Crowd funding: innovatieve financieringsvorm maakt onstuitbare opmars Ondernemingen komen sinds de bankencrisis moeilijk, of helemaal niet meer aan krediet. Grote bedrijven kunnen dat probleem oplossen door rechtstreeks te tappen uit de kapitaalmarkt middels uitgifte van bedrijfsobligaties. Het midden- en kleinbedrijf mist daarvoor echter schaalgrootte. Een financieringsvorm die daarom explosief groeit is Crowd funding, dat investeerders en MKB-ondernemers via internet rechtstreeks aan elkaar koppelt. Projecten en bedrijven laten zich direct financieren door grote aantallen investeerders die ieder een kleine bijdrage leveren. Crowd funding wordt steeds breder geaccepteerd en begint door te dringen bij gevestigde financiële dienstverleners als venture capitalists en zelfs bij traditionele banken.
Van crowd sourcing naar crowd funding De crowd funding is voortgekomen uit de crowd sourcing. Crowd sourcing is een fenomeen uit de marketing dat gebruikt wordt om een bepaald creatief proces aan te duiden. Vanaf de ontwerpfase van een product bepaalt een grote menigte (een crowd) de specificaties van het product. Een bekend voorbeeld is chipsmerk Lay’s, dat klanten gelegenheid gaf om nieuwe smaken te introduceren, waarna het publiek via internet kon stemmen welke smaken in ontwikkeling werden genomen. Voorbeelden van geheel andere aard zijn de open source softwarepakketten zoals Linux en Mozilla, waaraan iedereen een bijdrage mag leveren. Ook het ontwikkelingsproces van de bekende website Wikipedia, de online encyclopedie, is een vorm van crowd sourcing. De stap van het laten ontwerpen van een product door een massa mensen naar het laten financieren door een massa was niet heel groot. Creatieve industrie eerst Aangezien crowd sourcing zich richt op creatieve processen is het niet verwonderlijk dat crowd funding ook ontstaan is in creatieve sectoren als de muziek- en filmindustrie. Eind jaren negentig experimenteerden Amerikaanse
rockbands met initiatieven om via internet financiering aan te trekken voor optredens, tours, promotie en CD-productie. Als beloning ontvingen fans die storten bijvoorbeeld kaartjes voor een concert of CD’s. Publieke financiering kreeg pas structuur met de komst van Sellaband, de website waar nog steeds veel kunstenaars hun financiering vandaan halen. De laatste jaren is het marktleiderschap in crowd funding evenwel overgegaan naar Kickstarter, een opmerkelijk initiatief dat nu wereldwijd wordt uitgerold. Kickstarter Kickstarter is in 2009 opgericht door internetondernemer Perry Chen die hulp kreeg van gerenommeerde venture capitalists en van Jack Dorsey, de medeoprichter van Twitter. Het financieringsmodel typeert zich doordat de aanvrager van financiering verplicht is om een deadline te stellen waarop een bepaald minimumbedrag toegezegd moet zijn. Lukt dat niet, dan gaat de financiering niet door. Met Kickstarter is de nadruk verschoven van kunstprojecten naar creatieftechnologische projecten. Veel financieringsaanvragen hebben te maken met computergames, 3D-printen en hi-tech gadgets als bijvoorbeeld een smartwatch. Via Kickstarter zijn ruim 135.000 projecten gefinancierd door zes miljoen verschillende donoren die gezamenlijk meer dan één miljard dollar bij elkaar sprokkelden. Kickstarter rekent een managementvergoeding van 5% van de financieringsbedragen waarmee het $46 miljoen dollar verdiende.
Amerikaanse wetgeving Er zijn drie soorten van crowd funding: 1. funding op basis van donatie waar een beloning in nature tegenover staat. 2. funding in de vorm van lening die rente betalen. 3. funding in de vorm aandelen om in eigen vermogen te investeren. In Amerika was tot 2013 wettelijk alleen de eerste soort van funding toegestaan. Daarom krijgen de geldschieters op Kickstarter, dat onder de Amerikaanse wetgeving valt, in ruil voor hun financiering alleen een cadeaux. Ze krijgen bijvoorbeeld een bèta-versie van een game, een gadget, of een schilderij, maar ze ontvangen geen rente en aflossing voor hun lening. Overigens is vorig jaar de wet gewijzigd waardoor de derde vorm van financiering werd toegestaan. Onder stringente voorwaarden mogen startende bedrijven dus via crowd funding risicodragend, eigen vermogen aantrekken. Nederlandse crowd funding: rendement in geld Kickstarter richt zich sinds kort ook op Nederland en heeft inmiddels voor een kleine honderd Nederlandse projecten financiering gevonden van gezamenlijk $1,5 miljoen. Begrijpelijkerwijs zijn er zorgen over de gevolgen van de komst van deze grote Amerikaanse concurrent. Toch zal een belangrijk deel van de Nederlandse platforms vanwege de wetgeving in Europa er weinig van merken. Europa kent namelijk nauwelijks regelgeving aangaande crowd funding waardoor alle drie de genoemde vormen van crowd funding zijn toegestaan. Veel Nederlandse platforms waren daarom al vanaf oprichting gefocussed op “normale” beleggers die alleen een goed rendement zoeken in klinkende munt. Nederland heeft dan ook uitstekende platforms voor MKB-financieringen en voor startende ondernemingen met winstoogmerk. Die ondervinden nauwelijks concurrentie van Kickstrater. Bekende Nederlandse platforms In Nederland werd gedurende de eerste helft van 2014 via crowd funding €23 miljoen opgehaald, waarmee meer dan 900 projecten werden gefinancierd. Hieronder volgt een overzicht van enkele interessante crowd funding platforms in Nederland: 1. Geldvoorelkaar.nl: o o o o o
Opgericht door twee oud-bankiers die zich richten op bedrijfsleningen. Heeft AFM-vergunning. Investeerders krijgen behoorlijke rentepercentages van gauw 7%. Ruim €1 miljoen aan financieringen verstrekt, marktleider in Nederland. Sterk punt is de strenge screening die plaatsvindt voordat een financieringsaanvraag op de website geplaatst wordt.
2. Seeds.nl: o o o
Eigendom van ABNAMRO. Voor ondernemers die een positieve maatschappelijke bijdrage willen leveren. Investeerders krijgen maximaal 150% van de inleg terug als de onderneming binnen tien jaren een bepaald omzetniveau realiseert.
3. CrowdAboutNow.nl: o
Richt zich vooral op startende ondernemingen, ook sterk in de horeca
o o o
Heeft als enig platform zowel een AFM-vergunning voor kredietbemiddeling alsook voor beleggingsinstelling. Zowel voor aandelen als voor leningen. 31 bedrijven zijn gefinancierd via deze website, waarvan verschillende hun lening alweer hebben afgelost.
4. Symbid.nl: o o
o
Vooral financiering met eigen vermogen voor startende bedrijven. Symbid krijgt steun van een Amerikaanse private equity bedrijf, dat het aan een eigen beursnotering heeft geholpen. Symbid heeft een OTC-notering, die onder voorwaarden zal overgaan in een Nasdaq-notering. De marktkapitalisatie bedraagt $15 miljoen In totaal zijn tientallen ondernemingen via Symbid.nl gefinancierd voor een totaalbedrag van €5,5 miljoen.
5. Voordekunst.nl: o o
Voor kunstenaars die projectfinanciering zoeken. Beloning in natura.
Conclusie: In 2013 werd wereldwijd via 300 platforms meer dan $5,1 miljard aan crowd funding aangetrokken. Dat is ruim een verdubbeling ten opzichte van de $2,1 miljard in 2012. Die groei zal de komende jaren doorzetten. Het concept om ondernemer en investeerder direct te koppelen via internet is dusdanig krachtig, dat het een voorname plek zal veroveren in het financiële systeem. Voor particuliere beleggers heeft crowd funding toegevoegde waarde, al was het alleen maar omdat de rentes op leningen veel aantrekkelijker zijn dan op spaarrekeningen. Daar staat tegenover dat risico’s meestal ook hoger zijn, vanwege de kleinschaligheid van de projecten. Spreiding is daarom de sleutel tot succesvol beleggen via crowdfunding-platforms. Dat is gelukkig ook heel goed mogelijk omdat bij crowd funding bijna per definitie de inleg van een enkele investeerder klein is. Einde
Crowd Funding in Nederland. bron: Douw & Koren
Crowd Funding in Nederland. bron: Douw & Koren
Crowd Funding in Nederland. bron: Douw & Koren
