Conjunctuurnotitie 1e kwartaal 2013
Voor u ligt de OCD-Conjunctuurnotitie over het 1e kwartaal van 2013. De in deze notitie opgenomen indicatoren geven met elkaar een actueel beeld van de economische conjunctuur in Nederland en hoe dit neerslaat op de economie en arbeidsmarkt in de Drechtsteden. De conjunctuurnotitie heeft naast een informatieve functie ook een signaalfunctie. Door vier keer per jaar ‘de vinger aan de pols te houden’ kunnen opkomende structurele afwijkingen die eventueel om een beleidsmatig antwoord vragen vroegtijdig worden gesignaleerd. Wanneer er zulke signalen zijn, dan geven we die duidelijk in de conclusies weer. In de jaarlijkse Monitor Economie en Arbeidsmarkt wordt dieper ingegaan op (verklaringen voor) structurele ontwikkelingen.
Landelijke ontwikkelingen De Nederlandse economie (bruto binnenlands product) is in het 1e kwartaal van 2013 met 0,1% gekrompen. Dat is weliswaar nog geen groei, maar wel heel wat beter dan de ontwikkeling in het 3e (-1,0%) en het 4e kwartaal (-0,4%) van 2012. T.o.v. hetzelfde kwartaal een jaar eerder kromp de economie (voor werkdagen gecorrigeerd) met 1,3%. De bouw kromp met 11,5% ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar het meest. Vooral in de industrie (-4,5%) was de krimp hoger dan voorheen. Het aantal banen van werknemers nam verder af en ligt nu 1,3% lager dan een jaar geleden. Het is het zevende achtereenvolgende kwartaal dat het aantal banen daalde; de daling met 0,4% is de hoogste daling van de afgelopen 3 jaar. Ook hier vallen in de bouw de hardste klappen. De werkloze beroepsbevolking liep hard op met 70.000 personen (+13,5%) tot 643.000 per eind maart. 8,1% van de beroepsbevolking is thans werkloos, eind 2011 was dit nog 5,8%. De WW groeide in het 1e kwartaal net als in het 4e kwartaal met 12%. Alles bij elkaar verkeert de Nederlandse economie en arbeidsmarkt dus nog steeds in zwaar weer.
Economische groei (bbp) Nederland (gecorrigeerd voor seizoeninvloeden en werkdageffecten) 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% 2010- 2010- 20101 2 3
20104
2011- 20111 2
20113
2011- 2012- 20124 1 2
t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder
2012- 2012- 20133 4 1
t.o.v. vorig kwartaal
Werkloze beroepsbevolking Nederland (x1.000), seizoengecorrigeerd 700 650 600 550
Vooruitzichten 2013 De vooruitzichten voor 2013 zijn onlangs nog weer verder naar beneden bijgesteld. De economie zal ook in 2013 naar verwachting krimpen, met als gevolg een verder dalende werkgelegenheid en oplopende werkloosheid. Het UWV verwacht in zijn nieuwste prognose dat de werkloosheid in 2013 met 14% toeneemt en voorziet - anders dan in de vorige prognose - geen lichte groei meer van de vacaturemarkt. Voor de Drechtsteden verwacht het UWV eveneens een groei van de werkloosheid van 14%, gelijk aan het landelijk gemiddelde.1
1
500 450 400 rt '1 3 m
2 de c' 1
2 se p' 1
'1 2 ju ni
12 rt ' m
'1 1 de c
'1 1 se p
11 ju ni '
m
rt
'1
'1 1
0
350 de c
Lichtpuntjes Er zijn ook een paar lichtpuntjes. De wereldhandel neemt toe en daarmee ook de Nederlandse export. De verwachting is dat dit in de tweede helft van het jaar tot bescheiden economisch herstel zal leiden. Op de arbeidsmarkt zien we in het 1e kwartaal een bescheiden plusje van het aantal banen in de zakelijke dienstverlening.
Vooruitzichten personeelssterkte 2e kwartaal 2013 De vooruitzichten voor wat betreft de personeelssterkte blijven negatief, hoewel minder negatief dan eind 2012. Het netto werkgelegenheidscijfer van de Manpower Employment Outlook Survey is fors verbeterd van -8% tot -3%. In de zakelijke diensten verwachten per saldo zelfs meer bedrijven uitbreiding dan krimp van de personeelssterkte. En ook uit de conjunctuurenquête van CBS/KvK blijken ondernemers in de dienstverlening wat optimistischer te zijn geworden.
In de vorige prognose voorzag het UWV voor de regio Drechtsteden nog een ongunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld. De vooruitzichten zijn nu weliswaar slechter, maar niet langer slechter dan gemiddeld voor heel Nederland. Voor Rijnmond verwacht het UWV een groei van de werkloosheid van 17%, voor West-Brabant van 13%.
Situatie in de regio Het hoeft geen verwondering te wekken dat de ongunstige ontwikkelingen in de Nederlandse economie en arbeidsmarkt ook in de Drechtsteden zichtbaar zijn. Net als landelijk namen de WW, de Wwb en de Nww in het 1e kwartaal 2013 verder toe. Voor al deze indicatoren was de groei groter dan landelijk gemiddeld (WW en Nww) of de benchmark (Wwb). Gemiddeld stonden er in de regio in het 1e kwartaal een kwart minder vacatures open dan een jaar geleden en werden er 35% minder vacatures nieuw ingediend. Dat zijn grotere dalingen dan landelijk gemiddeld en dan in Rijnmond en West-Brabant. Dit was ook in het 4e kwartaal van 2012 het geval, in het 2e en 3e kwartaal was de situatie echter omgekeerd. Het is - net als bij de werkloosheidsontwikkeling - dus nog te vroeg om van een structurele negatieve afwijking te spreken. Wel doet de relatief sterke daling van het regionaal product in 2012 vrezen dat de arbeidsmarkt in de regio zich voorlopig slechter dan gemiddeld zal blijven ontwikkelen. Meer specifiek zijn de belangrijkste bevindingen: •
• •
•
•
•
De Wwb nam in 2012 geleidelijk toe. In het 1e kwartaal 2013 was de toename met 6% sterker dan in de voorgaande kwartalen. Het bijstandsvolume ligt in het 1e kwartaal 2013 aanzienlijk hoger dan het niveau waarop het zich gedurende 2012 bevond. De instroom Wwb <27 jaar neemt sinds het 2e kwartaal van 2012 weer toe. De (instroom in de) WW blijft groeien. In het 1e kwartaal van 2013 was in de regio - net als in kwartaal 2 en 3 van 2012 sprake van een ongunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld. De Nww steeg in het 1e kwartaal 2013 in de regio (+16%) sterker dan landelijk (+11%). Ook in de 2e helft van 2012 was dat het geval. Omdat het UWV-WERKbedrijf bezig is met een administratieve inhaalslag, moeten we aan deze verschillen niet al teveel waarde hechten. Een aanzienlijk deel van de Nww is laag opgeleid: vaak ontbreekt een startkwalificatie. Recent zien we een grotere toename onder middelbaar en hoger opgeleiden. Het aantal nieuw startende bedrijven in de regio lag in de eerste drie kwartalen van 2012 lager dan in 2011, in het 4e kwartaal er boven. Over het 1e kwartaal van 2013 zijn nog geen cijfers bekend. Landelijk waren er ook in het 1e kwartaal meer faillissementen dan het jaar ervoor. In de regio is sprake van stabilisatie van het aantal faillissementen. Er zijn in het 1e kwartaal 2013 35% minder vacatures ingediend bij Werkplein Dordrecht dan in dezelfde periode van het jaar ervoor. Ook in de hele regio Drechtsteden (inclusief Gorinchem) was dat 35% minder. Die daling is een stuk groter dan landelijk gemiddeld en dan in Rijnmond en West-Brabant. Dit was ook het 4e kwartaal van 2012 al het geval. In het 1e kwartaal van 2013 stonden bij Werkplein Dordrecht gemiddeld 24% minder vacatures open dan hetzelfde kwartaal het jaar ervoor. Dat is globaal net zo’n grote daling als in de hele regio Drechtsteden (incl Gorinchem, -25%). Ook dit is een ongunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld en dan in Rijmond en West-Brabant. Hoewel dus beduidend minder dan een jaar geleden, staan er nog steeds veel vacatures open, vooral in de lagere, middelbare en hogere technische & industrieberoepen. Maar ook voor commercieel employees en verzorgend personeel zijn er in de grotere regio nog steeds veel vacatures.
Aanvullingen landelijk • Landelijk nam het aantal banen voor het zevende achtereenvolgende kwartaal af. De daling met 0,4% was de hoogste in 3 jaar tijd. Voor het eerst sinds jaren kromp ook de werkgelegenheid in de zorg. De bouw krijgt nog steeds de grootste klappen. De zakelijke diensten lieten een zeer bescheiden plusje zien. • Ook in het 1e kwartaal van 2013 lag het aantal gewerkte uitzenduren onder dat van een jaar eerder. In alle sectoren was sprake van verder krimp.
Conclusies De regionale economie en arbeidsmarkt onttrekt zich duidelijk niet aan de economische malaise. Uit recente gegevens van het CBS blijkt de regionale economie in 2012 sterker gekrompen dan landelijk gemiddeld en dan die van Rijnmond. Dat de werkloosheid hier harder toeneemt dan landelijk gemiddeld en het aantal vacatures harder afneemt, is daarmee consistent. De Wwb groeide tot eind 2012 licht en gemiddeld. In het 1e kwartaal van 2013 zien we echter een relatief sterke toename, niet alleen ten opzichte van 2012, maar ook ten opzichte van de benchmark. De instroom vanwege einde WW-rechten was het 1e kwartaal 2013 65% hoger dan het 1e kwartaal 2012. Over de hele linie zijn de economische verwachtingen voor 2013 negatief. Eén en ander noopt tot een onverminderd krachtdadig arbeidsmarktbeleid. Belangrijk in dat geheel is dat er, ondanks de economische crisis en ondanks de recent relatief sterke daling hier in de regio, op het niveau van Werkplein Dordrecht per kwartaal nog steeds zo’n 1.300 nieuwe vacatures op Werk.nl worden ingediend. Inclusief Werkplein Gorinchem zijn dat er zo’n 1.700 per kwartaal, inclusief Rijnmond en West-Brabant 12.000. Eind maart stonden er in deze grotere regio een kleine 7.000 vacatures open. Het accent ligt daarbij op middelbaar niveau, maar deels gaat het daarbij ook om beroepen op elementair en lager niveau. Er doen zich dan ook nog steeds heel wat kansen voor om - ook laaggeschoolde - werkzoekenden aan een baan te helpen. Zeker als breder gekeken wordt dan alleen de eigen regio.
Regionaal product (voorlopige cijfers CBS) Volgens voorlopige cijfers van het CBS kromp het regionaal product (bruto binnenlands product) van de Drechtsteden in 2012 met 1,5%. De regio ‘presteerde’ daarmee (iets) slechter dan Albasserwaard-Vijfheerenlanden (-1,3%) en dan Nederland gemiddeld (-1,0%) en beduidend slechter dan Groot Rijnmond (-0,4%). In 2011 ontwikkelde de regionale economie zich nog wat beter dan landelijk gemiddeld en dan die van Rijnmond. Ook toen deed Alblasserwaard-Vijfheerlanden het beter. In 2010 liepen we met een daling van 1,6% flink uit de pas.
Economische groei (bbp) Nederland en regio’s, 2010-2012 3 2 1 0 -1 -2 -3 2010 Drechtsteden
1
2011 Al'waard/Vijfhlnd
2012 Groot Rijnmond
Nederland
Werkloosheid Wwb/(WIJ) Wwb/WIJ Drechtsteden, benchmark2 en Nederland, per eind van de maand, indices 31.12.2010=100
'1 3 m rt
de c' 12
2 se pt '1
ju ni '1 2
2 '1
'1 3 m rt
2 de c '1
2
12
se p'1
rt m
ju n i'
'1 2
1
'1 1 se p
'1 1 rt m
de c
m rt
de c '1
2 se pt '1
ju n i'
2 m
rt
'1
'1 de c
se p
ju ni '1
rt '1 m
'1 0
0 '1 3
0 2
100
12
100
1
200
'1 1
200
1
300
1
300
'1 0
400
ju ni '1 1
<27 jaar
400
de c
2
Nederland
Wwb/WIJ instroom Drechtsteden, per maand, absolute aantallen totaal
•
rt
Drechtsteden
In het 1e kwartaal 2013 steeg het bijstandsvolume sterk (+6%) tot een totaal van 5.122 personen eind maart. Dit is aanzienlijk hoger dan het niveau waarop het bijstandsvolume zich gedurende het jaar 2012 bevond. Ook in de benchmarkgemeenten steeg de Wwb in het 1e kwartaal 2013 aanzienlijk, maar minder sterk (+3%) dan in de Drechtsteden. Er zijn nog geen landelijke cijfers over het 1e kwartaal beschikbaar. De Wwb <27 daalde lange tijd (mede als gevolg van de afschaffing van de WIJ), maar sinds het 4e kwartaal 2012 zien we weer een toename (+11%) welke ook in het 1e kwartaal 2013 aanhoudt (+11%). Ook landelijk zien we deze ontwikkeling in het 4e kwartaal, maar de toename is minder sterk dan in de regio. Landelijke cijfers over het 1e kwartaal 2013 zijn nog niet beschikbaar.
Figuur 2
•
m
'1 rt m
de c
m
de c'1
2 se pt '1
'1
'1 1
ju ni '1
benchmark SDD
'1
•
Nederland
de c
•
m rt
se p
ju ni
de c
'1
1 '1
'1 1 m rt
de c
Drechtsteden
'1 1
40 '1 1
90
se p
60
'1 0
95
rt '1 3
80
2
100
2
100
2
105
1
120
'1 0
110
ju ni '1 1
<27 jaar
1
totaal
de c
Figuur 1
Het aantal nieuwe instromers vertoont sinds het 2e kwartaal 2012 een schommelend beeld; toe- en afname wisselen elkaar af. Dit patroon zet zich ook in het 1e kwartaal 2013 voort. Wel is het aantal nieuwe instromers over het hele 1e kwartaal (793) fors (19%) hoger dan in het kwartaal ervoor (665) én ook fors (21%) hoger dan in het 1e kwartaal 2012 (655). In het 1e kwartaal van 2013 stroomden 122 personen de bijstand in vanwege einde WW-rechten. In het 1e kwartaal van 2012 waren dat er nog 74. Een toename van 65%.
De SDD doet mee aan een benchmark met 14 grote gemeenten
De instroom <27 jaar steeg in het 1e kwartaal 2013 met 25% ten opzichte van het kwartaal daarvoor. De instroom per maand daalde nog sterk in het 1e kwartaal van 2012 (-37%) onder invloed van de afschaffing van de WIJ en de bijbehorende strengere regels voor instroom van jongeren. Ondanks de ingang van de scholingsverplichting steeg het aantal instromers <27 daarna weer licht in 2012, en nu dus sterk in het 1e kwartaal 2013.
•
WW WW Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices 31.12.2010=100
Nederland
•
Figuur 4
m rt
'1 3
2 de c '1
2 se pt '1
12 ju n i'
'1 2 rt
Werkplein Dordrecht naar leeftijd
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0 2012-I
2012-II
Drechtsteden
•
50+
Instroom WW Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per kwartaal, % +/- t.o.v. zelfde kwartaal jaar eerder totaal
•
1
<27 jaar
Gedurende 2012 nam het aantal WW-uitkeringen geleidelijk steeds wat verder toe. In het 1e kwartaal 2013 zien we een sterkere stijging van +16%. Ook landelijk steeg het aantal WW-uitkeringen in het 1e kwartaal sterk (+12%). Per eind maart 2013 staat de teller in de regio op 5.472 WW-uitkeringen. De stijging doet zich in alle leeftijdsgroepen voor, maar is onder jongeren (+34%) wel duidelijk hoger dan gemiddeld. Onder 50+ is komt de toename (+12%) redelijk overeen met het gemiddelde. Per eind maart hadden 517 jongeren <27 en 2.047 ouderen 50+ een WW-uitkering.
•
•
m
m
rt
'1 1
'1 0 de c
m rt
de c '1
se pt '1
ju n i'
'1 2 m
rt
'1 de c
se p
'1 1 rt m
de c
Drechtsteden
'1
60 se p
60 '1 3
100
2
100
2
140
12
140
1
180
'1 1
180
ju ni '1 1
220
'1 0
220
'1 1
<27 jaar en 50+
ju ni '1 1
totaal
de c
Figuur 3
2012-III
2012-IV
2013-I
Nederland
2012-I
<27 jaar
2012-II
2012-III
27-49 jaar
2012-IV
2013-I
50+
Sinds het 2e kwartaal van 2012 ligt de toename van de WW-instroom in de regio boven het landelijk gemiddelde. In heel 2012 was de instroom in de WW in de regio 24% hoger dan in 2011, landelijk was dit 21%. Landelijk nam de groei van de instroom in het 1e kwartaal van 2013 licht af, maar in de regio nam deze verder toe, vooral onder jongeren. In totaal stroomden in 2012 1.381 jongeren (20% van de totale instroom) en 1.491 50+-ers (21%) de WW in. Vergeleken met Nederland gemiddeld zijn dat naar verhouding meer jongeren en minder ouderen. De instroom in de WW in de Drechtsteden nam in het 1e kwartaal van 2013 vooral toe in de bouw en de zorg.
Nww •
•
•
•
De Nww nam in de 2e helft van 2012 meer toe dan landelijk. Ook in het 1e kwartaal 2013 was dat het geval: +16% in de regio en +11% landelijk. In 2012 bleek dat de regionale toename deels te maken had met een administratieve inhaalslag en er daarom niet al te veel waarde aan de verschillen gehecht moet worden. De NWW <27 én de NWW 45+ groeide in 2012 in de regio beiden sterker dan landelijk. Ook in het 1e kwartaal 2013 is dit het geval. Het aantal NWW-ers <27 steeg in de regio met 27% (landelijk +17%). Het aantal NWW-ers 45+ steeg in de regio met 12% (landelijk +10%). Een aanzienlijk deel van alle Nww-ingeschrevenen is laag opgeleid. De regio wijkt daarin niet af van Nederland gemiddeld. Wel staan er hier naar verhouding meer middelbaar opgeleiden ingeschreven. Voor oudere werkzoekenden kan dit wel een onderschatting zijn van het opleidingsniveau, omdat het gaat om met een diploma afgeronde opleiding. ‘Training on the job’ telt dus niet mee. Ook onder Nww-ers < 27 jaar bevindt zich echter een groot aantal jongeren zonder startkwalificatie. In de regio heeft 15% van de jongere Nww-ers niet meer dan basisonderwijs en nog eens een kwart alleen vmbo of mbo1. Het aantal middelbaar en hoger opgeleide Nww-ers is in 2012 - net als landelijk - harder gegroeid dan het aantal lager opgeleide Nww-ers. Wel was dat verschil in de regio wat groter dan landelijk gemiddeld.
Figuur 5
Nww Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices 31.12.2010=100 totaal
<27 jaar en 45+
Ned <27
Drst 45+
'1 3 m rt
de c' 12
ju n i'
se pt '1
2
12
2 '1 rt m
de c
Drst <27
Nederland
'1 1
'1 1 se p
'1 rt m
de c
m
'1 0
2 de c'1
2 se pt '1
ju ni' 12
'1 2 m rt
de c
'1
'1 1
ju ni
se p
'1
'1 1 m rt
de c
Drechtsteden
1
40 ju ni '1
40 rt '1 3
80
1
80
1
120
'1 0
120
1
160
160
Ned 45+
Figuur 6 Nww Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland naar opleidingsniveau, eind december 2012 totaal
Drst
24%
20%
13%
Ned
25%
19%
13%
0%
20%
40%
29%
14%
26%
60%
basis
vmbo/mbo 1
mbo 3/4/alg
hbo/vwo
Drst
16%
Ned
18%
17%
80%
100%
havo/vwo/mbo 2
0%
24%
17%
26%
20%
33%
18%
40%
10%
27%
60%
basis
vmbo/mbo 1
mbo 3/4/alg
hbo/wo
11%
80%
100%
havo/vwo/mbo 2
Vacatures Totaal nieuw ingediend en openstaand (UWV-Werk.nl)
Figuur 7a Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, Werkplein Dordrecht en Nederland
Nederland (x100)
Werkplein Dordrecht
'1 3 m rt
de c' 12
se pt '1 2
ju ni '1 2
'1 2 m rt
'1 1 de c
se p
ap ril
m rt
m rt
'1 1 de c
se p
ju ni '
ap ril
Werkplein Dordrecht
ju ni '
0 '1 1
0 '1 3
600
de c' 12
300
se pt '1 2
1200
ju ni '1 2
600
'1 2
1800
'1 1
900
11
2400
'1 1
1200
'1 1
openstaand
11
nieuw ingediend
Nederland (x100)
Figuur 7b Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, regio’s Drechtsteden, Rijnmond en WestBrabant
Rijnmond
West-Brabant
Drechtsteden
Rijnmond
'1 3 m rt
de c' 12
se pt '1 2
ju ni '1 2
'1 2 m rt
'1 1 de c
se p
ap ril
m rt
m rt
'1 1 de c
ju ni '
se p
Drechtsteden
ju ni '
0 '1 1
0 '1 3
2000
de c' 12
1000
se pt '1 2
4000
ju ni '1 2
2000
'1 2
6000
'1 1
3000
11
8000
'1 1
4000
'1 1
openstaand
11
nieuw ingediend
ap ril
2
< 27 jaar
West-Brabant
•
•
Het aantal nieuw ingediende vacatures in de regio daalde in het 4e kwartaal van 2012 fors. In januari zet die daling zich voort, in februari en maart zien we herstel. Niettemin ligt het aantal ingediende vacatures in het hele 1e kwartaal 35% onder het niveau van een jaar eerder. Landelijk, waar het aantal ingediende vacatures ook in januari al toenam, is dit ‘maar’ 16%. Ook in Rijnmond (-11%) en West Brabant (-10%) ontwikkelde het aantal ingediende vacatures zich gunstiger dan hier in de regio. Dat was ook in het 4e kwartaal al het geval. Wat betreft de ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures loopt de regio minder uit de pas. Wel is ook hier de daling sinds het 4e kwartaal groter dan landelijk en in Rijnmond en West-Brabant. Gemiddeld stonden er in het 1e kwartaal van 2013 hier in de regio 24% minder vacatures open dan een jaar eerder.
Figuur 8
Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, kwartaal t.o.v. kwartaal eerder nieuw ingediend
openstaand
Werkplein Do rdrecht
Werkplein Dordrecht
Drechtsteden
Drechtsteden
Rijnmo nd
Rijnmond
West-B rabant
West-Brabant
Nederland
Nederland -40%
-30%
- 20%
2012 Q3- 2011 Q3
- 10%
0%
2012 Q4-2011 Q4
10%
20%
-40%
-30%
-20%
2012 Q3-2011 Q3
2013 Q1-2012 Q1
-10%
0%
2012 Q4-2011 Q4
10%
2013 Q1-2012 Q1
Toelichting: Drechtsteden = Werkplein Dordrecht + Werkplein Gorinchem
Nederland (CBS-vacature-enquête) Figuur 9 Openstaande vacatures landelijk, seizoengecorrigeerd (bron vacature-enquête CBS) totaal (x 1.000)
kwartaal t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder
160
industrie/bouw transport
140
handel/horeca/persdie* zakelijke diensten
120
overheid/onderwijs zorg
100
totaal -40%
80 09-I
09-II 09-III 09-IV
10-I
10-II 10-III 10-IV
11-I
11-II 11-III 11-IV
12-I
12-II 12-III 12-IV
-30%
-20%
-10%
0%
13-I
2012 Q3-2011 Q3
2012 Q4-2011 Q4
2013 Q1-2012 Q1
* persdie:persoonlijke dienstverlening
•
•
•
Vacatures ingediend op Werk.nl van het UWV betreffen niet de gehele vacaturemarkt. Veel vacatures, met name voor hoger opgeleiden, worden niet bij het UWV ingediend. Eind 1e kwartaal 2013 stonden bij UWV-Werk.nl 45.000 vacatures open, het CBS komt via zijn vacature-enquête op ruim het dubbele (97.000). Vanaf het 3e kwartaal 2011 daalt het aantal openstaande vacatures fors. Ook in het 1e kwartaal van 2013 zette deze daling door: er stonden eind maart 5.000 vacatures (5%) minder vacatures open dan begin van het jaar. Ten opzichte van eind maart vorig jaar zijn dat er 18% minder. De daling neemt nog niet af. Vooral in industrie/bouw (-27%) en transport (-23%) kromp het aantal vacatures ten opzichte van een jaar eerder fors. In de handel (incl horeca en persoonlijke diensten) neemt de krimp de laatste twee kwartalen af, bij overheid en onderwijs juist toe. In de overige sectoren fluctueert het beeld vooralsnog.
Details naar beroepsgroep en beroep, vacatures UWV-Werk.nl •
•
In het 1e kwartaal van 2013 werden in de grote regio Rijnmond/Drechtsteden/West-Brabant 19% minder vacatures nieuw ingediend dan in het 4e kwartaal van 2012. Het aantal ingediende vacatures daalde vooral in de technische & industrieberoepen. Ook voor transportberoepen waren er minder nieuwe vacatures. Voor agrarische beroepen, medische en paramedische beroepen, informatica beroepen en openbare orde en veiligheid beroepen werden juist meer vacatures ingediend. Ondanks de daling van het aantal ingediende vacatures staan er per eind maart nog steeds veel vacatures open in lagere en middelbare technische & industrieberoepen zoals (elektro)monteurs, installateurs, bouwvakkers, bankwerkers en lassers, en productiemedewerkers. Verder is er ook veel openstaande vraag naar commercieel employees en verzorgend personeel.
Tabel 1 Ingediende vacatures 2012-Q4 en 2013-Q1 en openstaand per mrt 2013, Drechtsteden/Rijnmond/West-Brabant, naar beroep beroep Drst/Rijnm/West-Br nieuw open 2013I 5.646 1.066 607 669 436 474 525 269 203
mrt ‘13
technische & industrie - monteurs - aannemers en installateurs - elektromonteur - productiemedewerkers - bouwvakkers - bankwerkers en lassers - weg- en waterbouwkundige arb - metaalarbeiders
2012IV 8.723 1.745 1.156 1.507 632 636 776 259 262
economisch-administratief - commercieel employees - techn commercieel employees - boekhouders en secretaressen
2.655 925 419 325
2.528 897 293 333
1.102 444 132 111
verzorgen & dienstverlenend - verzorgend personeel - hulpkrachten horeca en verzorg - interieurverzorgers
1.173 302 213 185
1.195 397 249 305
1.013 275 134 198
transport - chauffeurs
635 464
495 427
297 249
agrarisch medisch en paramedisch informatica openbare orde en veiligheid sociaal-cultureel pedagogisch
187 281 418 263 374 117
217 513 533 325 370 106
118 354 335 178 163 60
3.294 558 456 317 377 279 312 144 145
totaal 14.839 11.969 6.931 Toelichting: Drechtsteden: Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem
Tabel 2 Openstaande vacatures naar beroepsgroep, mrt 2013, Drechtsteden, Rijnmond en West-Brabant, naar beroepsgroep beroepsgroep openstaand Drst Rijnm WestBr mrt mrt mrt ‘13 ’13 ‘13 elementaire beroepen 139 395 354 - technisch en industrie 96 216 65 - verzorgend en dienstverlenend 39 143 273
lagere beroepen - technisch en industrie - transport - verzorgend en dienstverlenend
170 107 23 17
838 306 129 143
410 282 97 76
middelbare beroepen - technisch en industrie - verzorgend en dienstverlenend - economisch en administratief - openbare orde en veiligheid
636 395 43 115 22
1.743 858 211 373 105
1.033 578 68 283 27
hogere en wetensch beroepen - technisch en industrie - economisch en administratief - informatica
190 93 46 36
642 214 126 164
266 84 76 71
totaal
1.138
3.631
2.162
3
Bedrijvendynamiek Figuur 10 Startende bedrijven Drechtsteden, per kwartaal 800 600 400 200 0 09-I
09-II
09III
09-IV 10-I 10-II
10III
10-IV 11-I
11-II
11III
11-IV 12-I
12-II
12III
12-IV
Het aantal startende ondernemingen in de Drechtsteden is behoorlijk op peil gebleven en neemt - mede onder invloed van de economische crisis - zelfs trendmatig toe.
•
Figuur 11 Faillissementen bedrijven Drechtsteden 60 45 29
36
32
30
35
25
15 0 09-I
09III
09-IV
10-I
10-II
10III
10-IV
11-I
11-II
11III
11-IV
12-I
12-II
12III
12-IV
13-I
Het aantal faillissementen schommelt flink. In 2010, 2011 en 2012 zijn er in de Drechtsteden volgens cijfers van de KvK al schommelend zo’n 25 faillissementen per kwartaal, met pieken in het 1e en 3e kwartaal. In het 1e kwartaal 2013 is het aantal faillissementen in de Drechtsteden lager dan de jaren ervoor. Volgens cijfers van het CBS lag het landelijk aantal faillissementen van bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) in het 1e kwartaal van 2012 20%, in het 2e kwartaal 30%, in het 3e kwartaal weer 20% en in het 4e kwartaal 9% boven dezelfde periode een jaar eerder. Voor het 1e kwartaal 2013 komt het CBS op 17% meer faillissementen dan het jaar ervoor. Hoewel het dus om verschillende bronnen gaat, lijkt het op basis van deze gegevens met het aantal faillissementen hier in de regio dus zeer mee te vallen.
•
•
4
09-II
Nederland: banen van werknemers en uitzenduren Figuur 12 Banen van werknemers, seizoengecorrigeerd, x 1.000, totaal en naar sector totaal
industrie
8000
875
7950
850
7900
825
7850
800
7800
775 750
7750 09-I 09II
09III
09IV
10-I 10II
10III
10IV
11-I 11II
11III
11IV
12-I 12II
12III
12IV
13-I
09-I
09II
09III
bouw
09IV
10-I
10II
10III
10IV
11-I
11II
11III
11IV
12-I
12II
12III
12IV
13-I
11- 12-I 12IV II
12III
12- 13-I IV
handel, transport, horeca
425
2100
400
2050
375
2000
350
1950
325
1900
300
1850 09-I
09II
09III
09- 10-I IV
10II
10III
10IV
11-I
11II
11III
11IV
12-I
12II
12III
12IV
13-I
09-I 09II
09III
09- 10-I 10IV II
10III
10- 11-I 11IV II
11III
zakelijke diensten
zorg
1400
1400
1350
1350
1300
1300
1250
1250
1200
1200 1150
1150 09-I 09II
09III
09- 10-I 10IV II
10III
10- 11-I 11IV II
11III
11- 12-I 12IV II
12III
09-I
12- 13-I IV
09-
09-
09-
II
II I
IV
10- I
10-
10-
10-
II
III
IV
11-I
11-
11-
11-
II
I II
IV
12-I
12-
12-
12-
II
III
IV
13- I
Het aantal banen (seizoengecorrigeerd) daalde in het 1e kwartaal met 0,4%, de hoogste daling in 3 jaar. Ten opzichte van een jaar geleden zijn er nu bijna 100.000 banen minder, een daling van 1,3%. Op de schaal van de Drechtsteden zou zo’n daling uitkomen op ruim 1.000 banen minder. Het aantal banen kromp in alle sectoren, voor het eerst sinds jaren ook in de zorg (-0,4%). De werkgelegenheid in de bouw kromp met -2,6% het hardst. In de bouw ligt het aantal banen nu 7% lager dan een jaar eerder. Ook bij de overheid (-1%) en het onderwijs (-0,8%) kromp het aantal banen in het 1e kwartaal fors. In de handel bleef de krimp in het 1e kwartaal beperkt tot -0,2%, de zakelijke diensten noteren zelfs een bescheiden groei van 0,1%.
•
•
Figuur 13 Groeicijfers gewerkte uren uitzendbranche, totaal en naar sector, % toe-/afname t.o.v. zelfde periode jaar ervoor, vanaf jan 2011 totaal
industrie
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
-10 1
3
5
7
9
11 13
2
4
6
8
10 12
1
3
1
3
5
7
9 11 13 2
techniek
4
6
8 10 12 1
3
administratief
40
30
30
20
20 10
10
0
0 -10
-10 1
3
5
7
9
11 13
2
4
6
8
10 12
1
3
2
4
6
8
10 12
1
3
1
3
5
7
9
11 13
2
4
6
8
10 12
1
3
medisch 20 10 0 -10 -20 1
•
•
3
5
7
9
11 13
Het aantal gewerkte uitzenduren is veelal een goede conjunctuurindicator voor de arbeidsmarkt. In 2012 lag dit aantal met uitzondering van periode 13 elke 4-weeksperiode onder het aantal van het jaar ervoor. In het 1e kwartaal van 2013 zet de daling zich voort. In alle sectoren was sprake van verdere krimp. De industrie doet het daarbij iets beter dan gemiddeld in de voorgaande kwartalen, techniek en administratief nog wat slechter. In de medische sector blijft de afname het grootst.
5
Vertrouwen Figuur 14 Consumentenvertrouwen (seizoengecorrigeerd)
en producentenvertrouwen1, saldi % pos en neg antwoorden
20
8
10 4
0 -10
0
-20 -30
-4
-40 -50
-8 12
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12
1
2
3
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12
1
2
3
stemmingsindicator van de industrie
Het consumentenvertrouwen is onverminderd laag. In het 3e kwartaal herstelde het vertrouwen enigszins, maar zakte in het 4e kwartaal weer verder weg. Na een kort herstel in januari bereikte het vertrouwen in februari met -44 een nieuw dieptepunt. In maart is er weer enig herstel. Het producentenvertrouwen bereikte in oktober 2012 een dieptepunt (-7,8). Daarna werden ondernemers weer wat optimistischer. In maart van dit jaar zakte het vertrouwen echter weer wat weg.
•
•
6
1
Vooruitzichten 1e kwartaal 2013 •
Conjunctuurenquête Nederland (CBS/KvK) o In maart verwachtte in de conjunctuurenquête van het CBS per saldo 17% van de ondernemers in de industrie en 15% van de ondernemers in de dienstverlening in de provincie Zuid-Holland voor de tweede drie maanden van 2013 (verdere) krimp van de personeelssterkte. Ondernemers in de dienstverlening zijn daarmee weer wat optimistischer geworden. Dat gold aanvankelijk ook voor ondernemers in de industrie, maar in maart werd men toch weer wat pessimistischer. Beide groepen zijn iets pessimistischer dan landelijk gemiddeld. o Per saldo verwacht 13% van de ondernemers in de Drechtsteden voor het 1e kwartaal 2013 afname van de personeelssterkte. Zij zijn daarmee optimistischer dan gemiddeld in Zuid-Holland. De vorige twee kwartalen waren zij nog wat pessimistischer.
Figuur 15 Verwachtingen personeelssterkte lopend kwartaal, kring Drechtstreek en provincie Zuid-Holland 10
10
0
0
-10
-10
-20
-20
-30
-30 12-II
12-III
Drechtsteden
•
en komende 3 maanden, per maand, provincie Zuid-Holland
12-IV
13-I
Zuid-Holland
1
2
3
4
5
industrie
6
7
8
9
10 11 12
1
2
3
dienstverlening
Manpower Employment Outlook Survey 2e kwartaal 2013 o Voor het 2e kwartaal van 2013 verwacht 8% van de werkgevers een afname van het personeel, 3% een toename. Per saldo betekent dit een netto werkgelegenheidscijfer van -5%. Na seizoenscorrectie komt dit cijfer uit op -3%, een duidelijke verbetering t.o.v. het 1e kwartaal (-8%). o De verwachtingen zijn onverminderd ongunstig in de bouw (netto werkgelegenheidscijfer -7%). De sector met de ongunstigste verwachting is nu echter de overheid en maatschappelijke diensten (-11%). o Ten opzichte van het 1e kwartaal zijn met name bij de productiebedrijven, in de handel en horeca en in de zakelijke diensten de vooruitzichten verbeterd. In de zakelijke diensten is zelfs sprake van een netto werkgelegenheidscijfer van +4%. Bij de productiebedrijven is dat cijfer nog wel negatief (-4%), bij de handel/horeca komt het uit op 0.
2013 Tabel 3 Vooruitzichten 2013, procentuele ontwikkeling t.o.v. het jaar ervoor CPB
1 2
•
DNB
ING
Rabo
UWV
(mrt 2013) (dec 2012) (april 2013) 2013 - bruto binnenlands product -0,5 -0,6 -0,7 - werkgelegenheid1 -0,5 -1,0 - werkloosheid2 +12 +21 - bijstand +7,5 - ontstane vacatures CPB en DNB: werkzame personen; UWV: banen van werknemers CPB: werkloze beroepsbevolking; DNB: ILO-definitie; UWV: Niet-werkende werkzoekenden (Nww)
(mrt 2013)
(jan 2013)
-0,75
-0,5 -1,1 +14
+6,5
-3
De vooruitzichten voor heel 2013 zijn ronduit slecht en door ING en Rabobank onlangs nog weer naar beneden bijgesteld. BBP en werkgelegenheid dalen verder, de werkloosheid groeit fors. In tegenstelling tot de vorige raming ziet het UWV ook in 2013 de vacaturemarkt nog niet groeien.
Drechtsteden • UWV De vooruitzichten van het UWV voor onze regio (de nieuwe arbeidsmarktregio Drechtsteden = Werkplein Dordrecht) zijn niet langer slechter dan voor Nederland als geheel, maar liggen op hetzelfde niveau: Nww: regio +14%; landelijk +14%
Bronnen: • • • • • • • • • • •
Wwb/WIJ: SDD (regio en benchmark) en CBS (landelijk) WW: UWV WERKbedrijf (regio en landelijk) Nww: UWV WERKbedrijf vacatures: UWV WERKbedrijf en CBS bedrijvendynamiek: KvK faillissementen Drechtsteden: t/m 2011-4: faillissementen.com, vanaf 2012-1: KvK faillissementen landelijk: CBS, Graydon, faillissementdossier.nl banen van werknemers : CBS gewerkte uitzenduren : ABU consumenten- en producentenvertrouwen : CBS vooruitzichten: CPB, DNB, UWV, Europese Commissie
Lijst met afkortingen: • • • • • • • • • • • • • • • •
BBP Wwb WIJ WW Nww SDD UWV ABU CBS CPB CEP MEV DNB EC KvK ILO
Bruto Binnenlands Product Wet werk en bijstand Wet Investeren in Jongeren (per 1.1.2012 afgeschaft) Werkloosheids Wet Niet werkende werkzoekenden Sociale Dienst Drechtsteden Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen Algemene Bond Uitzendondernemingen Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Planbureau Centraal Economisch Plan (van CPB) Macro Economische Verkenning (van CPB) De Nederlandse Bank Europese Commissie Kamer van Koophandel International Labour Organization
Frans Winterwerp en Ingrid Soffers mei 2013
Postbus 619, 3300 AP Dordrecht (078) 770 39 05
[email protected] www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl
