Crisisontheming Jaarverslag 2011
Vooraf: Alba vzw beheert zowel het project TOOL als het project Crisisontheming, dit binnen de timeoutdienst Tool. Hierdoor valt een deel van de gegevens van de jaarverslagen TOOL en Crisisontheming samen. De gegevens over de feitelijke time-outs is opgesplitst.
Voorstelling time-outdienst Tool Doelgroep Tool richt zich met zijn time-outaanbod tot de jongeren van 12 tot 20 jaar en de hulpverleners van de sectoren Bijzondere Jeugdbijstand (BJB), Vlaams Agentschap Personen met een Handicap (VAPH) en Jeugdpsychiatrie in de provincie Vlaams-Brabant. Doel Een time-out wordt ingezet wanneer een hulpverleningsrelatie geblokkeerd is of dreigt te blokkeren. Bij een time-out worden tijdelijk de dagelijkse interacties tussen de jongere en zijn onmiddellijke omgeving onderbroken door de jongere in een andere omgeving te plaatsen. Deze “onderbreking” wil een positieve bijdrage leveren aan deze interacties, zodat de draagkracht van de jongere en zijn onmiddellijke omgeving (hulpverleners, ouders…) toeneemt, om zodoende de hulpverlening te herstellen en verder te kunnen zetten. Opnieuw een akkoord krijgen over de lopende hulpverlening is de uiteindelijke doelstelling van de time-out. Essentieel hierbij is het wederzijds engagement van de jongere en de hulpverleners om na de time-out samen verder te werken. Voor het opstarten van een time-out is een minimaal akkoord van alle partijen, met inbegrip van de betrokken verwijzer, nodig. Een time-out kan niet louter sanctionerend zijn. Aanbod Het aanbod van Tool bestaat enerzijds uit uitwisselingstime-outs tussen de voorzieningen waarbij een jongere snel en tijdelijk wordt opgenomen in een andere voorziening. In dit aanbod heeft Tool een faciliterende, administratief-ondersteunende en registrerende functie. Tool is verantwoordelijk voor het ondersteunen en begeleiden van de partners en voor het coördineren van de toetreding van nieuwe partners tot de uitwisseling. Daarnaast organiseert Tool woonwerktime-outs, staptime-outs en zeiltime-outs. Bij deze alternatieve time-outs wijken vorm en inhoud af van de lopende hulpverlening. Hierdoor krijgt de jongere de kans in een andere leefomgeving tot rust te komen en te reflecteren over zijn lopende hulpverlening. Bij een woonwerktime-out wordt de jongere tijdelijk opgevangen door en bij particulieren thuis, bv. bij een boer. Bij een staptime-out gaat de jongere gedurende 8 dagen stappen 1
samen met een ervaren tochtbegeleid(st)er, meestal in de Belgische Ardennen. De kilometers worden langzaam opgebouwd. Er wordt gekookt op een vuurtje en ‘s nachts gekampeerd in een tentje. De zeiltime-outs organiseren we voorlopig alleen voor jongens. Deze time-outs duren 8 dagen. Guido, een ervaren en gepassioneerde schipper, vaart de Aegir (een kleine zeilboot zonder luxe) op Belgische en Nederlandse wateren, waarbij ook de eilandjes en havenstadjes worden aangedaan. Minimale afspraken en een zekere discipline zorgen voor een sfeer van vertrouwen. De jongere kan experimenteren met een aantal verantwoordelijkheden (sturen, navigeren, zeilen, kaart lezen, uitkijk houden, …) en bouwt zo zelfvertrouwen op. Maar daarnaast is er ook ruimte voor babbels, lezen, zwemmen, vliegeren, vissen, wandelen, … . We werken aan een oplossing om deze time-outvorm ook voor meisjes aan een betaalbare prijs te kunnen aanbieden. Tool kan ook een aanbod op maat uitwerken. Hierbij denken we aan het inschakelen van een ezel in een staptocht, een kanotocht, een “chill”-time-out, ... Procedure Tijdens de intake zijn zowel de jongere, zijn hulpverlener(s) en zijn betrokken contextfiguren medecontractant in de time-outovereenkomst. Zij kunnen zich dan ook op gelijkwaardige basis uitspreken over hoe zij de moeilijkheden zien en hoe zijervaren hoe de ander daar mee omgaat. De rol van de Tool-verantwoordelijke hierin is een bemiddelende functie vervullen tussen de jongere en de betrokken hulpverleners. Hierbij worden crisissituaties gezien als kansen om veranderingsprocessen in gang te zetten. Tool stelt zich vanuit zijn onafhankelijke positie expliciet tot doelstelling de betrokkenen te ondersteunen bij hun zoektocht om veranderingsprocessen in gang te zetten. De time-out creëert een kader waarin de jongere de mogelijkheid krijgt te reflecteren over zichzelf en/of over de aandachtspunten die binnen de overeenkomst zijn opgenomen. Het is een actieve rustperiode. Zowel de jongere als de onmiddellijke betrokkenen (hulpverleners, ouders/opvoedingsverantwoordelijken...) kunnen zich beraden over verleden en toekomst én over hun verdere samenwerking. In één of meerdere overlegmomenten gaan de betrokken hulpverleners na wat ze kunnen doen om de vastgelopen begeleidingssituatie te deblokkeren. Indien nodig wordt gezocht naar draagkrachtverhogende middelen. Tijdens het afrondingsgesprek schetsen alle medecontractanten waar ze tijdens de time-out mee bezig geweest zijn en welke voornemens of plannen ze voor zichzelf gemaakt hebben. Indien mogelijk worden verdere stappen in het project van de jongere geconcretiseerd. Dit gesprek moet zo snel mogelijk op de time-out volgen om te voorkomen dat de oude dynamiek van interacties tussen de jongere en de medecontractanten opnieuw in gang gezet wordt. De Tool-verantwoordelijke streeft ernaar dat de onmiddellijke omgeving zorgt voor een positieve terugkeer.
2
Enkele vaststellingen De time-outdienst Tool organiseert in 2011 28 time-outs. De grote meerderheid van de jongeren wordt residentieel begeleid door een voorziening Bijzondere Jeugdbijstand. Er is sprake van een dalende trend van de vraag naar time-outs via Tool. Mogelijke verklaringen hiervoor zijn: de betere bekendheid met de werking van Tool en het groeiende aantal projecten waarop beroep gedaan kan worden binnen de regio. In opvolging van de themadag van 2010 met als titel: “time-out als leerkans voor voorziening, team en begeleiders” werken we ook aan het plan om een instrument uit te werken dat de teams een vast kader geeft om de bespreking van ‘een jongere op time-out’ te voeren, en wat Tool kan gebruiken als leidraad bij intake en afronding. In 2011 komt hierrond een stagiair criminologie een eerste aanzet geven. In 2011 neemt Tool het dagelijks bestuur van HogerWal vzw op zich. Hierdoor kunnen we binnen het vaarseizoen structureel zeiltime-outs aanbieden. We werken mee aan de uitvoering van het programma van het Cera-project. We organiseren samen met onze collega’s van Bemiddelingsbureau 4 intervisiebijeenkomsten. We volgen vorming rond omgaan met agressie en opzetten van intervisie en nemen deel aan de studiedagen rond geweldloos verzet en Cano. Vanuit Alba, en ook Tool, wordt er mee nagedacht en gewerkt aan het concept ‘projectendienst’ van de Vlaamse overheid. Hierin zou het time-outaanbod voor Vlaams-Brabant opgenomen kunnen worden. Het tijdspad hiervoor is operationalisering tegen 2014. Deze projectendiensten worden binnen de sector in vraag gesteld. Voorlopig is er op korte termijn geen sprake van een uitbreiding van het time-outaanbod door de Vlaamse overheid, en blijft Tool voornamelijk afhankelijk van de middelen van provincie Vlaams-Brabant. In 2011 gaan we actief op zoek naar nieuwe stapbegeleid(st)ers omdat er vanuit de Oikoten poule een aantal afhaken en er weinig nieuwe bijkomen. We weerhouden een 6 enthousiastelingen. Binnen de Adviesgroep Tool, die 4x doorgaat, staan we o.m. stil bij het ontwikkelen van ‘een instrument’ ter bespreking van een jongere op time-out, bij het verbetertraject naar aanleiding van het effectenonderzoek naar time-outs en het voorstel van de Vlaamse overheid rond projectendiensten. We bekijken mogelijkheden en knelpunten van time-out voor ambulante diensten. We houden een boeiende discussie over het verschillen en gelijkenissen time-out en crisisopvang. Er vindt ook een ervaringsuitwisseling plaats over uitwisselingstime-outs. Op regelmatige basis wordt overlegd met de projectcoördinator van het time-outproject van St. Augustinus, De Steiger te Zutendaal. Een aantal keer gaat Tool haar werking voorstellen en toelichten in voorzieningen. Eveneens een
3
aantal maal vindt er een nabespreking plaats met een voorziening of time-outbegeleider n.a.v. een moeilijk verlopen time-out.
Cijfers Crisisontheming 2011 De time-outaanvragen Totaal aantal aanvragen
Aanvragen binnen Toolkader
Aanvragen buiten Toolkader
58
40
18
Verdeling vragen binnen Toolkader naar sector BJB
VAPH
Psychiatrie
34
5
1
Vragen binnen Toolkader
Gerealiseerde aanvragen
Niet gerealiseerde aanvragen
40
28
12
Gerealiseerd
crisisontheming
Woonwerktime-out
Zeiltime-out
14
10
4
Spreiding van de aanvragen over het jaar (evolutie 2009 jan
2010
2011):
feb
maa
apr
mei
juni
juli
aug
sept
okt
nov
dec
totaal
2009 15
5
13
8
10
10
2
3
9
7
4
0
86
2010 8
6
15
3
3
14
0
0
8
2
8
2
69
2011 8
3
6
6
6
6
2
3
3
4
4
7
58
4
14 Crisisonthemingen Tussen de aanvraag en start van de time-out liggen 1 tot 7 kalenderdagen. Alle time-outs kunnen opstarten binnen de week na aanvraag. Meisjes
Jongens
9
5
BJB Comitéplaatsing
BJB Jeugdrechtbankplaatsing
Vrijwillige plaatsing
2
11
1
Verblijf binnen BJB
Verblijf binnen VAPH
11
3
Leeftijd
12 jaar
13 jaar
14 jaar
15 jaar
16 jaar
17 jaar
1
1
3
2
3
4
Verblijfsduur 2 m 1
3m
5m
7m
9m
11 m
+ 1 jaar
6 jaar
1
2
3
1
1
3
1
Meest voorkomende agressie aanmeldingsproblematiek 9
fugues
dagbesteding
9
4
Er kan sprake zijn van meervoudige aanmeldingsproblematiek. De problemen in de begeleiding duren meestal langer dan 2 weken (11x). Bij 9 aanmeldingen is reeds langer dan 1 maand sprake van problemen. In 1 geval is er sprake van een acuut probleem.
Meest voorkomende verwachtingen
Tot rust komen van de jongere
Nadenken over gedrag
Nadenken over toekomst
Tot rust komen van het team
12
11
9
8 5
Er kunnen meerdere verwachtingen zijn bij een time-out.
Verloop en evaluatie Voorziene duur
Verloop TO naar voorziene duur
8 dagen
13 dagen
13
1
Volledig duur
Voortijdige stopzetting
Niet opgestart
11
3
/
De stopzettingen hadden te maken met fysieke problemen (1x), mentale problemen (1x) en keuze voor een verkeerde time-outvorm (1x).
Afrondingsgesprek
Effect na 14 dagen
Doorgegaan
Niet doorgegaan
14
/
Verblijf verloopt beter
Verblijf verloopt even goed
Verblijf verloopt slechter
6
3
4
Wanneer het verblijf slechter verloopt heeft dit te maken met aan het licht gekomen feiten: die de veiligheid van de jongere in gevaar brengen (1x) en de veiligheid van de jongeren van de leefgroep in gevaar brengen (1x). Een andere jongere werd overgeplaatst naar een OOOC.
Evaluatie vanuit verwijzende voorzieningen (totaal 13 formulieren ontvangen) tevreden
Niet tevreden
Algemeen verloop TO
11
2
Aanpak van TO aanbieder
12
1
6
Aanpak van Toolmedewerker
11
1
Bedoelde impact
10
3
Tijdgenomen om te reflecteren over verdere hulpverlening
13
/
Snelheid van opstart TO
12
/
Bedenkingen
Organisatorisch
effect
Time-outbegeleider en/of -vorm
Positief
21
8
12
negatief
4
3
3
Evaluatie door jongeren (totaal 10 formulieren) tevreden
Niet tevreden
Algemeen verloop TO
7
3
Aanpak TO aanbieder
8
2
bedenkingen
organisatorisch
effect
Time-outbegeleider en/of -vorm
Positief
3
2
5
negatief
/
/
7
4 zeiltime-outs Tussen de aanvraag en start van de time-out liggen 4 tot 12 kalenderdagen. Meisjes
Jongens
/
4
BJB Comitéplaatsing
BJB Jeugdrechtbankplaatsing
Vrijwillige plaatsing 7
3
1
/
Verblijf binnen BJB
Verblijf binnen VAPH
3
1
leeftijd
Verblijfsduur
14 jaar
16 jaar
17 jaar
1
2
1
2 maanden
8 maanden
+ 1 jaar
1
1
2
aanmeldingsproblemen dagbesteding 3
druggerelateerde
vermogensdelict
agressie
1
1
1
Er kan sprake zijn van meervoudige aanmeldingsproblematiek. De problemen in de begeleiding duren telkens langer dan 2 weken.
Meest voorkomende verwachtingen
Nadenken over gedrag
Nadenken over toekomst
Plezier maken
Tot rust komen van de jongere
4
4
3
3
Er kunnen meerdere verwachtingen zijn bij een time-out. Verloop en evaluatie De voorziene duur is voor de 4 time-outs is 8 dagen Verloop TO naar voorziene duur
Volledig duur
Voortijdige stopzetting
Niet opgestart
8
3
1
/
De stopzetting had te maken met een opeenstapeling van incidenten. De schipper wilde met de stopzetting een signaal geven en de time-out stopte 1 dag vroeger dan voorzien. Afrondingsgesprek
Effect na 14 dagen
Doorgegaan
Niet doorgegaan
4
/
Verblijf verloopt beter
Verblijf verloopt even goed
Verblijf verloopt slechter
3
1
/
Evaluatie vanuit verwijzende voorzieningen (totaal 4 formulieren ontvangen) tevreden
Niet tevreden
Algemeen verloop TO
4
/
Aanpak van TO aanbieder
4
/
Aanpak van Toolmedewerker
4
/
Bedoelde impact
3
1
Tijdgenomen om te reflecteren over verdere hulpverlening
4
/
Snelheid van opstart TO
4
/
Bedenkingen
Organisatorisch
effect
Time-outbegeleider en/of -vorm
Positief
3
1
4
negatief
1
1
1
9
Evaluatie door jongeren (totaal 4 formulieren) tevreden
Niet tevreden
Algemeen verloop TO
3
1
Aanpak TO aanbieder
3
1
bedenkingen
organisatorisch
effect
Time-outbegeleider en/of -vorm
Positief
/
/
2
negatief
/
/
3
10
