Minister van Financiën
TOESPRAAK (Maandag 30 juni 2014 – Nederlands/Frans)
De dag van de Crowd – La journée du Crowd “Crowdfunding in België”
Dames en Heren, Mesdames, messieurs,
Eerst en vooral wens ik u van harte te bedanken omdat ik hier vandaag de gelegenheid krijg om voor u te komen spreken naar aanleiding van de dag van de Crowd.
Laat mij toe om u vandaag wat uitleg te geven over de achtergrond van de recentelijk gewijzigde regelgeving inzake de prospectusplicht van toepassing op crowdfunding, de krachtlijnen van deze gewijzigde regelgeving en de verwachtingen voor de toekomst.
“Het gesproken woord geldt”
Pagina 1
Een belangrijke vraag die vandaag veel mensen bezig houdt is de volgende: wordt er momenteel minder of moeilijker krediet verleend aan onze ondernemingen in België?
Dans son rapport annuel de 2013, la Banque nationale a exprimé l'avis qu’il est probablement question, en partie, de réticence en matière de prêts par les banques, et en partie aussi d’une baisse de la demande de crédit suite à la diminution des investissements des entreprises, lesquelles font davantage appel à des sources de financement non bancaires.
Je pense qu’il faut effectivement bien constater qu’après la crise financière, les banques ont formulé des exigences plus strictes pour les dossiers de crédit, notamment en matière de plan d’entreprise et de garanties. Mais le principal reproche que nous avons adressé aux banques, n'est-il pas justement d’avoir accordé des crédits trop facilement dans le passé ? Pensez seulement à la crise du crédit aux Etats-Unis, où on a accordé des crédits trop facilement à des personnes qui ne pouvaient vraiment pas les rembourser.
Au total, les lignes de crédit accordées par les établissements de crédit aux sociétés non financières atteignaient, en décembre 2013, un total 2 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 2
de 172,9 milliards d’euros. Le volume de crédit réellement utilisé par les sociétés s'élevait, selon les statistiques de la Centrale des crédits, à 120,1 milliards d’euros. Ces prêts ont, pour une bonne part, été fournis à des petites entreprises qui, fin décembre, représentaient un total de 66,1 milliards d’euros de crédits accordés, et 56 milliards de crédits utilisés.
On peut donc dire sans risquer de se tromper que, malgré la crise financière et les exigences de fonds propres plus strictes pour nos banques, l’octroi de prêts en Belgique à nos entreprises est, heureusement, resté relativement stable en termes de volume de prêts. Nos banques belges offrent davantage de financement pour l'économie qu’en moyenne dans la zone euro.
Pourtant, malgré le fait qu’il y a vraiment beaucoup de liquidités disponibles sur le marché, il faut cependant aussi constater qu'il n'existe manifestement pas une parfaite adéquation entre l'offre et la demande, et que de nombreuses entreprises recherchent activement des sources alternatives de financement.
3 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 3
L’insuffisance de capital est l'un des facteurs les plus importants de refus de crédit pour les starters ou les entreprises qui souhaitent s’étendre.
Naast het stimuleren van traditionele kredietverlening via de banken lijkt het mij daarom noodzakelijk dat ook voldoende aandacht wordt besteed aan het versterken van het eigen vermogen van onze bedrijven. Initiatieven zoals crowdfunding of maatregelen die zich specifiek
richten
op
risicokapitaal
kunnen
ondernemers
het
noodzakelijke eigen vermogen bieden om vervolgens, bijkomend, een beroep te kunnen doen op bankfinanciering.
Vandaar ook de wijziging van de regels inzake de prospectusplicht voor crowdfunding initiatieven. Voor het ophalen van beperkte bedragen met een beperkt risico voor de geldschieters werd het, in overleg met de bevoegde markttoezichthouder FSMA, opportuun geacht om de Prospectuswet van 16 juni 2006 te versoepelen.
Met de wijziging van de regels inzake de prospectusplicht heeft de regering
vooral
de
crowdfunding
tot
verschaffing
van
een
4 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 4
rechtstreekse1 of onrechtstreekse2 inbreng in kapitaal willen stimuleren.
Om u een concreet voorbeeld te geven. Enige tijd terug kreeg ik een email van een ondernemer over de nieuwe regels inzake de prospectusplicht voor crowdfunding. Het betreft het bedrijf NuReSys uit Waregem in West-Vlaanderen dat een methode ontwikkelde om fosfaat te recupereren uit afvalwater. Fosfaat wordt, zoals u misschien wel weet, vooral gebruikt in de landbouw als kunstmest en het betreft net zoals petroleum een eindige stof, en dus dringt hergebruik hiervan zich op. Dit bedrijf beschikt over een gepatenteerde innovatieve technologie om op een ecologisch verantwoorde manier fosfaat terug te winnen uit afvalwater en hier meststoffen van te maken. Voor de doorgroei van dit innovatieve concept zou het bedrijf voor een stuk een beroep willen doen op crowdfunding. Het gaat hier slechts om enkele honderduizenden euro’s, niet om miljoenen euro’s, die voor dit bedrijf echter wel het verschil kunnen maken.
Du fait que le législateur belge a pris l’option, comme mesure de protection pour les investisseurs, de soumettre les offres publiques
1
Bij een rechtstreekse participatie verwerft elk afzonderlijk lid van de crowd aandelen van de vennootschap van de projectaanbieder. 2 Bij een onrechtstreekse participatie worden de middelen verstrekt door de leden van de crowd eerst gegroepeerd in een vehikel dat op haar beurt zal investeren in het aandelenkapitaal van de vennootschap van de projectaanbieder.
5 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 5
d'instruments de placement dont le montant total est inférieur à 5 millions d’euros, en principe, à l'obligation de prospectus (alors que la directive 2003/71/CE ne l’impose pas), de telles initiatives sont plus difficiles à concrétiser en Belgique que dans les autres États membres.
Pour faire en sorte que seuls les projets où le public est appelé à investir pour un montant limité puissent bénéficier de cette nouvelle exception, tant le montant auquel peuvent souscrire les investisseurs que le montant total de l'offre sont limités.
En outre, un certain nombre de catégories d'instruments de placement qui sont moins courants, et donc moins adaptés pour s’adresser sans prospectus aux investisseurs non qualifiés (futures, contrats de taux à terme, swaps, certaines options et certains contrats dérivés), sont exclus de cette nouvelle exception à l’obligation de prospectus.
Jusqu'il y a peu, pour une offre publique d'instruments de placement dépassant les 100.000 euros, il existait une obligation de prospectus qui représentait une charge administrative plutôt lourde. L'élaboration d'un prospectus coûte aussi beaucoup d'argent, cela revient vite à quelques dizaines de milliers d'euros. Cette obligation a mis un frein significatif aux projets de crowdfunding en Belgique. La limite pour 6 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 6
pouvoir offrir au public des instruments d'investissement sans prospectus est donc portée à 300.000 euros par émission. Il s'agit d'un assouplissement important.
Hiertegenover staat er een bescherming van de belegger: per persoon per project zal tot maximaal 1.000 Euro kunnen geïnvesteerd worden zonder prospectusplicht. Deze beperking rechtvaardigt zich door het feit dat er geen prospectus hoeft opgesteld te worden en de belegger zelf dan ook zelf actiever op zoek moet gaan naar informatie over de concrete projecten.
Er kan ook gekozen worden om dit maximum per persoon per project te overschrijden, maar dan geldt de prospectusplicht wel (tenzij de totale tegenwaarde van de aanbieding minder dan 100.000 euro is; in dat geval blijft de voordien al bestaande uitzondering op de prospectusplicht – die rechtstreeks voortvloeit uit de europese richtlijn – van toepassing).
Ter herinnering, de prospectusplicht geldt slechts voor de openbare aanbieding van ‘beleggingsinstrumenten’. Crowdfunding in de vorm van donaties of crowdfunding waarbij het voordeel dat aan de belegger wordt toegekend louter bestaat uit een voordeel in natura, 7 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 7
zoals een boek of een cd, vallen niet onder de prospectuswet. Haalt men daarentegen openbaar geld op om een boek of een CD te kunnen commercialiseren en belooft men de beleggers, naast een exemplaar van het boek of de CD, daarnaast ook een deel van de eventuele winsten, dan is de kans wel groot dat het om een openbare aanbieding van beleggingsinstrumenten gaat.
In het verlengde van de nieuwe uitzondering op de prospectusplicht die het gemakkelijker moet maken om ook in België bepaalde vormen van alternatieve financiering te ontwikkelen, wordt voor de verrichtingen die voldoen aan de voorwaarden van deze uitzondering het verplichte bemiddelingsmonopolie buiten toepassing verklaard. Deze vormen van alternatieve financiering worden doorgaans immers net opgezet zonder medewerking van de traditionele financiële sector.
Je n'exclus cependant pas que, pour tenir compte de l'évolution dans les pays voisins, des règles spécifiques concernant l’intermédiation dans ce type d’offres publiques soient encore développées dans le futur.
Celui qui invoque les exceptions à l'obligation de prospectus doit fournir les documents nécessaires au superviseur du marché, la FSMA, 8 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 8
pour démontrer la conformité aux exigences légales. Cela doit être fait avant le début de l'offre publique.
Les nouvelles règles relatives à l'obligation de prospectus pour le crowdfunding constituent, à mon avis, le fruit d'un compromis politique équilibré. Certains voulaient encore remonter les seuils, d'autres se montraient plus réservés. Une évaluation de la nouvelle réglementation sur l'obligation de prospectus montrera si un ajustement supplémentaire est nécessaire. Il est en tout cas prévu, dans la loi Prospectus modifiée, que les seuils prévus par la loi peuvent être modifiés par un arrêté royal débattu en Conseil des Ministres.
Cette mesure pour le crowdfunding a encore été définitivement approuvée par le Parlement avant la fin de la dernière législature. Elle peut faire la différence, pour une entreprise comme NuReSys, entre une croissance réussie ou pas.
Ook al zorgt de nieuwe regeling vooral voor een versoepeling voor degenen die een crowdfunding initiatief lanceren, toch blijft de bescherming van de beleggers altijd een bekommernis. Zoals ik daarstraks al heb gezegd, geldt de nieuwe uitzondering op de prospectusplicht daarom enkel voor projecten waarbij het publiek 9 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 9
wordt aangesproken om maar voor een beperkt bedrag te investeren. Vandaar de dubbele grens: er mag maximaal worden gestreefd naar 300.000 euro in totaal, en per persoon mag voor niet meer dan 1.000 euro in een project worden geïnvesteerd. Ook beneden die grenzen moet
het
spel
echter
eerlijk
worden
gespeeld.
Naast
de
gemeenrechtelijke regels, die bv. bedrog van de beleggers aan banden beogen te leggen, heeft de regering immers ook nog enkele meer specifieke maatregelen genomen ter bescherming van de “gewone beleggers” bij aanbiedingen van financiële producten. • Ten eerste is sedert 31 mei van dit jaar de wetgeving inzake marktpraktijken (boek VI van het Wetboek van economisch recht) ook van toepassing op financiële instrumenten (zoals aandelen), op enkele beperkte uitzonderingen na. Voordien was dat grotendeels niet het geval. De regels inzake marktpraktijken - die bv. misleidende reclame, oneerlijke handelspraktijken en onrechtmatige bedingen verbieden waren voorheen niet van toepassing op de financiële instrumenten, behalve een beperkt aantal regels die door de Koning van wel van toepassing werden verklaard. De regels inzake marktpraktijken (bijvoorbeeld de regels inzake gezamenlijke aanbiedingen, inzake oneerlijke handelspraktijken, inzake verkoop op afstand, enz…) moeten daardoor voortaan worden nageleefd wanneer financiële 10 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 10
instrumenten
worden
aangeboden
aan
zogenaamde
consumenten, zijnde alle natuurlijke personen die handelen voor niet-beroepsmatige doeleinden. Dat is een belangrijk nieuw gegeven waarmee elke onderneming die financiële instrumenten (of andere beleggingsinstrumenten) aan consumenten wil aanbieden, rekening moet houden. • Deuxièmement, un arrêté royal a été pris, conjointement avec le ministre de l'économie et des consommateurs, qui impose certaines obligations d'information lors de la commercialisation de produits financiers qui s’adressent à des clients non professionnels. Cet arrêté royal entrera en vigueur le 12 juin 2015. Certaines dispositions de cet arrêté royal s'appliqueront également aux offres non publiques d'instruments de placement, ainsi qu’aux offres publiques pour lesquelles s’applique une exception à l'obligation de prospectus, y compris l'exemption spécifique pour le crowdfunding. Par exemple, cet arrêté royal contient beaucoup d'exigences concernant la publicité qui est utilisée lors de la commercialisation vis-à-vis de clients non professionnels, tant sur le plan de leurs caractéristiques générales que de leur contenu. C’est ainsi que toute publicité pour des instruments financiers devra mentionner un label de risque. Même si ce type de publicité ne doit pas être soumis au préalable 11 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 11
à la FSMA pour approbation, la FSMA peut quand même intervenir si elle constate que cette publicité ne respecte pas les règles de l'arrêté royal. En outre, un document intitulé «fiche d’information» pourra être mis à la disposition des clients non professionnels, moyennant le respect de certaines conditions de fond. Là encore, la FSMA pourra réagir si ces règles semblent ne pas avoir été respectées.
Comment le marché du crowdfunding va-t-il évoluer dans le futur? Pas plus que vous, je ne dispose d’une boule de cristal pour prédire l'avenir. Ce que je sais, c’est que l'enthousiasme est grand. A mon cabinet, j'ai reçu beaucoup de réactions, la plupart positives, aussi bien des plates-formes, que des entrepreneurs et des investisseurs potentiels, et j’observe que le crowdfunding a souvent l’honneur des médias.
Bijna alle politieke partijen hebben van crowdfunding ook een verkiezingsitem gemaakt tijdens de afgelopen federale verkiezingen. Sommige partijen zouden de techniek van de crowdfunding eerder willen beperken tot startende ondernemingen. Andere partijen wensen een meer uitgebreid regelgevend kader uit te werken voor de crowdfunding.
Hierbij
komen
vooral
3
zaken
terug
in
de
12 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 12
partijprogramma’s: de regeling van crowdfunding platforms, de bescherming van de belegger en de fiscale behandeling. In elk geval, welke coalitie het ook zal worden, hoogstwaarschijnlijk zal de crowdfunding vroeg of laat wel op de agenda belanden van de volgende federale regering.
Wat ik u ook kan vertellen is dat er ook op Europees niveau een verhoogde interesse bestaat voor crowdfunding. In maart van dit jaar publiceerde de Europese Commissie een mededeling met betrekking tot “Crowdfunding” met de titel: ‘Unleashing the potential of Crowdfunding in the European Union”. Het betreft een document waarin de, volgens de Commissie althans, belangrijkste uitdagingen en risico’s die gepaard gaan met Crowdfunding worden weergegeven.
En tant que mesure de suivi, la Commission européenne a annoncé la création d’un European Crowdfunding Stakeholder Forum. Ce forum est un groupe d'experts de haut niveau, représentatifs d’associations de groupes d'intervenants concernés et d’autorités nationales, qui apporte un support dans différents domaines tels que la sensibilisation, la fourniture d’informations et de modules de formation pour les chefs de projets, la promotion de la transparence et l'échange de savoir-faire, et la mise en évidence des questions qui 13 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 13
doivent être débattues dans l’optique de la promotion du crowdfunding tout en tenant compte des intérêts des participants. La Commission accordera à ce secteur émergent une attention toute particulière avec le soutien du Forum et évaluera régulièrement la position de l'Union européenne et les cadres réglementaires nationaux applicables au crowdfunding, et examinera si d'autres mesures sont nécessaires de la part de l'UE. La Commission fera rapport sur les progrès réalisés au cours de l'année 2015.
Voor wat België betreft nemen experts van de FSMA deel aan dit forum.
Het lijkt mij persoonlijk niet onverstanding om op Europees niveau een zekere mate van harmonisatie te voorzien voor crowdfunding initiatieven en op die manier een level playing field te creëren voor zowel de aanbieders van projecten, de crowdfunding platforms en de beleggers binnen de ganse EU.
Pour conclure, on peut dire que le secteur du crowdfunding devra faire face à un certain nombre de défis majeurs au cours des prochaines années. Je suis cependant convaincu que le secteur du crowdfunding est suffisamment dynamique pour affronter ces défis de manière 14 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 14
adéquate. En tant que ministre des Finances, je vais en tout cas, dans la limite des pouvoirs dont je dispose dans ce domaine, poursuivre mon engagement pour arriver à une réglementation équilibrée, comportant un minimum de charges administratives, et je suis bien sûr toujours prêt à nouer le dialogue avec vous. Je suis ouvert à vos suggestions.
Ik dank u.
15 “Het gesproken woord geldt”
Pagina 15
