Thema:
Duh, whatever!
Bijbelstudie:
Een goed voorbeeld
Door: Ds. Gert van Helden
BEGINNEN Ga rustig met elkaar zitten. Je kunt ervoor kiezen om een gebed uit te spreken. Bijv. Heer, God van mensen, Om U en elkaar te ontmoeten zijn we hier. Kom in ons midden en beziel ons met Uw geest opdat wij elkaar zien, zonder aan elkaar voorbij te gaan, en open gaan voor de mens in wie U ons nabij komt in de naam van Christus Jezus onze Heer Amen RONDJE Maar een rondje en stel je zelf aan de ander voor (als dat nodig is). Noem je naam en vertel welke persoon je de afgelopen dagen bezig heeft gehouden. In gedachten of tastbaar. Misschien maak je je wel zorgen om iemand of ben je juist heel kwaad op iemand.
Contactadres: Bernhardlaan 9 9291 HL Kollum 06-15106633 Website: www.high-power.nl E-mail:
[email protected] ___________________________ Gegevens Stichting Z.I.L.T.: Website: www.stichtingzilt.nl
INLEIDING Rekeningnummer (Rabobank): Over een goed voorbeeld gaat het en over na volgen. 1102.56.328 Om erin te komen kun je met elkaar even spelen met een voorbeeld geven en nadoen. Verdeel de groep in tweetallen. Ga in tweetallen tegenover elkaar staan. In elk tweetal beginnen KvK-nummer: de nummers 1. Zij bedenken een (een ongewone of niet zo makkelijke) beweging met hun 01147278 lichaam en laten die beweging vervolgens ook zien. De nummers twee kijken naar de beweging. Vervolgens doen ze die beweging zo goed mogelijk na. De nummers één kijken of de beweging goed wordt nagedaan. Vervolgens worden de rollen omgedraaid. Wissel daarna kort je ervaringen uit. Wissel daarna van tweetal en herhaal de opdracht. Praat met elkaar even na aan de hand van vragen als: lukte om het voorbeeld na te doen? Waardoor niet? Waardoor wel? Wat maakt een voorbeeld tot een goed voorbeeld? Wat maakte het voor jou lastig om het voorbeeld na te doen? Wat hielp jou juist? Het gaat niet om een uitputtend gesprek, maar om een verkenning. Ervaar met elkaar hoe het is om een voorbeeld te krijgen en wat er bij komt kijken om het na te doen. GRAVEN IN DE BIJBEL Lees Lukas 10: 25-37 Uitleg Jezus vertelt gelijkenissen. Het zijn verhalen die uit het leven gegrepen lijken. Maar telkens zit er in die verhalen iets ongewoons en verrassends. Zo ook bij deze gelijkenis. Lukas vertelt als enige van de evangelisten deze gelijkenis. Hij laat hem volgen op een gesprek dat Jezus heeft met een wetgeleerde. Daarin gaat het over eeuwig leven. Het is hier, opvallend genoeg, de wetgeleerde die zegt hoe je kunt leven in verbondenheid met God en met mensen. Vraag
Wat wordt hier in dit gesprek (vers 25-28) gezegd over eeuwig leven? Wat houdt dat in, volgens Jezus en de wetgeleerde? Hoe krijg je er deel aan?
Uitleg In de tijd van Jezus bestaat er discussie over de vraag wie je allemaal tot je naasten moet rekenen. Zijn dat alleen je volksgenoten? Of moet je de kring wijder trekken? Dat is het discussiepunt dat de wetgeleerde bij Jezus ter sprake brengt. Jezus gaat erop in met de gelijkenis. Hij geeft niet als antwoord dat iedereen je naaste is. Maar welk antwoord geeft hij wel? Om dat te ontdekken nodigt hij de wetgeleerde en ons uit om mee te doen in een rollenspel over een man die afdaalt van Jeruzalem naar Jericho. Hij nodigt de wetgeleerde en ons uit om daarin de rol in te vullen van die reiziger. Dan ga je ontdekken welk origineel antwoord Jezus geeft. Vraag
Welke vraag stelt Jezus nadat hij de gelijkenis verteld heeft aan de wetgeleerde? Welk antwoord geeft de wetgeleerde? Wat zegt dat jou over wie je naaste is? De priester en de leviet zijn in de gelijkenis spiegelfiguren voor de wetgeleerde. Wat laten die jou zien over de wetgeleerde?
Thema:
Duh, whatever!
Bijbelstudie:
Een goed voorbeeld
Door: Ds. Gert van Helden
Uitleg De schrijvers van de Bijbel kiezen zorgvuldig hun woorden. Soms gebruiken ze woorden meerdere keren in en verhaal, soms ook maar een enkele keer in heel hun boek. Lukas gebruikt de woorden ‘medelijden krijgen’, maar drie keer in zijn evangelie. Het woord dat er letterlijk staat betekent zoveel als: in je binnenste geraakt worden. Je hart keert zich om. Opdracht Zoek Lukas 7:13 en 15:20 op. Wat zeggen die teksten jou over wie die Samaritaan zou kunnen zijn? Okke Jager schrijft in zijn dagboek Opklaring op pag. 221: ‘Die Samaritaan droeg op zijn ezel heus niet een verbandtrommel mee. Hij moest iets afscheuren van zijn onderkleed of tulband. Hij kwam er niet zonder kleerscheuren af. Hij kwam onder het bloed te zitten.’ Wie vertolkt, voor jou, bij uitstek de rol van de Samaritaan in dit rollenspel? Zet eens op een rijtje wat de Samaritaan doet. Wat wordt er verteld (met welke werk-woorden) over de houding die hij aanneemt. Wat zegt jou dat over de ander nabij zijn? Als je dit alles op een rijtje zet, wat vertelt deze gelijkenis dan over de Heer zelf? Wat is het voorbeeld dat hij geeft? Wat dienen wij na te doen? En vanuit welke ervaring?
Keer nog een keer terug naar het rollenspel dat Jezus vertelt en de rol die hij de wetgeleerde laat spelen. Welke rol speelt Jezus zelf in dit rollenspel? Kijk in dit licht nog eens naar de vraag die hij stelt aan de wetgeleerde nadat hij de gelijkenis heeft verteld en het antwoord dat die wetgeleerde geeft. Als jou nu gevraagd wordt wie je naaste is, wat zou jij dan zeggen?
GRAVEN BIJ JEZELF EN BIJ ELKAAR U kunt kiezen welke punten u hier wilt bespreken. Bijvoorbeeld alleen de stellingen, of alleen de bespreekpunten, of een combinatie van de ervaringsvragen en discussiepunten etc. Stellingen Wat vind jij van de uitspraken: Wie geen hulp kan aanvaarden, kan geen hulp geven. Wat wij als gelovigen in de eerste plaats hebben te leren is te kijken door de ogen van de slachtoffers. Ervaringsvragen Welke rollen uit dit ‘rollenspel’ dat Jezus vertelt, heb jij al eens gehad? Wat heb je daarbij ontdekt, over je zelf, over anderen, en over God? Kun jij hulp aanvaarden van iemand die jij als ‘tegenstander’ of ‘vijand’ ziet? Wat is daarvoor nodig? Discussiepunt Degene die de wetgeleerde helpt is een Samaritaan, iemand die door hem als een vreemdeling, een buitenstaander en een vijand werd gezien. Geeft dit verhaal dat Jezus vertelt ons aanleiding ons beeld van buitenlanders bij te stellen? Waarom is daar dan aanleiding toe? Of waarom niet? Bespreekpunten Ook in de wereld van vandaag komen er mensen langs de kant van de weg terecht, die niet meer op eigen kracht verder kunnen. Wie zie jij vooral langs de kant van de weg liggen? In jouw directe omgeving? In ons dorp? In onze Nederlandse samenleving? In de wereld? Wie zien hen ook en hebben aandacht voor hen? Wie gaan er aan hen voorbij? Er zijn mensen die zich dag in dag uit laten inspireren door het voorbeeld dat Jezus geeft. In wie herken jij die barmhartige Samaritaan? In jouw omgeving en ook als je wat verder kijkt dan je directe omgeving? Hoe kun je leren jouw voorbeeld na te volgen? Waar zie jij mogelijkheden voor jou om alleen of samen met anderen, de Samaritaan herkenbaar te laten worden? Vaak is het voor mensen belangrijk dat ze gezien worden. Er verandert al heel veel voor mensen langs de kant, wanneer zij merken dat ze werkelijk worden gezien. Hoe kun jij laten merken dat je die ander werkelijk hebt gezien? Het is een bekend gegeven dat wanneer er iemand in het water terecht is gekomen, de omstanders op de kant blijven toekijken. Iedereen verwacht dat een ander wel in actie zal komen. Niemand durft zelf in het diepe te springen. Hoe valt dit patroon volgens jou te doorbreken?
Thema:
Duh, whatever!
Bijbelstudie:
Een goed voorbeeld
Door: Ds. Gert van Helden
Persoonlijke vragen Het verhaal dat Jezus vertelt daagt je uit ook naar je zelf te kijken. Aan welke mensen, die jij wel ziet, ga jij voorbij, zonder hen nabij te komen? Wat houdt jou tegen om hen nabij te komen? Wat heb jij nodig om het voorbeeld van de Samaritaan te kunnen navolgen? Wie kan jou dat geven?
AFRONDEN (OM THUIS MEE BEZIG TE GAAN) Bekijk met de groep of er nog vragen zijn blijven liggen gedurende deze Bijbelstudie. Misschien dat één van de groep het op zich wil nemen om deze vragen, via het forum van de High-Power website, aan de spreker van de volgende trefavond te stellen. Maak hier afspraken over en schrijf de vragen helder op het papier. GEBEDSPUNTEN Je kunt je Bijbelstudie samen afsluiten met een gebed. Je kunt een rond maken en ieder iets laten noemen wat in het gebed genoemd wordt, waarvoor je zou willen bidden en dit door één van de groep laten verwoorden. Je kunt ook kiezen voor een gebed, waarin ieder de gelegenheid krijgt zelf een intentie uit te spreken. Je kunt in je gebed God danken dat Hij ons nabij is gekomen en met alle liefde dicht bij ons komt. En je kunt aandacht schenken aan mensen die klappen hebben opgelopen, ter neer geslagen zijn en niet meer verder kunnen, mensen die slachtoffer zijn geworden van geweld van woorden of wapens, groot of klein, mensen die zich inspannen voor anderen, dat zij staande blijven, de vreemdelingen in ons midden, en bidden voor hen die anders zijn, dat wij ons durven te laten verrassen door hen, aan de volgelingen van Jezus en bidden dat zij leren te kijken door de ogen van hen die langs de kant van de weg liggen, onszelf dat wij leren, telkens opnieuw, te doen wat Jezus ons voordoet.
Thema:
Duh, whatever!
Bijbelstudie:
Een goed voorbeeld
Door: Ds. Gert van Helden
ANTWOORDENBLAD
BIJ HET BEGIN Er is bij het begin van deze Bijbelstudie bij de onderdelen Beginnen, Rondje en Inleiding al voor gekozen een vrij directe link te maken met het Bijbelverhaal. Jezus vertelt immers over de barmhartige Samaritaan die in tegenstelling tot de priester en de Leviet niet aan de gewonde man voorbij gaat. Daarom is het goed om al in het begin te oefenen om elkaar te zien, om stil te staan bij de vraag wie er dicht bij jou gekomen is, en wat het betekent om iemand na te doen. Wat komt daarbij kijken? Het kunnen allemaal aanknopingspunten opleveren om in het gesprek over de tekst nog weer op terug te komen.
MIJN ONTDEKKING Voor mij was tijdens mijn studie op dit Bijbelgedeelte een grote ontdekking dat de gelijkenis niet zo maar een antwoord geeft op de vraag: wie is mijn naaste? Maar Jezus vertelt aan de wetgeleerde als het ware een rollenspel waarin hij de wetgeleerde (en ons) de rol laat spelen van de man die afdaalt van Jeruzalem naar Jericho. Hij laat de wetgeleerde zelf een slachtoffer worden, om hem zo te laten ervaren wie het is die hem nabij komt. Hij mag als slachtoffer ontdekken wie zijn naaste is geworden, wie het is die hem gelopen heeft. Dat vraagt Jezus aan het slot ook: Wie van deze drie is volgens u, de naaste geworden van het slachtoffer van de rovers? Jezus geeft dus aan de wetgeleerde niet als antwoord: Iedereen is je naaste. Of: ieder mens in nood. Nee, Jezus laat hem ontdekken wat het betekent dat je zelf geholpen bent, gered werd toen je meer dood dan levend was. Dan stel je de vraag niet meer wie je naaste is. Dan doe je voortaan net zo als die Samaritaan.
DE SAMARITAAN EN JEZUS In de gelijkenis is in de Samaritaan Jezus zelf te herkennen. De woorden ‘medelijden krijgen met’, of ‘met ontferming bewogen worden’ zoals het er letterlijk staat gebruikt Lukas op andere plaatsen alleen als het over de Heer zelf gaat. De vragen bij ‘Graven in de Bijbel’, zijn bedoeld om de jongeren zelf te laten ontdekken dat in die Samaritaan, in die vreemde ander, Jezus zelf ons tegemoet en nabij komt. Als wij zelf eenmaal hebben ontdekt of ervaren dat God ons in Jezus zo nabij is gekomen, en ons, toen wij halfdood (of half levend waren) heeft gered, onze wonden heeft verzorgd, ons op zijn plaats gezet heeft, dan kunnen wij zelf niet anders meer dan ook doen als die Samaritaan, doen als Jezus, op het moment dat wij een ander zien die terneer geslagen is. Hoe kan die man die daar langs de kant lag en door die Samaritaan gered werd, nu zelf ooit nog aan een ander voorbij lopen? Wezenlijk is voor mij geworden dat je ontdekt dat God onze naaste is geworden en je daarom niet anders meer kunt dan doen als die Samaritaan. En precies dat is deel krijgen aan het eeuwig leven.
EEUWIG LEVEN Bij eeuwig leven gaat het niet om eindeloos lang leven, nadat je dood bent gegaan. Maar eeuwig leven is leven dat niet meer kapot kan. Het is leven dat zo vol is van liefde dat het zelfs door de dood niet verwoest kan worden. Dat leven begint nu al in ons hier en nu. Jezus laat de wetgeleerde zelf zeggen wat eeuwig leven is. Het is God liefhebben en je naaste als jezelf. In de andere evangeliën geeft Jezus die samenvatting van de Thora. Hier laat Lukas een wetgeleerde dat zeggen. Daarmee weet de wetgeleerde waar het om gaat en weet het voortreffelijk te zeggen. Dan komt het aan op doen.
VRAAG VAN JEZUS Aan het slot van de gelijkenis vraagt Jezus: Wie van deze drie is volgens u de naaste geworden van het slachtoffer van de rovers? Met die vraag daagt Jezus ons uit om te gaan kijken door de ogen van de slachtoffer. Vanuit diens positie ga je zien wie je naaste is geworden. De wetgeleerde krijgt het woord Samaritaan niet over zijn lippen. Maar daarmee zegt hij precies wat een naaste inhoudt:’Die hem barmhartigheid heeft bewezen’, zo staat er letterlijk. Dat is naaste zijn: barmhartigheid doen. Barmhartig is een typisch Bijbelwoord. Je kunt het omschrijven als een warm hart hebben voor iemand (warmhartig), wat er dan meteen toe leidt dat je de ander nabij komt om te doen wat jij kunt. De priester en de leviet zijn mensen zoals de wetgeleerde. Het zijn zogezegd zijn collega’s, net zo met de Thora, met het Woord van God bezig als hij. Ze houden de wetgeleerde een spiegel voor. Zoals zij doen, zo zou hij ook kunnen doen.
Thema:
Duh, whatever!
Bijbelstudie:
Een goed voorbeeld
Door: Ds. Gert van Helden
DE SAMARITAAN Zo hierboven al weergegeven wordt voor mij in de Samaritaan Jezus zelf herkenbaar. Hij is de vreemde ander. Voor mij betekent dat ook dat Hij degene is die wij niet zo vanzelfsprekend accepteren en aanvaarden. Opvallend in de gelijkenis is dat er nogal wat werkwoorden gebruikt worden om te beschrijven wat de Samaritaan doet. Hij ziet de gewonde liggen en wordt met ontferming bewogen. Hij wordt er in zijn binnenste door geraakt. Zijn hart keert zich om bij het zien van de gewonde. Hij gaat naar hem toe, giet olie en wijn over de wonden, om ze te reinigen. Hij verbindt de wonden. En hij tilt de gewonde op zijn eigen rijdier. In het schilderij van Vincent van Gogh is ook goed te zien hoeveel inspanning dat kost. Probeer zelf maar eens, alleen, een volwassene op te tillen die bewusteloos is. Dat vraagt veel inspanning. Bijzonder is dat de Samaritaan de gewonde op zijn plek op het rijdier zet. Voor mij zegt dat dat Jezus zich inspant om ons op te richten, op te tillen, te verbinden, te helen en te genezen en weer werkelijk een echt levend mens te laten zijn. Hij maakt zich klein, knielt neer en maakt ons groot, verheft ons. Hij gaat naast de ezel lopen als een knecht terwijl wij erop mogen zitten als de heer. Vervolgens laat de Samaritaan de gewonde goed verzorgd achter en belooft terug te komen. Een zinspeling op de wederkomst van Jezus?
