Colofon. Index. Adverteerdersindex

Colofon Jaargang 13, nummer 2

Hier dan alweer het tweede nummer van dit jaar en zeer zeker weer een vol verrassingen. Wordt je ziek van jezelf of heb je een parachute in je hoofd? Wat Peter hiermee bedoelt lees je

Samenstelling BMS, aangesloten bij de NFWS

Redactie adres Passiebloem 16, 3068 AK Rotterdam

Ledenadministratie Postbus 29 3360 AA Sliedrecht

Vormgeving en Lay-out - Remco Nijhoff - Ad Scheepbouwer

in de Codex Civicus op pagina 8. De column van Carel Schott gaat ditmaal over vomits en timovs. Wat dat zijn? Sla deze bladzijde maar om. Hans helpt ons in deze uitgave begrijpen wat onbegrepen is, en begeeft zich daarbij op behoorlijk glad ijs.

Als laatste onderwerp voor deze inleiding proberen wij alle Ajax supporters in de war te brengen. Nicolette Korthuis heeft het namelijk wéér voor elkaar gekregen om een topper in huis te halen, zij interviewt Gerard Meijer, al vele jaren verzorger bij Feyenoord.

Druk

Als je overigens wilt reageren op de verschillende onderwerpen gebruik dan de e-mail adressen

Drukkerij De Potter, Weg en Land 8 2661 DB Bergschenhoek

die aan het eind van de artikelen vermeldt staan.

Verschijning

Veel leesplezier.

6 maal per jaar: februari, april, juni, september, oktober en december

Adverteerdersindex Chemodis .................................................. kaft EZInvest ........................................................ 5 EDMS (JuicePlus)............................................ 5 Meersport.................................................... 11 Jongenengel ................................................ 11 Lopharm...................................................... 12 Toco Tholin.................................................. 12 Volatile Aromatherapie ................................ 12 Sport Therapeutisch Centrum ......................20 NRG..............................................................20 Sportlavit .................................................. kaft Heathlove .................................................. kaft Podiamed .................................................. kaft BSN ............................................................kaft

Index Columna Varialis - Vomits en timovs..................................................................................................2 Is RSI aan vervanging toe? ................................................................................................................3 Massageteam in actie - Egmond aan Zee ..........................................................................................4 Uit de pers ........................................................................................................................................5 Het accent op Gerard Meijer ............................................................................................................6 Applicaties ........................................................................................................................................6 Codex Civicus - Eeen parachute in je hoofd ......................................................................................8 Van distaal naar normaal - Onbegrepen pijn begrijpen....................................................................10 Acetylsalicylzuur ..............................................................................................................................13 Hartstichting ..................................................................................................................................14 Wat is een allergie?..........................................................................................................................14 Wetenswaard - Als het tussen je oren niet lekker zit ........................................................................15 Spierpijn..........................................................................................................................................16 Natuurlijk! - Verandering van eetgedrag ..........................................................................................17 Oefendagen ....................................................................................................................................18 Boekbespreking ..............................................................................................................................19

2

Columna Varialis

De moderne techniek lijkt

Vomits en timovs

een zegen voor de huidige mens. De medische wetenschap maakt ook enorme sprongen door de toepassing van nieuwe complexe onderzoekstechnieken, medicatievormen en andere technische operatiesnufjes waardoor gezondheid steeds meer tot ieders mogelijkheden zou moeten behoren. Ja, je leest het goed, ‘zou’ moeten behoren. In de praktijk laat zich echter een paradoxale ontwikkeling zien. Ondanks deze technische grote sprong voorwaarts neemt onze gezondheidsbeleving niet evenredig toe.

Met de technocratisering van de zorg ontstaat ook een steeds groter wordende groep patiënten die in toenemende mate ontevreden is over hun arts of specialist. “Ik zat nog middenin mijn verhaal en toen rolde achter mij het recept al uit printer?!”, vertelde een patiënt mij zichtbaar aangedaan. Ook zien wij een nieuwe groep patiënten ontstaan. Zij komen uit een groep met een blind vertrouwen in het technische vernuft van onderzoekstechnieken. We noemen hen de VOMIT’s. Victims Of Modern Imaging Technology. Mensen waarbij de MRI scan afwijkingen heeft opgespoord. In de praktijk blijkt dat niet elke afwijking ook een bron van klachten hoeft te zijn. In deze columna gaat het over deze twee groepen patiënten.

Functiestoornis Een luisterend oor geneest veel mensen. Mensen genezen vaak ook zichzelf door over hun klachten te praten. Aandacht bevestigt je in je bestaan. Aandacht van een ander voor jou maar bovenal ook aandacht voor jezelf. Verschillende onderzoeken laten zien dat bijna 90% van de klachten waarvoor mensen hun huisarts consulteren zogenaamde a-specifieke klachten blijken te zijn. Oftewel, klachten op het niveau van een functiestoornis. Waar bevindt zich deze functiestoornis dan?

Carel Schott “De Columna Varialis; een inkijk in mijn belevenissen, denkbeelden en mijn ervaringen. Soms Afwijkend, soms alledaags gewoon. Iets waar ik mij over verbaasd heb of dat mij geraakt heeft. Uit verleden, heden of de toekomst. Soms zullen het wat dwaze kronkels zijn, soms juist heel herkenbare gedachten. Mogelijk het startpunt voor een discussie of ondersteuning van elkaars gedachtengoed.”

Het zenuwstelsel lijkt uit balans te zijn. De balans tussen rust en herstel en de spanning en stress van alle dag is zoek. Hierdoor gaat ons zenuwstelsel allerlei reactiepatronen vertonen om die balans te trachten te herstellen, waardoor ook de beleving van het eigen lichaam in een andere perspectief komt te staan. De waarnemingsdrempel van allerlei zenuwen in het lichaam wordt scherper afgesteld. We voelen dus meer als reacties op dezelfde prikkels en onze aandacht trekt meer naar die gevoelde ‘pijntjes’. Structueel is er nog niets mis in ons lijf. Maar toch functioneert het niet zo lekker als we gewend zijn. Vergelijk het maar met de bestuurder van een auto die merkt dat zijn bolide niet zo lekker meer stuurt. Hij trekt in de bochten en verbruikt meer brandstof. Hij vermoedt dat zijn

banden aan het verslijten zijn. Inspectie van die banden levert echter niets op: “Nee hoor meneer”, zegt de man van de garage, “hij staat nog prima op z’n bandjes.” Het probleem bleek niet in de banden te zitten, de auto stond niet goed uitgelijnd, en daardoor trekt deze in de bochten. Op dat moment richt de bestuurder zijn blik even naar zichzelf. Hij was de laatste tijd ook flink wat meer kilometers gaan maken en vertoonde niet altijd even netjes verkeersgedrag. Hij joeg de auto vooral ’s-avonds laat wel eens behoorlijk op om na een lange dag op tijd thuis te zijn. Hij zou zich toch behoorlijk belazerd voelen wanneer de man de garage voorstelde om er maar vier nieuwe banden onder te zetten. Wellicht rijdt de auto dan even prettiger, maar het oorspronkelijke probleem is daarmee niet opgelost.

Gesprek en uitleg Iemand die bij de huisarts komt met a-specifieke klachten heeft veel meer baat bij aandacht door bijvoorbeeld tijd voor een wat langer gesprek en uitleg. Al vertellende ontdekt hij meestal zelf de oorzaak van zijn klachten, voeg daarbij de uitleg van de huisarts en de meeste klachten verdwijnen spontaan binnen enkele weken. Vooral in combinatie met een pakketje maatregelen wat iemand zelf kan doen aan zijn klacht. Al met al, kost dit de huisarts een twintig tot dertig minuten. Ik meen dat dit een behoorlijke goedkope, effectieve en gezonde therapievorm is. De overheid vindt het echter te duur. Het gemiddelde consult duurt 6 minuten en veel patiënten met a-specifieke klachten worden behandeld met dure en soms gevaarlijke medicijnen (ontstekingsremmers, pijnstillers, slaapmiddelen en andere tranquillizers). De kosten voor geneesmiddelen rijzen de pan uit. Wat is duur in dit geval? Aan veel medicijnen blijkt dus ook nog het prijskaartje van je eigen gezondheid te hangen als je de berichten in de pers van de afgelopen weken gevolgd hebt.

3

Vomits en timovs

Consensus over terminologie arm-nek-schouder klachten

Tweede lijn Ook komen veel van deze mensen in de tweede lijn terecht. Hier werken de specialisten die hun moderne onderzoekstechnieken op de patiënten loslaten. Eén van die onderzoekstechnieken is de MRI scan. Een prachtig apparaat dat op basis van sterke elektromagnetische velden plaatjes van de binnenkant van ons lichaam kan maken. Soms zelfs zo mooi dat een anatomische atlas erbij verbleekt. Uit deze benadering komen de VOMIT’s voort (zie inleiding). Wat blijkt? De MRI scan toont ook bij gezonde mensen afwijkingen als arthrose, vormen van herniaties, lichte afwijkingen aan het hart en vele andere ‘aandoeningen’ waar de onderzochte slachtoffers vooralsnog geen last van bleken te hebben. Heel veel potentiële anatomische en structurele afwijkingen hebben namelijk helemaal geen relatie met de beleving van een klacht. We wisten dit al en de MRI techniek bevestigt dit alleen maar. De disbalans binnen het zenuwstelsels blijkt een veel belangrijker aandeel te hebben in de ervaring en beleving van een klacht. Maar wanneer bij mensen met klachten eenmaal ‘iets’ gevonden is dan gaan zij zich ook gedragen naar de gevonden klacht. Heeft iemand eenmaal gehoord van slijtage in zijn rug dan voelt hij ieder pijntje en gaat zijn rug minder belasten. De kwaliteit van het spierkorset neemt af en zelfs vervetting van spieren treedt op (aangetoond door MRI). Vooral de patiënt met een functiestoornis lijkt weinig gebaat bij technisch onderzoek. Een mens wordt ‘die rug’. De uitkomsten van de MRI kunnen (onbedoeld) sommige aanwezige anatomische structuren tot oorzaak van een klacht maken. Ook hier zit een tegenstrijdigheid in. Veel mensen met functiestoornissen zijn overtuigd van een ernstige onderliggende aandoening. De perceptie van hun lijf is immers verstoord. Zij eisen vaak verdergaand technisch onderzoek. Artsen zijn ook mensen en gevoelig voor verdrietige en agressieve patiënten die verder onderzoek opeisen. Van een lastige patiënt ben je mooi af wanneer je hem doorverwijst naar een collega...

Andersom Ik vind het altijd leuk om zaken eens van de andere kant te bekijken. Laten we van die VOMIT’s eens TIMOV’s maken. The Individual Moving Overturning Volunteer, vrij vertaald: de vrijwillige beweger die individueel de keuze maakt om de boel om te gooien. Zelf aan de slag dus, soms met een zetje van een medicus. Ook iedere para-, peri- en medicus zou eens oprecht in de spiegel moeten kijken. Tijd is geld en geld is tijd. De moderne techniek blijkt ook al niet altijd zaligmakend. Wat zijn mensen toch een lastige wezens, er past er maar zelden meer dan één in een hokje. Carel Schott [email protected]

Is RSI aan vervanging toe? In de periode december 2002 tot en met september 2004 heeft het Kenniscentrum AKB in samenwerking met elf beroepsorganisaties consensus bereikt over terminologie en indeling van klachten van arm-nekschouder. Dit is een wezenlijke eerste stap voor het efficiënter en effectiever behandelen van deze aandoeningen door medici en paramedici. RSI heeft in de praktijk een groot

the Arm, Neck and/or Shoulder). Volgens de daarbij opgestelde definitie zijn dit klachten van het bewegingsapparaat in arm, nek en/of schouder, die niet veroorzaakt worden door een acuut trauma of een systemische aandoening. CANS is een omschrijving van een klachtencomplex. Het is GEEN diagnose. Het CANS-model laat zien dat de klachten in te delen zijn in specifieke en a-specifieke CANS. Een aandoening is specifiek als deze te diagnosticeren is. Dit betekent dat op basis van onderscheidende kenmerken de diagnose reproduceerbaar gesteld kan worden. Op deze wijze heeft het panel 23 aandoeningen als specifieke CANS benoemd*.

aantal nadelen. Voor patiënten heeft RSI een negatieve lading. Daarbij schept de term verwarring: het gaat veelal niet om een 'injury'. Bovendien kan niet alleen 'repetitive strain' maar ook statische belasting de klachten veroorzaken. Naast RSI worden nog vele andere termen gebruikt voor arm-, nek- en/of schouderklachten en zijn vele definities en indelingen in omloop. Het heeft geleid tot spraakverwarring onder zowel behandelaars als patiënten. Het spreken van dezelfde taal is een eerste vereiste voor goede samenwerking. Maar ook voor het vergelijken van wetenschappelijk onderzoek is eenduidige taal van belang. Kortom, de term RSI kan in de ban gedaan worden.

Ze worden als afzonderlijke aandoeningen benaderd en behandeld en dus niet als één grote groep van klachten gezien. Als een aandoening niet in het rijtje van de 23 als specifieke CANS voorkomt, wordt gesproken van a-specifieke CANS.

Multidisciplinaire consensus Een panel van 46 afgevaardigden van elf medische en paramedische beroepsorganisaties heeft zich gebogen over een nieuwe naam, definitie en indeling van arm-, nek- en/of schouderklachten, die voor alle beroepsgroepen bruikbaar is. Startpunt van het proces was een multidisciplinaire werkconferentie. De uitkomsten zijn vervolgens verder uitgewerkt in een Delphi-onderzoek, waarbij aan het panel vragen zijn voorgelegd. Via herhaalde terugkoppeling van de antwoorden op de vragen is consensus bereikt.

Het CANS-model is bedoeld voor alle medici en paramedici die patiënten met klachten in de arm, nek en/of schouderregio behandelen en voor patiënten met deze klachten. Door het gebruik van dezelfde terminologie en indeling zullen behandelaars elkaar beter begrijpen en verbetert de multidisciplinaire samenwerking. De patiënt zal hier de voordelen van ervaren: door betere communicatie kan sneller de juiste behandeling worden ingezet. De consensus (afspraak, overeenstemming) is hiertoe de eerste stap. Bijdrage : Kenniscentrum AKB

Het CANS-model Er is overeengekomen de klachtengroep voortaan aan te duiden als CANS (Complaints of

Voor meer informatie kunt u terecht bij Harald Miedema, e-mail: [email protected], (010) 4632000.

4

Tenniselleboog: rust roest

Kregen patiënten met een tennisarm vroeger met regelmaat een mitella omgehangen, nu weet men dat rust roest. De tenniselleboog gaat er niet sneller van over en de andere spieren en pezen van de arm worden er alleen maar slechter van. Je kunt gewoon alles doen, en het mag pijn doen maar gebruik wel je verstand, als de pijn veel erger wordt, ook in rust, dan kun je beter gas terugnemen.

Het BMS Massageteam in actie

Egmond aan Zee

Het is waarschijnlijk het handigste zo min mogelijk aandacht te schenken aan de pijn en te onthouden dat het ooit heus wel over gaat. Gemiddeld duurt het negen maanden, maar de een is er na twee maanden vanaf en bij de ander duurt het anderhalf jaar.

Bandjes en braces Veel mensen zullen zich afvragen hoe een blessure door overbelasting kan herstellen als je moet doorgaan met wat je altijd al deed. Bij die alledaagse activiteiten heb je die tennisarm waarschijnlijk opgelopen. Dat is een interessante vraag, en de wetenschap heeft het antwoord nog niet gevonden. Wel hebben artsen en fysiotherapeuten een hulpmiddeltje ontwikkeld om de elleboog tegelijk te laten bewegen en te rusten: een bandje of brace. Je doet zo’n bandje strak om de onderarm, zo’n vijf centimeter onder het pijnlijke botje in de elleboog. Het bandje zorgt ervoor dat de spier waarvan de pees is aangedaan zich niet maximaal kan aanspannen, daardoor kan de pees niet maximaal worden belast. Het is weliswaar is nog niet bewezen dat met zo’n bandje de tenniselleboog sneller overgaat, maar je kunt altijd proberen of het je klachten verlicht.

Koelen Als de pijn heel hevig is, kun je de elleboog koelen. Bijvoorbeeld met een coldpack (een plastic zakje met gel dat je in de vriezer legt). Wikkel zo’n coldpack wel even in een doek, om bevriezing tegen te gaan. Een nat washandje of een plastic zakje met ijsklontjes werkt overigens ook.

Pijnstillers Waarschijnlijk zul je met de pijn moeten leven. Het is immers niet aan te raden om negen maanden lang dagelijks pijnstillers te slikken. Als je het toch niet uithoudt, kies dan paracetamol. Dat heeft de minste bijwerkingen.

Enkele dagen voordat op 9 januari de halve marathon van Egmond aan Zee gelopen zou worden kwam er een noodkreet van Liesbeth dat er drie masseurs gevraagd werden. We moesten dan wel in een (felgeel) shirt van Perskindol, masseren en ook met hun produkten. De vraag kwam namelijk van de importeur van dit produkt. Nu staat geel mij niet zo goed, maar zo'n dringend verzoek kun je natuurlijk niet weigeren. Ron en Annemieke dachten er gelukkig ook zo over en met z'n drieen zijn we richting Egmond aan Zee gereisd. Door Karin Treur, werkzaam bij de sponsor, was op zaterdag netjes een parkeerkaart bij mij in de bus afgeleverd zodat ik niet eerst zelf een halve marathon met m'n tafel op m'n nek hoefde te lopen om op de plaats van bestemming aan te komen.

Start to Run We werden geplaatst in de bestuurskamer van voetbalvereniging Egmondia waar net drie tafels konden staan. Er werden ongeveer 15.000 deelnemers verwacht, maar gelukkig hoefden we die niet allemaal te masseren. Hoe leuk ook, 30.000 benen is wel wat veel van het goede. Onze inspanningen waren met name gericht op een groep lopers van ‘Start to Run’, als ik het goed begrepen heb een mogelijkheid voor beginnende lopers om onder deskundige begeleiding tot goede prestaties te komen. Van een aantal lopers heb ik de tijden gehoord en ik vraag me af of dat allemaal beginners waren. In ieder geval liepen zij tijden waar ik nooit aan zal komen.

Startklaar Omstreeks 11.15 uur waren we alle drie startklaar, maar voor de start hebben we weinig mensen gezien. Het is voor veel lopers wennen dat zij de mogelijkheid hebben om gemasseerd te worden en zeker een activerende massage is voor hen iets nieuws. Op verschillende tijden gingen groe-

pen lopers van start die tussen de 3 en de 21,1 kilometer moesten lopen. Het parcours van de halve marathon ging gedurende 7 kilometer over het strand met een flinke wind schuin tegen. Verder waren de loopomstandigheden prima; een zonnetje en voor de tijd van het jaar niet koud.

Dankbaar Na de loop begon het voor ons te lopen. Nadat de eerste lopers binnen druppelden hebben we geen minuut meer stil gezeten. En dan blijkt weer wat een dankbaar vak dit is. Men was zeer erkentelijk voor de bewezen diensten en voelde zich als herboren na de behandeling. Om ongeveer 17.15 uur gingen we onze spullen inpakken en namen we afscheid van de dames en heren van onze sponsor van die dag. De gebruikte produkten en het ‘felbegeerde T-shirt’ mochten mee naar huis. Die terugreis was overigens nog een lange geschiedenis. Alle vluchtwegen vanuit Egmond zijn afgezet en iedereen moet over een tweebaansweg richting Alkmaar. Daarna kwam ik bij het Rottepolderplein ook nog in een file van 6 kilometer. Maar tegen half acht kwam ik hongerig weer terug in Ridderkerk. Gelukkig had mijn vrouw een heerlijke maaltijd klaar staan. Al met al een lange, maar geslaagde dag waarbij we ons team op een goede manier hebben kunnen promoten. Dank aan Ron en Annemieke voor de plezierige samenwerking. Paul Stoutenberg Meer weten? [email protected]

5

Uit de pers

Eiwit helpt bij bot-aanmaak Goed nieuws voor de duizenden Nederlanders met ernstige rugaandoeningen. Breuken, uitzaaiingen van tumoren en wervelverschuivingen werden tot nu toe behandeld met een stuk bot uit de heup. Dankzij een nieuwe DNA-techniek is dat binnenkort niet meer nodig. De nieuwe techniek komt er op neer dat op een kunstmatige wijze eiwitten worden aangemaakt, en wel dezelfde eiwitten die het lichaam zelf, zij het in geringe mate, ook aanmaakt bij botbreuken. Voorloper op dit gebied is dr. Cumhur Öner, orthopeed in het Universitair Medisch Centrum Utrecht, die voor zijn pionierswerk is beloond met de Annaprijs, een onderscheiding die eens in de twee jaar wordt uitgereikt aan een wetenschapper die bijzondere onderzoeksprestaties verricht op het terrein van het steunen bewegingsapparaat.

Gezondheids ABC Erfelijke informatie van ieder mens is opgeslagen in lange strengen van DNA. Die zijn weer geknipt en opgevouwen in 23 stukjes - dat zijn de chromosomen. Van 22 chromosomen heeft iedereen er twee - ooit is er eentje geërfd van vader, en eentje van moeder. Van het 23ste chromosoom hebben vrouwen er twee dezelfde - de X-chromosomen. Mannen hebben twee verschillende: Een

X van hun moeder, en een Y van hun vader. Daarop staat onder meer de meeste informatie over de aanleg van de mannelijke geslachtsorganen.

bruik van kunstmatig bot-cement hoeven er namelijk geen stukjes bot uit de heup van de patiënt te worden gehaald. Dat weghalen van bot is ingrijpend en pijnlijk.

Het Y-chromosoom is lang gezien als een minderwaardig chromosoompje. Klein en gehavend, met veel abracadabra en weinig zinvolle genen er op. Het afgelopen decennium groeide de interesse voor het Y-chromosoom en vorig jaar werd de precieze volgorde van het DNA erop opgehelderd. Hele stukken chromosoom die onleesbaar of onzinnig leken, blijken informatie te dragen over nuttige eiwitten. Bovendien hebben evolutionair biologen geopperd dat het Y-chromosoom hen terugleidt naar een man die 59.000 jaar geleden in Afrika leefde, en de gemeenschappelijke voorvader is van alle mannen van vandaag. Y-chromosomen van eerdere mannen hebben het in de evolutie afgelegd tegen het zijne. Zo is het Y-chromosoom nu een bouwsteen voor de ‘out of Africa’theorie, die stelt dat de moderne mens 44.000 jaar geleden vanuit Afrika de rest van de wereld is ingetrokken.

Rug-operatie minder belastend Ziekenhuis UMC in Utrecht verwacht over twee jaar mensen met ernstige rug-kwalen veel minder belastend te kunnen opereren. Dankzij het ge-

(advertentie)

buik met de voet over de rand. Indien men in de kuitspier knijpt, dient de voet te bewegen. Om goed te kunnen vergelijken moet deze test ook bij het niet-aangedane been worden uitgevoerd. Als de voet niet beweegt, is de pees gescheurd tot het tegendeel is bewezen. bij twijfel kan een echografisch onderzoek uitsluitsel geven. In het geval van een gescheurde achillespees is verwijzing naar een fysiotherapeut zinloos en dient u een chirurg te raadplegen.

Minder pasta en brood Ruptuur van de achillespees Een acute pijnscheut in de kuit, ontstaan tijdens het afzetten kan duiden op twee aandoeningen: een spierscheur (zweepslag) in de kuit of het afscheuren van de achillespees. De diagnose afgescheurde achillespees wordt in 22 procent van de gevallen gemist. Meestal wordt de patiënt naar de fysiotherapeut verwezen voor een zweepslag, een spierscheur hoog in de kuit en doet veel pijn. Het scheuren van de achillespees vindt plaats circa zes centimeter boven het hielbeen, veel lager dus. Er bestaan verschillende manieren om deze twee aandoeningen van elkaar te onderscheiden. De meest effectieve manier is het toepassen van de handgreep van Thompson. Bij deze test ligt de patiënt op de

Tijdens deze start van het nieuwe jaar willen veel sporters nog wat extra kilo’s kwijtraken van de afgelopen maanden lekker en gezellig eten. Een goede en snelle manier om dit succesvol aan te pakken is om de hoeveelheid koolhydraten (brood, pasta, aardappelen, en rijst) zoveel mogelijk weg te laten. dit zorgt niet alleen voor meer gewichtsverlies, maar ook dat de hoeveelheid triglyceriden (vetten) sterk gaat dalen. Verder stijgt het goede HDL-cholesterol door deze manier van eten. Een vetarme variant op deze voedingswijze geeft deze voordelen slechts in beperkte mate. Een koolhydraatarm dieet geeft dus betere resultaten om gezond en snel af te vallen dan een dieet arm aan vetten. Natuurlijk is de combinatie met wat extra sporten helemaal perfect.

(advertentie)

6

Applicaties en vervolgopleidingen

Het accent op

Cursussen 1eNVVS, Rotterdam

Gerard Meijer

Stoelmassage Aanvang: 11 en 18 juni Duur: 2 lesochtenden op zaterdag Reflexzonevoetmassage Aanvang: 27 oktober Duur: 8 lesavonden op donderdag Voor meer informatie kunt u bellen met (010) 4256357 of (010) 4217788. Faxen kan ook, (010) 2203012. U kunt uiteraard ook e-mailen: [email protected] of kijken op de website: www.eerste-nvvs.nl

Cursussen IVS Opleidingen, Dordrecht Pathologie v/h bewegingsapparaat* Aanvang: 13 april Duur: 9 lesavonden op woensdag

Gerard Meijer, geboren op 12 augustus 1935 te Rotterdam, is al ruim 45 jaar verzorger van voetbalclub Feyenoord. Zonder overdrijven kunnen we Gerard de nestor van Feyenoord noemen. In de loop der jaren hebben er verschillende wijzigingen plaatsgevonden in zijn functie. Tegenwoordig is hij naast verzorger de ‘brug’ tussen spelers, management en trainers. Ook geeft hij sturing aan de materiaalman en diverse afdelingen van de facilitaire dienst. Gerard wil absoluut niet met ‘U’ aangesproken worden. Hoe is je loopbaan bij Feyenoord begonnen? “In 1959 werkte ik bij laboratorium Rijks Serum Inrichting en in mijn vrije tijd hielp ik mijn vader, verzorger bij een boksschool en bij sauna Wijburch in Rotterdam. De zoon van de eigenaar van Wijburch werkte toen bij Feyenoord als verzorger. Toen die verzorger naar een voetbalclub in Utrecht vertrok, heb ik bij Feyenoord gesolliciteerd.” “Op een gegeven dag belde mijn vader mij met de mededeling dat ik ’s avonds in de kuip verwacht werd om te masseren. Vol goede moed en een tas vol verzorgingsmateriaal ben ik op pad gegaan. “ “Omdat de spelers niet gewend waren dat er zoveel tape en verband aanwezig was, maakte ik direct een goede indruk. Na de wedstrijd moest ik naar de gang om spelers en manager Guus Broks te laten beslissen of ik mocht blijven. Sindsdien ben ik dus de verzorger van Feyenoord.”

Nicolette Korthuis

Welke opleiding (tot verzorger) heb je gevolgd? “Bij Wijburch heb ik de opleidingen massage en pedicure gedaan, maar omdat ik al vanaf mijn 15e mijn vader hielp had al de nodige praktijkervaring. Ik ben dus eigenlijk in de praktijk opgegroeid. In die tijd speelde ik honkbal bij Sparta en was ik ook verzorger van dat team. Later heb ik de trainer van Excelsior geholpen met het geven van conditietrainingen alsook mijn vader die daar toen verzorger was.” Sport je zelf nog? “Het feit dat ik in het verleden erg veel gesport heb, heeft er toe bijgedragen dat ik nu nog in een goede conditie verkeer. Ik heb nooit gerookt en ik drink nagenoeg geen alcohol. Ik probeer minimaal 3x per week een uur op de hometrainer te fietsen en in de vakanties fiets ik om de dag 50 km. Als ik dat niet zou doen, kan ik waarschijnlijk na de vakantie niet meer door de deur, haha.” Heb je in het begin van je carrière nog een eigen praktijk gehad naast Feyenoord? “Nee. In 1959 was Feyenoord nog een semi profclub. Ik was hier op trainings- en wedstrijddagen van het eerste en op de woensdagen was ik hier ’smiddags en ’s-avonds om de trainer te helpen bij de jeugd. Toen Feyenoord professioneel doorbrak werd het een fulltime baan. Vanaf die tijd ben ik volledig in dienst geweest. In die tijd was ik de verzorger van alle teams. Nu alleen nog maar van de

Voetreflexmassage* Aanvang: 14 april Duur: 8 lesavonden op donderdag Anamnestische vaardigheden* Aanvang: mei Duur: 4 lesavonden op donderdag Casuïstiek Aanvang: mei Duur: 4 lesavonden op dinsdag Voor een compleet en actueel overzicht, bezoek onze website: www.ivsopleidingen.nl, of bel (078) 6144934.

Cursussen Amice Opleidingscentrum Tenen lezen Aanvang: 20 mei Duur: 1 lesavond + 1 weekend Hotstone massage Aanvang: 11 mei Duur: 1 lesdag op woensdag Voor meer informatie kunt u bellen met (0342) 492876.

7

Gerard Meijers

A selectie. De lagere teams en de jeugd hebben eigen verzorgers.“ Wat is er in de afgelopen 45 jaar allemaal veranderd op verzorgingsgebied? “In het verleden was alles veel minder professioneel dan nu. De spelers waren toen betaalde amateurs tegen full-profs nu. Vroeger hadden we een trainer en een hulptrainer. Momenteel hebben we 4 trainers en 1 loop-/conditietrainer. Ik deed in die tijd alles zelf, van het plakken van een pleister, van het tapen van een enkel tot het verzorgen van spelers als ze een blessure hadden opgelopen. Nu hebben we 2 fysiotherapeuten en een sportarts in vaste dienst. Ik heb dus niets meer met de verzorging van blessures te maken, dat doen zij nu.” “Ook hebben we allerlei professionele apparatuur die we vroeger niet hadden en een fitness ruimte. Wat ook veranderd is, is dat alle spelers voor iedere wedstrijd preventief getaped worden. Dat is verplicht!” Krijg je nu nog regelmatig bijscholing? “Nee, ik ben een praktijkmens, alles loopt via de fysiotherapeuten. Als er vernieuwingen op ons gebied zijn, hoor ik dat van de fysiotherapeuten en dan wordt besproken wat dit voor mij betekent. Omdat we regelmatig overleg hebben met het medisch team, worden wij wel goed van alles op de hoogte gehouden.” Ben je lid van een belangenvereniging? “Nee, ik zit al 45 jaar bij Feyenoord. Dat is meer dan voldoende, haha.” Hoe groot is het verzorgingsteam en heb je zelf ook een assistent? “Zoals gezegd, we hebben 1 sportarts in dienst en 2 fysiotherapeuten. Eén van de fysiotherapeuten verzorgt de hersteltrainingen bij blessures. Die traint dus apart met de geblesseerde spelers.” “Zelf heb ik geen assistent. Tegen de tijd dat ik aangeef ermee te willen stoppen, zal er een vervanger voor mij gezocht worden en daar zal ik dan een tijdje mee gaan samenwerken. Maar een assistent: nee.” Hoe is de taakverdeling fysiotherapeut/verzorger? “Alle blessures worden door de fysiotherapeut behandeld. Ik doe de massages, het verzorgen van verwondingen en pedicure.” Is de rol kleiner door de hardheid van het spel, waardoor eerder een arts of specialist vereist is? “In het verleden was voetbal veel harder omdat er meer werd toegestaan. Er werd veel minder bestraft dan nu. Vroeger bestonden er geen gele en rode kaarten. Een speler kijkt tegenwoordig wel uit wat hij doet als hij een gele kaart ‘op zak heeft’, om hard te spelen. Sport is nu zo inten-

sief geworden, dat er wat dat betreft wel veranderingen zijn. Ook is het tempo hoger en zijn de belangen groter. Ook zijn de systemen veranderd en is de kwetsbaarheid groter. Maar blessures blijf je houden. En niet te vergeten: dan is er nog de degeneratie van de mens. Mensen waren in het verleden sterker dan nu.” Krijgen voetballers voorrang in ziekenhuisbehandelingen en heeft dat dan te maken met het belang van de sponsors? “Nee, dat heeft niets met de sponsor te maken. Wel is er een samenwerkingsverband tussen ziekenhuizen en clubs. In het Dijkzigt ziekenhuis hebben wij bijvoorbeeld een vaste arts (een orthopeed). Daardoor kan het gebeuren dat als er een speler onderzocht moet worden, dit snel gebeurt. Wij proberen er wel alles aan te doen om niet binnen te komen als er een wachtkamer vol patiënten zit. Het is een hard gelag als je daar een uur zit te wachten en er komt een voetballer die direct mag doorlopen. Onze spelers komen daarom vaak na het spreekuur. Maar als er bijvoorbeeld een MRI gemaakt moet worden en er is een wachtlijst, dan worden wij niet eerder geholpen. In dat geval gaan we naar een privé kliniek. Een samenwerkingsverband met ziekenhuizen is wel noodzakelijk.” Wat is de meest voorkomende blessure? “Enkel, knie en lies. Bij grote belasting ook wel spierblessures, vooral Hamstrings. Onze fysiotherapeuten proberen de getroffen spelers dan zo snel mogelijk weer aan het werk te krijgen. Hersteltrainingen verlopen volgens het belasting/belastbaarheidmodel.” Wat gebeurt er als spelers na een revalidatie uit Zeist, na een zware blessure, weer terugkomen? “Voordat de spelers in Zeist vrijgegeven worden, vindt er overleg plaats met de betrokken artsen en fysiotherapeuten. Vervolgens gaat de fysiotherapeut hier met die speler aan de slag. Je moet dan denken aan fitness, krachtoefeningen, hersteltraining e.d. Pas als de betrokken speler ‘vol gas traint’ met de fysiotherapeut, kan hij invloeien in de groep. Wat erg belangrijk is voor het herstel, is de mentaliteit van de speler zelf. Als iemand bijvoorbeeld nog te angstig is om iets te doen, zal de hersteltraining langer duren en dus kan hij nog niet met de groep meetrainen.” Hoe vaak worden profvoetballers gemasseerd en wat is nu precies het belang van de ‘heilige waterzak’? “Voetballers worden zo weinig mogelijk gemasseerd. Ze moeten souplesse en hardheid op het veld verkrijgen en niet op de massagetafel. Massage maakt de spiermassa zwak en dat geeft dan weer sneller blessures. Wel ben ik van mening dat een amateur sneller massage nodig heeft dan een prof. Een amateur zit misschien de hele dag op kantoor en traint 1 of 2 keer per week en

speelt dan in het weekend een wedstrijd. Een professional staat, buiten de wedstrijden, minimaal 5 dagen op het veld, dus die moet de hardheid en souplesse uit eigen lichaam kunnen opbouwen. Ik sta dus echt niet klaar om de hele selectie op de bank te krijgen. Als spelers gemasseerd willen worden, moeten ze dit zelf aangeven en dan alleen nog als het puur noodzaak is. Bijvoorbeeld als ze stijf zijn. Je moet het lichaam niet verwennen. Spelers moeten een natuurlijke hardheid creëren om klappen van buitenaf op te kunnen vangen.” “De ‘heilige waterzak’ er is van oudsher. Er zit nu bijna geen water in de zak, maar wel bijvoorbeeld een coldspray, lijm (om kleine wondjes te plakken), sportdrank, pleister en dat soort dingen.” Een aantal jaren geleden gingen diverse spelers van Feyenoord naar de haptonoom Ted Troost. Wat was de meerwaarde hiervan? “Voor de betrokken spelers was er een meerwaarde, anders zouden ze niet gaan. Als iemand er van overtuigd is dat hij bij een ander beter wordt/beter zal presteren dan gebeurt dat ook. Hierin speelt de psyche een grote rol.” “Je moet niet vergeten dat dit een andere tijd was. Het werd wel toegestaan dat spelers naar de heer Troost gingen, maar het werd absoluut niet gepromoot. Net als toen, wordt nu ook geprobeerd alles ‘binnen’ te houden. We hebben een behoorlijke medische staf en we gaan er vanuit dat we hier de meeste zaken kunnen oplossen. Als dat, om welke reden dan ook, niet kan, zal in overleg met de medische staf naar een alternatief gezocht worden. Maar als een speler naar iemand wil, en de medische staf staat hier niet achter, dan zal deze speler op eigen kosten en in eigen tijd moeten gaan.” Je draagt altijd een zonnebril op het veld. Is hier een reden voor of is dat je handelsmerk? “Nee nee, dit is geen handelsmerk. Omdat ik tranende ogen heb draag ik meestal een zonnebril. Als ik geen zonnebril op heb en er is een scherpe lucht, dan loop ik de hele dag te tranen. Dat is de reden.“ Tot slot: heb je nog iets toe te voegen? “Verzorger bij een club moet je liefhebberij zijn, je moet gedreven zijn en als je dat niet hebt wordt het nooit wat. Je moet bezieling en acceptatievermogen hebben en weten waar je staat in de groep. Ook moet je weten wanneer je wel en niet iets moet zeggen. Dat is in dit vak erg belangrijk. Je kunt niet altijd je ei kwijt. Over het algemeen heb ik het goed in de hand ook al gaat het niet goed met voetbal, ik ben een tevreden mens.” Nicolette Korthuis [email protected]

8

Codex Civicus

Individueel gedrag wordt in hoge mate bepaald door de gedachten, of liever gezegd overtuigingen die er heersen binnen het individu. Heb je veel gedachten die met angst of met weinig vertrouwen beladen zijn, dan zul je in het dagelijks leven niet over komen als iemand die het leven vol vertrouwen tegemoet treedt. Mensen zullen je typeren als een angstig, onzeker persoon of als iemand met weinig zelfvertrouwen. Is de inhoud van je brein, voor een groot deel, gevuld met gedachten over hoe onaantastbaar je bent of dat niemand je iets kan maken. Dat jij de belangrijkste bent op deze wereld of dat angst bij jou geen kans krijgt, dan zul je door anderen getypeerd worden als een arrogant figuur.

Een parachute in je hoofd Met deze beide personen is niets ‘mis’. Maar het is zo typerend, het valt op. Als je het gedrag van mensen of groepen onderzoekt vindt je de oorzaak van dat gedrag meestal in het brein van die mensen.

Ziek van jezelf Van deze opvatting wordt in de Indiase geneeskundige filosofie al eeuwenlang dankbaar gebruik gemaakt. Daar wordt gesteld dat je ziek wordt van de steeds terugkerende gedachtenpatronen of overtuigingen die er binnen in, met name je brein leven. Een uitspraak die je dan ook veel hoort, of die je zelf misschien veelvuldig bezigt, en die het voorgaande rechtvaardigt is: ‘ik wordt ziek van mezelf’. Waar wil ik naartoe met deze inleiding? Het blijkt dat mensen er nogal wat gedachten en overtuigingen op nahouden. Dit natuurlijk over allerlei onderwerpen, bijvoorbeeld over henzelf, of over hun lijf en ziekte, over geld en spullen, over relaties en over kinderen, over (over)werk en over de wereld. Die gedachten vergen nogal wat tijd en energie van de moderne mens. Een filosofische uitspraak is dan ook: het leven is 10% wat er gebeurt en 90% hoe je daar op reageert. Dus een klein beetje actie geeft een heleboel reactie. Reageren is te beschouwen als iets gedragsmatigs, daaraan vooraf gaan gedachten. Dus 90% van je bestaan ben je aan het reageren als gevolg van gedachten die je hebt over die 10% actie in je leven. Wat mij, naast deze individuele hersenspinsels, het meeste boeit zijn de gedachten en overtuigingen over ziekte en gezondheid. Iets waar ik natuurlijk ook mijn bijdrage aan lever, je kunt ze in de ‘Message’ regelmatig lezen.

Zoveel mensen...

Peter Burger De Codex Medicus, het handschrift of handboek van de geneeskunde, was de bron van inspiratie voor het ontstaan van de naam Codex Civicus, het handschrift van een Burger. “In deze rubriek behandel ik diverse onderwerpen, bekeken door een Westerse of door een Oosterse bril. Heb je suggesties, ideeën, reacties of vragen, dan kun je een e-mail sturen naar codexcivicus@ hotmail.com en je krijgt persoonlijk of eventueel via een volgende Codex Civicus antwoord.”

Als je veel te maken hebt met mensen die klagen over hun lichaam, merk je ook dat verschillende mensen er heel veel verschillende opvattingen op na houden. Je kan bijna zeggen, zoveel mensen zoveel opvattingen. Iets wat het leven natuurlijk kleur geeft, want stel je voor dat iedereen over alles precies hetzelfde zou denken, wat een vredig maar ook saai zou het leven dan zijn. Een opvatting van mij is, dat het geen kwaad kan de ideeën die mensen hebben over ziekte en gezondheid eens tegen het licht te houden. Zowel in een artikel als dit, maar ook in een patiënt/

therapeut relatie. Het blijkt dat de individuele gedachten die mensen er op na houden over hun kwaal of over hoe dit het beste kan herstellen, juist nogal eens de beperkende factor is in het herstel van deze klachten. Waar komen die opvattingen over ziekte en gezondheid, bij de leek of patiënt nu eigenlijk vandaan?

Overtuiging Het begrip overtuiging kun je het best omschrijven als het scala van ideeën die we voor waar aanhouden en die we gebruiken als basis voor ons dagelijks handelen. Onze overtuigingen kunnen ons toestaan bepaalde dingen te doen, maar kunnen ons evenzeer beperkingen opleggen. Om er achter te komen hoe mensen denken over ziekte en gezondheid moet je op een verjaardag in een volle kamer eens laten vallen dat je iets mankeert. Vele goedbedoelde adviezen vliegen je om de oren. Adviezen voortkomend uit eigen ervaringen, overgeleverd uit de familietraditie, uit de krant (en dan is het waar!) en uit andere massamedia. Maar wat is nu waar? Waar kun je, je nu het beste aan vast houden? Al die adviezen leveren vaak alleen maar meer verwarring op.

Belangen Veel van de opvattingen die mensen er op na houden komen voort uit informatie vanuit de krant, radio, televisie en niet te vergeten van internet. Deze media putten vaak uit onderzoeken die ze (soms toevallig) onder ogen krijgen. Ik zeg toevallig, maar soms is het niet zo toevallig. Onderzoekers hebben er soms enorm veel belang bij dat het resultaat van hun onderzoek in de publiciteit komt. Zo kan er geen onderzoek plaats vinden zonder geldschieters. Deze ‘shirtsponsors’ van de onderzoekers zijn vaak ook op een andere manier betrokken bij het onderzoek. Een farmaceutisch bedrijf zal namelijk het geïnvesteerde geld toch graag op de één of andere manier willen terugzien. En als de uitkomst dan is: pil A werkt beter dan bijvoorbeeld massage bij rugklachten, is dat mooi meegenomen. Onderzoeken zijn op die manier zelfs te beïnvloeden. Immers wat je zoekt zul je vinden. Niet voor niets zijn er in de wetenschap voor bijna elk onderwerp dat is onderzocht vele verschillende uitkomsten gevonden. Tegenover elke ‘positieve’ uitkomst staat wel een ‘negatieve’ en andersom. In het geval van bijvoorbeeld rugklachten zul je,

9

Subtitel Een parachute in je hoofd

Shin splints

Shin splints Shin splints, pijn door overbelasting van de spier langs het scheenbeen (M. Tibialis anterior), is de meest voorkomende blessure onder hardlopers. Het slechte nieuws is dat bijna elke lange-afstandsloper er een keer mee te maken krijgt. Het goede nieuws: die klachten zijn meestal eenmalig. In een reactie op de belasting wordt de spier sterker, waardoor hij de klappen in het vervolg wel kan opvangen. - Goed schoeisel voorkomt dat je enkel- en kniegewricht al te ver naar binnen knikken bij het neerkomen van de voet. - Loop op verschillende ondergronden, niet alleen op keihard asfalt. - Een langzame trainingsopbouw geeft de spieren de tijd om zich aan te passen. - Niet vergeten voor en na het lopen de beenspieren goed te rekken. Het is dus goed mogelijk om shin splints te voorkomen. Maar als je toch pijn en eventueel een verdikking aan je scheenbeen constateert, heb je wellicht niet voldaan aan de bovenste vier factoren. Controleren en zo nodig aanpassen dus. En verder twee keer per dag koelen met ijs (wel een doek er tussen om bevriezing te voorkomen). En mocht het niet helpen, ga dan even bij de (sport)arts langs.

je als patiënt herinneren dat pil A goed werkt en die nemen. Het was immers wetenschappelijk onderzocht en je overtuiging over de beste behandeling bij rugklachten ligt verankerd in je brein.

Reclame En vergeet daarnaast de kracht van de reclame niet. Advertenties met ‘dure’ woorden zoals, getest door NASA, astronautenmateriaal, aanbevolen door topfokkers, etc. gaan er bij de consument in als koek. Ook het gekoketteer met drukbezochte, dure praktijken in het buitenland geven de patiënt het idee dat daar de oplossing is te vinden voor hun probleem en dat, dat het is. Dan heb je ook nog te maken met de belangen en inzichten van de verschillende behandelaars. Een specialist op het gebied van botten en gewrichten zal elke kwaal proberen te verklaren via zijn specialisme. Een therapeut die werkt met zooltjes zal voor alle problemen de oplossing zoeken in de stand van de voeten, de acupuncturist ziet overal energetische verstoringen, de masseur ziet

in alles stijve spieren, de manuele therapeut ziet allemaal verkeerd staande wervels en zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar is dat nu allemaal wel zo? Natuurlijk is het prima dat iedereen zijn opvattingen heeft, zowel de patiënt als de therapeut, dat kan niet anders. Maar wees er wel flexibel in. Laat het zijn zoals het is, zowel bij jezelf als bij een ander. Pas als je, als behandelaar, merkt dat de opvattingen van je cliënt wel erg gezondheidsbelemmerend werken, stel ze dan eens ter discussie. Ga een ander niet zitten overtuigen van jouw overtuigingen, dat roept meestal alleen maar weerstand op. Zet jullie opvattingen eens tegenover elkaar, licht de jouwe nader toe en laat de cliënt zelf beslissen wat hij/zij er mee doet. Dat geldt natuurlijk ook voor de patiënt, stel de opvattingen van de behandelaar eens ter discussie. Wees ‘open minded’. Immers: ‘Your mind is like a parachute, it only works when it is open’. Peter Burger [email protected]

10

Van distaal naar normaal

Deze keer wil ik het met

Onbegrepen pijn begrijpen

jullie eens hebben over de soms ongrijpbare uitwassen in de medische wereld. Carel en Peter hebben dit min of meer in het vorige nummer ook al aangehaald. Ik besef direct dat ik me hierdoor op glad ijs ga begeven. Ten eerste omdat het doel van mijn artikelen meestal is, het in wat begrijpelijkere taal zetten van wetenschappelijk bewezen onderzoeken aangaande de medische wetenschap .

Deze keer gaat het echter om zaken waar vaak juist wetenschappelijk onderzoek ontbreekt en hypotheses en gedachten niet gestaafd kunnen worden. Ik zal daarom ook best mensen tegen de schenen schoppen die zich hier niet in kunnen vinden en zich menen te herkennen in genoemde voorbeelden, maar in deze tijd waar de vrijheid van meningsuiting weer erg actueel is moet dat kunnen vind ik.

Pijn Mijn verhaal richt zich in grote lijnen op ‘pijn’. Aangenomen wordt dat pijn een indicatie is voor beschadiging van een of ander lichaamsdeel en dat de klachten van mensen die pijn hebben een aanduiding is van de mate waarin zij lijden. Dat deze pijn ook zijn oorsprong kan hebben in geest of psyche moge duidelijk zijn. Er zijn zelfs onderzoekers die beweren, dat zelfs 90% van alle ziekten uiteindelijk hun oorsprong hebben in de psyche of het onderbewuste.

Je zou dus pijn als volgt in kunnen delen: 1. pijn als uiting van lichamelijk letsel 2. pijn als uiting van geestelijk letsel 3. pijn als communicatiemiddel 4. pijn als middel om te manipuleren, of schuldgevoelens te uiten. Er zijn onderzoeken bekend waarin naar voren wordt gebracht dat er bepaalde mensen zijn waarvoor pijn essentieel is om hun emotionele chaos in toom te kunnen houden. Er wordt vaak geen organische oorzaak gevonden en de pijn wordt al gauw afgedaan als psychisch zonder er verder wat mee te doen. Het frappante bij deze mensen is dat de pijn vaak toeslaat op het moment dat ze succes krijgen binnen hun leven. Zij moeten zichzelf voor hun gedrag straffen. Denk hierbij ook aan zelfkastijding wat heel populair is in bepaalde Aziatische landen.

Genieten

Hans v/d Weijden Hans v/d Weijden is van oorsprong een radiodiagnostisch laborant, Na de opleiding sportmassage heeft hij zich gespecialiseerd in echografie. Zijn beroep als laborant heeft hij inmiddels ingeruild voor het docentschap en hij geeft les op het Albeda college te Rotterdam en het IVS te Roosendaal en Den Bosch in de vakken anatomie, fysiologie, pathologie, EHBO en reanimatie. In zijn column verwoordt hij wetenschappelijke artikelen gerelateerd aan ons vak in begrijpelijke taal. Met extra aandacht voor wat wij als sportmasseur met deze informatie kunnen.

Sommige mensen zijn zich er zich echter ook van bewust dat pijn kan worden gebruikt om meer aandacht, liefde en genegenheid te krijgen, dan met de ernst van de pijn overeen komt. Bovendien wordt pijn soms gebruikt als middel om anderen te manipuleren of macht over hen te krijgen. Het wordt echter maar zelden ingezien dat iemand pijn kan ontwikkelen als middel om te lijden, niet omdat er sprake is van lichamelijk letsel, maar omdat het lijden noodzakelijk lijkt om schuldgevoelens weg te nemen over een of andere gebeurtenis, of zelfs over gedachten die schuldige gevoelens hebben opgewekt. De pijn kan ook nog dienen om intense gevoelens van verlies te verminderen zoals bij rouw of het verlies van een lichaamsdeel.

Een andere groep mensen is zelfs gespecialiseerd in pijn waardoor zij hun omgeving aan zich kunnen onderwerpen. Zij nemen graag de ziekenrol op zich. Dit vergt grote kennis van artsen, en helaas gebeurt het dan maar al te vaak dat artsen de symptomen niet kunnen verklaren, waardoor de patiënt wordt blootgesteld aan vele onderzoeken en soms zelfs operaties waardoor die patiënt optimaal ‘geniet’ van zijn patiëntenrol. Hierdoor krijgen sommige mensen een stempel met een bepaalde ziekte die ze in feite niet hebben, maar waar ze wel de rest van hun leven voor behandeld worden. Die mensen zijn vaak extreem goed op de hoogte van bepaalde ziektes en zijn een meester in het simuleren van de symptomen.

11

Onbegrepen pijn begrijpen

Deze mensen weten vaak psychologisch onderzoek te vermijden door steeds nieuwe lichamelijke symptomen te vertonen. Ook het hierboven beschrevene is niet wetenschappelijk bewezen, maar heel veel medici vinden het op basis van eigen bevindingen een heel acceptabele theorie. Het lastigste hierin is het feit in hoeverre dit proces onbewust dan wel deels bewust gaat. Qua symptomen kom je hier de termen tegen als homo dolorosus en het syndroom van Münchhausen. In navolging hierop kunnen we een stapje terug doen, want de groep waarbij het zo extreem is als hierboven waarbij zelfs medische ingrepen verricht worden en allerlei lichamelijke onderzoeken worden gedaan is gelukkig klein.

Minder extreem Als je deze uiting van pijn richting aandacht wat minder extreem bekijkt kom je bij een groep mensen die klaagt over pijnen en pijntjes, die tevens vanuit organisch oogpunt moeilijk te verklaren of nog niet te verklaren zijn. In feite moet je dan de link maken met een groter probleem in de psychodynamische of omgevingssfeer. Helaas is de westerse medische wereld daar nog niet altijd goed op ingesteld. Het westers medisch denken begaat daarom regelmatig de fout om voor bepaalde klachten dan maar een ziektebeeld te creëren. Hierdoor hebben de artsen dan toch een naam voor een niet te verklaren klachtenpatroon en de patiënt is ermee geholpen, omdat die nu eindelijk weten wat ze hebben.

van af, want de ‘diagnose’ is gesteld. Veel mensen zijn hierdoor lastig meer uit deze vicieuze cirkel te krijgen, want de meesten zijn blij met de diagnose en staan vaak onvoldoende open voor de oplossing van het werkelijke probleem en dat maakt het voor andere behandelingsstromingen lastig.

Mode-ziektes Wat ook uit onderzoek blijkt is dat, deze door bepaalde onderzoekers mode-ziektes genoemd, nooit wereldwijd worden aangetroffen, maar vooral worden ingegeven door een min of meer plaatselijke collectieve behoefte. Wat dit punt aangaat is whiplash het meest onderzocht.

Onderbewust Het grote probleem is dat al deze patiënten wel degelijk pijn voelen, maar dat het allemaal vaak vanuit het onderbewuste komt. Dus om als behandelaar te kunnen zeggen dat ze het zich allemaal inbeelden is een gigantische drempel om te nemen. Veelal vervalt een arts dan in een verlegenheidsdiagnose. Ondertussen zorgt conditionering ervoor dat de pijnsensaties bij de patiënt blijven bestaan, terwijl de oorspronkelijke prikkel al is verdwenen. De patiënt gaat op zoek naar erkenning, er ontstaan patiëntenverenigingen die een mediaoffensief gaan starten. Hierdoor blijft de vicieuze cirkel wederom in stand. Daar tegenover staat weer dat deze nieuwe ziekten misschien al veel eerder voorkwamen. Maar wie vroeger één van deze symptomen had werd in ieder geval niet gehoord. Er moest gewerkt worden om te kunnen eten. Het blijft dus een tweekanten verhaal wat heel gevoelig ligt. Fantoompijn, RSI, ME, Whiplash, bekkeninstabiliteit, fibromyalgie, post-traumatische dystrofie en burn-out zijn slechts enkele van ziektebeelden die regelmatig vanwege het bovenstaande ter discussie staan. Het kan zelfs ‘gekker’ dank aan een aspecifieke ontsteking of een post-viraal prikkelingssyndroom.

Definitieve patiëntenrol In relatie tot het hierboven besprokene kan de patiënt al dan niet gewild definitief in een patiëntenrol gaan zitten en de arts is er in zekere zin (advertentie)

Het toeval wil dat terwijl ik dit zit te typen, en op de achtergrond de radio aanstaat, ik hoor dat minister Hoogervorst ME niet als ‘echte’ ziekte erkent.

Er zijn landen waar het niet voorkomt, gewoon omdat ze er nog nooit van gehoord hebben. Wat recenter besloot de regering in Canada geen (advertentie)

12

13

Onbegrepen pijn begrijpen

Acetylsalicylzuur

WAO-uitkeringen meer te verstrekken bij whiplash, waarna het aantal gevallen drastisch afnam.

Acetylsalicylzuur

Nova Een andere leuke discussie was ooit bij Nova met een gynaecoloog die het voorkomen van bekkeninstabiliteit had onderzocht en tot de conclusie kwam dat het buiten Nederland eigenlijk niet voorkwam en dat er geen significante verschillen waren tussen vrouwen mét en vrouwen zónder klachten.

Of zeg maar gewoon aspirine. Aspirine werd in de eerste helft van de twintigste eeuw als een wondermiddel beschouwd. Kiespijn, hoofdpijn, wondpijn, ontstekingen, koorts: aspirine leek tegen al deze gangbare ongemakken te kunnen worden ingezet. Het was bovendien makkelijk in te nemen: aspirine was het eerste middel dat kant-en-klaar in tabletvorm uit de fabriek kwam.

De arts kreeg het natuurlijk voor zijn kiezen, omdat er natuurlijk al lang een patiëntenvereniging was die stevig van leer trok. Het frappante uit een recenter onderzoek is dat bekkeninstabiliteit alweer langzaam aan het verdwijnen is, waarschijnlijk omdat het aantal gevallen te groot is geworden, het door vele geaccepteerd is en daardoor zijn aantrekkelijkheid als aandachttrekker verloren heeft. Dit klinkt dus allemaal zeer negatief, maar in feite is het vaak alleen een andere manier van denken. De klachten zijn wel degelijk reëel aanwezig en dienen serieus genomen te worden. Voor alle betrokken partijen is het alleen vaak lastig toe te geven dat er geen organische maar een psychologische oorsprong is op welk gebied dan ook, en als er dan iets vaags voorhanden is, is dat goed te gebruiken. Met puur en alleen de westerse denkwijze kom je er dan niet.

Wat heeft de sportmasseur hier nu aan? Hier kan ik kort over zijn. Iedereen die werkzaam is bij een vereniging of thuis cliënten behandeld, weet dat je de ene sporter nooit ziet, en dat de andere met zeer grote regelmaat bij je op de stoep staat met allerhande vage klachten en pijntjes die je niet organisch kan duiden. Diegenen die dit herkennen zullen kunnen beamen dat je dan zelf soms ook geneigd bent een diagnose te verzinnen om er van af te zijn, of omdat je het voor jezelf ziet als falen, omdat je niets kan ontdekken. Besef hierbij dat je dus die klachten serieus neemt, en blijkt er organisch niets gevonden te worden, wees dan een luisterend oor en vraagbaak voor die persoon, en houd in gedachten dat het probleem dus mogelijk op een heel ander vlak kan liggen dan het organische. En wie weet kan je dan een schakel zijn of een brug vormen naar een benadering of behandeling die succes heeft. Dit was misschien best een heftig stukje voor sommige lezers, als je wilt reageren schroom niet, want hier kan je natuurlijk niet in ruim twee bladzijden compleet helder in zijn. Daar is het probleem te groot voor. Hans v/d Weijden [email protected]

Maar aspirine had naast vele voordelen ook een groot nadeel: de kans op maagbloedingen bij chirurgische ingrepen nam bij het gebruik ervan enorm toe. Bij gebrek aan beter bleef aspirine echter een veel voorgeschreven middel, al werd het ‘huishoudelijk gebruik’ ervan minder toegejuicht. De wetenschap zat intussen niet stil en vanaf het begin van de jaren zeventig kwamen er andere pijnstillende en koortsverlagende middelen op de markt die deze bijwerkingen niet of in mindere mate hadden. Langzaam maakte het aspirientje in het medicijnkastje plaats voor paracetamol.

Comeback “Elk nadeel heeft zijn voordeel,” zegt men wel, en dat bleek ook voor het aspirientje op te gaan. Toen bekend werd dat de activiteit van de bloedplaatjes, die belangrijk zijn bij de bloedstolling, wordt geremd door het werkzame bestanddeel van aspirine, zagen de onderzoekers nieuwe mogelijkheden. De gedachte was dat aspirine de vorming van bloedstolsels wellicht zou kunnen voorkomen. En daarmee lag de weg open voor de bestrijding van trombose, waarbij stolsels in het bloed ontstaan die kunnen leiden tot harten herseninfarcten. Wereldwijd werden tal van onderzoeken uitgevoerd en in de loop van de jaren tachtig maakte het aspirientje een ‘comeback’ als bloedverdunner. Jan van der Meer is als internist-hematoloog en hoogleraar aan het Academisch Ziekenhuis Groningen verbonden. Hij ervaart het gebruik van aspirine als een enorme vooruitgang in de behandeling van problemen met de bloedstolling. De cijfers spreken voor zich: wanneer patiënten met een hartinfarct meteen op de eerste dag aspirine krijgen, is de kans op een tweede infarct vijftig procent kleiner. Het overlijdenspercentage is met een kwart gedaald sinds de aspirine op de afdeling cardiologie standaard onderdeel uitmaakt van de behandeling. Voor het gebruik van aspirine als bloedverdunnend middel is maar lage dosering nodig. Om pijn goed te kunnen bestrijden, hadden mensen soms wel zes gram per dag nodig. Met een milligram aspirine kun je de bloedplaatjes echter

al remmen, zonder de vervelende bijwerking van maagbloedingen. En de lage kosten maken het middel volgens Van der Meer extra aantrekkelijk. Aspirine mag al jarenlang rechtenvrij geproduceerd worden. Bovendien ligt de prijs door de lage productiekosten en de marktwerking heel laag. Dat betekent ook dat het medicijn overal ter wereld ingezet kan worden. In meer dan zeventig landen is aspirine een geregistreerd geneesmiddel en jaarlijks wordt wereldwijd een ‘mammoettanker’ aan aspirientjes geconsumeerd. Aspirientje, hoofdpijntabletje, paracetamolletje: vaak worden deze termen door elkaar gebruikt. Aspirine en paracetamol zijn in de loop van de tijd begrippen geworden en als zodanig opgenomen in de ‘Van Dale’. Voor artsen is deze spraakverwarring soms een nachtmerrie. Het zijn twee verschillende soorten medicijnen. Ze werken allebei pijnstillend en koortsverlagend, maar de werkzame stof is beslist niet dezelfde. Alleen aspirine en aspirine-achtige middelen bevatten acetylsalicylzuur. Voor een operatie is het gebruik van aspirine bijvoorbeeld niet aan te raden, omdat dit middel de kans op nabloedingen sterk vergroot, in tegenstelling tot paracetamol.

‘Glorieuze toekomst’ Volgens Van der Meer gaat het aspirientje een lange, glorieuze toekomst tegemoet. Tijdens een Amerikaans onderzoek naar de relatie tussen hartinfarcten en aspirine in de jaren negentig bleken de proefpersonen minder vaak dikke-darmkanker te krijgen. Inmiddels is dit effect van aspirine door andere onderzoeken bevestigd. Op dit moment wordt onder meer onderzoek gedaan naar de invloed van aspirine op het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Ook kijkt men naar het gunstige effect van aspirine op zwangerschapscomplicaties, zoals zwangerschapsvergiftiging. Verder bestaat het vermoeden dat aspirine bepaalde kankercellen zou kunnen vernietigen. Kortom, het wonderpilletje lijkt een onbeperkte ‘houdbaarheidsdatum’ te hebben. Bron: Healthmedisch

14

Hartstichting

Hart- en vaatziekten Onze huidige leefstijl en voedingsgewoonten maken dat er een enorme toename is te zien in de kans op hart- en vaatziekten. Onder andere de Nederlandse Hartstichting probeert dit te voorkomen. Op hun mooie site staat veel informatie, niet alleen voor patiënten, maar ook voor medewerkers in de gezondheidszorg. Cursussen, voorlichtingsmateriaal en campagnes zijn allemaal uitgebreid op de site te vinden. Voor kinderen en jongeren is er een speciale site: www.hartstichting.nl. Hier kunnen zij o.a. informatie vinden voor het maken van een werkstuk of spreekbeurt. De websites van de hartstichting zien er allemaal verzorgd uit en werken, in ieder geval op mijn pc, zonder problemen. Veel surfplezier (maar wel met mate).

Allergie

Wat is een allergie?

Normaal gesproken beschermt het immuunsysteem ons tegen lichaamsvreemde stoffen die ongewenst of mogelijk schadelijk zijn. Dat is positief. Maar soms raakt het immuunsysteem ontregeld en reageert het op stoffen die niet gevaarlijk zijn. We spreken van een allergie als het lichaam hevig reageert op een op zich onschuldige stof die bij niet-allergische mensen geen reactie veroorzaakt. Die allergische reactie vindt plaats in de huid, luchtwegen of het maagdarmstelsel. De in principe onschuldige stoffen die zo’n allergie uitlokken, heten allergenen. Dat kunnen heel veel verschillende dingen zijn. Onedele metalen, huismijt, pollen, huidschilfers van katten, aardbeien om er maar een paar te noemen. Als je eenmaal met zo’n stof in aanraking bent gekomen, onthoudt het immuunsysteem dat. Automatisch worden dan antilichamen tegen dat allergeen aangemaakt. Er ontstaat in het lichaam een reactie waarbij onder andere histamine wordt uitgescheiden. Dat leidt tot een allergische reactie. Steeds als je lichaam opnieuw in aanraking komt met die stof, wordt die herkend door het immuunsysteem. Als je er allergisch voor bent, volgt een allergische reactie. Dus als je allergisch bent voor de allergenen van katten, zal er steeds een reactie komen als je met katten in aanraking komt. Overigens is het mogelijk een allergie op te bouwen, dus misschien reageert iemand als kind niet

zijn veel symptomen die op een allergie kunnen wijzen zoals een geïrriteerde huid, ademhalingsmoeilijkheden, loopneus, niezen, jeuk en buikpijn.

Hoe krijg je een allergie? Sommigen denken dat een allergie gewoon een foutje van de natuur is: het immuunsysteem denkt met een gevaarlijk virus of bacterie te maken te hebben en neemt daar maatregelen tegen, terwijl het in werkelijkheid om een onschuldige stof gaat. Anderen denken dat het immuunsysteem van allergische mensen een bepaalde functie mist waardoor het niet adequaat reageert. Feit is dat er vaak sprake is van een erfelijke aanleg voor het ontwikkelen van een allergie. We noemen dat atopie. Naar schatting heeft 15% van de Nederlandse bevolking een aangeboren aanleg om allergisch te worden. Als kind erf je niet de allergie voor een bepaalde stof maar het risico dat je allergisch wordt. Mensen die hieraan lijden, hebben een aan-

15

Wat is een allergie?

geboren aanleg om immunoglobuline E (een antilichaam) aan te maken. Dat antilichaam reageert heel snel op een allergeen als bijvoorbeeld huisstof of stuifmeel. Meestal gaat het om eczeem (atopische dermatitis), hooikoorts (allergische rhinitis) en allergische astma. Een kind heeft gemiddeld 10% kans om in z’n leven een allergie te ontwikkelen.

Wetenswaard

Als het tussen je oren niet lekker zit Hijgend vertelt de zwetende wielrenner aan de interviewer: "Als het tussen je oren niet lekker zit dan kan je het wel vergeten in de eindsprint". 'Tussen je oren' is verworden tot een gevleugelde uitdrukking in de sport. Stap je naar de huisarts met je nekpijn of rugpijn, vraagt deze of alles thuis of op het werk wel lekker gaat. Ik hoor sommige van mijn cliënten wel eens wat geprikkeld reageren op zulk soort vragen van een arts of hulpverlener. "Ik beeld me mijn klachten toch niet in, ik voel het echt zo, het zit niet tussen m’n oren!". Wees gerustgesteld, in bijna alle gevallen beeld je jezelf niets in. Wanneer wij onder negatieve stress of spanning staan vinden allerlei reacties in ons lichaam plaats die maken dat we gevoeliger voor klachten en aandoeningen worden. Het lichaam ziet een stressvolle gebeurtenis als een potentiële bedreiging. Het lichaam wil gaan handelen om de bedreiging ongedaan te maken.

Heeft een broertje of zusje een allergie, dan is die kans 20%. Wanneer één van de ouders een allergie heeft, is de kans al 40% dat het kind allergisch wordt. Hebben beide ouders een allergie dan is dat zelfs 60%.

Het blijven gissingen, gedegen onderzoek moet meer duidelijkheid brengen. Wat wel bewezen is, is dat door roken de kans op een allergie toeneemt.

De moderne mens loopt niet meer op de vlakte maar staat in de file, vluchten kun je niet uit die rij auto’s. De beer op de weg is de hete adem van je baas in je nek, en dit los je niet op door hem direct een muilpeer te verkopen. Toch reageert het oude systeem binnen ons zenuwstelsel. Het gevolg is dat er ‘tussen je oren’ chemische reacties plaatsvinden die uiteindelijk het lichaam meer stresshormonen doen aanmaken. Deze stresshormonen hebben een positieve bedoeling, zij prikkelen je tot het ondernemen van actie. Nu zijn we op het punt aangekomen waar het fout kan gaan. Het grote verschil tussen mensen en dieren is dat wij meer hersens hebben en nog lang kunnen nadenken over de stresssituaties. Nadenken wordt piekeren en malen.

Zijn steeds meer mensen allergisch? Ja, dat klopt. Uit een inventariserend onderzoek van de wetenschapswinkel Biologie Utrecht blijkt dat allergische reacties in de luchtwegen vaker voorkomen. Ook het aantal patiënten met een huidallergie lijkt toe te nemen, maar 100% zekerheid daarover bestaat nog niet. Er zijn grote verschillen tussen West en Oost-Europa. In Albanië heeft bijvoorbeeld maar 3% van de kinderen last van astma, in Engeland is dat 22-40%, aldus het UCB Instituut voor Allergie. Ook volwassenen ontwikkelen steeds vaker een allergie of hebben meer klachten van een bestaande allergie. De laatste 20 tot 30 jaar is het aantal mensen met een allergie in Nederland verdubbeld. Over de oorzaak tast men nog in het duister. Mogelijk speelt de luchtvervuiling een rol, en ook de voedingsgewoonten. Ook wordt wel gezegd dat we vaker allergisch reageren omdat we langer dan vroeger opgesloten zitten in goed geïsoleerde huizen.

Moderne mens

Evolutie Dit heeft te maken met een oud systeem in ons zenuwstelsel lang geleden in de evolutie ontstaan. Wij mensen liepen nog rond op de vlakten op zoek en op jacht naar voedsel. Ondertussen waren we zelf ook aantrekkelijke prooien voor grote roofdieren. Dat waren nog eens spannende tijden! Bedreigende situaties waren overal aanwezig. Het lichaam beantwoordt zulke situaties o.a. met de aanmaak van stresshormonen. Deze maken dat je harder kunt vluchten of vechten. Dieren in de natuur vertonen dezelfde reacties op bedreigende of onverwachte situaties.

Vaak wordt geen actie ondernomen om de stresssituatie op te lossen of lijkt dit te moeilijk te zijn. Mensen aarzelen, treuzelen, komen niet voor zichzelf op of zijn bang om adequate maatregelen tegen de stress te nemen. De balans slaat uiteindelijk door naar de verkeerde kant. Hoe het nu zover kan komen heeft o.a. te maken met je stressbestendigheid. Deze wordt mede bepaald door je karakter en persoonlijkheid, levenservaringen, voedingstoestand, overtuigingen, inzicht en herkenningsmogelijkheden. In het omgaan met stress is veel te leren. Stress kun je zien als een stuwende kracht die je veel mooie momenten en ervaringen in je leven kan bezorgen. Carel Schott [email protected] Het bovenstaande verhaal is één van de artikelen die Carel

Meer informatie? Bij de Wetenschapswinkel Biologie is voor 7,50 Euro het onderzoeksrapport ‘Allergie, werkelijke of vermeende toename’ te bestellen. Bel met (030) 2537363 of ga naar www.bio.uu.nl/~wbu.

Alleen met dit grote verschil dat wanneer de bedreiging voorbij is de stress ook over is. De zebra ligt niet drie dagen wakker van het feit dat hij op het nippertje aan de leeuw ontsnapt is.

Schott speciaal voor de nieuwe website van IVS Opleidingen (www.ivsopleidingen.nl) heeft geschreven. In de komende maanden worden deze artikelen alleen via de website gepubliceerd. Zeker de moeite waard.

16

Spierpijn

Spierpijn

Miljarden spiervezels over de hele wereld zenden op dit moment hun signalen uit. Pijnlijke boodschapjes voor de hersenen van vele duizenden hardlopers. Ondanks deze immense aantallen is de precieze oorzaak van spierpijn voor wetenschappers nog steeds een raadsel. Er is daarom ook geen medische specialist die pijnlijke spieren direct kan genezen. Gelukkig hoeft er voor hardlopers geen alarmklok te worden geluid. De volgende preventieve maatregelen houden u op weg. Training Een goede training moet zo geleidelijk worden opgebouwd dat er nauwelijks of geen sprake is van spierpijn. De waarborg voor dit laatste is een goed uitgedokterd schema, het liefst opgesteld door een geschoold trainer. Bepaalt u zelf hoeveel u elke keer wilt lopen, zorg dan niet voor te grote veranderingen in uw training ten opzichte van wat u gewend bent. Enkele procenten meer in tempo, tijd of kilometers is een veilige marge. Maar loop ook vaak bewust veel langzamer dan uw standaardtempo. Het zal u goed doen. Het is in dit kader goed te weten wanneer het beschadigen van cellen aanvangt. Daartoe werd naar een eiwit gezocht, dat ontstaat als er ergens in het lichaam weefsel afsterft. Uit twee verschillende onderzoeken werd duidelijk dat u vanaf 21 kilometer risico’s loopt. Deze afstand is overigens niet de absolute limiet, want het gelopen tempo

houden. Daarbij gaat het erom een juiste arbeidsspanning van de spieren over te houden en ze niet zo langdurig te rekken dat de spanning eraf gaat. Rek de spieren ook niet zodanig dat ze te lang worden. U zou daarmee uw gewrichten juist te veel vrijheid gunnen, met allerlei andere nadelige gevolgen als resultaat. Doe het stretchen daarom rustig en passief.

(de intensiteit) is hierbij van een even groot belang als de afstand. Een vuistregel is de volgende: loop pas een bepaalde wedstrijdafstand als u de halve afstand op twee achtereenvolgende dagen zonder spierpijn in wedstrijdtempo kunt afleggen. In het algemeen heeft de training verder een positieve invloed op de reserves van verschillende energiebronnen (koolhydraten, vetten). Ook wordt de zuurstoftoevoer naar de spieren verbeterd en verhoogt u het lokale uithoudingsvermogen. efficiënt bewegen, dus een goede looptechniek, verkleint de kans op een verkeerde belasting van de spieren. Dit aspect telt (ongemerkt) zwaar mee en is van groot belang in het slot van een marathon.

Warming-up

Rekken

Cooling-down

De spieren zelf zijn ook van belang, en vooral de lengte ervan. Een spier die steeds wordt aangespannen, verkort zich. En dus moeten rek-oefeningen worden uitgevoerd om de spier op lengte te

Geringe activiteit na een wedstrijd stimuleert de bloedcirculatie, hetgeen zwellingen en pijn voorkomt. Zoals een cooling-down (loslopen, oefeningen, rekken) direct na het trainingsprogramma

De rek-oefeningen passen voortreffelijk in een warming-up, die hart, longen en spieren voorbereidt op de training. Juist dit opstapje naar de echte inspanning verhoogt niet alleen de kwaliteit van de trainingsarbeid, maar voorkomt vooral een plotse optater voor de betrokken spiergroepen. Dus loopt u zich in een laag tempo eerst een aantal minuten warm. Tien tot vijftien minuten is ruim voldoende. U vervolgt met losmakende oefeningen voor zoveel mogelijk gewrichten, gevolgd door de bovengenoemde rek-oefeningen. Enkele soepele versnellingen maken u helemaal klaar voor het programma.

17

Natuurlijk!

Verandering van eetgedrag Een van de meest onbegrepen en breed interpreteerbare onderwerpen is wat er gebeurt in je lichaam als je je voedingspatroon verandert. Welke symptomen en veranderingen kunnen zich voordoen? Er bestaan nogal wat misverstanden en gebrek aan kennis bij de leek die zijn eetstijl aanpast. Wat wordt bedoeld met een beter voedingsprogramma of eetgedrag? Het aanreiken aan je lichaam van voedsel van een hogere kwaliteit in plaats van voedsel van een lagere kwaliteit. Bijvoorbeeld als iemand eiwitrijk voedsel als varkensvlees vervangt voor rundvlees. Het rundvlees kan worden beschouwd als het superieure voedsel omdat het beter verteerbaar is, minder verzadigde vetten bevat etc. Kip is weer superieur aan rundvlees en vis weer superieur aan kip vanwege de betere verteringsgraad en lager gehalte aan verzadigd vet en hoog gehalte aan onverzadigde vetzuren. Linzen en lima bonen welke gegeten kunnen worden in dezelfde maaltijd met groenten zijn weer superieur in nutriënten noodzakelijk om gezondheid te herstellen bijvoorbeeld.

Voedingsschaal of sporten op de dagen erna. Na een uitputtende wedstrijd is het verstandig andere, lichte activiteiten op het programma te zetten, zoals wandelen, zwemmen of fietsen. Wordt de spierpijn erger, neem dan een dag rust. Als de spierpijn langer dan twee dagen aan houdt, dient u met ernstige schade rekening te houden.

Massage Massage is een uitstekend middel om spierpijn te voorkomen of te verdrijven. Massage vooraf is weliswaar nuttig en prettig, maar minder effectief dan een goede warming-up. Het op gang brengen van de bloedcirculatie, door massage of eventueel een warmtebron (warm bad), is het belangrijkste aspect van deze ingreep. Met als gevolg aanvoer van energie en afvoer van afvalstoffen en het doen verdwijnen van de zwellingen. Een koud bad, kort na een zware inspanning, voorkomt een deel van de vorming van de zwelling en brengt door het grote temperatuurverschil na afloop ook een extra bloedcirculatie teweeg. Crèmes en zalfjes oefenen een warmtewerking uit op de huid, en zorgen daar voor een betere doorbloeding. Het effect van deze middelen op de spieren wordt echter betwist, omdat het maar de vraag is hoe diep ze het lichaam (en de spieren) ingaan.

Naarmate we hoger op de kwaliteitsschaal komen, beginnen we bijvoorbeeld met voedsel wat rijk is aan eiwitten en wat rauw gegeten kan worden, zoals rauwmelkse ongezouten kazen. Later schakelen we bijvoorbeeld over op noten en zaden welke rauw en ongezouten gegeten kunnen worden. Samenvattend; hoe dichter het voedsel komt bij zijn oorspronkelijke staat, of anders gezegd hoe dichter we bij z’n rauwe ongekookte vorm komen, hoe hoger de kwaliteit.

toxische substanties zoals koffie, thee, tabak, chocolade, zout en peper etc.

Relatie Wat is nu de relatie tussen voedselkwaliteit en herstel van ziekten? Eenvoudig: hoe hoger de kwaliteit van ons voedsel, hoe sneller het herstel van ziekten, aangenomen dat we in staat zijn tot het goed kunnen verteren en opnemen van ons voedsel. Bovendien is het handig om kennis te hebben over de juiste voedselcombinaties en de juiste volgorde van eten van verschillende voedselsoorten bij een maaltijd (bijvoorbeeld de gemakkelijkst verteerbare voedselsoorten het eerst, meer complexe soorten daarna en de meest geconcentreerde soorten als laatste). Eet je toetje eens als voorgerecht. Ze kijken waarschijnlijk raar op in een restaurant, maar zoetigheid verteert sneller dan aardappelen en groenten. Neem fruit vooraf dus in plaats als dessert! De juiste hoeveelheid van de verschillende voedselsoorten in een maaltijd (voedselpiramide, de maaltijdschijf) en tenslotte de juiste tijd om te eten (als je trek hebt en niet volgens de klok).

Gevolgen Wat gebeurt er nu als een persoon deze regels opvolgt en besluit om een verbetering aan te brengen in de kwaliteit van het voedsel wat hij/ zij eet?

Rauw In rauwe staat blijven alle enzymen intact, de aminozuren houden hun optimale vorm en werking en de mineralen, vitamines, spore-elementen en phyto stoffen blijven eveneens intact. Dit ‘leger’ van levende voedingsstoffen blijft onaangetast. En juist dit leger van stoffen is in staat om gezond weefsel, gezonde cellen te produceren.

Indien de kwaliteit van het voedsel wat in het lichaam komt, hoger is dan de kwaliteit van het weefsel waaruit het lichaam is opgebouwd, dan begint het lichaam de mindere kwaliteit materialen en weefsel af te danken om plaats te maken voor de superieure materialen welke het lichaam gebruikt om nieuw en gezonder weefsel te maken.

Koolhydraten

Het lichaam is kieskeurig en is altijd op zoek naar mogelijkheden de gezondheid te verbeteren. Het zal alles in het werk stellen om gezond te blijven (of weer te worden) en zal daarop actie blijven zetten. Totdat onze eigen bemoeienis te groot wordt, dan falen we om te herstellen en glijden we af richting ziekte. Het zelfhelend vermogen van ons lichaam, dat zich manifesteert bij verkoudheden, koorts, snijwondjes, zwellin-

Dezelfde classificatie of rangorde van kwaliteit geanalyseerd naar eiwitrijke voedingsmiddelen is mogelijk bij koolhydraten (de zetmeelsoorten en suikerrijke voedingsmiddelen), vetten en mineraalrijke voedingsmiddelen. De kwaliteit van een voedingsprogramma wordt ook positief beïnvloed door het weglaten van

18

Service

Verandering van eetgedrag

Oefendagen Voor de huidige cursisten worden er door de BMS oefendagen georganiseerd. Onderling oefenen staat voorop, er wordt geen instructie of les gegeven. De ideale gelegenheid om het geleerde in praktijk te brengen, zeker voor diegenen die thuis weinig oefenmogelijkheden hebben. De oefensessies worden in principe om de 14 dagen gehouden en het is mogelijk op vertoon van de ‘carte d’identité’ de oefendagen in zowel Dordrecht als Rotterdam bij te wonen (kosten: 6 Euro). Dordrecht Op zaterdag 16 en 23 april; en elke zaterdag in mei van 9.30 - 12.30 uur. Rotterdam Op zaterdag 16 en 23 april; en elke zaterdag in mei van 10.00 - 13.00 uur. Locatie(s): de hoofdvestigingen van IVS Opleidingen en de 1eNVVS. Het meenemen van modellen is niet toegestaan.

gen etc., toont aan dat ons lichaam zichzelf altijd wil helen tenzij we dit proces zelf stoppen.

Symptomen Welke symptomen of signalen wordem manifest worden als je lagere kwaliteit voedsel waaraan we gewend zijn geraakt, vervangt door hoogwaardig kwalitatief, levend, natuurlijk voedsel? Indien je stopt met het nemen van toxische stimuli zoals koffie en thee, chocolade etc., dan reageert het lichaam met o.a. hoofdpijn en vermoeidheid/lethargie. Dit is te wijten aan het feit dat het lichaam toxische stoffen zoals Caffeïne en theobromine afvoert. Voordat deze gifstoffen definitief het lichaam verlaten worden ze in ons bewustzijn geregistreerd als pijn- in andere woorden, hoofdpijn. De lethargie/neerslachtigheid is het gevolg van een langzamere actie van het hart- de rust fase volgend op de meer snelle hartwerking geforceerd in het lichaam door de gifstoffen, de zogenaamde stimuli. Een snelle hartslag produceert een gevoel van opgewektheid en een trage hartslag produceert een gevoel van neerslachtigheid. Minder extreme veranderingen kunnen al plaatsvinden wanneer je lagere kwaliteit voedsel ver-

vangt door ‘beter’ voedsel. Met lager kwalitatief voedsel wordt bedoeld voedsel wat bereid is geweest, waaraan kruiden, zout en andere ingrediënten zijn toegevoegd, waardoor ze als meer stimulerend worden beschouwd als minder geprepareerde en meer natuurlijke voedingsmiddelen. Dierlijk voedsel zoals vlees, vis, gevogelte is meer stimulerend dan kaas, noten en plantaardige eiwitten. Logischerwijze leidt het verwijderen uit het dieet van dierlijke producten tot een tragere hartslag. De rust fase, welke in het bewustzijn wordt geregistreerd als ontspanning of een verlies in energie. Deze tijdelijke lethargie kan circa 10 dagen duren of iets langer en wordt gevolgd door toename van kracht, een gevoel van welzijn en afname van stress.

Regeneratieproces Laten we teruggaan naar de symptomen welke zich voordoen bij het regeneratieproces. De persoon die start met een beter eetpatroon doet dit vaak gedurende slechts enkele dagen en stopt dan weer met de uitlating “ik voelde me beter bij mijn oude voedingspatroon, nu voel ik me zwakker”. Hij/ zij faalde omdat het lichaam niet de tijd werd gegeven en de kans om zich aan te passen en de eerste fase van actie-herstel te voltooien.

19

Verandering van eetgedrag

Boekbespreking

Als deze persoon iets langer had gewacht zou hij/zij zich beter hebben gevoeld dan voordat gestart werd met het nieuwe eetpatroon. In deze eerste fase van circa 10 dagen, soms enkele weken afhankelijk van de persoon, gaan de vitale energieën welke zich in de periferie of externe delen van het lichaam bevinden zoals de spieren en de huid, zich bewegen richting de vitale interne organen en starten met reconstructie. Deze verplaatsing van de energie naar de vitale organen produceert een gevoel van minder energie in de spieren. Het bewustzijn interpreteert dat als zwakte.

De vorige keer is er iets fout gegaan: de tekst van ‘Shiatsu in uitvoering’ is abusievelijk vervangen door de tekst die bij ‘Tibetaanse ontspanning’ hoorde. Sorry voor het ongemak, maar nu de goede tekst!

Shiatsu in uitvoering Ieder jaar kiest een groter en breder publiek voor het bestuderen van shiatsu. Als studie materiaal en achtergrondinformatie raadt Joyce Vlaarkamp als docente haar cursisten Shiatsu in theorie en praktijk van Carola BeresfordCooke en het Shiatsuboek van Paul Lundberg aan, al vond ze dat hierin de uitvoering van shiatsu-technieken niet voldoende werd belicht. Zij besloot daar zelf iets aan te doen. En met Shiatsu in uitvoering is er dan nu eindelijk het boek dat uitlegt hoe de technieken die shiatsu rijk is, behoren te worden uitgevoerd in de diverse lichaamshoudingen. Het bevat daarom voornamelijk fotomateriaal met korte aanwijzingen. Oorspronkelijk bedoeld voor haar eigen cursisten, is dit kata-boek uitgegroeid tot een naslagwerk voor iedereen die zich met shiatsu bezighoudt, bezig heeft gehouden of dat in de toekomst wil gaan doen.

Sterker nog, de kracht neemt toe, maar de meeste energie wordt gebruikt voor het weer opbouwen van de belangrijke organen en minder energie is beschikbaar voor het werk in de spieren. Deze ‘zwakte’ die wordt gevoeld is geen echte zwakte, maar het hergroeperen van krachten naar de meer belangrijke interne delen. In deze periode is het belangrijk dat de persoon meer rust neemt en veel slaapt. Dit is een cruciale fase. Indien de persoon toch zijn toevlucht neemt tot stimulantia wordt het herstelproces vroegtijdig onderbroken. Daardoor verstoort men de natuurlijke intentie van het lichaam te regenereren. Het is belangrijk om geduld te hebben en vertrouwen en het de tijd te geven. Na een tijdje zal de persoon een toenemende energie en power ervaren, zelfs groter dan voordat hij/zij het eetpatroon veranderde. Succes in herstel of het verbeteren van de gezondheid hangt samen met het besef dat het lichaam haar belangrijkste energieën inzet in het meer belangrijke interne werk dan het externe werk zoals spierbewegingen. In dit stadium altijd rusten en ontspannen in plaats van actieve sport bedrijven.

Jeanine v. Greunsven Sinds 1994 runt Jeanine van Greunsven samen met haar partner Every Day More Success International. EDMS heeft als doelstelling fysiek en geestelijk welzijn bij mensen bereiken door middel van persoonlijke coaching en begeleiding bij burnout, stress en sociaal-maatschappelijke problemen. Tevens worden cursussen gegeven, symposia georganiseerd en artikelen geschreven. Daarnaast wordt samengewerkt met professionals uit de Zorg die Preventie belangrijk vinden en daartoe JuicePlus+ inzetten.

Sportmasseurs/sporttherapeuten In dit kader is advies van sportmasseurs en sporttherapeuten belangrijk. Afhankelijk van het type sport (zomer/winter) kun je het beste het advies geven als er gepresteerd moet worden op (hoger) niveau om geleidelijk aan het eetpatroon te wijzigen in met name de periode dat er niet gesport wordt (winterstop bij veldsporten bijvoorbeeld). Als je je eetpatroon wijzigt en hoogwaardiger voeding gaat eten, dan kan het verstandig zijn ook je coach te informeren. Iemand die veelvuldig sport zou zeker een periode in moeten lassen om eens kritisch naar het eigen voedingspatroon te kijken. Noteer eens wat je elke dag eet in een voedingsdagboek en overleg met een deskundige hoe en in welke mate er overgeschakeld kan worden van laag kwalitatief voedsel naar beter voedsel tot aan superieur voedsel. Neem eens gas terug en kijk eens op welke dagen je beter heb gepresteerd, een sneller herstel ervoer etc. wat was je eetpatroon die dag en de dag erna? Zo kun je al aardig bijsturen. In de volgende message gaan we verder in op ontgifting van het lichaam door veranderd eetgedrag. Jeanine van Greunsven Bron: ‘What symptoms to expect when you improve your diet, Dr. Stamey Bass, naturopatic doctor.

Uitgave: Auteur: ISBN: Prijs:

Altamira/Becht Joyce Vlaarkamp 9069636298 15,90 Euro

Nieuwe High Intensity Training High Intensity Training (HIT) staat voor korte intensieve workouts, waarbij de oefening langzaam wordt uitgevoerd. De auteur laat in dit boek zien hoe je met HIT betere resultaten in een kortere tijd kunt behalen. Binnen zes maanden kan je al een explosieve spiergroei bewerkstelligen. Het boek laat niet alleen zien wat je wel moet doen, maar ook wat je vooral niet moet doen. HIT wordt daarmee een effectieve, gezonde en veilige manier van krachttraining. Uitgave: Auteur: ISBN: Prijs:

Het Spectrum Ellington Darden 9027497362 19,95 Euro

20

Productinformatie (Valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie)

Een kussen dat werkt: Pulo™ De Pulo is ontworpen in samenspraak met lijders aan chronische pijn en slapeloosheid en is getest met en goedgekeurd door patiënten met nek- en rugklachten. Met een uniek, gemakkelijk ademend luchtcirculatiesysteem helpt het diegenen met astma en ademhalingsmoeilijkheden (inclusief snurken). De Pulo heeft gerieflijke, uitneembare en pijnverlichtende inzetstukken die tot slaap prikkelen en die los van elkaar thuis of op reis gebruikt kunnen worden en een unieke toepassing voor het gebruik van etherische oliën, waardoor de geur rechtstreeks naar het unieke luchtcirculatiesysteem in het kussen wordt verspreid. De Pulo wordt geleverd met speciaal samengestelde mengsels van etherische oliën, welke de ademhaling vergemakkelijken, het snurken tegengaan en de slaap bevorderen.

de uitvinding van schuimrubber dat gevoelig is voor lichaamswarmte (geheugen foam) en ontwikkeld werd door NASA voor de ruimtevaart, gaf de aanzet om het ontwerp de definitieve vorm te geven. Een vijf jaar durende studie bij Nederlandse en Engelse patiënten, die lijden aan rug- en nekklachten, maakte duidelijk dat er een hoofdkussen nodig was dat zich in hoogte en dichtheid kan aanpassen, terwijl het toch vast, zacht en comfortabel moet blijven. Dit pefecte hoofdkussen moest ook een goede luchtcirculatie hebben om het hoofd en de nek van de gebruiker te bereiken. Dit voorkomt transpireren en hoe meer lucht de longen kan bereiken hoe meer het helpt een rustig slaappatroon op te bouwen. Nadat er talloze proeven zijn gedaan kwam er uiteindelijk, the Ultimate Perfect Pillow, de Pulo.

Oorsprong Het idee is opgekomen bij de uitvinder Paul Wilkins. Hij probeerde op een smoorhete zomernacht in 1996, in slaap te vallen op een warm zweterig hoofdkussen. En dat mislukte totaal. Vele jaren achtereen werden er talrijke tekeningen, veranderingen en aanpassingen gemaakt. Schuimrubber of latex bleken de beste materialen te zijn om te gebruiken, maar

Toekomstige ontwikkelingen We zijn nu bezig met het ontwerpen van the ultimate therapeutic Pulo. Voor gebruik in ziekenhuizen waarbij tijdens de productie een zuurstofleiding ingebouwd wordt, die aangesloten kan worden op een zuurstof voorziening, waardoor astma patiënten eenvoudiger toegang hebben tot extra zuurstof zonder gebruik

(advertentie)

van een zuurstofmasker. Een versie voor in huis ligt op de tekentafel.

Waarom het kussen werkt Het hoofdkussen bestaat uit 2 delen: een hoofdkussen en een inzetstuk. Om het grootste voordeel te hebben van het vernuftige ontwerp moet u het inzetstuk van het hoofdkussen afnemen en zorgvuldig het profiel van zowel het inzetstuk als het hoofdkussen bestuderen.

Hoofdkussen Dit heeft twee oppervlakten. De ene kant is voor het inzetstuk de andere kant is totaal geribbeld. Er zijn zowel 3 grote ‘vlinder’ luchtkanalen als 2 licht verschillend gevormde ribbels. U kunt of de gebogen gevormde ribbel met of zonder inzetstuk gebruiken of u geeft de voorkeur aan de totaal geribbelde zijde ook met of zonder inzetstuk. Beide combinaties kunnen op dezelfde manier aangenaam zijn, maar het is aan ieder afzonderlijk om de beste slaappositie te vinden die hem of haar past.

Inzetstuk Dit heeft twee kanten. Ribbels aan de ene kant en golven aan de andere kant, met luchtkanalen in de lengterichting. U zult zien dat de geribbelde kant precies past in het geribbelde gedeelte van het hoofdkussen, hoewel elke kant als slaapoppervlak

kan worden gebruikt. Paul wilkins: “ik geef er de voorkeur aan op de geribbelde kant van het inzetstuk te slapen omdat het meer lucht laat circuleren en mijn nek beter ondersteund wordt. Mijn vrouw geeft echter de voorkeur aan de gegolfde kant”. Diegenen met meer chronische rugen nekafwijkingen geven er wellicht de voorkeur aan om het inzetstuk geheel uit te nemen en gebruiken alleen het hoofdkussen, ze slapen of op de hogere, dikkere ronde ribbel of op de lagere dunnere. Het is van belang dat u de verschillende combinaties van inzetstuk en hoofdkussen probeert, totdat u de meest comfortabele slaappostitie vindt, die u de meeste ondersteuning geeft.

Etherische olie Alhoewel niet iedereen dit zal gebruiken, vormen de bijgevoegde oliën mede het unieke van dit kussen. Aan iedere zijkant van de sloop treft u een opgenaaid zakje. Hierin kunt u Een (bijgevoegd) wattenschijfje inbrengen, waar u eerst 2 druppels etherische olie heeft opgebracht. Deze olie verdampt en wordt rechtstreeks door het luchtkanaal verspreid door het hele kussen. Meer informatie: Volatile (0570) 528747

(advertentie)