CUR
rapport
99-2
Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving
Besparing op primaire granulaire grondstoffen door flexibel en demontabel bouwen in beton
Postbus 420 2800 AK Gouda Telefoon 0182-54 0600
CUR
Postbus 5044 2600 GA Delft Telefoon 015-2518518
99-2 BESPARING OP PRIMAIRE GRANULAIRE GRONDSTOFFEN DOOR FLEXIBEL EN DEMONTABEL BOUWEN IN BETON
Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Dienst Weg- en Waterbouwkunde
Dit rapport is onder de volgende trefwoorden opgenomen in het CUR-infobestand: beleid besparing granulaire grondstoffen demontabel bouwen duurzaamheid, levensduur flexibel bouwen hergebruik, recycling
duurzaam bouwen grondstoffen beton grondstoffenproblematiek milieu(-aspecten) woningbouw utiliteitsbouw
hoogwaardige toepassingen prefabricage
Auteursrechten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de C U R . Het is toegestaan overeenkomstig artikel 15a Auteurswet 1912 gegevens uit deze uitgave te citeren in artikelen, scripties en boeken, mits de bron op duidelijke wijze wordt vermeld, alsmede de aanduiding van de maker, indien deze in de bron voorkomt.
CUR-rapport 99-2 'Besparing op primaire granulaire grondstoffen door flexibel en
demontabel bouwen in beton' Stichting C U R , Gouda, april 1999.
Aansprakelijkheid D e C U R en degenen die aan deze publicatie hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van deze uitgave. Nochtans moet de mogelijkheid niet worden uitgesloten dat er toch fouten en onvolledigheden in deze uitgave voorkomen. Ieder gebruik van deze uitgave en gegevens daaruit is geheel voor eigen risico van de gebruiker, en de C U R sluit - mede ten behoeve van al degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt - iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze uitgave en de daarin opgenomen gegevens, tenzij de schade mocht voortvloeien uit opzet of grove schuld zijdens de C U R en/of degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt.
ISBN 9037603408
VOORWOORD
De aanleiding voor het onderzoek is het opstellen van het tweede structuurschema oppervlakte delfstoffen (SOD-2) door het Hoofdkantoor van Rijkswaterstaat. Uit eerdere studies van DWW en CUR is gebleken, dat flexibel en demontabel bouwen op termijn een belangrijke optie kan zijn om te besparen op granulaire grondstoffen. De onderzoeksvraag is hoe groot het besparingspotentieel van granulaire grondstoffen door flexibel en demontabel bouwen in beton is. Naast het gegeven, dat deze vraag belangrijk is met betrekking tot de uitgifte van vergunningen voor de winning van granulaire grondstoffen, is de vraag maatschappelijk gezien relevant in het kader van de wens om in steeds verdergaande mate duurzaam te bouwen. Om de gestelde vraag te beantwoorden, is CURcommissie D 46 'Besparingspotentieel primaire granulaire grondstoffen door flexibel en demontabel bouwen in beton' ingesteld. De doelstelling van de commissie is geweest een verkenning uit te voeren naar: •
de kwalitatieve mogelijkheden om door middel van FDB granulaire grondstoffen te besparen;
•
de kwantitatieve besparingen op het gebruik van granulaire grondstoffen en
•
de consequenties ten aanzien van technische, maatschappelijke en economische aspecten.
Op het moment van verschijnen van dit rapport was de samenstelling van onderzoekcommissie D 46 als volgt: ir. W. Colenbrander, voorzitter Rijkswaterstaat R.J. Alblas BABEX drs. G.H.L. Bakker Ministerie van Economische Zaken drs. J. van der Harst Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu Gemeente Rotterdam ir. F.J. Kolet BFBN E. Schoemaker ir. D. Spekkink EGM Onderzoek ir. G.J. Verkade CUR drs. P. van Weelden Ministerie van Economische Zaken RWS-DWW drs. M.J.A. Weima drs. K.E.E. Willems Van Hattum en Blankevoort dr. ir. H.A.W. Cornelissen, rapporteur Kema ir. J.G.A. van Hulst, rapporteur PRC Bouwcentrum ir. J.M.H.J. Smit, coordinator CUR prof.ir. J.H. van Loenen, mentor CUR Het onderzoek is uitgevoerd door PRC Bouwcentrum en KEMA Sustainable. De rapporteurs bedanken ir. H . A . L . Boonekamp, drs. M . Eskinasi, W.J. de Graaf, ir. W. Pluim en ir. M . M . T h . Eymael voor hun bijdragen aan dit onderzoek. Zij bedanken met name ir. W. Pluim voor het tot stand komen en de eindredactie van dit rapport. De CUR spreekt haar dank uit aan de Dienst Weg- en Waterbouwkunde van Rijkswaterstaat voor de financiering van het onderzoek. april 1999
Het bestuur van de CUR
INHOUD
SAMENVATTING
7
SUMM AR Y
9
1.
INLEIDING
11
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
Onderzoeksvraag Inkadering Uitgangspunten Werkwijze Definitie van begrippen
11 11 12 13 14
2.
STAND V A N ZAKEN
15
2.1 2.2
De bouwopgave Het gebruik van beton in de bouw
15 16
2.2.1 Productie van beton 2.2.2 Toepassing van beton in de woningbouw 2.2.3 Toepassing van beton in de utiliteitsbouw
16 18 20
2.3 2.4
22 22
Het gebruik van granulaire grondstoffen in beton Flexibel en demontabel bouwen
2.4.1 De markt; vraag en aanbod 2.4.2 De mogelijkheden en technieken
22 24
2.4.3 Huidige knelpunten bij de realisatie van FDB
25
2.4.4 Kwantificering
25
3.
ONTWIKKELINGEN I N DE BOUW
27
3.1 3.2
Verkenning CPB en ARTB Bouwvisie 2015 Kwalitatieve beschrijving van FDB
27 27
3.2.1 Industrieel bouwen 3.2.2 Flexibel bouwen
27 28
3.2.3 Demontabel bouwen
29
4.
KWANTIFICERING ONTWIKKELINGEN FDB
31
4.1
Model woningbouw
31
4.1.1 Uitgangspunten
32
4.1.2 Parameters flexibel bouwen 4.1.3 Parameters demontabel bouwen 4.1.4 Overige parameters
33 35 35
4.1.5 Gevoeligheidsanalyse 4.1.6 Resultaten reactief en pro-actief scenario
35 37
4.2
Utiliteitsbouw
4.2.1 Flexibel bouwen
39 40
4.2.2 Demontabel bouwen
41
4.2.3 Samenvatting reactief scenario
43
4.2.4 Samenvatting pro-actief scenario
43
4.3
Grond-, weg- en waterbouw
44
5.
CONSEQUENTIES V A N FD-BOUWEN
45
5.1
Overzicht besparingen betonverbruik
45
5.2
Tijdsaspecten
45
5.3
Grondstoffenvoorziening
47
5.4
Betrokken partijen
50
5.5
Kosten
5 1
5.6
Voorwaarden
*1
5.7
Stimulerende maatregelen
52
5.8
Resumé
53
BIJLAGE A
5
4
BIJLAGE B
5
7
BIJLAGE C
6
3
BIJLAGE D
7
0
LITERATUUR
7
4
