controle JAARGANG 33 NUMMER juni 2008 Pagina 6 Afscheid prof.dr. Louis Kollée: veertig jaar werken op grens van het leven

VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 33 NUMMER 10 13 juni 2008

‘Halfjaarlijkse controle uit de tijd’ Foto: Flip Franssen

Halfjaarlijkse controle bij de tandarts is niet meer van deze tijd, stelt Dirk Mettes in zijn promotieonderzoek. Hij gooit daarmee de knuppel in het hoenderhok. ‘Ook in de tandartspraktijk moet evidence-based worden gehandeld.’ J ann i e M e u ss e n

Tijdens de Duitse bezetting is de verplichte halfjaarlijkse gebitscontrole ingevoerd. ‘Toen was er geen mens zonder gaatjes, iedereen had aangetaste tanden. Tandartsen moesten keihard werken om al die defecten te dichten,’ vertelt Dirk Mettes. Die epidemie duurde tot de tachtiger jaren. Door goede preventie, waaronder het poetsen met fluoridentandpasta en het toegenomen gebitsbewustzijn, heeft Nederland inmiddels de laagste prevalentie van mondziekten in Europa. Kinderen van 12 jaar hebben gemiddeld één gaatje en een grote groep volwassenen heeft weinig of geen gebitsproblemen meer. Toch vindt 80 procent van de bevolking het periodiek mondonderzoek (PMO) vanzelfsprekend. ‘Maar eigenlijk moet het individuele risico de frequentie bepalen, ’ stelt Dirk Mettes in het proefschrift waar hij vandaag op promoveert en dat hij vanuit Tandheelkunde samen met IQ Healthcare van het UMC St Radboud heeft uitgevoerd. ‘Mensen met geen of nauwelijks mondziekten hoef je minder frequent te volgen dan zij die regelmatig nieuwe mond- en tandziekten ontwikkelen. Ook de lengte en de inhoud van de controles kan

Pagina 3 Met teleconsultatie staat patiënt nog meer centraal

Pagina 5 Dr. Bert de Swart: lector Neurorevalidatie aan de HAN

verschillen. Je hoeft bijvoorbeeld niet standaard bij iedereen elke drie jaar röntgenfoto’s te maken, of bij jong volwassenen preventief klachtenvrije verstandskiezen te verwijderen.’ Uit onderzoek in 130 praktijken blijkt dat slechts een derde van de tandartsen individueel gericht werkt. Mettes: ‘Iets wat historisch gegroeid al zestig jaar functioneert, verander je niet zomaar. Bovendien vergt het extra inspanning. Tandartsen moeten nauwkeuriger gegevens vastleggen en uitgebreider communiceren met patiënten als ze zorg op maat willen bieden. We gaan hen daarbij wel ondersteunen. We hebben een klinische richtlijn en 19 profielen ontwikkeld, om hen te ondersteunen om risicogroepen te classificeren. We willen graag dat deze richtlijn landelijk wordt geïmplementeerd.’ Voor tandartsen is het een hele cultuuromslag. ‘Wetenschappelijk onderzoek in de praktijk komt net van de grond. Professioneel handelen en kwaliteit van zorg krijgen wel steeds meer aandacht in de opleiding.’ Tandartsen hoeven volgens hem niet te vrezen voor minder werk. ‘Ook mensen met goede gebitten moeten we, weliswaar minder frequent, blijven volgen. En aan de gebitten van 40- tot 60-jarigen, die vroeger veel gaatjes hadden, moet nog regelmatig onderhoud worden gepleegd. Daarbij groeit de groep 65-plussers met een natuurlijk gebit, die met specifieke problemen komt die we nog niet eens exact kennen.’ Daarnaast zouden tandartsen zich volgens hem meer moeten richten op de 10 procent van de bevolking, die niet naar de tandarts gaat maar preventieve tandzorg juist hard nodig heeft. ‘Tandartsen, huisartsen en andere zorgverleners in de eerste lijn kunnen hierin meer gaan samenwerken. Leefstijlrisico’s als voeding, roken en suikerziekte veroorzaken naast lichamelijke problemen ook mondziekten. Het is daarom goed deze problematiek vanuit een gezamenlijk preventief gezondheidsperspectief te benaderen.’ n

Pagina 6 Afscheid prof.dr. Louis Kollée: veertig jaar werken op grens van het leven

Pagina 12 Gedragscode voor geneeskundestudenten

r adb o d e 1 0 - 2 0 0 8

inhoud 3

Beleid Teleconsultatie ICT-adviseur Jan Stroeken stond aan de wieg van videoconferencing. Twee voorbeelden waar door ICT de patiënt nog meer centraal staat.

5

7

Oecumenische vieringen 10.00 uur in het personeelsrestaurant: zondag 15 juni, voorganger Jack de Groot, zondag 22 juni, voorganger Ans Bertens en zondag 29 juni, voorganger Wim Smeets.

Afscheid Dr. Anton Cox Op 27 juni neemt hij afscheid. Naast longarts is hij een internationaal erkend vlinderonderzoeker.

Afscheid Prof.dr. Louis Kollée Verworvenheden rond het in leven hou­ den van te vroeg geboren kinderen roepen ook ethische vragen op.

PAOG-Heyendael Voor alle cursussen en meer informatie: www. umcn.nl/paog.

13 juni

Onderzoek We kunnen veel van elkaar leren Dr. Bert de Swart is onlangs geïnstalleerd als lector Neurorevalidatie aan de HAN. Onder zijn vleugels lopen inmiddels vijf projecten.

6

agenda

Cursus: ‘Nieuws onder de zon’. Studiedag voor managers en leidinggevenden van psychogeriatrische zorginstellingen en geïnteresseerde verpleeghuisartsen.

9

19 juni Prudentia conferentie ‘Menslievende zorg en management’. Bestemd voor top- en middenmanagement ziekenhuis, ervaren zorgverleners, leden commissies ethiek, geestelijk verzorgers, leden raden van toezicht, ethici en beleidsadviseurs.

PatIëntenzorg Neurochirurgie Een interview met prof. André Grotenhuis. Neurochirurgie timmert (inter)nationaal aan de weg.

En verder...

Nieuwsladder In bedrijf Advertenties Prijzen/benoemingen  Mensen, Boodschappen PIPnieuws, ‘Hotel Radboud’, Kanker door de eeuwen heen Ethiek, Actueel

26 juni

3 4 8 9 10 11 12

‘Hoe mis kan het gaan?’ Van 12.30 – 13.45 uur zal, onder auspiciën van het PAOG, in het auditorium een multiprofessionele patiëntenbespreking in het kader van kwaliteit plaatsvinden. Het onderwerp is melden wat mis ging en de afhandeling daarvan. Wat doet de afdeling zelf, wat te doen richting patiënt en naasten? Alle geïnteresseerde zorgverleners en studenten van het UMC St Radboud zijn van harte welkom. Inschrijving is niet nodig. Lunch wordt verzorgd vanaf 12.15 uur. Voor meer informatie: [email protected]

27 juni ‘Ontwikkelingen in de longchirurgie’, afscheidssymposium en –receptie van Anton Cox, longarts.

kunst

3 juli Symposium ‘Lumbosacraal radiculair syndroom, risicofactoren voor het ontwikkelen van chronische pijn – van wetenschap naar praktijk.’

8 juli – 14 augustus Nijmeegse zomercursus bestemd voor huisartsen en huisartsen in opleiding. 8 juli 2008: De vermoeide oudere 9 juli 2008: Reizigersgeneeskunde/preventie 10 juli 2008: Opvoeding/ontwikkeling 12 augustus 2008: Eetstoornissen/kleine kwalen 13 augustus 2008: Reumatologie/gewrichtsstoornissen 14 augustus 2008: Partnergeweld

Overig 6 mei tot 6 september

Lustrumtentoonstelling in CBK Nijmegen Ter gelegenheid van het 17de Lustrum van de Radboud Universiteit kreeg de Commissie Beeldende Kunst de gelegenheid een klein deel van de kunstcollecties van het UMC St Radboud en van de RU in de stad te presenteren, in het Centrum Beeldende Kunst Nijmegen. Op de begane grond zijn naast portretten van de hand van Titus Nolte, Nicolas Dings en Toon Teeken, drie toonaangevende Nederlandse kunstenaars, tevens een paar werken uit de UMC collectie te zien: de Peintre blessé van Jean Le Gac en Etienne aux mains van Carmelo Zagari. Deze voor het UMC prominente kunstwerken uit de kerncollectie, geven – daar het gaat om Franse schilders – tevens een internationale oriëntering van de kunst binnen het UMC aan. In de kelder van het Centrum worden diverse kunstopdrachten die in de loop van de laatste jaren vooral door het UMC St Radboud zijn verstrekt, gepresenteerd. Het gaat om de schetsopdrachten van de daartoe

uitgenodigde kunstenaars, die boeiend visueel materiaal opleverden – schetsopdrachten die binnen diverse geledingen van het UMC werden besproken om ze later uit te voeren. Zo zijn de aanlopen tot Vrouwen en Kinderen eerst van Alain Séchas te zien, de ontwerpen voor de glas-in-loodramen van Joost Swarte en van zijn kindvriendelijke bewegwijzering, en de schetsen van Carole Benzaken voor Levend water. Tot slot is er het ontwerp van Het Geval van Piet Hein Eek en van Handen van Evelien Melis. Het CBK Nijmegen bevindt zich Klein Mariënburg 24, Nijmegen, en is gratis te bezoeken van donderdag tot en met zondag, tussen 12.00 en 17.00 uur. n Daan Van Speybroeck, kunstcoördinator UMC St Radboud

2

Expositie van Tiny Figee op de afdeling SEH. Meer werk van haar kunt u vinden op haar website: www. kijkenisnoggeenzien.nl

18 juni Wetenschapsdag Kindergeneeskunde in Studiecentrum Soeterbeeck met als thema ‘Geneesmiddelen onderzoek bij kinderen’ van 09.30 - 17.00 uur. Tijdens het ochtendprogramma zullen de diverse onderzoeksspeerpunten van de afdeling Kindergeneeskunde aan de orde komen. Het middagprogramma staat in het teken van geneesmiddelenonderzoek. Aanmelden: [email protected]. Het definitieve programma is te downloaden via www.umcn.nl/kind en ziekenhuis/nieuws.

21 juni Banenmarkt voor Secretaressen in het Auditorium van 10.00 tot 13.00 uur. De banenmarkt is voor geïnteresseerde van buiten het UMC en voor onze eigen secretaressen. Meer informatie: Annemiek de Vink, Arbeidsmarktcommunicatie Staf P&O, tel.13195, mail: [email protected].

eleid b

r adb o d e 1 0 - 2 0 0 8

Teleconsultatie vermindert versnippering ICT-adviseur Jan Stroeken stond aan de wieg van videoconferencing. ‘We zijn als ziekenhuis koploper op dit gebied’, vertelt hij. Daar mogen we best trots op zijn. Twee van de projecten waar met teleconsultatie via videobeelden wordt gewerkt zijn Telefysiek en Health Bridge: voorbeelden waar door ICT de patiënt nóg meer centraal komt te staan.

M a r l i e s M i e l e kamp

nieuwsladder Radbode Het verschijningsschema van Radbode is gewijzigd. De Radbode van 27 juni en 11 juli vervallen. In plaats daarvan verschijnt de laatste Radbode voor het vakantiereces op 3 juli.

Telefysiek ‘Het mooie van Telefysiek is dat het systeem al vanaf 2003 in andere instellingen loopt en al uitgebreid is geëvalueerd. Daardoor weten we dat het daadwerkelijk oplevert wat van te voren is uitgedacht’, aan het woord Gera Peters, kinderfysiotherapeut in het UMC St Radboud. Sinds september 2007 is Peters intensief betrokken bij Telefysiek: videoconsultatie die ondersteuning in fysiotherapeutische diagnostiek en behandeling op afstand mogelijk maakt.

Complexe zorgvragen ‘Ons project richt zich op collega’s, bijvoorbeeld een kinderfysiotherapeut in de regio die een kind in behandeling heeft waar hij of zij niet precies weet hoe het behandelplan zou moeten worden. De fysiotherapeut herkent bijvoorbeeld bepaalde symptomen of een bepaald beloop niet. Dan maakt die een video-opname van het betreffende kind en stuurt dat samen met een onderbouwing van de hulpvraag per computer op via een beveiligde website’, legt Peters uit. Deze vraag komt binnen op een ‘portaal’ waar vervolgens een kinderfysiotherapeut in het Radboud of de Maartenskliniek de video en de vraag beoordelen en op zoek gaan naar een kinderfysiotherapeut met de expertise om de vraag te beantwoorden. ‘Eventueel vragen we er nog iemand bij die veel van de problematiek weet zoals de kinderarts of een revalidatiearts’, vertelt de kinderfysiotherapeut. ‘Zo kunnen we

de behandelaar gericht adviezen geven. Hierdoor kan het kind ook gewoon in zijn eigen omgeving behandeld worden met gerichte coaching vanuit de behandelcentra hier.’ Een marktonderzoek onder 210 kinderfysiotherapeuten in de regio laat zien dat er behoefte bestaat aan deze manier van video-teleconsulting. Ook werd gevraagd voor welke patiëntjes de eerstelijns fysiotherapeut Telefysiek dacht nodig te hebben. Peters: ‘Net als we zelf al dachten blijkt het vooral te gaan om patiëntjes met complexe zorgvragen of met een diagnose die de regionale kinderfysiotherapeut niet zo vaak ziet, zoals kinderen met oncologische en neurologische gedragsproblemen.’

Dichtbij huis Het grote voordeel van Telefysiek is dat de fysiotherapeut in de regio binnen enkele werkdagen een antwoord heeft, nog voordat het kind weer voor de volgende afspraak komt. ‘Die snelheid van handelen bevordert ook de patiënttevredenheid’, weet de Nijmeegse kinderfysiotherapeut. ‘Het is natuurlijk ook fijn dat kinderen door onze coaching van de ‘eigen kinderfysiotherapeut’ dichtbij huis behandeld kunnen worden.’ Meer informatie: www.telefysiek.nl

Vlinderverzameling prof. Prick Het Natuurmuseum Nijmegen opent zondag 22 juni 2008 de expositie Vlinders, de verzameling van Professor Prick. Het hart van deze tentoonstelling vormt de enorme vlindercollectie van prof.dr. Sjef Prick, die hier jarenlang als zenuwarts heeft gewerkt. Hij overleed in 1978. De collectie bestaat uit zes kasten met bijna 250 lades aan opgeprikte vlinders en andere insecten. In totaal maar liefst elfduizend insecten, voornamelijk vlinders! De familie Prick waren fervente verzamelaars van vlinders. In hun vrije tijd en op vakanties in het binnen- en buitenland vingen ze de dieren met vlindernetten en een speciale kwiklamp. Het Natuurmuseum heeft op 18 maart 2008 van de erven Prick de collectie ontvangen na het overlijden van de weduwe Prick-Hoefnagels. Kijk voor meer informatie op www.natuurmuseum.nl.

Radboud Apotheek

Foto: Jan van Teeffelen

Donderdag 29 mei was er een try-out van Health Bridge.

Health Bridge De teleconsultatie bij Telefysiek verloopt voorlopig nog asynchroon: de fysiotherapeut kijkt achteraf na een opgenomen video. In de toekomst zijn er ook mogelijkheden om dat synchroon te doen: beide behandelaars zitten op hetzelfde moment achter de computer en communiceren met elkaar. Bij het pas gestarte project Health Bridge gebeurt dat al: ‘Een patiënt komt bijvoorbeeld met een complex probleem op consult bij de huisarts in Lent en de specialist kijkt en praat tegelijkertijd mee. Andersom kan ook: de huisarts kijkt dan bijvoorbeeld mee bij het ontslaggesprek van de specialist en stelt desgewenst vragen, het is dus echt sámen een consult doen,’ legt gynaecoloog Jan Kremer uit.

Try-out Voor deze vorm van teleconsulting zijn natuurlijk wel goede randvoorwaarden nodig. Zo moet er hoogwaardige apparatuur aanwezig zijn en een goede internetverbinding. Kremer: ‘Alleen met goede camera’s, perfecte beeldschermen en geluidsapparatuur lijkt het alsof je bij elkaar in de kamer zit’. Donderdag 29 mei was er een try-out van Health Bridge. Bij huisarts Henk Schers in Lent zat in de spreekkamer een patiënt die eerder al met een te snel werkende schildklier bij de internist in het UMC St Radboud was geweest. Die internist zat in Nijmegen voor zijn scherm. ‘De patiënte had meer klachten gekregen en er was onduidelijkheid over de kinderwens, mocht ze zwanger

worden met deze afwijking? Ze had niet alles onthouden wat de internist daarover verteld had. Verder wilden we weten of de verdere afspraken niet gewoon bij mij in de praktijk zouden kunnen,’ vertelt Schers. De patiënte kon inderdaad gewoon door de huisarts verder behandeld worden. Maar dat is niet het enige voordeel, volgens de huisarts. ‘Ik kan via dit systeem ook in het ziekenhuis bijvoorbeeld besprekingen van mijn patiënten meemaken. Vroeger ging ik daar vaak persoonlijk heen, maar tijdgebrek en de tijd die je in het verkeer nodig hebt maken dat tegenwoordig onmogelijk.’

Versnippering Gynaecoloog Jan Kremer vindt het vooral fijn dat de zorg door teleconsultatie minder kans heeft versnipperd te raken. ‘Die versnippering krijg je doordat van oudsher de organisatie van de zorg vanuit de zorgaanbieders is vormgegeven. De specialist is verantwoordelijk voor zijn of haar zaken en de huisarts voor de zaken op zijn of haar gebied. Bij de wederzijdse communicatie ontstaan vaak problemen. Zorg je voor goede overlegmogelijkheden en een goede overdracht dan heb je daar minder last van. Op deze manier staat de patiënt centraal en krijgt die de beste zorg.’ n

3

De Radboud Apotheek is voortaan zeven dagen per week geopend van 08.30 - 22.00 uur en voor iedereen toegankelijk. De apotheek ligt direct naast de hoofdingang, Geert Grooteplein 8. Met de verruiming van de openingstijden wil de Radboud Apotheek betere service verlenen aan mensen die ’s avonds of in het weekend medicijnen nodig hebben. Patiënten die de Centrale Huisartsenpost bezoeken aan de Gerard van Swietenlaan kunnen op steenworp afstand direct hun medicijnen halen. Medewerkers van het UMC St Radboud en de Radbouduniversiteit krijgen op vertoon van hun personeelsbadge 15 procent korting op artikelen in de losse verkoop zoals cosmetica, geneesmiddelen, pleisters enzovoort.

Acute Zorgregio Oost Per 1 juni 2008 is de Traumaregio Oost (TRO) verder gegaan onder de naam Acute Zorgregio Oost (AZO). Deze ontwikkeling is mede ingegeven door de gewijzigde taakopdracht van de elf Traumacentra op het gebied van de coördinatie van de Acute Zorg. De centra stimuleren de samenwerking van zorgpartners, maken heldere afspraken, en buigen zich over innovatie en de voorbereiding op rampen en crisis. Ook zorgen zij ervoor dat de overheid voortdurend een helder beeld heeft van het aanbod, de vraag en de kwaliteit van de zorg in de regio. In het Regionale Overleg Acute Zorgketen (ROAZ) worden hierover op bestuurlijk niveau afspraken gemaakt. Meer informatie staat op de nieuwe website www.azo.nl.

i n b e d r i j f verwarren met “drie-zes-vijf-keer-vijf ”. Ook verwarren patiënten het nummer vijf keer acht van Patientline (voor tv op de kamer) met vijf keer vijf.’ Bij het alarmnummer gaan alle bellen rinkelen op de Meldkamer. Peters: ‘Het is vervelend als dit gebeurt bij telefoontjes die niet alarmerend zijn. Bij het alarmnummer zijn snelle telefonische procedures van kracht. Klanten met andere vragen kunnen we niet lang te woord staan, wat ook vervelend is voor hen. Maar vooral moet het nummer vrij zijn voor echte calamiteiten.’ Peters benadrukt met klem dat in alarmerende situaties natuurlijk altijd gebeld moet worden. Dat is het geval bij (het vermoeden op) brand, ernstig ongevallen, een bommelding en incidenten met gevaarlijke stoffen. Vanaf interne toestellen: 55555; mobiel: 024-3655555. Peters: ‘Een tip is om dit nummer te programmeren in je mobiel. Op het UMC-terrein zijn de bedrijfshulpverlening en betrokken diensten zo het snelst ter plaatse.’ Bij reanimatie of als iemand onwel wordt geldt nummer 44444. Op sommige plekken (bijvoorbeeld in het Studiecentrum en het Transitorium) moet men dan ook 5 keer 5 bellen. Het juiste nummer staat op ‘de verkorte instructiekaarten bij interne calamiteiten’ die overal in de gebouwen hangen.  GM

Ingezonden

Preventie van infecties op de OK In de Radbode van 16 mei jl. is naar aanleiding van het symposium peri-operatieve zorg uitgebreid stilgestaan bij de spreker Marijke Bilkert, inspecteur voor de gezondheidszorg, over hoe belangrijk gedrag is op de OK. Om een onderdeel van gedrag onder de aandacht te brengen is deze week gestart met een actie die tijdens het EKvoetbal voortduurt. Posters op de OK-deuren maken alle medewerkers die op de operatiekamers komen attent om onnodige deurbewegingen te voorkómen. Het geheel wordt ondersteund door observaties.

vormen. Minister Kraudscheid was erg geïnteresseerd in de wijze waarop de betrokken artsen uit beide landen inhoudelijke, technische, organisatorische én culturele problemen hebben overwonnen bij het succesvol vormgeven van hun samenwerkingsverband. WV

Banenmarkt voor secretaressen

Verken je mogelijkheden 7IGVIXEVIWWIR VIWWIR 7IRMSVWIGVIXE I[IVOIVW IH JQ %HQMRMWXVEXMI WWMWXIRXIR 1EREKIQIRXE

#BOFONBSLU
WPPS
4FDSFUBSFTTFO

Geschiedenis


KVOJ
 


VVS

Westerse geneeskunde via Nijmeegs tijdschrift in Japan

*OGPSNBUJFNBSLU
…
8PSLTIPQT
…
.FFU

(SFFU Hygiëne en Infectiepreventie en Management OK

6.$
4U
3BECPVE
…
"VEJUPSJVN -FWFS
PQ
EF[F
EBH
KF
DW
JO
FO
POUWBOH
FFO
WFSXFOQBLLFU

Catering

,JKL
WPPS
JOTDISJKWJOH
FO
NFFS
JOGPSNBUJF
PQ


Foto: Frank Muller

Zieke kinderen die in het UMC St Radboud verbleven, hebben dertig theedozen beschilderd. Deze worden gebruikt voor de catering voor de afdelingen. Naar verwachting zullen ze begin juli beschikbaar zijn. ‘De dozen met verschillende soorten thee zijn een nieuwe service van onze catering’, zegt Gerry Monrooij, teamleider bij het Facilitair Bedrijf. ‘We wilden de theedozen een extra uitstraling geven.’

Cateringmedewerker Pascha Vos-Loeffen (foto) kwam op het idee om ze te laten beschilderen door kinderen die hier zijn opgenomen. Tijdens de knutseluurtjes zijn de patiëntjes aan de slag gegaan. De opdracht was volledig vrij. ‘Dat heeft tot leuke creaties geleid’, vertelt Monrooij. ‘Sommige meisjes hebben er sieraadachtige doosjes van gemaakt, terwijl jongens meer strakke lijnen tekenden. Op iedere doos heeft het kind ook zijn of haar naam gezet. Iedere theedoos is nu gekoppeld aan een patiëntje van het Radboud. Het is mooi om zo de verbondenheid met onze patiënten te laten zien.’  GM

Speelt Nederland een rol in de introductie van de westerse geneeskunde in Japan? Jawel. En om die reden was Amerikaans historica Ann Jannetta onlangs in de Medische Bibliotheek van het UMC St Radboud om te spitten in oude jaargangen van “Het practisch tijdschrift voor de Geneeskunde in al haren omvang”. Dit tijdschrift verscheen van 1822 tot 1856. ‘Jannetta doet onderzoek naar de geschiedenis van Japan’, vertelt universitair hoofddocent Wim Dekkers (afdeling Ethiek, Filosofie en Geschiedenis van de Geneeskunde). ‘Ze onderzoekt de rol van Nederland bij de introductie van de westerse geneeskunde in de negentiende eeuw in Japan. Genoemd tijdschrift heeft daarbij een belangrijke invloed gehad. De grenzen van Japan zaten destijds dicht voor het buitenland. Via het Nederlandse eiland Decima voor de kust van Nagasaki was er contact met Japan. Het Nederlandse tijdschrift werd verscheept naar het eiland en in het Japans vertaald.’ “Het practisch tijdschrift voor de Geneeskunde in al haren omvang” werd opgericht door een Nijmeegse en een Arnhemse arts. De bijna volledige jaargangen staan gearchiveerd in de Medische Bibliotheek in Nijmegen. Student-assistent Jorine Hammink zal Jannetta begeleiden gedurende haar studiedagen. ‘Jannetta heeft enkele Japanse vertalingen van de artikelen’, vertelt ze. ‘Deze vertalingen zijn echter gedaan op basis van klank. Ik heb haar geholpen om de oorspronkelijke Nederlandse teksten op te sporen bij de Japanse vertalingen. Zo komt zij te weten welke artsen invloed hebben gehad op de introductie van de westerse geneeskunde in Japan.’  GM

Meldkamer

Verkeerd gebruik van alarmnummer Het gebeurt geregeld dat ten onrechte het alarmnummer van het UMC St Radboud (5 keer 5) gebeld wordt. ‘De Meldkamer krijgt dan bijvoorbeeld een vraag om een bepaalde arts of afdeling. Soms worden we een paar keer per dag gebeld met telefoontjes die niet voor ons zijn’, zegt René van der Heijden, teamleider Beveiliging. Monique Peters van Staf Calamiteiten: ‘We publiceren het alarmnummer alleen intern. Een mogelijke verklaring is dat medewerkers of mensen van buitenaf het algemene nummer van de telefooncentrale “drie-zes-vijf-keer-één”

Euregio

Hoge Duitse belangstelling voor grensoverschrijdende zorg Op vrijdag 29 mei ontving het UMC St Radboud minister Andreas Kraudscheid (CDU) van het Duitse NordrheinWestfalen. Afdelingshoofd Radiotherapie prof.dr. Jan Willem Leer en radiotherapeut drs. Emile van Lin informeerden de minister en zijn medewerkers over de behandeling van Duitse borstkankerpatiënten. De samenwerking op dit gebied met enkele Duitse ziekenhuizen loopt zo goed, dat deze ziekenhuizen samen met het Radboud een door de Duitse overheid erkend Brustkrebstzentrum

4

Zaterdag 21 juni staat geheel in het teken van dé secretaresse in het UMC St Radboud. Op de banenmarkt vind je allerlei informatie over interessante onderwerpen, zoals huidige vacatures, traineetrajecten, carrièremogelijkheden, het Secretaressenetwerk en het UMC St Radboud als werkgever. Er zijn verschillende workshops en er lopen secretaressen van het UMC St Radboud rond om alles te vertellen over hun interessante baan. Stel hen een vraag of knoop gewoon een gesprek aan! Lever op deze dag je cv in en ontvang een leuke verrassing. Kijk voor meer informatie en inschrijving op www. umcn.nl.

Lustrum

Feestelijke UMC-bijdrage aan Universiteitsfestival

Foto: Frank Muller

Foto: Frank Muller

Patiëntjes beschilderen theedozen

XXXVNDOOM

Een cadeau aan de stad en de regio, dat was het Universiteitsfestival ‘Beleef de Radboud’ op zondag  1 juni 2008. Rond LUX en de Mariënburgkapel was letterlijk veel te beleven. Het werd een mooie afsluiting van de lustrumvieringen. Het prachtige voorjaarsweer sloot daar prima bij aan. Veel  onderdelen van de universiteit werkten mee. De medisch-wetenschappelijke onderwerpen in Cinemariënburg trokken veel belangstelling. Dat gold zeker voor de spectaculaire workshop ‘Ervaar de ER’, over reanimatie bij ernstig zieke baby’s. Maar ook de colleges over bijvoorbeeld vruchtbaarheidsbehandeling, onderzoek naar kanker, de strijd tegen verslaving en mythes over ouder worden trokken een aandachtig publiek, net als de debatjes over medische dilemma’s. De uitsmijter was het debat over de psychologische valkuilen van het crashdieet. Een overvolle zaal met opvallend weinig mannen werd voor eens en altijd duidelijk waarom sonjabakkeren (of elk ander crashdieet) averechts werkt. Begin er dus niet aan. Behalve als je graag dikker wil worden, want dan is succes verzekerd!  WV

nd e r z o e k o

r adb o d e 1 0 - 2 0 0 8

‘We kunnen veel van elkaar leren’ Spraak-taalpatholoog dr. Bert de Swart beleefde onlangs zijn installatie als lector Neurorevalidatie aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Hij blijft verbonden aan het UMC, maar zal bij de HAN de revalidatie van neurologische patiënten beter op de kaart zetten. In het onderwijs, maar ook door onderzoeksprojecten op te zetten, samen met het UMC en andere instellingen in het veld. P a u l van L a e r e

Met zijn entreerede ‘Van Bolwerken naar Netwerken’ luidde dr. Bert de Swart enige weken geleden officieel zijn lectoraat Neurorevalidatie bij de HAN in. Maar eigenlijk is hij al sinds april vorig jaar actief. ‘Daardoor kon ik meedenken over het nieuwe curriculum 2008-2009, en vanaf september meedraaien in het studieprogramma.’ Ook het onderzoek had hij snel op poten. Vorig jaar oktober had hij reeds zijn zogeheten kenniskring compleet - vijf HAN-docenten die onder De Swart’s supervisie praktijkgericht en toegepast onderzoek op het gebied van neurorevalidatie doen. Een vliegende start van het lectorschap dus. Maar de weg erheen was lang en vol hobbels. De Swart begon met de pedagogische academie en knoopte daar, omdat het perspectief op een baan slecht leek, de studies logopedie en pedagogiek MO-A aan vast. Toen hij in ‘81 bij de afdeling Neurologie in dienst trad, bleek dat een hele mooie combinatie. ‘Bij neurologie gaat het niet alleen om taal- en spraakstoornissen. Er spelen ook vaak cognitieve of gedragsproblemen.’

‘Dat multi­ professionele is heel belangrijk. Als je elkaar informeer t , voorkom je tegenstrijdige adviezen’ De Swart had al snel belangstelling voor onderzoek. Dat was tamelijk ongebruikelijk. ‘Destijds deed je als paramedicus alleen patiëntenzorg.’ Als je zelfstandig onderzoek wil doen, moet je eerst een universitaire opleiding volgen, kreeg De Swart te horen, waarna hem de mogelijkheid werd geboden een studie spraak-taalpathologie te volgen. In ’98 studeerde hij af, en vervolgens gaf hij zijn ambitie gestalte in een promotiestudie naar spraaken slikstoornissen bij Parkinsonpatiënten en mensen met spierziekten. Daarin toonde hij aan dat met behandeling veel meer te bereiken is dan altijd werd gedacht. Zijn onderzoeks- en onderwijservaring vormt een belangrijke peiler onder zijn lectorschap, net als zijn vermogen tot samenwerking. De Swart. ‘Ik heb altijd gepleit voor samenwerking tussen de disciplines, verpleegkundig, medisch en paramedisch. Vroeger werd in clubjes gedacht, nu in ketens waarin meerdere disciplines zitten. Dat multiprofessionele is heel belangrijk. Als je elkaar informeert, voorkom je tegenstrijdige adviezen. En een half uurtje slikoefeningen is niet genoeg voor een patiënt. Je slikt 24 uur per dag. Dus moet je zorgen dat ook andere hulpverleners weten wat ze moeten doen.’

Onder de vleugels van Bert de Swart lopen inmiddels vijf projecten.

Complementair De Swart is niet de eerste lector van de HAN. Al ruim twintig anderen gingen hem voor ‘Die lectoraten zijn ontstaan omdat het ministerie van OCW graag ziet dat de Hogescholen niet alleen onderwijsinstituut, maar ook kenniscentrum zijn. Die moeten dus meer onderzoek gaan doen. Geen fundamenteel, maar praktijkgericht of toegepast onderzoek - complementair dus aan de activiteiten van bijvoorbeeld de universitaire centra. Maar ook voor praktijkgericht onderzoek heb je mensen nodig met researchervaring. En dat zijn de lectoren.’ De lector doet niet al dat onderzoek zelf, maar verzamelt een aantal docentonderzoekers om zich heen - de eerder genoemde kenniskring – die hij begeleidt in hun activiteiten. Onder de vleugels van De Swart lopen inmiddels vijf projecten. ‘We hebben mensen uit de kenniskring gekoppeld aan onderzoek hier in het UMC, maar ook daarbuiten. Twee mensen van de kenniskring doen bijvoorbeeld mee aan Parkfit. Dat is een heel groot landelijk project, opgezet vanuit het UMC St Radboud, waarbij onderzocht wordt wat de effecten zijn als Parkinsonpatiënten meer gaan bewegen.’ De samenwerking is een hele duidelijke win/win-situatie, zegt De Swart. ‘Het onderzoek wordt er beter van, evenals het onderwijs, en uiteindelijk ook de patiënt. Dat laatste is natuurlijk het einddoel.’ Met de instelling van het lectoraat Neurorevalidatie onderkent de HAN dat met de vergrijzing het aantal patiënten met neurologische aandoeningen snel groeit, en daarmee de behoefte aan nieuwe revalidatietechnieken en behandelmethoden. Het onderwerp is sinds dit studiejaar prominenter aanwezig in het curriculum, en ook is dit jaar een keuzevak (‘minor’) Neurorevalidatie van start gegaan. ‘We zijn zelfs bezig met het opzetten van een master. Die bieden we vanaf september 2009 aan.’

Up to date ‘Een groot winstpunt van de samenwerking is dat de kennis opgedaan in het onderzoek, weer in het onderwijs terecht komt. Studenten én docenten van de HAN blijven zo up to date.’ Maar de omgekeerde weg is evenzeer belangrijk. ‘Ook buiten het UMC zijn mensen met kennis. Hoe bijvoorbeeld topsporters worden opgeleid weten we hier totaal niet. Daar zit dan weer de expertise van mensen bij de HAN.’ De Swart wil overigens ook andere instellingen bij zijn werk betrekken. ‘Het lijkt nu vooral een één-tweetje tussen de HAN en het UMC, maar ik heb een bredere samenwerking voor ogen, bijvoorbeeld met revalidatiecentra als de St Maartenskliniek en Groot Klimmendaal, en met regionale ziekenhuizen en zorginstellingen. We

5

Foto: Flip Franssen

moeten niet alleen over de grenzen van de disciplines kijken, maar ook over de muren van de instellingen. Uit al die bolwerken kan een prachtig netwerk ontstaan. Samen kunnen we kennis en producten ontwikkelen die het functioneren van patiënten verbeteren. ’ n

Dr. Erik de Laat ontvangt Anna Reynvaan Prijs

Foto: Congresbureau / voorlichting AMC

In aanwezigheid van prinses Máxima werden op 28 mei de Anna Reynvaan Prijzen uitgereikt. De wetenschapsprijs voor de beste wetenschappelijke publicatie van een verpleegkundige ging naar dr. Erik de Laat van het UMC St Radboud. Hij is verpleegkundig specialist Decubituszorg binnen het Regionaal Expertisecentrum Decubitus van de afdeling Plastische Chirurgie en medewerker aan de leerstoel Verplegingswetenschap (IQ Healthcare). Erik de Laat ontving de onderscheiding voor zijn publicatie ‘Guideline implementation results in a decrease of pressure ulcer incidence in critically ill patients.’ Het onderzoek kwam tot stand in samenwerking met de Intensive Care Afdeling en de afdeling Epidemiologie en Biostatistiek. De uitreiking vond plaats tijdens de tiende Anna Reynvaan Lezing in De Nieuwe Kerk in Amsterdam. Deze publiekslezing werd georganiseerd door het AMC, in samenwerking met het tijdschrift Bijzijn. Aan het eind van het programma gingen de winnaars met de prinses op de foto. n

a f s c h e i d

veertig jaar werken op de grens van het leven Op 29 juni neemt kinderarts-neonatoloog prof.dr. Louis Kollée afscheid als hoogleraar Kindergeneeskunde. Tijdens zijn af­ scheids­college zal hij ingaan op de verworvenheden van de afgelopen decennia ten aanzien van het in leven houden van te vroeg geboren kinderen en op de dilemma’s en ethische vragen die deze verworvenheden hebben opgeroepen. Marten Dooper

Alsof het zo was afgesproken, laaide in de aanloop naar Kollées afscheidscollege in de Nederlandse media weer eens de discussie op over de Nederlandse thuisbevallingen. In de Volkskrant van 31 mei jl. stelde de Tilburgse gynaecoloog Paul Reuwer dat het Nederlandse verloskundige systeem met thuisbevallingen tot een relatief hoge kindersterfte leidt. Verloskundige Beatrijs Smulders verweet Reuwer vervolgens ‘onterecht angst te zaaien’ en stelde dat het probleem juist bij de gynaecologen ligt. Zij moeten zorgen dat er 24 uur per dag een gynaecoloog beschikbaar is in het ziekenhuis. ‘Wat vaststaat is dat Nederland binnen Europa de toppositie kwijt is die het enkele decennia geleden had ten aanzien van lage sterfte rondom de geboorte, de zogeheten perinatale sterfte’, reageert Kollée. ‘Had Nederland in 1960 nog de op een na laagste perinatale sterfte, nu staan we zo rond plaats 10. Waarbij je je wel goed moet realiseren dat de perinatale sterfte na 1960 in alle Europese landen sterk is gedaald. Bedroeg deze in Nederland in 1968 nog 20 promille, nu is ze ongeveer 4 promille.’

concrete gegevens op grond waarvan verbeteringen kunnen worden ingezet. Het blijft nu zwartepieten tussen de diverse betrokkenen.’ Eén factor die vaak genoemd wordt als verklaring voor de relatief hoge perinatale sterfte is de terughoudendheid in Nederland ten aanzien van de behandeling van extreem te vroeg geboren baby’s; baby’s met een zwangerschapsduur van minder dan 26 weken. Kollée: ‘De afgelopen dertig, veertig jaar zijn de mogelijkheden tot behandeling van te vroeg geboren baby’s enorm toegenomen. Als student geneeskunde in de jaren zestig zat ik regelmatig ’s nachts naast een couveuse zonder eigenlijk iets voor het kind te kunnen

‘Ook in het buiten­ land wordt nu vak­e r de vraag gesteld of behandelen na extreme vroeg­ geboor te wel zinvol is’ doen. Gedurende mijn loopbaan namen de mogelijkheden tot ingrijpen gigantisch toe. Beademing, het toedienen van surfactant om de werking van de longen te verbeteren, veiliger manieren om voedsel en medicijnen toe te dienen, gedetailleerde beeldvorming van hersenen, hart en bloedvaten, verfijnde chirurgische technieken om aangeboren afwijkingen al vroeg te herstellen en de concentratie van zorg in gespecialiseerde neonatale intensive care units. Allemaal verworvenheden die de overlevingskansen van te vroeg geboren baby’s enorm hebben vergroot.’

Beter worden tussen grenzen

Prof.dr. Louis Kollée: ‘Ik heb de groei mee mogen maken van amper mogelijkheden naar de huidige geavanceerde neonatologie.’ Foto: Jan van Teeffelen

Perinatale sterfte gedaald Ook in Nederland is volgens Kollée de perinatale sterfte dus sterk gedaald. ‘En wat de discussie tussen gynaecologen en verloskundigen betreft: er is tot op heden nooit aangetoond dat het Nederlandse systeem met thuisbevallingen ondermaats is. Anderzijds is wel aangetoond dat de perinatale sterfte hoger is in de nachten en weekeinden. Op de tijdstippen dat er in veel ziekenhuizen niet standaard een gynaecoloog aanwezig is. Ook werkt de klinische zorg zo dat in een ziekenhuis de meest deskundige, de specialist, pas het laatst wordt ingeschakeld. Die vertraging kan gevolgen hebben voor de kwaliteit van de zorg. Ik juich het overigens toe dat minister Klink een stuurgroep aan het werk gezet heeft die moet nagaan welke factoren een rol spelen bij de relatief hoge perinatale sterfte in Nederland. Dan hebben we tenminste meer

6

Maar de nieuwe verworvenheden hebben ook vragen opgeroepen naar de grenzen van de zinvolle toepassing ervan. Vandaar de titel van zijn afscheidscollege: ‘Beter worden tussen grenzen’. ‘In Nederland zijn we altijd terughoudend geweest bij de behandeling van extreem te vroeg geboren baby’s. Bij een zwangerschapsduur van minder dan 26 weken waren we beducht voor de latere kwaliteit van leven van die kinderen. Zonder dat we daar overigens hard bewijs voor hadden. Er waren immers nauwelijks gegevens over. In het buitenland, met name Duitsland en de VS, is actief ingrijpen en alles uit de kast halen om deze kinderen in leven te houden steeds de standaard geweest. Met als gevolg dat er nu wel gegevens beschikbaar zijn over de latere gevolgen van het in leven houden van extreem te vroeg geboren baby’s. Je zou kunnen zeggen dat we onze collega’s in het buitenland voor ons de kastanjes uit het vuur hebben laten halen. Uit die gegevens, onder andere het MOSAIC-onderzoek waaraan ik zelf heb meegewerkt, blijkt dat onze terughoudendheid nog zo gek niet is. Van de kinderen die in leven blijven na 22 of 23 weken zwangerschap heeft maar 4 procent op 6-jarige leeftijd geen of slechts een milde beperking. Voor de kinderen van 24 weken is dat 9 procent, voor de kinderen van 25 weken 20 procent. Je ziet dat op grond van deze cijfers ook in het buitenland nu vaker de vraag gesteld wordt of behandelen na extreme vroeggeboorte wel altijd zinvol is. Anderzijds zijn we in Nederland wat nauwkeuriger gaan kijken naar baby’s van 25 weken. Afhankelijk van andere kenmerken, zoals het geboortegewicht, het geslacht en de mate van rijping van de longen, hebben we nu iets meer neiging toch te behandelen. Overigens maken de gegevens uit het MOSAIC-onderzoek ook duidelijk dat de hoge positie van Nederland wat betreft de perinatale sterfte niet geheel op het conto geschreven kan worden van de terughoudendheid in het behandelen van veel te vroeg geboren kinderen. Nederland scoort ook relatief hoog in de sterfte bij kinderen geboren tussen 28 en 31 weken. Kinderen die dus wel altijd worden behandeld. Het is goed dat binnenkort de zogeheten “perinatal audit” start, een onderzoek dat ieder sterfgeval rondom de geboorte nauwkeurig analyseert. Dit zal meer inzicht geven in waar verbeteringen mogelijk zijn. Samen met de bevindingen van de stuurgroep die minister Klink heeft ingesteld zal dit moeten leiden tot een verdere daling van de perinatale sterfte in Nederland. Maar, zoals gezegd, de afgelopen decennia zijn er grote stappen gezet. Verdere verlaging van de perinatale sterfte zal, ook in andere landen, moeilijk zijn en dus langzaam gaan. Wat dat betreft voel ik mij bevoorrecht. Tijdens mijn loopbaan heb ik de ontwikkeling mee mogen maken naar de huidige geavanceerde neonatologie vanuit een situatie met amper mogelijkheden. Die oude situatie kan de huidige generatie jonge artsen zich nauwelijks meer voorstellen.’  n



r adb o d e 1 0 - 2 0 0 8

Dr. Anton Cox:

tussen longen en vlinders

Foto: Flip Franssen

Van 1980 tot 1999 was Dekkerswald de werkplek van longarts dr. Anton Cox: ‘Het was ons koninkrijkje.’

Op 27 juni neemt longarts dr. Anton Cox afscheid van het UMC St Radboud. Het ziekenhuis waar hij in 1966 begon met zijn studie geneeskunde, waar hij zijn spe­cialisatie als internist en longarts volgde en waar hij in 1999 – na bijna 20 jaar Dekkerswald – terugkeerde als waarnemend en later plaatsvervangend hoofd van de afdeling Longziekten. ‘Ik heb nog net het staartje meegemaakt van de tijd dat longartsen vooral bezig waren met tuberculose’. Behalve longarts is hij een internationaal erkend vlinderonderzoeker.

een omslag door. Longartsen waren van oudsher vooral bezig met de ziekte tuberculose. Die strijd was inmiddels beslecht en andere aandoeningen als longkanker, astma en andere allergische longaandoeningen kregen meer aandacht. Daarnaast werd het vakgebied technischer met de komst van bronchoscopen; eerst de starre en later de flexibele scopen. De aloude thoraxfoto kreeg gezelschap van de CT-scan en de MRI. Die technische ontwikkelingen maakten het mogelijk de patiënt op een minder belastende manier te onderzoeken en te behandelen. De veranderingen binnen het vakgebied leidden er ook toe dat de ziekenhuizen meer belangstelling kregen voor longartsen. Longartsen werkten tot in de jaren zeventig vooral in de sanatoria. Longziekten in het ziekenhuis waren het terrein van de internist. De ontwikkelingen binnen het vakgebied maakten het vak een zelfstandig specialisme. Waren er dertig jaar geleden zo’n honderd longartsen in Nederland, nu zijn dat er ruim vierhonderd.’

Dekkerswald Van 1980 tot 1999 was Dekkerswald de werkplek van Cox. ‘Ik heb daar altijd met veel plezier gewerkt. Het was ons eigen koninkrijkje. In die jaren heb ik ook mijn steentje kunnen bijdragen aan de uitbreiding van Dekkerswald,

Marten Dooper

Het had niet veel gescheeld of Cox was nooit longarts geworden. ‘Ik was erg geïnteresseerd in techniek. Tijdens een keuze co-schap Nefrologie kwam ik in aanraking met de kunstnier, een apparaat dat in die tijd – eind jaren zestig – nog door artsen en technici in het ziekenhuis zelf werd gemaakt. Dat trok mij wel. Ik verdiepte me in de dialysetechniek en groeide gaandeweg uit tot de Willy Wortel van de dialyse in Nederland. In 1973, een paar maanden na mijn artsexamen, promoveerde ik bij de toenmalige hoogleraar Nefrologie, prof. Wijdeveld, op mijn onderzoek naar het gebruik van de kunstnier in de klinische praktijk. Tot mijn verrassing kwam ik enige tijd geleden nog een exemplaar van mijn proefschrift tegen in een ziekenhuis in Belgrado!’ Na zijn promotie sloeg Cox een andere weg in. Hij startte bij prof. Majoor zijn opleiding tot internist en werd hierbij enthousiast over de longziekten. ‘Om te beginnen is de long een zeer interessant orgaan. Ze staan voortdurend in nauw contact met de buitenwereld. Per dag adem je ongeveer de inhoud van een forse sporthal in en uit. Met alle gevolgen van dien als die lucht verontreinigingen bevat, zoals sigarettenrook, allergenen of asbest om eens wat te noemen. Het vak maakte in die tijd bovendien

‘Zo is Nijmegen na Nieuwegein in Nederland het tweede centrum voor longchirurgie’

de bouw van een nieuwe poli, nieuwe OK’s enzovoort.’ Ofschoon Cox als longarts niet meer per se aan het front van het wetenschappelijk onderzoek wilde staan – ‘ik ben vooral een patiëntendokter’ – heeft hij inmiddels toch een kleine honderd wetenschappelijke publicaties op zijn naam staan. Een groot deel daarvan komt voort uit zijn ‘wetenschappelijke hobby’, de zogeheten extrin-

7

sieke allergische alveolitis en dan met name nog de vorm die veroorzaakt wordt door sporen van commercieel gekweekte paddestoelen. ‘Bij extrinsieke allergische alveolitis ontstaat er in de longen een afweerreactie tegen ingeademde organische deeltjes. Die reactie gaat gepaard met koortsaanvallen en benauwdheid. Doordat Nederland voorop loopt met het commercieel kweken van allerlei soorten paddestoelen, worden de Nederlandse longartsen ook als eerste geconfronteerd met nieuwe beroepsziekten die daaruit voortkomen. Ik heb in mijn carrière daardoor enkele nieuwe ziektebeelden kunnen beschrijven voor de wetenschappelijke wereld, zoals extrinsieke allergische alveolitis opgewekt door Shii-take en oesterzwammen.’

300.000 vlinders Een ander deel van zijn publicaties komt voort uit een totaal andere hobby van Cox: vlinders verzamelen. ‘Al van jongs af aan verzamel ik planten en dierresten. In de jaren zestig spitste dat zich toe op het verzamelen en prepareren van vlinders. Ik heb inmiddels een verzameling van zo’n 300.000 vlinders. En ik heb tot nu toe zes nieuwe vlindersoorten ontdekt waarvan er een naar mij vernoemd is: de Coleophora coxi. Van die vlinder ving ik in 2006 enkele exemplaren aan de voet van de Etna, tijdens een longencongres in Sicilië. Congresbezoek combineer ik altijd met het zoeken naar vlinders. Vaak trek ik er ’s nachts op uit, want de meeste vlinders zijn actief als het donker is. Ik heb gelukkig maar een uurtje of vijf slaap nodig per nacht.’ In 1999 ruilde Cox Dekkerswald in voor de afdeling Longziekten op de Heyendaal campus. ‘Mij werd gevraagd als waarnemend hoofd Cees van Herwaarden op te volgen’. Naast de patiëntenzorg, het onderwijs en zijn taken als opleider hield Cox zich onder andere bezig met het opzetten van de snelle diagnostiek bij longkanker. Dit project, waardoor in één dag vastgesteld kan worden of er bij een patiënt sprake is van longkanker, heeft diverse prijzen en onderscheidingen in de wacht gesleept en heeft inmiddels navolging gevonden in diverse ziekenhuizen in het land en ook in het buitenland. ‘Ik heb eraan kunnen bijdragen dat de afdeling Longziekten in het Radboud, nationaal en internationaal stevig op de kaart staat’, kijkt Cox tevreden terug. ‘Zo is Nijmegen na Nieuwegein in Nederland het tweede centrum voor longchirurgie. Goede samenwerking tussen de thoraxchirurgen, anesthesisten en longartsen ligt hieraan ten grondslag.’ Na zijn afscheid is Cox nog niet helemaal verdwenen uit het Radboud. Hij blijft nog onderwijs geven en zal, indien nodig, waarnemen voor zijn collega’s. ‘De overige tijd ga ik besteden aan mijn vlinders’.  n

Nijmegen Leuvensbroek 20-17

Geheel gemoderniseerde (onder architectuur) vrijstaande bungalow met royale aangelegde tuin met terrassen op het zuiden en het westen en een oprit voor meerdere auto’s. De villa ligt op een gewilde locatie aan het park dat uitmondt in het bos, nabij winkel-\ centrum, scholen en vele andere voorzieningen.

Nieuw: energielabel! BOUWKEURMEESTER KEURT UW WONING

vraagprijs € 219.500,= k.k. • • • • •

Een pand kopen of verkopen? Schakel bouwkeurmeester Toon Peters in voor:

Nette tussenwoning met serre; Inhoud 375 m3; Woonoppervlak 110 m2; Perceel 156 m2; Bouwjaar 1989.

UÊ
>˜Žœœ«ÊŽiÕÀˆ˜}i˜ UÊ6iÀŽœœ«ÊŽiÕÀˆ˜}i˜ UÊiiœœ«ÊŽiÕÀˆ˜}i˜ UÊ ʎiÕÀˆ˜}i˜

Twan Kesseler Makelaar-Taxateur Promenade 4 6581 BV Malden 024 - 388 08 04 www.twankesseler.nl

Meer informatie of een oriënterend gesprek? Bel Toon Peters!

Vinkenlaan 2 te Malden

UÊ"«iÛiÀˆ˜}i˜ UʘëiV̈ià UÊÊ ˜iÀ}ˆiÊ*ÀiÃÌ>̈iÊ
`ۈià Met kwaliteitsgarantie ISO 9001:9002 certificering TUV!

Sprokkelveld 52 6596 DM Milsbeek T (0485) 516 775 I www.petersbouwadvies.nl E [email protected] radbode-strijbosch 2 080604.indd 1

radbode-kesseler 080530.indd 1

Koopsom € 785.000 k.k. Bouwjaar 1971 Grondopp. 230 m2 Inhoud 690 m3 Indeling Entree, ruime hal, garderobekast, zwevend toilet, studeerkamer, L-vormige lichte ruime woonkamer met houten vloer en openslaande deuren naar tuin, luxe royale woonkeuken met inbouw apparatuur, 3 riante slaapkamers, luxe badkamer, 2e badkamer met wasm. aansl.,kleedkamer.

06-06-2008 12:25:40

06-06-2008 12:24:18

Berg en Dalseweg 73k te Nijmegen

Op geliefde locatie in Nijmegen-Oost gelegen uniek en zonnig (dubbel) penthouse in appartementencomplex Bergstaete met veel privacy. Op loopafstand van centrum stad, met eigen opgang en vrij uitzicht over Nijmegen en omstreken.

Nijmegen Weezenhof 61-13

Koopsom Bouwjaar Woonoppervlakte Inhoud Indeling

DIT IS WAT U ZOEKT! RIANTE UITSTEKEND ONDERHOUDEN TWEE-ONDER-KAP WONING MET GARAGE, DESIGN KEUKEN EN LUXE BADKAMER. DEZE IDEALE GEZINSWONING IS DIRECT TE AANVAARDEN TEGEN ELK AANNEMELIJK BOD U WILT MEER INFO? VRAAG DE BROCHURE OP OF BEKIJK DE WONING OP KOLMEIJERMAKELAARS.NL

€ 498.000,-- k.k. 1994 163 m² 450 m³ Ruime hal, living met erker (65m²), zonnig ruim balkon (zuiden), buitenberging, luxe ruime eetkeuken v.v. div. inbouwapp., gang, toilet, binnenberging met c.v. en wasruimte, luxe complete badkamer, ruime slaapkamer met inloop garderobekast, balkon, 2e slaapkamer in gebruik als kantoor, dubbele berging in onderverdieping. Parkeerplaats achter flatgebouw.

Richtprijs € 369.500,- k.k.

radbode-kolmeijer 080605.indd 1

06-06-2008 12:23:20

radbode-strijbosch 1 080604.indd 1

06-06-2008 12:25:02

assurantiën | pensioenen | hypotheken | financieel advies

Radboud Collectiviteit! Financieel voordeel voor alle (oud-)medewerkers van het UMC St Radboud Akkermans Van Elten Privé Pakket

Internets paren, rente 4,2 5%!

Voordelig, overzichtelijk en perfecte dekking. Kijk in onderstaand schema hoeveel voordeel u kunt behalen.

Verzekering

Premie zonder

Premie met

Radboud korting

Radboud korting

Auto Peugeot 307, 80% no-claimkorting Auto (2e gezinsauto) Renault Twingo, 80% no-claimkort. Inboedel € 75.000,- verzekerde som

€ 576,00 € 324,50 € 234,75

€ 417,65 € 243,25 € 176,05

Woonhuis € 225.000,- verzekerde som

€ 211,50

€ 187,85

Aansprakelijkheid Gezin Rechtsbijstand Doorlopende reis Gezin

€ 53,00 € 195,90 € 81,85

€ 37,00 € 176,20 € 65,00

€ 1.677,50

€ 1.303,00

Totaal per jaar

Onze adviseurs in het UMC St Radboud: Jeanette Millecam en Agneta Nijsse

Direct meer weten?

Uw voordeel per jaar € 374,50!*

Bel onze speciale Radboudlijn: 0481-367077 op werkdagen van 8.30 tot 17.00 uur

* Deze tabel is een rekenvoorbeeld per product, inclusief 7% assurantiebelasting en 10% pakketkorting. Identieke situaties komen zelden voor, dit voorbeeld is een indicatie voor de voordelen van de Radboud Collectiviteit.

Het Radboud Hypotheekarrangement

Kom langs of maak een afspraak:

Een voorbeeld van de totale besparing met het Radboud Hypotheekarrangement bij een gewenst hypotheekbedrag van € 242.000,-. (koopsom € 220.000,-)

U vindt ons in het UMC St Radboud (vlakbij het PIP en FLEXPUNT): kamer 1.04, routenummer 526, 527

Tot 0,3% rentekorting (jaarlijks) 50% korting op de taxatiekosten 25% korting op makelaarscourtage bij aankoop 25% korting op makelaarscourtage bij verkoop Besparing notariskosten (schatting)

€ 726,00

en vrijdag van 9.00 tot 14.00 uur

€ 250,00 € 1.210,00 € 1.210,00 € 600,00

Uw voordeel bij aanvang* € 3.270,00

Openingstijden: maandag van 11.30 tot 17.00 uur

Bereken zelf uw voordeel: Kijk op www.akkermansvanelten.nl gebruikersnaam: radboud

per jaar* € 726,00

wachtwoord:

voordeel

Onze website is ook bereikbaar via het intranet van het UMC St Radboud

* Identieke situaties komen zelden voor, dit voorbeeld is een indicatie voor de voordelen van het Radboud Hypotheekarrangement.

8

P A TI ë n t e nz o r g

r adb o d e 1 0 - 2 0 0 8

Neurochirurgie timmert aan de weg Met slechts acht stafleden weet de afdeling Neurochirurgie zowel het UMC St Radboud, het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ), het Rijnstate Ziekenhuis als de Sint Maartenskliniek te bedienen. Internationaal staat de expertise van de afdeling hoog aangeschreven, gezien de vele uitnodigingen voor het geven van lezingen en praktische cursussen. Volgende week houdt prof.dr. André Grotenhuis als eerste niet-Amerikaan aan de State University New York at Buffalo de prestigieuze Cohn Memorial Lecture over zijn pionierswerk op het gebied van de endoscopische neurochirurgie.

Marten Dooper

‘De afdeling Neurochirurgie is een beetje een vreemde eend in de bijt van het UMC St Radboud’, beseft Grotenhuis. ‘In 1956 begonnen in het toenmalige Canisius Ziekenhuis. Van daaruit behandelde prof. dr. Walder, toen de enige neurochirurg, ook patiënten in het Radboud. Tot 1992 was de neurochirurgie in het Radboud feitelijk een dependance van de maatschap Neurochirurgie van het CWZ. Pas daarna werden de rollen omgedraaid. Alle neurochirurgen zijn sinds 1999 in dienst van het Radboud en worden voor een deel van hun tijd gedetacheerd in het CWZ, het Rijnstate in Arnhem en de Sint Maartenskliniek. Deze intensieve en vruchtbare samenwerking met de andere ziekenhuizen – die eigenlijk haaks staat op de huidige ontwikkeling van marktwerking en concurrentie in de gezondheidszorg - is ook de reden dat de neurochirurgen niet altijd en allemaal in het Radboud aanwezig kunnen zijn. We hebben onze taken en ingrepen verdeeld over de verschillende ziekenhuizen. In het Rijnstate en de Sint Maartenskliniek worden de doorsnee neurochirurgische ingrepen verricht, bijvoorbeeld herniaoperaties, terwijl in het Radboud en het CWZ de neurochirurgie in

voordelen heeft en in welke gevallen andere technieken de voorkeur hebben. Zo heeft het bijvoorbeeld weinig nut te proberen een grote hersentumor vlak onder de schedel endoscopisch te verwijderen. Je komt er met je scoop gewoonweg niet goed bij, terwijl je die tumor via het ‘ouderwetse’ openen van de schedel veel gemakkelijker en zorgvuldiger kunt weghalen. Ook een herniaoperatie lukt vaak beter met behulp van de 3D-microscoop dan met een endoscoop. Die kennis dragen we nu actief uit opdat collega’s elders in de wereld die inmiddels ook enthousiast zijn geraakt over de endoscopische neurochirurgie meteen ook de grenzen van die techniek leren.’

Pionierswerk Dat dit pionierswerk van Grotenhuis en zijn team wereldwijd gewaardeerd wordt, blijkt onder andere uit de uitnodiging die Grotenhuis gekregen heeft om op 19 juni de zogeheten Cohn Memorial Lecture te houden. ‘Die Lecture wordt sinds 1992 jaarlijks gehouden ter nagedachtenis aan dr. George Cohn, een befaamde Amerikaanse pionier in de neurochirurgie. Ik voel mij vereerd dat ik als eerste niet-Amerikaan ben uitgenodigd om deze lezing te verzorgen. Ik beschouw het trouwens als een internationale waardering voor de inspanningen

Prof. André Grotenhuis (rechts): ‘Bij een relatief klein vakgebied als de neurochirurgie zijn een goede samenwerking en sub­ specialisatie onontbeerlijk.’ Foto: Frank Muller volle omvang wordt beoefend. Hierbij neemt Radboud de zeer gespecialiseerde academische neurochirurgische ingrepen voor zijn rekening, bijvoorbeeld het endoscopische verwijderen van een hersentumor.’

Eigen speerpunt Alle neurochirurgen hebben daarbij naast hun algemene vaardigheden een eigen speerpunt, bijvoorbeeld vasculaire neurochirurgie, wervelkolomchirurgie, kinderneurochirurgie, neuromodulatie of neuro-oncologie. ‘Zo is dr. Joost de Vries de enige neurochirurg in Nederland die gecertificeerd is voor het uitvoeren van endovasculaire behandeling van aandoeningen van de hersenvaten. Bij een relatief klein vakgebied als de neurochirurgie zijn een dergelijke samenwerking en subspecialisatie onontbeerlijk voor een goede patiëntenzorg en een efficiënte bedrijfsvoering.’ Naast hun dagelijkse werkzaamheden in de genoemde ziekenhuizen in de regio zijn de Nijmeegse neurochirurgen ook regelmatig te vinden in ziekenhuizen over de hele wereld. Grotenhuis: ‘We worden regelmatig gevraagd elders in de wereld lezingen te houden, patiënten te behandelen of praktische cursussen te geven over de in Nijmegen ontwikkelde operatietechnieken. Dat laatste betreft vooral endoscopische neurochirurgische technieken en geavanceerde neuronavigatietechnieken. Binnen de neurochirurgie werd de endoscopische techniek aanvankelijk wantrouwend bekeken. Wij zijn er in Nijmegen als een van de eerste ter wereld wel mee aan de slag gegaan en met succes. Daarbij hebben we ook geleerd in welke gevallen het endoscopisch opereren

van onze hele afdeling. Dat geldt ook voor het feit dat dit jaar de winnaar van het Cushing Fellowship, een Amerikaanse beurs waarmee een assistent neurochirurgie zich het laatste deel van de opleiding specifiek kan laten bijscholen in het buitenland, heeft gevraagd dit half jaar op onze afdeling te mogen doorbrengen.’ De waardering voor de Nijmeegse neurochirurgie is in het buitenland groot. Hier in het Radboud is de afdeling juist niet echt zichtbaar, constateert Grotenhuis. ‘We worden niet alleen als een “kleine afdeling” beschouwd maar zijn ook vanwege de samenwerking met de andere ziekenhuizen een deel van de tijd buitenshuis aan het werk. Dat is niet voor iedereen in het Radboud duidelijk. Sommigen denken zelfs dat we dan voor eigen rekening buiten de deur “bijklussen”. Niet voor niets constateerde de onlangs gehouden interne medisch audit over ons: “De PR is de zwakste kant van de afdeling”. Daarnaast staan we bij sommige andere disciplines bekend als veeleisend. In dit vakgebied is er vaak geen tijd om te wachten. De marge tussen leven en dood is smal. Als de druk in de hersenen oploopt, bijvoorbeeld door een gesprongen bloedvat of een ophoping van hersenvocht, telt iedere minuut. Anders ontstaat er onherstelbare schade aan de hersenen. Ongeveer een derde van alle neurochirurgische ingrepen gebeurt dan ook acuut en buiten de normale werkuren. Ondersteunende vakgebieden als anesthesiologie en IC die rechtstreeks met ons te maken hebben, weten dat en ondersteunen ons zeer goed. Voor wie er verder vanaf staan is onze haast soms moeilijker te begrijpen.’  n

9

prijzen en benoemingen Boerhaave Commissie Prijs De afdeling Klinische Neurofysiologie heeft samen met een aantal landelijke collega’s de Boerhaave Commissie Prijs gewonnen voor de beste cursus van het jaar. In 2007 werd de nascholingscursus ‘EMG voor de algemeen neuroloog’ gehouden, waaraan vanuit het UMC St Radboud prof. dr. Machiel Zwarts, klinisch neurofysioloog en dr. Nens van Alfen, neuroloog klinisch neurofysioloog meewerkten. De cursus was bedoeld om de kennis bij neurologen in algemene ziekenhuizen te bevordering rondom electromyografieonderzoek aan zenuwen en spieren.

Sigrid Pillen Sigrid Pillen (Aio kindergeneeskunde en agiko op de afdeling klinische neurofysiologie) heeft twee prijzen gewonnen: de prijs van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Neurofysiologie voor de beste assistentenvoordracht en de Jacobus Willemse onderzoeksprijs van de Nederlandse Vereniging voor Kinderneurologie. Beide prijzen werden toegekend voor onderzoek door middel van spierechografie bij de diagnostiek van neuromusculaire ziekten bij kinderen.

Promoties, oraties, afscheidsredes* • Promotie mw. drs. M.J.L. Graff, maandag 16 juni om 10.30 uur. Titel: Effectiveness and efficiency of community occupational therapy for older people with dementia and their caregivers • Promotie mw. G. Mueller, maandag 16 juni om 13.30 uur. Titel: Respiration in spinal cord injury: Time-courses and training • Promotie drs. J.E. Visser, dinsdag 17 juni om 15.30 uur. Titel: The basal ganglia and postural control • Oratie prof. dr. P.H. Schoof, hoogleraar Chirurgie van aangeboren hartgebreken, woensdag 18 juni om 15.45 uur. Titel rede: Something the Lord made • Promotie mw. A.L. McDermott, maandag 23 juni om 15.30 uur. Titel: The benefit and success of Bone Anchored Hearing Aid • Promotie mw. drs. S.J.W. Kunst, dinsdag 24 juni om 15.30 uur. Titel: BAHA. Evaluation of extended indications such as mental retardation and unilateral hearing impairment • Promotie mw. drs. E.M. Van Cann, woensdag 25 juni om 15.30 uur. Titel: The dilemma of mandibular invasion in patients with oral squamous cell carcinoma • Promotie mw. drs. M.A.P.C. van Ham, donderdag 26 juni om 13.30 uur. Titel: A study on the preferential localization of HPV 18 in the urine cervix • Afscheidsrede prof. dr. L.A.A. Kolleé, hoogleraar Kindergeneeskunde, vrijdag 27 juni om 15.45 uur. Titel rede: Beter worden tussen grenzen • Promotie G. Wei, maandag 30 juni om 13.30 uur. Titel: Antimicrobial activity of human salivary mucin-derived peptides • Promotie mw. drs. F.M. Brouwers, maandag 30 juni om 15.30 uur. Titel: Molecular and clinical studies of pheochromocytomas and catecholamine-producing parangliomas • Promotie J.J. den Boer, donderdag 3 juli om 15.30 uur. Titel: Predicting disability, pain and work capacity after surgery for a lumbosacrale radicular syndrome * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2 Voor een volledig overzicht en korte inhoud van alle promoties, oraties en afscheidsredes, zie www.umcn.nl, ingang ‘scientist’, doorklikken op ‘science agenda’.

r adb o d e 1 0 - 2 0 0 8

mensen Gerard Hoskens Per 1 juni 2008 heeft Gerard Hoskens, manager bedrijfsvoering van het Neurosensorisch cluster na een 8-jarige actieve en leidende rol in het besturen van de “flanken” van ons huis, het UMC St Radboud verlaten. Hij zal zijn rijke expertise gaan inzetten als manager bedrijfsvoering van het cluster interne specialismen aan het VU Medisch Centrum. Aangezien wij met grote waardering terugkijken op een plezierige, effectieve en succesvolle samenwerking, betreuren wij het ten zeerste dat wij niet in staat zijn geweest hem te binden aan de nieuwe perspectieven in het UMC. Als voorzitter van het MBO strekte zijn belangstelling zich uit voorbij het cluster en in zijn contacten in huis en daarbuiten was hij een gewaardeerde partner. Het cluster verliest in zijn persoon, zijn kennis en deskundigheid een belangrijke bindende factor, waar velen op leunden en vertrouwden. De vele personen in clusterbureau, cluster, in huis en extern die zo plezierig met Gerard hebben samengewerkt, willen wij graag hierbij uitnodigen om persoonlijk afscheid van hem te nemen tijdens een receptie op 18 juni, 16.30-19.00 uur, in Huize Heyendael. Prof.dr. George Padberg, dr. Wilfred Borstlap, Paul Bours MBA.

René van Hoesel Onlangs was het 25 jaar geleden, dat dr. René van Hoesel als medisch oncoloog aantrad bij de staf van onze afdeling, welke toen nog maar net een jaar bestond. In die beginjaren heeft hij de afdeling samen met de collegae Wagener en De Mulder tot grote bloei gebracht, waarbij zijn inspanningen vooral op het gebied van de oncologische patiëntenzorg en het onderwijs hebben gelegen. Hij heeft een grote bijdrage geleverd aan het opzetten van de consulentendiensten in IKO en IKZ verband. De afdeling hoopt nog lang van zijn kennis en kunde te kunnen profiteren. Hij heeft zijn jubileum in kleine kring gevierd. Prof.dr. C.J.A. Punt, hoofd afdeling Medische Oncologie

Hennie van Helden-Derks Op 16 juni is Hennie van Helden-Derks 25 jaar in dienst van de Schoonmaakafdeling. Destijds is Hennie gestart in de dagdienst, in het Transitorium. Toen de kinderen kwamen, heeft ze ervoor gekozen om in de avonduren te gaan werken. Zij heeft dit gedaan totdat het werken in de avonddienst werd opgeheven. Nu werkt zij alweer

Edith Koopmans

lange tijd op de afdeling Verloskunde in het Q-gebouw. Wij willen Hennie bedanken voor haar inzet gedurende deze jaren. Gerrit Jan Heeroma, interimhoofd afdeling Schoonmaak

Op 1 juni is Edith Koopmans 25 jaar in dienst. Zij is in 1983 haar carrière begonnen met de opleiding verpleegkundige. Daarna heeft zij als verpleegkundige bij Hematologie haar intense betrokkenheid met ernstig zieke patiënten ontwikkeld. In 1990 werd in Nijmegen de “Stamceldonorbank Europdonor Nijmegen” (SEN) opgericht. In de donorbank kon Edith haar niet aflatende energie en stuwend enthousiasme gebruiken om de behandeling van deze patiënten op een hoger plan te brengen. Aanvankelijk in combinatie als transplantatie-coördinator van Hematologie, maar later als dagelijks manager van de SEN. Zij heeft de SEN op de kaart gezet en haar de huidige, eigenstandige en succesvolle gedaante gegeven. We kunnen Edith hier niet dankbaar genoeg voor zijn. Edith Koopmans’ ambities ontwikkelden zich steeds verder. In september 2005 is zij gestart met haar studie om de Mastersgraad in Business Administration te verkrijgen met als zelfopdracht: “Strategisch Zorgmanagement”. Deze tweejarige opleiding wist zij

Sandra Scherpenborg Op 1 juni is Sandra Scherpenborg 25 jaar in dienst van het UMC St Radboud. Zij begon haar loopbaan op 19-jarige leeftijd als secretaresse op het Isotopenlaboratorium van de Inwendige Geneeskunde. Vervolgens werkte zij twee jaar bij het Instituut voor Tandheelkunde. In 1986 maakte zij de stap naar Kindergeneeskunde. Sandra was 20 jaar werkzaam in het laboratorium van Kindergeneeskunde en Neurologie. Zij begon daar als administratief medewerkster en eindigde als stafmedewerker. Zij was de rechterhand en de steun en toeverlaat van de leiding van het laboratorium. In 2006 heeft zij de overstap gemaakt naar een functie van coördinator opleiding en planning arts-assistenten kindergeneeskunde. Zij heeft zich hier snel ontwikkeld tot een onmisbare spil en rechterhand van zowel opleider als arts-assistenten. Daarnaast is Sandra een uiterst prettige en loyale collega. Wij hopen de samenwerking met haar nog lang voort te zetten. Op maandag 23 juni van 16.00 tot 18.00 uur kunt u Sandra feliciteren tijdens een receptie in de Beelkamer in Huize Heijendaal. Betty Rikken, bedrijfsleider Kindergeneeskunde

Tonnie Daals Op 1 juli gaat Tonnie Daals, na 33 jaar, gebruik maken van de FPU regeling. Tonnie is in 1975 gestart bij de CPK en verzorgde daar de schoonmaak en het onderhoud van de keuken. In 2002 heeft hij de overstap naar de afdeling Schoonmaak gemaakt. Als dank voor zijn inzet wordt hem een receptie aangeboden. Deze zal plaatsvinden op dinsdag 1 juli van 16.00 tot 18.00 uur in het Restofant. Wij nodigen u van harte uit om bij dit afscheid aanwezig te zijn. Gerrit Jan Heeroma, Interimhoofd afdeling Schoonmaak

kleine boodschap Gratis niet commerciële advertenties van medewerkers, vrijwilligers en studenten. Opgave bij het Voorlichtingscentrum in de hal van het ziekenhuis. Postadres: 528 Staf Concerncommunicatie, voorlichtingscentrum. E-mail: Voorlichting@ com.umcn.nl.

Coby Arts Na een dienstverband van 42 jaar zegt Coby Arts haar werkzame leven vaarwel. Ze werkte als hoofdanaliste op het klinisch chemisch laboratorium voor Inwendige ziekte. Later vervulde ze dezelfde functie op het CKCL, dat later afdeling Klinische Chemie werd. De laatste jaren was zij hoofd van het afdelingsbureau van dezelfde afdeling. In al haar doen en laten stond bij Coby de medewerker centraal, waarbij soms lastige keuzes moesten worden gemaakt. Coby was altijd in staat haar beslissingen met iedereen die dat wilde, te communiceren. Veel projecten zijn door haar inzet uitstekend verlopen. We zijn Coby dankbaar voor haar inbreng, haar kennis en doorzettingsvermogen ten behoeve van de laboratoriumzorg in het UMC. Ter gelegenheid van haar afscheid wordt haar een receptie aangeboden op vrijdag 20 juni van 16.00 tot 17.30 uur in Huize Heyendael. Prof.dr. Hans Willems, hoofd afdeling Klinische Chemie

Aangeboden: Uw eigen website voor hobby, vakantiehuis of zomaar? Ik maak voor u een goedkope html-website. Zie www.vdmeerwd.nl  voor informatie. Per direct voor 6 maanden tot 1 jaar, gezinswoning, Masayalaan  10, Nijmegen. Huurprijs e 900, - exclusief per maand. T 06 55 73 32 36, [email protected].

Colofon Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud Oplage: 13.000 Redactie: Nelleke Dinnissen, Jannie Meussen (eindredactie), Gijs Munnichs, Walther Verhoeven Aan dit nummer werkten mee: Marten Dooper, Flip Franssen, Paul van Laere, Marlies Mielekamp, Frank Muller, Daan Van Speybroeck, Jan van Teeffelen E-mail: [email protected], telefoon: 024-3613538 Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof.dr. Rob Bleichrodt, Peter van Dijk, Henk Gerrits, mr. æmiel Kerckhoffs, prof.dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat, Patrick Voskuilen Vormgeving en lay-out: Puntkomma Creatieve Communicatie Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 023-5714745, e-mail: [email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen 024-3615442. De volgende Radbode verschijnt vrijdag 4 juli 2008

Op buitenplaats (Rijksmonument) in het buitengebied van Valburg (Gld.) te huur:

Speciale behandeling

zelfstandige woonruimte Bestaande uit: entree, keuken, eet- en zitkamer (met schouw), 1e verdieping: 3 royale slaapkamers, torenkamer, moderne badkamer, cv, gebruik van tuin.

Zeer aantrekkelijke courtagekortingen voor alle leden van de Personeelsvereniging

Huurprijs: Euro 1000 per maand excl. gas, water, licht. Tel: 06 23785674. radbode-daniels 080521.indd 1

succesvol af te sluiten. Ze is nu een nieuwe uitdaging aangegaan als operationeel manager van de Verkoeverkamers. Als nieuwe ambitieuze en energieke leidinggevende is ze een belangrijke schakel in de keten van operatiepatiënten. Edith heeft haar jubileum op passende wijze gevierd met haar nieuwe collega’s. Namens de afdeling Hematologie en de Stichting Stamceldonorbank Nijmegen: Prof. Dr T. de Witte en de bedrijfseenheid OK: J. Nogarede-Hoekstra MA.

06-06-2008 12:26:19

Oranjesingel 21 • 6511 NM Nijmegen T (024) 360 69 00 E [email protected] I www.beaufortmakelaars.nl

Sprok “Feesten aan de Waal” eUnieke zaal aan het water met balkon, terras en strand

Ùw huis onze Hoofdzaak

eSchitterende zaal op de dijk met prachtig terras onder de platanen eVoor promoties, personeelsfeesten, presentaties en vegaderingen

KAAIJ ADVOCATEN

eLeuke logementen voor uw gasten van ver

1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

eSlechts 5 autominuten van centrum Nijmegen

Voor de persoonlijke aanpak FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37

Sprok “Feesten aan de Waal” Waaldijk 9, 6681KJ Lent/Bemmel 024-3243703 [email protected] www.sprok.nl

Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.

10

o p i n i e

PIPnieuws PersoneelsInformatiePunt ma t/m do 11.30-14.00 en 15.00-17.00 uur vrij 11.30-14.00 uur, T (024) 361 91 66, route en interne post 536, [email protected] : medewerker ➔ pip on line

Actueel Vanaf september krijgt PIP andere openingstijden. We zijn vaker open en hopen op deze manier medewerkers nog beter van dienst te kunnen zijn. Kijk bij PIP on line ➔ Actueel voor meer informatie.

Salaris De uitbetaling van het salaris is 24 juni. Het wettelijk minimumloon wijzigt per 1 juli.

r adb o d e 1 0 - 2 0 0 8 ‘Aan kanker ga je dood, niets tegen te doen. Een afdeling Oncologie oprichten was in de jaren zeventig dan ook een achterlijk idee’, volgens prof.dr. Cees Majoor. Clemens Haanen, ‘leermeester’ van prof.dr. Theo Wagener dacht er anders over, zette met veel tegenwind door en Wagener werd de trekker. Inmiddels is Wagener emeritus hoogleraar en schreef een boek ‘Geschiedenis van de Oncologie’, dat hij onlangs presenteerde. Met zijn droogkomische humor, bizarre anekdotes in combinatie met ernst, veel kennis en leuke wetenswaardigheden wist hij het publiek van begin tot eind te boeien. Ontroerend was de opdracht van het boek aan Pieter de Mulder die vorig jaar april is overleden.

Kanker door de eeuwen heen N e ll e k e D i nn i ss e n

De mythe dat kanker iets is van de laatste eeuw haalt prof.dr. Theo Wagener meteen onderuit. Want niet alleen mummies, zelfs de dinosaurus en de aapmens waren met kankergezwellen behept. Hippocrates zag kanker als een evenwichtverstoring van bloed, slijm, gele en zwarte gal. Dieet en aderlatingen waren de remedie tegen een teveel

Vacatures Elke donderdag staan de nieuwe vacatures op internet en hangt de vacatureladder op het presentatiebord bij PIP. U kunt van onze klantencomputer gebruik maken om vacatures te bekijken en desgewenst een uitdraai vragen aan de baliemedewerkers.

Vacaturetip Voor het NEEDS in Young onset Dementia (NEEDYD) onderzoek: 08746 Onderzoeksassistent : werken bij het UMC ➔ vacatures

FLEX Bent u op zoek naar een afwisselende functie met inzet op diverse afdelingen? Dan biedt de allroundfunctie via FLEX, het intern uitzendbureau, mogelijkheden voor u. Inzet op oproepbasis onder andere in de spoelkeuken, catering en centrale patiëntenkeuken. Meer informatie over FLEX kunt u vinden op onze site. Voor meer uitleg over uw inzet als allroundmedewerker: bel of mail ons. T (024) 361 03 03, [email protected], route 534, interne post 536, ma t/m vrij 09.00-16.30 uur : www.umcn.nl ➔ werken bij het UMC ➔ tijdelijk werk

Vrijwilligers Wilt u 1 dagdeel per week gastvrouw of gastheer zijn, eens per maand op zondag bij de kerkdienst actief zijn of iets anders doen? Wij zijn blij met uw aanmelding. Voor meer informatie: Coördinator vrijwilligerswerk, Joke Hoop. T (024) 361 53 28, [email protected]. : werken bij het UMC ➔ vrijwilligerswerk

Cursussen en trainingen Het UMC St Radboud heeft een breed pakket aan cursussen en trainingen, gericht op ontwikkeling, professionalisering en deskundigheidsbevordering voor medewerkers. Dit pakket bevat onder andere leergangen op het gebied van management, trainingen over inzetbaarheid en loopbaan en algemene cursussen in office-programma’s. Een compleet overzicht vindt u op intranet. Medische terminologie Leuk om te volgen en onmisbaar voor iedereen die in zijn/haar werk te maken heeft met medische termen: de cursus Medische Terminologie start 28 augustus. Schrijf u vandaag nog in! U vindt het inschrijfformulier en aanvullende informatie op intranet bij functiegericht opleidingsaanbod. : medewerker ➔ leren bij het UMC ➔ opleidingsaanbod

PIPnieuws valt onder verantwoordelijkheid van Staf P&O.

Tijdens de presentatie van zijn boek overhandigde Wagener het eerste exemplaar aan de vrouw van Pieter de Mulder. Foto: Jan van Teeffelen

aan zwarte gal. ‘Een aderlating bij een kankerpatiënt lijkt mij niet echt bevorderlijk?’, vraagt Wagener zich hardop af. Tijdens zijn oncologische speurtocht ontdekte hij dat de chirurg lang op erkenning van zijn wetenschappelijke status heeft moeten wachten. Met enige spijt moet Wagener toegeven dat het de chirurgen zijn die de grootste bijdrage aan de genezing van kanker leverden. Vervolgens passeren vele ontdekkingen en behandelingen de revue: radium en polonium, cytostatica. Afgewisseld met saillante voorbeelden en bijzondere verhalen over onderzoekers zet Wagener de opzet van zijn boek uiteen. Vanuit het verre verleden werkt hij toe naar de ontdekking van gemuteerde genen die kanker veroorzaken. ‘Bij de ziekte chronische myeloide leukemie werd dit als eerste aangetoond. Aan de ontrafeling van dit gemuteerde gen hebben Radboudonderzoekers Ad Geurts van Kessel en indirect Peter Bloemers meegewerkt.’ Ook de immunotherapie komt aan bod. Ten slotte volgt er een eerbetoon aan Pieter de Mulder, die Wagener prijst als mens en als een fantastische collega met wie hij de afdeling gestalte heeft kunnen geven. ‘Een geboren leider die ook nu nog de touwtjes in handen lijkt te hebben, want de enige dag dat ik in mei het boek kon presenteren was de dag van zijn verjaardag.’ Over zijn leermeester prof. Clemens Haanen, aanwezig in de zaal, zegt Wagener: ‘Een man van wie ik veel heb geleerd. Onder andere dat ik dag en nacht voor mijn patiënten moest klaar staan.’ Dan volgen er komische anekdotes zoals het labonderzoek naar Lourdeswater dat een patiënt op zijn nachtkastje had staan. Nieuwsgierig als Haanen was vroeg hij Wagener het Lourdeswater bij prof. Janssen te laten onderzoeken die een paar uur later boos opbelde: of Wagener zijn analisten niet meer lastig wilde vallen met onderzoek naar jenever! Tot slot werd Wagener zelf veel lof toegezwaaid over de gedegenheid van het boek, ‘waarmee hij een prachtig visitekaartje afgeeft voor heel Nederland.’ n Het boek is vanaf heden in de boekhandel verkrijgbaar . Kosten 49.95 euro, 280 pagina’s, een verklarende woordenlijst is opgenomen.

Voedingsassistenten denken mee over ‘Radboud all inclusive’ Het is nog niet duidelijk of de voedingsassistenten in de toekomst onder het Servicebedrijf gaan vallen. Toch was er op 27 mei al een middag gepland over de excellente service die deze groep in de toekomst gaat bieden zodat ‘Radboud all inclusive’ waarheid wordt. De middag begint met een ‘warm welkom’ van Jan-Jaap Schmitz, directeur Facilitair Bedrijf UMC St Radboud. En projectdirecteur Servicebedrijf Helga Wismeyer legt uit: ‘Wij willen dat er rondom het bed nog meer service wordt geboden zodat de patiënt tegen iedereen vertelt: “ik word zo goed verzorgd, het lijkt hier wel een hotel.” De pioniers die daarvoor moeten zorgen zijn de voedingsassistenten, volgens Wismeyer, die ze dan graag een andere naam zou geven, die synoniem is aan gastvrouw of -heer. Schmitz legt door middel van een powerpointpresentatie uit wat servicegerichtheid betekent: ‘Dat is meer dan alleen voeding, dat is een krantje, een bloemetje, een pizza, het is kortom service van goedemorgen tot welterusten…’ Als laatste programmadeel gaan de voedingsassistenten zelf aan de slag. Ze beantwoorden in groepjes vragen hoe de service verbeterd kan worden. Na afloop merkt interim projectleider Karin Sanders dat

11

er nog veel vragen leven. Zij legt uit dat er een adviesaanvraag bij de OR ligt, maar binnen het Servicebedrijf wil men graag eerst met de medewerkers overleggen over de service rondom het bed, want zij weten uiteindelijk het best hoe dat beter kan. Sanders geeft in ieder geval een emailadres waar iedereen met zijn vragen terecht kan: nietinje-eendje@fab. umcn.nl. En ze vertelt dat er maandelijkse inloopbijeenkomsten komen waar de laatste informatie wordt verstrekt. Daarna komen er mooie voorstellen vanuit de medewerkers, zoals samen eten, herkenbare kleding, partners of ouders mee-eten, klantvriendelijkheid. ‘Met als algemene tendens: laat de patiënt zoveel mogelijk alles zelf bepalen, maar geef ons wel de kaders waarbinnen we service kunnen bieden.’ Om dat te bereiken zal er volgens de medewerkers meer geld moeten komen, het vereist een goede communicatie en er zal iemand van 7 uur ’s ochtends tot 9 uur ’s avonds beschikbaar moeten zijn. Ook is scholing nodig. Daarna volgen flitsende kopvoorstellen die over twee jaar in de krant staan: ‘Radboud eerste ziekenhuis met Michelinster, met glansrol voor de service-hostess’, ‘Beter worden kan in luxe’ en ‘Radboud all inclusive’. MM

ctueel a

r adb o d e 1 0 - 2 0 0 8

Gedragscode voor Geneeskundestudenten Het onderling oefenen van lichamelijk onderzoek, bij beide geslachten, is in beginsel verplicht voor alle Geneeskundestudenten. Dit en andere zaken zijn recent officieel vastgesteld in de “Gedragscode oefenen klinische vaardigheden” voor studenten. Waarom is het belangrijk dat deze gedragscode er is? Wat vinden de studenten ervan? En kan een student om bijvoorbeeld religieuze redenen weigeren zichzelf beschikbaar te stellen voor lichamelijk onderzoek?

G i js M u nn i c hs

In de gedragscode staat wat van studenten verwacht wordt bij het oefenen van klinische vaardigheden. ‘We willen zo voorkomen dat er geschillen tussen studenten en opleiders ontstaan’, zegt internist Cor Postma, een van de ontwerpers van de gedragscode. ‘Zeven jaar terug weigerden enkele moslimstudenten om het lichamelijk onderzoek te oefenen. We hebben toen overlegd met islamdeskundigen en een imam. Die zeiden dat de islam het toestaat om lichamelijk onderzoek te oefenen bij medestudenten. Het belang om een goede dokter te worden, bleek doorslaggevend.’

Het oefenen van lichamelijk onderzoek bij elkaar is verplicht voor alle Geneeskundestudenten, stelt de gedragscode. Dit voorkomt dat de patiënt proefkonijn wordt. Foto: Flip Franssen

Religie De gedragscode stelt dat het oefenen van lichamelijk onderzoek voor iedere student verplicht is. Uitzonderingen zijn het inwendig onderzoek bij mannen en vrouwen en het onderzoek van de geslachtsorganen en de borsten. Dit wordt met fantomen of oefendocenten gedaan. Het ‘overige’ lichamelijke onderzoek oefenen studenten bij elkaar, bij beide geslachten. Postma: ‘Op deze manier gaan studenten geoefend de kliniek in en is de patiënt geen proefkonijn.’ ‘Mee eens’, zegt moslima Jamilah Sherally, tweedejaars Geneeskunde en bestuurslid van de Moslimstudentenvereniging Nijmegen. ‘Om arts te worden, moet je het lichamelijk onderzoek goed oefenen.’ Sherally is wel terughoudend om zelf lichamelijk onderzoek te ondergaan. ‘Mannelijke medestudenten mogen gerust mijn ontblote armen zien om bloeddruk te meten, of mijn hals voelen. Met de borsten en buik heb ik wel moeite. Mijn lichaam tussen navel en knieën houd ik voor zowel mannen als vrouwen bedekt.’

Bezwaar Studenten mogen bezwaar indienen tegen lichamelijk onderzoek, bijvoorbeeld omdat ze lichamelijk letsel verborgen willen houden, aldus de gedragscode. Is religie ook een gegronde reden hiervoor? ‘De islamdeskundigen en de imam vertelden dat het ondergaan van lichamelijk onderzoek geoorloofd is voor medische moslimstudenten’, antwoordt Postma. ‘Zo ondervinden studenten aan den lijve wat dit voor een patiënt betekent. Daarnaast speelt de wederzijdsheid. Een student die wel wil oefe-

ethiek

nen, maar zichzelf niet beschikbaar stelt, dat kan niet. Om dit probleem te voorkomen, is juist de gedragscode ontwikkeld.’ Sherally: ‘Ik begrijp dit goed. Ik hoop echter dat er begrip is voor mijn geloof en dat ik bepaalde onderzoeken liever niet laat doen. Daarnaast wil ik me flexibel opstellen en zorgen voor creatieve oplossingen.’ Studenten kunnen bezwaren melden bij de stage- of blokcoördinator. De examencommissie besluit of die gegrond zijn.

Betuttelend? De gedragscode beschrijft ook de voorschriften in patiëntencontact. Zo wordt vermeld wat niet toegestaan is qua kleding en uiterlijk. Enkele voorbeelden: geen spijker­ broek met gaten, geen sterk afwijkende haarkleur (groen, blauw), geen zichtbare tatoeages of piercings en geen decolleté. Is dit niet erg betuttelend? ‘Als arts moet je jezelf neutraal opstellen. Door een extreem uiterlijk kun je bij patiënten reacties oproepen die een goed contact in de weg staan’, vindt student Simon Kasper, oudvoorzitter van onderwijsorganisatie SOOS. Sherally is milder: ‘Ik draag zelf een hoofddoek. Het zou hypocriet zijn als ik vind dat een medestudent geen blauw haar mag hebben.’ Overigens is een hoofddoek toegestaan. Een boerka daarentegen niet, omdat religieuze overtuigingen volgens de gedragscode niet nadrukkelijk uitgedragen mogen worden. Postma: ‘Een arts dient onbevooroordeeld ten opzichte van de patiënt te staan en niet zijn geloof op te dringen.’

ning. Het inschakelen van ethici, naast artsen, zou betekenen dat de politiek delicate beslissingen overlaat aan deskundigen. En hier wringt de schoen. Wie zijn namelijk de deskundigen? Zijn dat inderdaad genetici, gynaecologen en ethici? Hun deskundigheid is van heel verschillende aard. En zijn ouders die embryoselectie wensen ook deskundigen? Ik ga ervan uit dat ‘van geval

Embryoselectie ‘Ethici kunnen kabinet redden’, kopte De Volkskrant van maandag 9 juni. Dat vond ik een mooie start van de week, want zo kort en krachtig had ik de betekenis van ethici nog niet eerder zien verwoord. Mijn werkplezier nam nog verder toe. Zoals echter met de meeste krantenkoppen dekte ook deze kop niet de volledige lading. De regeringspartijen doen pogingen een oplossing te vinden voor het conflict over embryoselectie ter preventie van bepaalde gevallen van borstkanker, met de instelling van een ethische commissie als serieuze optie. Zo’n commissie zou van geval tot geval moeten beoordelen wanneer vrouwen in aanmerking komen voor embryoselectie bij een ernstige erfelijke aandoe-

tot geval’ niet slaat op elk individueel geval, maar op een bepaalde aandoening. Voor de ziekte van Huntington bijvoorbeeld is embryoselectie geaccepteerd. De beoogde commissie zou zich dan moeten buigen over de morele aanvaardbaarheid van selectie van andere aandoeningen zoals borst- en darmkanker. Het instellen van een dergelijke commissie lijkt me zinvol. Die hoeft zich bovendien wellicht niet te beperken tot de aan-

12

Spanning De gedragscode is onlangs bekrachtigd door de Raad van Bestuur, nadat die is voorgelegd aan de UMC-Raad. Het plan is om er een brochure van te maken voor (aankomende) studenten. Wat vinden de studenten van de gedragscode? ‘Dat je op elkaars lichaam oefent, vind ik vanzelfsprekend’, zegt coassistent Floortje Vlemmix, voorzitter Ko-raad. ‘Ik merk onder studiegenoten geen bezwaren.’ ‘Natuurlijk, in het begin is er schroom. Maar je bent zo geconcentreerd bezig dat dit snel over is,’ vervolgt David Jansen, coassistent en studentlid OMT-2. ‘Overigens zag ik in de gedragscode geen regels die mij onbekend waren. Het is goed dat ze nu zwart op wit staan, zodat je weet wat je moet doen als situaties onduidelijk zijn.’ Voor Sherally leverde de gedragscode wel nieuwe inzichten op. ‘Er staat dat de privacy van de studenten optimaal gewaarborgd moet blijven bij de oefeningen. Vorig jaar had ik het practicum bodypainten. Hierbij verf je organen op elkaars lijf. We waren met de hele groep, meiden én jongens, in één ruimte. Ik voelde me ongemakkelijk omdat ook jongens mijn ontblote lichaam konden zien. Ik zat in een groepje met alleen meiden. Waren er aparte ruimtes geweest voor elk groepje, dan had dit voor mij veel spanning kunnen voorkomen.’ n De volledige gedragscode voor studenten is in te zien via het intranetnieuws op de homepage.

vaardbaarheid van bepaalde voortplantingstechnieken. Een nationale medisch-ethische commissie zou niet misstaan. Uiteindelijk moet de politiek echter de beslissing nemen. De beschermwaardigheid van het leven is in het geding. En anders dan de Engelse bioethicus John Harris bijvoorbeeld beweert, is er wel degelijk sprake van een hellend vlak. Daarmee wil ik overigens niet zeggen dat we niet een stukje kunnen opschuiven op dit vlak. Maar we moeten ons bewust zijn van bepaalde morele grenzen bij de toepassing van embryoselectie. Daarom overstijgt embryoselectie de reikwijdte van de behandelkamer. Artsen en ouders kunnen binnen bepaalde grenzen op individueel niveau besluiten nemen. Maar welke aandoeningen voor embryoselectie in aanmerking komen, is een politieke beslissing. Ook ethici hebben daarin niet het laatste woord. Door de onhandige manoeuvre van staatssecretaris Bussemaker zijn verwachtingen gewekt bij vrouwen die erfelijke ziekten niet op hun nageslacht willen overdragen. Dat is jammer. Maar hoe indringend hun probleem ook is, het is zeker geen urgente kwestie. Ethici hoeven wat mij betreft het kabinet niet te redden, maar zij kunnen wel bijdragen aan een zorgvuldige afweging. Wim Dekkers