CONCEPT. Wijkvisie Dauwendaele. Gemeente Middelburg. Dauwendaele voor elkaar. 1 Wijkvisie Dauwendaele

CONCEPT Gemeente Middelburg

Wijkvisie Dauwendaele Dauwendaele voor elkaar

1

Wijkvisie Dauwendaele

2


Inhoudsopgave

Voorwoord 1.

2.

.

.

.

Introductie

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

7

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

9

1.1

Waarom een wijkvisie?

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

9

1.2

Aanpak en werkwijze .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

9

1.3

Thema’s .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

9

1.4

Relatie met de Kwaliteitsatlas en de Woonvisie .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

10

1.5

Randvoorwaarden .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

10

1.6

Leeswijzer

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

10

Huidige situatie in Dauwendaele .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

11

2.1

Inleiding

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

11

2.2

Gebiedsbeschrijving en infrastructuur .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

11

2.3

Woningen .

.

.

.

.

.

2.4 Samenleven . 2.5

3.

4.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

15

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

19

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

23

Op het gebied van voorzieningen

2.6 Buurten 2.7

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

29

Samenvatting analyses .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

34

.

.

.

.

.

Opgaven voor morgen .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

37

3.1 Inleiding

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

37

.

.

.

.

3.2

De opgaven voor de komende 10 jaar .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

37

3.3

Thema’s voor de toekomst .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

39

Uitvoeringsprogramma .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

57

4.1

Organisatie .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

57

4.2

Participatie .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

57

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

57

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

57

4.3 Regulier beleid/lopende deelprojecten . 4.4

3

De maatregelen en acties op de korte en lange termijn .

5.

Bronnen

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

64

6.

Colofon .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

64


4


Dauwendaele 2022. Een wijk voor iedereen. Niets is vluchtiger dan tijd, denkt hij als hij zijn oude buurt weer ziet. Geluiden lijken anders, de lucht wat zachter. Een geur van heesters en kastanje. Hij wordt verrast door parkjes en paden en hengelaars langs het water. De Brede School, ruim opgezet, had hij gezien op internet. Er lopen scholieren en jonge ouders met kinderen op hun schouders te shoppen op het nieuwe winkelplein. Hij mijmert over jeugd en jaren en kent alle mogelijke verhalen. Wat valt er verder nog te wensen? Dan ontdekt hij op de plek van het verzorgingshuis een nieuw complex voor senioren. Zijn hart springt op. Als hij aan dromen denkt kan hij alleen maar hopen. Een wijk, die zich zo warmt aan haar bewoners, heeft vast nog wel een plekje over. Theo Raats, stadsdichter

5


Ed de Graaf Wijkwethouder Dauwendaele Een wijk met potentie “Met enthousiasme kijk ik uit naar wat de toekomst gaat brengen. Eén ding is zeker: samen hebben we hart voor de wijk!”

6


Voorwoord

Mijn eerste woning huurde ik in Dauwendaele. Ik heb hier vele jaren met plezier gewoond en kijk terug op een mooie tijd. Dauwendaele is een wijk met potentie. Als oud bewoner en verantwoordelijk wethouder ben ik er dan ook trots op u de Wijkvisie Dauwendaele te mogen presenteren. De wijkvisie schetst een integraal toekomstbeeld, in samenhang met Mortiere. Centraal staan actiepunten welke vanaf heden en in de nabije toekomst het woon- en leefklimaat in Dauwendaele ten goede zullen komen. De Wijkvisie is ontwikkeld in samenwerking met diverse sociaal-maatschappelijke instellingen alsmede een groot aantal bewoners afkomstig uit zowel Dauwendaele als Mortiere. Hun nauwe betrokkenheid en inzet zijn bepalend geweest voor het succes van de totstandkoming van dit plan. De gemeente zal de komende jaren, samen met alle betrokkenen, haar uiterste best doen om dit plan werkelijkheid te laten worden. De eerste stappen hierin zijn reeds zichtbaar. Zo is er een aanvang genomen ter verbetering van de woonomgeving in en rondom de Dolfijnstraat, is de fietsroute Segeersweg-Diamant onder handen genomen, bereidt de winkeliersvereniging zich voor op plannen ter verbetering van het winkelcentrum en wordt er samen met een aantal jongeren een BMX-parcours aangelegd. Met enthousiasme kijk ik uit naar wat de toekomst gaat brengen. Eén ding is zeker: samen hebben we hart voor de wijk! Ed de Graaf Wijkwethouder Dauwendaele

7


Pieter Johan Meerveld Bewoner Gevoel “Ik houd van deze wijk met z’n rechte lijnen. Die zie je alleen in wijken die gebouwd zijn in de jaren ’70. Ik had meteen een goed gevoel toen we hier kwamen wonen en dat gevoel heb ik nog steeds. We hebben een prima contact met vrijwel iedereen in onze buurt.”

8


1. Introductie

1.1 Waarom een wijkvisie?

1.2 Aanpak en werkwijze

Dauwendaele heeft de eigenschappen en kansen om tot een gewilde wijk voor jong en oud uit te groeien. De ligging is buitengewoon aantrekkelijk: dichtbij de A58, grenzend aan de nieuwe woonwijk Mortiere en stadspark Meiveld, het stadscentrum op loopafstand en met de bereikbaarheid en ruimte van de typische zeventigerjarenwijk. Tegelijkertijd maken andere kenmerken, zoals de eenzijdigheid in het woningbestand in sommige buurten en het sociaaleconomische profiel van de bevolking, het tot een kwetsbare wijk. Maar de wijk heeft veerkracht en potentie en dat spreken de mensen die wonen en werken in de wijk ook uit. De gemeente, de ondernemers en de organisaties in de wijk willen samen met de bewoners deze kansen benutten. Zodat de wijk ook in de toekomst een fijne wijk is om te wonen en (samen) te leven. Recente ontwikkelingen in Stromenwijk en de Magistraatwijk laten zien dat de effecten van fysieke en sociale investeringen groot kunnen zijn voor de leefbaarheid in de wijk.

Hoe ziet de ideale wijk eruit in 2022 en hoe willen we daar dan leven met elkaar? Die vraag hebben we ons gesteld bij het maken van deze wijkvisie. Behalve de gemeente waren de bewoners, Woongoed Middelburg, de wijkbeheergroep, en andere in Dauwendaele en Mortiere actieve organisaties en bedrijven betrokken bij de totstandkoming. De gemeente heeft het initiatief genomen.

Duidelijk werd dat er de afgelopen jaren al veel gebeurd is in Dauwendaele. Dat de bewoners blij zijn met de ontwikkelingen en dat zij vertrouwen hebben in de toekomst. Maar ook dat er nog voldoende zaken zijn die aandacht vragen. Punten waarop de wijk volgens de bewoners en de instanties, maar ook volgens de statistieken, duidelijk lager scoort dan de andere wijken in Middelburg. De ambitie is om te werken aan een complete wijk voor de bewoners. Een wijk om te wonen, waar werk is, waar je boodschappen kunt doen, waar genoeg te doen is om je vrije tijd door te brengen en waar je de buren kent. Een prettige complete wijk is niet alleen van belang voor de bewoners van Dauwendaele zelf, maar ook voor de bewoners in Mortiere die zelf geen wijkvoorzieningen hebben. Opwaardering van het winkelcentrum Dauwendaele en de nieuwbouw van onderwijshuisvesting zijn daarom belangrijke ingrediënten van deze wijkvisie. Niet alleen vanuit het perspectief van huisvesting, maar juist ook vanuit het perspectief van de gebruiker. Zo is het opgewaardeerde winkelcentrum naast een plek om te winkelen ook een plek om elkaar te ontmoeten. De nieuwe school is niet alleen een plaats voor onderwijs, maar ook een plek voor opvang, zorg en welzijn. In een dergelijke voorziening werken scholen, kinderdagverblijf, zorgen welzijnsinstellingen integraal samen; we praten dan over een Integraal Kindcentrum.

9

De wijkvisie is gemaakt in een intensieve samenspraak met bewoners in de wijk. Het is belangrijk dat bewoners van de wijk zich thuis voelen, dat zij zich medeverantwoordelijk voelen voor de wijk en dat zij actief meedoen in de gemeenschap. Op verschillende manieren zijn de mensen in de wijk betrokken. Allereerst via een breed groepsgesprek waarvoor mensen die wonen in Dauwendaele en Mortiere waren uitgenodigd. Tijdens twee groepsgesprekken stonden twee vragen centraal: Wat gebeurt er met de wijk als we deze de komende tien jaar geen extra aandacht geven en geen investeringen plegen en wat heeft de wijk de komende tien jaar nodig om aantrekkelijk te zijn en te blijven voor huidige en toekomstige inwoners, bezoekers en ondernemers? De uitkomsten van deze gesprekken zijn naast de data over de wijk verwerkt in de analyse van de wijk. Op basis van de analyse van de wijk en van bijeenkomsten van drie werkgroepen zijn de opgaven voor de toekomst geformuleerd en in volgorde van belangrijkheid gezet. Het aanpakken van deze opgaven leidt tot de gewenste verbetering van het woon- en leefklimaat van de wijk en zal de aantrekkingskracht van Dauwendaele voor nieuwe bewoners vergroten. De wijkvisie moet een leidraad worden voor gemeente, Woongoed en andere verhuurders, organisaties, bewoners en ondernemers die willen investeren in de wijk. Als dynamisch beleidsdocument dient deze wijkvisie perio diek tegen het licht te worden gehouden, zodat ook nieuwe ontwikkelingen aandacht kunnen krijgen.

1.3 Thema’s Met elkaar hebben de partijen op een rij gezet wat er allemaal al is in Dauwendaele en wat de wensen zijn. Wat moet er nog gebeuren om over tien jaar te zijn waar we willen zijn? Er zijn drie thema’s vastgesteld die de rode draad vormen in deze toekomstvisie en bij de uitvoering ervan.


Die thema’s zijn Een wijk met goede voorzieningen, Een sociale wijk en Een wijk met goede woningen in een mooie omgeving.

1.4 Relatie met de Kwaliteitsatlas en de Woonvisie In de herziene Kwaliteitsatlas vastgesteld door de gemeenteraad op 18 januari 2010 worden gemengde en stabiele wijken als uitgangspunt benoemd. In de Kwaliteitsatlas staat: “Dat vraagt om actieve aandacht voor de bestaande woningvoorraad, de woonomgeving en de sociale infrastructuur in dorpen en wijken”. Om dit te bereiken zijn een aantal wijken en kernen aangewezen voor herstructurering. Ook Dauwendaele. In de woonvisie 2010-2015 Goed wonen voor alle leeftijden is nadrukkelijk aandacht besteed aan onze wijken en dorpskernen. In de woonvisie ligt de nadruk op het behouden en versterken van de eigen identiteit van de wijken en dorpen. Eigenlijk, de wijk of het dorp zoals we die/dat graag zouden zien. Die identiteit wordt bepaald door fysiek ruimtelijke aspecten, karakteristieke kenmerken en sociale aspecten. Het karakter van de wijk Dauwendaele en de verschillende buurten (Edelstenenbuurt, Landen, Medes, Vrijlandstraat/ Roozenburglaan/ Rustenburg/ Kruitmolenlaan/ Vreedenburg, Meanderhof/ Buitenhove/ Driewegenhof/Meanderlaan) zal daarom centraal staan in de wijkvisie.

10

1.5 Randvoorwaarden De raad heeft aangegeven dat er bij de uitwerking van de wijkvisie twee randvoorwaarden zijn waaraan het moet voldoen. De eerste is dat de raad de school in Nieuw- en Sint Joosland wil behouden. Dat betekent dat een evt. nieuwe schoollocatie niet binnen een straal van 2 km van Nieuw- en Sint Joosland mag liggen. De tweede randvoorwaarde is dat het winkelcentrum op de huidige locatie blijft bestaan. Onderzocht is dat dit de meest logische locatie binnen Dauwendaele is.

1.6 Leeswijzer De wijkvisie is na deze introductie onderverdeeld in drie hoofdstukken. Onder hoofdstuk 2, Huidige situatie in Dauwendaele, vindt u beschreven hoe de wijk er nu voor staat, veelal onderbouwd met cijfers. In hoofdstuk 3, Opgaven voor morgen, wordt geschetst hoe gemeente, Woongoed en de mensen die wonen en werken in Dauwendaele en Mortiere zich de ontwikkelingen in Dauwendaele in de komende tien jaar wensen. Tenslotte worden in hoofdstuk 4, ‘Uitvoeringsprogramma’, de maatregelen beschreven die nodig zijn om deze gewenste situatie te bereiken.


2.

Huidige situatie in Dauwendaele

2.1 Inleiding Dit hoofdstuk schetst de huidige situatie in Dauwendaele . Deze situatie is in beeld gebracht met behulp van verschillende onderzoeken en gesprekken met inwoners en ondernemers . Allereerst leest u meer over het profiel en de fysieke structuur van de wijk . Daarna komen de woningen, voorzieningen, het samenleven en de buurten in de wijk aan de orde . De analyse van de wijk leidt tot een reeks aan conclusies die op haar beurt weer leidt tot de overgang naar het volgende hoofdstuk: Opgaven voor morgen .

2.2 Gebiedsbeschrijving en infrastructuur Ontstaan en ligging Dauwendaele bevindt zich aan de oostzijde van het kanaal en wordt omsloten door de spoorlijn, N57, Torenweg en Schroeweg . Geografisch ligt de wijk dicht bij het centrum van Middelburg en bij de snelweg (A58) . Het spoor met het kanaal zijn de fysieke barrières richting de stad . De spoorlijnzijde van de wijk kenmerkt zich door een groene dijk, die als waterkering voor het Kanaal door Walcheren dient . Parallel aan deze dijk loopt de Segeerssingel, waar in het gebogen verloop nog steeds een deel van het oude Middelburgse bolwerk is terug te zien . De N57-kant van de wijk is ingevuld met een begraafplaats en sportvelden . Deze groen ogende gebieden vormen een brede buffer tussen de wijk en de N57, met daarachter het industrieterrein Arnestein .

11

De Torenweg is de overgang tussen de wijken Dauwendaele en Mortiere . Een relatie tussen beide wijken is hier minimaal . Dit komt door de groene strook aan de rand van Dauwendaele, die als buffer dient tussen de woningen en de Torenweg . Aan de Mortierezijde staan voornamelijk grotere complexen met voorzieningen als een gevangenis en een school . Deze maken de relatie tussen de woongedeelten in beide wijken minder sterk . De Schroewegzijde bestaat uit twee delen . Het zuidelijke deel heeft een groene buffer tussen de Schroeweg en de woningen . Het noordelijke deel heeft een versteend karakter, hier zijn kantoren gevestigd .


De Edelstenenbuurt en de Buitenruststraat zijn in de jaren ‘80 opgeleverd. In de woningbouwprojecten van de jaren ‘80 lijkt er weer meer aandacht te komen voor de architectuur. Bijzondere vormen en een eigen stijl van de buurt zijn belangrijke kenmerken voor deze periode. In de Edelstenenbuurt zien we deze kenmerken duidelijk terug. De relatie met de andere buurten in Dauwendaele is zwak. De wijk heeft een aantal herkenningspunten. Dit zijn de hogere bebouwing aan de Vrijlandstraat, Villa Rozenhof, Boerderij Dauwendaele en de Meanderflat. De hoofdwegen in de wijk zijn door het brede straatprofiel duidelijk zichtbaar als verbindingsroute. Elke buurt is herkenbaar aan het type woning dat daar de overhand heeft. Voor de beschrijving van de buurten zie paragraaf 2.6 Buurten.

Ruimtelijke structuur Het grootste deel van de wijk is ontwikkeld in de jaren ‘70. De kenmerkende woningbouw en ruimtelijke structuur van die periode is duidelijk te herkennen in Dauwendaele. De jaren ‘60 en begin jaren ‘70 was de tijd van de echte grootschaligheid, de periode waarin bijvoorbeeld de Bijlmermeer ontworpen werd. Bij de productie lag de nadruk op efficiëntie en kostenbeperking. Men probeerde het aantal types woningen zoveel mogelijk te beperken.

12

Groen en blauw in de wijk Het water en groen zijn belangrijke kenmerken van Dauwendaele. Opvallend is dat groen verspreid is over de hele wijk. Aan de Segeerssingel ligt een klein park met speelen recreatiemogelijkheden. Ook de watergangen lopen verspreid over de hele wijk. Langs het grootste deel van deze watergangen is, op initiatief van de wijkbeheergroep, een wandelroute aangelegd. Vier jaar geleden zijn alle watergangen in de wijk gebaggerd, gelijktijdig met de aanleg van natuur- en kindvriendelijke oevers. Ook zijn schoonwaterriolen aangelegd, waardoor de kans op verontreiniging vanuit de riolering op het oppervlaktewater


is verminderd. Ook zijn verschillende overstorten in de wijk dichtgezet. Ondanks deze verbeteringen van de waterkwaliteit vond in de winters van 2010 en 2011 een grote vissterfte plaats. In 2012 is daarom in verschillende inspectieputten van de riolering elektronica geplaatst die continu de rioolwaterstromen meet en registreert. Ook wordt de waterkwaliteit van het oppervlaktewater in de gaten gehouden. Uit de analyse moet blijken of er nog aanvullende maatregelen aan de riolering en/of waterkwaliteit moeten worden genomen. De infrastructuur in de wijk De infrastructuur in de wijk is dusdanig ingericht dat de belangrijkste wegen en fietspaden op de Vrijlandstraat uitkomen. Aan deze straat zijn de meeste wijkvoorzieningen gelegen.

De Edelstenenbuurt ligt het dichtst bij de binnenstad, maar is door de slechte auto- en fietsverbindingen naar de binnenstad niet de primaire route daar naar toe. Bovendien ligt de infrastructuur van de Edelstenenbuurt dwars op die van de rest van de wijk. Bewoners ervaren het eind van fietspad De Overloper bij het winkelcentrum als het einde van de doorgaande fietsroute in de wijk. Het fietspad langs de Schroeweg is een sneller alternatief, ondanks de stoplichten bij de Schroebrug. Sinds de aanleg van de fietstunnel ten oosten van het NS-station is een goede en snelle entree voor fietsers gemaakt. Deze route is echter verbonden met de Kruitmolenlaan die slechts een klein deel van de wijk ontsluit en niet door het hart van de wijk gaat.

Pieter Johan Meerveld Bewoner Gevoel “Ik houd van deze wijk met z’n rechte lijnen. Die zie je alleen in wijken die gebouwd zijn in de jaren ’70. Ik had meteen een goed gevoel toen we hier kwamen wonen en dat gevoel heb ik nog steeds. We hebben een prima contact met vrijwel iedereen in onze buurt.”

13


Herinrichting en groot onderhoud Vreedenburg e.o. Vanaf mei 2012 is de gemeente bezig met groot onderhoud en herinrichting van de straten in de buurt Vreedenburg e.o. Het gaat om de Dolfijnstraat, Landluststraat, Vreedenburg, Vreedenburgstraat, Kriekenhof, Kriekenhofstraat, Torenhofstraat, Rusthofstraat, Wateringhestraat en Dauwendaelsestraat. Het werk wordt in fasen uitgevoerd om de overlast zo veel mogelijk te beperken. Deze werkzaamheden duren naar verwachting tot en met 2015. Voorafgaand aan de werkzaamheden van de gemeente start energiebedrijf Delta eerst met het vervangen van het gas-, water- en elektriciteitsnetwerk. De gemeente voert de volgende werkzaamheden uit: • D e rijbaan wordt opnieuw geasfalteerd, de parkeerhavens worden voorzien van nieuwe bestrating en de trottoirs worden herstraat; • Voordat er geasfalteerd wordt, zal er een schoonwaterriool aangebracht worden. Hierdoor wordt regenwater en afvalwater gescheiden afgevoerd; • Het aanbrengen van verkeersremmende maatregelen in de vorm van plateaus; • Het eenrichtingsverkeer wordt opgeheven in de Kriekenhofstraat, Torenhofstraat, Vreedenburgstraat, Landluststraat (deel vanaf Vreedenburgstraat tot en met Dolfijnstraat en gedeelte Rusthofstraat vanaf de Kruitmolenlaan tot en met kruispunt Landluststraat/Vreedenburg); • De bomen in de Dolfijnstraat worden vervangen.

Verbeteren fietsroutes in Dauwendaele De gemeente Middelburg wil de fietsroute tussen de binnenstad en de Mortiere verbeteren. Daarnaast wordt in het kader van het Europese project Bike Friendly Cities de stad fietsvriendelijker gemaakt. De herinrichting van de Segeersweg als fietsstraat en een fietspad in de Diamant horen hierbij. Verder zijn er in diverse straten rode fietssuggestiestroken aangelegd ter verduidelijking van de fietsroutes. Plan fietsstraat Segeersweg De Segeersweg is ingericht als fietsstraat. Gemotoriseerd verkeer is toegestaan, maar is ‘te gast’. De weg heeft rood asfalt met aan weerszijden stroken van grijze betonstraatstenen. Langs de Segeersweg mag niet meer op de rijbaan worden geparkeerd. Aan beide zijden van de weg is een gele onderbroken streep getrokken. Als alternatief is er een nieuwe parkeerstrook buiten de rijbaan met twaalf plaatsen aangelegd. Plan fietspad Diamant In de Diamant is een fietspad van 3,5 meter breed met rood asfalt aangelegd. Het fietspad ligt aan de zuidoostzijde van het bestaande voetpad tussen de Segeersweg en de Saffier/Topaas en sluit aan op de fietsstraat Segeersweg. Daardoor ontstaat een herkenbare en comfortabele fietsverbinding. Overig In de Roozenburglaan, Dauwendaelselaan, Vrijlandstraat en Buitenruststraat zijn fietssuggestiestroken in rood asfalt aangelegd c.q. aangepast.

14


2.3 Woningen De meeste woningen in Dauwendaele zijn gebouwd in de jaren ’70 . In het begin van de jaren ’80 is een groot gedeelte van de Edelstenenbuurt gebouwd . Eind jaren ’90 zijn 15 woningen in Piersland gebouwd, 24 woningen in Obsidiaan en een appartementencomplex in Goudend . In 2010 zijn er voor de laatste maal 41 zorgwoningen opgeleverd in Papisland . De meeste woningen in Dauwendaele lijken op elkaar en kennen dezelfde prijsklasse . Ook niet vreemd als je kijkt naar de tijd waarin de meeste woningen in de wijk zijn gebouwd . In de jaren ’70 stond de ruimtelijke ordening nog in het teken van de sterk opkomende industrie in Zeeland en het inhalen van achterstanden . De prioriteit lag bij het bouwen in grote hoeveelheden om de woningnood op te heffen . Kwantiteit was toen de kwaliteit .

Woonmilieu In de buurten die in de jaren ’70 zijn gebouwd staan met name eengezinswoningen . Toen deze werden gebouwd waren ze vooral aantrekkelijk voor gezinnen met jonge kinderen . In de omgeving Meanderlaan en Vrijlandstraat zijn vooral appartementen gebouwd . De grote (betaalbare) woningen worden door de bewoners zeer gewaardeerd, vooral daar waar een mix is tussen huuren koopwoningen . De compact ruimtelijke woningopzet van het centrale deel van de Edelstenenbuurt, bedoeld voor diverse huishoudenstypen, wordt daarentegen als negatief voor de wijk ervaren . Tijdens het Breed groepsgesprek1 kwam naar voren dat het behouden en aantrekken van jonge gezinnen belangrijk is voor de leefbaarheid en identiteit van de wijk . Eventuele nieuwbouw zou zich volgens de gespreksdeelnemers moeten richten op deze groep .

1 2 3 4 1

15

Woningvoorraad In Dauwendaele staan in 2010 2 .915 woningen2 . Over de periode 2004-2010 is de woningvoorraad vrijwel stabiel . In 2010 was bijna tweederde van de woningen een huurwoning (64%) . Dauwendaele is daarmee de wijk in Middelburg met het grootste aandeel huurwoningen . Van de huurwoningen is ruim 80% in het bezit van de corporaties (Woongoed en Woonzorg Nederland) . In vergelijking met de totale gemeente Middelburg (58%) is het koopwoningbezit in Dauwendaele (36%) gering . Wel is in de periode 2004-2010 door de verkoop van huurwoningen het aandeel koopwoningen in Dauwendaele veel sneller gestegen dan in de totale gemeente Middelburg; 6% versus 3% .

In de Sterkte/Zwakte analyse van de wijk Dauwendaele3 komt over de koop- en huur woningen in de wijk het volgende naar voren: • betaalbare huurwoningen; • ruime en mooie woningen met tuin die geschikt zijn voor gezinnen; • evenwicht in koop- en huurwoningen in een aantal buurten; • eenzijdig qua woningtypen; • weinig doorstroommogelijkheden in de wijk door een beperkt aantal woningen in een duurder prijssegment . Zorg- en seniorenwoningen Het aandeel zorgen bejaardenwoningen in Dauwendaele is relatief groot . De woonservicezone Dauwendaele/Mortiere4 bestaat uit: • Buitenrust: verpleeghuis gecombineerd met een grand café; • Wooncentrum Dauwendaele: 24 tweekamerwoningen en 83 driekamerwoningen in de huursector; • Het Binnenhof: 41 (zorg)appartementen in de huursector; • Goudend: 30 woningen in de huursector; • Rustenburg: zorgcentrum met verzorgingsplaatsen en aanleunwoningen .

In februari 2012 hebben er gesprekken plaatsgevonden met mensen die wonen en werken in Dauwendaele en Mortiere in het kader van de wijkvisie 2 Meest recente cijfers, CBS 2013 . Dauwendaele . 3 Sterkte/zwakte analyse wijk Dauwendaele, 2012 . Meest recente cijfers, CBS 2013 . 4 De woonservicezone is een wijk of een kern met allerlei typen woninSterkte/zwakte analyse wijk Dauwendaele, 2012 . gen plus een of meerdere wooncomplexen met zorgwoningen . In dit De woonservicezone is een wijk of een kern met allerlei typen woningen plus een of meerderewonen wooncomplexen met gehandicapten zorgwoningen . In wooncomIn februari 2012 hebben er gesprekken plaatsgevonden met mensen wooncomplex ouderen en/of dieditzorg nodig plex wonenen ouderen gehandicapten die zorginnodig hebben, Wonen, zorg, welzijn en diensten staan centraal in een die wonen werkenen/of in Dauwendaele en Mortiere het kader vanin ruime appartementen . hebben, in ruime appartementen . Wonen, zorg, welzijn en diensten woonservicezone de wijkvisie Dauwendaele . staan centraal in een woonservicezone


plaatsen verpleeghuis en 76 plaatsen verzorgingshuis . Ook gaat Zorgstroom voor behoud van de 34 aanleunwoningen . In tegenstelling tot eerdere berichten zal Rustenburg de komende jaren niet gerenoveerd worden . Gezien de huidige bouwkundige staat wil Zorgstroom het verzorgingshuis op termijn (er wordt nu gesproken over tien jaar) slopen en nieuwbouw plegen op de huidige locatie en met deze nieuwbouw aansluiten op het complex Het Binnenhof . Zorgstroom gaat ook onderzoeken of in Mortiere een cluster zorgwoningen gerealiseerd kan worden .

Belangrijk uitgangspunt van de gemeente Middelburg bij het huisvesten van senioren is dat mensen de regie over hun eigen leven houden . De woningen voor senioren zijn bedoeld voor 55-plussers en zijn levensloopbestendig; de woningen zijn zowel geschikt voor mensen zonder als voor mensen met beperkingen, waardoor mensen niet meer hoeven te verhuizen als er beperkingen optreden . In Middelburg is gekozen voor een kleine schaalgrootte; geen grote complexen aan de rand van de stad, maar kleinschalige woonvoorzieningen in elke wijk . Uitgangspunt is een mix van zorgbehoevende en (nog) vitale bewoners . Dit betekent dat er maximaal 24 mensen met een zorgindicatie in een complex wonen . Zorgstroom is in Dauwendaele de grootste zorgaanbieder . In de wijk heeft Zorgstroom twee verblijfsvoorzieningen voor ouderen: verzorgingshuis Rustenburg en verpleegcentrum Buitenrust . Om aan de toenemende zorgvraag te kunnen blijven voldoen gaat Zorgstroom voor behoud van de 63

5

16

Starters Dauwendaele is een ideale wijk voor starters op de woningmarkt . Dat blijkt uit onderzoek van Inbo Adviseurs . Echter: dé starter bestaat niet; starters vormen een diverse groep mensen met verschillende perspectieven en wensen . Zo zijn er zowel starters met een laag als ook met een hoog inkomen en starters die willen wonen in de binnenstad of juist op het platteland . De verschillende groepen starters zijn door Inbo Adviseurs scherp gedefinieerd5 . De groep die een woning buiten het centrum zoekt, heeft vaak een middelhoog opleidingsniveau en een relatief laag inkomen . Aangezien deze groep minder te besteden heeft, zijn de goedkope koop- en huurwoningen populair . Deze groep geeft vaak aan dat de grootte van de woning belangrijker is dan de locatie . In Dauwendaele heeft deze groep dus veel mogelijkheden . In Dauwendaele zijn veel betaalbare en ruime woningen . Voor jonge mensen tot 34 jaar heeft de gemeente Middelburg de Starterslening beschikbaar . De Starterslening kan verstrekt worden aan mensen die een woning met een koopsom tot € 200 .000 k .k . of v .o .n . niet volledig kunnen financieren . De verstrekte leningen per wijk en kern geven een grove indicatie van de mogelijkheden en woonvoorkeuren van starters in Middelburg . De binnenstad en Middelburg Zuid springen eruit .

In 2008 heeft Inbo Adviseurs onderzoek gedaan naar de woonwensen van de verschillende groepen starters . Er is onderscheid gemaakt in zeven typen starters . Dit onderzoek is nog steeds leidend in het beleidsveld starters de woningmarkt . 5 op In 2008 heeft Inbo Adviseurs onderzoek gedaan naar de woonwensen van de verschillende groepen starters . Er is onderscheid gemaakt in zeven typen starters . Dit onderzoek is nog steeds leidend in het beleidsveld starters op de woningmarkt .


Onderhoud van de woningen en tuinen Onderhoud aan de buitenkant van de woning is over het algemeen de verantwoordelijkheid van de eigenaar van de woning. De eigenaar kan een particulier zijn, een woningbouwcorporatie (Woongoed) of een andere belegger/verhuurder. Onderhoud van tuinen is bij de koopwoningen de verantwoordelijkheid van de eigenaar en bij huurwoningen de verantwoordelijkheid van de huurder. Als het onderhoud van de tuin erg slecht is, dan schrijft Woongoed de huurders aan. In het geval van koopwoningen kan het voorkomen dat de gemeente de bewoner/eigenaar aanspreekt op het onderhoud of de toestand van de tuin.

De gemeente biedt in samenwerking met de provincie de Stimuleringslening duurzame particuliere woningverbetering aan. Deze stimuleringslening heeft een rentepercentage van maar 1%. Met de lening wordt het particuliere eigenaren financieel aantrekkelijk gemaakt om te investeren in de kwaliteit van de woning en in energiebesparing. Ook huiseigenaren in Dauwendaele hebben een aanvraag ingediend voor deze lening. Energieprogramma Woongoed Stijgende energieprijzen, klimaatverandering, energieafhankelijkheid en toenemende schaarste aan fossiele brandstoffen. Energie staat hoog op de maatschappelijke agenda. Bewoners en vastgoedeigenaren krijgen te maken met de effecten van het energievraagstuk. Om te komen tot een succesvolle energiebesparing is een reeks van samenhangende activiteiten en maatregelen vereist. Om dit te bewerkstelligen hebben de rijksoverheid, Aedes en de Woonbond zich geconformeerd aan het convenant ‘energiebesparing corporatiesector’6. Om invulling te geven aan dit convenant heeft Woongoed in 2009 een energieprogramma opgesteld. In dit programma is de energieambitie van Woongoed voor de bestaande woningvoorraad aangegeven met een tijdshorizon tot 2022. De uitvoering van het programma omvat projecten als Gervinsland en Nieuw Middelburg. Daarnaast vindt de planvorming plaats van een groot aantal projecten.

In het Breed groepsgesprek heeft een aantal deelnemers zorgen geuit over de onderhoudstoestand van koopwoningen die in het verleden eigendom waren van een verhuurder. Op sommige plekken in de wijk steken deze woningen in negatieve zin af bij de (huur)woningen in de buurt. Bewoners op de wijktafel hebben geconstateerd dat sommige eigenaren het onderhoud van de woning niet goed kunnen overzien met als gevolg achterstallig onderhoud.

In Dauwendaele zijn ongeveer 350 woningen opgenomen in het energieprogramma tot 2021. Per jaar wordt door Woongoed circa 2 miljoen euro geïnvesteerd in energiebesparende maatregelen voor de bestaande woningvoorraad, naast de huidige planmatige begroting. Dit bedrag kan worden verhoogd als er meer huurwoningen worden verkocht dan begroot.

6 Met het in 2008 ondertekende convenant ‘energiebesparing corporatiesector’ wordt beoogd een energiebesparing in de bestaande sociale huurwoningenvoorraad te realiseren. Het streven bij ingrijpende woningverbetering is energielabel B of minimaal een verbetering van twee klassen in het energielabel. Verder gaan woningcorporaties ten 6 Met het in 2008 ondertekende convenant ‘energiebesparing corporatiesector’ wordt een energiebesparing in de bestaande sociale huurwominstebeoogd 20% besparen op het gasverbruik in de bestaande voorraad ningenvoorraad te realiseren. Het streven bij ingrijpende woningverbetering is energielabel B of minimaal eenTen verbetering van het twee klassen in het over de periode 2008-2018. aanzien van energiegebruik energielabel. Verder gaan woningcorporaties ten minste 20% besparen op het gasverbruik in de bestaande van voorraad over de periode 2008-2018. van de nieuwbouwproductie woningcorporaties wordt beoogd te Ten aanzien van het energiegebruik van de nieuwbouwproductie van woningcorporaties wordt te met komen een meten 25% perper 11 komen tot een beoogd verlaging 25%totper 1 verlaging januari 2011 50% januari 2011 en 50% per 1 januari 2015. januari 2015.

17


In 2010 heeft Gervinsland een Klimaatstraatfeest gewonnen7 . De jury prees vooral het door de bewoners gevormde energieteam dat bewoners helpt met het nemen van energiemaatregelen . Het team heeft ook met behulp van een infraroodcamera warmtelekken in huizen opgespoord . De straat is vervolgens in gesprek gegaan met Woongoed over de aanpak van deze warmtelekken . Dat heeft erin geresulteerd dat Woongoed Gervinsland en omgeving heeft opgenomen in haar energieprogramma . In dit gebied staan 136 woningen, waarvan 77 huuren 59 koopwoningen . Ook de eigenaren van de koopwoningen zijn betrokken bij het energieprogramma . De eigenaren kunnen bij de gemeente voor energiemaatregelen een Stimuleringsregeling Duurzame Particuliere Woningverbetering aanvragen (zie ook onder Onderhoud van woningen en tuinen) .

Verkoop van huurwoningen De huurwoningen in Dauwendaele zijn voor het grootste deel in bezit van Woongoed Middelburg . Een deel is in bezit bij andere verhuurders (beleggers) . Over het algemeen worden huurwoningen van beleggers in de verkoop gedaan zodra deze vrijkomen .

Niet alle woningen van Woongoed die vrijkomen worden te koop aangeboden . Een groot deel van de woningen wil Woongoed blijvend inzetten te behoeve van de sociale verhuur . In totaal heeft Woongoed ruim 1 .000 woningen die zodra ze vrijkomen eventueel de verkoop in gaan . Van die 1 .000 woningen staan er 400 in Dauwendaele . Woningwaarde De gemiddelde waarde van de woningen in de gemeente Middelburg is in 2010 € 178 .0008 . De waarde van de woningen in Dauwendaele is in 2010 ruim € 50 .000 lager; namelijk € 121 .000 . Alleen in Nieuw Middelburg (€ 132 .000) en de Stromenwijk/’t Zand (€ 144 .000) is de waarde van de woningen lager dan € 178 .000 . Met een gemiddelde van € 343 .000 is de waarde van de woningen in de Veersepoort het hoogst . In de periode 2005-2010 is de prijsontwikkeling in Dauwendaele enigszins achtergebleven bij het Middelburgs gemiddelde . In Middelburg stegen de prijzen in deze periode met 17%, terwijl in Dauwendaele de groei bleef steken op 7% .

Hoe lang staan de woningen te koop? Op Funda staan de gegevens van de woningen die te koop staan en die het afgelopen jaar zijn verkocht . Door deze cijfers met elkaar te vergelijken, kan een indicatie worden gege-

Onderdeel van het beleid van Woongoed Middelburg is verkoop van woningen . Er zijn meerdere redenen waarom Woongoed woningen verkoopt . Ten eerste kan Woongoed met verkoop haar bezit voor de lange termijn verbeteren . Oudere woningen worden verkocht en met de opbrengst van de woningen kunnen andere woningen worden opgeknapt of kunnen er elders nieuwe huurwoningen worden gebouwd . Daarnaast biedt Woongoed met de verkoop van woningen huurders toegang tot de koopmarkt . Voor veel mensen (bijvoorbeeld starters) is de toegang tot de koopmarkt immers een probleem . Tevens kan door verkoop van woningen het eigen woningbezit in een wijk worden vergroot . Vooral in wijken met veel huurwoningen kan dit een meerwaarde voor de wijk zijn .

7 7 8

18

Het klimaatstraatfeest is een jaarlijks energiebesparingswedstrijd voor straten, waarmee deelnemers kans maken op 1 van de 500 straatfeesten of zelfs het Superstraatfeest metjaarlijks een bekende artiest . Het klimaatstraatfeest is een energiebesparingswedstrijd 8 De gemiddelde waarde onroerende zaken van woonobjecten De gemiddelde waarde deelnemers onroerende zaken van woonobjecten op de Wet Waardering ZakenOnroerende (WOZ-waarde) . Meest recente voor straten, waarmee kans maken op 1 van de gebaseerd 500 gebaseerd op deOnroerende Wet Waardering Zaken (WOZ-waarde) . cijfers, CBS 2013 straatfeesten of zelfs het Superstraatfeest met een bekende artiest . Meest recente cijfers, CBS 2013


ven van de koopmarkt op dat moment met betrekking tot de doorlooptijden van woningen in diverse prijscategorieën . In de onderstaande tabellen zijn de gegevens van 7 december 2012 verwerkt voor Dauwendaele en Middelburg . Hoe beter de verhouding tussen te koop en verkocht, hoe sneller de doorlooptijden zullen zijn . Uit de gegevens van Funda blijkt dat woningen in Dauwendaele gemiddeld sneller worden verkocht dan de andere woningen in de gemeente Middelburg . Opvallend is vooral dat het aanbod woningen boven € 250 .000 in Dauwendaele zeer beperkt is .

Inwoners In Dauwendaele wonen in 2012 6 .360 mensen, waarvan 3 .100 mannen en 3 .265 vrouwen . In de periode 20042010 is het aantal inwoners in de wijk gedaald met bijna 300 personen . In de gemeente Middelburg is het aantal inwoners gegroeid met 1 .445 personen . De bevolkingskrimp in Dauwendaele is niet verwonderlijk, omdat in deze periode geen nieuwe woningen in de wijk gebouwd zijn en de gemiddelde huishoudensgrootte afnam van 2,2 naar 2,1 personen . In de gemeente Middelburg is de bevolking met name gegroeid in die jaren dat er veel nieuwbouw werd gerealiseerd9 .

Indicatie doorlooptijden in Dauwendaele en gemeente Middelburg Te koop

Verkocht

Verkocht/ te koop

Te koop

Verkocht

Verkocht/ te koop

Dauwendaele

28

30

107%

Gem. Middelburg

668

354

53%

< 150 .000

11

10

91%

< 150 .000

136

102

68%

150-250 .000

15

19

126%

150-250 .000

263

182

69%

250-350 .000

2

1

50%

250-350 .000

115

44

38%

> 350 .000

-

-

-

> 350 .000

156

34

22%

Funda, 7 december 2012

2.4 Samenleven Uit alle onderzoeken, analyses en gesprekken komt de grote diversiteit in de wijk Dauwendaele naar voren . Was de wijk in de oorspronkelijke opzet een wijk voor voornamelijk (jonge) gezinnen, nu is het een verzameling van karakteristieke buurten met verschillende culturen en huishoudenstypen . Net als in de rest van de gemeente is in de afgelopen decennia het aantal eenpersoonshuishoudens sterk gegroeid (zie kader) .

In Dauwendaele wonen in vergelijking met de rest van de gemeente Middelburg meer alleenstaanden; in de wijk vormt 41 % van de huishoudens een eenpersoonshuishouden, terwijl in de gemeente dit percentage op 38,2 % ligt. In de komende jaren stijgt volgens de CBS prognose het aantal alleenstaanden in Middelburg. Als Dauwendaele hierin gelijke tred houdt met de gemeente Middelburg, dan stijgt het aandeel alleenstaande huishoudens nog met 3% tot 45% in 2030. De tijd dat voornamelijk jongeren (nog) en senioren (weer) alleen door het leven gaan is voorbij. Bijna de helft van de alleenstaanden in Middelburg is zelfs tussen de 30 en 65 jaar.

9 Woonvisie 2010-2015, Gemeente Middelburg . 10 CBS, 2012

19

Ruim 13% van alle inwoners in gemeente Middelburg woont in Dauwendaele . De verdeling van de bevolking over de verschillende leeftijdscategorieën in Dauwendaele komt nagenoeg overeen met de verdeling in de gemeente Middelburg . In Dauwendaele is in 2009 26% van de bevolking westers en niet-westers allochtoon10 . Dit percentage komt nagenoeg overeen met het percentage in de Stromenwijk . In gemeente Middelburg ligt dit percentage op 16% .

CBS, 2012

9 Woonvisie 2010-2015, Gemeente Middelburg . 10 CBS, 2012


Toch zien veel bewoners en instanties veel kansen en mogelijkheden om de jeugd meer te betrekken bij de wijk . Het volgende wordt gesignaleerd: • Jeugdnetwerk Dauwendaele constateert vaak opvoedingsverlegenheid11; • scholen zien een toename van de instroom van zwakke of probleemgezinnen; • scholen en verenigingen zien de betrokkenheid van de ouders bij activiteiten steeds verder afnemen; • bewoners vinden dat er voor jongeren ouder dan 16 jaar onvoldoende voorzieningen en activiteiten zijn . Grote bevolkingsdichtheid Dauwendaele kent een hoge bevolkingsdichtheid (aantal inwoners per km²) . In 2010 wonen er per km² 4 .797 inwoners . Na de binnenstad (5 .314 inwoners per km²) en Nieuw Middelburg (5 .366 inwoners per km²) is de bevolkingsdichtheid in Dauwendaele het hoogst . In vergelijking met Middelburg Zuid of de Stromenwijk wonen er ongeveer 1000 inwoners meer per km² . De bevolkingsdichtheid in Dauwendaele neemt wel af . In de periode 2004-2010 daalde het aantal inwoners per km² met bijna 250 . In deze periode groeide in de gemeente Middelburg het aantal personen per km² met 35 inwoners naar 988 inwoners per km² . De vermindering van de bevolkingsdichtheid in Dauwendaele wordt veroorzaakt door de afname van de gemiddelde huishoudensgrootte, terwijl er in dezelfde periode geen nieuwe woningen in de wijk zijn gebouwd .

In het Jeugdnetwerk Dauwendaele is voorgesteld om de verschillende rollen en taken van de instanties op het gebied van opvoedingsondersteuning in kaart te brengen en deze werkzaamheden beter op elkaar af te stemmen . De bewoners vinden de rol van de Stichting Wijk Dauwendaele in het opgroeien van de jeugd tot 16 jaar heel belangrijk . Een nieuw onderkomen voor de stichting heeft in het kader van het wijkplan 2012 de meeste stemmen van de bewoners gekregen . Senioren in de wijk Het aandeel ouderen in Dauwendaele is gelijk aan het aandeel ouderen in de gemeente Middelburg . Wel is in Dauwendaele de groep 65-plussers in de periode 2004-2010 harder gegroeid dan in de rest van de gemeente: in Dauwendaele met 3% en in Middelburg met 1% . Als deze trend zich doorzet, zal Dauwendaele sneller vergrijzen dan de rest van de gemeente Middelburg, wat gevolgen heeft voor de vraag naar woningen en voorzieningen in de wijk . In de Sterkte/Zwakte analyse worden de positie en rol van de senioren in de wijk een aantal keren benoemd: • De sociale samenhang tussen de ouderen in de buurten wordt door de bewoners van Dauwendaele als goed ervaren (zie ook de paragraaf over saamhorigheid); • Daar staat tegenover dat veel ouderen in de wijk eenzaam zijn .

De jeugd in de wijk Het aandeel jongeren in de wijk is nagenoeg gelijk aan het aandeel jongeren in Middelburg . Zo’n 30% van de bevolking in Dauwendaele is jonger dan 25 jaar . In de gemeente Middelburg is 29% van de totale bevolking 0-25 jaar . In de periode 2004-2010 is het aandeel jongeren tot 25 jaar in Dauwendaele en de gemeente Middelburg afgenomen met 1% . In alle gesprekken en analyses wordt de jeugd van Dauwendaele genoemd, vaak in negatieve of zorgelijke zin . 11 Een mismatch tussen de vereiste en de door ouders geboden peda11 Een mismatch tussen de vereiste en de door ouders geboden pedagogische zorg voor een individueel gogische zorg voor eenkind . individueel kind .

20


Ondersteuning mantelzorgers Mantelzorgers zijn geen professionele zorgverleners maar geven zorg omdat zij een persoonlijke band hebben met degene voor wie ze zorgen . Mantelzorgen is niet altijd een bewuste keuze, vaak rollen mensen er in . Door de vergrijzende samenleving zal een steeds groter beroep worden gedaan op mantelzorgers . Volgens het onderzoek Sociale Staat van Zeeland van Scoop12 wordt in Dauwendaele en ’t Zand de meeste mantelzorg ontvangen (bijna 7% van de respondenten ontvangt mantelzorg) . Dauwendaele staat ook in de top vijf van wijken en kernen waar veel mantelzorg gegeven wordt (zo’n 20% van de respondenten geeft mantelzorg) . Stichting Manteling ondersteunt mantelzorgers . Het doel is om te voorkomen dat mantelzorgers overbelast raken . Daarnaast zorgt Zorgstroom (als grootste zorgaanbieder in de wijk) dat er afstemming plaatsvindt tussen de mantelzorgers en de medewerkers, ook na opname in een verpleeghuis of zorgcentrum . Zorgstroom wil meer optrekken met andere organisaties in de wijk om de mantelzorgers te bereiken . Vrijwilligers in de wijk Een vrijwilliger is iemand die uit vrije wil werkzaamheden verricht, buiten een vast dienstverband . Om een levendig cultureel, sportief en recreatief activiteitenaanbod te krijgen, zijn vele enthousiaste vrijwilligers nodig . Bureau SAMEN Vrijwillig van de SWM is de “spin in het web” van het vrijwilligerswerk in Middelburg . Vrijwilligers die zich willen inzetten voor de bewoners van Rustenburg en Buitenrust worden ondersteund door Zorgstroom .

Middelburg zijn de middeninkomens goed vertegenwoordigd (zie onderstaande figuur) .

De bewoners maken zich zorgen over de financiële problemen die mensen in de wijk hebben . Volgens de wijkbeheergroep kunnen veel kinderen en volwassenen door een gebrek aan geld niet deelnemen aan sportclubs en andere activiteiten in de wijk . De betrokkenheid bij de wijk wordt volgens hen daardoor negatief beïnvloed . In Dauwendaele hebben relatief veel mensen een uitkering in het kader van de WWB, WAO, WAZ, Wajong, WW, WWB . Hieronder het aantal huishoudens per 1 .000 huishoudens met een Algemene bijstandsuitkering in de gemeente Middelburg .

Ervaren gezondheid in de wijk Volgens het onderzoek Sociale Staat van Zeeland van Scoop geeft in Middelburg 79% van de respondenten aan de eigen gezondheid als goed tot zeer goed te ervaren . In de wijk Dauwendaele oordelen naar verhouding de meeste respondenten negatief over de eigen gezondheid . Bijna 15% geeft aan de eigen gezondheid als slecht tot zeer slecht te ervaren . In Nieuw Middelburg, waar de mensen de gezondheid ook minder goed ervaren, geeft ongeveer 5% aan de eigen gezondheid als slecht of zeer slecht te ervaren . In Mortiere en Sint Laurens oordeelt het grootste aandeel respondenten positief over de eigen gezondheid . Inkomen in de wijk In Nederland zijn de huishoudens op basis van het besteedbaar inkomen door het CBS ingedeeld in drie groepen13 . Meer dan de helft van de huishoudens in Dauwendaele heeft een laag inkomen (53%) . In de gemeente Middelburg is het aandeel huishoudens met een laag inkomen beduidend minder, namelijk 42% . In alle wijken en kernen in de gemeente

12 13 -

21

Saamhorigheid In de meeste buurten in Dauwendaele zijn de mensen over het algemeen tevreden en zijn er geen opvallende sociale problemen . Het contact met de directe buren wordt door veel bewoners als goed ervaren en ook het sociale contact tussen de oudere bewoners wordt vaak genoemd als positief punt . In delen van de Edelstenenbuurt, Buitenhove, de Meander- en

Scoop, Sociale Staat van Zeeland: gemeentelijk rapport Middelburg, 2009 In Nederland zijn de huishoudens op basis van het besteedbaar inkomen door het CBS ingedeeld in drie groepen . De indeling van deze groepen is: Laag inkomen: besteedbaar inkomen tot € 25 .100 (eerste 40% van de huishoudens in Nederland) Midden inkomen: besteedbaar inkomen tussen € 25 .100 en € 46 .500 (tweede 40% van de huishoudens in Nederland) Hoog inkomen: besteedbaar inkomen hoger dan € 46 .500 (laatste 20% van de huishoudens in Nederland)


Ab de Visser Eigenaar Keurslagerij winkelcentrum Dauwendaele Kansen “Ik zie veel kansen voor de wijk. Ons winkelcentrum op de huidige locatie laten bijvoorbeeld, het is het hart van de wijk. Het moet wel op de schop worden genomen door er een brede school bij te plaatsen en de huidige kantoorpanden te renoveren. Een betere bereikbaarheid van de Mortiere zou fijn zijn.”

22


Driewegenhof wordt de saamhorigheid tussen de bewoners door de deelnemers aan het Breed groepsgesprek en de professionals als minder ervaren. Tijdens het Breed groepsgesprek wordt de concentratie van mensen met sociale, psychische en/of financiële problemen als reden genoemd voor die geringe sociale cohesie in dit gebied. Ook is naar voren gekomen dat in dit gebied mensen uit andere culturen vaak slecht geïntegreerd zijn en dat er weinig begrip is voor elkaars cultuur. In het straatbeeld zien we het gebrek aan sociale cohesie vaak terug. Voorbeelden zijn verwaarloosde tuinen, achterstallig onderhoud, zwerfafval en zelfs geblindeerde ramen. De deelnemers van het Breed groepsgesprek vinden dat het opknappen, isoleren en renoveren van de woningen en de woonomgeving van deze buurten prioriteit zou moeten krijgen, in combinatie met een streng toewijzingsbeleid van Woongoed.

Arnemuiden Binnenstad Dauwendaele Griffioen Klarenbeek Middelburg Zuid Mortiere Nieuw Middelburg ‘t Zand Nw- en St Joosland Sint Laurens

�RQWHYUHGHQ �PDWLJWHYUHGHQ �WHYUHGHQ

Bron: Scoop

Bewoners voelen zich niet altijd veilig in de wijk. Op het Breed groepsgesprek wordt benadrukt dat het gaat om een beperkt aantal plekken waar zich meer incidenten voordoen dan elders. De Edelstenenbuurt, de Meanderhof, rondom het station en het winkelcentrum worden vaker als dergelijke plekken getypeerd.

Leefbaarheid en veiligheid Het Rijk heeft een zogenaamde Leefbaarometer ontwikkeld waarop te zien is hoe het met de leefbaarheid in Nederland is gesteld. In bijna heel Zeeland is de leefbaarheid volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken ‘zeer positief’12. In de gemeente Middelburg wordt de leefbaarheid in 2010 als zeer positief ervaren. In de wijken Dauwendaele, Stromenwijk/’t Zand, Middelburg Zuid en Nieuw Middelburg wordt de leefbaarheid iets minder ervaren, namelijk als positief. Op Walcheren hebben alle wijken en kernen in 2010 een positieve score. Uit onderzoek van Scoop blijkt dat 65% van de inwoners van Dauwendaele tevreden is met de wijk als woonplaats. In vergelijking met de andere wijken in Middelburg is dit percentage ‘tevreden’ het laagst.

Imago De wijk worstelt met een slecht imago. De wijktafel en de wijkbeheergroep hebben er hard aan gewerkt om het imago te verbeteren door juist de positieve kanten van de wijk te benoemen. Deze houding heeft volgens de deelnemers op de wijktafel de afgelopen jaren positieve resultaten opgeleverd, maar door een aantal ernstige geweldsdelicten is het imago van de wijk de laatste periode weer beschadigd. Het verbeteren van het imago wordt vaak genoemd als kans voor de wijk.

2.5 Op het gebied van voorzieningen Er zijn veel voorzieningen in de wijk. De scholen, het winkelcentrum, het wijkontmoetingscentrum, het gezondheidscentrum, de sportvoorzieningen en het sportcomplex De Kruitmolen worden zeer gewaardeerd door de bewoners. Mensen uit Mortiere vinden het prijzenswaardig dat bij de bouw van de wijk Dauwendaele ook rekening is gehouden met de voorzieningen voor de nieuwe bewoners, dit in tegenstelling tot de eigen wijk Mortiere.

12 De Leefbaarometerscore wordt uitgedrukt als een bewonersoordeel en loopt van ‘zeer negatief’ tot ‘uiterst positief ’. Een positieve score betekent dat de bewoners naar verwachting gemiddeld genomen positief zullen zijn over de leefomgeving. Omgekeerd geldt dat een negatieve score betekent dat de bewoners naar verwachting gemiddeld genomen een negatief oordeel over de leefbaarheid van hun woonomgeving zullen hebben. In een aandachtswijk als de Schilderswijk heeft 95% van de bewoners een zeer negatieve, negatieve of matige leefbaarheidsscore.

23


Bedrijven en kantoren De bedrijven in Dauwendaele zijn vooral geconcentreerd langs de randen van de wijk. De grootste bedrijven zijn gevestigd op de bedrijventerreinen Arnestein en Mortiere. In Dauwendaele zijn grote werkgevers Woongoed Middelburg, Huis van Bewaring Torentijd, de Kamer van Koophandel, crematorium en de politie. Ook is er veel werk in de zorginstellingen in de wijk. In de wijk zelf is een benzinestation met autowasplaats en een automobielbedrijf aan de Roozenburglaan. Langs de Schroeweg ligt een kantorenstrook die zich voortzet langs de Buitenruststraat en Goudend. Deze kantorenstrook is in de jaren ‘80 in ontwikkeling genomen, biedt ruimte voor circa 15 kantoren en krijgt een vervolg met het in ontwikkeling genomen kantorenpark Veldzigt aan de westzijde van de Schroeweg. Voor het overgrote gedeelte betreft het kantoren met een administratieve functie.

plangebied geen winkelvoorzieningen. In de Kwaliteitsatlas Middelburg is vastgelegd dat de wijkwinkelcentra het hart van de wijk vormen en dat detailhandel daar geconcentreerd dient te worden. Winkelcentrum Dauwendaele kampt met teruglopende passantencijfers, leegstand en dalende omzetten. Volgens een onderzoek van de Stichting Collectief Beheer Winkelcentra uit 2005 heeft het winkelcentrum op basis van het toekomstige bevolkingsdraagvlak voldoende ontwikkelingsmogelijkheden. Wel op voorwaarde dat het winkelcentrum wordt geherstructureerd. Met de winkeliers en eigenaren in het winkelcentrum is een analyse gemaakt van de problemen van het winkelcentrum. Dit heeft geleid tot de volgende uitgangspunten voor de herstructurering. • Enkele trekkers toevoegen zoals een grote supermarkt en een discounter; • Vergroten parkeercapaciteit, parkeren geconcentreerd op één plek en op maaiveld; • Representatieve gevels, ingangen winkels aan buitenzijde winkelcentrum, ongedaan maken introverte karakter en horeca aan de buitenzijde van het centrum; • Koppelen langzaam verkeer verbindingen; • Laden/lossen supermarkten op één plek; • Overzichtelijke en evenwichtige routing bezoekers, optimale ‘doorbloeding’.

Winkels In het noordwesten van het plangebied aan de Vrijlandstraat ligt het wijkwinkelcentrum Dauwendaele. Het ligt centraal in de wijk en langs de belangrijkste doorgaande weg: de Vrijlandstraat-Roozenburglaan. Het accent ligt op dagelijkse artikelen. Het huidig winkeloppervlak bedraagt 5.328 m². In het jaar 2000 is het winkelcentrum gerenoveerd. Het trekt naast de bewoners van Dauwendaele ook bewoners uit Mortiere en uit de kernen Arnemuiden en Nieuw- en Sint Joosland. Buiten het buurtwinkelcentrum zijn er in het

Ab de Visser

Eigenaar Keurslagerij winkelcentrum

Dauwendaele

Kansen “Ik zie veel kansen voor de wijk. Ons winkelcentrum op de huidige locatie laten bijvoorbeeld, het is het hart van de wijk. Het moet wel op de schop worden genomen door er een brede school bij te plaatsen en de huidige kantoorpanden te renoveren. Een betere bereikbaarheid van de Mortiere zou fijn zijn.”

24


Ligging winkelcentrum Het winkelcentrum ligt centraal in het verzorgingsgebied Dauwendaele - Mortiere. Ook als in ogenschouw wordt genomen dat Dauwendaele ca. 2.700 woningen telt en Mortiere op termijn ca. 1.300. In de wijk leiden meerdere entrees naar het winkelcentrum. De belangrijkste zit aan de westkant, aan de Schroeweg. Aan de Torenweg bevinden zich twee entrees voor auto’s en fietsers en vanaf de Nieuwlandseweg is het winkelcentrum ook bereikbaar. Daarnaast zijn er nog een aantal kleine entrees voor fietsers, zoals De Overloper en de fietserstunnel onder het spoor door. De Vrijlandstraat kan dan ook worden gezien als de centrale verzamelas van de wijk. Aan deze straat zitten logischerwijs ook de meeste voorzieningen in de wijk. Stedenbouwkundig gezien is de locatie van het winkelcentrum het hart van de wijk.

In alle analyses en gesprekken met bewoners en organisaties komt het winkelcentrum prominent naar voren. • De deelnemers aan het Breed groepsgesprek vinden de verscheidenheid aan winkels en betrokken ondernemers een sterk pluspunt. De ouderdom en de leegstand zijn zwakke punten. • De bewoners uit Mortiere geven tijdens het Breed groepsgesprek aan dat het aanbod van de winkels niet aansluit bij hun wensen, en dat zij voor de dagelijkse boodschappen uitwijken naar de Magistraatwijk of de AH XL in Vlissingen. • Om de relatie met Mortiere te verbeteren, zouden naast het aanbod volgens de ondernemers en de deelnemers aan de wijktafel ook de auto- en fietsroutes naar het winkelcentrum geoptimaliseerd moeten worden. • Bewoners uit Mortiere hebben geopperd om de winkelvoorzieningen te verspreiden tussen Mortiere en Dauwendaele. Conreet betekent dit verplaatsing van winkels van Dauwendaele naar Mortiere. Horeca Binnen het plangebied bevinden zich zes horecavoorzieningen, drie vestigingen binnen het winkelcentrum (een cafetaria, een Italiaans restaurant en een Chinees restaurant) en drie vestigingen daarbuiten (hotel Arneville, cafetaria ’t Frituus en een grand café aan de Buitenruststraat). Ook sportpark De Kruitmolen en Ontmoetingscentrum Dauwendaele hebben horecafaciliteiten. Een van de uitgangspunten van de ondernemers voor de herstructurering van het winkelcentrum is het verplaatsen van de horeca naar de buitenzijde van het winkelcentrum, waardoor terrassen aan de horeca toegevoegd kunnen worden.

25

Onderwijsvoorzieningen De wijk bevat een aantal scholen die verspreid over het gebied liggen: • Calvijn College (Middelbaar voortgezet onderwijs) aan de Kruitmolenlaan; • basisschool voor christelijk onderwijs De Wilgenhof aan de Torenhofstraat;. • openbare basisschool Vossenburch met sportzaal aan de Roozenburglaan en de Hooge Meestraat; • katholieke basisschool Franciscusschool met sportzaal aan de Westmede.

In Mortiere is het Regionaal Opleidingscentrum (ROC) gevestigd. Binnen de Brede School Dauwendaele-Mortiere werken op wijkniveau de drie basisscholen, de gemeente, kinderopvang, peuterspeelzalen en welzijn samen. In het integrale onderwijshuisvestingsplan van de gemeente staat realisatie van een fysieke Brede School in Dauwendaele gepland in de periode


2018-2022. De minimaal benodigde investering bedraagt bijna € 13 miljoen. Het gaat dan om het realiseren van een bredeschoolcomplex voor leerlingen uit Dauwendaele en Mortiere. Als gevolg van voorwaarden vanuit de Rijksoverheid dient de afstand tussen de nieuwe Brede School en de basisschool de Lonneboot in Nieuw- en Sint Joosland tenminste twee km te zijn. Een basisschool in Mortiere én in Nieuw- en Sint Joosland is daarom uitgesloten. In de Sterkte/Zwakte analyse en in het onderzoek De pedagogische wijkkracht Dauwendaele in Middelburg12 zijn de kansen en bedreigingen voor de basisscholen benoemd. Daaruit komt duidelijk naar voren dat ‘stilstand achteruitgang is’. • E en Brede School moet een centrale rol hebben in het hart van de wijk; • De scholen moeten aantrekkelijk zijn voor de kinderen (en ouders) uit Dauwendaele en Mortiere; • Een Brede School moet ook als gebouw in de wijk staan; • Ouders moeten betrokken zijn bij de school13; • De organisaties in de wijk moeten hun krachten bundelen. Bijvoorbeeld door de wijkagent te betrekken bij de school en als Brede School interessante voorzieningen als een bibliotheek aan te bieden. Kinderopvang De basisscholen werken voor de buitenschoolse opvang samen met de Kinderopvang Walcheren (KOW). In de wijk is de locatie voor opvang BSO Jodokus (in de Vossenburch). In de wijk zijn ook een kinderdagverblijf en een peuterspeelzaal onder de naam Kindercentrum Koekepeer. Deze opvangvormen zijn belangrijk voor kinderen om zich optimaal te kunnen ontwikkelen. Gezondheid/gezondheidscentrum Dauwendaele heeft een groot aantal medische voorzieningen die door de bewoners worden gewaardeerd. Centraal naast het winkelcentrum Dauwendaele ligt een gezondheidscentrum met een huisartsenpraktijk, een tandartsenpraktijk, een praktijk voor fysiotherapie en een apotheek. Verder is er een praktijk voor kinderfysiotherapie aan de Kruitmolenlaan, een tandartsenpraktijk in de Meanderlaan en zijn er twee schoonheidssalons.

Sportvoorzieningen Er zijn diverse sportverenigingen actief in Dauwendaele. De meeste verenigingen zijn gevestigd op en rondom het sportpark De Kruitmolen. Dit complex omvat sportvelden (voetbal), tennisbanen, sport- evenementenhal De Kruitmolen en een sportzaal. Bij het winkelcentrum is een sportschool voor fitness en diverse groepslessen. Met zo’n 800 leden, waarvan ongeveer de helft jeugdleden, is FC Dauwendaele de grootste vereniging in Dauwendaele (zie ook kader). Voor de oude tafeltennisaccommodatie op de kop van de Kruitmolenlaan zoekt de gemeente nog een (sportieve) bestemming. De gemeente Middelburg onderkent de maatschappelijke betekenis van sport. In de sportnota 2009-2012 wordt sport ook als kans gezien om gemeenschapszin te bevorderen en jonge mensen te leren omgaan met normen en waarden. Extra aandacht besteedt Middelburg aan de wijken Middelburg Zuid, Nieuw Middelburg, Stromenwijk en Dauwendaele. Uit onderzoek onder vijftienjarigen is namelijk gebleken dat in deze wijken deze groep veel minder beweegt dan in de andere wijken en kernen in Middelburg. In vergelijking met geheel Middelburg blijkt dat: • Veel vijftienjarigen uit deze wijken niet of weinig sporten op school of bij een sportvereniging; • Veel jongeren in deze groep veel televisie kijken, meer dan 6-10 uren per week; • Veel jongeren in deze groep de beweegnorm14 niet halen.

12 DSP-groep, 2011.De doelstelling van het onderzoek luidt als volgt: 12 DSP-groep, 2011.De doelstelling vanwaarop het onderzoek luidt als volgt: Het verkrijgen van inzicht in de wijze maatschappelijke (wijk)Het verkrijgen van inzicht in de wijze waarop maatschappelijke (wijk)organisaties vanuit hun eigen rolhun en kracht hunenbijdrage aan bijdrage de pedagogische versterken. organisaties vanuit eigen rol kracht hun aan de ’ civil society’ 14 kunnen De Nederlandse Norm Gezond Bewegen verschilt per leeftijdsgroep 13 In basisschool ’Vossenburch van kinderen uit de groepen 1 en 2 en aangespoord omvastgesteld bij het wegbrengen van een hun uur kindmatig even intensieve mee de klas pedagogische civil society’ worden kunnen ouders versterken. is voor jeugd op dagelijks gaan. 13 in In te basisschool Vossenburch worden ouders van kinderen uit de lichamelijke activiteit, waarbij de activiteiten minimaal tweemaal per 14 De Nederlandse Norm Gezondom Bewegen verschilt per van leeftijdsgroep vastgesteld opverbeteren dagelijks een uur matig intensieve lichamelijke groepen 1 en 2 aangespoord bij het wegbrengen hun kind en is voor jeugd week gericht zijn op of handhaven van de lichamelijke activiteit, activiteiten even meewaarbij de klasde in te gaan. minimaal tweemaal per week gericht zijn op verbeteren fitheid. of handhaven van de lichamelijke fitheid.

26


FC Dauwendaele De voetbalclub FC Dauwendaele wordt vaak genoemd als belangrijke partij voor het opvoeden en opgroeien in Dauwendaele. Het ledenbestand is een afspiegeling van de wijk. De club wil pedagogisch bijdragen aan de wijk door het hanteren van normen en waarden die de jeugdigen vaak vanuit thuis niet meekrijgen. Ook kent de vereniging een aantal gedragsregels. De club heeft bijvoorbeeld zelf beleid opgezet rondom het vloeken op het veld.

Ondanks het feit dat er de afgelopen jaren een aantal speeltuintjes is bijgekomen zijn de deelnemers van het Breed groepsgesprek niet tevreden over de speelvoorzieningen in de wijk: • volgens de directeur van basisschool Vossenburch zijn er onvoldoende goede speelmogelijkheden; • volgens een andere deelnemer zijn er in veel buurten weinig en slechte speeltoestellen.

De BSO van de Brede School in Dauwendaele maakt gebruik van het clubhuis van FC Dauwendaele. Het bestuur van de club heeft aangegeven dat zij de samenwerking met de andere organisaties in de wijk, zoals basisscholen en jeugdzorg, willen verbeteren en intensiveren. Ook wil de club ouders meer betrekken bij de voetbalactiviteiten van hun kinderen.

Spel- en recreatievoorzieningen De wijk Dauwendaele heeft verspreid over alle buurten diverse speelvoorzieningen. Voor het overgrote deel betreft het kleine speelplekken, zoals onder andere Gervinsland, Duunmede, Kruitmolenlaan en Agaat. De laatste jaren zien we juist in Dauwendaele een toename van speeltuinen die op initiatief van bewoners worden gerealiseerd, mede gefinancierd door fondsen en private partijen. Daarnaast zijn er ook nog bespeelbare groenzones en enkele trapvelden. Het grote trapveld aan De Overloper heeft momenteel een centrale ontmoetingsfunctie voor zowel basisschoolkinderen als tieners uit de wijk.

Zorgvoorzieningen In elke woonservicezone is er een eerste aanspreekbare zorgaanbieder voor verpleging en verzorging; in Dauwendaele is dat Zorgstroom15 (zie ook de paragraaf over zorgwoningen). In zoverre nodig en mogelijk organiseert de zorgaanbieder ook de afstemming van de 24-uurszorg. In Dauwendaele wil Zorgstroom voor de locatie Rustenburg insteken op 24-uurszorg16. In overleg met Woonzorg Nederland wil Zorgstroom beoordelen of het Volledig Pakket Thuis ook in Het Binnenhof kan worden geleverd. Ongeacht de zorgaanbieder die binnen een woonservicezone garant staat voor 24-uurszorg, blijft de keuze voor de zorgaanbieder bij de cliënt. Openbaar vervoer De wijk ligt tegen het treinstation aan. Vanaf het station rijdt lijn 65 naar het ROC in Mortiere via bushaltes Ewisland en Duunmede. De afgelopen jaren is het openbaar vervoer in de wijk versoberd. Buslijn 57 van Middelburg naar Vlissingen, die eerst ook door Dauwendaele reed, is voor Connexxion niet meer rendabel door een tekort aan passagiers. Op maandag t/m zondag rijdt deze lijn na de Statenlaan in Middelburg Zuid rechtstreeks naar het station. Alleen in de avonduren wordt er één keer per uur via de wijk Dauwendaele gereden.

15 De zorgaanbieders zijn samen om de tafel gaan zitten en hebben onderling de woonservicezones verdeeld. De verdeling is vastgelegd in het convenant Woonservicezones. 16 In het appartementencomplex Hof Klarenbeek biedt Zorgstroom Vol15 De zorgaanbieders zijn samen om de tafel gaan zitten en hebben onderling de woonservicezones verdeling is vastgelegd in het conveledig Pakket Thuis verdeeld. (VPT) aan.De In 24 appartementen van dit complex nant Woonservicezones. wonen mensen zelfstandig, maar krijgen zorg zoals die gegeven 16 In het appartementencomplex Hof Klarenbeek biedt Zorgstroom Volledig Pakketwordt Thuisin(VPT) In 24 appartementen dit complex wonen een aan. zorgcentrum. De bewonersvan wonen verspreid over het mensen zelfstandig, maar krijgen zorg zoals die gegeven wordt in een zorgcentrum. De bewoners wonen verspreidbijover het complex en niet, complex en niet, zoals gebruikelijk zorgcentra, bij elkaar. Dezoals zorg gebruikelijk bij zorgcentra, bij elkaar. De zorg is 24 uur per dag aanwezig in hetiscomplex. 24 uur per dag aanwezig in het complex.

27


In het Breed groepsgesprek kwam naar voren dat de bewoners deze versobering van de dienstregeling met name voor de ouderen in de wijk een verslechtering vinden. Bewonersorganisaties Stichting Wijk Dauwendaele organiseert en begeleidt met hulp van vrijwilligers uit de wijk het gehele jaar door tal van activiteiten. Doelstelling van de stichting is het stimuleren van de leefbaarheid in de wijk en het bevorderen van de integratie van mensen met diverse nationaliteiten. De stichting organiseert activiteiten voor de jeugd (bijvoorbeeld de kinderclub op woensdagmiddag en een sinterklaasfeest), maar ook voor volwassenen en ouderen in hun eigen locatie in de Meanderflat in Dauwendaele. Ook het begeleiden van jongeren met een taakstraf behoort tot haar takenpakket. De stichting zet zich ook in voor een betere woonomgeving. Ook heeft Dauwendaele een Wijkondersteuningspunt (WOP) waar de bewoners kunnen spreken met een wijkbemiddelaar. De wijkbemiddelaar is degene bij wie de bewoner terecht kan met klachten, vragen, opmerkingen en ideeën over de wijk. De wijkbeheergroep is ingesteld door de gemeente. Het is een groep bewoners die zich op vrijwillige basis heeft georganiseerd. Deze heeft voornamelijk een signalerende, inventari serende en initiërende functie. Deze groep bestaat weer uit een aantal commissies en houdt zich bezig met zaken die spelen in de wijk. Wijkaanpak De wijktafel is het overleg tussen bewoners, gemeente en instellingen over de knelpunten en activiteiten in de wijk, met als doel de leefbaarheid van de wijk te behouden of te verbeteren. Iedere bewoner kan de wijktafel bijwonen en zelf een onderwerp op de agenda zetten. Er wordt toelichting gegeven op zaken die de komende tijd in de wijk spelen en er wordt gestemd over de verdeling van het wijktafelbudget. Jaarlijks zijn er in principe twee wijktafels. Gemiddeld komen in Dauwendaele 40 tot 60 bewoners naar de wijktafel. Dit komt overeen met het gemiddelde bezoek aan de wijktafels in de wijken en kernen.

• • • •

Grand café Buitenrust; Ontmoetingscentrum Dauwendaele; jeugdhonk Basement onder het winkelcentrum; basisscholen in het kader van de Brede School Dauwendaele-Mortiere.

Porthos In Middelburg is Porthos het loket voor vragen op het gebied van welzijn, zorg en opgroeien. Inwoners kunnen hier terecht voor informatie, advies en hulpverlening. Porthos is ook een netwerkorganisatie waarbinnen de meer complexe zorg wordt gecoördineerd. De samenwerking vindt niet alleen plaats binnen het loket. De medewerkers van de samenwerkende partijen zijn ook op andere locaties actief en vormen daar de schakel met Porthos. Zij zijn de ‘ogen en oren’ in de wijk. Er wordt naar gestreefd om vroegtijdig problemen te signaleren. Dit kan leiden tot een individuele aanpak en/of een wijkgerichte benadering. Deze outreachende, meer wijkgerichte werkwijze is nog in ontwikkeling.

Kerken In de wijk bevinden zich vier kerken: het kerkcentrum De Hoeksteen, het kerkgebouw van de Baptistengemeente, de Thomaskapel en de kerk Koninkrijkszaal van Jehova’s Getuigen.

In Dauwendaele is de wijkmanager de contactpersoon tussen bewoners, externe organisaties en de gemeentelijke organisatie. De wijkwethouder is de bestuurlijke contactpersoon voor de wijk. Alle wethouders plus de burgemeester zijn wijkwethouder voor één of meerdere wijken of dorpen. Welzijnsvoorzieningen Stichting Welzijn Middelburg (SWM) zorgt voor het programmabeheer in alle wijkcentra en grand cafés. Bewoners kunnen hier terecht voor activiteiten. Ook worden bewoners gestimuleerd om zelf activiteiten te organiseren. In Dauwendaele is de SWM actief op de volgende locaties:

28


2.6 Buurten Op basis van het bestemmingsplan17 en de stedenbouwkundige analyse (zie paragraaf 2.2) kan de wijk in elf buurten worden verdeeld met elk specifieke kenmerken. Winkelcentrum

Dit gebied ligt in het noorden en hier ligt de hoofdentree van de wijk met als belangrijk herkenningspunt hotel Arneville. Het is een sterk verstedelijkt gebied met uiteenlopende functies. De politie, Kamer van Koophandel, MEE Zeeland en Woongoed houden hier bijvoorbeeld kantoor. De kantoren langs de Schroeweg zijn opvallend door hun ligging aan de weg. Tot een aantal jaren geleden was er ook detailhandel in dit gebied. Uit de gesprekken met de bewoners en de Sterkte/Zwakte analyse komen de volgende punten naar voren.

Het winkelcentrum ligt in het hart van de wijk. Het overdekte winkelcentrum is introvert en heeft een achterkant die niet representatief is. Hieromheen ligt een parkeerterrein dat de ruimte een stenig uiterlijk geeft.

• In de avonduren is er in verband met de kantoortijden weinig leven. Een positieve uitzondering daarop is het Grand Café; • De kantoren in de omgeving van het winkelcentrum dienen opgewaardeerd te worden. Een goed voorbeeld is de opwaardering van het kantoor van de Kamer van Koophandel. Edelstenenbuurt

Uit de gesprekken met de bewoners en de Sterkte/Zwakte analyse komen de volgende punten naar voren. • H et winkelcentrum is het hart in de wijk. Wel moet het nodige gedaan worden om deze functie te verbeteren en te behouden. De deelnemers aan de wijktafel zien kansen voor het winkelcentrum als dit goed bereikbaar is voor de mensen uit Dauwendaele en Mortiere, met een grote supermarkt als trekpleister. De deelnemers aan het Breed groepsgesprek beamen dit, maar vinden ook dat het hart in de wijk moeten worden gecomplementeerd met een Brede School; • Het winkelcentrum heeft een belangrijke functie voor de ouderen die wonen in de seniorencomplexen in de buurt; • Er is relatief veel vandalisme rondom het winkelcentrum en het jeugdhonk; • Mensen uit Mortiere pleiten voor een winkelcentrum aan de rand van Dauwendaele richting Mortiere.

Dit gebied ligt tussen het treinstation en het winkelcentrum. Vooral het centrale deel van de buurt heeft een compacte ruimtelijke structuur, herkenbaar aan de gesloten bouwblokken met gestapelde woningen in de hoeken, de poorten voor de ontsluiting van binnenterreinen en smalle straten. Auto’s parkeren op de binnenterreinen. Als er in negatieve zin wordt gesproken over de Edelstenenbuurt dan wordt dit centrale deel bedoeld.

Buitenruststraat

17 Bestemmingsplan Dauwendaele, vastgesteld door de raad van Mid17 Bestemmingsplan vastgesteld door de raad van Middelburg in augustus 2005. delburg in augustusDauwendaele, 2005.

29


Het meest oostelijke deel heeft een eenvoudig rechthoekig patroon. Ook hier zijn de straten grotendeels vrij van geparkeerde auto’s, zodat deze een zeer groen karakter hebben. Tussen beide gebieden ligt een open groene zone met de monumentale villa Roozenburg en boerderij Dauwendaele. De Segeersweg markeert dit tussengebied. Aan de westzijde ligt een complex ouderenwoningen met een open hovenstructuur (Woonzorgcentrum Buitenrust) en een verpleeghuis met een grand café. Ten noorden hiervan maakt de Segeerssingel een knik conform de historische belijning. De lintbebouwing is deels oud en deels nieuw. Uit de gesprekken met de bewoners en de Sterkte/Zwakte analyse komen de volgende punten naar voren. Opvallend is dat de Edelstenbuurt vaak wordt genoemd in de gesprekken met de bewoners. • De buurt ligt dichtbij winkelen openbaar vervoersvoorzieningen. Ook is de binnenstad op loopafstand; • In de buurt is een grote diversiteit aan woningen te vinden en de buitenrand is mooi groen ingericht; • De deelnemers aan de wijktafel typeren de woningen in het centrum van de buurt als zwak en vinden de buurt een doolhof. Verpaupering van de buurt ligt op de loer als er niet wordt ingegrepen;

• In de buurt is veel zwerfafval te vinden, ook omdat het centrale deel van de buurt een doorgangsroute is voor scholieren; • De bewoners zien een kans in het versterken van de relatie tussen de groene ruimten rond boerderij Dauwendaele en Villa Rozenburg en de rest van de buurt; • De wijkbeheergroep Dauwendaele ziet een kans in het verbeteren van de ruimtelijk structuur van de buurt door het realiseren van een open doorgang in de buurt. Vredenburg en omgeving

Dit gebied wordt aan de zuidzijde begrensd door een centraal gelegen watergang in de wijk. Kenmerkend is het stratenpatroon met noord-zuid en oost-west gerichte straten. Een aantal straten kent eenrichtingsverkeer. In dit deelgebied ligt basisschool De Wilgenhof. Er is relatief weinig beplanting aanwezig, waardoor het gebied een stenig karakter heeft. Op een enkele plaats zijn groene zones (veelal speelplaatsen) aanwezig die het stenige karakter verzachten. Uit de gesprekken met de bewoners en de Sterkte/Zwakte analyse komen de volgende punten naar voren: • D e ruime opzet van de buurt; • De woningen zijn betaalbaar; • Het complex Vreedenburg steekt negatief af bij de rest van de buurt. Het complex maakt een troosteloze en onverzorgde indruk. Rustenburgstraat en omgeving

• Volgens de deelnemers aan het Breed groepsgesprek en de wijktafel is er weinig sociale cohesie in de buurt, onder andere door de concentratie van mensen met sociale, psychische en/of financiële problemen in die delen met veel sociale woningbouw; • Veel deelnemers aan het Breed groepsgesprek voelen zich op bepaalde plekken in de wijk niet altijd veilig, omdat zich daar meer incidenten voordoen dan elders in de wijk. De Edelstenenbuurt wordt als een dergelijke plek genoemd;

30

Dit gebied lijkt qua ruimtelijke structuur op Vredenburg en omgeving. Wel is er meer groen. Ook dit gebied wordt (aan de noordzijde) begrensd door een centraal gelegen watergang in de wijk. Bovendien kent het een stratenpatroon met noord-zuid en oost-west gerichte straten met eenrichtingsver-


keer. Voor mensen die de omgeving niet kennen kan het een doolhof van straten zijn. In dit deelgebied ligt ook een basisschool: De Vossenburch. Woongoed bezit in dit deelgebied veel huurwoningen.

Meander- en Driewegenhof

Uit de gesprekken met de bewoners en de Sterkte/Zwakte analyse komen de volgende punten naar voren: • D e ruime opzet van de buurt; • De woningen zijn betaalbaar; • Veel groen in de buurt. In dit gebied zijn drie types woningen aanwezig: flats, rijwoningen en appartementen. In het noordelijke deel zijn appartementen in drie lagen gebouwd in een U-vorm rondom een groen binnenplein. Het noordelijk deel heeft een strakke strokenverkaveling van rijwoningen waarbij de bergingen aan de voorzijde en de achtertuinen op het zuiden gericht zijn. De woningen grenzen aan autovrije voetpaden, waardoor het een kindvriendelijke buurt is. Doordat de bergingen aan de voorzijde zijn gesitueerd, en er aan de tuinzijde diverse types afschermingen zijn toegepast, ontstaan “rommelige” straatwanden die het beeld bepalen. Tevens is de openbare ruimte tussen de woningen beperkt.

Buitenhove

In het zuidelijk deel staat een groot flatgebouw (zes lagen) in een meandervorm. Het straatbeeld van de weg is zeer stenig. Aan de zuidzijde van de Meanderflat zijn vier gebouwen geplaatst met vier lagen (Driewegenhof). De eerste laag omvat garageboxen. Aan de westzijde van de flats liggen groene gebieden, terwijl de parkeerplaatsen aan de oostzijde een stenige aanblik bieden. In het gebied zijn enkele bedrijfsfuncties aanwezig: een cafetaria, een benzinestation en een automobielbedrijf.

In dit gebied liggen geschakelde woningen die georiënteerd zijn op een langgerekte straat met parkeerplaatsen. Hier overheerst een stenig karakter. Aan de westzijde ligt een groene zone die een afscherming vormt van het fietspad (De Overloper). Aan de Roozenburglaan en de Vrijlandstraat wordt dit gebied gekenmerkt door afgetopte flats. In dit gebied is ook een rouwcentrum gevestigd. Uit de gesprekken met de bewoners en de Sterkte/Zwakte analyse komen de volgende punten naar voren. • H et openbare groen en het privégroen sluiten mooi op elkaar aan; • Fietspad De Overloper wordt met name in de avonduren als onveilig ervaren en dan vermeden door de bewoners van Mortiere als verbindingsroute tussen Mortiere en winkelcentrum/binnenstad.

31

Uit de gesprekken met de bewoners en de Sterkte/Zwakte analyse komen de volgende punten naar voren. Opvallend is dat deze buurt ook vaak wordt genoemd in de gesprekken met de bewoners.


• In de Sterkte/Zwakte analyse wordt gesteld dat de verdeling tussen koop- en huurwoningen niet in evenwicht is: er zijn teveel huurwoningen; • Het groen van de tuinen is niet zichtbaar vanwege schuttingen en aan de voorzijde van de woningen is alleen een pad en een schuur aanwezig. Deze schuren belemmeren ook het sociaal contact met de buren en de buurt. Het zou een kans zijn om deze schuurtjes te verplaatsen; • Veel deelnemers aan het Breed groepsgesprek voelen zich op bepaalde plekken in de wijk niet altijd veilig, omdat zich daar mee incidenten voordoen dan elders in de wijk. In deze buurt voelen ze zich geïntimideerd door rondhangende jeugd; • Volgens de deelnemers aan het Breed groepsgesprek en de wijktafel is er weinig sociale cohesie in de buurt, onder andere door de concentratie van mensen met sociale, psychische en/of financiële problemen; • Verpaupering van de buurt ligt op de loer als er niet wordt ingegrepen; • Het is een kinderrijk gebied mede door de ruime woningen aan de Driewegenhof en de Meanderlaan.

Aan de zuidzijde (Piersland) zijn in de jaren ‘90 woningen gerealiseerd die qua typologie, architectuur en materiaalgebruik sterk verschillen van de overige woningen. Gervinsland en omgeving heeft een erfstructuur. De entrees van het gebied zijn duidelijk herkenbaar; hier liggen de parkeerterreinen. Het woongedeelte ligt verhoogd ten opzichte van de omgeving. De woningen vallen op door de toegepaste gevelbekleding (grindplaten).Op een aantal plaatsen is een groen plein aanwezig, maar in het straatbeeld wordt de groene uitstraling bepaald door het aanwezige privégroen. Ten zuiden van dit gebied liggen vrijstaande en geschakelde woningen. Uit de gesprekken met de bewoners en de Sterkte/Zwakte analyse komen de volgende punten naar voren. • De verdeling tussen koop- en huurwoningen is goed. Ook de verdeling van oudere en jongere huurders is volgens de Sterkte/Zwakte analyse op buurtniveau prima; • In de Landen zijn veel ruime woningen; • De buurt is autoluw; • In de top drie van het wijkplan 2012 is een gewenst zebrapad opgenomen bij de bushalte Dauwendaelselaan ter hoogte van Girsesland; • De deelnemers van de wijktafel vinden de uitstraling van de woningen met grindplaten zwak. In de Sterkte/Zwakte analyse op buurtniveau wordt het verbeteren van de uitstraling/meer luxe aanbrengen als kans gezien. Medes

Landen

Typerend voor Vromoldsland en omgeving zijn de rijwoningen aan een rechthoekig stratenpatroon. Op een aantal plaatsen zijn doorsteken gemaakt ten behoeve van ontsluiting van de woningen. Aan de oostzijde zijn de straten niet toegankelijk voor het autoverkeer, zodat rustige kindvriendelijke hofjes zijn ontstaan. Centraal in het gebied ligt een groene ruimte. Aan de oostzijde ligt een groene zone die een afscherming vormt van het fietspad (De Overloper). De architectuur van de woningen loopt uiteen.

32

In Duunmede domineert één architectuurstijl, waardoor de samenhang wordt versterkt. Er zijn variaties gemaakt in hoogteverschillen, verschillende nokrichtingen en inspringende gevelrooilijnen om diversiteit in het straatbeeld aan te geven. De ontsluitingsstructuur bestaat uit twee oost-westgerichte straten met noord-zuid gerichte woonstraten. Deze zijn deels niet toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer (erfkarakter). Er zijn een aantal pleinen. Westmede en omgeving lijkt in opzet en architectuur erg veel op Duunmede. De ontsluiting bestaat ook uit twee oost-west gerichte ontsluitingsstraten. Vanaf deze straten zijn erven gecreëerd die dwars op de ontsluiting liggen. De uitstraling is stenig, doordat er relatief weinig beplanting aanwezig is.


In het zuidelijke deel zijn woningen met een andere architectuur gelegen. Deze woningen bestaan uit drie lagen (drive-in woningen). In het noordelijk deel is een aantal vrijstaande en twee-onder-een-kapwoningen gerealiseerd.

Begraafplaats

De begraafplaats en het crematorium liggen in de zone tussen Nieuwlandseweg en de woonbebouwing aan de Kruitmolenlaan. Functie en inrichting resulteren in een groen gebied. Sportvelden

Uit de gesprekken met de bewoners en de Sterkte/Zwakte analyse komen de volgende punten naar voren. • In de buurt wonen veel betrokken bewoners. Ook zijn volgens de Sterkte/Zwakte analyse op buurtniveau de sociale vaardigheden in deze buurt goed; • De buurt is ruim opgezet en veel woningen zijn ruim van binnen. Door de waterpartijen oogt de buurt ruim. Wel is er weinig groen in de buurt; • Het voetgangerstunneltje naar het park Meiveld geeft een gevoel van sociale onveiligheid.

33

Het zuidelijke deel van de groene zone langs de Nieuw landseweg bestaat uit sportvoorzieningen, afgeschermd door een forse groene wand. Op één locatie is deze wand doorbroken door de aanwezigheid van een parkeerplaats. Tegenover de sportvelden ligt de Kruitmolenlaan. Het groene karakter van het straatbeeld wordt bepaald door privégroen in de tuinen.


2.7 Samenvatting analyses De volgende samenvatting van dit hoofdstuk vormt de opmaat voor het volgende hoofdstuk “Opgaven voor morgen`. Gebiedsbeschrijving en infrastructuur Dauwendaele is een ruime, groene en waterrijke wijk. De Edelstenenbuurt wijkt hier met haar compacte ruimtelijke opzet duidelijk van af. Dauwendaele is zo opgezet dat alle wegen en fietspaden uitkomen op de Vrijlandstraat, waar ook de meeste voorzieningen liggen. De bewoners uit Dauwendaele en Mortiere vinden dat de fietsroutes naar het winkelcentrum en de binnenstad verbeterd moeten worden. Zo stopt fietspad De Overloper abrupt bij het winkelcentrum en is de fietstunnel bij het NS station vooral verbonden met de Kruitmolenlaan en niet met de rest van de wijk. De fietsen autoverbindingen met de andere wijken en de binnenstad worden onderbroken door harde barrières als Schroeweg, Torenweg, kanaal en spoor. De Edelstenenbuurt vormt door de afwijkende wegenstructuur ten opzichte van de rest van Dauwendaele een barrière tussen de stad en de rest van de wijk. Woningen De woonmilieus met ruime en betaalbare eengezinswoningen met tuin en groen en water in de buurt worden gewaardeerd door de bewoners van Dauwendaele. De andere woonmilieus met appartementen en dicht op elkaar gebouwde woningen worden duidelijk als minder ervaren. De betaalbare eengezinswoningen zijn interessant voor starters op de woningmarkt die op zoek zijn naar een huur- of koopwoning buiten het centrum. De vraag naar betaalbare huurwoningen is gezien de wachttijden groot. De vraag van starters naar betaalbare koopwoningen is in vergelijking met de rest van de gemeente Middelburg iets groter; in Dauwendaele staan de betaalbare woningen tot € 250.000 minder lang te koop dan in de rest van Middelburg. Opvallend is vooral dat het aanbod woningen boven € 250.000 in Dauwendaele zeer beperkt is. Dauwendaele is in de jaren ´70 met name opgezet om jonge gezinnen te huisvesten. Voor de leefbaarheid in de wijk willen de bewoners deze groep graag behouden en aantrekken. De ruime goedkope woningen zijn aantrekkelijk voor jonge gezinnen. Voor gezinnen die binnen de wijk wooncarrière willen maken zijn de mogelijkheden echter beperkt. De wijk bestaat namelijk vooral uit goedkope huurwoningen, vooral het aanbod koopwoningen boven de € 200.000 en huurwoningen boven de huursubsidiegrens is zeer beperkt. Met nieuwbouw op leegkomende locaties zou deze groep bediend kunnen worden. In veel buurten zijn er meer huur- dan koopwoningen. Bewoners vinden een evenwichtige mix tussen huuren koopwoningen belangrijk voor de leefbaarheid in de buurten. De afgelopen jaren zijn in Dauwendaele al veel huurwonin-

34

gen verkocht. Het verkoopprogramma van Woongoed biedt mogelijkheden om in meer buurten een evenwicht te krijgen tussen koop en huur. De senioren in de wijk hebben een ruime keuze in seniorenen zorgwoningen in de wijk. De afgelopen jaren is het aanbod alleen maar toegenomen. Door de toenemende vergrijzing in de wijk zal het echter ook onontkoombaar zijn om de bestaande woningvoorraad met allerlei aanpassingen levensloopbestendig te maken. Dauwendaele verschilt hierin niet met andere wijken en kernen in Middelburg. De onderhoudstoestand van sommige koopwoningen in de wijk is slecht. Bewoners ervaren dat sommige woningkopers het onderhoud van de woning niet goed kunnen overzien. Samenleven De tevredenheid van de inwoners van Dauwendaele over de wijk als woonplaats ligt lager dan in de andere Middelburgse wijken. In de meeste buurten zijn de mensen echter tevreden met hun woonomgeving. Er komen ook geen opvallende sociale problemen voor. Over een aantal straten in de wijk zijn de bewoners minder te spreken. In deze straten staan meer huizen die slecht onderhouden zijn en er is meer overlast van bewoners. In deze straten wonen meer culturen door elkaar. De cultuurverschillen leiden soms tot conflicten. In deze straten voelen de bewoners uit Dauwendaele en Mortiere zich onveiliger. Deze straten zijn vooral te vinden in de Edelstenenbuurt, Buitenhove en Meander- en Driewegenhof, de problemen en conflicten hebben echter invloed op het imago van de hele wijk. Verhoudingsgewijs hebben veel mensen in Dauwendaele een laag inkomen; huishoudens met zeer beperkte financiële middelen wonen door de hele wijk. Veel bewoners kunnen bijvoorbeeld de ouderbijdrage van de school en het lidmaatschap van een (sport)vereniging niet meer betalen. Uit de wijk komen signalen dat de betrokkenheid van sommige ouders bij hun kinderen beperkt is. Basisscholen en verenigingen hebben soms moeite om activiteiten te organiseren waarbij ouderhulp essentieel is. De bewoners constateren dat veel kinderen in de wijk opgroeien in een zwak- en/of probleemgezin. Vaak spelen er dan financiële- en opvoedproblemen in een gezin. Bewoners en professionals maken zich bovendien zorgen over de jeugd in de puberleeftijd die dreigt af te glijden naar een crimineel milieu. Ook over de ouderen in de wijk maken de bewoners zich zorgen. Veel ouderen zijn namelijk eenzaam. Daarentegen zijn de bewoners positief over de sociale samenhang tussen de oudere bewoners in de wijk. Tenslotte is een aandachtspunt dat de mensen in Dauwendaele in vergelijking met die uit de andere Middelburgse wijken negatiever zijn over de eigen gezondheid. Voorzieningen Dauwendaele heeft een gevarieerd en uitgebreid aanbod aan voorzieningen. De winkelvoorzieningen in de wijk staan wel onder druk. Het wijkwinkelcentrum is steeds minder goed


in staat om klanten aan te trekken. De meer koopkrachtige bewoners uit de Mortiere kiezen voor winkels in verder gelegen wijken en steden. Een beter aanbod, een goede uitstraling en betere verkeersverbindingen met de Mortiere zijn noodzakelijk voor de levensvatbaarheid van het winkelcentrum in het huidige locatiegebied. De bewoners hebben de keuze uit drie verschillende basisscholen in de wijk, alle drie met een eigen karakter en imago. De meeste kinderen uit Dauwendaele gaan naar één van deze scholen in de wijk. Voor de kinderen uit Mortiere zijn de scholen in Dauwendaele dichtbij. Toch kiezen de ouders van de kinderen uit Mortiere vaker voor basisonderwijs in een andere wijk of kern. Voorzichtige conclusie is dat de scholen in Dauwendaele niet aantrekkelijk genoeg zijn voor de ouders uit Mortiere. Op dit moment is niet duidelijk wat er nodig is om de kinderen uit Mortiere aan te trekken. Ook welke rol een fysieke Brede School hierin kan spelen moet nog onderzocht worden. Wat wel helder is, is dat de mensen die wonen en werken in Dauwendaele en de Mortiere het belangrijk vinden voor de levensvatbaarheid van de scholen dat meer kinderen uit de Mortiere kiezen voor onderwijs in Dauwendaele. Veel kinderen in de wijk bewegen onvoldoende. Daarnaast vertoont een groep jongeren in de wijk asociaal gedrag. De

35

sportverenigingen in de wijk kunnen en willen een rol spelen om de kinderen meer te laten bewegen en meer te betrekken bij de wijk. Vooral FC Dauwendaele heeft veel ambities op dat gebied. Die ambities willen ze verwezenlijken door onder meer samen te werken met andere organisaties in de wijk zoals scholen, kinderopvang en Stichting Wijk Dauwendaele. In de wijk zijn maar liefst 13 speeltuintjes waar kinderen kunnen spelen en bewegen. Toch ervaren de bewoners de speelmogelijkheden voor de kinderen in de buitenruimte als matig. Buurten Dauwendaele is te verdelen in elf duidelijk herkenbare buurten. De buurten zijn vooral een afspiegeling van de periode waarin ze zijn gebouwd; iedere woonbuurt uit de jaren ‘70 en ’80 in Dauwendaele is op een willekeurige plek in Nederland terug te vinden. Het imago en de uitstraling van de straten in het midden van de wijk vanuit het NS station tot de Torenweg zijn voor de wijk een bedreiging. Deze straten in de Edelstenenbuurt, rondom het winkelcentrum, Buitenhove, Meander- en Driewegenhof komen vaker negatief in het nieuws. De mensen die wonen en werken in Dauwendaele en Mortiere vinden dat de prioriteit in de komende periode moet liggen bij deze straten om de leefbaarheid in de hele wijk te verbeteren.


Herman Satter Directeur openbare basisschool De Vossenburch Onderwijs “Wat de wijk nodig heeft de komende tien jaar? Een brede school met voorzieningen als hart van de wijk. Daarnaast kan Dauwendaele niet zonder de inzet van betrokken bewoners.”

36


3. Opgaven voor morgen

3.1 Inleiding Op basis van de analyse van de wijk (vorige hoofdstuk) en van bijeenkomsten in juni 2012 met bewoners van Dauwendaele en Mortiere en mensen die er werken, zijn de opgaven voor de toekomst geformuleerd en in volgorde van belangrijkheid gezet. Het aanpakken van deze opgaven leidt tot een verbetering van het woon- en leefklimaat van de wijk en zal de aantrekkingskracht van Dauwendaele voor nieuwe bewoners vergroten.

3.2 De opgaven voor de komende 10 jaar De voor Dauwendaele geformuleerde opgaven vormen de kaders waarbinnen de wijkvisie met alle betrokkenen wordt uitgewerkt. Ze hebben een maatschappelijke, ruimtelijke of volkshuisvestelijke achtergrond, zijn afzonderlijk te omschrijven, maar staan niet los van elkaar. In de wijkvisie maken wij de dwarsverbanden tussen de verschillende opgaven zichtbaar.

Bewoners van Dauwendaele en Mortiere en mensen die er werken gaven in juni 2012 aan welke opgaven naar hun mening prioriteit moeten krijgen. We zetten de opgaven hierna op een rij, waarbij op verzoek van mevrouw Karelse, vertegenwoordiger van kerkgemeente De Hoeksteen, de opgave ‘Meer aandacht voor de sociale minima’ is toegevoegd.

37

Opgaven voor de wijk Dauwendaele (willekeurige volgorde) 1. A anpakken van verpauperde woningen en tuinen In de wijk staat een aantal slecht onderhouden woningen en tuinen. 2. Straatbeeld verfraaien Sommige straten worden als sfeerloos en eentonig gezien. 3. Openbaar vervoer verbeteren Afgelopen jaar is het openbaar vervoer versoberd. 4. Verbeteren fiets-/autoroutes van, naar en door Dauwendaele De routes in de wijk en naar andere wijken sluiten niet goed op elkaar aan en sommige routes worden als onveilig ervaren. 5. Verder verbeteren van groen en water in de wijk Met de groen-blauwe route is een eerste stap gezet. 6. Meer verschillende woningtypes in de wijk (koop/ huur) Er zijn veel dezelfde woningtypes in dezelfde prijsklasse. 7. Een aantrekkelijk winkelcentrum voor de bewoners van Dauwendaele en Mortiere Er is sprake van terugloop en leegstand in het huidige winkelcentrum Dauwendaele. 8. Aantrekkelijke basisscholen in de wijk voor de kinderen en ouders uit Dauwendaele en de Mortiere De huidige scholen worden als niet aantrekkelijk ervaren door bewoners uit de Mortiere. 9. Behoud en verbeteren van de aanwezige medische voorzieningen in de wijk In vergelijking met de andere wijken zijn er veel medische voorzieningen in de wijk Dauwendaele. 10. Behoud en verbeteren van de (sport-)verenigingen in de wijk Jongeren in Dauwendaele bewegen en ondernemen minder dan in andere wijken. 11. Behoud en verbeteren van de aanwezige speelplekken er zijn veel speelplekken in de wijk, maar er is toch ontevredenheid hierover. 12. Jongerenoverlast beperken Er wordt veel overlast ervaren van rondhangende jongeren op straat en bij het winkelcentrum. 13. Meer aandacht voor elkaar, de saamhorigheid vergroten Bewoners kennen elkaar vaak niet.


14. Aandacht voor jonge gezinnen en starters in de wijk Jonge gezinnen zijn belangrijk voor de leefbaarheid in de wijk. 15. Meer aandacht voor de gezondheid van bewoners Bijna 15% van de bewoners van Dauwendaele geeft aan dat zij de eigen gezondheid als slecht tot zeer slecht ervaren. Dat is hoger dan in andere wijken. 16. Imago van de wijk verbeteren De bewoners geven aan dat de wijk met een slecht imago kampt door incidenten, terwijl veel mensen wel tevreden zijn met hun wijk. 17. Meer aandacht voor sociale minima (kwetsbare groep)

De mensen die wonen en werken in Dauwendaele en Mortiere maakten duidelijke keuzes. Zeven opgaven kregen meer dan tien stickers, waarvan ‘Een aantrekkelijk winkelcentrum’ en ‘Aanpak van verpauperde woningen’ zelfs meer dan twintig. In de top zeven zitten opgaven met een maatschappelijke, ruimtelijke en volkshuisvestelijke achtergrond. Opvallend is dat een aantal opgaven niet tot nauwelijks scoorde, ook nu weer opgaven met een maatschappelijke, ruimtelijke en volkshuisvestelijke achtergrond. Begrijpelijkerwijs is de meeste tijd besteed aan de opgaven met de hoogste notering.

Bij binnenkomst kreeg iedereen 5 stickers met het verzoek om deze bij de 17 opgaven te plakken. De stickers mochten worden verdeeld over de opgaven, maar ook allemaal bij één opgave worden geplakt.

De belangrijkste opgaven volgens de mensen die wonen en werken in Dauwendaele en Mortiere: Top 3 A. Een aantrekkelijk winkelcentrum voor de bewoners van Dauwendaele en Mortiere (26 stickers) B. Aanpakken van verpauperde woningen en tuinen (21 stickers) C. Meer aandacht voor sociale minima (kwetsbare groep) (20 stickers) En verder D. Meer aandacht voor elkaar, de saamhorigheid vergroten (15 stickers) E. Jongerenoverlast beperken (14 stickers) F. Aantrekkelijke basisscholen in de wijk voor de kinderen en ouders uit Dauwendaele en de Mortiere (13 stickers) G. Verbeteren fiets-/autoroutes van, naar en door Dauwendaele (11 stickers)

38


3.3 Thema’s voor de toekomst Met de belangrijkste toekomstopgaven van Dauwendaele voor ogen tekenen zich drie thema’s af die de komende jaren richting moeten geven aan de inspanningen: de wijk met goede voorzieningen, de sociale wijk en de wijk waar je prettig kunt wonen. Hierna werken we de drie thema’s uit: eerst het doel dat we ermee willen bereiken, vervolgens een korte toelichting en tenslotte de uitwerking van de opgaven. De uitwerking is niet steeds in één hokje te vangen: soms benoemen we concrete maatregelen en soms dragen we oplossingsrichtingen aan voor gemeente, Woongoed, organisaties en/of bewoners.

Denkend aan Dauwendaele in 2022… zien we een wijk met goede voorzieningen en een kloppend hart

DRO B E OM EL D

Voor de meeste (basis)voorzieningen hoef je Dauwendaele niet uit. Inwoners gaan bijvoorbeeld met veel plezier winkelen in het vernieuwde winkelcentrum. Waar het winkelcentrum eerst het hart van de wijk was, is dat nu een onderdeel van dat kloppende hart. Dit komt mede door de verbeterde parkeervoorzieningen en toegangswegen. Ook de komst van een grote supermarkt en discounter hebben hieraan bijgedragen. De sportcentra vormen de basis voor vele sportieve en sociale activiteiten. Kinderen vanuit Dauwendaele en de Mortiere bezoeken de brede school, die naast hoogwaardig onderwijs ook veel buitenschoolse activiteiten aanbiedt. Er is in het centrum een kinderopvang aanwezig, alsmede een ouderenzorg en een consultatiebureau. De school profileert zich als sportieve school en werkt hier nauw samen met de sportverenigingen uit de buurt. Zichtbaar is dat steeds meer kinderen in verenigingsverband gaan sporten. Door de sterke bevolkingsgroei van de Mortiere sporten veel kinderen uit deze wijk nu in Dauwendaele. Dit wordt hun ouders nu ook gemakkelijk gemaakt, want vanuit school kunnen kinderen direct naar de sportverenigingen onder toeziend oog van de buitenschoolse opvang. Mede met Europees geld is daarnaast een fietsroute aangelegd naar sportpark De Kruitmolen.

Een wijk met goede voorzieningen Doel: De kwaliteit van de voorzieningen op peil houden of verbeteren. Toelichting: Het aantal voorzieningen in de wijk staat niet ter discussie. De mensen die wonen en werken in Dauwendaele en Mortiere vinden dat er voldoende voorzieningen aanwezig zijn, of het nu gaat om de winkels, de medische voorzieningen, de verenigingen of de speelplekken in de wijk. Maar men is vooral ongerust over de kwaliteit van de voorzieningen, in het bijzonder van het winkelcentrum.

39

Opgave 1: Een aantrekkelijk winkelcentrum voor de bewoners van Dauwendaele en Mortiere Een ‘nieuw perspectief’ voor het winkelcentrum. Om dit te bereiken zijn vier doelen benoemd: A Het winkelcentrum als hart in/van de wijk In de Kwaliteitsatlas Middelburg is vastgelegd dat de wijkwinkelcentra het hart van de wijk vormen en dat detailhandel daar geconcentreerd moet worden. De gemeente wil in Dauwendaele een goed functionerend winkelcentrum met financieel gezonde bedrijven. Ook de verbetering van de uitstraling van het winkelcentrum en de directe omgeving is voor de gemeente een belangrijk uitgangspunt. Het winkelcentrum is op ’t ogenblik in zekere zin wel het hart van de wijk en een plek met voorzieningen die als een sociale ontmoetingsplaats fungeert. Maar door het introverte


karakter, de leegstand van winkelpanden en het verpauperde uiterlijk kan het huidige winkelcentrum die gewenste centrumfunctie niet vervullen. De gemeente heeft met de winkeliers en eigenaren in het winkelcentrum een analyse gemaakt van de problemen van het winkelcentrum. Dit heeft geleid tot de volgende uitgangspunten voor herstructurering:

versterking van de functie ‘Hart van de wijk’;  Vanuit het perspectief van het winkelcentrum is er veel voor te zeggen om hier ook de nieuwe Brede School te situeren;  De aanwezigheid van verschillende voorzieningen bij elkaar kan de sociale ontmoetingsfunctie versterken, maar voorkom wel dat ze elkaar niet tot last zijn.

 Vergroten van de parkeercapaciteit;  Parkeren op het maaiveld en geconcentreerd op één plek;  Representatieve gevels, ingangen winkels aan de buitenzijde van het winkelcentrum, ongedaan maken introverte karakter;  Koppelen van de langzaam verkeersverbindingen;  Laden/lossen supermarkten op één plek;  Overzichtelijke en evenwichtige routing voor bezoekers, optimale ‘doorbloeding’;  Horeca aan de buitenzijde van het winkelcentrum. Bij die herontwikkeling van het winkelcentrum worden de volgende zaken ook onderzocht:  Wonen boven de winkels. Effecten voor de uitstraling (bebouwingshoogte), financiële haalbaarheid en functionaliteit van het winkelcentrum;  Rol en positie van de nabijgelegen kantoren;  Verplaatsing van het ontmoetingscentrum naar een locatie in of buiten het winkelcentrum;  Rol en positie van het Gezondheidscentrum en Rustenburg;  Impact van nieuwbouw van een nieuwe Brede School na 2018 in de omgeving van het winkelcentrum. Tijdens de bijeenkomsten in juni 2012 met mensen die wonen en werken in Dauwendaele en Mortiere kwamen deels dezelfde, maar ook nog andere punten in beeld:  Kijk niet te eng naar de huidige begrenzing van het winkelcentrum. Betrek ook het gebied erbij van de afgetopte flats tussen Vrijlandstraat, Roozenburglaan en De Overloper, ook de nabijgelegen kantoren. Met ook het Gezondheidscentrum erbij en de voorzieningen van Zorgstroom kun je een beter toekomstperspectief ontwikkelen;  Een tenminste gedeeltelijk overdekt winkelcentrum helpt het doel te bereiken, evenals voldoende parkeren;  Ook in de avonduren moet er wat te doen zijn en ook dan moet er geen sprake zijn van overlast;  Bekijk ook de mogelijkheden van een aanvullende woonfunctie, in het belang van de financiële haalbaarheid, ter vergroting van de bestedingsmogelijkheden en voor de

B Een gevarieerd winkelaanbod met winkels die ook aansluiten op de wensen van de bewoners uit Mortiere De ondernemers in het winkelcentrum geven in gesprekken met de gemeente aan dat voor de toekomstkansen van het centrum een grote supermarkt en een discounter essentieel zijn. Advies- en onderzoeksgroepen bevestigen dit beeld van de ondernemers in het winkelcentrum; wijkcentra zonder grote supermarkt zijn gedoemd tot mislukken. De toekomstperspectieven voor wijkwinkelcentra met een prettige mix van supermarkt(en), huishoudelijke artikelen (Blokker, Marskramer), slijterij en drogist zijn goed1. De bewoners zelf borduren hier op voort met hun ervaring dat de huidige variatie in het winkelaanbod niet problematisch is, maar dat er wel aanvullingen worden gewenst: een discounter en een winkel uit een drogisterijketen; ook fietsenwinkel en cadeauwinkel zijn genoemd. Het winkelcentrum wordt ook aantrekkelijker als er meer activiteiten zijn in de avonduren, bijvoorbeeld door horeca met terrassen aan de buitenkant van het centrum te situeren. C Goede bereikbaarheid vanuit Dauwendaele en de Mortiere met auto, fiets en te voet De bereikbaarheid van het winkelcentrum is volgens de deelnemers aan de werkgroep voorzieningen wel goed. Dat geldt ook voor de bereikbaarheid vanuit de Mortiere via de Roozenburglaan en de Overloper (wat lastiger via de Dauwendaelselaan vanwege het verloop van die straat). Opgemerkt is dat de bereikbaarheid van het winkelcentrum Middelburg Zuid vanuit de Mortiere lastiger is. De keus om dan niet naar het winkelcentrum Dauwendaele te gaan hangt dus niet samen met de bereikbaarheid.

1 Rapport Succesvol Veranderen, Snoeien in het winkellandschap, Stec Groep 2012

40


Wel moet het parkeren bij het winkelcentrum aantrekkelijker worden gemaakt; zie ook hiervoor onder ‘Het winkelcentrum als hart van/in de wijk. Rondom het winkelcentrum zijn voldoende parkeerplaatsen, een groot voordeel ten opzichte van andere centra in Middelburg. De vraag is nog of dit concurrentievoordeel meer oplevert als er voor één parkeerregime voor alle parkeerplaatsen wordt gekozen. Het huidige verschil tussen wel of geen blauwe zone kan verwarrend werken bij de klanten. Vanuit de bewoners kwam nog de suggestie om goed te kijken naar de bereikbaarheid van het winkelcentrum voor ouderen, zoals de oversteekbaarheid van de Roozenburglaan. De sociale veiligheid van fietspad De Overloper moet met name in de avonduren verbeterd worden. Onveiligheidsgevoelens spelen al een aantal jaren. In 2006 gaven bewoners van Dauwendaele in het kader van het project Veilige Linten2 aan dat zij De Overloper in de avonduren niet willen gebruiken. De voorkeur ging toen uit naar het veiliger maken van de Roozenburglaan voor zowel voetgangers als fietsers in plaats van het veiliger maken van De Overloper. Recentelijk zijn de heggen naast het fietspad in verband met gemeentelijke bezuinigingen verlaagd. Mogelijk heeft deze ingreep een positief effect op de sociale veiligheid. D Een betere uitstraling/beleving, inclusief toegankelijkheid en horeca met terrassen De uitstraling van het winkelcentrum moet fors veranderen, daarover is iedereen het eens. De besloten indruk van het winkelgebied en het gebrek aan uitstraling naar de omgeving zijn velen een doorn in het oog. De ‘representatieve’ gevels van de winkels liggen veelal in het centrum zelf, maar zelfs daar zijn de etalages vaak de achterkanten zoals van de supermarkt en het buurtcentrum. De buitenkant van het winkelcentrum wordt gevormd door de achterkanten van de winkels. Dit is in belangrijke mate bepalend voor de negatieve uitstraling naar de omgeving.

Een naar buiten gericht winkelcentrum heeft veel meer potentie als ontmoetingsplek, als plaats waar mensen samen kunnen komen en men het prettig vindt om iets langer te verblijven. Door ook de horeca aan de buitenzijde te plaatsen draagt men ertoe bij dat het winkelcentrum ook in de avonduren en in de weekends een ontmoetingsplek kan worden. Dit valt verder te versterken door het organiseren van activiteiten in en rondom het winkelcentrum zoals een regionale productenmarkt, een braderie of een drive-in bioscoop. Bij de uitwerking moet ook het volgende worden betrokken:  Gelijkvloers winkelen en parkeren in plaats van een ‘opgetild’ winkelcentrum ten opzichte van het parkeergebied;  Een duidelijk herkenbare routing in het winkelcentrum;  De realisatie van speelvoorzieningen voor kinderen in of rondom het winkelcentrum. De voorzitter van de vereniging van eigenaren van het winkelcentrum was in de PZC heel duidelijk over een belangrijk onderdeel van de vernieuwing van het overdekte winkelcentrum: “ Het dak gaat eraf”. Een aantal mensen die wonen en werken in Dauwendaele en Mortiere gaven tijdens de bijeenkomsten in juni 2012 een andere mening; zij hechten juist aan een (deels) overdekt winkelcentrum. Als praktische tip hebben zij ook meegegeven, maar tegen die tijd is dit vast al gemeengoed: zorg voor oplaadpunt voor elektrische fiets en auto. Opgave 2: Aantrekkelijke basisscholen in de wijk voor de kinderen en ouders uit Dauwendaele en Mortiere In Dauwendaele werken de drie basisscholen inhoudelijk samen in de Brede School Dauwendaele-Mortiere. Basisschool De Lonneboot uit Nieuw- en Sint Joosland heeft zich ook aangesloten. Fysiek zijn de basisscholen nu nog op vier afzonderlijke locaties gehuisvest. In het Integrale Huisvestingsplan Onderwijs 2009-2030 is aangegeven dat t.z.t. in de wijk Dauwendaele-Mortiere ook fysiek een Brede Schoolvoorziening zal worden gerealiseerd. Ook de al in Dauwendaele-Mortiere aanwezige voor- en naschoolse opvang kan naast andere voorzieningen in een dergelijke accommodatie onderdak vinden. De schoolbesturen van de Wilgenhof, De Vossenburch en de Franciscusschool hebben aangegeven om op termijn tot gezamenlijke huisvesting in een multifunctionele accommodatie te komen in Dauwendaele-Mortiere. Alle drie de besturen geven aan dat het belangrijk is dat er eerst een gezamenlijke visie wordt geformuleerd die uitgaat van de school als hart van de wijk. Zij vinden het verder belangrijk om alle onderwijsgevenden in een vroegtijdig stadium erbij te betrekken.

2 De gemeente wil de routes naar de voorzieningen in de wijken veilig bereikbaar en toegankelijk maken, ook voor de zwakkere verkeersdeelnemers. In 2006 is met bewoners informatie verzameld en een veilige route vastgesteld.

41


Will Sweere Voorzitter wijktafel Diversiteit “Een sterk punt van de wijk is de grote verscheidenheid aan inwoners. Er zijn veel nationaliteiten. Tegelijkertijd kan dit ook een zwak punt zijn door onbegrip voor elkaars cultuur.”

42


Deze wijkvisie moet ook aanknopingspunten opleveren voor de locatiekeuze van een nieuwe Brede School. De scholen en de gemeente zullen in de komende jaren een locatie moeten kiezen op basis van een gezamenlijke visie. In ieder geval wordt daarbij rekening gehouden met het huidige voorzieningenniveau (voornamelijk geconcentreerd in Dauwendaele), de bevolkingssamenstelling en –grootte en de bereikbaarheid. Een nieuw gymnastieklokaal zal ook onderdeel van die huisvesting moeten zijn. Het huidige lokaal aan de Roozenburglaan dateert uit 1971 en vervangende nieuwbouw van dit lokaal is op termijn eveneens noodzakelijk. Belangrijk is ook de landelijke regelgeving met betrekking tot de locatie van scholen binnen de gemeente. Een nieuw te bouwen school in Dauwendaele-Mortiere mag namelijk op basis van deze regelgeving niet binnen een straal van 2 kilometer van de school in Nieuw- en Sint Joosland worden gesitueerd. De Mortiere ligt vrijwel geheel binnen deze afstand (zie onderstaande tekening). Bij vestiging van een basisschool binnen deze straal wordt de bekostiging van rijkswege van de Lonneboot beëindigd. De gemeente Middelburg wil de school in Nieuw- en Sint Joosland behouden. Uiteindelijk moeten de scholen op termijn invulling geven aan een nieuwe Brede School, samen met de gemeente. Daarvoor moeten nog veel keuzes gemaakt worden, mede aan de hand van antwoorden op vragen als: ‘Wat maakt de scholen aantrekkelijk, ook voor de mensen in Mortiere’ en ‘Waar moeten we rekening mee houden bij de uiteindelijke locatiebepaling’? Deze vragen zijn ook voorgelegd aan de mensen die wonen en werken in Dauwendaele en Mortiere.

Wat maakt de scholen aantrekkelijk? Wat maakt een nieuwe Brede School aantrekkelijk? Ook voor de kinderen en ouders in Mortiere! De basisscholen moeten inzetten op een goede wisselwerking tussen school en ouders. Dat geldt zowel voor de betrokkenheid van ouders bij het ontwikkelingsproces van hun kinderen thuis, als voor de betrokkenheid van ouders bij de school. De scholen moeten een aantrekkelijk schoolrooster aanbieden voor leerlingen en ouders (halen-brengen, tijdswinst). Een goed rooster bestaat altijd bij de gratie van instemming van de ouders en leerkrachten. Andere zaken die bij de uitwerking worden betrokken:  De scholen moeten ook buitenschoolse opvang bij de school aanbieden. In feite de huidige situatie bij de Wilgenhof en De Vossenburch;  De scholen en de buitenschoolse opvang dienen rekening te houden met de behoeften van kinderen en ouders na schooltijd, bijvoorbeeld met sportactiviteiten. In Middelburg zijn er nu al twee locaties waar de buitenschoolse opvang activiteiten op sportvelden aanbiedt, namelijk in Klarenbeek (in de kantine van Zeelandia) en in Dauwendaele (in de kantine van FC Dauwendaele3). Er is dagelijks plaats voor 20 kinderen van 8 t/m 13 jaar. De kinderen maken voornamelijk gebruik van de voetbalvelden en het kunstgrasveld. In de wintermaanden maken zij gebruik van de sporthal De Kruitmolen en andere gymzalen in de buurt;  De directe omgeving van de scholen moet veilig zijn. De routes naar school moeten veilig zijn. Vooral de Torenweg en dan met name de rotondes moeten niet alleen veilig zijn, maar ook zo worden ervaren door fietsers, voetgangers en automobilisten uit Mortiere en Dauwendaele. Ook in de directe omgeving van de school moeten de kinderen geen gevaar lopen; vooral rond de tijden dat de school begint en uitgaat moet dit worden nagestreefd. Een veilige schoolomgeving stimuleert kinderen om lopend of fietsend naar school te komen. Ouders kunnen hierbij als bijvoorbeeld verkeersouder een belangrijke rol spelen;

3 Sport BSO Move 8up

43


 De school is het hart van de wijk. De school is meer dan alleen een locatie om les te geven. En niet alleen met diverse activiteiten voor kinderen, maar ook voor anderen. De pijlers voor activiteiten van kinderen zijn bijvoorbeeld sport en bewegen, taal, kunst en cultuur. Een nieuw complex = nieuwe uitstraling; zorg voor een aantrekkelijk gebouw;  Het imago van Dauwendaele dient verbeterd te worden (zie: Sociale Wijk);  De scholen hebben contacten met andere disciplines, zoals: medisch, welzijn, sport.Meer samenwerking met sportverenigingen, wijkverenigingen en de Stichting Welzijn Middelburg vergroot de toekomstmogelijkheden van de kinderen uit Mortiere en Dauwendaele.

aandacht voor jonge gezinnen en starters’ zijn de voorzieningen die horen bij een aantrekkelijke gezinswijk zoals scholen, kinderopvang, voldoende speelruimte en activiteiten voor jongeren een vereiste.

Waar moeten we rekening mee houden bij de uiteindelijke locatiebepaling van een nieuwe Brede School voor Dauwendaele en Mortiere? NB: bij een Brede School gaat het om de visie, niet om een hoop stenen! In deze visie noemen we geen ‘kant en klare’ locatie. Op basis van het programma van eisen moeten de scholen en de gemeente een locatie kiezen die geschikt, beschikbaar en haalbaar is. Geen gemakkelijke taak, want elk stukje land in Dauwendaele heeft al een bestemming. Bij de locatiekeuze van de nieuwe Brede School moet men, mede afhankelijk van het programma van eisen, de volgende aspecten meewegen. Binnen de werkgroep zijn deze aspecten ook uitvoerig besproken.  Vanuit het perspectief van het winkelcentrum is er veel voor te zeggen om de nieuwe Brede School daar in de omgeving te bouwen. Dat ondersteunt de opgave ‘Een aantrekkelijk winkelcentrum voor de bewoners van Dauwendaele en Mortiere’ en het daarbij geformuleerde doel ‘Hart van de wijk’;  Als we alleen kijken naar de opgave ‘Aantrekkelijke basisscholen in de wijk voor de kinderen en de ouders uit Dauwendaele en Mortiere’ dan valt goed te bepleiten om een Brede School elders in Dauwendaele, dichter bij de Mortiere, te situeren;  Kijken we ook naar de opgaven ‘Meer aandacht voor de gezondheid van de bewoners’ en ‘Behoud en verbeteren van de sportverenigingen’, dan kan een locatie in de omgeving van het sportcomplex de Kruitmolen en de daar aanwezige sportfaciliteiten niet uitgesloten worden. Opgave 3: Behoud en verbeteren van de aanwezige speelplekken In Dauwendaele zijn veel speelplekken en in de laatste jaren is dit aantal alleen maar toegenomen. Toch zijn de inwoners van de wijk niet tevreden over het aanbod. De deelnemers aan de werkgroep Voorzieningen vinden dat de speelplekken beter afgestemd moeten worden op de wensen en behoeften van kinderen in de verschillende leeftijdsgroepen. Ook om te kunnen werken aan de opgave ‘Meer

44

Om het buiten spelen voor diverse leeftijdsgroepen aantrekkelijker te maken houden we rekening met het volgende:  Betrek de jeugd. Kinderen en jongeren weten zelf het beste wat ze willen; maak samen met hen de plannen. Vraag ook de verenigingen, scholen en Stichting Welzijn Middelburg om hierin te participeren, waarbij belangrijke uitgangspunten zijn de inzet van eigen kracht en informeel netwerk;  Maak gebruik van de kansen die een nieuwe Brede School biedt, bijvoorbeeld voor een multifunctionele openbare speelplek bij de nieuwe Brede School;  Stel de sportvelden van FC Dauwendaele meer open voor de kinderen uit Dauwendaele en Mortiere. Toezicht door ouders of andere wijkbewoners is daarbij wel noodzakelijk;  FC Dauwendaele stelt voor bij de vervanging van het kunstgrasvoetbalveld in 2013 tevens een voetbalkooi te realiseren op de trainingsstrook tussen de sporthal en het kunstgrasveld. De voetbalkooi kan overdag gebruikt worden door de jeugd van de wijk en in de avond door de voetbalclub. Uiteraard moeten er duidelijke afspraken komen over beheer en onderhoud. Een voetbalkooi kan er ook aan bijdragen dat voorkomen wordt dat –zoals nu het geval is- het kunstgrasveld overdag ‘illegaal’ wordt bespeeld door jongeren in de wijk.  Maak gebruik van het potentieel aan vrijwilligers in de wijk, zorg dat deze gevonden en gemobiliseerd worden. FC Dauwendaele wil bijvoorbeeld meer senioren (55 plussers) aantrekken als vrijwilliger. De voetbalclub wil zich meer richten op deze groep door meer oog te hebben voor de specifieke wensen van de groep ouderen; wat kan de voetbalclub voor hen doen en wat kunnen zij voor de club doen;  Maak van de ruimte achter de afgetopte flats aan de Vrijlandstraat een multifunctioneel speelveld. Deze ruimte wordt nu te weinig gebruikt.


Bij deze opgave zijn er voorstellen die mogelijk op een redelijke termijn met een beperkt budget al zijn te realiseren (bijvoorbeeld het verzoek voor een BMX-baan). De werkgroepleden vinden het voor het draagvlak van de wijkvisie belangrijk om op korte termijn resultaten te boeken. Door de gemeentelijke bezuinigingen de komende jaren geldt voor alle speelplekken dat de beperkte financiële middelen nopen tot duidelijke keuzes. Het gaat daarbij niet alleen om de eenmalige kosten van de aanleg van een speelplek, maar vooral om garanties voor het behouden van speelplekken, zoals onderhoud, veiligheid en vervanging.

Denkend aan Dauwendaele in 2022… zien we een wijk waar kinderen veilig kunnen opgroeien

DRO B E OM EL D

Door een preventieve aanpak van de gemeente en organisaties in samenwerking met bewoners en ouders is probleemgedrag en schooluitval sterk gereduceerd. Die preventieve aanpak begint al na de geboorte van een kind. Zo kunnen jonge ouders in de brede school terecht waar zij tevens opvoeden opgroeiondersteuning krijgen. Bewoners en organisaties zijn steeds beter in staat om jongeren op een positieve wijze bij de wijk te betrekken. Door een sociaal werkproject, waarbij jongeren tegen een vergoeding klusjes doen bij anderen in de wijk, is het nog gemakkelijker geworden om elkaar aan te spreken op gedrag. Op initiatief van de voetbalclub FC Dauwendaele zijn veel senioren in de wijk betrokken als vrijwilliger bij de sportclub. De senioren kunnen bij de club sporten, ontspannen en zich inzetten als vrijwilliger. Zoals in elke wijk het geval is, zijn er ook in Dauwendaele jongeren die geen sociaal gedrag vertonen en moeilijk aanspreekbaar zijn op hun gedrag. Dit aantal wordt steeds kleiner. De gemeente werkt met de bewoners en organisaties nauw samen om de jongeren te volgen.

45


Bianca Veldman-Lukas Bewoonster Toekomst “Binnenkort wordt ons eerste kindje geboren. Ik kijk ernaar uit. Hij of zij kan opgroeien in een wijk die door alle verbeteringen steeds mooier wordt. Dauwendaele is een wijk met toekomst.”

46


Opgave 4: Behoud en verbeteren van de sport (verenigingen) in de wijk Sport brengt mensen bij elkaar, geeft invulling aan participatie en verhoogt zelfredzaamheid en emancipatie. Samen iets doen waar je trots op kunt zijn geeft een gevoel van saamhorigheid en draagt bij aan de sociale kwaliteit en weerbaarheid van de wijk. Dit hoeft zich niet te beperken tot sport, maar kan ook door actief lid te zijn van andere verenigingen. Dauwendaele heeft een uitgebreide sportinfrastructuur met een sporthal, voetbalvelden, tennisbanen en een leegstaande accommodatie aan de Kruitmolenlaan. In tegenstelling tot veel andere wijken zijn de sportvoorzieningen niet verhuisd naar de randen van de gemeente. Dat maakt het makkelijker om bewoners te stimuleren te gaan sporten. De praktijk van alledag leert dat sporten bewegingsstimulering het meest succesvol is als activiteiten in of nabij het woongebied van mensen plaatsvinden. FC Dauwendaele wil haar maatschappelijke opdracht de komende jaren verder uitwerken door de jeugd meer te laten bewegen en te betrekken bij de wijk. De voetbalclub wil dat doen door de wisselwerking met scholen en naschoolse opvang te versterken. Ook de ouders van de kinderen en de andere inwoners in de wijk moeten daarbij een rol spelen. In elk geval is daartoe contact nodig tussen de verenigingen onderling om te zien wat men in de wijk kan betekenen.

De afgelopen jaren investeerde de gemeente veel in met name sporten bewegingsstimulering in Dauwendaele. De komende jaren wil de gemeente dit beleid voortzetten door te blijven investeren in het bewegingsonderwijs, het sportbuurtwerk, de sportstimulering van doelgroepen en de sportinfrastructuur. Middelburg participeert sinds 2008 in het Jeugdsportfonds Zeeland. Door een bijdrage uit dit fonds kunnen kinderen van 4 tot 18 jaar die om financiële reden geen lid van een sportvereniging kunnen worden dezelfde kansen geboden als alle andere kinderen4. Ook voor het diplomazwemmen kan een bijdrage gevraagd worden uit dit fonds.

Basisschool De Vossenburch is een sCOOLsport-school. Samen met 12 andere basisscholen in Zeeland werkt De Vossenburch aan een actieve en gezonde leefstijl voor basisschoolleerlingen5. Uitgangspunten van sCOOLsport zijn elke dag bewegen, gezond gewicht, fysiek-mentaal weerbaar zijn en motorisch vaardig zijn. Opgave 5: Behoud en verbeteren van de aanwezige medische voorzieningen in de wijk In Dauwendaele zijn een aantal medische voorzieningen aanwezig. De bewoners zijn over het algemeen tevreden over deze voorzieningen en zien op dit moment geen aanleiding voor verbetering. Naar de toekomst toe is flexibiliteit van belang om op dan wenselijke initiatieven te kunnen inspelen, zo nodig te kunnen verbouwen of uit te breiden.

4 Wanneer een kind in aanmerking komt voor een bijdrage van het Jeugdsportfonds betaalt het fonds de kosten voor contributie en eventueel sportkleding. Het maximum budget is 225 euro per kind per jaar. Huishoudens met een maximum inkomen van 120% van het sociaal minimum komen in aanmerking. 5 De Vossenburch werkt hierin samen met de gemeente, SportZeeland en CIOS Goes.

47


Een sociale wijk Doel: De sociale cohesie behouden en versterken en de leefbaarheid in Dauwendaele verbeteren. Toelichting: Het thema De sociale wijk handelt over de manier waarop mensen in Dauwendaele met elkaar samenleven, de leefbaarheid en de veiligheid in de wijk. Eigenlijk de randvoorwaarden om plezierig te kunnen wonen in je wijk. Binnen dit thema is ook het verbeteren van het imago van de wijk een belangrijk aandachtspunt.

Denkend aan Dauwendaele in 2022… zien we een wijk waar de buren elkaar goed kennen

DRO B E OM EL D

Dauwendaelers kennen elkaar goed. Nieuwe buren worden warm welkom geheten in de straat. In het kader van onbekend maakt onbemind worden er in de wijk diverse activiteiten georganiseerd om het versterken van de band te stimuleren. Dit heeft er mede toe geleid dat Rustenburg en omgeving is opgesierd met bloem- en plantenbakken. Vele mensen zijn lid van een sportvereniging in de wijk. Bewoners die kwetsbaar zijn als gevolg van bijvoorbeeld psychische, psychiatrische of financiële problemen zijn bekend bij organisaties en buurtgenoten. Deze organisaties zorgen er samen voor dat deze mensen niet vereenzamen en deelgenoot blijven uitmaken van de samenleving.

Meer nog dan bij de andere thema’s is de samenhang tussen de geformuleerde opgaven met betrekking tot de sociale wijk groot. Ook de werkgroep Sociale Aanpak heeft dit bij het uitwerken van de opgaven geconstateerd. De grootste schat van Dauwendaele is wel het grote aantal actieve en betrokken bewoners die op allerlei manieren hun energie inzet voor de wijk. Ook de wijkbeheergroep en verschillende maatschappelijke organisaties zijn hier op een positieve manier actief. In de vorige paragraaf hebben we kunnen lezen dat een grotere inzet van de bewoners wel gewenst is. Opgave 1: Meer aandacht voor elkaar, de saamhorigheid vergroten De rode draad is dat mensen elkaar niet meer kennen: “onbekend maakt onbemind”. Als mensen elkaar kennen zijn ze minder bang voor elkaar en durven ze elkaar gemakkelijker wat te vragen. De bewoners zijn daar zelf verantwoordelijk voor. Positieve contacten en relaties in de buurt maken dat bewoners zich meer thuis voelen en verbonden met de buurtbewoners en de omgeving. Zij zullen zich meer met de wijk identificeren. De deelnemers aan de werkgroep Sociale Aanpak vinden een beter contact tussen de directe buren essentieel voor de saamhorigheid in de wijk. Ook het con-

48

tact tussen de elf buurten in Dauwendaele moet verbeterd worden; nu worden de buurten ervaren als ‘eilandjes’ die nauwelijks contact met elkaar hebben. De Stichting Welzijn Middelburg wil graag een rol spelen in het elkaar beter leren kennen in de wijk en de nieuwe werkwijze van het welzijnswerk past daar goed bij. Bij deze werkwijze ligt de nadruk namelijk op het stimuleren van mensen om zelf de verantwoordelijkheid op te pakken en zelf het initiatief te nemen. Om de saamhorigheid in de buurten en de wijk te vergroten maken we werk van de volgende uitgangspunten:  Het stimuleren van ontmoetingen tussen buurtbewoners door het organiseren van bijeenkomsten zoals een rommelmarkt, samen eten of een burendag. In september 2012 is in drie straten een burendag georganiseerd. Bedoeling is om in 2013 ook een burendag te organiseren in verschillende straten;  Directe buren met elkaar in contact brengen;  Nieuwe inwoners van de wijk welkom heten;  Met de nieuwe inwoners de ‘regels’ bespreken die gelden in de buurt of het complex;  De mogelijkheden van sociale media onderzoeken;  De mogelijkheden onderzoeken voor Communities that Care in Dauwendaele. Communities that Care (CtC) is een wijkgerichte aanpak gericht op jongeren en hun omge-


ving. Op dit moment wordt deze methodiek alleen toegepast in Middelburg-Zuid. Het doel van deze methodiek is de sociale veiligheid duurzaam te vergroten en wijken te creëren waarin kinderen en jongeren de mogelijkheid hebben om op te groeien tot volwassenen die een positieve en gewaardeerde rol kunnen spelen in de maatschappij. De duurzaam sociaal veilige wijk is uiteraard niet alleen van belang voor de jeugd, maar vormt tevens een kwalitatieve leefomgeving voor alle bewoners6. Opgave 2: Meer aandacht voor sociale minima/kwetsbare groep Nog teveel mensen in de wijk vallen tussen wal en schip. Vaak omdat zij hun kansen niet kennen of niet pakken. Soms zijn er problemen thuis waar ondersteuning bij nodig is. Soms ook hebben mensen een duwtje nodig om zich persoonlijk te ontwikkelen. Bewoners nemen vaak nog onvoldoende hun eigen verantwoordelijkheid als het gaat om hun eigen welzijn en het leven in de wijk. Dat ligt niet alleen aan de bewoners zelf maar ook aan de cultuur die de laatste tientallen jaren is ontstaan binnen verschillende hulporganisaties. Jarenlang hebben organisaties mensen hun verantwoordelijkheid uit handen genomen. De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) brengt hier verandering in door uit te gaan van de zelfredzaamheid van mensen, van het mobiliseren van hun eigen kracht. Door deze manier van werken kunnen de bewoners veel sneller toegang krijgen tot maatwerk en passende oplossingen. Wie het niet lukt het eigen leven op orde te brengen, kan rekenen op steun van de overheid. In Middelburg kan dat via Porthos, het loket voor alle vragen op het gebied van welzijn, zorg en opgroeien. In Porthos werkt de gemeente samen met diverse organisaties op het gebied van zorg en welzijn. Een aantal jaren geleden is gekozen voor een werkwijze waarbij maatwerk voor mensen het uitganspunt is; welke collectieve of individuele voorzieningen, eigen financiële bijdrage of preventiemaatregelen van toepassing zijn is afhankelijk van

de gezinssituatie, de mogelijkheden, de wensen, het netwerk van de bewoner etc. Die unieke situatie van iedere hulpvrager wordt in Middelburg niet door middel van een formulier vastgesteld, maar in een persoonlijk ‘keukentafelgesprek’ tussen de hulpvrager en een medewerker van Porthos. Deze nieuwe werkwijze moet de komende jaren verder ontwikkeld worden, waardoor de mensen in Middelburg en dus ook in Dauwendaele de zorg en begeleiding krijgen die volgens hun zelf nodig is. En ook belangrijk; dat de mensen die hulp nodig hebben maar niet vragen, gevonden en bereikt kunnen worden.

Er zijn signalen van bewoners en organisaties in de wijk dat een gedeelte van de kwetsbare groep in de wijk moeilijk te traceren of te bereiken is. Het is wel belangrijk dat de behoefte aan hulp op tijd gesignaleerd wordt. Dat vraagt een hechte samenwerking van organisaties. Een grote rol is hier natuurlijk ook weggelegd voor de bewoners zelf. Zij hebben zelf ook de verantwoordelijkheid om, naar eigen kunnen, een bijdrage te leveren aan het verbeteren van het leefklimaat in de wijk. Onderzocht moet worden of een centraal aanspreekpunt voor bewoners bij Porthos haalbaar is. Hier kan men dan terecht voor informatie, voor het afgeven van signalen over medebewoners en voor het aanbieden van eigen diensten.

Will Sweere Voorzitter wijktafel Diversiteit “Een sterk punt van de wijk is de grote verscheidenheid aan inwoners. Er zijn veel nationaliteiten. Tegelijkertijd kan dit ook een zwak punt zijn door onbegrip voor elkaars cultuur.”

6 De gemeenten Terneuzen, Middelburg, Goes en Vlissingen en de provincie Zeeland werken samen om de sociale wijkaanpak vorm te geven. Dit willen ze doen door de methodiek Communities that Care (CtC) in te voeren. Deze methodiek is in de Verenigde Staten ontwikkeld en is sinds 1990 in meer dan 500 gemeenten ingevoerd. Evaluatieonderzoek laat hoopgevende resultaten zien ten aanzien van het terugdringen van gezondheids- en gedragsproblemen bij jongeren.

49


Denkend aan Dauwendaele in 2022… zien we een wijk met herkenbare buurten

DRO B E OM EL D

Dauwendaele kent meerdere buurten. Het eigen karakter van deze buurten blijft behouden. Enkele buurten zijn opgeknapt. Bij een bezoek aan de Edelstenenbuurt zien we dat deze erg in trek is bij jongeren en jonge gezinnen. De jonge gezinnen zijn aangetrokken door de brede school waarin drie scholen nauw samenwerken en nu ook fysiek een brede school vormen. Op sommige oude locaties van de scholen zijn mooie nieuwbouwwoningen gebouwd.

Opgave 3: Imago van de wijk verbeteren Een goed imago is belangrijk voor een wijk. Het bepaalt in grote mate of een wijk aantrekkelijk is, zowel voor de huidige als voor nieuwe bewoners en voor bezoekers. Jammer genoeg heeft Dauwendaele een negatief imago. Dit imago komt niet meer geheel overeen met de ware identiteit van de wijk. De wijk heeft een slechte naam, maar vaak gaat het over kleine deeltjes van de wijk en over een paar bewoners die zich slecht gedragen. In het algemeen gebeuren er veel positieve dingen in de wijk, alleen krijgen die weinig aandacht in de pers. Daarbij komt dat de wijk zeker bepaalde kwaliteiten heeft. Denk aan de betaalbare woningvoorraad, het goede voorzieningenaanbod, de goede verbindingen en het groen in de wijk. Het is dus belangrijk te werken aan het imago van de wijk. Er is geen budget voor groots opgezette communicatiestrategieën, maar kleine dingen kunnen al veel doen. De gemeente, de organisaties in de wijk en de bewoners willen allemaal werken aan een positiever imago van de wijk door het organiseren van kleinschalige activiteiten en ludieke acties die aansluiten op de huidige identiteit van de wijk en de bewoners. Dergelijke goed doordachte acties moeten eraan bijdragen dat bewoners weer trots zijn op

hun wijk en dat de aantrekkelijkheid van de wijk, ook voor buitenstaanders, verbeterd wordt. Opgave 4: Jongerenoverlast voorkomen De bewoners geven aan dat er niet altijd direct en consequent wordt opgetreden tegen overlast, vandalisme of ander wangedrag van een kleine groep jongeren. Terwijl het belangrijk is dat ongepast gedrag in de kiem gesmoord wordt. Extra aandacht van professionals is hierbij nodig. Hierbij moet ook met de jongeren gepraat worden en niet alleen over hen. Om de jeugd meer te betrekken bij de wijk zijn er door verschillende partijen oplossingsrichtingen aangedragen. De teamchef van de politie gaf al tijdens het Breed groepsgesprek aan dat het betrekken van de jeugd bij de wijk een grote kans is om de leefbaarheid te verbeteren. Dit advies sluit aan bij de tips die een aantal professionals in de wijk hebben gegeven voor het verbeteren van de pedagogische opvoeden opgroeikracht in het kader van het onderzoek De pedagogische wijkkracht Dauwendaele7. In het uitvoeringsprogramma (hoofdstuk 4) zijn een aantal maatregelen uit dit onderzoek opgenomen.

Bianca Veldman-Lukas Bewoonster Toekomst “Binnenkort wordt ons eerste kindje geboren. Ik kijk ernaar uit. Hij of zij kan opgroeien in een wijk die door alle verbeteringen steeds mooier wordt. Dauwendaele is een wijk met toekomst.”

7 DSP-groep, 2011. Binnen het programma ‘Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin’ zijn onderzoeksthema’s geformuleerd. DSP-groep voert een van deze onderzoeken uit. De doelstelling van het onderzoek luidt als volgt: Het verkrijgen van inzicht in de wijze waarop maatschappelijke (wijk) organisaties zoals gemeente, CJG, scholen, welzijns- en vrijwilligersorganisaties, vanuit hun eigen rol en kracht, hun bijdrage in of aan de pedagogische civil society kunnen versterken.

50


Een wijk met goede woningen in een mooie omgeving

Doel: Goed onderhouden woningen, tuinen en straten. Prioriteit geven aan het onderhoudsniveau van de unieke blauw-groene route door de wijk. Verbeteren van het openbaar vervoer voor ouderen, fietsroutes tussen Dauwendaele en de Mortiere en de woonomgeving in sommige buurten. Met nieuwbouw op een beperkt aantal plaatsen Dauwendaele aantrekkelijker maken voor mensen die in de wijk willen doorstromen naar duurdere woningen en mensen van buiten de wijk. Toelichting: Bewoners in Dauwendaele zijn in het algemeen tevreden over de woningen en de woonomgeving. In sommige buurten moeten woningeigenaren, gemeente en Woongoed het onderhoudsniveau naar een hoger niveau brengen. Bewoners uit Dauwendaele en Mortiere zijn minder tevreden over de bereikbaarheid van de wijken met de fiets en het openbaar vervoer.

Denkend aan Dauwendaele in 2022… zien we een geliefde wijk waar inwoners hun leven lang kunnen blijven wonen

DRO B E OM EL D

Dauwendaele is nog steeds een wijk met overwegend ruime eengezinswoningen uit de jaren ’70. De woonlasten zijn in vergelijking met andere wijken laag. Door de verkoop van huurwoningen en de beperkte nieuwbouw is er meer variatie gekomen in woningtypen en in bevolkingssamenstelling. In Dauwendaele kunnen mensen fijn wonen, van alleenstaanden tot gezinnen met kinderen en van ouderen tot jongeren. Het aantal slecht onderhouden koopwoningen is sterk afgenomen, met name dankzij de adviezen van de nieuwe Energiegroep Dauwendaele. De seniorenhuisvesting met nieuwbouw op het voormalige terrein van Rustenburg heeft een geweldige impuls gekregen. In het verlengde van Papisland zijn woningen neergezet die voldoen aan de nieuwste eisen. Mede door de 24-uurs zorg die in Dauwendaele geleverd kan worden zijn deze woningen zeer populair. De meeste senioren blijven echter na de nodige aanpassingen zelfstandig in hun eigen eengezinswoning wonen.

Opgave 1: Aanpakken van verpauperde woningen en tuinen Verloederde woningen en tuinen8 zijn bewoners en organisaties in Dauwendaele soms een doorn in het oog en het is bepaald geen visitekaartje voor de wijk. In een buurt met verzorgde woningen en tuinen voelen de meeste mensen zich nu eenmaal prettiger. Een verloederde (fysieke) omgeving leidt tot gedrag waarin mensen het niet zo nauw nemen. Bewoners en passanten gooien bijvoorbeeld sneller hun afval op straat als er al afval ligt. Andere bewoners hebben hierdoor het gevoel geen invloed te hebben op wat er in de omgeving gebeurt. Dit tast hun veiligheidsbeleving

aan. Een verloederde (fysieke) omgeving kan mensen het gevoel geven dat de gemeente en de woningcorporatie onverschillig zijn. Hierdoor neemt het vertrouwen in deze instanties af. Bij de aanpak van verloederde woningen en tuinen zijn verschillende partijen betrokken. Er is een relatie tussen de gemeente en de eigenaar en/of gebruiker van de woning. Er kan ook een relatie bestaan tussen huurder en verhuurder. Bij het tegengaan van de verloedering kunnen dan verschillende wegen (tegelijkertijd) worden bewandeld.

8 De werkgroep Ruimtelijke structuur en woningvoorraad verstaat onder verloederde woningen en tuinen onder andere slecht onderhouden tuinen, troep in de tuinen, troep op de balkons, troep achter de ramen, slecht onderhouden kozijnen en deuren.

51


Daniël en Wafae Voorwerk Bewoners Duurzaamheid “We willen graag met wijkbewoners aan de slag met duurzame energie. Informatie delen en samen optrekken, zoals gezamenlijke inkoop van zonnepanelen. Een ideaal van ons is het plaatsen van zonnepanelen op het dak van het nieuwe winkelcentrum. Hiermee zorgen we niet alleen voor het opwekken van duurzame energie, maar ook voor het vergroten van de sociale cohesie.”

52


Als het gaat om verloedering die niet het gevolg is van onrechtmatig handelen of het niet nakomen van een huurcontract, dan kunnen niet-juridische middelen ingezet worden; zoals bijvoorbeeld gesprekken aangaan. In de meeste gevallen kan deze weg bewandeld worden. De werkgroep heeft een aantal suggesties gedaan om verloedering van tuinen en woningen aan te pakken. De deelnemers aan de werkgroep vinden het belangrijk dat:  De verantwoordelijke personen worden aangesproken door bewoners en in sommige ‘lastige situaties’ door organisaties of buurtbemiddelaar;  De expertise van bewoners wordt ingezet. Kennis en tijd van bewoners kunnen ingezet worden om bijvoorbeeld de tuinen van andere bewoners weer toonbaar te maken of te helpen met onderhoud van een woning. Dit kan tevens een positieve bijdrage leveren in onderlinge contacten van bewoners;  Instanties in de wijk hun voorzieningen en materialen beschikbaar stellen voor bewoners;  Positief gedrag wordt beloond. Het zou motiverend kunnen werken wanneer mensen die wel hun tuin/woning onderhouden, hier een bonus op krijgen. De Rijksoverheid heeft de Handreiking Aanpak van verloederde tuinen9 uitgegeven. In deze handreiking worden zes voorbeelden genoemd van acties en projecten om verloedering van tuinen aan te pakken. Sleutelwoorden daarbij zijn elkaar helpen in de wijk, samenwerking in de wijk, aanspreken van elkaar en samen plannen maken. In het volgend hoofdstuk worden concrete maatregelen verder uitgewerkt. Als er wel sprake is van verloedering die gepaard gaat met onrechtmatig handelen of het niet nakomen van een (huur) contract, dan is handhaving op zijn plaats. Afhankelijk van de specifieke wet- of regelgeving is een tekortkoming strafrechtelijk te vervolgen en kan de gemeente een last onder dwangsom opleggen of bestuursdwang toepassen. Een verhuurder kan, afhankelijk van het huurcontract, kosten van een herstelling verhalen als servicekostenpost. Hij kan de huurder altijd aanspreken op nakoming van de huurovereenkomst. De rechter zou uiteindelijk de huurovereenkomst wegens wanprestatie van de huurder kunnen ontbinden. Opgave 2: Straatbeeld verfraaien Een goed verzorgde openbare ruimte vormt de basis van een fraai straatbeeld. Het straatbeeld wordt gevormd door de openbare wegen, de parkeervoorzieningen, voetpaden, groen en voortuinen en veelal afgebakend met de gevels van woningen. Het straatbeeld creëert voor een groot deel de sfeer in een straat. In Dauwendaele is het straatbeeld niet slecht. Er kan

hier en daar wel wat verbeterd worden. De straatbeelden van de hoofdroutes in de wijk zijn de belangrijkste voor het aanzicht van de wijk. Hier komen logischerwijs de meeste mensen en proeven daar de sfeer. Die sfeer bepaalt voor een deel het imago van de wijk en dat kan zowel positief als negatief uitpakken voor de hele wijk. Dauwendaele heeft redelijk gevarieerde straten, maar kent weinig variatie in de straten zelf, vooral door de bebouwing. Kleine aanpassingen kunnen al meer variatie geven.

Bij het analyseren van de kwaliteit van het straatbeeld wordt naar twee aspecten gekeken. Ten eerste naar het onderhoud dat nodig is om het oorspronkelijke straatbeeld te behouden. En ten tweede naar eventuele aanpassingen om het straatbeeld verder te verbeteren. Hierbij maken we onderscheid tussen hoofdroutes en subroutes, waarbij de hoofdroutes de hoogste prioriteit hebben, omdat hier simpelweg de meeste mensen mee te maken hebben. Het onderhouden van bijvoorbeeld infrastructuur of tuinen gebeurt in veel gevallen voldoende, maar juist de plekken met achterstallig onderhoud halen het hele straatbeeld naar beneden. Het is daarom van groot belang dat alle facetten van het straatbeeld goed onderhouden zijn, niet alleen de openbare plekken van de gemeente, maar ook de woningen en gebouwen van bewoners en eigenaren in de wijk. Slecht onderhouden kozijnen, deuren waar de verf afbladdert, kranten voor het raam als zonwering, geven een negatieve uitstraling aan de straat. Als er niks verandert zal de huidige situatie niet verbeteren, maar verder verslechteren. Naast het onderhouden moet er ook verbeterd worden. Straten zijn ingericht met de adviessnelheden uit de jaren ’70 en de parkeernormen stammen ook uit die tijd. Er is inmiddels veel veranderd. Zodra een straat wordt opengehaald wegens onderhoud, zoals bijvoorbeeld op dit moment in de buurt van de Dolfijnstraat, of vanwege herontwikkeling, wordt het straatprofiel en het parkeren herzien. In de loop der jaren is het autogebruik vergroot en zijn er meer parkeerplaatsen per woning nodig. Ook hanteren we tegenwoordig een 30 km zone in alle woonwijken.

9 VROM-inspectie, juli 2009. Publicatienummer: 9219.

53


Een andere verbetering is het aanpassen van woningen. Hier valt te denken aan een andere kleur van de kozijnen tijdens schilderwerkzaamheden. Maar het kan ook meer betekenen, zoals een afdak boven de deur, een dakkapel of zelfs aan- en verbouwen. In het algemeen wordt er meer kleur in de wijk geadviseerd. Om ervoor te zorgen dat niet iedereen zonder enige afstemming zijn eigen gang gaat, waardoor het straatbeeld juist minder wordt, moet een soort ‘beeldkwaliteitsplan’ opgesteld worden. In een dergelijk plan worden de uiterlijke kenmerken van de ruimte die men wil behouden of ontwikkelen benoemd en in kaart gebracht. Het gaat onder meer om belevingsaspecten van openbare ruimten, architectonische kwaliteit en om cultuurhistorische kenmerken. Voor de bewoners staan in dit plan adviezen hoe je je woning kunt verbeteren en voor welk budget. De deelnemers aan de werkgroep vinden het straatbeeld belangrijk en hebben nog een aantal andere ideeën aangegeven:  De nadruk moet liggen op onderhoud en kleine aanpassingen;  Straatlantaarns en groen als in Mortiere;  Eigendomsverhoudingen van de brandgangen in kaart brengen t.b.v. onderhoud brandgangen;  Bij herbestrating rekening houden met huidige normen (parkeren), technieken (glasvezel) en het vernieuwen van het groen;  Mentaliteitsverandering van bewoners en organisaties die actief zijn in de wijk;  Een team van vrijwilligers formeren die andere mensen willen helpen met aanpak van tuinen: hierbij kunnen bewoners stekjes of 2e hands tuinmeubilair doneren;  Waardering van onderhoud en aanpassingen woonomgeving creëren door bijvoorbeeld een wedstrijd uit te schrijven of financiële voordelen aan te bieden.

Opgave 3: Openbaar vervoer verbeteren De afgelopen jaren is het openbaar vervoer in Middelburg versoberd, ook in Dauwendaele. De deelnemers in de werkgroep vinden dat met name de ouderenlocaties Buitenrust en Rustenburg/Papisland beter bereikbaar zouden moeten zijn met het openbaar vervoer.

Zij hebben gesuggereerd om de Servicebus ook ten zuiden van het kanaal te laten rijden10. Nu rijdt deze Servicebus een vaste ronde van ongeveer 30 minuten door Middelburg-Noord en het Centrum en stopt dichtbij belangrijke bestemmingen langs deze route. De Servicebus in Middelburg-Noord is een proef van twee jaar die betaald wordt door de Provincie Zeeland. In 2013 wordt deze proef geëvalueerd, waarbij onder andere wordt gekeken naar het aantal gebruikers en de besparing op het WMOvervoer. Bij deze evaluatie worden ook de mogelijkheden onderzocht voor uitbreiding van de routes van de Servicebus, ook naar Middelburg-Zuid.

Daniël en Wafae Voorwerk Bewoners Duurzaamheid “We willen graag met wijk bewoners aan de slag met duurzame energie. Informatie delen en samen optrekken, zoals gezamenlijke inkoop van zonnepanelen. Een ideaal van ons is het plaatsen van zonnepanelen op het dak van het nieuwe winkelcentrum. Hiermee zorgen we niet alleen voor het op wekken van duurzame energie, maar ook voor het vergroten van de sociale cohesie.”

10 De servicebus is gratis voor mensen met een beperking die een taxipas hebben voor WMO-vervoer en voor hun begeleiders. Anderen kunnen tegen normaal tarief mee. De bus is kleiner, maar comfortabeler. Door de brede ingang en de lage vloer is het in- en uitstappen gemakkelijker.

54


Denkend aan Dauwendaele in 2022… zien we een goed bereikbare wijk

DRO B E OM EL D

Dauwendaele is met het openbaar vervoer, auto, fiets en wandelend goed bereikbaar voor de bewoners van de wijk alsmede de bewoners van de wijk Mortiere. Via fietsroutes in Mortiere en de centraal gelegen fietsroute de Overloper kunnen bewoners uit Mortiere veilig, snel en makkelijk de school bereiken. Dit geldt ook voor het winkelcentrum en het NS-station. Met de wind in de rug fietsen ze in vijf minuten van het station naar Mortiere. Vanuit Dauwendaele en Mortiere zijn naar alle grote voorzieningen fietswegen en/of voetpaden aangelegd. Na een lange en constructieve discussie over de veiligheid van de Torenweg is er nu een goede oplossing gevonden.

Opgave 4: Verbeteren fiets/autoroutes van, naar en door Dauwendaele Niet alleen de fietsroutes door Dauwendaele zijn belangrijk, ook de aansluiting op omliggende wijken. Het is van belang dat de routes logisch zijn en de fietsroutes fietsvriendelijk. Middels fietstunnels is er een goede fietsverbinding tussen, van en naar de Kanaalzone en Zuid. Ook de autoroutes hebben een goede verbinding met de wegen rondom de wijk. Bijna aan elke kant kan men de wijk in- of uitrijden. De zwakke punten zijn de fietsroutes ter plaatse van de Torenweg en het voetgangerstunneltje naar het Meiveld. Ook volgens de leden van de werkgroep wordt de Torenweg door fietsers als onveilig ervaren. Het onveilige gevoel heeft men niet bij de vrijliggende fietspaden, maar bij de oversteekplaatsen op de rotondes. Verschillende ‘bijna-ongelukken’ tussen fietsers, vooral met kinderen, en automobilisten zijn door de werkgroepleden gemeld. Een verklaring kan zijn dat automobilisten moeite hebben om de fietsverkeersstroom, die van vier kanten kan komen, bij de oversteekplaats goed in te schatten. Om de Torenweg veiliger te maken dient er minimaal één kindvriendelijke oversteekplaats over de Torenweg te komen, uiteraard op een logische plek ligt tussen Mortiere en Dauwendaele.

Er dient onderzocht te worden of het voetgangerstunneltje naar het Meiveld opengesteld kan worden voor fietsers. Als openstelling voor het fietsverkeer mogelijk is, moet ook de aansluiting vanuit de Dauwendaelselaan duidelijk geregeld worden.

De fietsroutes vanaf de Mortiere sluiten niet direct aan op Dauwendaele. De Torenweg geldt hier als een soort verzamelweg waar alleen bij de rotondes overgestoken kan worden. Hierdoor sluiten fietsroutes niet direct, maar indirect aan op de routes naar Dauwendaele en Mortiere. Een duidelijk voorbeeld van een onlogische aansluiting van fietsroutes is de aansluiting van fietspad de Overloper met de Ravensteijnweg in Mortiere; vanuit Mortiere is de Overloper dusdanig verscholen dat je moet weten dat daar een belangrijke fietsroute loopt.

55


Denkend aan Dauwendaele in 2022… zien we een ruime, groene en waterrijke wijk

DRO B E OM EL D

De groen-blauwe wandelroute is een mooi visitekaartje van de wijk Dauwendaele. Om te bekomen van de drukte van alle dag gaan hier dagelijks vele mensen wandelen of joggen langs de fraaie watergangen. Het park wordt goed onderhouden. De bewoners en de gemeente hebben in de wijk een ravotgebied met klimbomen en vlotten ingericht. Vele kinderen maken hier dankbaar gebruik van en genieten van deze nieuwe speelvoorziening. Verder valt op dat de voortuinen in de wijk er verzorgd uitzien, mede doordat een aantal buurtbewoners een groengroep heeft opgericht. Zij helpen ouderen en minder mobiele bewoners bij het onderhouden van de tuin. Iedereen draagt zijn steentje bij aan het uiterlijk van de wijk.

Opgave 5: Verder verbeteren van het groen en water in de wijk Dauwendaele heeft veel groen. Niet geclusterd als in bijvoorbeeld Zuid, maar vooral verspreid over de wijk. Kenmerkend voor de wijk is de groen-blauwe route, die uniek is in Middelburg. Er loopt een watergang als een rondgang door de wijk, aangekleed met groen en wandelroutes. Veel verbetering is er in principe niet nodig, maar met een kleine opgave kan het groen nog beter worden gemaakt. De groen-blauwe route in de wijk krijgt de hoogste prioriteit en dient in onderhoud gelijkwaardig te zijn aan het onderhoud in bijvoorbeeld het Meiveldpark. Er moet onderzocht worden of de functie van de groen-blauwe route verder versterkt kan worden met toevoegingen van bijvoorbeeld jogging-routes, speelvoorzieningen, kunst, etc. Hierdoor wordt de groenblauwe route niet alleen aantrekkelijk in het gebruik, om bijvoorbeeld de hond uit te laten of te joggen, maar wordt het ook het visitekaartje van de wijk. De leden van de werkgroep adviseren bovendien om de bewoners enthousiast te maken om mee te helpen met het verbeteren van de groen-blauwe route.

Of moeten er woningen voor de groep 55-plussers komen met (onder andere) een behoefte aan betaalbare huurappartementen, zoals recent tijdens de wijktafel naar voren is gebracht. Hier gaf men aan dat er in de wijk wel voldoende aanbod is voor mensen die zorg nodig hebben en voor 70-plussers, maar juist niet voor 55-plussers die willen doorstromen. Uiteraard moeten de nieuwe woningen bijdragen in de verbetering van de uitstraling van de wijk als geheel.

Opgave 6: Meer verschillende type woningen in de wijk (koop/huur) In een aantal buurten in Dauwendaele staan veel dezelfde woningen, qua uiterlijk en prijsklasse. De bewoners ervaren dit niet als storend. Voor de doorstroming van de wijk lijkt het goed dat er ook aanbod komt in het wat duurdere segment. In de toekomst komen daarvoor wellicht plekken vrij zoals de oude locaties van scholen die samengaan in een Brede School. Als nieuwe woningen gebouwd kunnen worden moet onderzocht worden welke aanvulling dan het meest voor de hand ligt: levensloopbestendige woningen of woningen die de doorstroming binnen de wijk bevorderen, hoewel beide elkaar ook niet uitsluiten.

56


4. Uitvoeringsprogramma

4.1 Organisatie De wijkvisie is een leidraad voor iedereen die wil investeren in de wijk, op welke manier dan ook. Een toekomstvisie is de moeite waard als er concrete acties en maatregelen uit voortkomen die vervolgens ook worden uitgevoerd. In de huidige economische tijd ontkomen we er niet aan om keuzes te maken. Bedrijven en winkeliers willen, meer dan in het verleden, zekerheid over de opbrengsten van de gepleegde investeringen. En met nog grotere bezuinigingen bij de corporaties, de gemeenten en andere maatschappelijke organisaties op komst is het de vraag of huidige keuzes in de toekomst financieel haalbaar zijn. Met deze wijkvisie geven we in ieder geval aan waar de prioriteiten voor de toekomst van de wijk liggen. Per maatregel is een actiehouder verantwoordelijk voor de uitvoering. Vaak zullen dat de bewoners en de organisaties in de wijk zijn, bij gelegenheid zullen dit de gemeente als eigenaar van de openbare ruimte of Woongoed als eigenaar van huurwoningen zijn. Er is een afstemmingsoverleg waarin de gemeente, Woongoed en de SWM acties en maatregelen toelichten, plannen en afstemmen. De voortgang van de uitvoering van de maatregelen bespreken we in dit overleg en waar nodig sturen wij bij.

het uitvoeren van de maatregelen. Bewoners zullen betrokken worden bij het opstellen van plannen voor hun (deel van de) wijk, of bij het uitvoeren van concrete maatregelen die hen zelf betreffen. De wijze waarop dit gebeurt wordt per maatregel uitgewerkt.

4.3 Regulier beleid/lopende deelprojecten Wat doen we nu al? Sommige verbeteringen in Dauwendaele pakken we nu al op. • V erbeteren van de fietsroutes door Dauwendaele vanuit de Mortiere naar de binnenstad en het NS station. • Wegwerkzaamheden in de Dolfijnstraat en omgeving tot 2015 • Opwaarderen van het winkelcentrum • Huisvesten van de wijkvereniging in het verenigingsgebouw van Jong Ambon

4.4 De maatregelen en acties op de korte en lange termijn In deze wijkvisie wordt een beeld geschetst van Dauwendaele in 2022. Hieronder worden per thema en opgave een aantal maatregelen weergegeven. Deze worden opgetekend en daar waar nodig verder uitgewerkt in overleg met bewoners en betrokken partijen. Uitvoering van de wijkvisie wordt gemonitord en geëvalueerd. De genoemde maatregelen kosten geld, waarvan een aantal maatregelen uitgevoerd kan worden vanuit de reguliere inzet en lopende programma’s en voor een aantal andere maatregelen geldt dat de gemeenteraad een financiële dekking moet vinden om deze te realiseren. De gemeente en de organisaties in de wijk zetten in op het aanboren van de eigen kracht van de inwoners en willen inwoners hiervoor de ruimte geven. Hierbij wordt uiteraard gekeken of de bewoners(organisaties) dit zelf kunnen of dat ze (tijdelijk) ondersteuning nodig hebben via een cursus, hulp van naasten enzovoort. Er is dus een belangrijke rol voor bewoners zelf weggelegd.

4.2 Participatie Er is gekozen voor een aanpak om samen met de mensen die wonen en werken in Dauwendaele en Mortiere te werken aan een toekomstvisie voor de wijk Dauwendaele. Zij kennen de wijk beter dan wie ook en weten als geen ander waar verbeteringen mogelijk zijn. Naast hun inbreng bij het tot stand komen van de wijkvisie, is het zeker zo belangrijk dat bewoners en wijkorganisaties intensief betrokken worden bij

57


Thema A: Een wijk met goede voorzieningen Wat is de opgave

Wat is het doel

Wie is betrokken

Welke acties zijn daarvoor nodig

Wanneer wordt het uitgevoerd

Een aantrekkelijk winkelcentrum voor de bewoners van Dauwendaele en Mortiere

• W inkelcentrum is het hart in/van de wijk. • Een gevarieerd winkelaanbod. • Goed en veilig bereikbaar winkelcentrum. • Een betere uitstraling/ beleving van het winkelcentrum. • Vergroten parkeercapaciteit rondom het winkelcentrum.

• V ereniging van eigenaren winkelcentrum Dauwendaele • Projectontwikkelaar Concept.nl. Deze ontwikkelaar is ook actief bij de nieuwbouw van het winkelcentrum in de Stromenwijk. Concept.nl is ook betrokken geweest bij de nieuwbouw van het winkelcentrum in de Magistraatwijk. • Gemeente

• D e vereniging van eigenaren van het winkelcentrum en een projectontwikkelaar onderzoeken de mogelijkheden om het winkelcentrum te vernieuwen en eventueel uit te breiden. Zowel de winkelpanden als de openbare ruimte worden daarbij betrokken. De gemeente ondersteunt de vereniging van eigenaren bij het maken van afspraken met deze ontwikkelaar. Laden en lossen van de supermarkt(en) op één plek en het plaatsen van alle horeca aan de buitenzijde van het winkelcentrum zijn aandachtspunten in dit onderzoek. Als het nodig is voor de ontwikkeling van het winkelcentrum werkt de gemeente mee aan een planologische wijziging. • In dit onderzoek wordt ook een uitbreiding van de parkeercapaciteit rondom het winkelcentrum meegenomen, alsmede een eenduidig parkeerregime (bijvoorbeeld wel of geen blauwe zone voor alle parkeerplaatsen).

2013-2016

• P rogrammatisch: samenwerking scholen en instellingen/verenigingen binnen de wijk. • Versterken betrokkenheid van de ouders bij de school van hun kind(eren). • De ontwikkeling van een integraal kind centrum (IKC) stimuleren. Een IKC is een plek waar kinderen van nul tot twaalf jaar de hele dag kunnen leren, spelen en zich kunnen ontwikkelen met een aanbod bestaande uit onderwijs en voor- en naschoolse kinderopvang. • Fysiek: realiseren nieuwbouw Brede school voor drie basisscholen in de wijk en andere maatschappelijke organisaties. Op verzoek van de schoolbesturen worden de leerkrachten daar intensief bij betrokken.

2013

Aantrekkelijke basisscholen voor de kinderen en ouders uit Dauwendaele en Mortiere

58

• D e kinderen uit Dauwendaele en Mortiere gaan in Dauwendaele naar de basisschool. • Goede wisselwerking tussen school, ouders en andere organisaties in de wijk. • Een veilige school in een veilige omgeving.

• D rie basisscholen in de wijk. • Bewoners • Sportbuurtwerk • Kinderopvang • SWM • Bibliotheek • Gemeente • Jeugdgezondheidszorg (GGD) • Kopgroep van 20 wethouders, waaronder Middelburg, die integrale kindcentra in hun gemeente stimuleren.

2013

Structureel Structureel

2018-2022


Wat is de opgave

Wat is het doel

Wie is betrokken



Behoud en verbeteren van aanwezige speelplekken

• S peelmogelijkheden voor alle leeftijdscategorieën. • De jeugd betrekken bij de realisatie van speelplekken.

• • • • • • •

Basisscholen Leerlingen Vossenburch Bewoners Rustenburg Bewoners Zorgstroom SWM Verenigingen in de wijk, waaronder FC Dauwendaele • Gemeente

• H et potentieel aan vrijwilligers aanspreken in de wijk. • Onderzoek naar de haalbaarheid van een voetbalkooi op de trainingsstrook tussen de sporthal en het kunstgrasveld. De voetbalkooi zou overdag gebruikt kunnen worden door de jeugd van de wijk en in de avond door de voetbalclub. • Het realiseren/ombouwen van speelplekken voor de wat oudere jeugd zoals een BMX baan. • Aanleg van een voederplaats voor stadsvogels en een vitrinekast voor werkstukken van leerlingen van obs de Vossenburch bij Rustenburg. • Het realiseren van een multifunctionele openbare speelplek bij de nieuw te bouwen brede school.

Structureel

• E en breed pakket aan vakantieactiviteiten, clinics en kennismakingactiviteiten aanbieden in nauwe samenwerking met o.a. de SWM en diverse sportverenigingen. • Nieuwe (sportieve) gebruikers voor de kleine sporthal aan de Kruitmolenlaan 185. • Instellen van een werkgroep duurzame energie. Deze werkgroep bestaat uit burgers die informatie uitwisselen, samen inkopen en bewoners informeren over de mogelijkheden. • Verenigingen waar de bewoners hun hele leven terecht kunnen; van naschoolse opvang tot een bridgeclub op de vereniging voor 55-plussers • Sportverenigingen krijgen op eigen verzoek passende ondersteuning van Sport Zeeland. Voor zowel bestuurlijk, technisch als organisatorisch kader kan ondersteuning verleend worden in de vorm van thema- en voorlichtingsavonden en op-maattrajecten • Investeringen in tijd en geld voor het sportbuurtwerk.

Structureel

• Inspelen op toekomstige ontwikkelingen, zoals de vernieuwing van het winkelcentrum of realisatie van een Brede School. • Realiseren van 24 uurszorg met het Volledig Pakket Thuis van Zorgstroom voor de bewoners van Het Binnenhof aan Papisland. • Vervanging complex zorgcentrum Rustenburg door een andere woonvoorziening voor ouderen.

2014-2022

Behoud en verbeteren van de (sport) verenigingen

Behoud en verbeteren van de aanwezige medische voorzieningen

Sportbuurtwerk Verenigingen Basisscholen Sport Zeeland SWM Gemeente

• E en breed aanbod van sportactiviteiten voor de basisschooljeugd. • Extra aandacht voor mensen die onvoldoende bewegen. Nadruk ligt daarbij op drie doelgroepen: mensen met een functiebeperking, senioren en jeugd. • Goede samenwerking tussen verenigingen en andere organisaties in de wijk. • Goed georganiseerde sportverenigingen in de wijk. • De rol van de sportbuurtwerker(s) in Dauwendaele versterken. Zij zijn het gezicht in de buurt en organiseren voor en samen met de jeugd sportieve activiteiten.

• • • • • •

• B ehoud van de voorzieningen.

• Gezondheidscentrum • Zorgstroom • Gemeente


2013-2014

2013-2022

2013-2014

2018-2022

2013 2013-2014

Structureel

Structureel

Structureel

2014-2016

2020

59

Thema B: Een wijk met goede woningen in een mooie omgeving Wat is de opgave

Wat is het doel

Wie is betrokken

Aanpakken van verwaarloosde woningen en tuinen

• Verwaarloosde woningen en tuinen van zowel koop als huurwoningen aanpakken. • Buurtbewoners betrekken bij het aanpakken van verwaarloosde woningen en tuinen. • Duidelijke afspraken over onderhoud tussen huurder en verhuurder.

• • • • • •

Straatbeeld verfraaien

Openbaar vervoer verbeteren

60

• Straatbeeld van hoofdroutes verfraaien met nieuwe inrichting, meer kleur en meer groen. • Huidig gemiddeld onderhoudsniveau bebouwing en openbaar gebied behouden of verhogen.

• • • • •

• Ouderenlocaties en centrumvoorzieningen beter bereikbaar maken via openbaar vervoer.

• • • • •

Bewoners Verhuurders Woningeigenaren Wijkbeheergroep SWM Gemeente

Bewoners Verhuurders Wijkbeheergroep Gemeente Klantenpanel woonomgeving Edelstenenbuurt

Connexxion Bewoners Gemeente Wijkbeheergroep Provincie



• De wijkbeheergroep inventariseert in samenspraak met Woongoed en gemeente de verwaarloosde woningen en tuinen in de wijk. • Bewoners met slecht onderhouden woningen en tuinen aanspreken op hun tuin of huis. Vervolgens aanpakken van de verwaarloosde woning of tuin. (Buurt)bewoners, gemeente en verhuurders trekken hierin samen op. Buurtbewoners kunnen een bijdrage leveren met bijvoorbeeld tijd, materiaal en gereedschap. • Met huurders worden duidelijke (contractuele) afspraken gemaakt over het onderhoud van de tuin. Deze worden door verhuurders gehandhaafd. • Bij koopwoningen bemiddelt en/of handhaaft de gemeente bij achterstallig onderhoud van de woning of tuin.

2013-2014

• Een ‘beeldkwaliteitsplan’ opstellen voor de gewenste beeldkwaliteit van de hoofdroutes. • Woningen en leefomgeving Edelstenenbuurt en Driewegenhof aanpakken in samenspraak met bewoners. • Bij onderhoudswerkzaamheden de straatinrichting indien mogelijk herzien. Daarbij rekening houden met de huidige parkeernormen en 30 km inrichting. • Woningen in de wijk niet grootschalig aanpakken. Eigenaren stimuleren met de beschikbare middelen om hun woning te verbeteren op het gebied van onderhoud en energieverbruik’ In 2013 stelt de gemeente een lening van 1% beschikbaar voor het verbeteren van de constructie, energieverbruik en de levensloopbestendigheid van woningen met een WOZ waarde van maximaal 170.000 euro.

2013-2015

• Bij de evaluatie van de Servicebus in 2014 onderzoeken of een uitbreiding van de Servicebus-routes naar Middelburg-Zuid en Dauwendaele mogelijk is.

2013-2014

Structureel

Structureel

Structureel

2013-2016

Structureel

Structureel


Wat is de opgave

Wat is het doel

Wie is betrokken



Verbeteren fiets/ autoroutes van, naar en door Dauwendaele

• Verkeersveiligheid Torenweg voor fietsers en automobilisten verbeteren. • Overloper ter hoogte van Torenweg aantrekkelijker maken. • Tunneltje naar Meiveld openbaar maken voor fietsers.

• Gemeente • Wijkbeheergroep • Verkeerswerkgroepen van Dauwendaele en Mortiere • Bewoners

• Samen met verkeerswerkgroepen Dauwendaele en Mortiere onderzoeken of een veilige oversteek gerealiseerd kan worden op de Torenweg. • Bij geplande onderhoudswerken bekijken of de aansluiting van de Overloper op de Torenweg verbeterd kan worden. • Onderzoeken of een logische fietsverbinding is te maken tussen het voetgangerstunneltje naar het Meiveldpark en de Dauwendaelselaan.

2013-2014

Verder verbeteren van het groen en water in de wijk

• Groen-blauwe route prioriteit geven. • Vrijwilligers betrekken bij onderhoud groenblauwe route. • Groen-blauwe route als hoofdkenmerk van de wijk promoten. • Groen-blauwe route nog aantrekkelijker maken voor breder publiek.

• • • •

Bewoners Vrijwilligers Gemeente Wijkbeheergroep

• De groen-blauwe route promoten. • Vrijwilligers werven voor het onderhoud van deze route. • Met kleine toevoegingen de groen-blauwe route nog interessanter maken voor een bredere groep gebruikers, bijvoorbeeld toestellen voor sporters.

Structureel 2013-2014

Meer verschillende type woningen in de wijk (koop/ huur)

• Bewoners in staat stellen om woonkeuzes te maken in de wijk.

• • • •

Ontwikkelaars Verhuurders Gemeente Bewoners

• Zodra er een locatie beschikbaar komt voor woningbouw onderzoeken wat voor een type het beste bijdraagt in de doorstroming binnen de wijk. Appartementen voor senioren of levensloopbestendige woningen liggen het meest voor de hand. • Ook het niet bebouwen van een openvallende locatie behoort tot de mogelijkheden.

Structureel


Structureel

2013

Structureel

61

Thema C: Een sociale wijk Wat is de opgave

Wat is het doel

Wie is betrokken



Imago van de wijk verbeteren

• Bewoners zijn trots op de wijk. • De aantrekkelijkheid van de wijk, ook voor buitenstaanders, wordt verbeterd. • Nadruk op het positieve in de wijk • Meer contact tussen de verschillende buurten

• Iedereen die woont/ werkt /activiteiten uitvoert in de wijk • Bewoners • Gemeente • Woongoed

• Alles wat we in dit hele project doen heeft als doel om de leefbaarheid te verbeteren.

Structureel

• Het stimuleren van ontmoetingen tussen buurtbewoners.

• Bewoners • SWM • Politie

• Blijven stimuleren van activiteiten die bewoners met elkaar in contact brengen (zoals burendag, viering Koninginnedag,

• Directe buren met elkaar in contact brengen. • Nieuwe inwoners van de wijk welkom heten. • Met de nieuwe inwoners de ‘regels’ bespreken die gelden in de buurt of het complex. • De mogelijkheden van sociale media onderzoeken. • De mogelijkheden onderzoeken voor Communities that Care in Dauwendaele.

• Vrijwilligers(organisaties) • Gemeente • Woongoed

rommelmarkt etc.) • Activiteit in de Edelstenenbuurt rond de oplevering van de aanpassingen aan het Parelplein: “de Edelstenenbuurt blinkt weer”. • Inzetten sociale media. Beginnen via bewoners Meanderhof en Buitenhove. De bewoners van de Meanderlaan hebben zelf een facebookpagina gemaakt. De rest van de wijk kan dit middel (bijvoorbeeld) ook gaan gebruiken. • Vrijwilligers in Middelburg krijgen een training in oplossingsgericht werken. Na de training kunnen de vrijwilligers over de grenzen van het eigen werkgebied heen kijken. Er kan beter gesignaleerd worden wat er nodig is. Vrijwilligers zijn ook in staat om mensen weer in hun eigen kracht te zetten. Indien nodig kunnen er ook interventies door professionals plaatsvinden. • De gemeente maakt in 2013 met de SWM afspraken over de inzet van medewerkers voor een project in de buurten Meanderhof en de Buitenhove met de werknaam “van onbekend/onbemind naar bekend/bemind”. De idee voor een dergelijk project is ontstaan in de werkgroep Sociale Aanpak in samenspraak met de opbouwerker van de SWM. • Het college wil Communities that care (Ctc)inzetten als instrument voor sociale wijkaanpak in Dauwendaele. De doelgroep wordt verruimd van alle jeugd naar alle inwoners in de wijk. Er wordt nog gezocht naar financiële middelen. Tot die tijd is nog niet duidelijk hoe en wanneer Ctc kan worden ingezet.

Meer aandacht voor elkaar/ saamhorigheid vergroten

62

Voor het verbeteren van het imago gaan we geen extra activiteiten inzetten. Uiteraard wordt alles wat gebeurt wel gebruikt om aan de rest van de wijk, maar vooral aan de rest van Middelburg, te laten zien dat Dauwendaele een sociale wijk is met goede voorzieningen waar het prettig wonen is. Goede voorbeelden zijn de activiteiten van de wijkvereniging voor de kinderen in de wijk en het gezamenlijke onderhoud van de groen-blauwe route. 2014-2015

2013

Structureel

2013

2014-2015

n.t.b.


Wat is de opgave

Wat is het doel

Wie is betrokken

Meer aandacht voor sociale minima/ kwetsbare groep

• Een werkwijze waarbij maatwerk voor mensen die hulp nodig hebben het uitgangspunt is. • Meer kwetsbare mensen worden bereikt door organisaties en bewoners in de wijk.

• • • • •

Jongerenoverlast beperken

• Praat met jongeren in plaats van over hen. • Een zichtbare politie die openstaat voor vragen van zowel jongeren als vrijwillige/ professionele actoren in de wijk. • Gebruik maken van de mogelijkheden van de diverse sportverenigingen. • Betrek de jeugd vanaf het allereerste begin. Zet in op projecten moeder en kind, meer prenatale opvoeden opgroeiondersteuning.

• • • • •




Bewoners SWM Scholen Woongoed Gemeente

• Bevorderen dat mensen elkaar helpen (zoals maatjesprojecten). Het opbouwwerk van de SWM kan bewoners ondersteuning bieden die zich willen inzetten voor hun wijk of buurt.

Structureel

Politie Jeugdpolitie FC Dauwendaele SWM (Sport)vereniging en instanties, zoals scholen in de wijk

• Een jongerenwerker van de SWM onderzoekt of er in Dauwendaele draagvlak is onder jongeren om in de wijk te starten met jongerenbemiddeling. • Het direct aanspreken van overlastgevende (groepen) jongeren op straat door politie, bewoners, SWM. • Het organiseren van activiteiten voor jongeren waarbij ook initiatief van jongeren wordt gevraagd. • Vergroten rol van (sport)vereniging in (de ondersteuning van ) de “opvoeding” van de jeugd. Om dit te bereiken moet de samenwerking tussen buurt-, onderwijs-, sporten andere organisaties in de wijk verbeterd en geïntensiveerd worden. Een gezamenlijke aanpak van bijvoorbeeld grensoverschrijdend gedrag van de jongeren in de wijk of op het veld kan veel opleveren.

2013

Structureel

n.t.b.

n.t.b.

63

5. Bronnen

• • • • • • • • • • • • •

Wijkmonitor Dauwendaele, gemeente Middelburg, 2012 Sterkte/zwakte analyse wijk Dauwendaele, 2012 Leefbaarheid Dauwendaele, Scoop, 2012 Leefbaarometer, Ministerie van Binnenlandse Zaken, 2012 Wijkplan Dauwendaele, 2012 Verslagen Breed Groepsgesprek wijkvisie Dauwendaele, februari 2012 Verslagen werkgroepen wijkvisie Dauwendaele, juni 2012 Succesvol Veranderen; snoeien in het winkellandschap, Stec Groep, 2012 Rapport SP Edelstenenbuurt: Een juweel zonder glans, 2012 Diverse statistieken, Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), 2012 Cijfers Funda, 2012 Derde groeiboek Woonservicezones, 2011 Sociale analyse van de wijk Dauwendaele-Mortiere, wijkbeheergroep Dauwendaele, 2011

• Swot-analyse op buurtniveau 2008, geactualiseerd 2011 • De pedagogische wijkkracht Dauwendaele in Middelburg concept, DSP Groep, 2011 • Woonvisie 2010-2014 Goed wonen voor alle leeftijden, 2010 • Kwaliteitsatlas, Herijking, 2009 • Sociale Staat van Zeeland, gemeentelijk rapport, Scoop, 2009 • Veiligheidsmonitor 2009, gemeente Middelburg • Handreiking Aanpak van verloederde tuinen, Vrom inspectie, 2009 • Dauwendaele SWOT analyse, wijktafel, 2008 • Starters aan zet, Inbo, Hegeman Bouwontwikkeling en Kristal, 2008 • Sociaal Veilige Linten in Dauwendaele te Middelburg, DSP Groep, 2006 • Plan Quist, Visie op Zuid • Bestemmingsplan Dauwendaele, 2005

6. Colofon

Wijkvisie Dauwendaele is een uitgave van de gemeente Middelburg. In opdracht van Gemeente Middelburg

Fotografie Aart van Belzen Jacqueline Pruijsers Vormgeving en drukwerk Grafimedia Partners – Middelburg

Redactie Gemeente Middelburg: Ed de Graaf (wethouder), Harry Siebelink (hoofd- en eindredactie), Albert Boogaard, Erwin Veldman, Michel Joosse, Ruud Vermaire, Carolien Boogaard, Tanja de Bruin en Evelien de Bot. Woongoed Middelburg: Machiel de Vries en Edith Vervuren.

Redactieadres Gemeente Middelburg, Kanaalweg 3, Postbus 6000, 4330 LA Middelburg. E-mail: [email protected]. Telefoon: (0118) 67 50 00.

Extern adviseur Martin Idema

Uitgave 2013

64


CONCEPT. Wijkvisie Dauwendaele. Gemeente Middelburg. Dauwendaele voor elkaar. 1 Wijkvisie Dauwendaele

Recommend Documents