Regnr. DSO/2016.62 RIS 291911
Tekst raadsvoorstel Voorlopig Ontwerp Herinrichting Kerkplein, Vernieuwing Tramsporen Calamiteitenroute
RV Dienst Stedelijke Ontwikkeling DSO/2016.62 Concept voorstel tot wijziging van het raadsvoorstel inzake Voorlopig Ontwerp Herinrichting Kerkplein Dit raadsvoorstel over de herinrichting van het Kerkplein bevat het Voorlopig Ontwerp om het Kerkplein te transformeren tot een levendig, dynamisch en groen stadsplein. Het Voorlopig Ontwerp dat wij presenteren is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met ondernemers en bewoners uit de omgeving, die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de totstandkoming van het ontwerp. Aanleiding De binnenstad van Den Haag heeft de afgelopen twintig jaar een enorme transformatie ondergaan. Dankzij investeringen van de gemeente en particuliere investeerders is de binnenstad mooier geworden. Dat heeft geleid tot meer bezoekers. De gemeente Den Haag blijft werken aan een nog aantrekkelijkere binnenstad, met ruimte voor ondernemerschap. Het Kerkplein, de Riviervismarkt en rond de Grote Kerk vormen samen één van de oudste en meest monumentale pleinen van Den Haag. Dit plein vormt ook een belangrijke schakel in de route van de Grote marktstraat naar de Prinsestraat en het Paleis aan het Noordeinde en de Paleistuin. Door het intensieve gebruik van het plein is de inrichting na ruim 10 jaar al nagenoeg versleten. De stenen liggen niet overal goed vast en de voegen zijn erg breed. Achteraf kan worden gesteld dat de keuze voor de keibestrating op deze plek geen succes was. Het heeft geleid tot velerlei valpartijen en klachten van wandelaars en fietsers. Het plein ziet er onaantrekkelijk uit door de vele reparaties aan de bestrating, het is er niet veilig voor fietsers en voetgangers en nodigt nu niet uit om er te verblijven. Ook de verbinding naar de Prinsestraat is nog geen fijne, aantrekkelijke looproute en nog geen verbinding tussen de sfeergebieden. Tegelijkertijd speelt de vernieuwing van tramsporen een belangrijke rol in dit herinrichtingsproject. In 2018 vinden er onderhoudswerkzaamheden plaats in de tramtunnel. Dan, en ook bij calamiteiten, is het gewenst dat de trams via het tracé over de Jan Hendrikstraat, Kerkplein en Buitenhof hun naar het tramplatform route kunnen vervolgen richting Zoetermeer en Leidschendam. De bogen van de sporen zijn nog niet aangepast aan de nieuwe eisen en daarmee nog niet geschikt voor gebruik door RandstadRail en het nieuwe Avenio trammaterieel. De opgave Het college zet in op een tiental pleinen om de mogelijkheden voor verblijf, ontmoeting en interactie tussen mensen te optimaliseren, waardoor het gebruik verbetert. Dat geldt ook voor het Kerkplein. Het Kerkplein verdient het om een betere en mooiere inrichting te krijgen. Het plein kan daarmee een belangrijke verblijfsplek in de binnenstad worden en onderdeel van een dagje uit in Den Haag. Hierdoor wordt behalve de sociale functie, ook de economische potentie van het plein vergroot. Het aanpakken van de verharding is, naast meer groen, een belangrijke opgave van de herinrichting. Een nieuwe bestrating op en rondom het plein zorgt bovendien voor een fraaiere aanblik, nodigt uit tot het brengen van een bezoek en fungeert als aanjager van particulier initiatief. Want ook het bevorderen van het economische- en verblijfsklimaat is een belangrijk doel van de herinrichting. Door te zorgen voor voldoende ruimte voor evenementen en markten die op het plein worden gehouden. Maar ook andere activiteiten, zoals het verruimen van de mogelijkheden voor terrassen (is in het bestemmingsplan mogelijk gemaakt) en de openstelling van de kerktoren, dragen bij aan een levendiger plein. 1
Regnr. DSO/2016.62 RIS 291911
Tekst raadsvoorstel Voorlopig Ontwerp Herinrichting Kerkplein, Vernieuwing Tramsporen Calamiteitenroute
De herinrichting heeft tenslotte als doel dat het Hofkwartier door meer bezoekers wordt gevonden zodat het winkelend publiek vanuit het kernwinkelgebied van de binnenstad doorloopt naar het historische Hofkwartier. Het Kerkplein fungeert dan als schakelfunctie en wordt dan een knooppunt van looproutes voor omliggende winkelstraten zoals Torenstraat, Schoolstraat, Gravenstraat en Prinsestraat. Goede routering is daarbij onmisbaar. Een belangrijk aandachtspunt voor een ontmoetingsplek waar veel mensen samenkomen, is de aanwezigheid van een openbare toiletvoorziening. De huidige ondergrondse urinoirs - die tijdens evenementen op het Kerkplein worden gebruikt - komen dan ook weer terug na de herinrichting. Ook wordt een duidelijke routering/bewegwijzering aangebracht naar de openbare toiletvoorziening op het Buitenhof. Vernieuwing tramsporen De tramsporen op het Kerkplein zijn onderdeel van de Calamiteitenroute. Daarnaast worden ze gebruikt door tramlijn 17, door Hoftrammm en (incidenteel) door de Historische tram. De Calamiteitenroute loopt van Prinsegracht via de Jan Hendrikstraat over het Kerkplein naar het Buitenhof. Het vernieuwen van de tramsporen van deze route hangt samen met gewijzigde eisen van de HTM (ruimere bogen). De noodzaak de tramsporen nu te vernieuwen wordt versterkt door geplande onderhoudswerkzaamheden, onder anderen van de tramtunnel in 2018. Dit betekent dat niet alleen de herinrichting van het Kerkplein, maar ook de vernieuwing van de tramsporen in 2017 gereed moet zijn. Met het integraal uitvoeren van de herinrichting en de vernieuwing van de tramsporen wordt bovendien voorkomen dat de omgeving in korte tijd tweemaal wordt geconfronteerd met overlast. Participatie Zoals aangegeven is dit Voorlopig Ontwerp tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de omgeving, die zich uitermate betrokken heeft getoond tijdens het ontwerpproces. Begin 2015 is over de plannen gesproken met de BIZ Hofkwartier. Op 19 mei 2015 is er een bijeenkomst voor de direct belanghebbenden gehouden en een Schetsontwerp voor de herinrichting van het Kerkplein gepresenteerd. Voor de uitwerking tot Voorlopig Ontwerp is een werkgroep (omwonenden en ondernemers) ingesteld. Op 7 juli 2015 is een bijeenkomst geweest en zijn er veel punten door de werkgroep aangereikt. Zorgen over de hoeveelheid groen in het ontwerp, voldoende ruimte voor markten en evenementen, het behoud van de rij iepen voor het oude postkantoor, de halteplaats voor Hoftrammm en Historische tram: een greep uit de aandachtspunten die zijn meegegeven en die hebben geleid tot de nodige aanpassing in het ontwerp. Ook met andere stakeholders en belangenvertegenwoordigers is overlegd: de BOF, BIZ Hofkwartier, Stichting Voorall (minder validen), de Bomenstichting, het bestuur van de Grote Kerk, directie Nutshuis, het Ibis hotel, de fietsersbond, individuele ondernemers en taxibranche. Op 18 november 2015 is met de werkgroep een concept VO besproken. Betrokkenen hebben op enkele punten waardevolle informatie gegeven op het concept VO. Daarnaast is ook nog andere informatie aangereikt: Een inventarisatie van de vitaliteit/kwaliteit van alle bomen op het Kerkplein; Een gesprek met deskundigen over inpassing van markten en evenementen; Informatie van HTM en MRDH over de spoorvernieuwing van de Calamiteitenroute; Deze informatie is waar mogelijk verwerkt in het concept VO dat nu ter besluitvorming voorligt. Van 4 maart 2016 tot 15 april 2016 heeft het Voorlopig Ontwerp Herinrichting Kerkplein ter inzage gelegen. Naar aanleiding van deze reacties heeft het college besloten de waterpomp terug te laten komen op de oude, bestaande plaats. Ook wordt de boom bij het oude stadhuis verplaatst en wordt aan de zijde van de Torenstraat een nieuwe boom geplant, indien het niet lukt één van de bestaande bomen naar deze plaats te verplanten. Daarnaast worden veel ingebrachte punten meegenomen in de nadere uitwerking, het Definitief Ontwerp (DO). Dit geldt bijvoorbeeld voor de veiligheid van de oversteekplaats voor voetgangers bij Albert Heijn, de oversteekbaarheid van de tramrails voor fietsers in de bochten en de ruimte voor fietsers
2
Regnr. DSO/2016.62 RIS 291911
Tekst raadsvoorstel Voorlopig Ontwerp Herinrichting Kerkplein, Vernieuwing Tramsporen Calamiteitenroute
naast de tramrails, de nadere detaillering van de hoogteverschillen van de band van de stoep, de exacte materiaalkeuze van de bestrating en de stroefheid van de schelpen. Eveneens worden tijdens het DO geluids- en trillingsonderzoeken verricht met betrekking tot de nieuwe trams en wordt onderzocht of het mogelijk is de pomp werkend gemaakt kan worden met drinkwater. Toelichting Voorlopig Ontwerp In de huidige situatie is het plein één grijs pleingedeelte van gevel tot gevel, zonder indeling. Paaltjes, geparkeerde fietsen en voertuigen die overal laden en lossen domineren het beeld. Deze bijzondere plek in de binnenstad vraagt om een ontwerp dat robuust en eenvoudig is, voldoende groen heeft en met respect voor de historische context. Het nu gepresenteerde concept Voorlopig Ontwerp geeft daar invulling aan door: het aanbrengen van een pleinvlak rondom de kerk met een bijzondere, maar goed beloopbare klinkerbestrating. Deze ruimte is voor groen, verblijf, markten en evenementen. Rondom het pleinvlak een obstakelvrije zone voor tram, fietsers, laden/lossen en hulpdiensten. Door eenduidigheid in materiaalgebruik wordt beter zichtbaar waar gereden en gefietst kan worden. De tramhekken komen te vervallen. het versterken van het groene karakter door een betere positionering van bomen en aanvullende groenvlakken. Hiertoe worden enkele bomen verplant. de tramsporen liggen zoveel mogelijk buiten het pleinvlak. Alleen de keerlus en de bochten raken het pleinvlak. Het voorstel is een ruimere keerlus rondom de kerk, waardoor het verblijfsklimaat daar beter wordt, er meer ruimte ontstaat voor markten en evenementen aan deze zijde van de kerk en de bomen hier beter kunnen uitgroeien. het verplaatsen van de opstelplekken voor fietsers van het plein naar de randen en aanloopstaten (Prinsestraat, voor het postkantoor, bij de Visbanken en in de Torenstraat). Het aantal getelde stallingsplaatsen (nu 425) komt in het nieuwe ontwerp terug. Ook komt er betere bewegwijzering naar de bicyclettes in de nabije omgeving. in het ontwerp zijn parkeerplaatsen opgenomen voor mindervaliden en taxi’s. de in-/uitstaphalte voor touringcars is verplaatst naar de Jan Hendrikstraat, voor het Ibis hotel in plaats van voor de winkels aan de Torenstraat. in het ontwerp is rekening gehouden met het (dicht bij de gevel en aan twee zijden) laden en lossen bij evenementen in de Grote Kerk. de ligging van tramsporen op de dagelijkse Groenmarkt ter hoogte van het Oude Stadhuis is niet gewijzigd ten opzichte van de huidige situatie. De trams kunnen ook in de nieuwe situatie het bordes passeren. De waterpomp blijft behouden, maar wordt verplaatst en opgeknapt en er komt een speelvoorziening voor kinderen. Torenstraat In het ontwerp zijn de trams en het autoverkeer richting centrum in de Torenstraat samengevoegd. Hierdoor wordt de Torenstraat beter oversteekbaar. Op de kruising Westeinde/Jan Hendrikstraat is in de huidige situatie een verkeerslichtenregeling opgenomen die de tram prioriteit geeft bij het linksaf slaan. Dit deel van de binnenstad is na het verkeerscirculatieplan een stuk rustiger geworden. Samenvoeging van trams en autoverkeer past bij deze uitwerking, in combinatie met het verwijderen van de verkeerslichten zodat de doorstroming van de tram en het andere verkeer gewaarborgd is. Om dit verkeersveilig te kunnen doen, is het van belang een goede oversteek met rustpunt voor voetgangers op te nemen, evenwijdig aan het Westeinde over de Jan Hendrikstraat. Prinsestraat Het onderzoeken van de mogelijkheid om een gedeelte van de Prinsenstraat mee te nemen in het kader van de herinrichting van het Kerkplein, komt voort uit de wens om het Hofkwartier meer bij het centrumwinkelgebied te betrekken en meer bezoekers richting Prinsestraat te bewegen. Daaraan geven we invulling door de inrichting van het Kerkplein zo te maken dat de (loop)route naar de Prinsestraat logischer is en beter zichtbaar. Ook heffen we – conform coalitieakkoord – parkeerplaatsen op in het deel van de Prinsestraat tussen Nobelstraat en Kerkplein. Dit geeft ook ruimte op die locatie voor
3
Regnr. DSO/2016.62 RIS 291911
Tekst raadsvoorstel Voorlopig Ontwerp Herinrichting Kerkplein, Vernieuwing Tramsporen Calamiteitenroute
markten en evenementen. Een meer omvangrijke herinrichting van de Prinsestraat past niet in het kader van de herinrichting van het Kerkplein.
Financiën Bij de start van het project is het budget voor de herinrichting van het Kerkplein vastgesteld op € 3.250.000 exclusief btw prijspeil 2014. Recent is een civieltechnische raming gemaakt van de herinrichting van het Kerkplein. Hieruit blijkt dat het VO financieel haalbaar is. De aanvullende kosten voor de vanuit het project herinrichting gewenste verlegging van een deel van het tramspoor (de keerlus) zijn hierbij inbegrepen. Voor de financiering van de spoorvernieuwing geldt het principe uitgangspunt dat NRR alle aanpassingen financiert die nodig zijn voor het gebruik van de route door RandstadRail en de nieuwe stadstrams en dat gemeente Den Haag het verruimen van de boog om de kerk en de inrichting financiert om meer pleinruimte te realiseren. Door de wijziging van de scope ten opzichte van het oorspronkelijke plangebied, namelijk het betrekken van het gedeelte Torenstraat dat grenst aan het Kerkplein en het parkeervrij maken van een gedeelte Prinsestraat tussen Nobelstraat en Kerkplein, is een extra bedrag van € 439.000 benodigd. Het college heeft de ambitie om dit te realiseren, zodra daar middelen voor beschikbaar zijn. Deze onderdelen worden nog niet heringericht, maar zijn wel alvast ontworpen om een integraal beeld te krijgen van het gebied. In een later stadium wordt hier dekking voor gevonden. Het opheffen van parkeerplaatsen aan de Prinsestraat betekent structurele afname van parkeerinkomsten. Afgelopen jaar heeft de parkeerautomaat op het gedeelte tussen Nobelstraat en Kerkplein € 52.695 opgebracht. Beheer Voor het Voorlopig Ontwerp voor het Kerkplein is een beheerparagraaf opgesteld. De versterking van het groene karakter van het plein door betere positionering van bomen en aanvullende groenvlakken, betekent een kwaliteitsverbetering. Een aantal planonderdelen in het VO wijkt af van het standaardbeheer voor Hofstadkwaliteit: Waterpomp met leidingwater; Plantenbakken bij het Oude Stadhuis en in de Prinsestraat; Rand van natuursteen rondom het pleinvlak; Banken met geïntegreerde verlichting (om de bomen en langs de plantvakken); Aanlichten van de gevels zijde Nutshuis en Oude Stadhuis; Punaises in de vorm van schelpen; Speelaanleidingen in schelpvorm. De areaaluitbreiding groen op het Kerkplein te grote van € 20.670 dient (vanaf begroting 2018) uit de beheermiddelen groen te worden gefinancierd. In verband met een verschuiving van ‘grijs’ naar ‘groen’ dienen deze middelen vanuit wegbeheer naar ratio naar het groenbeheer overgeheveld te worden. Er wordt een integraal verlichtingsplan uitgewerkt, waarbij het bestaande aanlichten van de kerk uitgangspunt blijft. Met HTM/MRDH zullen nadere afspraken worden gemaakt over de verdeling van kosten voor beheer en onderhoud van (afwijkende) bestrating rond en tussen de tramsporen. Planning en vervolg Zoals al aangegeven zullen de herinrichting van het Kerkplein en de vernieuwing van de tramsporen Calamiteitenroute als één project worden uitgevoerd, waarbij de herinrichting volgend zal zijn op de aanleg van de sporen. Op dit moment is er nog een klein faseverschil, maar dat wordt weggewerkt door het ontwerp voor de Calamiteitenroute met extra werksessies op het gewenste detailniveau te
4
Regnr. DSO/2016.62 RIS 291911
Tekst raadsvoorstel Voorlopig Ontwerp Herinrichting Kerkplein, Vernieuwing Tramsporen Calamiteitenroute
brengen. Het VO sporenplan wordt naar verwachting in april 2016 ter besluitvorming aan het college voorgelegd.
De uitvoering van het totale project zal plaatsvinden in de 2e helft van 2017. Cruciaal in de planning is de besteltijd van de nieuwe tramsporen van ongeveer een jaar. Het vervolgtraject ziet er als volgt uit: Juni 2016 : VO herinrichting Kerkplein; Juni 2016 : Bestellen wissels en sporen (levertijd één jaar); Derde kwartaal 2016 : VO Calamiteitenroute Prinsengracht - Buitenhof; Tweede / derde kwartaal 2017 : uitvoering Kerkplein; Uiterlijk 15 november 2017 : oplevering Kerkplein; 2018 : uitvoering en oplevering Calamiteitenroute Prinsengracht - Buitenhof Raadsbesluit Gezien het vorenstaande stelt het college de raad voor het volgende besluit te nemen: De raad van de gemeente Den Haag, Gezien het voorstel van het college van 24 mei 2016, Overwegende dat: de gemeente Den Haag werkt aan een aantrekkelijke binnenstad met ruimte voor ondernemerschap; de huidige inrichting van het Kerkplein niet comfortabel is om er te fietsen en te lopen en daarmee slecht toegankelijk; het plein geen verbindende schakel vormt tussen het winkelgebied en het Hofkwartier; in het Uitvoeringsconvenant Binnenstad 2015- 2018 is opgenomen dat het gebied rond de Grote Kerk als schakelfunctie wordt versterkt; de cultuurhistorische betekenis van de plek op dit moment onvoldoende tot uiting komt; de tramsporen van de Calamiteitenroute - van Prinsegracht via Jan Hendrikstraat over het Kerkplein naar het Buitenhof - moeten worden vernieuwd om deze tijdig geschikt te maken voor het nieuwe trammaterieel. I.
In te stemmen met het voorlopig ontwerp Herinrichting Kerkplein.
II.
In te stemmen met de verdere uitwerking en de realisatie van het ontwerp.
III. In te stemmen met de dekking van € 3.250.000 bestaande uit: Programma 10 Buitenruimte, product 560.1.01 Openbaar Groen, € 600.000,00 jaarschijf 2016 (DSB); Programma 10 Buitenruimte, product 560.1.01 Openbaar Groen, € 600.000,00 jaarschijf 2017 (DSB); Programma 10 Buitenruimte, product 210.2.01 Onderhoud Straten Wegen Pleinen, € 600.000,00 jaarschijf 2016 (DSB); Programma 10 Buitenruimte, product 210.2.01 Onderhoud Straten Wegen Pleinen, € 600.000,00 jaarschijf 2017 (DSB); Programma 10 Buitenruimte, product 210.2.04 Herinrichting Buitenruimte (pleinen), €500.000,00 jaarschijf 2017 (DSB); Programma 10 Buitenruimte, product 210.4.01 Openbare Verlichting, €350.000,00 jaarschijf 2017 (DSB). IV. In te stemmen met de bijdrage inzake speelaanleiding Kerkplein (RIS 281406), te dekken uit Programma 19 Stadsdelen, product 560.2.02 Speelvoorzieningen €100.000,00 jaarschijf 2016 (DPZ). 5
Regnr. DSO/2016.62 RIS 291911
Tekst raadsvoorstel Voorlopig Ontwerp Herinrichting Kerkplein, Vernieuwing Tramsporen Calamiteitenroute
V. In te stemmen met een intertemporele budget schuif bij Halfjaarbericht 2016 van 2016 naar 2017 van € 1.300.000. Bestaande uit: Programma 10 Buitenruimte, product 560.1.01 Openbaar Groen, €600.000,00 jaarschijf 2016 (DSB); Programma 10 Buitenruimte, product 210.2.01 Onderhoud Straten Wegen Pleinen, €600.000,00 jaarschijf 2016 (DSB); Programma 19 Stadsdelen, product 560.2.02 Speelvoorzieningen €100.000,00 jaarschijf 2016 (DPZ). Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van
De griffier,
de voorzitter,
6
