Colofon Dit jaarverslag is een uitgave van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland

Colofon Dit jaarverslag is een uitgave van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland. Protestants Landelijk Dienstencentrum Joseph Haydnlaan 2A 3533 AE Utrecht www.pkn.nl [email protected] (030) 880 18 80 Redactie: Gert Veltkamp Fotografie: coverfoto: Rien Paardekooper achterkant: Shutterstock portretten: Marieke Viergever pag 15: Marieke Viergever pag 16: Yves Neveu pag 17: Jan van de Lagemaat pag 18: Marco Versteeg pag 19: Kerk in Actie Vormgeving: Ladenius Communicatie, Houten Drukwerk: De Groot Drukkerij, Goudriaan

Jaarverslag 2013 Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland

Hester Oosterbroek

Inhoud Voorwoord

3

Institutionele Ondersteuning

4

Missionair Werk & Kerkgroei

6

Kerk in Ontwikkeling

9

Kerk in Actie

12

Expertisecentrum

20

Communicatie & Fondsenwerving

22

Jeugdwerk Protestantse Kerk

25

Human Resource Management

28

Staat van baten en lasten 2013

30

13

24 21

Henk Lubberts

27 Carla van der Vlist

Rob van Waarde

11

8 02

| publieksjaarverslag 2013

Johan van Wondergem

Mirjam Oosterhoff-De Bruin

Voorwoord De Kerk, de kerk van Christus waarvan de Protestantse Kerk in Nederland een onderdeel mag zijn, loopt als een rivier door de geschiedenis. Soms is ze een machtige stroom die doordringt tot in de diepste poriën van het menselijk samenleven. In andere tijden is de Kerk een timide beekje, ver teruggedrongen in haar eigen bedding, schijnbaar alleen nog maar op zichzelf betrokken. Of met een beeld van ons eigen rivierenlandschap: in de zomer staat het water laag, maar als in het voorjaar de sneeuw in de Alpen smelt en lentebuien de Rijn, IJssel, Waal en Maas doen zwellen, lopen de uiterwaarden onder. Boeren keken er vroeger naar uit want het water bracht vruchtbare slib mee. Soms moest de aarde worden omgeploegd om haar meer vrucht te laten dragen. De grote kerk van weleer is in ons land opgedroogd tot een kabbelend beekje. In de jaren vijftig en zestig van de 20ste eeuw groeide er een generatie op met een godsbeeld en met daarbij horende verwachtingen die in tegenspraak schenen met de ervaringen van die bloedige eeuw. Teleurgesteld, woedend soms, keerden velen zich af van God en de Kerk. Maar aan de bovenloop lijkt de rivier weer aan te zwellen. Een generatie van twintigers en dertigers die met geen enkel beeld van God en geen verwachting van de Kerk is opgegroeid, kan God opener tegemoet treden. Zij kijken en luisteren onbevooroordeeld naar The Passion, lezen boeken en tijdschriften over spiritualiteit. Belangrijker dan

leerstellingen is voor hen het beleven, een ervaring hebben met God. Wij luisteren met respect naar die ervaringen, want hoe minder een mens zich een beeld van God maakt, des te meer Hij zich laat vinden. Niet ieder van hen zal onze kerk zoeken en vinden. Maar voor het deel dat zich tot de Protestantse Kerk in Nederland wendt, wordt gewerkt om een passend tehuis te bouwen. Daarbij moet de grond soms flink omgewoeld worden, op zoek naar nieuwe wegen en vormen. Want zoals de visienota Hartslag van het Leven zegt: ‘‘Onze vormen kunnen anderen afstoten. Zonder dat we het door hebben, sluiten we hele groepen mensen in onze samenleving buiten. We hebben de Geest hard nodig om ons te helpen kerk te zijn voor onze tijdgenoten, voor groepen die verder van onze huidige kerkelijke cultuur af staan. Experimenten met nieuwe vormen van kerk zijn gewenst.” Wij hopen dat de navolgende impressies van deze zoektocht u mogen raken en misschien af en toe inspireren: voor het werk in uw gemeente en voor uw persoonlijk leven. Haaije Feenstra, Algemeen directeur Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland

Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland |

03

Institutionele Ondersteuning “Het programma Institutionele Ondersteuning levert een bijdrage aan het leiding geven aan leven en werken van kerk en gemeenten.” Dat is een formulering waarachter je veel en zwaar kerkordelijk geploeter vermoedt. Dat vermoeden is juist. En toch zou zonder dit kerkordelijk gepuzzel ook het meest enthousiaste pionierswerk na een snelle opbloei vaak gedoemd zijn te verwelken. Het verankeren van pioniersplekken binnen de kerk en de kerkorde voorkomt dat aanvankelijke bevlogenheid uitmondt in diepe teleurstelling op de lange termijn.

Een pionier, met zijn voeten in de drassige klei, voldoet niet altijd aan de eisen die de kerkorde in heel andere omstandigheden aan het ambt stelt. Zo was het nodig om ordinantie 2, artikel 18 onder bepaalde omstandigheden van toepassing te verklaren op pioniersleiders die geen predikant of kerkelijk werker zijn. Daarmee verkrijgen zij de bevoegdheid om voor te gaan en de sacramenten te bedienen op de pioniersplek. De generale synode heeft in de vergadering van april 2014 deze bevoegdheid toegekend. Bij pionieren hoort, naast bevlogenheid, dus ook het noeste handwerk waarmee een fundament onder het gebouw wordt gelegd. Met enige soepelheid uiteraard. Zoals een medewerker het uitdrukte: “De uitdaging is om het ‘DNA van de pioniersplek’ dat gekenmerkt wordt door de trefwoorden ‘experimenteel’ en ‘informeel’ te combineren met het ‘DNA van de kerkorde’ met haar bouwstenen als ‘rechtsregels’, ‘ambt’ en ‘eenheid van regelgeving’.” Zo’n formulering kán niet anders dan uitmonden in zwaar kerkordelijk geploeter.

04


Liedboek Online Er was binnen veel plaatselijke gemeenten onrust ontstaan over de hoogte van de tarieven van het nieuwe Liedboek Online. Zeker bij incidenteel gebruik van de beamer werden de tarieven als onevenredig hoog ervaren. Uiteindelijk heeft overleg tussen de Dienstenorganisatie en de uitgevers geleid tot een halvering van de prijzen.

ANBI De overheid stelt per 1 januari 2014 hogere eisen aan de transparantie en het toezicht op instellingen met een ANBI status. Kerkgenootschappen hebben uitstel gekregen tot 1 januari 2016. Voorlichting aan de gemeenten over wat van hen wordt verwacht is van groot belang. Voor algemene vragen gebeurt dit door middel van de website. Bij meer specifieke vragen vindt direct contact met de betreffende gemeenten plaats. Beleidsplannen en jaarcijfers dienen vanaf 1 januari 2016 op de website van de plaatselijke gemeente te worden gepubliceerd. Kerkelijke gemeenten die geen eigen website hebben, kunnen zich voorbereiden door alvast een website te realiseren. Technische en inhoudelijke hulp staat op www.protestantsekerk.net

Kerkbeheer Een speerpunt in het beleid van de Dienstenorganisatie is het ‘ontzorgen’ van plaatselijke gemeenten, onder andere bij het beheer van hun kerkgebouw(en). Het doel is om het kerkelijk kader op deze manier te ontlasten zodat in de gemeente meer tijd is voor de eigenlijke taken.

Hydepark Na een besluit door de generale synode in november 2012 zijn de voorbereidingen gestart voor de bouw van een ‘huis voor de kerk’ op het landgoed Hydepark. Het diaconale vakantiecentrum F.D. Roosevelthuis, dat volledig was verouderd, zal hier worden ondergebracht. Daarnaast zal het nieuwe Hydepark fungeren als plek voor toerusting en bezinning. Over de bouwplannen zijn veel contacten geweest met de burgerlijke gemeente Utrechtse Heuvelrug, de Welstandscommissie en de Provincie Utrecht. Dit heeft geleid tot een procedure voor een wijziging van het bestemmingsplan. Dat dit project veel voeten in de aarde heeft, komt ook doordat Hydepark is gelegen in de ecologische hoofdstructuur. Er is veel onderzoek verricht naar effecten op het verkeer, de vleermuizen, de bomen etc. Er is een protestantse stichting Hydepark Beheer opgericht. De bouw van een nieuw Roosevelthuis is ook onder de aandacht gebracht van de plaatselijke gemeenten. Veel diaconieën hebben spontaan gereageerd op een eerste verzoek om steun. In 2014 en 2015 zullen er meer acties volgen. Het is de bedoeling dat het nieuwe complex in het eerste kwartaal van 2016 wordt geopend.

rekeningnummer is gekomen. Maar voor fondsenwervende instellingen, waaronder plaatselijke kerkelijke gemeenten en diaconieën, waren de gevolgen veel verregaander. Vooral het innen van automatische incasso’s vergde de nodige aanpassingen. Onder de motorkap van de Leden Registratie van de Protestantse Kerk (LRP) moest daarom het één en ander worden gesleuteld. Uiteindelijk leidde dat tot een nieuwe versie van LRP. De overgang is succesvol geweest en plaatselijke gemeenten incasseren de bijdragen zonder problemen. Geheel tegen hun bescheiden natuur in mogen de vrijwilligers in de gemeenten zoals kerkrentmeesters en bijdragenadministrateurs én de medewerkers van de Dienstenorganisatie zichzelf voor deze prestatie een pluim geven. Temeer omdat bij andere grote instellingen die overgang niet altijd vlekkeloos verliep. Per 1 januari 2019 zullen in het kader van de Europese regelgeving de acceptgiro’s verdwijnen. Over een opvolger voor dit bijvoorbeeld voor de inning van bijdragen aan de Solidariteitskas zo belangrijke betaalmiddel wordt nagedacht.

LRP De particulier denkt bij het woord SEPA aan het lange IBAN-nummer dat in de plaats van zijn vorige bank


05

Missionair Werk en Kerkgroei “Ik kom uit Syrië en woon vijf jaar in Nederland. Ik vind het heel goed dat mensen hier komen om te luisteren naar het woord van God en met elkaar te eten, drinken, bidden, zingen. Dat is de bedoeling van God met alle mensen. God houdt van ons en wil dat onze liefde voor elkaar een weerspiegeling is van Zijn liefde voor ons.”

Bij het woord ‘multicultureel’ denk je misschien niet direct aan Veenendaal. Toch wonen daar meer dan tienduizend mensen met een niet-Nederlandse achtergrond. Daaronder Elias, de jongeman uit Syrië die hierboven aan het woord is. Hij bezoekt de samenkomsten van ICF (International Christian Fellowship.) Pionier Hans Euser startte in 2012 een project om mensen als Elias een geestelijk thuis te bieden, omdat de meesten geen aansluiting vinden bij bestaande Nederlandse kerken. ICF Veenendaal bestaat uit verschillende kleine ‘gezinnen’ van twintig tot vijftig personen die elke week op verschillende plaatsen samenkomen voor Bijbelstudie, ontmoeting en gebed. Op de laatste zondag van de maand ontmoeten de ‘gezinnen’ elkaar in een centrale viering. In totaal komen er mensen van zo’n twintig verschillende nationaliteiten. Elke cultuur krijgt ruimte iets te delen, of dat nu is in het eten of in de liederen. Het initiatief in Veenendaal wordt gesteund door 21 plaatselijke kerken, van de Baptistengemeente tot de Protestantse Gemeente. Hans Euser over zijn werk: “Het contact met deze mensen is heel verrijkend omdat zij door de diepte heen zijn gegaan en lang in onzekerheid leven. Soms hebben ze geen verblijfsstatus en weten ze niet waar zij morgen naartoe verhuizen. Ik zie een veerkracht en een geloof in die mensen die mij motiveren om door te gaan.”

06


100 pioniersplekken Het voornemen is in de komende periode samen met plaatselijke gemeenten 100 pioniersplekken te starten. In 2013 zijn tien lokale initiatieven aangewezen als pioniersplekken. Het gaat onder meer om Vitamine G in Hilversum, de Twintigers in Woerden, Windkracht 3.0 in Noordwijk, Heilig Vuur in Amsterdam, De Lutherse Zwaan in Amersfoort en Stichting De Spil in Maarssen. Verder zijn er initiatieven in ontwikkeling. Meer over pioniers plekken op www.pkn.nl/missionair/pionieren

Mijnkerk.nl Op dinsdag 15 oktober 2013 ‘opende’ internetkerk Mijnkerk.nl officieel haar deuren. Dit gebeurde met een online kerkdienst van 20 minuten. Gebeden werden verzameld via Twitter (#Mijnkerk), de bijbellezing was opgenomen met de webcam, de preek in een videofilmpje gegoten en thuis staken mensen digitale kaarsjes aan.

Mooie muziek Mijnkerk.nl is in de eerste plaats bedoeld voor mensen die niet (meer) naar de kerk gaan. “Mooie muziek op vrijdag” is een laagdrempelige rubriek waar mensen schrijven over teksten in de populaire muziek die hen bijzonder

raken. Zo tipt MijnKerk-ganger Annemiek het nummer Vlinder van Marco Borsato. In het lied wordt de luisteraar aangespoord om de ogen te openen en zichzelf te zien zoals de tekstdichter hem of haar ziet. Mooier dan die zelf weet. Maar veranderingen hebben soms tijd nodig, gaat het lied verder. Een vlinder was ook eerst een rups voordat ze wegvloog en bij iedere vleugelslag voelde dat ze leeft. Annemiek schrijft hierover: “Een vlinder is voor mij een symbool van hoop, dat er uit een rups zo’n prachtige vlinder tevoorschijn komt. Ook als je het zelf misschien nog niet kunt zien, …of even niet kunt zien. Een mooie tekst die mij helpt om op mezelf te blijven vertrouwen. En hoop te houden voor de toekomst.”

“Waarom ik het zo mooi vind? De tekst geeft weer waar het in het leven om gaat, wat er echt toe doet... En dat zijn niet al je activiteiten en dingen die je doet, maar de mensen die je lief zijn, die doen ertoe… Dat realiseren we ons (ook ik) wel eens te weinig, druk als we zijn in de flow van het leven...” Dominee Fred Omvlee reageert: “Prachtig. Hoe meer ik de tekst lees, hoe meer ik denk dat het over Jezus en/of God gaat... Geniet ervan, tel je zegeningen en just breathe, blijf gewoon ademhalen!”

Internetdominee Fred Omvlee reageert: “In dit lied is een prediker aan het woord. Is het de geest van God die in de tekstschrijver, componist en zanger aan het werk is? Ik geloof het en met Annemiek mogen we hopen en groeien!” En andere tip komt van Willemien. Zij stelt ‘Just breathe’ van Pearl Jam voor. In de tekst lijkt de zanger zich tot een geliefde te richten. Het wordt gespeeld bij bruiloften maar ook bij begrafenissen. Zanger Eddie Vedder prijst zich gelukkig dat hij twee handen nodig heeft om degenen te tellen van wie hij houdt en realiseert zich dat er mensen zijn die maar één hand nodig hebben of helemaal geen. Alles gaf je en er was niets dat je nam, zingt hij verder. Hier vraag je je af of de zanger het over zijn geliefde heeft of over God. Of zoals wel vaker in echt geïnspireerde poëzie: misschien over allebei? Hij eindigt met de smeekbede om hem vast te houden tot hij sterft en God of zijn geliefde ontmoet aan de overkant. Willemien schrijft:


07

Ik geloof dat ik dezelfde christen ben in de kerk als in de kroeg… Door deze gedachte ontstond de droom om te pionieren met een nieuwe vorm van kerk zijn voor Twintigers in Woerden. Met hulp van de landelijke en plaatselijke kerken kunnen we bouwen aan een duurzaam netwerk van twintigers die behoefte hebben aan nieuwe contacten, gesprekken over zingeving of verdieping van hun geloof. Niet in de kerk, maar juist een plek daarbuiten om zo twintigers te bereiken die de drempel van de kerk te hoog vinden. In dit netwerk van twintigers ontstaat een nieuwe kleine gemeenschap. Dankbaar, al pionierend zoeken we naar nieuwe vormen van kerk zijn, midden in de samenleving. Ik kan niets mooiers bedenken!

Mirjam Oosterhoff 36 jaar Pionier & netwerker Twintigers Woer den

08

| Publieksjaarverslag 2013

Kerk in Ontwikkeling “Meestal zijn we begaan met de ander omdat we het zelf ook wel eens moeilijk hebben gehad. Die ervaring maakt ons uitermate geschikt voor het pastoraat. Hoewel een cursusje gespreksvoering nooit weg is, is niet wat we meebrengen aan kennis het belangrijkst, maar wat ons ontbreekt. Door de gaten van ons bestaan kan de Geest waaien en mensen tot vernieuwing brengen.”

Met deze woorden leidde dr. Jean Jacques Suurmond de Landelijke Pastorale Dag op 13 april 2013 te Gouda in. Zo’n 550 bezoekers begaven zich daarop naar de 35 workshops om in weerwil van deze woorden toch enige kennis op te doen. Het aanbod was divers: praktische vragen, pastoraal beleid, pastoraal-diaconale invalshoeken, ethische vragen, pastoraat gericht op bepaalde groepen gemeenteleden, vernieuwende vormen van pastoraat. Andere workshops droegen ook bij aan contact met de eigen ziel en lieten de werkers in het pastoraat even op adem komen. “Kan de Landelijke Pastorale Dag niet ieder jaar georganiseerd worden?” vroeg één van de deelnemers na afloop. Naar aanleiding van deze algemeen gedeelde waardering is besloten om de dag ook in 2014 te organiseren. Op zes locaties door het hele land werd ‘Kerst op de markt’ uitgevoerd. Evenals The Passion is dit een ‘buitengebeuren’ rond één van de grote feesten van het christendom. Kerk in Ontwikkeling ondersteunde de plaatselijke gemeenten bij de organisatie van dit project. Per plaats waren er circa 250 vrijwilligers bij betrokken (theater, koor, handen spandiensten, etc.). De diverse uitvoeringen trokken tussen 600-1000 bezoekers. De organiserende gemeenten zien deze evenementen als geslaagde uitingen van nieuwe vormen van kerk-zijn. Ook in 2014 zal deze activiteit worden ondersteund.

Gemeenteadviseurs De gemeenteadviseurs zijn van vitaal belang voor de dienstverlening. Er worden contacten gelegd met (nieu-

we) predikanten, ambts- en taakdragers. Kerkenraden worden actief benaderd om hen beter toe te rusten en beter te laten functioneren in geestelijk en bestuurlijk opzicht. In deze contacten gaat het om de concrete advies vraag van de gemeenten. Bij de basisdienstverlening wordt in bijna 80% van de gesprekken met gemeenten actief ingegaan op vragen over de identiteit en toekomst van de gemeente. Een deel wordt beschouwd als intensieve dienstverlening. De gemeenteadviseur treedt dan op als begeleider en loopt een langer traject met een gemeente mee. Deze vorm van langdurige dienstverlening wordt door de plaatselijke gemeente betaald.

Steunverlening In 2011 verscheen het rapport ‘Van gemeenten voor gemeenten’ over de voorwaarden die gesteld worden aan aanvragen uit de Solidariteitskas. Het doel is dat de bijdragen meer dan voorheen gebruikt worden voor de essentie van het gemeente-zijn. In het rapport kwam onder meer deze zin voor: “Pastoraat, Missionair en Diaconaat zijn de wezenskenmerken van het gemeente zijn. Daar waar pastoraat, dan wel missionair of diaconaat in gevaar komen door gebrek aan organisatie- en daadkracht en financiële middelen is het gerechtvaardigd een beroep te doen op de solidariteit vanuit andere gemeenten.” Dat heeft de Commissie Steunverlening geweten! Het aantal behandelde pastoraatsaanvragen steeg in twee jaar tijd van 17 naar 110! De aanvragen voor gebouwen laten echter slechts een lichte stijging zien (van 46 naar 49). In het rapport ‘Van gemeenten voor gemeenten’ staat

dienstenorganisatie van de protestantse kerk |

09

dat minder dan in het verleden een beroep kan worden gedaan op de kas voor renovatie van gebouwen en/ of orgels. Het rapport vervolgt: “Het gemeente zijn is daarvan niet afhankelijk. Het gaat juist om de essentie van het gemeente-zijn (missionair, pastoraat en diaconaat) en dat kan ook in een eenvoudig gebouw of een gehuurde zaalruimte.”

Pastoraat Het categoriale pastoraat is, na een aantal turbulente jaren waarin bezuinigingen werden doorgevoerd, weer in wat rustiger vaarwater gekomen. Zowel bij het pastoraat voor de koopvaardij, voor de binnenvaart als voor de studenten is hard gewerkt aan formulering van nieuwe werkplannen en uitwerking van het beleid. En als we het dan toch over pastoraat hebben, geven we het laatste woord hierover aan Jean Jacques Suurmond op de Landelijke Pastorale Dag: “Helaas willen we het vaak te goed doen. We nemen God het werk uit handen en proberen zelf aan mensen nieuwe bezieling te geven. ‘Kop op,’ zeggen we waardoor de ander nog meer het hoofd laat hangen. Want moed vinden, dat kan die nu juist even niet. Het resultaat is dat je na zo’n gesprek je jas van de kapstok pakt, maar je eigen bezieling daar achterlaat. ‘Hiervoor ben ik niet geschikt,‘ denk je dan. We maken de fout pastoraat met hulpverlening te verwarren: er is een probleem en dat moeten wij oplossen. We ‘moeten’ van onszelf dit of dat, en de ander moet ook van alles. Maar een pastor is geen probleemoplosser. Integendeel: elk probleem kan een konijnenhol worden waardoor iemand net als Alice in Wonderland in een andere wereld tuimelt, die van het koninkrijk van God. En daar is – ondanks alles – alles goed. Of zoals gezang 447 zingt: ‘Uit grondeloze diepte put God licht, en vreugde uit pijn.’ In het pastoraat is onze zwakheid kracht. Door de gaten die in ons eigen leven zijn gevallen, kunnen we meetrillen met de ander. Diepte roept tot diepte. Ziel zingt tot ziel.”

10


Het hoger onderwijs prikkelt studenten tot groei door contact met vernieuwende kennis en inzichten. In die geseculariseerde wereld is religie voornamelijk ‘iets uit je opvoeding’. Als studentenpastor ondersteun ik studenten om ook rond levens- en geloofsvragen uit hun ‘comfortzone’ te komen. Het project ‘Expose’, bijvoorbeeld, pioniert door bijzondere sociale groepen en mensen op te zoeken en zo spiritualiteit op het spoor te komen. Het verhaal van een Eritrese vluchteling die niet terug kon naar zijn land vanwege een machtswisseling en de kracht vond om allerlei moeilijkheden te overwinnen om hier te mogen blijven, raakte velen. ‘Deze kracht inspireert mij om anders naar mijn eigen leven te kijken’, zei een van de studenten. Het is een spiritualiteit van verwondering en verbondenheid met mensen die dichtbij ons, maar schijnbaar in een andere wereld, leven. Zo ontdekken zij dat wat je gelooft, ertoe doet.

Rob van Waarde 39 jaar Missionair studentenpredikant Leide n

dienstenorganisatie van de protestantse kerk |

11

Kerk in Actie “Het christendom is in de kern sociaal. Als Jezus zijn Bijbel terugbrengt tot de kern, zegt hij: ‘Behandel anderen zoals jij wilt, dat zij jou behandelen. Dat is het hart van de Wet en de Profeten’. Het lijkt erop, dat veel kerken en kerkmensen die Bijbelse kern niet meer scherp op het netvlies hebben.”

Het is zaterdag 9 november 2013. Vanuit het Centraal Station Utrecht druppelen mensen het Beatrixgebouw in Utrecht binnen. Uiteindelijk zijn er bijna 1000 belangstellenden voor de jaarlijkse Landelijke Diaconale Dag (LDD) van Kerk in Actie. Dominee Dick Couvee van de Pauluskerk in Rotterdam verzorgt de inleiding. Zijn woorden laten niemand van de aanwezigen koud. Ds. Couvee zegt: “Die Bijbelse kern is en moet, volgens Jezus zelf, vooral zijn de liefde, liefde ook in de zin van solidariteit van de ene mens tot de andere. Veel kerkmensen vergeestelijken hun geloof: het gaat om vertrouwen op God. Of ze privatiseren hun geloof: het gaat om Gods relatie met mij. Een goed voorbeeld daarvan vind je bij de interpretatie van die beruchte en vaak misverstane tekst van Paulus uit 1 Korinthe 11: ‘Laat daarom iedereen zichzelf eerst toetsen voordat hij van het brood eet en uit de beker drinkt, want wie eet en drinkt, maar niet beseft, dat het om het lichaam van de Heer gaat, roept zijn veroordeling over zichzelf af’. Wat heb ik geworsteld met die tekst en velen met mij, denk ik, omdat ik geleerd had die tekst te privatiseren, te lezen louter en alleen met het oog op mijn eigen zielenheil. Paulus heeft het over iets anders. In zijn tijd werd in de jonge christelijke gemeenten de vriendenmaaltijd gebruikt op de vrije dag van de week. De rijken hoefden op die dag niet te werken. Die konden het zich permitteren als eersten aan tafel te gaan en deden zich vaak te goed aan spijs en drank. Zodoende vonden de armen, die wel op de vrije dag moesten werken, vaak de hond in de pot. Tegen die sociale misstand, juist bij de maaltijd van de Heer, komt Paulus in verweer. Als

12


het ieder voor zich is, kan er toch geen sprake zijn van een maaltijd in de Bijbelse zin van het woord? De profeten, Jezus, Paulus hebben daarom een samenleving die niet is gebouwd op solidariteit en delen altijd gezien als beheerst door de dood. Daar gaan mensen uiteindelijk kapot aan.”

SchuldHulpMaatje Eén van de projecten die aan deze solidariteit en aan het delen vorm geeft is SchuldHulpMaatje. SchuldHulpMaatje is een initiatief van de landelijke kerken in Nederland als antwoord op de toenemende schuldenproblematiek. Armoede in Nederland is natuurlijk niet te vergelijken met de wereldwijde armoede. Armoede in een rijk land betekent dat welvaart niet goed verdeeld wordt. De armoederapporten van het Sociaal Cultureel Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek geven aan dat 664.000 huishoudens (9,4% van onze bevolking) te maken heeft met armoede. Overal in het land staan goed opgeleide SchuldHulpMaatjes mensen bij, die merken dat zij vastlopen met hun financiën. Het is een vorm van barmhartigheid. Ds. Couvee daarover: “Twee oude woorden uit de christelijke traditie: barmhartig heid en gerechtigheid. Ze zijn actueler dan ooit. Maar alleen dan als ze werkelijk sámen worden genomen. Voor veel mensen, binnen en buiten de kerk, is diaconie vooral barmhartigheid. Dus het lenigen van de nood van mensen in individuele gevallen. Ben ik daar tegen? Nee. Helemaal niet. Maar al te nodig, helaas. Het probleem voor mij ontstaat pas dan, als het blijft bij dat soort hulpverlening en dus

In 2013 heeft het programma contextueel Bijbellezen veel aandacht gekregen. Als christenen wereldwijd hebben we de Bijbel gemeenschappelijk, maar de context waarin je leeft, bepaalt hoe je een tekst interpreteert. Ik heb bijvoorbeeld de tekst van de verkrachting van Tamar door haar broer (2 Samuel 13) met jongeren uit mijn kerk gelezen en uitgewisseld met een Zuid-Afrikaanse groep. Voor ons bleef het verhaal op afstand, we hebben weinig te maken met seksueel misbruik. Terwijl in Zuid-Afrika iedereen uit onze partnergroep wel iemand kent die is verkracht. Zij vertelden mooie verhalen over wat God in die situatie voor hen betekent. Het is mooi om samen één tekst te lezen en elkaar te inspireren. Zo kun je ook meer leren over wie God voor mensen kan zijn.

Hester Oosterbroek 36 jaar Relatiebeheerder bij Kerk in Actie voor Latijns Amerika en Israël/Palestijnse gebieden


13

bij barmhartigheid alleen. Dat mensen aan de onderkant van onze samenleving een beroep moeten doen op zulke hulpverlening, dat komt niet over ons als een lot of een natuurramp. Het is het gevolg van beleid, beslissingen genomen aan de bovenkant die weigert de samenleving zó in te richten, dat werkelijk iedereen daaraan kan deelnemen. Het gaat om een bewuste poging onze samenleving zó te in te richten dat zij vooral werkt in het belang van grote bedrijven en grote banken. En niet van de ménsen in de samenleving. Het is de taak van de kerk en van de diakenen om veel meer dan nu dat tweede element, dat van de gerechtigheid aan de orde te stellen. In de samenleving en in de kerk.” Een voorbeeld waarbij de Protestantse Kerk in Nederland niet alleen barmhartigheid betoont maar ook naar gerechtig heid streeft, is de klacht die is ingediend bij het Europese Comité voor Sociale Rechten. Hierin wordt de Staat der Nederlanden aangeklaagd vanwege de behandeling van uitgeprocedeerde asielzoekers. In een voorlopige voorziening van 25 oktober 2013 stelt het Comité de Protestantse Kerk in het gelijk en wordt de Nederlandse overheid gemaand aan mensen zonder status de basis levensbehoeften te verlenen: voedsel, kleding en onderdak.

Tyfoon Haiyan “Ze hadden ons gezegd dat we veilig waren, dat het huis hoog genoeg lag. Maar heel vroeg in de ochtend werden we wakker door het geblaf van de hond. We keken naar buiten en zagen het water komen. Mijn man nam onze beide kinderen onder de arm en zo zijn we met zijn vieren heel hard de heuvel opgerend. We hebben niet omgekeken. Pas toen we op het topje stonden, zagen we dat ons huis in de golven was verdwenen. Toen drong het tot ons door dat we in de paniek vergeten waren de hond van de ketting te halen...” Op 8 november 2013 om zeven uur in de ochtend ging tyfoon Haiyan bij Tacloban op het Filippijnse eiland Leyte aan land. Het was één van de zwaarste orkanen ooit gemeten. De verwoesting was enorm. Verschrikkelijke

14


verhalen bereikten de buitenwereld. In Nederland werd giro 555 opengesteld. Kerk in Actie en ICCO leverden als deelnemers aan de Samenwerkende Hulp Organisaties (SHO) ook een personele bijdrage aan de actie. Uiteindelijk werd het prachtige bedrag van 36 miljoen euro bijeengebracht. De hulpverlening op Leyte en andere eilanden van de Filippijnen gaat nog steeds door. Tot slot nog een paar woorden van ds. Couvee over de plaats van het diaconaat in de kerk: “Ik weet niet hoe het u vergaat, maar ik heb vaak het gevoel, dat het ambt van de diaken nog altijd wordt gezien als van een lagere orde, 3e rangs. Letterlijk. Je hebt eerst de predikanten en de ouderlingen. Het echte werk, zal ik maar zeggen. En dan pas de diakenen. Diakenen zien zichzelf vaak ook als niet zo heel belangrijk. Zo staat het niet op papier, ook niet in de Kerkorde, maar zo werkt het vaak wel, onder druk van de zorg voor de eigen gemeenschap en de eigen kerkelijke financiën. ‘Het wezen van de kerk komt tot uitdrukking in een drievoudige opdracht: de verkondiging van het Woord van God, het vieren van de sacramenten en de dienst van de liefde. (...) De dienst van de liefde is voor de kerk niet een soort steunverlening die men ook aan anderen zou kunnen overlaten. Zij behoort tot haar wezen, is een onontbeerlijke uitdrukking van haar diepste Wezen’. Aldus de vorige Paus, Benedictus, in zijn eerste encycliek ‘Deus caritas est’, God is Liefde. Deze tekst is mij uit het hart gegrepen, omdat zij het diaconaat precies die plaats geeft, die het volgens mij op Bijbelse gronden hoort te hebben. Het is niet iets erbij, omdat wij als christenen toch goed moeten doen voor onze naaste. Het is een essentiële taak van het kerk zijn. Zonder diaconaat geen kerk. Geloof in je eigen diaconale kracht en in die van God. Jullie zijn niet ‘maar’ diakenen. Er is een prachtige scène in de film ‘La Vita è bella’. Guido leert van zijn oom het vak van ober, de kunst van het dienen. Guido vindt, dat hij voor de gasten diep moet buigen. Waarop zijn oom zegt: ‘Buig niet te diep’. Het vak van ober is het hoogste dat er is. God zelf is de grote Ober die het ons voordoet.”

Een SchuldHulpMaatje helpt

Doopdienst bij Boei 90 (pioniersplek)

Generale Synode

Lancering mijnkerk.nl

Hulpverlening op de Filippijnen

Expertisecentrum Eén van de activiteiten van het Expertisecentrum in 2013 betrof de evaluatie van de samenwerking van Kerk in Actie in de ICCO Coöperatie, uitgevoerd in opdracht van de generale synode.

In 2007 werd de ICCO Alliantie opgericht. Deelnemers zijn Kerk in Actie, ICCO, Prisma, Edukans, Yente, Share People en het Zeister Zendingsgenootschap. De leden van Prisma zijn onder meer de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Gemeenten en organisaties als Tear, Woord en Daad, Dorcas en De Verre Naasten (zending en werelddiaconaat van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt). ICCO en Kerk in Actie vormden een gezamenlijke buitenlandafdeling voor de uitvoering van het ontwikkelingswerk en het werelddiaconaat. Het relatiebeheer voor zending werd in een aparte afdeling ondergebracht om de eigen verantwoordelijkheid van de Protestantse Kerk en Kerk in Actie hiervoor te benadrukken. De ICCO Alliantie ontvangt subsidie van de overheid in het kader van het zogenoemde Medefinanciering stelsel. Met deze subsidie kunnen projecten van partners in het buitenland worden ondersteund. In de eerste periode, die liep van 2007 tot en met 2010, ontving de ICCO Alliantie gemiddeld 130 miljoen euro per jaar van de overheid. In 2011 ging een nieuwe beleidsperiode van start. Deze loopt tot en met 2015. Vanwege de bezuinigingen op Ontwikkelingswerk stelt de overheid nu nog maar 68 miljoen euro per jaar beschikbaar aan de ICCO Alliantie. Er is noodgedwongen gekozen voor werken in minder landen en voor minder programma’s.

ICCO Coöperatie Na 2015 zal de overheidsfinanciering mogelijk nog verder teruglopen. Ook de inkomsten van Kerk in Actie vertonen

20


een dalende trend. Om beter op deze ontwikkelingen te kunnen inspelen, werd in november 2012 naast de ICCO Alliantie de ICCO Coöperatie opgericht. De eigenaren van de coöperatie zijn Kerk in Actie, Edukans en Prisma. ICCO is de uitvoeringsorganisatie. De coöperatie maakt het gemakkelijker om nieuwe vormen van internationale samenwerking te ontwikkelen, met andere subsidieverstrekkers zoals de Europese Unie en internationale particuliere fondsen. Een vraag die door de synode expliciet werd gesteld is of de identiteit van Kerk in Actie in de ICCO Coöperatie niet ondergesneeuwd raakt. De evaluatie toont aan dat het tegendeel het geval is. De protestantse identiteit van de ICCO Coöperatie is versterkt. De samenwerking met ACT (Actions by Churches Together) is verder ontwikkeld. In ACT werken meer dan 140 kerken en kerkelijke organisaties samen om een positieve en duurzame verandering te brengen in de levens van mensen. Door dit wereld wijde kerkelijke netwerk heeft Kerk in Actie een veel groter bereik dan voorheen. De gemiddelde omvang van de Kerk in Actie financieringen is verdubbeld en tegelijk is er ruimte gebleven voor het financieren van relatief kleinere projecten van kerkelijke partners. In haar vergadering van 22 april 2014 heeft de Generale Synode de conclusies uit de evaluatie overgenomen.

Ik mocht mede aan de wieg staan van SchuldHulpMaatje. Het afgelopen jaar was Zoetermeer de zestigste plaats waar SchuldHulpMaatjes aan de slag gingen. Een initiatief van een lid van onze synode samen met de protestantse gemeente en een evangelische gemeente daar. Dat vind ik ook een mooie kant, dat kerken meer zijn gaan samenwerken. En diaconieën komen nu eerder achter voordeuren in contact met mensen die forse problemen hebben. SchuldHulpMaatjes komen niet in de plaats van professionele financiële hulpverleners. Een maatje helpt om orde op zaken te stellen en leert hoe een financieel gezond leven te leiden en weer grip op het leven te krijgen. We hopen hiermee de gang naar de voedselbank te voorkomen. Het is een taak die helemaal bij de kerk past: mensen opzoeken in hun nood en samen met hen werken aan nieuw perspectief.

Carla van der Vlist 46 jaar Teamleider Kerk in Actie Binnenland Voorzitter Project Alliantie SchulHulp Maatje


21

Communicatie & Fondsenwerving Alleen de aankondiging van zijn optreden maakte al veel los. Toetsenborden van computers in heel het land werden driftig beroerd. Het imago van de kerk stond op het spel was de teneur van de commentaren. Maar als de ophef vooraf één ding duidelijk heeft gemaakt, was het wel dat ook hier elk nadeel zijn voordeel had.

We hebben het over de reclamespot waarmee de Protestantse Kerk in Nederland in de dagen vóór Kerst de mensen opriep tijdens het feest van de geboorte van Christus een kerkdienst te bezoeken. “Komt allen tezamen”, werd er in de spot gezongen. Maar de personele bezetting zorgde eerder voor verdeeldheid in kerkelijke gelederen. Nee, niet voormalig X-factor winnares en gospelzangeres Sharon Kips of actrice Gerda Havertong vormden het probleem. De steen des aanstoots was voor sommige mensen de fractieleider van het CDA in de Tweede Kamer Sybrand van Haersma Buma. Uit de binnengekomen reacties bleek dat niet ieder kerklid zich in deze keuze herkende. Buiten de kerk werd het voornemen veel welwillender ontvangen. Op één avond berichtten zowel het Jeugdjournaal, het Acht uur Journaal als het Half elf journaal op Nederland 3 over het initiatief. In het programma Pauw en Witteman hield Paul Witteman een opmerkelijk pleidooi voor de diaconale reputatie van de kerk. Er was voordat de reclamespot ook maar één keer was uitgezonden al heel wat gratis publiciteit voor de Protestantse Kerk geweest. Opvallend was dat het aantal bezoeken aan www.pkn.nl/ kerkzoeker (waar websites van plaatselijke kerken kunnen worden gevonden) in de week dat de spot werd uitgezonden twee maal zo hoog was als het voorgaande jaar toen er geen reclamespot was. De soep bleek inderdaad niet zo heet gegeten te worden als door sommigen vooraf was gevreesd. Inhoudelijke kritiek op de spot zelf kwam er nauwelijks. Uiteindelijk kon iedereen over alle verschillen heen met Kerst tezamen komen in onze o zo veelzijdige kerk.

22


Fondsenwerving Naamsbekendheid en aandacht in de media is mooi, maar de inkomsten uit de Actie Kerkbalans zijn voor ons ook belangrijk, zal de kerkrentmeester van de plaatselijke gemeente roepen. Om aan die roep tegemoet te komen is als een manier om de plaatselijke gemeenten op dit vlak te ontzorgen het project Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving (OPG) gestart. Meer dan 100 gemeenten meldden zich om zich te bekwamen op het gebied van fondsenwerving. Het doel is om deze kennis in te zetten bij de Actie Kerkbalans en andere vormen van plaatselijke kerkelijke geldwerving. Te denken valt aan acties waarbij ook mensen die zich aan de rand van de kerk bevinden worden benaderd en het informeren van gemeenteleden over de mogelijkheden van nalatenschappen en periodieke schenkingen. Het grote aantal deelnemende gemeenten overtrof de verwachtingen. Hoewel het nog te vroeg is om definitieve resultaten te kunnen melden, lijkt het project zeker succesvol te zijn. En dat tégen de algemene tendens van dalende inkomsten uit de Actie Kerkbalans in. Meer dan de helft van de deelnemende gemeenten die de inzichten en kennis daadwerkelijk toepasten, noteerden een groei van de inkomsten uit Kerkbalans, variërend van 2 tot bijna 9 %. Deze resultaten geven aanleiding om met nog meer inzet de ingeslagen weg in 2014 en 2015 te vervolgen. Voor meer info: [email protected]

Ook nieuw! Met hulp van de gegevens van een breed uitgezet onder zoek zijn de donateurs van Kerk in Actie ingedeeld in een viertal groepen op basis van hun eigen, typerende geefgedrag. Deze indeling moet ertoe leiden dat we bij mailingen er beter in slagen per groep donateurs de juiste toon aan te slaan, meer inkomsten te verkrijgen en de kosten te verlagen door minder brieven te versturen waar geen respons op komt. Daarnaast heeft dit onderzoek geresulteerd in de identificatie van ruim 700 (!) ambassadeurs van Kerk in Actie, waar we in de toekomst veel vuldig een beroep op zullen doen om het werk van Kerk in Actie bekend te maken en te ondersteunen. Het voortdurend vernieuwen op het terrein van fondsenwerving blijft nodig. De resultaten zijn in het afgelopen jaar niet in lijn met de begroting gebleken. Hoewel het aantal gemeenten dat gebruik maakt van het landelijk collecterooster met 2% toenam, heeft dit niet geleid tot een groei in de inkomsten uit collectes. Het niveau van inkomsten uit particuliere donateurs is op peil gebleven.

Communicatie Kerk in Actie Een indrukwekkend aantal van 1.100 gemeenten nam in 2013 deel aan de Veertigdagencampagne van Kerk in Actie. De website van Kerk in Actie kende een groeiend aantal bezoekers (15.000 per maand). Ook op sociale media werd een forse groei gerealiseerd: zowel op Twitter als op Facebook groeide het aantal volgers, fans en likes met meer dan 50%. Hoewel de resultaten van Kerk in Actie Interactief bevredigend waren, werd tijdens een eerdere evaluatie geconstateerd dat groei van de inkom sten uitblijft. Aanpassing van het programma is dus vereist. De wens is om te komen tot een breder aanbod van projecten die de idealen van gewone kerkmensen weerspiegelen en die aantrekkelijk zijn voor diaconieën om aan deel te nemen. De eerste aanzet is hiertoe al gegeven in 2013. In 2014 krijgt de wijziging zijn beslag.


23

De invoering van SEPA, het nieuwe Europese betalingssysteem, gaf veel hectiek. Die hectiek was eigenlijk ook wel weer charmant. Normaal heb ik vooral met de collega’s van de afdeling Fondsenwerving te maken. Dit was een project dat door de hele organisatie moest worden gedragen. In het begin even wennen maar geleidelijk ontstond er een sfeer van samen voor hetzelfde doel gaan. Heel fijn om te ervaren. Of ik er wel eens wakker van heb gelegen? Eerlijk gezegd: ja. Mijn grote zorg was in hoeverre plaatselijke gemeenten deze ingewikkelde problematiek zelf konden oplossen. Er is vanuit de Dienstenorganisatie veel gecommuniceerd naar de colleges van kerkrentmeesters en colleges van diaconieën. Dat heeft zijn vruchten afgeworpen want grote problemen zijn er niet ontstaan. Ik kijk uit naar de volgende klus van deze omvang.

Henk Lubberts 39 jaar Afdeling Communicatie en Fondsenw erving Projectleider SEPA

24


Jeugdwerk Protestantse Kerk (JOP) ‘In 2013 is door het Programma Jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland het jeugdwerk vanuit het geheel van de kerk aangestuurd, gecoördineerd en afgestemd.’ Mooie, vooral ook erg formele woorden uit het Jaarverslag. Maar welke wereld gaat er achter deze woorden schuil? Hoe zie je deze aansturing, coördinatie en afstemming terug in het jeugdwerk van een willekeurige plaatselijke Protestantse gemeente? Een aantal in het oog springende voorbeelden op een rij.

Catechese verzorgen is een taak van iedere gemeente, zo staat in de Kerkorde. De Beraadsgroep Catechese, waarin namens het Jeugdwerk van de Protestantse Kerk onder andere medewerkers van HJGB en JOP plaatshebben, schreef de handreiking ‘Een 10 voor catechese’. Waarom verdient catechese onze volle aandacht? Het antwoord is simpel: omdat een gemeente waarin niet meer wordt geleerd, eigenlijk geen gemeente meer is. Jezus’ eerste volgelingen werden niet voor niets ‘leerlingen’ genoemd. Door naar Jezus te kijken, te zien wat Hij deed en te ervaren wat dat betekende voor andere mensen en voor het samenleven, leerden zij wie God is en wie Hij voor ons mensen wil zijn. Dat doet de gemeente van Jezus Christus tot op de dag van vandaag, eigenlijk als vanzelf. De catechese wil deze praktijk ondersteunen. ’Een 10 voor catechese’ stimuleert en inspireert predikanten, catecheten en catechesecommissies om het catechesewerk met jongeren (12-18 jaar) te verbeteren. Zij kunnen de handreiking naast het catechesewerk in de eigen gemeente leggen en ontdekken waar de gemeente sterk in is en op welke vlakken verbetering mogelijk is.

PRO! PRO! is het magazine van JOP voor iedereen die te maken heeft met jeugdwerk in en rond de kerk. Boordevol tips, programma’s en vooral verhalen uit de praktijk. Vrijwilligers geven aan dat zij door de praktijkverhalen, de werkvormen en columns meer zin krijgen om zelf bezig te zijn in het jeugdwerk in de kerk en de tips heel waardevol vinden.

Door het lezen van PRO! zijn ze op de hoogte van ontwikkelingen in het jeugdwerk en voelen ze zich verbonden met andere jeugdwerkers. “Wat mij betreft mag PRO! vaker op de mat vallen. Ik vind het een interessant en inspirerend magazine!” “Ik heb veel aan praktijkverhalen zoals in de rubriek ‘Uit het land’.” Lezers van PRO! in het lezersonderzoek dat in 2013 gehouden is.

KIDS Express Met de KIDS Express kunnen scholen en kerken met hun kinderen op reis door een aantal Bijbelverhalen. JOP ontwikkelde samen met Kerk in Actie en het Nederlands Bijbelgenootschap deze vijf caravans waarin de kinderen allerlei opdrachten kunnen doen. Plaatselijke vrijwilligers die de KIDS Express huren, geven kinderen een mooie ervaring, terwijl het hen weinig inspanning kost. Er is kant-en-klaar materiaal voor begeleiders en kinderen, de caravans worden door vrijwilligers van de KIDS Express gereden en er is materiaal voor communicatie beschikbaar. Ontzorgen van de plaatselijke gemeente en scholen is een belangrijk punt binnen het Jeugdwerk van de Protestantse Kerk. Dit werkt want in 2013 hebben ruim 9000 kinderen de KIDS Express in hun eigen plaatselijke setting bezocht.


25

“Het was een hele happening die zonder veel voorbereidingen van onze kant kon plaatsvinden. Echt een bijzonder project waardoor veel kinderen op een aansprekende manier kennis gemaakt hebben met het christelijk geloof en met de waarden en normen van de Bijbel.” Begeleiders KIDS Express De Lier Met bovenstaande producten voorziet het Jeugdwerk van de Protestantse Kerk in de dienstverlening aan de plaatselijke gemeente, maar het is zeker niet het enige dat we doen. De focus ligt vooral op ondersteuning door de Jeugdwerkadviseurs, trainers en jeugdwerkers. Bijvoorbeeld, de JOP Jeugdwerker in Houten.

Jeugdwerk in de praktijk Houten is een echte VINEX-locatie en groeit elk jaar nog. In de Opstandingskerk houdt de Protestantse Gemeente van Houten haar erediensten. Ooit was de Protestantse Gemeente hier een pioniersplek avant la lettre. Gemeenteleden die hier begin jaren 1980 kwamen wonen, kunnen smakelijke nostalgische verhalen vertellen over die beginperiode toen Houten nog een bouwput was en de Houtense klei letterlijk aan de schoenen bleef kleven. Iets van die pioniersgeest is er altijd blijven hangen in de gemeente. Zeker als het over het jeugdwerk gaat. Ondersteuning kreeg de gemeente van JOP Jeugdwerker Liesbeth Rodink die in 2014 wordt opgevolgd door Annelies Schouten.

Jeugdkerk Nieuwe Stijl De Jeugdkerk Nieuwe Stijl is ontstaan vanuit de Protestantse Gemeente in Houten. Voor jongeren boven de 15 jaar. Ze willen op hun eigen manier invulling geven aan het geloof. Dit doen ze door met elkaar elke tweede zondag van de maand een dienst te houden. Elke dienst kent een ander thema en een andere spreker die zijn of haar verhaal komt vertellen. De Jeugdkerk Nieuwe Stijl wil laten zien dat een kerk niet saai hoeft te zijn. Ze houden de diensten daarom ook niet in het kerkgebouw, maar in een sportkantine. Op deze sfeervolle locatie

26


hebben ze na de dienst de mogelijkheid om na te praten, wat te drinken of een potje voetbal te spelen. Zo zijn er veel leuke initiatieven binnen de kerk in Houten die aansluiten bij de jongeren en bij hun leeftijd en waar Liesbeth zich voor heeft ingezet. Ze heeft gewerkt aan het creëren van draagvlak en jongeren geholpen de Jeugdkerk Nieuwe Stijl op te zetten. Liesbeth werd in haar werk ondersteund door JOP. Ze kon sparren met collega’s over inhoudelijke zaken. Het is voor jeugdwerkers prettig om terug te vallen op collega’s die eenzelfde taak hebben. Zo staan ze er niet alleen voor en het vergroot hun kennis en ervaring met het jeugdwerk.

Hoe spreek je kinderen en jongeren op een eigentijdse en aansprekende manier aan met de boodschap van de Bijbel? Sirkelslag, een landelijk online thema-spel, is één van de manieren waarop dat lukt. Duizenden kinderen en jongeren uit heel Nederland deden afgelopen jaar mee aan dit spel. De reacties stroomden binnen op Twitter. Sirkelslag YOUNG was op 7 februari 2014 zelfs trending topic op Twitter. Dat op de avond van de opening van de Olympische Spelen. Mooi dat zoveel kinderen en jongeren hoorden over de liefde van God en via social media hun ervaringen deelden! Dat is waar we het voor doen!

Johan Wondergem 31 jaar Medewerker bij JOP en projectleider van Sirkelslag


27

Human Resource Management Human Resources kunnen we zien als menselijke bronnen, talenten en gaven. De afdeling is hulpverlenend en faciliterend om de talenten en gaven die een ieder van ons van God gekregen heeft, te helpen ontwikkelen en op de juiste wijze en op de juiste plaats in te zetten binnen onze kerk. Of, zoals het motto luidt: HRM maakt mensen sterk voor het werk van de kerk.

Dat faciliteren gebeurt vanuit zes verschillende teams: Werkbegeleiding voor predikanten en kerkelijk werkers, Mobiliteitsbureau, Mobiliteitspool, Traktementen en Pensioenen, het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) en tenslotte Godsdienstig Vormingsonderwijs (GVO). Het reguliere aanbod van de werkbegeleiders van predikanten en kerkelijk werkers bestaat uit het coachen en/of helpen bij specifieke hulpvragen. Predikanten krijgen handvatten aangereikt om vanuit eigen kracht er bovenop te komen en weer stimulerend voor hun gemeente te zijn. Ook in het kader van de geestelijke begeleiding wordt gezocht naar de diepere eigen geestelijke bronnen van de pastores, om zo energie en ‘spirit’ uit zichzelf aan te boren en door te geven. Naast dit reguliere aanbod hebben zij in 2013 meer lezingen gegeven en informatieve avonden verzorgd. Eind 2012 verscheen de brochure ‘Jaargesprekken tussen de kerkenraad en predikanten en kerkelijk werkers in de plaatselijke gemeente’. Met name classicale vergaderingen vragen steeds vaker de werkbegeleiders om over dit onderwerp meer te vertellen. De werkbegeleiders stimu

28


leren op deze avonden de kerkenraden om zich samen met een gemeenteadviseur te verdiepen in en voor te bereiden op deze gesprekken. De werkbegeleiders begeleiden zelf de predikant in zijn of haar voorbereiding voor het jaargesprek. Niet ‘welke dominee gaan we beroepen?’ maar ‘wat heeft onze gemeente de komende jaren eigenlijk nodig?’ is steeds vaker de eerste vraag die door vacante gemeenten wordt gesteld. Het Mobiliteitsbureau helpt jaarlijkse vele gemeenten met de beantwoording van die vraag door voorlichting en advisering. Daarbij speelt de schriftelijke advieslijst met namen van kerkelijke werkers, proponenten en beroepbare predikanten een belangrijke rol. Er wordt daarnaast ook nauw samengewerkt met de Mobiliteitspool, sinds enige tijd het adres voor gemeenten die behoefte hebben aan een werker die voor bepaalde tijd inzetbaar is. Te denken valt aan de interim-predikanten, jeugdwerkers en startende dominees. Redenen om voor een werker voor bepaalde tijd te kiezen zijn: voor de duur van een project, een overgangsfase of omdat financieel gezien een werker voor onbepaalde tijd niet is te overzien. Zo wordt door middel van maatwerk een bijdrage geleverd aan de groei en bloei van gemeenten én van de werkers in de kerk.

Binnen HRM verzorgde het team predikantstraktementen en –pensioenen in 2013 voor het eerst de volledige uitbetaling van het traktement aan de gemeentepredikanten. Ook regelde het team de aanmelding van predikanten bij het Pensioenfonds Zorg & Welzijn en de betaling van de pensioenpremie. Hierdoor hoefden de gemeenten alleen nog de onkostenvergoedingen aan de predikanten te betalen. Dit alles was mogelijk zonder stijging van de uitvoeringskosten van het bureau.

Vorming en bezinning Het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) is het professionele instituut voor toerusting, vorming en professionalisering van het kader (vrijwilligers en professionals) van de Protestantse Kerk in Nederland. Op 24 verschillende plaatsen in Nederland werd de cursus Theologische Vorming Gemeenteleden (TVG) gegeven aan 772 cursisten. Na de lichte daling in 2012 is het deelnemersaantal in 2013 nagenoeg gelijk aan 2012, maar de cursus werd wel in minder plaatsen gegeven. Terugkerend thema is de terugloop van het aantal deelnemers. Voor TVG geldt de vraag of de aansluiting met nieuwe generaties gemaakt kan worden. De waardering voor de cursus is onder de deelnemers groot.

Permanente Educatie

Ondanks intensieve voorlichting wordt nog maar beperkt aan de PE deelgenomen. In 2013 organiseerde de Protestantse Theologische Universiteit 37 cursussen waarvan er helaas 18 niet konden doorgaan vanwege te weinig aanmeldingen. De 19 cursussen die wel zijn doorgegaan werden door 338 predikanten gevolgd. In 2013 werd duidelijk dat het aantal kerkelijk werkers dat deelneemt aan de permanente educatie voor de hogescholen van te beperkte omvang is om voldoende aanbod aansluitend op de behoefte te kunnen ontwikkelen. Om die reden is het hele aanbod post-HBO cursussen Godsdienst Pastoraal Werk van de erkende opleidingen vanaf 1 september 2013 erkend als aangestuurd aanbod voor kerkelijk werkers. Het bureau van het GVO (Godsdienstig Vormings onderwijs) is onderdeel van de Dienstenorganisatie. Dit vormingsonderwijs is bedoeld voor kinderen op openbare scholen in Nederland. Het wordt alleen op verzoek van de ouders aan hun kinderen gegeven. Met de bedoeling om die kinderen al op jonge leeftijd te leren respect te hebben voor andere geloven, levensovertuigingen en culturen. De lessen helpen kinderen om hun eigen kijk op het leven te ontwikkelen. Om oog te hebben voor wat geloof voor mensen kan betekenen. En om respect te hebben voor mensen die anders in het leven staan dan zij zelf.

Het verslagjaar 2013 is het eerste volledige jaar waarin de Permanente Educatie (PE) voor predikanten en kerkelijk werkers verplicht was. De PE bestaat uit mentoraat en primaire nascholing in de eerste vijf jaar van de beroeps uitoefening en voortgezette nascholing daarna. Dit laatste is in de plaats gekomen van het studieverlof voor predikanten.


29

Staat van baten en lasten 2013 Baten ( x € 1.000)

Ref.

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Beschikbaar voor de doelstelling Baten uit eigen fondsenwerving Collecten, giften en schenkingen Nalatenschappen Overige bijdragen

14a 14b 15

21.931 2.698 3.983 28.612

23.690 2.775 3.655 30.120

22.345 2.591 4.433 29.369

Verplichte bijdragen van gemeenten

16

19.276

18.823

19.402

Baten uit acties van derden

17

4.701

600

1.365

Subsidies van overheden

18

1.293

848

1.381

Bijdragen voor dienstverlening

19

7.390

8.936

8.405

Rentebaten en baten uit beleggingen

20

969

1.770

982

21 22

609 1.322

855 322

905 1.804

1.931

1.177

2.709

64.172

62.274

63.613

Overige baten - Opbrengst publicaties - Diverse baten

Totaal beschikbaar voor de doelstelling

30


Lasten ( x € 1.000)

Ref.

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Besteed aan doelstellingen Institutionele Ondersteuning IO - Ledenregistratie Protestantse Kerk Kerk in Ontwikkeling Missionair Werk en Kerkgroei Kerk in Actie - marketing communicatie - interactief Jeugdwerk Protestantse Kerk HRM – werkbegeleiding pred./KW HRM - mobiliteitsbureau HRM - bureau predikanten Prot. Centrum voor Toerusting en Educatie Expertisecentrum C&F: corporate Hydepark Dienstverlening aan derden Overige centrale doelbestedingen 23

3.143 2.175 7.497 1.772 30.144 681 539 3.074 277 986 259 1.394 363 889 896 2.001 1.681 57.771

3.407 1.757 8.103 2.201 23.975 714 549 3.547 300 1.140 456 2.441 353 884 1.068 2.728 1.117 54.740

3.035 2.519 7.316 1.465 30.737 671 540 3.533 323 672 221 1.445 312 822 860 2.042 2.292 58.805

24

2.351

2.931

2.744

25

400 1.726 837 280 3.653 6.896

400 1.726 837 280 4.462 7.705

384 1.745 836 357 3.506 6.828

Totale lasten

67.018

65.376

68.377

Totale baten

64.172

62.274

63.613

-2.846

-3.102

-4.764

1.355 -89

-1.067 -314

2.583 25

1.266

-1.381

2.608

-1.873 -2.746

-1.069 -702

-4.517 -4.072

-4.619

-1.771

-8.589

507

50

1.217

Werving baten - kosten fondsenwerving Beheer en Administratie - Directie - Financiën & Control - Human Resource Management - C&F- servicedesk - Facilitaire Zaken

Totaal resultaat Dekking door bijdragen uit/naar - bestemmingsreserves - bestemmingsfondsen Kerk in Actie - bestemmingsreserves - bestemmingsfondsen

Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve


31

Colofon Dit jaarverslag is een uitgave van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland

Recommend Documents