” Algemeen belang Die kritische blik richt zich overigens niet op individuele problematiek, op persoonlijk issues. Het doel van de Raad is: het dienen van het algemeen belang van de revalidant. Soms is dat heel concreet, bijvoorbeeld: het therapieprogramma en het bezoek aan de revalidatiearts beter op elkaar afstemmen, zodat de revalidant niet onnodig hoeft te wachten of zelfs extra terug moet komen. Maar wij houden ons bijvoorbeeld ook bezig met het brede terrein van de nieuwbouw.” “Over het algemeen gaat het in ons werk om de grote lijn, om beleidszaken. Een keer

16 | Cura, jaargang 3, nummer 1

in de drie weken komen we bij elkaar en bij elke derde vergadering schuift ook directeur Jan Verbaal aan om ons te informeren en feedback te geven op onze vragen.” Macht Hoever reikt de invloed van de Cliëntenraad eigenlijk? Wordt er naar hen geluisterd? “Jazeker”, zegt ze, “denk je dat we anders zoveel energie in dit werk zouden steken? De Cliëntenraad heeft de wet achter zich, die bepaalt wanneer wij adviesrecht hebben en verzwaard adviesrecht. Bovendien hebben we in een aparte samenwerkingsovereenkomst met de directie vastgelegd dat we als bovenwettelijke bevoegdheid verzwaard adviesrecht hebben bij de aanstelling van een directeur. De directie moet dan heel goede redenen hebben om ons advies ter zijde te schuiven.”

Jacqueline is zeker van plan om de termijn van drie jaar vol te maken. Het liefst doet ze dat met nog twee extra Raadsleden erbij. Het is namelijk druk! “Een van die twee”, aldus Jacqueline, “zou bij voorkeur verbonden moeten zijn aan een Mytyl­ school. Die ‘ingang’ missen we namelijk nog. Als Cliëntenraad moet je het complete werkveld bestrijken, dan weet je tenminste waar je over praat.” n GB

Jacqueline’s zoon Birhan lijdt aan het caudaal regressie syndroom. Zijn ruggenwervel is niet helemaal volgroeid waardoor hij bijvoorbeeld niet ‘los’ kan staan en alleen met een looprek kan lopen. Birhan volgde in zijn tweede levensjaar het therapeutisch peuterprogramma van Revalidatiecentrum Tolbrug. Momenteel is de therapie beperkt tot een keer per week fysiotherapie.

Revalidatieprogramma Tolbrug heeft een nieuw behandel-

programma beenamputatie en prothesiologie ontwikkeld in samenspraak met verschillende disciplines. Bij afronding van de revalidatiebehandeling kan nu onder meer gericht sporten zwemadvies worden gegeven, conform de mogelijkheden in woonplaats/regio.

Behandelprogramma na beenamputatie Binnen revalidatiecentrum Tolbrug bestaat veel kennis en ervaring op het gebied van prothesetraining na een beenamputatie. Al jarenlang wordt er volgens een protocol gewerkt dat in 1979 is beschreven en steeds is aangepast aan voortschrijdend inzicht. Toch was er behoefte om het protocol uit te breiden. Doelmatig en doeltreffend Het protocol is op een aantal punten uitgebreid. Het traject voor de binnenkomst in het revalidatiecentrum was in het protocol nog niet goed beschreven. Dat gold ook voor het traject dat volgt na afloop van de prothesetraining, waarbij de dienstverlening van het revalidatiecentrum wordt afgestemd op de dienstverlening van de ketenpartners. Daarnaast bleek er behoefte aan het beheersen van het behandelproces en aan het afleggen van verantwoording door middel van meetbare behandeldoelen en het stellen van termijnen. Hierdoor wordt het resultaat van de behandeling namelijk toetsbaar en kunnen er uitspraken worden gedaan over de doelmatigheid en doeltreffendheid van de behandeling.

Gericht sport- en zwemadvies Het behandelprogramma beenamputatie en prothesiologie is in februari 2006 onder regie van de revalidatiearts en de kwaliteitsmedewerker van het revalidatiecentrum tot stand gekomen. Er hebben verschillende disciplines aan meegewerkt waaronder Fysiotherapie, Ergotherapie en Bewegingsagogie (zie ook kader op deze bladzijde). De bewegingsagoog heeft tijdens het realiseren van het behandelprogramma onder meer gekeken naar regionale mogelijkheden voor sport- en zwemactiviteiten voor beengeamputeerden na de prothese­ training. Dit is in kaart gebracht waardoor bij afronding van de revalidatiebehandeling gericht sport- en zwemadvies kan worden gegeven, conform de mogelijkheden in woonplaats/regio. Voorlichting Samenhangend met het behandelprogramma is een aantal voorlichtingsfolders verschenen: - Oefeningen en richtlijnen bij een bovenbeenamputatie; - Oefeningen en richtlijnen bij een onderbeenamputatie.

De folders zijn gemaakt in samenspraak met de afdeling Fysiotherapie van het Jeroen Bosch Ziekenhuis en geven praktische adviezen voor na de amputatie. Daarnaast staan er oefeningen in waarmee kracht en beweeglijkheid zo goed mogelijk worden onderhouden. Daardoor wordt de uitgangsituatie voor prothesetraining zo optimaal mogelijk gemaakt. Tevens worden stompzwachtelinstructies gegeven. - Revalidatie na een beenamputatie Deze folder geeft informatie over de revalidatie en prothesetraining in het revalidatiecentrum na een beenamputatie. - Wegwijzer voor mensen met een beenamputatie Dit is een folder met informatie voor na het revalidatietraject. Hierin staan met name praktische tips over wat te doen bij stompproblemen of protheseproblemen, advies ten aanzien van schoeisel voor aan de prothese, en adressen van bijvoorbeeld instrumentmakerij, maar ook van patiëntenverenigingen voor gebruikers van beenprothesen. Het gehele behandelprogramma en de informatiefolders zijn op te vragen bij het secretariaat van revalidatiecentrum Tolbrug, telefoonnummer (073) 699 30 59. Bij verdere vragen kunt u contact opnemen met de heer F.A.J. de Laat, revalidatiearts, telefoonnummer: (073) 699 21 18. n Het behandelprogramma is tot stand gekomen met medewerking van - Fysiotherapie - Ergotherapie - Bewegingsagogie - Verpleging - Maatschappelijk werk - Orthopedisch instrumentmakerij Fred de Laat

Cura, jaargang 3, nummer 1 | 17

Voorzittershamer VMS overgedragen “Met tevredenheid”, antwoordt Simo Brada. De vraag was hoe hij terugkijkt op zijn periode als voorzitter van de Vereniging Medische Staf (VMS) van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). De voorzittershamer heeft hij inmiddels overgedragen aan KNO-arts Tonny de Visscher. Als belangrijk succes noemt Brada de totstandkoming van een JBZ-breed medisch beleidsplan. “En het structureel regelen van een aantal zaken, zoals de financiering van arts-assistenten.”

Tijdens de stafvergadering op 16 januari jl. over­ handigde Simo Brada (rechts) de voorzitters­hamer aan Tonny de Visscher.

Moeite waard Opvolger Tonny de Visscher heeft een duidelijke motivatie voor zijn voorzitterschap: “Ik vind dat je de verantwoordelijkheid hebt om, naast je werk als medisch

(advertentie)

Dit jaar starten wij het seizoen met een heerlijke erkenning van de Michelin met de Bib Gourmand (uitstekende prijs- kwaliteitverhouding) en een druiventros (bijzondere wijnkaart). Na 10 jaar was dit voor ons de meest belangrijke vermelding, want op ons niveau is deze erkenning zeer bijzonder. 10 jaar lang verwelkomen en verwennen wij onze gasten in restaurant Ons Kabinet. Om dit met u allen te vieren hebben wij voor u een speciale aanbieding:

Het gehele jaar door brengen wij u een 10 gangen menu voor e 50,00 p.p. Graag tot ziens in Restaurant Ons kabinet. Cees, Sabrina en de gehele brigade.

Kampdijklaan 80 • 5263 CK Vught • Tel: 073 6571710 [email protected] • www.onskabinet.nl

18 | Cura, jaargang 3, nummer 1

specialist, betrokken te zijn bij zaken van algemeen belang. Deelnemen in commissies en werkgroepen van het ziekenhuis, in transmurale zorgprojecten of in het bestuur van de VMS. Voor mij maken deze zaken het juist de moeite waard om in een ziekenhuis te werken. Uit het oog De Visscher wil zich als voorzitter vooral gaan richten op de medisch inhoudelijke zaken en de ontwikkelingen om het ziekenhuis heen. “Hoe gaan we om met de particuliere initiatieven in de regio? We moeten ervoor zorgen dat we voor verwijzers interessanter zijn dan het diagnostisch centrum om de hoek.” De Visscher hecht veel belang aan de onderlinge verstandhoudingen. “De VMS telt bijna 240 medisch specialisten. De kans bestaat dat men elkaar uit het oog verliest. Daarom is het zo belangrijk dat er wordt deelgenomen aan bijeenkomsten zoals de kennismakingsavonden voor nieuwe huisartsen en medisch specialisten.” n SU

Agenda In deze agenda worden bijeenkomsten vermeld, die interes-

Colofon Cura is een uitgave van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Oplage: 2.500

16 mei 2006 > Voorlichtingsavond: Diabetes en vakantie,

sant zijn voor lezers van Cura. Heeft u een bijdrage voor de

georganiseerd door de Diabetes Vereniging Nederland regio

agenda? E-mail: [email protected].

’s-Hertogenbosch. Spreker is mevrouw dr. L. Kemink,

Voorlichtingsbijeenkomsten voor patiënten

13 juni 2006 > Voorlichtingsavond: Bevallen op de locatie

aanvang 20.00 uur, Rembrandtzaal locatie Carolus. Onderstaand vindt u een overzicht van de voorlichtingsbijeen-

Groot Ziekengasthuis, 19.30-21.30 uur, aula locatie Groot

komsten die zijn gepland in het tweede kwartaal van 2006.

Ziekengashuis.

Voor actuele informatie over voorlichtingsbijeenkomsten kunt

die hieronder staan vermeld. U kunt ook contact opnemen

Bossche Samenscholingsdagen voor huisartsen en specialisten 30 en 31 maart en 6 en 7 april 2006 > Het thema is Acute

met het bureau Patiëntenvoorlichting, telefoonnummer

Geneeskunde waarbij symptoomherkenning centraal staat.

u terecht op onze website www.jeroenboschziekenhuis.nl/ agenda. Daar vindt u meer informatie over de bijeenkomsten

(073) 699 85 96. Voor sommige bijeenkomsten dient u zich

Aan bod komen ziektebeelden die regelmatig in de praktijk

vooraf aan te melden.

voorkomen, diverse vakgebieden en de logistiek en samenwerking tussen de eerste en tweede lijn. Locatie is het Tulip

5 april 2006 > Voorlichtingsavond: Bevallen op de locatie

Parkhotel De Branding, Kabeljauwallee 35, 6865 BL in

Carolus, 20.30 – 22.00 uur, aula loc. Carolus.

Dorwerth. De deelnamekosten bedragen e 250. U kunt zich

12 april 2006 > Voorlichtingsavond: Bevallen op de locatie

aanmelden bij Monique Verberk van het Congresbureau,

Groot Ziekengasthuis, 19.30 – 21.30 uur, aula locatie Groot

Grasfonteinkruid 15, 5658 GM Eindhoven, tel. (040) 255 73 82,

Ziekengasthuis.

fax (040) 255 73 83, e-mail: [email protected].

25 april 2006 > Voorlichtingsavond: Zenuw- en vaatlijden bij Diabetes, georganiseerd door de Diabetes Vereniging

Zondagsdienst

Nederland, regio ’s-Hertogenbosch. Spreker is dr. K. Bouter,

Op vrijdag 22 mei aanstaande (dag na Hemelvaart) wordt er in

aanvang 19.30 uur, aula locatie Willem-Alexander.

het ziekenhuis gewerkt volgens zondagsdiensten. Alle polikli-

9 mei 2006 > Voorlichtingsavond: Wat is dementie?

nieken, laboratoria, radiologie- en functieafdelingen, polikli-

19.30 – 21.30 uur, aula locatie Willem-Alexander.

nieken Bloedafname en operatiecentra zijn dan gesloten. n

In deze rubriek schrijven patiëntenvoorlichters van het ziekenhuis om de beurt een stukje over hun dagelijks werk.

Een huis waar je kunt sterven Een groep meiden, brugklassers schat ik, komt het voorlichtingscentrum binnen. Het papier in hun handen doet vermoeden dat ze een schoolopdracht hebben. Dat blijkt juist. Ze moeten voor school een fictief eigen bedrijfje beginnen en hebben gekozen voor een ‘huis waar mensen kunnen sterven’. Of ze wat vragen mogen stellen. Ik vind hun bedrijfskeuze opmerkelijk, en werk graag mee. De vragen gaan over de hulp die het ziekenhuis biedt aan ongeneeslijk zieke mensen. Wat er allemaal gedaan kan worden om mensen zo prettig mogelijk te laten sterven. Ik verbaas me over de zwaarte van het onderwerp gezien de jonge leeftijd van deze kinderen. Dan vraagt één van hen bijna terloops, hoe lang je nog leeft als je longkanker hebt. Ik pak de folder erbij en leg uit dat de prognose vaak slecht is, omdat de ziekte meestal pas in een vergevorderd stadium ontdekt wordt. Het meisje schuift wat in haar stoel en kleurt een beetje. “Ken je iemand met longkanker?” vraag ik. Ze knikt. “Iemand in je naaste omgeving?” Ze knikt weer, en haar ogen gaan glanzen. Ineens begrijp ik waarom dit groepje zich wil verdiepen in een ernstig onderwerp als palliatieve zorg: met ziekte en sterven kun je op iedere leeftijd te maken krijgen. Ik bewonder deze scholieren, en het ene meisje in het bijzonder, dat ze op deze manier de confrontatie aangaan. n

Tekstbijdragen Jolande Bastiaans (JB) Geert Braam (GB) Suzanne Bruijstens (SU) Saskia Byvanck (SB) Frans Croonen Seth Gaaikema Berend Immink Myra de Groot-Schokker Fred de Laat Hoofdredacteur Sylvie Maas Eindredacteur Saskia Byvanck Foto’s Toon Alders Suzanne Bruijstens Saskia Byvanck Ruud van Genugten Yvonne Lemmens Opmaak en drukwerk Drukkerij BibloVanGerwen ’s-Hertogenbosch Redactieleden: Corrie Baars Jolande Bastiaans Koop Bosscha Suzanne Bruijstens Saskia Byvanck Arla Heins Jacqueline van der Krabben Christien Reinhard Olaf Tan Jan Verbaal Redactieadres Jeroen Bosch Ziekenhuis locatie Willem-Alexander Afdeling Communicatie T: (073) 699 84 48/84 49 F: (073) 699 89 29 E: [email protected] Cura is ook op de website van het ziekenhuis te vinden: www.jeroenboschziekenhuis.nl. De redactie van Cura is niet verantwoordelijk voor de vakinhoudelijke informatie in dit blad. Bij ingezonden stukken behoudt de redactie zich het recht voor om, zonder opgaaf van redenen, artikelen in te korten dan wel te weigeren. Ingezonden artikelen zonder naam van de schrijver worden niet geplaatst.

Myra de Groot-Schokker, medewerker bureau Patiëntenvoorlichting

Cura, jaargang 3, nummer 1 | 19

Het Jeroen Bosch Ziekenhuis slaat eind 2006 de eerste paal van de nieuwbouw bij de locatie Willem-Alexander (WA). Tegelijkertijd begint de renovatie van deze locatie WA. Het terrein verandert in een grote bouwput waar stof, modder en lawaai voor overlast zorgen. Geen omgeving om patiënten in te ontvangen en behandelen. Alle afdelingen die patiënten behandelen, verhuizen dan ook naar de andere locaties van het ziekenhuis.

Het JBZ verhuist afdelingen De grootste veranderingen vinden plaats op de Bossche locaties Carolus en Groot Ziekengasthuis (GZG). Op deze locaties worden ruimtes aangepast en verbouwd om patiënten van de locatie WA goed te kunnen ontvangen. Het klooster op de locatie Groot Ziekengasthuis (GZG) heeft als eerste een opknapbeurt gekregen. Een aantal stafafdelingen heeft hier al zijn intrede gedaan. De ruimtes die deze afdelingen achterlieten, worden nu op hun beurt verbouwd. Alle verbouwingen en verhuizingen gebeuren op basis van een schuifplan waarin staat omschreven welke afdeling, wanneer waar naartoe gaat. De periode dat er wordt verhuisd, loopt van april tot en met november. Ignace Cordier, projectmanager schuifplan: “Wat we in feite op de Bossche locaties doen, is het opvullen van capaciteit die nu niet wordt benut. Daarbij hebben we bij iedere verhuizende polikliniek beoordeeld, welk effect zij teweegbrengt op de locatie waar zij naar toe gaat. Wat betekent de toename in het patiëntenaantal bijvoorbeeld voor het aantal

liftbewegingen en de parkeergelegenheid. De poliklinieken met relatief veel patiënten zoals Dermatologie en Oogheelkunde gaan onder meer op basis van die beoordeling niet naar de locatie GZG maar naar de locatie Carolus. Hier kunnen alle extra bewegingen worden opgevangen met de huidige liftcapaciteit. Desondanks zijn we, om wachttijden op piekmomenten zo kort mogelijk te houden, aan het bekijken of bijvoorbeeld goederen via andere systemen kunnen gaan.”

hoeven niet meer naar ’s‑Hertogenbosch, Nijmegen of Eindhoven.” n SB

Locatie Bommels Gasthuis - polikliniek Cardiologie breidt uit met één extra dagdeel; - polikliniek Oogheelkunde wordt uitgebreid met een spreekuur Orthoptie. Recent is Geriatrie met een spreekuur op de locatie Bommels Gasthuis gestart. Andere

Cordier: “Behalve op de Bossche locaties Carolus en Groot Ziekengasthuis, nemen sommige specialismen ook deels hun intrek op de locaties Bommels Gasthuis in Zaltbommel en Liduina in Boxtel (red. zie kaders op deze bladzijde). Hiermee wordt de druk op de Bossche locaties wat verlicht. Bovendien biedt het ziekenhuis op deze manier veel patiënten in de omgeving van Boxtel en Zaltbommel een goed alternatief: zij

nieuwkomers zijn: - polikliniek Interne Geneeskunde; - Diabetesverpleegkundige; - polikliniek Dermatologie; - polikliniek Neurologie.

Van de locatie WA naar de locatie GZG: - Polikliniek Cardiologie - Functieafdeling Cardiologie - Polikliniek Chirurgie - Polikliniek Gynaecologie

Van de locatie WA naar de locatie Carolus:

- Functieafdeling Interne Geneeskunde

- Paramedische Dienst

- Polikliniek IVF

- Neurologie

- Polikliniek Reumatologie

- Centrum voor Geheugenproblematiek

- Multidisciplinair Oncologisch Centrum

Locatie Liduina

- Valpolikliniek

- Radiologie

Wanneer het schuifplan in werking treedt, zal

- Dagbehandeling Kinderen

- Dagbehandeling Volwassenen

Dermatologie meer spreekuren gaan houden

- Geriatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis

- Urologie

op de locatie Liduina. Ook beginnen dan

- Geriatrische Afdeling Psychiatrisch

- Multivasculair Centrum

spreekuren van Keel-, Neus- en Oorheelkunde

Ziekenhuis

(KNO) met drie á vier dagdelen per week.

- Polikliniek Oogheelkunde

Bovendien wordt een groot deel van de

- Polikliniek Dermatologie

Voor de trombosedienst en de bloedprikdienst

oogheelkundige operaties, met name staar-

- Polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde

wordt buiten het ziekenhuis naar een oplos-

operaties, op deze locatie uitgevoerd.

- Radiologie (deels)

sing gezocht.

(advertentie)

(OEBESPAARTU OPJURIDISCHEKOSTEN +IJKOPWWWCONFLICTMEESTERSNLOFBEL VOORSNELLEMEDIATIONTEL 

20 | Cura, jaargang 3, nummer 1