t p e c
n o c
Wijkplan
TRANSVAAL
Maatregelen voor de verbetering van wonen, werken, winkelen, verkeer, leefbaarheid, groen, welzijn, onderwijs en cultuur. HANDHAVINGSTEAM
AANPAK
ACTIEGEBIEDEN
ACTIVITEITEN OP ACTIEGEBIEDEN TIJDELIJK GEBRUIK VAN TE SLOPEN PANDEN HERHUISVESTING VAN BEWONERS
SOCIAAL
TRANSVAAL
PLAN
WIJKPLANWINKEL
COMMUNICATIEPLAN
START-
KWALIFICATIES VOOR SCHOOLVERLATERS CLUB- EN BUURTHUIZEN HISTORIE EN CULTUUR INTEGRATIE VAN
OUD-
EN
NIEUWKOMERS
WELKOMST-
PAKKETTEN SLUITENDE AANPAK WERKLOOSHEID OPVANG SOCIAAL KWETSBAREN VERSTERKING VAN HET VRIJWILLIGERSWERK PLEINEN-AANPAK EXTRA ZORG
VOOR
COMPLEXGERICHTE
OUDEREN
DE
OPLOSSINGEN
KARAVAAN VOOR
DE
OPSLAG VAN HUISVUIL WIJKBEHEER TRANSVAAL BEVORDEREN VAN DE SOCIALE VEILIGHEIDSBELEVING POLITIEKEURMERK GESPREKKEN
EN
VEILIG
WONEN
BUURT-
DIALOOGCENTRUM
PUBLIEK-
PRIVATE SAMENWERKING UITVOERINGSORGANISATIE OPVANG SOCIAAL KWETSBAREN ZORG VOOR
Wijkplan Transvaal Het Wijkplan Transvaal is een gezamenlijk ontwikkelingsprogramma van de gemeente Den Haag en de woningcorporaties Haag Wonen en Staedion. Het wijkplan bevat een samenhangend pakket aan maatregelen op het gebied van wonen en woonomgeving, werken en winkelen, verkeer en parkeren, leefbaarheid en beheer, groenvoorzieningen, welzijn, onderwijs en cultuur.
3
D E L I G G I N G VA N T R A N S VA A L T U S S E N C E N T R U M E N Z U I D E R PA R K
Scheveningen
Strand
Centrum
CS
A4 HS
Transvaal
Zuiderpark
A12
Loosduinen
Uithof A4
Rijswijk
A13
VOORWOORD
Het proces van stedelijke vernieuwing wordt in Den Haag vastgelegd
Samen met partners
in wijkplannen: plannen voor een integrale ontwikkeling van de wijk.
Wij geloven dat ondanks de hectiek van de wijkverbetering, Transvaal een kansrijke toekomst tegemoet gaat. Dat vraagt een grote, gezamenlijke inspanning van bewoners, corporaties, overheid, instellingen en marktpartijen. Dit wijkplan vormt de basis voor een samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeente en de corporaties Staedion en HaagWonen. Een overeenkomst die met name betrekking heeft op de financieel-organisatorische opzet en taken en verantwoordelijkheden bij de uitvoering.
Ook voor de wijk Transvaal is gewerkt aan een meerjarenontwikkelingsprogramma om te komen tot een ingrijpende wijkverbetering. Dat is nodig omdat Transvaal geconfronteerd wordt met een aanzienlijke concentratie van uiteenlopende problemen en opgaven.
In de serie wijkplannen die de gemeente Den Haag met de Grote Steden Aanpak maakt, treft u hierbij het wijkplan voor Transvaal aan. Dit is het resultaat van een gezamenlijk ontwikkelingsproces van de gemeente Den Haag en de woningcorporaties Staedion en Haag Wonen en is zoveel mogelijk in interactie met de bewoners en ondernemers van Transvaal tot stand gekomen.
Alleen als wij als partners optreden is een samenleving in Transvaal mogelijk zoals wij die voor ogen hebben. Verschijnselen van segregatie worden tegengegaan en het ontstaan van achterstanden, vooral onder kwetsbare groepen, zoveel mogelijk voorkomen. Transvaal wordt zo een wijk waar iedere Hagenaar, ongeacht leeftijd, afkomst en inkomen, terecht kan. De gezamenlijke investeringen van gemeente en corporaties leggen zo de basis voor het vertrouwen in de toekomst van Transvaal en de bereidheid van bewoners en ondernemers om in de eigen woon- en werkomgeving te investeren.
Het wijkplan is geen blauwdruk voor het nieuwe Transvaal, maar bevat een samenhangend pakket aan maatregelen op het gebied van wonen en woonomgeving, werken en winkelen, verkeer en parkeren, leefbaarheid en beheer, groenvoorzieningen, welzijn, onderwijs en cultuur. Dit plan vormt het kader voor dit uit te voeren programma wat betreft betrokken partijen en diensten, tijd en geld. De maatregelen zullen worden uitgewerkt in concrete projecten. De uitvoering van het wijkplan is een zaak van lange adem. Tijdens de uitvoering moet Transvaal leefbaar blijven. Om de overlast te beperken geven wij het beheer tijdens het proces specifiek aandacht. Wooncarrière in Transvaal
Het is duidelijk dat de komende tien jaar het aanzien van Transvaal sterk zal veranderen. Dit toekomstbeeld wordt in hoge mate bepaald door de keuzen die nu worden gemaakt. De wensen van ‘de hedendaagse samenleving’ ten aanzien van het wonen en de woonomgeving werken als inspiratiebron. De dominante positie van de woningcorporaties zal, vanwege de sloop van haar bezit en de bouw van voornamelijk koopwoningen, geleidelijk aan afnemen terwijl het aandeel particuliere woningen toeneemt. De bouw van nieuwe woningen biedt Transvalers de kans op een wooncarrière binnen hun eigen wijk. Een stap die velen willen, maar nu niet kunnen zetten. Daarvoor ontbreekt simpelweg de variëteit op de huidige Transvaalse woningmarkt. Het toekomstig woningbestand - oud- en nieuwbouw, klein en groot, grondgebonden en op verdieping, koop en huur - maakt Transvaal weer interessant voor de huidige bewoners én voor mensen die van elders komen. Ook ouderen zullen in de wijk kunnen doorstromen naar woningen waar zorg en dienstverlening vanuit een zorgcentrum wordt geboden.
Arend Hilhorst wethouder van Ruimtelijke Ordening, Stedelijke ontwikkeling en Wonen
De aan de woningbouw parallel lopende verbetering van de openbare ruimte, van leefbaarheid, voorzieningen en economie biedt ook degenen die niet (hoeven te) verhuizen zicht op een aantrekkelijke woonomgeving.
5
Wim Gestel algemeen directeur / bestuurder woningcorporatie Haag Wonen
Jacques van Geest algemeen directeur woningcorporatie Staedion
LEESWIJZER
Dit wijkplan heeft een onconventionele opbouw. Een leeswijzer is daarom op zijn plaats. Het wijkplan bestaat uit:
deel A deel B
deel A
het ontwikkelingsprogramma het maatregelenboek
Deel A - Ontwikkelingsprogramma Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 1 geeft in het kort de aanleiding en context van het wijkplan weer. Er wordt stilgestaan bij het beleids- en toetsingskader en de ambities van de stad Den Haag zoals vastgelegd in de nota ‘De kracht van Den Haag’. Vervolgens wordt aandacht geschonken aan het wijkplanproces en hoe samenspraak met bewoners en ondernemers heeft plaats gevonden. Hoofdstuk 2
ONTWIKKELINGSPROGRAMMA
Hoofdstuk 2 is een korte kennismaking met de wijk Transvaal. Hier worden tevens de sterke en zwakke punten en de kansen en bedreigingen voor Transvaal beschreven. Hoofdstuk 3
In hoofdstuk 3 wordt nader ingegaan op de kansen voor Transvaal, het ontwikkelingsperspectief en de doelstellingen die zowel gemeente als corporaties met dit wijkplan voor ogen staan. Hoofdstuk 4
Hoofdstuk 4 geeft de voorwaarden weer om de overlast van het ingrijpende verbeterproces tot een minimum te beperken. Hoofdstuk 5 t/m 7
De hoofdstukken 5 tot en met 7 gaan in op de noodzakelijke investeringen op verschillende gebieden. Deze hebben niet alleen betrekking op de gebouwde omgeving, maar ook op de samenleving in de wijk. Hier wordt aangegeven waarom de investeringen noodzakelijk zijn en welk doel zij hebben. In de tekst van de hoofdstukken 4 t/m 7 verwijzen DE GEMARKEERDE TITELS van maatregelen in KLEIN KAPITALEN en in groen naar het bijbehorende maatregelenboek (deel B).
6
Hoofdstuk 8, 9 en 10
De hoofdstukken 8, 9 en 10 beschrijven hoe het wijkplan gerealiseerd wordt. Hier gaan wij in op de partners in de wijkverbetering, hun rol en deelname aan het proces. Ook het proces zelf komt aan de orde: de fasering, de prioriteit van de maatregelen en de bewaking van voortgang en kwaliteit. Afsluitend vindt u hoe de kernwaarden van het merk Transvaal tot een betere reputatie van de wijk moeten leiden. Ook zijn essays opgenomen, die een beeld schetsen van hoe de bewoners en ondernemers het vernieuwde Transvaal in de toekomst zouden kunnen ervaren. De lezer wordt meegenomen in de tijdmachine: een wandeling door Transvaal gedurende en na de transformatie. De persoonlijke beschrijving door de 'wandelaars' geeft aan waar het in essentie om gaat: de verbetering van de woon- en leefomstandigheden in de wijk. Ook het integrale karakter van het wijkplan wordt er door benadrukt. Elke 'wandeling' is gericht op een bepaald perspectief zoals o.a. samenlevingsaspecten en wijkeconomie en is gekoppeld aan de bijbehorende inhoudelijke beschrijving.
Deel B - Maatregelenboek Het maatregelenboek geeft een overzicht van alle genoemde maatregelen uit deel A en vormt de ‘handleiding’ voor het uitvoeringsproces. In dit werkboek wordt per maatregel het doel, de in te zetten middelen en de samenwerkende betrokkenen aangegeven. Tevens wordt in dit deel de relatie aangegeven met de financiële verantwoording, die bij dit wijkplan hoort.
INHOUDSOPGAVE
5 6-7
VOORWOORD LEESWIJZER
I N H O U D S O P G AV E S A M E N VAT T I N G
Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 2
Hoofdstuk 3
1 1.1 1.2
AANLEIDING EN CONTEXT 14 Het beleids- en toetsingskader 16 De voorgeschiedenis 18
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8
WIJKPROFIEL TRANSVAAL 20 De bewoners van Transvaal 22 De woningvoorraad 23 Het karakter van Transvaal 23 Bedrijvigheid 24 De Haagse Mart 24 Het bedrijventerrein Uitenhagestraat 25 Welzijnsvoorzieningen in de wijk 25 SWOT-analyse 27
3 3.1 3.2
Kansen benutten 30 Ontwikkelingsperspectief
4
KRITISCHE SUCCESFACTOREN VOOR HET
4.1 4.2 4.3 4.4
VERBETERINGSPROCES 34 Samenwerking in beheer en handhaving Actiegebieden leefbaar houden 37 Herhuisvesting 38 Goed informeren is het halve werk 39
5
INVESTEREN IN ONDERWIJS, CULTUUR, WELZIJN EN
Hoofdstuk 4
Hoofdstuk 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10 5.11 5.12 5.13 5.14 5.15 5.16 5.17 5.18 5.19 5.20
8
8-9 10-13
OPGAVE EN TOEKOMSTPERSPECTIEF
28
31
36
LEEFBAARHEID 40 De brede buurtschool 42 Programma 0-6 jarigen 42 Huisvestingsplan scholen 42 Startkwalificaties voor schoolverlaters 43 Vernieuwde bibliotheek, taal- en andere cursussen Programmering Club- en buurthuizen 44 Historie en cultuur 44 Integratie oud-en nieuwkomers 44 Sluitende aanpak werkloosheid 45 Sociaal kwetsbaren 45 Versterking vrijwilligerswerk 45 Jeugd en veiligheid: pleinen aanpak 46 Ouderen 46 Woonzorgzone 46 Bewoners- en winkeliersparticipatie 47 Integraal Buurtbeheer 48 Aanpak illegale kamerverhuur en onrechtmatige bewoning 51 (sociale) Veiligheid 52 Buurtvernieuwing door actief burgerschap 52 Onze Buurt Aan Zet 54
43
Hoofdstuk 6
Hoofdstuk 7
Hoofdstuk 8
Hoofdstuk 9
Hoofdstuk 10
6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9
INVESTEREN IN DE GEBOUWDE OMGEVING
56
Stedenbouwkundig plan 58 Stedenbouwkundige structuur 59 Wonen in het vernieuwde Transvaal 62 Openbare ruimte: ruimte voor mensen 67 Verkeer en parkeren 69 Groenstructuur 70 Duurzaam Transvaal 70 Structuurvisie voor de lijn 11-zone 72 Projecten vooruitlopend op het wijkplan 74
7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5
INVESTEREN IN ECONOMIE EN WERK 78 Stimulering wijkeconomie 80 Detailhandel 81 Nieuwe werkgelegenheid in de wijk 82 City Mondial: Transvaal als toeristische trekpleister 82 Toekomstperspectief Paul Krugerlaan, bedrijven- 83 terrein Uitenhagestraat en Haagse Mart
8 8.1 8.2 8.3
DE SAMENWERKING 88 Partners in de wijkverbetering Publiek-private samenwerking Financiering 92
9 9.1 9.2 9.3
Herhuisvesting en sociaal plan Wijkplanmonitor 96 Flexibiliteit en fasering 96
10 10.1 10.2 10.3
IMAGOVERBETERING 98 De reputatie van Transvaal 100 Transvaal: Van alle markten thuis! Marketingplan 101
90 90
PROCES VAN WIJKVERBETERING
COLOFON
94 96
100
102
BIJLAGE 1
Fasen in het wijkplanproces
103
BIJLAGE 2
De projectorganisatie wijkplan Transvaal Organogram 105 Werkgroepen 106 BIJLAGE 3
Afkortingen
108
BIJLAGE 4
Begrippen
109
104
S A M E N VAT T I N G
1.
plantsoenen waar gespeeld kan worden. Het wijkpark is de centrale groene ruimte. Een creatieve vorm van beheer, spelen, opvoeding en werkgelegenheid vormen de 4 Haagse Hopjes in de wijk.
Aanleiding en context
Transvaal behoort tot de grootste probleemwijken van Nederland. In onderzoek van het CBS scoort de wijk slecht op alle onderdelen die voor de stedelijke vernieuwing maatgevend zijn: sociaal, economisch en fysiek. De gemeentelijke vertaling van het Grote Steden Beleid (‘De Kracht van Den Haag’) rekent Transvaal tot centraal vernieuwingsgebied: een gebied met een zwakke woningmarktpositie en beperkte mogelijkheden tot aanpassing van de bestaande woningvoorraad.
De corporaties beheren een aantal woningcomplexen voor ouderen. Voor ouderen die lang thuis willen blijven wonen is er de ‘dagvoorziening’ Zorg Centrum Transvaal aan de Natalstraat / Beijersstraat. De WelzijnsOrganisatie Centrum biedt een uitgebreid assortiment aan activiteiten. De stedelijke welzijnsvoorziening, de Kesslerstichting, biedt thuislozen de mogelijkheid voor één overnachting of permanente huisvesting. Er zijn twee gesubsidieerde bewonersorganisaties en meerdere migrantenorganisaties actief.
Met de gemeente en de corporaties zijn de bewoners en ondernemers van Transvaal ervan overtuigd dat de achteruitgang van de wijk moet worden aangepakt. Een gezamenlijk gedeelde analyse van sterke en zwakke aspecten en van kansen en bedreigingen van Transvaal vormt de basis voor het startbesluit voor de wijkverbetering van Transvaal, dat de gemeenteraad in januari 2000 aannam. In interactie met bewoners en ondernemers wordt het wijkplan opgesteld, dat maatregelen bevat op het gebied van wonen, woonomgeving, economie, winkelen, verkeer, parkeren, groen, zorg en welzijn.
Kansen bieden de gunstige ligging, de goede bereikbaarheid en het internationale karakter van de wijk. De eenzijdige woningvoorraad, de ongunstige woningmarktpositie, illegale bewoning en de beperkte toekomstperspectieven van jongeren bedreigen de wijk. 3.
De gemeente en de corporaties Haag Wonen en Staedion gaan voor een ambitieuze publiek-private aanpak van de wijkverbetering van Transvaal een overeenkomst aan. 2.
Opgave en toekomstperspectief
Voortbordurend op de ‘De Kracht van Den Haag’ is voor Transvaal een woonmilieustrategie ontwikkeld die in relatie staat met andere woonmilieus in Den Haag en de regio. Vernieuwing en differentiatie van het woningbestand zijn daarbij het uitgangspunt. Door het verbreden van het bestaand aanbod aan woonmilieus en nieuwbouw ontstaan mogelijkheden van een wooncarrière voor de huidige bewoners van de wijk en binding van midden- en hogere inkomens aan de stad. Voorwaarde is het waarborgen van een herkenbare kwaliteit van de woonomgeving, de leefbaarheid en veiligheid.
Wijkprofiel van Transvaal
Transvaal is een 'stenige' wijk met een hoge bebouwings- en bevolkingsdichtheid. In Transvaal is 63% van de woningvoorraad in bezit van woningcorporaties en 37% in particulier bezit. Er staan voornamelijk kleine, goedkope portiek-etagewoningen. Er is een hoge verhuismobiliteit.
De verschillende woonmilieus vormen samen met het mondiale karakter de kanskaarten van Transvaal. Dat geldt ook voor de Paul Krugerlaan, de Julianakerk, het voormalig badhuis aan de Spionkopstraat, het wijkpark, de Haagse Mart en het bedrijventerrein Uitenhagestraat: deze plekken maken Transvaal in veel opzichten uniek. Ze voegen allemaal iets toe aan de attractiviteit van de wijk voor bewoners, bedrijven, bezoekers en toeristen.
Het werkloosheidspercentage van de bevolking is hoog, het gemiddeld inkomen laag. Het imago van verpaupering, overlast en onveiligheid tekent de wijk. De sterke multiculturele samenleving bracht nieuwe elementen in de wijk als moskeeën en winkels waar verschillende uitheemse producten worden verkocht. De branchering is ingrijpend gewijzigd en daarmee ook het uiterlijk en gebruik van de winkels.
Dit wijkplan geeft een ontwikkelingsperspectief. Als de situatie daar in de loop van de ontwikkelingsperiode aanleiding toe geeft kunnen aanvullende ontwikkelingen en initiatieven nodig zijn. Het proces van wijkverbetering moet een stimulans zijn voor het zelf organiserend en oplossend vermogen van de wijk: ‘De Kracht van Transvaal’.
De economie van Transvaal drijft op handel, horeca en reparatie. In Transvaal zijn drie winkelcentra, maar ongeveer de helft van het winkelvloeroppervlak bevindt zich buiten de genoemde winkelconcentraties. Voor bovenwijkse bedrijvigheid zorgen het bedrijventerrein Uitenhagestraat en de ‘Haagse Mart’. Hoewel de uitgestrekte markt een unieke ontmoetingsplaats is, zorgen vervuiling en verpaupering voor ergernis en problemen.
4.
Kritische succesfactoren voor het verbeteringsproces
Het vernieuwde Transvaal zal over tien jaar een aantrekkelijke stedelijke woonwijk zijn, maar voor de huidige bewoners en winkeliers betekent het verbeterproces eerst vooral veel overlast. Bewoners verhuizen, veel woningen komen leeg en wachten op sloop, nieuwe woningen worden gebouwd en veel straten zijn opengebroken. Deze overlast moet zo veel mogelijk beperkt worden door adequaat beheer, zorgvuldige herhuisvesting, gerichte communicatie en
De wijk kent in totaal vijf welzijnsvoorzieningen, diverse gebedsruimten, een bibliotheek, elf scholen voor het basisonderwijs en diverse sportvoorzieningen. Er is een beperkt aantal pleinen en
10
wijkplan Transvaal
bovendien met het aanbieden van een avontuurlijk programma in slooppanden en op bouwterreinen. De beherende partijen stellen jaarlijks een beheerprogramma ‘Schoon, heel en veilig’ op om goed in te spelen op de actuele gang van zaken. Dit beheerprogramma is onderdeel van het stadsdeelplan Centrum. Het nieuw opgerichte buurtbeheerbedrijf ‘beheerteam Transvaal’ geeft door voortdurende fysieke aanwezigheid het beheer weer ‘gezicht’. Het handhavingsteam gaat stevig toezien op de naleving van de vastgelegde regels om vervuiling, bedrijfsafval, uitstallingen, innemen van openbare ruimte en onrechtmatige en overbewoning tegen te gaan. De overlast van sloop en nieuwbouw zal worden beperkt door in de actiegebieden bijzondere activiteiten te organiseren en door leegstaande woningen op een creatieve manier te gebruiken. De formule is tweeledig: aan de ene kant wordt overlast in de kiem gesmoord en aan de andere kant wordt door het organiseren van culturele en sportieve activiteiten voorkomen dat de sloopgebieden een naargeestige sfeer uitademen. Hiervoor wordt de samenwerking gezocht met kunst-, muziek-, sport- en andere instellingen. Een randvoorwaarde voor geslaagde wijkverbetering vormt een soepele herhuisvesting van bewoners. Daarvoor is de aanwezigheid van een goed sociaal plan een absolute voorwaarde. In het sociaal plan, dat is vastgelegd door bewoners en corporaties, staan de basisrechten van de bewoners. Voor alle bewoners wordt maatwerk geleverd om een oplossing te zoeken die past bij de individuele situatie. Uit onderzoek naar de herhuisvesting van bewoners uit het aktiegebied Wesselstraat e.o. blijkt dat het merendeel van de te herhuisvesten huishoudens dat in de wijk wilde blijven, ook kón blijven. Zo’n 90% is tevreden over de nieuwe woning en meent erop te zijn vooruit gegaan; dat geldt ook voor de woonomgeving. De nieuwe voorrangsregels vergroten de kans voor herhuisvestingskandidaten om hun woonwens in de eigen wijk te realiseren. De vernieuwing heeft grote consequenties voor de bewoners. Zeker als bewoners moeten verhuizen. Daarom moet er tijdig voldoende informatie beschikbaar zijn. Daarvoor blijft de functie van de wijkplanwinkel bestaan en wordt in een communicatieplan voor de uitvoering van de wijkverbetering aandacht besteed aan de huidige en de nieuwe wijkbewoners en ondernemers. Hierin fungeert onder andere de wijk-website www.transvaal-denhaag.nl als discussieplatform. 5.
Investeren in Onderwijs, cultuur, welzijn en leefbaarheid
Een van de belangrijkste doelen van de vernieuwingsoperatie is dat het woon- en leefcomfort in Transvaal dermate toeneemt, dat de inwoners van Transvaal graag in de wijk (blijven) wonen en men
vertrouwen heeft in de toekomst; dat de mensen bereid zijn in Transvaal te investeren en de schouders te zetten onder de verbetering van de sociale samenhang. Een goede leef- en woonomgeving zal ook mensen uit andere gebieden verleiden om in Transvaal te komen wonen, werken, winkelen en recreëren. Binnen het concept van de brede buurtschool oriënteren scholen zich meer op hun omgeving. Het vernieuwingsproces van Transvaal krijgt een plaats in deze programma’s. Daarnaast wordt de voorbereiding op het basisonderwijs verbeterd. Samenwerking tussen scholen en welzijnsorganisaties is daarvoor van belang. Jongeren worden gestimuleerd hun opleiding af te maken en met een diploma op zak de school te verlaten. De vernieuwde Transvaalse openbare bibliotheek draagt bij aan scholing en vorming op velerlei vlak. Voor het aanbieden van Nederlands taalonderwijs slaan vele organisaties de handen ineen. De belangstelling voor de historie en de cultuur van Transvaal wordt gestimuleerd. Mensen die voor het eerst in Transvaal komen wonen krijgen van medebewoners een informatiepakket met veel praktische informatie over de wijk. Voor jongeren en ouderen worden speciale programma’s opgezet. ‘Onze Buurt Aan Zet’ biedt daartoe mogelijkheden. Er zijn maatregelen om de werkloosheid aan te pakken, van regulier werk tot werkervaringsplaatsen. Sociaal kwetsbaren worden opgevangen en betrokken bij diverse projecten in de wijk. Bewonersparticipatie en vrijwilligerswerk worden gestimuleerd om de sociale samenhang in de wijk te bevorderen en de betrokkenheid te vergroten. Transvaal moet een wijk zijn, waar je ook goed kunt blijven wonen als je zorg nodig hebt. Daarom wordt er rond het zorgcentrum Transvaal in de Natalstraat een woonzorgzone gerealiseerd: een gebied waarbinnen wonen, zorg, welzijn en dienstverlening gecombineerd worden. De woonzorgzone is ook aantrekkelijk voor andere bevolkingsgroepen die baat hebben bij een verhoogd niveau van dienstverlening in combinatie met een wat beschutte woonomgeving. Om een goed antwoord te geven aan de leefbaarheidsproblemen in Transvaal worden integrale buurtbeheerprojecten gestart, specifiek gericht op een leefbare en veilige woonomgeving. Naast de fysieke aanpak wordt ook ingezet op maatregelen in de sfeer van samenlevingsopbouw. Deze combinatie geeft een meerwaarde aan de buurtbeheerprojecten. Uitgangspunt bij deze werkwijze is dat de beheeractiviteiten van alle deelnemende instanties op elkaar worden afgestemd. De betrokkenheid van de bewoners bij hun woningen en woonomgeving staat daarbij centraal. Zij dragen hun steentje bij door na verbeteringen alert te blijven en nieuwe gebreken, vandalisme en dergelijke te signaleren. Deze actieve rol van bewoners wordt zoveel mogelijk gestimuleerd en waar nodig ondersteund. Uiteindelijk moet de inzet leiden tot een afname van het grote aantal verhuizingen en toename van de sociale cohesie in Transvaal.
S A M E N VAT T I N G
Naast het vergrote wijkpark worden bestaande groenvoorzieningen heringericht en krijgen daarmee een betere functie voor de wijk. Er wordt ook groene ruimte toegevoegd. Zo komt er een ‘groene laan’ tussen de Julianakerk en het Beijersveld. Om de woonstraten een groener karakter te geven zullen op veel plaatsen voortuintjes in het straatprofiel terugkeren. De keuze voor verschillende boomsoorten per buurt draagt bij aan de karakteristiek van de onderscheiden woonmilieu’s.
De sociale veiligheid wordt onder andere bevorderd door de brede, integrale aanpak en bestrijding van illegale kamerverhuur en onrechtmatige bewoning. 6.
Investeren in de gebouwde omgeving
Het stedenbouwkundig plan geeft de ruimtelijke en functionele condities voor de ontwikkeling van Transvaal tot een wijk met een beter imago en een betere woon- en werkomgeving met een duurzaam karakter. Essenties van het plan zijn het versterken van de stedenbouwkundige structuur, het creëren van nieuwe woonmilieus en een gedifferentieerde woningvoorraad, het verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte en van de verkeer- en parkeersituatie.
Er is steeds behoefte aan een duurzame leefomgeving, milieuvriendelijke gebouwen met een gezond binnen-klimaat, een flexibel ontwerp en een laag energieverbruik. Daarom heeft duurzaamheid een plaats in de vernieuwing van Transvaal. Een belangrijke maatregel is het aanbieden van de ‘groene woning’. 70% van het sloopmateriaal wordt hergebruikt. Via de hergebruikscarrousel kunnen particulieren gebruik maken van sloopmateriaal om hun woning te verbeteren. Deze hergebruikcarrousel biedt daarnaast ook werkgelegenheid.
Transvaal is gebouwd als woonwijk en zal dit karakter ook na de vernieuwing behouden. In het kader van het wijkplan worden ongeveer 2400 woningen gesloopt om plaats te maken voor ongeveer 1200 nieuwe woningen. Dit programma komt bovenop de al in gang gezette sloop van 600 en nieuwbouw van circa 400 woningen. Hoewel het totale bouwvolume gelijk blijft, neemt door het marktconform en grondgebonden woningprogramma het woningaantal en inwonertal aanzienlijk af.
Het is de bedoeling dat een structuurvisie het kader biedt voor de ontwikkeling van de afzonderlijke locaties binnen de lijn 11-zone. De revitalisering van de Haagse Mart en van het bedrijventerrein Uitenhagestraat maken daarvan onderdeel uit. Het ambitieniveau van de structuurvisie richt zich op aanpak van de verloederde achterkantsituaties en overlast, intensivering van het grondgebruik, doorbreking van de barrière-werking van de zone en (gedeeltelijke) compensatie van het woningverlies door de herstructurering in Transvaal.
Met de realisatie van het nieuwbouwprogramma wordt gestreefd naar een evenwichtig woningaanbod met een diversiteit aan woningtypen en prijscategorieën, waarvan een aanzienlijk percentage woningen in de koopsector. Dat biedt huidige bewoners van Transvaal de mogelijkheid om binnen de wijk wooncarrière te maken, maar trekt ook nieuwe doelgroepen aan, waardoor de wijk als algemeen vestigingsmilieu weer deel uitmaakt van de gehele stad. Andere doelen zijn het creëren van herkenbare woonmilieu’s voor diverse doelgroepen en een sterke relatie tussen wonen en werken. Klanten consumentgericht bouwen is een van de uitgangspunten en op specifieke woonwensen van allochtone doelgroepen en van ouderen wordt nadrukkelijk ingespeeld.
7.
Behoud van historische, markante complexen is belangrijk voor de identiteit van Transvaal en voegt afwijkende typen aan de totale woningvoorraad toe. De haalbaarheid van renovatie van enkele complexen is nog bij de corporaties in onderzoek. Naast het sloopen nieuwbouwprogramma wordt ook intensief aandacht besteed aan het particulier eigendom in de wijk. Het wijkplan bevat maatregelen om het onderhoud door de particuliere eigenaren te bevorderen.
Het stedelijk karakter van Transvaal is gebaat bij versterking van de wijkeconomie. De thema’s hierbij zijn onder andere een gezonde detailhandelstructuur, functiemenging wonen/werken, versterken van de culturele, toeristische en recreatieve potenties van de wijk en het stimuleren van ondernemerschap en nieuwe werkgelegenheid. Woon-werkwoningen dragen bij aan de economische ontwikkeling, de leefbaarheid en de levendigheid van Transvaal en remmen de (auto)mobiliteit af.
Een groot aantal lopende projecten, zowel woningbouw als voorzieningen, toont aan dat de vernieuwing van Transvaal niet op de vaststelling van het wijkplan wacht, maar al aan de gang is.
Door herinrichting krijgt de openbare ruimte een eenduidige uitstraling. Daarbinnen geven accentverschillen een eigen cachet aan de onderscheiden woonmilieu’s. Markante punten in en aan de randen van Transvaal krijgen extra aandacht. Met het toenemend autogebruik en instroom van andere doelgroepen in de wijk is een duurzame parkeeroplossing geboden. De stalling van fietsen krijgt in de openbare ruimte en bij nieuwbouw aandacht. De verkeersveiligheid wordt op een hoger peil gebracht.
Investeren in economie en werk
Drie belangrijke economische slagaders in Transvaal zijn de Paul Krugerlaan, bedrijventerrein Uitenhagestraat en de ‘Haagse Mart’. De aanpak is dermate ingewikkeld, zowel met betrekking tot het planvormingstraject voor de herontwikkeling van deze gebieden, in procedures, onderhandelingen, financieringsstromen en betrokken partijen, dat er voor is gekozen om deze projecten buiten het wijkplan uit te werken.
12
wijkplan Transvaal
In Transvaal zijn ook toerisme en recreatie dragers van sociaaleconomische activiteiten. Er valt immers veel te beleven in deze wijk met zijn exotische winkels, moskeeën en de grootste warenmarkt van Europa. Door in te zetten op (cultuur)toerisme en recreatie zal er een bijdrage worden geleverd aan het versterken van de wijkeconomie en werkgelegenheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Het is de inzet van City Mondial te komen tot een multiculturele route in Transvaal die zich uitstrekt van de markt, via het wijkpark naar de Paul Krugerlaan. Uitgangspunt bij het initiëren van nieuwe multi-culturele attracties en activiteiten is dat deze niet alleen voor toeristen interessant zijn, maar zeker ook voor de bewoners en ondernemers in de wijk. Er ligt bovendien een belangrijk accent op het zelforganiserend vermogen in de wijk. Deze aanpak levert een bijdrage aan de verbetering van het totale imago van Transvaal.
periodiek een wijkplanmonitor samengesteld op basis van een beperkt aantal meetbare indicatoren. De monitor vormt de permanente, tussentijdse barometer van de ontwikkeling van de wijk. Inzicht in de wijkontwikkeling via de monitor speelt ook een belangrijke rol in de communicatie met een ieder die de wijkverbetering in Transvaal kritisch wil volgen. Bij de uitvoering van het nieuwbouwprogramma zal het voorlopig aangenomen referentie-woningbouwprogramma tussentijds getoetst worden aan de opgedane ervaringen met uitgevoerde projecten. Elk project levert daarbij tenslotte ook actuele informatie over de (locale) woningmarktomstandigheden en de veranderende woningmarkt van Transvaal. Het vastgesteld wijkplan is daarmee een kader voor de gehele uitvoeringsperiode. De fasering is eveneens op hoofdlijnen vastgesteld. Met het oog op externe invloeden, uitvoeringscapaciteit bij derden en logistieke aspecten van de uitvoering kan de fasering aanpassingen ondergaan.
Ter bevordering van het ondernemerschap biedt de Stichting STABIJ een helder en snel werkend ‘MKB-servicepunt’ waar (startende) ondernemers vakkundig worden bijgestaan.
De wijkverbetering krijgt door middel van het bestemmingsplan op termijn ook de benodigde juridisch-planologische basis.
8.
10.
De samenwerking
De samenwerking tussen de gemeente en de betrokken corporaties Staedion en Haag Wonen is in Transvaal al vroeg in de planvorming ingezet; vooral ingegeven door de noodzaak van een gezamenlijke en integrale aanpak van de huidige situatie en de aanwezige problemen in de wijk. Daarnaast zijn de mensen in de wijk belangrijke partners in het bereiken van de doelstellingen van het wijkplan. Veel maatregelen in het wijkplan gaan hier op in. Afspraken tussen de gemeente en de corporaties over de financiering en de uitvoering van het wijkplan zijn in een overeenkomst vastgelegd. De beide corporaties hebben hun onderlinge samenwerking in de uitvoeringsorganisatie eveneens in een overeenkomst vastgelegd. Hiermee krijgt een aparte, wijkgebonden projectorganisatie de regie over de uitvoering van het fysiek programma voor Transvaal als onderdeel van het gehele wijkontwikkelingsplan. Voor de concrete uitvoering op onderdelen zullen andere marktpartijen door de corporaties gecontracteerd of betrokken worden in de gehele investeringsopgave. 9.
Proces van wijkverbetering
Onder andere vanwege de herhuisvestingsopgave wordt de wijkvernieuwing gefaseerd gerealiseerd, maar wel op basis van een integraal wijkplan. Voor de bewoners die voor de vernieuwing moeten verhuizen is duidelijkheid over de planning en de herhuisvesting essentieel. Zowel de algemene uitgangspunten voor de hele wijk, als uiteindelijk de regelingen per individuele bewoner zijn in het sociaal plan vastgelegd. Om de voortgang van de uitvoering en de gemaakte prestatieafspraken uit het wijkplan te toetsen en het effect te meten, wordt
Imagoverbetering
Het huidige Transvaal wordt vaak als probleemwijk beschouwd en genoemd. Met de uitvoering van het wijkplan keert de situatie in Transvaal zich langzaam maar zeker ten goede. In het kielzog van die feitelijke verandering, moet het imago mee-verbeteren. De kansen voor een geslaagde wijkverbetering inclusief een imagoslag zijn juist nu aanwezig. Imagoverbetering begint met wapenfeiten waarop huidige en nieuwe Transvalers trots (kunnen) zijn. Bij het maken van het wijkplan is met bewoners en ondernemers uitvoerig geïnventariseerd wat de sterke punten van Transvaal zijn; in marketingtermen: de kernwaarden van het merk Transvaal ®. Om de ‘unique selling points’ van Transvaal binnen en buiten de wijk te benadrukken, wordt een marketingplan opgesteld. Daarin is voor de huidige bewoners en ondernemers van Transvaal een ambassadeurs-rol weggelegd. Zelfverzekerd de sterke kanten van Transvaal ® uitdragen, begint immers bij de mensen die Transvaal tot dat unieke merk maken.
