Collega: Operatieassistent Leslie Leideritz begon zijn loopbaan als keukenhulp. Loodgieten Bypass in het brein. Wees alert Antibiotische profylaxe

3 e JAARGANG, NR. 4, JUNI 2009

Loodgieten Bypass in het brein Wees alert Antibiotische profylaxe Lyme Diagnose is lastig

Collega: Operatieassistent Leslie Leideritz begon zijn loopbaan als keukenhulp

ALLEEN DE BESTE VINDEN WIJ GOED GENOEG! Confesso staat bekend als kwaliteitsaanbieder op de arbeidsmarkt voor detachering van medische vakmensen.

Ben jij als anesthesiemedewerker of operatieassistent op zoek naar nieuwe uitdagingen en veel afwisseling? Kom dan eens praten met Confesso, de betrouwbare partner met de beste arbeidsvoorwaarden. Confesso staat voor de zekerheid van een vaste baan en het avontuur van een wisselende werkomgeving.

Confesso werkt met gemotiveerde, initiatiefrijke en ervaren mensen. Zij hebben aan een half woord genoeg om in nieuwe werksituaties optimaal te functioneren. Part-time of full-time. Onze mensen worden ingezet op basis van opleidingsniveau, werkervaring, specifieke vaardigheden en persoonlijke wensen.

WIJ ZOEKEN

ANESTHESIEMEDEWERKERS EN OPERATIEASSISTENTEN Wanneer je kiest voor Confesso krijg je alle informatie over projectmatig werken, onze bedrijfscultuur, organisatie en procedures. In overleg met de Medisch Manager en onze Sector Opleidingen zorgen wij voor ondersteuning in de vorm van vakopleidingen, cursussen, trainingen en persoonlijke coaching. Je kunt rekenen op een marktconforme honorering, een pensioen- en spaarloonregeling. Ook werken wij met een prestatieafhankelijk bonussysteem.

Ben jij je bewust van jouw capaciteiten? Neem contact met ons op door een uitgebreide cv te sturen naar [email protected]. Meer informatie vind je op onze website www.confesso.nl. Of bel (072) 750 18 10. Confesso BV Robijnstraat 68 1812 RB Alkmaar T 072 - 750 18 10 F 072 - 750 18 15 E [email protected]

Snel op de hoogte met

OK nieuws.nl Ontwikkelingen in de wereld van de OK volgen elkaar in snel tempo op. Daarom vindt u op www.OKnieuws.nl dagelijks:

• het laatste nieuws • interessante achtergrondverhalen • agenda met vakevenementen • vacatures

Dé nieuwssite voor de OK: van operatieassistent tot anesthesiemedewerker en van OK-manager tot chirurg.

Infectiepreventie

Collega

Het zal je maar gebeuren: na een zware operatie blijkt dat het herstel nog helemaal niet in zicht is. Je bent tijdens de operatie geïnfecteerd geraakt met een bacterie, die de genezing ernstig belemmert. Een zeldzame gebeurtenis op de OK? Integendeel, infectie na een operatie is een van de meest voorkomende postoperatieve

Leslie Leideritz (27) begon zijn loopbaan als keukenhulp in het ziekenhuis waar hij nu ook werkt. ‘Ik ben blij dat ik hier zo veel kansen heb gekregen.’

complicaties. Dat dit voor de patiënt – maar zeker ook voor het ziekenhuis – veel ellende veroorzaakt, moge duidelijk zijn. De gevolgen voor de patiënt zijn pijn, langere opname of heropname, soms heroperatie en – nog erger – blijvende invaliditeit of overlijden. In het damesblad Vriendin vertelde de verder anonieme Evelien over haar darmoperatie die uitliep op een besmetting met de beruchte MRSA-bacterie: Na de tweede operatie bleef ik ontzettend ziek. Ik had hoge koorts, de wonden heelden slecht; ik was heel beroerd. Na twee dagen kwamen een paar artsen en verpleegkundigen mijn kamer binnenstormen. Ik deelde mijn kamer met nog een paar patiënten en had op dat moment veel bezoek. Een van de artsen zei dat ik een zieken-

14

huisbacterie had opgelopen tijdens de operatie en direct moest worden weggehaald van de kamer. Ik werd op een aparte kamer gelegd. Mijn familie schrok heel erg, maar ik was te ziek om het helemaal goed te bevatten. (Bron: www.vriendin.nl/lijfblad/mrsa) Behalve met de lichamelijke consequenties van de besmetting krijgt de patiënt in deze casus te maken met een geestelijke klap; ze schaamt zich ervoor als ‘besmet’ beschouwd te worden en in quarantaine verpleegd te moeten worden. Ook het ziekenhuis krijgt door deze besmetting een hoop problemen over zich heen: logistieke (in quarantaine verplegen) en financiële. Zijn dit soort besmettingen te voorkomen? Ja en nee. Bacteriën, en

16

vooral resistente bacteriën, kunnen altijd voor problemen zorgen. Toch valt er met goede hygiënemaatregelen en andere ingrepen veel te winnen. In het tweede deel in de serie over infectiepreventie gaat ziekenhuishygiënist Karina Nolte in op het nemen van een van de belangrijkste maatregelen tegen postoperatieve wondinfectie: het geven van preopera-

Bypass met laser en platina ring

tieve antibiotische profylaxe. Met een platina ringetje en een laserkatheter

Menno Goosen Bladmanager OK Operationeel [email protected] 020-520 60 77 4

OK OPERATIONEEL JUNI 2009

is het mogelijk: een bypass op een hersenbloedvat zonder dat de bloedtoevoer wordt afgesloten.

Antibiotische profylaxe

Moderne OK voor VU medisch centrum

Kennis van antibiotische profylaxe is cruciaal,

Het nieuwe ok-complex van het VU medisch

maar hoe zat het ook alweer precies? Het

centrum is geheel volgens de laatste richtlijnen

hoe-wat-waarom-wanneer op een rijtje.

ingericht.

22

30

24

32

Lymeborreliose soms ongrijpbaar

Symposium pijnteam

Verder in dit nummer:

Lymeborreliose kent uiteenlopende klinische

Tijdens het symposium ‘Pijn te lijf’ werd

10 LVO-nieuws

manifestaties, en ook laboratoriumdiagnos-

duidelijk waar men in een multidisciplinair

tiek geeft niet in alle gevallen uitsluitsel.

pijnteam zoal tegenaan kan lopen.

4 Redactioneel 6 Nieuws 33 Column Jennie Lipperts 35 Agenda en colofon


5

Oplossing bloedvatvernauwing dichterbij

Illustratie: Stockxpert.com

Medisch bioloog Guido Krenning heeft een techniek ontwikkeld waarmee stamcellen uit het bloed kleine haarvaten in een orgaan kunnen vormen. De onderzoeker van het Universitair Medisch Centrum Groningen ontdekte dat stamcellen niet als ‘bouwstenen’ optreden, maar als ‘dirigenten’, die het orgaan ertoe aanzetten zichzelf te regenereren. De techniek brengt een alternatief voor de huidige therapieën bij bloed vatvernauwing dichterbij. Deze richten zich op problemen in de grote bloedvaten, en gebruiken daarbij eigen of kunststofvaten. De eerste zijn vaak door ziekte aangetast en de tweede slibben langzaam dicht. Door kleine haarvaten te creëren uit lichaamseigen stamcellen worden deze problemen voorkomen en kan het zieke orgaan zich herstellen. Weefselherstel kan ook worden ‘aangezet’ door de instructie te imiteren die stamcellen aan het beschadigde weefsel geven. Het injecteren van stamcellen gebeurt momenteel nog in klinische trials. De verwachting is dat de uitkomsten van Krennings onderzoek op korte termijn toegepast worden bij het voorkomen of verlichten van orgaanziekten.

6


IGZ: Richtlijnen nodig voor arts-assistenten Ziekenhuizen hebben vaak geen protocollen voor arts-assistenten. Het schort vooral aan protocollen voor ANW-diensten (ANW = avond, nacht en weekend). Ook de voorbereiding van arts-assistenten op de eerste ANW-dienst kan beter geregeld worden. Dat concludeert de Inspectie voor de Gezondheidszorg uit onderzoek naar de omstandigheden waaronder AIOS functioneren. Het onderzoek werd in opdracht van minister Klink uitgevoerd, nadat eind 2007 en begin 2008 was gebleken dat de werkdruk bij AIOS erg hoog was, met burnoutklachten tot gevolg. Ook de Arbeidsinspectie heeft naar aanleiding daarvan een onderzoek uitgevoerd. Minister Klink vindt dat assistenten goed moeten weten waar ze aan toe zijn. Vóór

de eerste ANW-dienst zouden ze een goede theoretische voorbereiding en een goede handleiding moeten krijgen, en mee moeten lopen met een senior assis tent. Dat schrijft hij in een brief aan de Tweede Kamer. De Inspectie heeft de uitkomsten van het onderzoek al met de betrokken brancheorganisaties besproken. Zij gaan protocollen ontwikkelen die meer duidelijkheid moeten geven. De Inspectie houdt de invoering van de richtlijnen in de gaten en toetst of deze in de instellingen goed worden geïmplementeerd. Klink laat nog uitzoeken of het via het opleidingsfonds mogelijk is ziekenhuizen te stimuleren de protocollen in te voeren.

Artsen dienen massaal bezwaar in tegen EPD Een ruime meerderheid van de artsen heeft het ‘bezwaarformulier EPD’ ingevuld of overweegt dit te doen. In de rol van patiënt willen zij niet worden opgenomen in het landelijke systeem. Dit blijkt uit een enquête uitgevoerd door en gepubliceerd in het tijdschrift Medisch Contact. Een derde van de artsen (31%) heeft het bezwaarformulier EPD ingevuld, een kwart (25%) van de dokters overweegt alsnog bezwaar aan te tekenen. En nog eens zeven procent zou dit hebben gedaan als bezwaar maken eenvoudiger was. Tot half maart 2009 hebben al bijna een half miljoen burgers het ‘bezwaarformulier EPD’ ingevuld en verzonden. Het percentage artsen dat dit doet, blijkt meer dan het tienvoudige van ‘gewone’ burgers. Vele artsen geven aan vanwege hun kijk achter de schermen geen vertrouwen te hebben in de veiligheid en betrouwbaarheid van het systeem. Hoofdredacteur van Medisch Contact, Ben Crul: “Je zou het kunnen

vergelijken met een kok die weet hoe het er in de keuken aan toe gaat, en daardoor niet in zijn eigen restaurant wil eten.” Zo meldt één ondervraagde arts: “Omdat ik deelneem aan het opzetten van het EPD in mijn eigen ziekenhuis ken ik precies de zwakke plekken en daar zijn er veel van”. Het ondervraagde panel vertegenwoordigt een representatieve steekproef van Nederlandse artsen. Ruim 800 artsen vulden de enquête in, waarvan 625 hun antwoord toelichtten. Sommige artsen die het bezwaarformulier invulden, zijn wel voor de invoering van een landelijk EPD, maar niet onder deze voorwaarden. Van het totale aantal deelnemers is minder dan de helft (48%) in principe vóór invoering van een landelijk EPD, 20 procent blijft neutraal. Het artikel over het onderzoek uit Medisch Contact “Te vroeg voor het landelijk EPD” is te lezen op http:// medischcontact.artsennet.nl/mconline/ dossiers/elektronisch-patienten-dossier. htm [Bron: Medisch Contact]

Foto: Stockxpert.com

Tekst: Menno Goosen

Heeft u nieuws?

Cardioloog plaatst mitraclip in lekkende hartklep Jan van der Heyden, cardioloog in het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein, heeft als eerste in de Benelux een mitraclip geplaatst bij een patiënt met een lekkende hartklep. Deze clip kan een oplossing zijn voor mensen die een zware hartoperatie niet aankunnen. Wereldwijd is de mitraclip tot nu toe ongeveer vierhonderd keer geplaatst. In 96 procent van de gevallen was de ingreep een succes. De cardioloog prikt de mitraclip met behulp van een voerdraad door de hartkamer

Mail dit dan naar [email protected].

van het kloppende hart. De clip hecht het lek aaneen. Na slechts twee dagen in het ziekenhuis kan de patiënt naar huis. Volgens Van der Heyden is de mitraclip een goed alternatief voor mensen die anders nog maar een beperkte levensverwachting zouden hebben. In Nederland gaat het jaarlijks om 240 tot 270 patiënten. Cijfers uit het buitenland tonen aan dat 98 procent van de patiënten bij wie de ingreep slaagt na drie jaar nog in leven is. (Bron: de Volkskrant)

MMC populair bij managers Nederlandse managers willen graag aan de slag bij Màxima Medisch Centrum Veldhoven/Eindhoven. Dit blijkt uit onderzoek van TNS/Nipo in opdracht van het blad Management Team. Ook geven managers aan graag met het ziekenhuis samen te werken. In de top 500 van bedrijven met het beste imago staat Màxima

Medisch Centrum op plek 244, net onder gerenommeerde bedrijven als Nike en Marktplaats.nl. Màxima Medisch Centrum (MMC) heeft een enorme sprong voorwaarts gemaakt en staat genoteerd als hoogste algemeen ziekenhuis in de top 500. Er staan maar drie andere algemene ziekenhuizen in de top 500.

Bernhoven eerste ziekenhuis met belservice na operatie minder snel herstellen en een grotere kans op infecties hebben.

Foto: bernhoven

Als eerste ziekenhuis in Nederland volgt ziekenhuis Bernhoven patiënten die geopereerd zijn per mobiele telefoon. Patiënten die een dagbehandeling achter de rug hebben, worden drie keer per dag gebeld, voor een goed beeld van de hoeveelheid pijn die ze hebben na een ingreep. Met de nieuwe service kan Bernhoven jaarlijks vierduizend patiënten beter helpen. Dat is belangrijk, omdat te veel pijn heel belastend is voor de patiënt en ertoe leidt dat mensen

Recensie-exemplaren kunnen, voorzien van een persbericht, gestuurd worden naar: OK Operationeel, Postbus 10208, 1001 EE Amsterdam.

Goedkoop alternatief voor medicijn botinfectie Voor de behandeling van osteomyelitis wordt in westerse landen veel gebruikgemaakt van antibioticahoudende kralen. Deze plexiglasachtige kralen worden ingebracht in het bot, waar zij hun werkzame stof afgeven. Deze medicijnen kunnen in ontwikkelingslanden vaak niet gebruikt worden, omdat ze niet verkrijgbaar of te duur zijn. Promovendus Hermawan Nagar Rasyid van de Rijksuniversiteit Groningen onderzocht de werkzaamheid van de kralen die orthopedisch chirurgen in Indonesië zelf met de hand maken. Deze kralen blijken niet effectief tegen botontstekingen. Door kleine veranderingen aan te brengen in de productiemethode kunnen echter goedkoop antibioticahoudende kralen worden vervaardigd die even werkzaam zijn als commercieel verkrijgbare kralen.


7

Illustratie: Stockxpert.com

Screening vermindert sterfte prostaatkanker

Prostaatkankersterfte kan met 20 procent omlaag als bij mannen van 55 tot 70 jaar zonder klachten screening plaatsvindt. Dat blijkt uit de ERSPC, een grote Europese studie over de effecten van het screenen van prostaatkanker. De resultaten ondersteunen de noodzaak om verder te onderzoeken of een bevolkingsonderzoek voor prostaatkanker wenselijk is. Jaarlijks overlijden 2500 mannen aan prostaatkanker. ‘De studie laat zien dat door screening bij veel mannen een prostaatkanker vastgesteld kan worden die geen klachten geeft in het verdere leven’, aldus professor Chris Bangma, afdelingshoofd Urologie van het Erasmus MC. ‘Het is belangrijk dat er methoden ontwikkeld worden om deze soort van prostaatkanker adequaat te herkennen, zodat mannen zich niet hoeven te laten behandelen.’ Een van de methoden is de verdere ontwikkeling van actief afwachten, die momenteel in Nederland gebruikt wordt. Zie ook: www.prias-project.org.

8


Oncologie webtelevisie voor de medische professional Quadia Web TV introduceert www.oncologietv.nl, het eerste internet televisiekanaal voor medische professionals over de behandeling van kanker. Iedereen met een BIG registratie kan zich kosteloos voor Oncologie TV aanmelden. De programma’s en nascholingen op Oncologie TV worden geproduceerd in nauwe samenwerking met een onafhankelijk medische redactieadviesraad bestaande uit dr. ir. Koos van der Hoeven, (Internist oncoloog) voorzitter NVMO (Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie). Prof. dr. Pieter Postmus (longarts), VUMC

Amsterdam. Prof. dr. Peter Mulders (uroloog), UMC St Radboud Nijmegen. Prof. dr. Emiel Rutgers (borst, chirurgie), AvL Amsterdam. Prof. dr. Suresh Senan (radiotherapie), VUMC Amsterdam. En Prof. dr. Cees Punt (intern, colorectaal), UMC St Radboud Nijmegen.

Verrassende toename belangeloze orgaandonatie Het aantal transplantaties met een nier van een levende donor neemt verrassend toe. Alleen al dit jaar zal 55 procent van de totale niertransplantaties op deze manier tot stand komen. Waren het eerst uitsluitend familieleden die bij leven doneer-

den, nu is er een toename van wildvreemden die de medemens willen helpen. Opvallend is bovendien dat deze barmhartige donoren voornamelijk werken bij liefdadigheidsinstellingen of een christelijke levensovertuiging hebben. Ook waren de meeste donoren al bloed- of beenmergdonor. Dat meldt het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Artsen en specialisten van het Erasmus MC in Rotterdam stelden een programma op voor samaritaanse nierdonatie in de periode van 2000 tot en met 2008. In deze periode meldden zich 110 personen voor anonieme donatie, van wie er 48 medisch geschikt bleken. In 35 gevallen had aan het eind van het programma daadwerkelijk nierdonatie plaatsgevonden. In Nederland bestaat nog steeds een groot tekort aan nieren voor transplantatie; de gemiddelde wachttijd bedraagt momenteel 46 maanden; 20 tot 25 procent van de patiënten die op de wachtlijst komen, zal daardoor nooit een transplantatie ondergaan.

Het St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg wil in vijf jaar tijd menslievendheid weer centraal stellen in de zorg. Daarom start het ziekenhuis het programma ‘Menslievende zorg’. De Universiteit van Tilburg (UvT) is hier nauw bij betrokken. In de Nederlandse gezondheidszorg is de nadruk te veel komen te liggen op techniek en efficiëntie. Patiënten en hun familieleden missen daardoor de aandacht die zij als mens nodig hebben. Menslievende zorg betekent dat dokters en verpleegkundigen echt contact met de patiënt maken; dat ze willen weten hoe het nu met de patiënt is en wat de ziekte voor hem of haar betekent. Ze zijn niet alleen bezig met de klacht, het onderzoek, de diagnose en de behandeling,

Foto: St. Elisabeth Ziekenhuis

St. Elisabeth Ziekenhuis wordt menslievender

maar willen ook weten: hoe gaat het nu met u; kunt u het een beetje volhouden? De UvT leert het ziekenhuis werken met learning communities: grote groepen dokters, verpleegkundigen en andere zorgverleners die gericht met een bepaald thema of probleem aan de slag gaan. Op basis van de bevindingen in het St. Elisabeth Ziekenhuis ontwikkelt de UvT een model, dat ook andere Nederlandse ziekenhuizen kunnen gebruiken.

Particuliere klinieken leveren massaal kwaliteitsgegevens aan Op één kliniek na hebben alle 156 particuliere klinieken die bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg bekend zijn, hun kwaliteitsgegevens aangeleverd. Hiermee stellen zij zich toetsbaar op en komt er beter zicht op de kwaliteit van de zorg in deze klinieken. Het is voor het eerst dat de kwaliteit van particuliere klinieken op deze manier wordt onderzocht. Reguliere ziekenhuizen werken al een aantal jaar met het aanleve-

ren van kwaliteitsinformatie. De Inspectie analyseert de aangeleverde informatie en bezoekt de klinieken waar de meeste risico’s lijken te zijn. In het najaar verschijnt het rapport met de resultaten van het onderzoek. Privéklinieken zijn verplicht vanaf 2008 ieder jaar hun kwaliteitsgegevens bij de Inspectie aan te leveren. Zij doen dit door antwoord te geven op de vragen in de basisset kwaliteitsindicatoren.

Nu online afspraak maken bij het OLVG Patiënten kunnen online een afspraak maken bij diverse poliklinieken van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) te Amsterdam. Het OLVG is een van de eerste ziekenhuizen in Nederland die deze service bieden. De patiënt kan 24 uur per dag, zeven dagen per week via de computer direct een afspraak vastleggen, wijzigen en annuleren.

Daarbij kan de patiënt een keuze maken uit gewenste specialist, datum, tijd en zelfs locatie. Onlineafspraken zijn mogelijk bij depolikliniekenGynaecologie/Verloskunde, Keel- neus- en oorheelkunde, Mondziektenkaak- en aangezichtschirurgie, Oogheelkunde en Urologie. Later dit jaar zullen meer poliklinieken volgen.

Betere dosering ontstekingsremmers na levertransplantatie Na levertransplantatie en na een operatie aan een gescheurde slagader in de buik treden vaak ernstige complicaties op, met een aanzienlijke kans op overlijden. Uit promotieonderzoek van Jan Willem Haveman van het UMC Groningen blijkt dat bij levertransplantatiepatiënten met een verminderde hoeveelheid van het antigeen HLA-DR op de witte bloedcellen vaker sepsis optreedt. Haveman ziet een verband met de toegediende hoeveelheid ontstekingsremmers. Door vaker de hoeveelheid HLA-DR te controleren en gerichter ontstekingsremmers toe te dienen, kan het aantal gevallen van sepsis wellicht teruggebracht worden. Verder ontdekte Haveman dat bij patiënten met een gescheurde slagader in de buik na de operatie de hoeveelheden interleukine-6 en interleukine-10 aanzienlijk verhoogd zijn. Bij de patiënten die aan de aandoening overleden, blijkt de hoeveelheid HLA-DR op de witte bloedcellen verlaagd. Deze inzichten kunnen wellicht bijdragen aan verbetering van de behandeling van deze patiënten.


9

Zoekt en gij zult vinden

Gratis voor LVO-leden: Veilig werken in de OK

Mensen vinden om klussen te klaren is niet altijd eenvoudig. Zeker operatieassistenten zijn in Nederland tegenwoordig een schaars goed, waarop men zuinig moet zijn. De ziekenhuizen plaatsen aanlokkelijke advertenties, loven welkoms- en aanmeldingspremies uit en bieden prima secundaire arbeidsvoorwaarden, moedercontracten et cetera. Alles wordt uit de kast gehaald om jou naar die ziekenhuizen te krijgen. Tja, en dan zijn er nog bureaus die je meer betalen dan je bij reguliere werkgevers kunt krijgen. En die geven je dan nog een auto en een persoonlijk vrij te besteden opleidingsbudget op de koop toe. Alles terug te vinden in aantrekkelijke advertenties die je nauwelijks kunt missen. Selecties lijken op jou niet van toepassing, omdat de vraag groter is dan het aanbod. Je kunt kiezen in welk ziekenhuis je wilt werken. Je kunt je vraagprijs en voorwaarden bijna zelf vaststellen. Aan de bovenkant slaat de vergrijzing toe en aan de onderkant is er onvoldoende aanwas om de tekorten aan te vullen. In het verleden is te slecht geanticipeerd op de magere jaren. Een andere oorzaak van de schaarste is het imago van het vak operatieassistent. Maar ook een gebrek aan media-aandacht voor het vak leidt ertoe dat er te weinig starters op af komen. Aandacht

Veiligheid is voor OK-medewerkers van (levens)belang. In OK Operationeel zijn de afgelopen jaren regelmatig artikelen over dit thema verschenen. Deze zijn nu gebundeld in dit eerste deel in de nieuwe reeks ‘Werken op de OK’. Het eerste deeltje is voor LVO-leden GRATIS en wordt uitgedeeld op de diverse LVO-activiteiten. Niet-LVO-leden betalen € 14,50. Bestellen kan via de webwinkel van www.y-publicaties.nl of door te mailen naar [email protected].

LVO-informatie Charmaine Betzema, Vice-voorzitter, [email protected]

voor het beroep op scholen, in documentaires of soaps is er vrijwel niet. Zelfs in reclamespotjes zie je het vak niet terug. Dat is met het tekort aan instromers in het leger wel anders opgelost; we kennen allen de tv-commercials van

Hennie Mulder, penningmeester en bestuurslid Media Tel.: 040-2538921, [email protected]

serieus probleem geworden, waarover het voeren van een

Monique de Kort, bestuurslid Congres, [email protected] Charmaine Betzema, secretaris en bestuurslid PR&V [email protected] [email protected] Postbus 552, 9700 AN Groningen.

E-mailadressen [email protected] [email protected] [email protected] Internet: www.lvo.nl

Jacques Henkelman, bestuurslid Onderwijs [email protected]

Lidmaatschap opzeggen: Secretariaat LVO Postbus 552, 9700 AN Groningen

Yvonne Maatjens, bestuurslid Beroepsbelangen [email protected]

maatschappelijke discussie onvermijdelijk is. Als jij goede ideeën hebt over het oplossen van het tekort aan operatieassistenten, dan zoeken wij jou als bestuurder of commissielid. Samen kijken we dan naar oplossingen voor onze toekomst. Want wie gaat er straks assisteren en instrumenteren bij de operaties? Jacques Henkelman, bestuurslid Onderwijs

10


0345-851931 Iedere werkdag van 8.30 tot 17.00 uur Adres: LVO, Postbus 552, 9700 AN Groningen Lid worden van de LVO? Surf naar www.lvo.nl of bel met 0345-851 931. Opzegging van lidmaatschap dient voor 1 oktober schriftelijk te gebeuren - het lidmaatschap wordt dan per 1 januari van het jaar daarop beëindigd.

‘geschikt’/‘ongeschikt’. Inmiddels is het tekort aan operatieassistenten een

LVO TELEFOONNUMMER:

Tekst: Astrid van Pelt

Naam: Martine Kuif Leeftijd: 31 jaar Woonplaats: Ede Werkt als: operatieassistent in ziekenhuis Gelderse Vallei te Ede Leuke van het vak: ‘De technische kennis van het menselijk lichaam.’

‘Na mijn opleiding verpleegkunde in het Gelderse Vallei-ziekenhuis, kreeg ik daar een baan aangeboden. Mijn zorg voor de patiënten beperkte zich niet puur tot het takenpakket dat ik als

verpleegkundige had. Ik voelde me erg betrokken bij hen en daarom wilde ik ook weten hoe het er op de OK aan toe ging; ik wilde het hele proces meemaken. Nadat ik een paar keer vanaf de zijlijn bij operaties had meegekeken, was ik verkocht. Ik liet me omscholen tot operatieassistent en sinds drie jaar ben ik fulltime in dienst in het ziekenhuis waar ik enthousiast was gemaakt voor deze baan. Mijn verwachtingen van het beroep waren tijdens dat “kijkje in de keuken” al hooggespannen. Maar in de praktijk vind ik het nóg leuker. Ik werk op een heel sociale afdeling waar iedereen zich met volle overgave inzet om de hoogste kwaliteit te leveren. Al vanaf mijn studententijd ben ik lid

van de LVO. Het is een veilig gevoel te weten dat er een sterke vereniging bestaat waarop je kunt terugvallen. Ook is het handig om als ziekenhuis de vereniging voor praktische problemen om advies te vragen, zodat je niet het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Kort nadat ik als operatieassistent aan de slag was gegaan, nam ik ook de taak van LVO-vertegenwoordiger op me. Ik maak me onder andere sterk voor het up-to-date houden van mijn eigen vakgebied, de laparoscopie. In die sector hebben zich de laatste jaren zo veel veranderingen voorgedaan, bijscholing is dan absoluut noodzakelijk. Ook ben ik tijdens congressen altijd enthousiast nieuwe leden aan het werven voor de vereniging, die volgens mij het leukste vak van de wereld vertegenwoordigt.’

Medisch Centrum Scheveningen, al 30 jaar aan de top van de cosmetische chirurgie, reorganiseert! Wilt u werken in deze dynamische organisatie? Wij zijn op zoek naar enthousiaste operatie-assistenten

Operatie-assistent m/v Anesthesiemedewerker/ vakconsulent

± 16-24 uur p.w. | ± 40 uur p.w.

Vereist: N.Z.F. diploma operatie-assistent, differentiatie chirurgie

Operatieve Zorg Organisatie

Wij bieden een afwisselende baan in een prettige, collegiale en stimulerende werkomgeving. Daarnaast bieden wij uitstekende arbeidsvoorwaarden en verdiensten. Bent u op zoek naar een uitdagende functie binnen een bedrijf dat kwaliteit hoog in het vaandel heeft staan, dan ontvangen wij graag uw reactie incl. foto bij voorkeur via e-mail.

Meer weten over deze vacature?

Kijk op www.werken.umcg.nl

Bouwen aan de toekomst van gezondheid

44663

Foto: Ernst-Jan Brouwer (Gelderse Vallei)

De LVO-vertegenwoordiger

Medisch Centrum Scheveningen T.a.v. Mw. S. David Postbus 87800 | 2508 DE Den Haag [email protected]


11

TRAUMAdAGeN

09

12


Hoofdsponsors: Biomet Nederland, Pro-Motion Medical, Stryker Nederland, Synthes bv, Zimmer Nederland

dO 5 & Vr 6 NOVember

DE RAI

AmsterdAm PROGRAMMA de Traumadagen 2009, het tweedaagse wetenschappelijk congres van de Nederlandse Vereniging voor traumatologie en de Nederlandse Vereniging voor Orthopedische traumatologie, zullen dit jaar plaatsvinden op een nieuwe locatie. Voor 2009 heeft de congrescommissie opnieuw gemeend een uitdagend onderkomen te kiezen, ditmaal in de bruisende hoofdstad van het land. deze locatie geeft ons nog beter de ruimte om de komende jaren een verdere groei door te maken, en de stad biedt de garantie voor een goed sociaal programma. Ook dit jaar zal de Landelijke Vereniging van Operatieassistenten participeren, in een parallel programma op donderdag. Om naast het OK team ook uw partners op de eerste Hulp in de teamvorming te kunnen betrekken zijn voor de vrijdag de leden van de Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulpartsen gevraagd en bereid gevonden om te participeren. de thema's voor de traumadagen 2009 zijn onder andere evidence- en eminence based traumatologie, triage, Humerusschacht fracturen, dogma's in de traumatologie, Osteoporotische en periprosthetische fractuurbehandeling, externe Fixatie, Pijnstilling bij de traumapatient en het Abdominaal compartimentssyndroom. Naast het vuurwerk van de klassieke battles en de vrije voordrachten zullen opnieuw gerenommeerde sprekers hun kennis en inzichten met u delen. Wij nodigen u van harte uit de datum in uw agenda te reserveren en abstracts voor voordrachten gerelateerd aan bovengenoemde onderwerpen en/of aandachtsgebieden in te sturen naar [email protected]. de congrescommissie INSTRUCTIES EN INZENDING VAN VRIJE VOORDRACHT (DEADLINE 10 JULI 2009)

PROGRAMMA

Het abstract voor uw vrije voordracht dient als volgt te worden ingedeeld: titel van uw voordracht, auteur(s), ziekenhuis en plaats. de naam van de auteur die de voordracht verzorgt dient te worden onderstreept. Hieronder volgt de samenvatting van uw voordracht in het Nederlands, maximaal 1 A4. U kunt uw abstract indienen op het volgende email adres: [email protected] Wij stellen assistenten in de gelegenheid om een mini battle te voeren, onder meer over de eerder genoemde onderwerpen. bent u geïnteresseerd, stuurt u dan een korte uiteenzetting van uw standpunt op aan het congressecretariaat.

Het definitieve programma staat vanaf medio september op de website van uw vereniging.

INSCHRIJVING Vanaf medio juni kunt u voor dit congres inschrijven. dit kan via de website van uw verenigng of via de website van de NVt: www.trauma.nl.

CONGRESCOMMISSIE

CONGRESSECRETARIAAT

m.W.H.e. Janssen, erasmus medisch Centrum, rotterdam G.m.m.J. Kerkhoffs, Academisch medisch Centrum Amsterdam A.V.e. munzenbrock, Universitair medisch Centrum Groningen A. Peters, streekziekenhuis midden twente Hengelo K.J. Ponsen, Academisch medisch Centrum Amsterdam e.J.m.m. Verleisdonk, diakonessenhuis Utrecht/Zeist/doorn

Conference management Lommerlaan 9 3956 bC Leersum t. 0343 – 51 18 51 e. [email protected] w. www.trauma.nl

EORNA-congres Kopenhagen Tekst en foto’s: Hennie Mulder

kwamen aan bod: effecten van borstelen en vijlen, risico’s van handschoenperforaties, wondinfecties na vena saphenectomy in coronary artery bypass-chirurgie. Ook veiligheid is in geheel Europa een hot item. Edna Lavi uit Israël vertelde haar verhaal over ‘Nothing left behind’; Kate Woodhead uit Engeland hield een presentatie met de titel ‘Patient safety in surgery: everyone’s business’; en MariaElisa Castro-Peraza uit Spanje sprak over een ‘Model of implementation of evidence based practice in the operating room’.

Het vijfde congres van de European Operating Room Nurses Association (EORNA) vond 17 tot en met 19 april plaats in Kopenhagen. Sprekers uit de hele wereld presenteerden hier hun onderwerpen. Een groot verschil met het LVO-congres is dat op het EORNAcongres vooral de eigen beroepsgroep spreekt: operatieverpleegkundigen en operatieassistenten. Artsen komen hier niet aan het woord. Onderwerpen waren in themablokken

gerangschikt. Een greep uit het aanbod: ‘Pushing boundaries: leadership-preparing for the next generation of nursing leaders’ door Phyllis Davis uit Australië; ‘A rapid improvement event process at the University Health Network’ door Marilyn May uit Canada; en ‘Prima donnas in operating theatres’ door Paul Meijsen. Een voorbeeld van een thema was ‘Research in infection prevention’. Hier

Ook in Europa beseft men dat operatieassistenten hun vakkennis moeten onderhouden. EORNA hanteert een accreditatiesysteem waarbij je punten per sessie verdient. De streepjescode van je eigen congresbadge werd gescand bij de ingang van de zaal. Nederland was bij de presentaties vertegenwoordigd door Paul Meijsen (‘Lifting patients in the OR’) en Lilan Knol (MediRisk). We kijken met trots terug op hun passie en inzet!


13

14


Leslie Leideritz: van keukenhulp tot operatieassistent Als iemand Leslie Leideritz (27) op zijn zestiende had verteld dat hij tien jaar later operatieassistent zou zijn, had hij hem voor gek verklaard. Als vmbo-drop-out wist Leideritz, die in het Tergooiziekenhuis locatie Hilversum werkt, toen niet wat hij verder moest. Weer naar school was in ieder geval out of the question. Het kan verkeren. TEKST: Marieke Los | FOTO: Ivonne Zijp

Na de mavo ben je mbo-detailhandel gaan studeren. Op je zestiende ben je vroegtijdig met die opleiding gestopt. Hoe kwam dat zo? ‘Ik wist in die tijd echt niet wat ik wilde. Eén ding wist ik wel: ik zat liever niet op school. In die tijd werkte ik in de weekenden en de vakanties als hulpje in de keuken van het toenmalige Ziekenhuis Hilversum. Toen ik met school stopte, ben ik daar fulltime gaan werken.’ Van keukenhulp tot operatieassistent. Wat is er gebeurd? ‘Nadat ik een paar jaar als keukenhulp had gewerkt, kwam er een vacature op de CSA. Ik had al heel wat gezien van het ziekenhuis en die baan leek me leuk. Ik ben aangenomen en heb een opleiding van een jaar gedaan. Drie jaar heb ik op de sterilisatieafdeling gewerkt. Dat was interessant en leerzaam. Ik heb daar veel instrumentenkennis opgedaan. Door mijn werk leerde ik mensen op de OK kennen en ik raakte steeds meer geïnteresseerd in hun werk. Uiteindelijk heb ik gesolliciteerd als operatieassistent. Ik moest eerst de tweede deskundigheid doen, omdat ik mijn exacte vakken niet had gehaald. Na twee jaar stapte ik over naar het

tweede jaar van de reguliere opleiding. In september vorig jaar heb ik mijn diploma gehaald.’ Je hebt een opmerkelijke route doorlopen. ‘Ja, het was niet het voor de hand liggende traject. Maar dat geeft natuurlijk wel een heel goed gevoel. Het is ook leuk dat iedereen me kent, omdat ik al zo lang meeloop in het ziekenhuis. Ik heb vorig jaar mijn tienjarig jubileum gevierd, kun je nagaan.’ Is het vak van operatieassistent wat je ervan verwacht had? ‘Ik vind het geweldig. Vooral de technische kant spreekt mij aan. Daarom vind ik de orthopedische operaties ook het leukst om te doen. Ik vind het leuk om mee te denken bij bijvoorbeeld revisieoperaties. Ik ben momenteel wel allround, maar wordt door mijn teamleider vaak ingedeeld bij de orthopedisch chirurgen. Ik ambieer dan ook een baan als vakoudste orthopedie.’ Wat spreekt je aan bij een functie als vak oudste? ‘Als vakoudste ben je aanspreekpunt voor het specialisme, in dit geval orthopedie. Je bent verantwoordelijk voor

de voorraden, de vervanging en revisie van instrumenten en voor alles wat er verder geregeld moet worden. Ook onderhoud je de contacten met de firma’s. Dat lijkt me fantastisch om te doen.’ Je hebt nog nooit in een ander ziekenhuis gewerkt. Zie je dat als een nadeel? ‘Je leert er natuurlijk van als je in een ander ziekenhuis meedraait. Dat merkte ik toen ik een weekje meekeek op de OK’s van het Tergooi locatie Blaricum. Er zijn verschillen in bijvoorbeeld instrumentengebruik en methodes. Zo zag ik dat ze in Blaricum een andere ligging toepassen bij heupoperaties dan wij. Dat is interessant en zet je aan het denken. Aan de andere kant merk ik dat het een voordeel is dat ik iedereen zo goed ken. Van mijn collega’s en van de artsen weet ik precies hoe ze werken en wat ze willen.’ Ben je blij met de carrièrekeuzes die je hebt gemaakt? ‘Ik ben blij dat ik zo hard gewerkt heb en blij dat het ziekenhuis me zo veel kansen heeft gegeven. Ik heb veel geleerd en leer nog iedere dag bij. Ruim tien jaar geleden had ik niet gedacht dat me dat zo veel voldoening zou geven.’ OK OPERATIONEEL JUNI 2009

15

Loodgieten in het brein

Hersenbypass makkelijker dankzij Een minuscuul platina ringetje en een laserkatheter hebben het aanleggen van een bypass in de hersenen sterk vereenvoudigd. Inmiddels werken wereldwijd veertien centra met de uitvinding van biomedical engineer Rik Mansvelt Beck en emeritus hoogleraar Kees Tulleken. Tekst: Linda van Pelt

N

eurochirurg Cees Tulleken weet nog precies wanneer hij het idee kreeg een ringetje te gebruiken bij het aanleggen van bypasses in de hersenen. ‘Dat was tijdens de voetbalwedstrijd Ajax-MVV’, blikt de emeritus hoogleraar terug. ‘Het menselijk brein werkt op een bijzondere manier. Je kunt nog zo lang in het laboratorium over een probleem zitten piekeren, maar juist op de ontspannen momenten – tijdens het vrije weekend – komt uiteindelijk de oplossing, ogenschijnlijk spontaan, bovendrijven. Natuurlijk is daarvoor al het nodige voorwerk in de hersenpan verricht.’ In de jaren zeventig van de vorige eeuw

16


experimenteerde Tulleken al met het aanbrengen van bypasses in de hersenen. ‘Een zeer gecompliceerde techniek. In de eerste plaats vanwege de bijzonder kleine afmeting van de werkruimte en de moeilijke bereikbaarheid van bloedvaten in de hersenen. Maar in de tweede plaats – en dat is nog veel crucialer – omdat de bloedtoevoer naar de hersenen slechts extreem kort – en liefst helemaal niet – onderbroken mag worden. Zuurstoftekort is funest voor onze hersenen.’

Houvast Eind jaren tachtig ontwikkelde Tulleken een laserkatheter, die met uv-licht

perfecte ronde gaatjes kan maken. In deze periode was Rik Mansvelt Beck van het cluster Medische Technologie & Klinische Fysica van het UMC Utrecht al nauw betrokken bij dat proces. Maar het duurde tot begin jaren negentig tot Tulleken tot zijn ei van Columbus kwam. Mansvelt Beck weet nog exact wanneer. ‘Op 26 januari 1993 om 15.00 uur kwam Tulleken mijn werkkamer binnen met zijn idee om een zilveren of platina ringetje van een paar millimeter te gebruiken om het hechten van een nieuw donorbloedvat vóór en achter het “zieke” vaatstelselgedeelte in de hersenen gemakkelijker te maken.’ Mansvelt

laser en ringetje Beck begreep precies wat de bedoeling was: ‘Zo’n ringetje geeft meer houvast bij de bevestiging en maakt het gemakkelijker met behulp van de laser exact op de juiste plaats een gaatje in het ontvangende bloedvat te maken’, belicht hij het geheim van de smid.

Slagvaardig Het productieproces begon met het inventariseren via patentbureaus of al iets dergelijks bedacht was. ‘Dat bleek niet zo te zijn, en ons team ging aan het werk om ervoor te zorgen dat de medische vinding in de praktijk kon worden gebracht’, stelt Mansvelt Beck. Die slagvaardige aanpak leidde in kort tijdsbestek tot een nieuwe techniek waarvoor patent is verkregen. En aan het begin van het tweede millennium werd een medisch technologisch spinoffbedrijf opgericht, genaamd Elana bv. Elana staat voor eximer laser-assisted nonocclusive anastomosis.

Operatietechniek De techniek werkt als volgt: eerst haalt de neurochirurg een bloedvat uit het

been van de patiënt. Vervolgens wordt dit met één zijde bevestigd op de ‘huidtak’ van de halsslagader en met het andere einde op een hoger, in de hersenen gelegen deel van de hersencirculatie. De neurochirurg hecht het nieuwe bloedvat op de actieve slagader. Hij maakt hierin geen opening, want de doorbloeding mag niet mag worden stilgezet. Als derde stap wordt een cilindervormige katheter ingebracht, waarvan het uiteinde bestaat uit een ring van haardunne glasvezeldraadjes die ultraviolet laserlicht doorlaten. Door het uiteinde van de katheter tegen het actieve bloedvat te drukken, wordt in slechts enkele seconden een cirkelvormig flapje uit het actieve bloedvat gesneden door het laserlicht. Hierdoor ontstaat een piepkleine ronde opening, die de twee bloedvaten op elkaar aansluit. ‘Het bijzondere is dat de katheter het losgesneden stukje bloedvat vastzuigt, waardoor het niet in het bloedvatstelsel verdwijnt en dus ook geen verstopping kan veroorzaken’, legt Mansvelt Beck uit. ‘Door het gebruik van het ringetje is het niet alleen gemakkelijker om het alter-

natieve bloedvat vast te hechten, maar dit ronde miniattribuut fungeert ook als “mikpunt” voor het precies op maat verwijderen van het stukje uit het bloedvat. Het ringetje zorgt er namelijk voor dat de bloedvatwand enigszins wordt strakgetrokken.’

Levensreddend Drie categorieën patiënten kunnen profijt hebben van de zogeheten high flow bypasstechniek van Elana: mensen met aangeboren afwijkingen van de bloedvaten, zoals een aneurysma; patiënten met hersentumoren waar grote bloedvaten doorheen lopen (het is praktisch onmogelijk om deze tumoren te verwijderen zonder het bloedvat om te leiden); en mensen met een hoog risico van een beroerte door een vernauwing van hun halsslagader. Laatstgenoemde patiënten vormen verreweg de grootste groep voor wie de Elana-methodiek levensreddend is. Tulleken roept in herinnering dat neurochirurgen reeds in de jaren zeventig van de vorige eeuw een preventieve methode bedachten om de kans op deze beroertes OK OPERATIONEEL JUNI 2009

17

Foto: Chris Timmers

Dankzij de scherpe punten aan het nieuwe ringetje kan de bevestigingstijd teruggebracht worden tot tien minuten. te verkleinen. ‘In 1983 pleitte een grootschalig onderzoek echter voor bloedverdunnende aspirine. Om operaties met de toenmalige technieken goed te kunnen uitvoeren, was het namelijk noodzakelijk om het bloedvat minimaal een halfuur af te sluiten – met alle negatieve gevolgen, zoals alsnog een beroerte, van dien. Met de vernieuwende Elana-techniek met laser en ring is het mogelijk om éérst de bypass te bevestigen en deze dan pas aan te sluiten. Het is vergelijkbaar met loodgieterswerk: éérst de pijp aansluiten op de waterleiding en daarna pas de kraan opendraaien. Wij hanteren dezelfde logische volgorde, alleen dan op microscopische schaal.’

Jonge patiënten De gemiddelde voorbereiding per patiënt van een high flow bypassoperatie bedraagt twee tot drie weken. Zo’n grondige voorbereidingstijd is nodig voor MRIen röntgenonderzoek en het verkrijgen van gerichte antwoorden op complexe vragen als ‘waar bevindt het aneurysma zich precies?’ en ‘hoe kan het hoofd van de patiënt op de beste manier worden opengemaakt om de te behandelen locatie te bereiken?’. Inmiddels zijn ruim driehonderd patiënten met de Elana-techniek behandeld. ‘Vooral ook relatief jonge mensen’, aldus Tulleken. ‘Aangeboren afwijkingen van 18


De lords of the ring: Mansvelt Beck (l.) en Tulleken (r.).

de bloedvaten openbaren zich bij vrouwen in het algemeen tussen het dertigste en veertigste levensjaar. Bij mannen ligt die gemiddelde leeftijd tien jaar hoger, evengoed nog relatief jong. Dankzij deze innovatieve aanpak worden hun levenskansen in principe met tientallen jaren verlengd.’

Persoonlijke begeleiding Het intelligente eigendom van de high flow bypassmethode berust bij het UMCU, maar ziekenhuizen die deze medische technologie willen toepassen, dienen zich te wenden tot Elana bv. Diverse buitenlandse centra (onder andere in Berlijn, Helsinki, Napels, Mester, Philadelphia en New York) proberen de Elana-techniek onder de knie te krijgen. Sommige verkeren hiermee al in een vergevorderd stadium. Ze krijgen intensieve begeleiding van Tulleken zelf. ‘Elana bv verzorgt trainingen en opfriscursussen, waarbij chirurgen ook worden uitgenodigd voor praktische oefentrajecten in het dierenlab. En ik ga regelmatig naar het buitenland om deze techniek op internationale medische congressen te presenteren’, vertelt hij. ‘Bovendien zorg ik ervoor dat ik altijd persoonlijk aanwezig ben bij de eerste bypasshersenoperatie die met onze techniek in een ziekenhuis wordt uitgevoerd, om ter plekke in de praktijk te coördine-

ren. Bij operaties die om mensenlevens draaien, mag niets aan het toeval overgelaten worden.’ Ziekenhuizen die een dergelijke bypass willen uitvoeren, dienen bij Elana bv de hiervoor benodigde surgical kits ter waarde van zo’n 7000 euro aan te schaffen. Daarin zitten onder meer de ringetjes en de speciale katheter. Tulleken: ‘De uitvind- en ontwikkelkosten zitten in deze prijs verdisconteerd.’

Groei In de veertien centra waarin dergelijke bypasses in de hersenen kunnen worden aangelegd, worden gemiddeld vier tot tien van zulke operaties per jaar uitgevoerd. ‘Op wereldschaal lijkt dat nog minimaal’, erkent Tulleken. ‘Maar ik ben ervan overtuigd dat dit aantal snel zal groeien. Ten eerste vanwege de in de praktijk bewezen succesvolle resultaten, ten tweede vooral vanwege het werk achter de schermen van Mansvelt Beck, die hard bezig is om de bevestigingsmethoden van het ringetje te perfectioneren, waardoor de operatie sneller, efficiënter en – vooral – gemakkelijker uitgevoerd kan worden.’ ‘Ik ga ervan uit dat de Elana-techniek in de niet al te verre toekomst tot het vaste repertoire van neurochirurgen zal behoren’, vervolgt Tulleken. ‘Op dit moment komen alleen nog de uitbehan-

aal. Op termijn kan hij zelfs gebruikt worden bij openhartoperaties met een robot waarbij geen hechtingen wor-

den gemaakt. Die brede inzetbaarheid maakt dat de aanschafkosten kunnen worden gespreid.’ ▼

delde patiënten voor dit type operatie in aanmerking, maar als onze nieuwe techniek bekender wordt zullen ook andere patiënten met deze methode worden geholpen.’

Scherpe puntjes ‘Momenteel wordt de ring bevestigd met vier tot acht hechtingen die buiten het lichaam worden aangebracht en ook nog eens acht tot tien hechtingen in de hersenen’, vertelt Mansvelt Beck. ‘De montagetijd neemt per behandeling gemiddeld een half tot anderhalf uur in beslag. Met de bevestigingsmethode waaraan ik nu werk kan het ringetje met twee scherpe puntjes worden vastgemaakt, waarmee de bevestigingstijd wordt teruggebracht tot zo’n tien minuten.’ ‘Dit is een enorm voordeel’, aldus de biomedical engineer. ‘Hiermee is de vaatverbinding veel sneller en efficiënter te maken. Bovendien zorgt dit voor een vereenvoudiging van het werk, waardoor de methode toepasbaar is voor een grotere groep neurochirurgen. Door het terugbrengen van het aantal bevestigingspunten is er ook minder kans op lekkage. Verder is het eenvoudiger om het “flapje” uit het ontvangende bloedvat te halen met de laser’, belicht Mansvelt Beck de stand van zaken. ‘Ik schat dat we nog driekwart tot anderhalf jaar nodig hebben om de nieuwe vorm te perfectioneren voor de daadwerkelijke toepassing in de praktijk.’

Elana-bypass bij een aneurysma 1. Een platina ringetje met een diameter van 2,6 of 2,8 mm wordt gefixeerd aan het einde van een donorvat, waarna het vat gehecht wordt aan de ontvangende ader van de patiënt. 2. De holle excimer laser-katheter wordt ingebracht in het donorvat, waarna een vacuümpomp de katheter vastzuigt aan de ader. De laser brandt vervolgens een gat in de ader, waarbij het platina ringetje ervoor zorgt dat de katheter op zijn plek blijft. 3. De katheter wordt verwijderd, waarbij het losgekomen stukje aderwand in de tip van de katheter gezogen wordt. Het donorvat wordt tijdelijk afgesloten met een clip. 4. Dezelfde procedure vindt plaats aan de andere kant van het aneurysma. De donorvaten worden vervolgens aan elkaar gehecht. 5. De clips worden verwijderd en de bypass is gereed. Op de website www.elana.com is de operatie stap voor stap via een animatiefilm te volgen.

Figuur 1.

Figuur 2.

Kettingreactie Mansvelt Beck en Tulleken zijn ervan overtuigd dat de Elana-techniek wereldwijd een grote kettingreactie teweeg gaat brengen. ‘De investeringskosten zijn best hoog’, erkent Tulleken. ‘Maar de laserapparatuur is multitoepasbaar. Zij kan door cardiologen gebruikt worden voor het verwijderen van pacemakerdraden. Maar ook voor vaatchirurgie en hartoperaties is de lasertechniek ide-

Figuur 3.

Figuur 4.

Figuur 5. OK OPERATIONEEL JUNI 2009

19

Gelre ziekenhuizen vormt, in samenhang met de eerste en derdelijnsgezondheidszorg, een transmuraal zorgnetwerk in de regio Apeldoorn - Zutphen, waar onze twee ziekenhuizen, een buitenpolikliniek en een Diagnostisch Centrum zich bevinden. In Apeldoorn beschikken we over een prachtig vernieuwd ziekenhuis. In Zutphen wordt een compleet nieuw ziekenhuis gebouwd, dat in 2010 in gebruik zal worden genomen. Met ongeveer 3300 medewerkers en ruim 180 medisch specialisten is Gelre ziekenhuizen één van de grotere ziekenhuizen in Nederland. Speerpunten van beleid zijn: ICT-ontwikkeling, ketenzorg en uitbreiding van medisch specialistische opleidingen. Gelre ziekenhuizen wil een hooggewaardeerde ziekenhuisorganisatie zijn die bij patiënten en zorgverleners bekend staat als deskundig, betrokken, bereikbaar en behulpzaam. Hoog in het vaandel van Gelre ziekenhuizen staat de zorg voor het welzijn en de ontwikkeling van haar medewerkers.

Allround Operatie-assistent De functie Voor het Operatiekamer Complex (OKC), Gelre

tie-assistent en beschikt over relevante werkerva-

Zutphen, zijn wij per direct op zoek naar een

ring. Je zoekt een nieuwe uitdaging en hebt de

allround operatie-assistent. Omdat wij een klein

kwaliteit van zorg hoog in het vaandel staan. Je

OKC zijn kunnen wij korte lijnen hanteren en

hebt een positieve en flexibele instelling, bent

naast het instrumenteren en omlopen krijg je

zelfstandig maar kunt ook goed met anderen

daardoor de mogelijkheid om te assisteren bij

samenwerken. Je bent enthousiast over je vak,

bijna alle voorkomende operaties. Het OKC

hebt plezier in je werk en je bent bereid én in

bestaat uit 4 operatiekamers, 1 dagbehandelings

staat om alle voorkomende diensten te verrichten.

OK, een holding en een verkoeverkamer. Er werken ongeveer 55 medewerkers. Alle specialis-

Ons aanbod

men, met uitzondering van open hart- en cere-

Wij bieden een salaris van maximaal € 3426,--

brale neurochirurgie, zijn aanwezig. Bij ons kun je

bruto per maand (functiegroep 55) op basis van

als operatie-assistent deelnemen aan één van de

een volledige werkweek.

vakgroepen, daardoor kun je je breed ontwikkelen in het vakgebied. Voorbeelden zijn het organise-

Geïnteresseerd

ren van je eigen werk, het introduceren van

Voor meer informatie kun je vragen naar Lucia

nieuwe (operatie-) technieken, het leggen van

Selles-Mensink, coördinator OKC, telefoon

contacten en het opzetten van overlegvormen met

0575-592 740 of kijken op

medisch specialisten maar ook met externe

www.gelreziekenhuizen.nl. Je brief voorzien van

organisaties. Onze voorkeur gaat uit naar een

cv kun je onder vermelding van vacaturenummer

full-time dienstverband maar parttime werken is

Z08-170 vóór 30 juni 2009 bij voorkeur mailen aan

bespreekbaar.

[email protected]. Gelre ziekenhuizen, ter attentie van Irene Barink, Postbus

Uw profiel

9020, 7200GZ Zutphen. Het overleggen van een

Je bent in het bezit van het NVZ-diploma opera-

verklaring omtrent gedrag maakt onderdeel uit van de procedure.

Acquisitie n.a.v. deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

id5_GELRE_2273535_015.indd 1

8-5-2009 15:34:35

JE LAAT OPERATIES GOED VERLOPEN MAAR HOE GOED LOOPT ` JE EIGEN CARRIERE TMI ZOEKT OPERATIEASSISTENTEN EN ANESTHESIEMEDEWERKERS ●

Vrijheid met de zekerheid van een uitstekend salaris

●

Meer ervaring door afwisselend werk

●

Een auto vanaf 28 uur per week

●

Scholing op maat

Werken op jouw manier! Een vast dienstverband, een min-max contract of een 0-uren contract. Tevens bemiddelt TMI al jaren voor ZZP’ers. Interesse?

KOM EENS PRATEN BIJ TMI. DE DETACHEERDERS IN DE ZORG.

www.tmidetachering.nl

TMI & ZZP TMI bemiddelt al jaren voor ZZP’ers. Nu met de Stichting Verenigde Zorgprofessionals Nederland (SVZN) gaat TMI nog een stap verder.

De voordelen: ●

direct je geld, geen voorschotten

●

geen onderlinge aansprakelijkheid

●

een auto is mogelijk

●

uniek en uitgebreid netwerk

●

uitbesteden facturatie

●

scholing & trainingen

●

regelen van hypotheek

WEL de voordelen van een maatschap maar NIET de nadelen. SVZN factureert, adviseert en ontzorgt de ZZP’er.

Interesse? KOM EENS PRATEN BIJ TMI. DE BEMIDDELAAR VOOR ZZP’ERS

www.tmidetachering.nl

Invitation to Work

Vacancy Full-time

Anesthesia Assistant & Operating Room Technician

Grow with our operations team! The St. Maarten Medical Center in the Netherlands Antilles is looking for qualified, motivated persons to join our Operating Room Team. Are you enthusiastic and willing to take on the challenge of transition and growth with an expanding hospital? If you have the qualifications and what it takes to work well in a small but dynamic environment and are willing to provide a high level of care to patients, then come and join us at the St. Maarten Medical Center.

Interested candidates, please submit CV to: Human Resources Department [email protected] Telephone: +599-543-1111 ext. 2520 For more information on this and other vacancies, please visit SMMC website:

Leven als arts of verpleegkundige in Zwitserland. Werken in de beste zorg ter wereld. De Alpen in je achtertuin. Ieder weekend skiën, elke dag een ervaring rijker. Goed voor uw cv, maar vooral voor uw geluk.

In Zwitserland bestaat een grote vraag naar Nederlands medisch personeel. En CareAnesth helpt artsen en verpleegkundigen die hun grenzen willen verleggen. CareAnesth is origineel Zwitsers en een grote speler als het gaat om bemiddeling van medisch personeel in Zwitserland. Dus wie kan u beter helpen aan een baan in de Zwitserse zorg? CareAnesth. Eerste hulp bij werken in Zwitserland.

Eerste hulp bij werken in Zwitserland

www.sintmaartenmedicalcenter.org OK OPERATIONEEL JUNI 2009

21

Preoperatieve antibiotische profylaxe

Alleen goed gegeven is goed genoeg Een goed uitgevoerde procedure voor antibiotische profylaxe is belangrijk en haalbaar. Maar hoe zat het ook alweer precies? Het hoe-watwaarom-wanneer van de profylaxe op een rijtje. Tekst: Karina Nolte, hygiënist-deskundige infectiepreventie bij Tensen &

in het ontwikkelen, implementeren en toetsen van infectiepreventiebeleid (www.tensennolte.nl).

Foto: Edwin Wiekens

Nolte Infectiepreventie, gespecialiseerd

Het goed uitvoeren van de procedure voor antibiotische profylaxe lijkt in de praktijk bijna een kunst te zijn.

E

en infectie na een operatie is een van de meest voorkomende postoperatieve complicaties. Voor de patiënt betekent dit veel ellende. De gevolgen zijn pijn, behandeling, langere opname of heropname, soms heroperatie, en – nog erger – blijvende invaliditeit of overlijden. Verbeterde infectiepreventie komt dus ten goede aan de patiëntenzorg en bespaart het ziekenhuis veel kosten. Een postoperatieve infectie is niet altijd te vermijden. Toch zou verbetering mogelijk moeten zijn; de infectiepercentages van ziekenhuizen laten zien dat er verschillen bestaan: het ene ziekenhuis heeft de infectierisico’s beter onder controle dan het andere.

22


Het geven van antibiotica voorafgaand aan een operatieve ingreep is een belangrijke maatregel om postoperatieve wondinfectie te voorkomen. Uit vele onderzoeken, door de jaren heen, is vast komen te staan dat dit zeer effectief is; de vermindering in risico blijkt enorm: tot wel 75 procent! Geconcludeerd wordt dat het toedienen van antibioticaprofylaxe de belangrijkste preventieve maatregel is. Maar het goed uitvoeren van de procedure voor antibiotische profylaxe lijkt in de praktijk bijna een kunst te zijn! Bij inventarisatie op de werkvloer hapert het bij wel een derde van de gevallen. Niet overbodig om nog eens het hoe-wat-waarom-wanneer van de procedure antibiotische profylaxe op een rijtje te zetten.

De Staphylococcus aureus.

Waarom Operatieve ingrepen worden volgens het risico op postoperatieve wondinfecties ingedeeld in ‘schoon’ (infectierisico < 5 procent), ‘schoon-besmet’ (risico 5 tot 10 procent), ‘besmet’ (risico 10 tot 15 procent) en ‘vuil’ (risico > 20 procent). Voorafgaand aan een operatieve ingreep kan het zinvol zijn om antibiotica toe te dienen. Bij schoon-besmette ingrepen en bij besmette ingrepen vermindert dit het infectierisico significant. Bij vuile ingrepen, zoals een darmperforatie, is de besmetting zo enorm dat men niet meer van profylaxe spreekt maar van therapie. Dat valt dus buiten de reikwijdte van profylaxe. Bij schone ingrepen weegt het effect van antibiotica niet op tegen de moge-

Foto: Stockxpert.com

lijke nadelen, zoals allergie, toxiciteit, selectie van resistente stammen en kosten. Daarom wordt daar geen antibioticaprofylaxe toegepast. Uitzondering hierop zijn de schone ingrepen waarbij een infectie dramatische gevolgen kan hebben, zoals het inbrengen van prothesen.

Wat

Hoe Preoperatieve antibiotica worden per infuus gegeven. Zo kan de toediening gemakkelijk en nauwkeurig gebeuren. De duur van de antibioticaprofylaxe‘kuur’ is kort. Het algemene standpunt is namelijk dat profylaxe alleen peroperatief effectief is. Profylaxe langer dan 24 uur na een ingreep is zelfs bewezen niet zinvol. Daarom wordt standaard uitgegaan van één gift, dus geen vaste gift na de operatie. Er zijn hierop natuurlijk uitzonderingen: als de operatie langer duurt dan vier uur of als er veel bloedverlies is tijdens de ingreep (> 2 liter bij volwassenen) moet wel een extra gift worden gegeven. De beslissing tot het geven van antibiotica wordt genomen door de behandelend arts, veelal de operateur. De antibiotica maken meestal deel uit van de standaardmedicatie voor de betreffende operatieve ingreep; of de gift nodig is, is dus voor de operatie al bekend.

Wanneer Het optimale moment voor het toedienen

van antibiotica is dertig minuten voor de incisie of het opwekken van bloedleegte. Als dat gebeurt, is er op het moment van operatie een juiste concentratie van antibiotica in de weefsels. Uitgebreid onderzoek heeft aangetoond dat het juiste moment van toedienen uitermate belangrijk is om infecties te voorkomen! Het beste moment hiervoor is in de praktijk tijdens de inleiding van de anesthesie, bij voorkeur op de holding. De anesthesist moet hiervan dan wel op de hoogte zijn. Daarom is het belangrijk dat het recept voor de antibiotica met de patiënt mee komt naar de holding. Is dat niet het geval, dan kan de anesthesist op grond van de geplande ingreep inschatten dat antibiotica geïndiceerd zouden zijn en hierover in overleg treden met de operateur. Bij het plaatsen van de incisie moet de chirurg zich ervan vergewissen dat de gift langer dan twintig minuten geleden heeft plaatsgevonden; ook bij het opwekken van bloedleegte moet deze check plaatsvinden. Daarom is het belangrijk het tijdstip van de antibioticagift direct en specifiek te noteren. Per ziekenhuis moeten vaste afspraken zijn over wie verantwoordelijk is voor tijdige toediening: de operateur of de anesthesist.

Haalbaar Al met al is het bijzonder zinvol voor de patiënt om de gang van zaken rondom antibioticaprofylaxe sluitend te organiseren. Het juiste moment van toediening waarborgen, twintig tot dertig minuten voor incisie of bloedleegte, is hierbij het belangrijkst. Eigenlijk behoort de check hierop onderdeel te zijn van de timeoutprocedure. Een goed uitgevoerde procedure voor antibiotische profylaxe is in de dagelijkse praktijk niet ingewikkeld en zeker haalbaar. Het vraagt wel alertheid, aandacht en goede onderlinge afspraken van het operatieteam. Dat moet toch bereikbaar zijn … ▼

De keuze voor het antibiotische middel is gericht op de voornaamste verwekker van postoperatieve wondinfecties: de Staphylococcus aureus. Daarnaast moeten bij darm- en gynaecologische ingrepen nog infecties met specifieke darmbacteriën worden voorkomen. Het aangewezen middel is afhankelijk van het geneesmiddelenformularium van het ziekenhuis. Dit

formularium wordt vastgesteld door de geneesmiddelencommissie. Deze baseert zich op het landelijke antibioticabeleid van de Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB). Dit is een onafhankelijke stichting waarin experts vertegenwoordigd zijn die streven naar een optimaal antibioticagebruik in de Nederlandse Ziekenhuizen. Bij ‘optimaal’ moet gedacht worden aan kostenbeheersing en voorkomen van antibioticaresistentie. Dit laatste is belangrijk, omdat Nederland een gunstige situatie heeft met betrekking tot resistente micro-organismen. Op internet is het landelijke antibioticabeleid te vinden, waaronder ook een gedeelte over profylaxe. Kijk maar eens op www.swab.nl. Als middel van eerste keus wordt cefazoline aangewezen (Kefzol®), soms gecombineerd met metronidazol (Flagyl®). Ook wordt regelmatig amoxicilline-clavulaanzuur (Augmentin®) voorgesteld.


23

Lymeborreliose: soms ongrijpbaar, altijd even gemakkelijk vast te stellen. Zij kent uiteenlopende klinische manifestaties en ook laboratoriumdiagnostiek geeft niet in alle gevallen uitsluitsel. Tekst: B.H. Postma, dr. H.T. Tjhie en dr. C.M. Verduin, artsen-microbioloog, laboratorium voor medische microbiologie, Stichting PAMM, Veldhoven

L

ymeborreliose is in Europa en Noord-Amerika de meest voorkomende door teken overgebrachte ziekte. Sommige manifestaties ervan waren in Europa al tientallen jaren bekend en ook het verband met tekenbeten was al opgemerkt voordat duidelijk werd dat het hier uitingen betrof van een infectieziekte met vele verschijningsvormen. Tabel 1 geeft een overzicht van deze manifestaties. In 1975 kreeg de ziekte de naam ‘Lyme disease’, naar de plaats Lyme in de Amerikaanse staat Connecticut, waar twee moeders melding maakten van een ongewoon ziektebeeld, mogelijk een infectieziekte, bij een groep kinderen. De verwekker werd in 1982 door Burgdorf en Babour gevonden. Sindsdien is veel onderzoek verricht naar de oorzakelijke organismen, de percentages geïnfecteerden in tekenpopulaties in verschillende gebieden, de pathogenese en de optimale behandeling van de ziekte in de verschillende stadia. Ook de laboratoriumdiagnostiek is in beweging: er zijn specifieke IgG- en IgM-immunoblots ontwikkeld en veel wordt verwacht van moleculaire diagnostiek.

Organisme Lymeborreliose wordt veroorzaakt door Borrelia burgdorferi, een spiraalvormige 24


bacterie, in 1982 door Burgdorfer en Babour geïsoleerd uit teken van het geslacht Ixodes.1 Wat aanvankelijk Borrelia burgdorferi werd genoemd, bleek bij nader onderzoek niet een enkel organisme te zijn, maar een complex van nauw aan elkaar gerelateerde spirocheten, waarvan sommige leden vaker bij bepaalde manifestaties van de ziekte werden gevonden dan andere. Ook bleek dat lymeborreliose in Europa door andere organismen werd veroorzaakt dan in de Verenigde Staten en door weer andere in Oost-Azië.2 Die laatste blijven in dit artikel buiten beschouwing. In de Verenigde Staten veroorzaakt vooral B. burgdorferi sensu stricto (in strikte zin) lymeborreliose; in Europa B. burgdorferi sensu lato (in brede zin), waaronder behalve B. burgdorferi sensu stricto ook B. afzelii en B. garinii worden gerekend. De twee laatstgenoemde soorten zijn in Europa de belangrijkste verwekkers.3 Tabel 2 geeft een overzicht van de verschillende soorten in de VS en Europa en de hiermee geassocieerde ziektebeelden. Borrelia burgdorferi sensu stricto stam B31 was de eerste spirocheet waarvan de complete basenvolgorde van het genoom werd bepaald.4 Dit genoom bevat 1.521.419 basenparen, waarvan 910.725 in een lineair chromosoom en 610.694 verdeeld over 21 plasmiden. Uit een analyse

Overdracht en pathogenese Ixodes ricinus (figuur 1 + 2 + 3), de harde schapenteek, is in Europa de vector van lymeborreliose. Gedurende zijn leven neemt de teek drie keer een bloedmaaltijd, telkens gedurende de actieve periode die loopt van maart tot november. Tijdens een dergelijke maaltijd kan Borrelia burgdorferi uit het reservoir (voornamelijk kleine knaagdieren, maar bij volwassen teken ook schapen, runderen en herten) worden opgenomen, waarna de organismen zich in de middendarm van de vector vermeerderen. Bij de eerstvolgende bloedmaaltijd worden de organismen op een ander dier of op de mens overgedragen. De bloedmaaltijd

Illustraties: Stockxpert.com

De door teken overgebrachte ziekte lymeborreliose is niet

van het genoom van B. garinii bleek bij vergelijking met de B31-stam een identiteit van 92,7% tussen deze soorten wat betreft DNA en aminozuren. Het lineaire chromosoom en twee plasmiden (lp54 en cp26) behoren tot de genetische basisuitrusting van de lymeborreliasoort.5

Figuren 1,2,3 Ixodes ricinus.

vaak behandelbaar duurt vier tot zeven dagen, afhankelijk van het ontwikkelingsstadium van de teek. Gedurende de eerste 24 uur vindt nog (vrijwel) geen overdracht van organismen plaats.6 Omdat de beet meestal pijnloos is, kan het enige tijd duren voordat de teek wordt opgemerkt, als dat al gebeurt. De bacteriën verspreiden zich via bloeden lymfevaten in de huid. Borrelia burgdorferi ontsnapt in eerste instantie aan de humorale afweer, waarschijnlijk door modulatie van een oppervlakteantigeen, waarna verspreiding door het gehele lichaam volgt. Het organisme kan daarna in huid, gewrichten en centraal zenuwstelsel jaren overleven. De klinische verschijnselen in de verschillende stadia worden waarschijnlijk veroorzaakt door een combinatie van een lokale ontstekingsreactie en de immuunrespons. Overdracht van mens op mens komt niet voor. In endemische gebieden zijn zeldzame gevallen van congenitale lymeborreliose beschreven, maar het verband tussen de incidenteel beschreven aangeboren afwijkingen en een in de zwangerschap doorgemaakte lymeborreliose is vaak niet duidelijk.

de afdeling Infectieziektebestrijding van het Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu te Bilthoven.7 Een infectie met Borrelia burgdorferi kan een veelheid aan verschijnselen geven, die niet allemaal karakteristiek zijn. Lymeborreliose in al zijn verschijningsvormen heeft dan ook een uitgebreide differentiaaldiagnose. Drie stadia worden onderscheiden: 1. Vroeg gelokaliseerde lymeborreliose, met als belangrijkste uiting erythema migrans. 2. Vroeg gedissemineerde lymeborreliose, die meestal enkele weken tot een jaar na het moment van infectie manifest wordt. 3. Chronische lymeborreliose. Een overgang van de vroeg gedissemineerde vorm naar dit stadium is meestal niet duidelijk aanwijsbaar.

Vroeg gelokaliseerde lymeborreliose Kenmerkend hiervoor is het erythema migrans (EM), een rode, zich centrifugaal uitbreidende wegdrukbare verkleuring van de huid, die ter plaatse van de beet verschijnt en een diameter heeft van 5 tot 60 centimeter. Het EM verbleekt geleidelijk vanuit het centrum, om na enkele weken tot een jaar te verdwijnen. Voorkeurslokalisaties bij volwassenen zijn benen, liezen en romp, bij kinderen hoofd en hals. In een vroeg stadium van lymeborreliose kan zich een griepachtig syndroom met algemene malaise, koorts, lymfklierzwelling en verspringende gewrichtspijnen voordoen, met of zonder EM. Wellicht is dit een uiting van dissemineren van de infectie.

Stadia

Vroeg gedissemineerde lymeborreliose

De navolgende beschrijving is grotendeels gebaseerd op die in de publicatie ‘Lyme-borreliose’, uitgegeven door

De meest voorkomende uitingen in deze fase zijn neuroborreliose en lymeartritis. In slechts ongeveer de helft van de geval-

len gaat hieraan een EM vooraf. Neuroborreliose wordt gekenmerkt door een meningoradiculitis, die meestal enkele dagen tot drie maanden na het EM ontstaat. Karakteristiek is een chronische lymfocytaire meningitis met radiculitis met in de helft van de gevallen een neuritis cranialis. Bij volwassenen verloopt de meningitis doorgaans zeer licht, zonder duidelijke meningeale prikkelingsverschijnselen. Wel is er vaak een zeer heftige radiculaire pijn in een ledemaat of over de romp. Van de hersenzenuwen zijn vooral III, VI en VII aangedaan en een dubbelzijdige facialisparese is zeer verdacht voor neuroborreliose. Enkele klachten kunnen ook na adequate behandeling aanhouden. Bij kinderen staan de verschijnselen van meningitis vaak voorop. Lymeartritis ontstaat gemiddeld drie maanden na de tekenbeet, met een uitloop tot achttien maanden. Kenmerkend zijn recidiverende, kortdurende (uren tot enkele dagen), meestal niet erg pijnlijke aanvallen van objectieve zwellingen; vooral in de knieën, zelden in heup of pols. De klachten kunnen jarenlang aanwezig blijven en ook na adequate behandeling nog maanden aanhouden. Minder vaak voorkomende uitingen van gedissemineerde lymeborreliose zijn het borrelialymfocytoom, (myo/pan)carditis met geleidingsstoornissen en ontstekingen aan of in het oog.

Late of chronische lymeborreliose De meest voorkomende uiting hiervan is in Europa waarschijnlijk acrodermatitis chronica atrophicans (ACA), veroorzaakt door B. afzelii.8 Deze begint als een rode of blauwrode verkleuring van de huid, gevolgd door progressieve atrofie van de epidermis, vooral gelokaliseerd op de strekzijde van de ledematen. Daar zijn de omstandigheden door de iets lagere temperatuur gunstiger voor de groei van OK OPERATIONEEL JUNI 2009

25

Borrelia; dit organisme heeft een optimum van 34°C. De huidaandoening is chronisch progressief met componenten van ontsteking en atrofie en gaat vaak samen met neuropathie in de aangedane extremiteit. Soms gaat ACA samen met artritis, maar voor zover bekend niet met meningitis. ACA kan de eerste uiting van lymeborreliose zijn na een latentie van soms tientallen jaren. Behalve als ACA kan een late of chronische lymeborreliose zich ook uiten als een chronische lymeartritis, meestal in de vorm van een recidiverende artritis van de knie. Zeldzame tot zeer zeldzame manifestaties zijn lymemyocarditis (vaak asymptomatisch, doorgaans met spontaan herstel na enkele weken), lyme-encefalopathie en congenitale lymeborreliose. Lymeborreliose laat geen immuniteit na.

volledig tot ontwikkeling is gekomen, heeft geen invloed meer op de respons. Vervolgen van de serologie na behandeling heeft dan ook geen zin. Gezien de hoge prevalentie van asymptomatische seropositiviteit, heeft serologisch onderzoek na een tekenbeet zonder klinische verschijnselen evenmin zin.10 Bij een typische EM is serologie niet zinvol omdat de diagnose op basis van het klinisch beeld al voldoende is. In het begin van de infectie zijn de antistoftiters bovendien laag, hetzij door individuele variatie, hetzij door een traag op gang komen van de afweerreactie. Afleeskaart

Bij een atypisch huidbeeld dan wel bij symptomen van gedissemineerde infectie kan serologie de diagnose echter wel ondersteunen. Hierbij moet rekening worden gehouden met de traag op gang komende serologische respons. Herhaling van serologie is vaak zinvol indien de klachten minder dan acht weken bestaan. Bij verdenking op neuroborreliose is het van belang om gelijktijdig met liquor ook serum in te sturen, zodat eventuele intrathecale antistofproductie kan worden aangetoond. De meest gebruikte testconfiguratie voor het aantonen van

Erythema migrans IgM IgG

Acrodermatitis stroficans IgM IgG

Borreliacontact in verleden IgM IgG

Microbiologische diagnostiek Kweek van B. burgdorferi is te bewerkelijk, te kostbaar en te tijdrovend om een rol te kunnen spelen in de laboratoriumdiagnostiek. Bij een recentelijk ontstaan en onbehandeld EM kan kweek weliswaar in 88% van de gevallen positief zijn,9 en ook bij een onbehandelde ACA scoort kweek goed, maar bij extracutane manifestaties van lymeborreliose is kweek veel te ongevoelig. Helaas is dat nu juist de groep patiënten bij wie de diagnose de meeste moeilijkheden oplevert. Serologie, hier op te vatten als het aantonen van specifieke antistoffen in de IgGen IgM-klasse, is de diagnostische methode van eerste keuze. IgM-antistoffen bereiken hun hoogste titer tussen drie en zes weken na presentatie van vroege verschijnselen; IgG is aantoonbaar vanaf vier tot zes weken. IgM-antistoffen verdwijnen na enkele maanden, maar kunnen tot meer dan een jaar aantoonbaar blijven; IgG-antistoffen blijven jaren aantoonbaar. Vroege behandeling onderbreekt de antistofrespons, waarbij deze niet dan wel onvoldoende tot ontwikkeling komt en ook weer verdwijnt. Behandeling die start als de antistofrespons 26


Figuur 4. Voorbeelden van immunoblots. Aan elk zichtbaar bandje wordt een score toegekend. Het totaal van de score bepaalt of een blot als positief of negatief wordt afgegeven. Erythema migrans: man 67 jaar met een tekenbeet van een week geleden en met een atypisch beeld van erytheem van 13 cm. Screeningstest Igtotaal en IgM positief. Immunoblot IgM positief en IgG negatief. Acrodermatitis atroficans: vrouw 50 jaar met klinisch beeld van acrodermatitis. Screeningstest Igtotaal positief en IgM negatief. Blot IgM niet uitgevoerd en IgG positief. Borreliacontact verleden: 69-jarige man met vage klachten, geen typische klachten passend bij borreliose in verleden. Screeningstest Igtotaal en IgM positief. Blot IgM negatief en IgG positief. Aangezien de kliniek er niet bij past, is de conclusie: borreliacontact in het verleden geen relatie met huidige klachten.

antistoffen tegen Borrelia burgdorferi sensu lato is de ELISA. De testantigenen kunnen daarbij worden verkregen door sonicatie van intacte micro-organismen of via recombinant-DNA-methoden. Een nadeel van het gebruik van sonicaten als bron voor de testantigenen is het gebrek aan standaardisering, niet alleen tussen testen van verschillende fabrikanten maar ook binnen een test tussen verschillende lotnummers. De belangrijkste oorzaak van gebrekkige specificiteit is de aanwezigheid van kruisreagerende antigenen in het sonicaat. Daaronder vallen gemeenschappelijke bacteriële antigenen zoals heat shock-eiwitten en flagellaire antigenen. Gebruik van recombinantantigenen kan de specificiteit verbeteren. Patiënten met een acute EBV, CMV en lues blijven met deze testen echter problemen geven met kruisreacties. ELISA heeft als grote voordelen het gebruiksgemak, de objectieve, semikwantitatieve vastlegging van de testresultaten, en de automatiseerbaarheid. Door de vrij lage specificiteit is een eenmalig uitgevoerde ELISA echter niet bewijzend voor de aanwezigheid van antistoffen tegen Borrelia burgdorferi sensu lato. De hoogste diagnostische specificiteit wordt dan ook verkregen door het aantonen van een seroconversie, dat wil zeggen: converteren van negatief naar positief van IgG- en/of IgM-antistoffen tussen twee bloedafnames, één bij het eerste consult en één drie tot zes weken later. Indien er antistoffen met de ELISA-techniek zijn aangetoond, moet door middel van een IgG- of IgM-immunoblot de specificiteit van de gevonden antistoffen worden bevestigd (figuur 4). Het blijft echter van belang te beseffen dat een positieve serologie op zich onvoldoende is om te spreken van een borreliose. Er moet daarnaast op zijn minst verdenking bestaan op lymeborreliose. Vandaar dat verslagen van een eerste positief serologisch onderzoek bij ontbreken van gegevens die zo’n verdenking aannemelijk maken, voorzien worden

Tabel 1: ‘Prelyme’-manifestaties van lymeborreliose. Jaar

Manifestatie

1883

acrodermatitis chronica atrophicans (ACA)

1898

erythema (chronicum) migrans (EM)

1922

syndroom van Banwarth (‘tick-borne meningopolyneuritis’)

Tabel 2: Borreliasoorten en kliniek. Borreliasoort

Kliniek

B. burgdorferi sensu stricto

gewrichtsontstekingen

B. afzelii

huidafwijkingen

B. garinii

neurologische afwijkingen

van een toevoeging waarin wordt gevraagd relevante gegevens te vermelden en deze terug te faxen. De meeste aanvragen betreffen vooral patiënten met beelden die lijken op erythema migrans en op de tweede plaats aspecifieke klachten zoals algemene malaise en moeheid. Dit laatste is onvoldoende aanleiding voor serologisch onderzoek, maar blijkt op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt vaak toch te gebeuren.

Polymerasekettingreactie De polymerasekettingreactie (PCR), waarmee Borrelia burgdorferi DNA in patiëntenmateriaal kan worden aangetoond, kan de bestaande laboratoriumdiagnostiek wellicht aanvullen. Door verschillende Nederlandse laboratoria wordt momenteel samengewerkt om PCR voor diagnostiek van lymeborreliose beschikbaar te maken. Van PCR kunnen echter geen wonderen worden verwacht en een negatief resultaat sluit lymeborreliose niet uit. Een moeilijkheid bij PCR is dat het aantal micro-organismen in een laesie meestal erg laag is. Dit stelt hoge eisen aan de manier waarop het patiëntenmateriaal wordt verkregen, bewaard, getransporteerd en verwerkt: patiëntenmateriaal voor DNA-extractie dient ofwel direct te worden verwerkt, ofwel tot aan verwerking ingevroren te worden bewaard. Uit on-

derzoek bleek dat PCR op DNA uit direct ingevroren dierlijk weefsel een grotere opbrengst gaf dan DNA uit materiaal dat was gefixeerd in formaline en ingesloten in paraffine.11 Een andere moeilijkheid is interferentie door gastheer-DNA en de aanwezigheid van remmers in klinisch materiaal. Ook de keuze van het te amplificeren fragment en de bijbehorende primers is van belang voor de efficiëntie van de PCR. PCR op materiaal uit een EM-laesie kan in veel gevallen positief zijn (36-88%), en hetzelfde geldt voor materiaal uit ACA-laesies (50-100% positief). Helaas zijn EM- en ACApatiënten doorgaans niet degenen die diagnostische moeilijkheden opleveren. B. burgdorferi kon door PCR worden aangetoond in bloed van patiënten met EM en vroeg gedissemineerde lymeborreliose, zich uitend als neuroborreliose of carditis. Over het algemeen echter komt de gevoeligheid van PCR voor DNA van Borrelia burgdorferi in bloed, plasma of serum bij patiënten met lymeborreliose niet hoger dan 5%; en in een groep van 78 patiënten met ‘post-lymesyndroom’ – zich uitend in gewrichts- en spierpijn, neurocognitieve afwijkingen, vermoeidheid, slaapstoornissen, malaise of hoofdpijn – was bij geen van hen de PCR positief op Borrelia burgdorferi, ondanks een positieve IgGimmunoblot. De waarde van PCR bij de laboratoriumdiagnostiek van neuroborOK OPERATIONEEL JUNI 2009

27

Tabel 3: Behandeling van lymeborreliose (Bron: LCI-consensus). Klinisch beeld

Wie behandelen?

Antibioticum 1

erythema migrans of borrelialymfoom

volwassenen

doxycycline amoxicilline azitromycine

kinderen < 9 jaar

amoxicilline azitromycine

volwassenen

ceftriaxon penicilline G doxycycline

kinderen < 9 jaar

ceftriaxon penicilline

lymecarditis

volwassenen

ceftriaxon

lymeartritis

volwassenen

ceftriaxon

kinderen

ceftriaxon

volwassenen

ceftriaxon

kinderen

ceftriaxon

acrodermatitis chronica atrophicans

volwassenen

doxycycline

chronische neuroborreliose

volwassenen

doxycycline

chronische neuroborreliose met pleiocytose liquor cerebrospinalis

volwassenen

ceftriaxon

vroege neuroborreliose

lymeartritis en tevens neuroborreliose

1. Volgorde geeft respectievelijk eerste, tweede en derde keus aan.

reliose is bij ontbreken van een gouden standaard vooralsnog onbepaald. De gevoeligheid van PCR op liquor bij neuroborreliose kan afhangen van het leukocytenaantal in de liquor, de ziekteduur en antibioticagebruik. In een studie bij 68 patiënten in de VS liep de gevoeligheid van PCR op liquor uiteen van 38% bij vroege tot 25% bij late neuroborreliose.12 Er werd een omgekeerde relatie gevonden tussen PCR-positiviteit en duur van de antibiotische behandeling. In een Zweeds onderzoek werd alleen een positieve PCR op Borrelia burgdorferi sensu lato gevonden bij neuroborreliosepatiënten met een verhoogd celaantal in de liquor. 13 PCR op B. burgdorferi sensu lato in gewrichtsvocht is duidelijk gevoeliger dan kweek bij patiënten met lymeartritis, maar ook hier neemt de gevoeligheid af met de duur van antimicrobiële therapie. PCR op urine bij lymeborreliose heeft tot dusverre zoveel tegenstrijdige bevindingen opgeleverd dat deze methode voorlopig als niet bruikbaar wordt beschouwd. 28


Behandeling Doel van de behandeling is het bestrijden van symptomen van vroege lymeborreliose en het voorkomen van late complicaties daarvan. De CBO-consensus daarover (2004) is weergegeven in tabel 3. Bij persisterende klachten na een behandelde lymeborreliose dient zonder onderbouwing door microbiologische diagnostiek geen antibiotische therapie te worden gegeven.

Ten slotte Lymeborreliose blijft iets ongrijpbaars houden, ondanks de toegenomen kennis over B. burgdorferi en het beschikbaar komen van steeds gevoeligere en specifiekere methoden van laboratoriumdiagnostiek. Sommige uitingen van deze multisysteemziekte zijn zo karakteristiek, dat ook zonder bevestiging door laboratoriumonderzoek twijfel aan de diagnose nauwelijks mogelijk is. Van de andere kant kan een lymeborreliose opgelopen door een nietopgemerkte tekenbeet nog vele jaren na besmetting tot allerlei klachten aanleiding

geven, die wel bij een borreliose kunnen passen, maar evengoed een reeks van andere oorzaken kunnen hebben. Wanneer laboratoriumonderzoek dan geen duidelijke conclusie toelaat of niet verder komt dan ‘aanwijzingen voor een infectie met B. burgdorferi in het verleden’ zitten arts en patiënt in een situatie die niet eenvoudig is op te helderen door herhaling van onderzoek of een ‘behandeling’ om maar van ‘het probleem’ af te zijn. Dit zal onder druk van de patiënt wel eens voorkomen, maar het blijft een schijnoplossing voor een probleem waarvan de oorzaak elders ligt. De patiënt van nu krijgt via de media vrijwel dagelijks medische verrichtingen voorgeschoteld die voor een leek aan wonderen grenzen en juist daardoor zo mediageniek zijn. Dat de dagelijkse praktijk onvermijdelijk anders is, komt niet ter sprake. Patiënten zullen steeds minder bereid zijn zich neer te leggen bij langdurige, hinderlijke, maar niet direct bedreigende symptomen waarvoor tot dusverre geen voor hem of haar

▼

aanvaardbare verklaring is gevonden. Hij of zij zal zelf op zoek gaan naar een ‘verklaring’. Lymeborreliose of een andere moeilijk in harde kaders te vangen aandoening kan daarbij goed van pas komen. Wanneer de arts dan op goede gronden niet bereid is daarin mee te gaan en de eis van de patiënt tot a priori zinloos onderzoek en ongefundeerde behandeling niet honoreert, zal deze patiënt wellicht zijn heil elders zoeken. Of hij het daar zal vinden is zeer de vraag. Lang niet iedereen komt even gemakkelijk tot het inzicht dat ‘je ermee moet leren leven’ en sommigen bereiken dit inzicht nooit. Toch is het jammer genoeg vaak de enige reële optie.

JL, Grunwaldt E, Davis JP. ‘Lyme disease –a tick-borne spirochetosis?’ Science 1982;

nospecies of Borrelia burgdorferi are associated

216:1317-1319.

with distinct clinical manifestations of Lyme

2. Wang G, van Dam AP, Schwartz I, Dankert J. ‘Molecular typing of Borrelia burgdorferi sensu lato: taxonomic, epidemiological and clinical implications’. Clin Microbiol Rev 1999; 12:633-653.

Journaal 2007, 2; 60-64.

strijding z.j.

1. Burgdorfer W, Babour SG, Hayes SF, Benach

10. Lyme-borreliose. RIVM Afd. Infectieziektebestrijding z.j. 11. Lebech AM, Clemmensen O, Hansen K. histochemical staining, and PCR for detection of Borrelia burgdorferi in tissue from

4. Fraser CM, Casjens S, Huang WM et al. ‘Genomic sequence of a Lyme disease spirochaete, Borrelia burgdorferi’. Nature 1997; 390:580-586.

experimentally infected animals’. J Clin Microbiol 1995; 33:2328-2333. 12. Nocton JJ, Bloom BJ, Rutledge BJ et al. ‘Detection of Borrelia burgdorferi DNA by

5. Glockner G, Lehmann R, Romualdi A et al. ‘Comparative analysis of of the Borrelia garinii genome’. Nucleic Acids Res 2004; 32:6038-6046. strijding z.j.

polymerase chain reaction in cerebrospinal fluid in Lyme neuroborreliosis’. J Infect Dis 1996; 174:623-627. 13. Ornstein K, Berglund J, Bergstrom S. et al. ‘Three major Lyme borrelia genospecies

7. Lyme-borreliose. RIVM afd. Infectieziektebestrijding z.j.

Voetnoten

borreliosis’. Clin Infect Dis 1993; 17:708-717.

‘Comparison of in vitro culture, immuno-

3. Lyme-borreliose. RIVM Afd. Infectieziektebe-

6. Lyme-borreliose. RIVM afd. Infectieziektebe-

Dit artikel is eerder verschenen in Medisch

9. Van Dam AP, Kuiper H, Vos K et al. ‘Different ge-

(Borrelia burgdorferi sensu stricto, B. afzelii and B. garinii) identified by PCR

8. Steere AC. ‘Lyme disease’. N. Eng J Med 2001; 345:115-125.

in cerebrospinal fluid from patiënts with neuroborreliosis in Sweden’.

Als OK-medewerker bij Alysis ben je altijd goed voorbereid ... mede dankzij simu-leren Wie ben jij? Je bent in het bezit van een diploma operatieassistent (NVZ), chirurgie en anesthesie en je wilt de patiëntveiligheid verbeteren door het volgen van de ASAP-simulatiecursus, geaccrediteerd door de NVA. Wat bieden wij? We bieden je een functie binnen een OK-team van de Alysis Zorggroep. Je hebt dan vaste werktijden met in de toekomst de mogelijkheid om een 9-urige werkdag te maken. Ook kun je een eigen pakket aan secundaire arbeidsvoorwaarden samenstellen.

Kijk voor meer info en meer vacatures op werkenbijalysis.nl ZIEKENHUIS RIJNSTATE, ARNHEM ZIEKENHUIS ZEVENAAR KLINIEK VELP OK OPERATIONEEL JUNI 2009

29

Nieuwe OK voor VU medisch Het VU medisch centrum (VUmc) heeft een nieuw OK-complex geopend. Het voldoet geheel aan de allerlaatste richtlijnen. Bovendien zijn er twee OK’s voor endoscopische operaties en is er één OK voor stamceloperaties geschikt. TEKST: VUmc | Foto’s DigiDaan

H

et vorige OK-complex van het VUmc was al 25 jaar oud en voldeed niet meer aan de eisen die de moderne tijd aan een OK stelt. Er was echter géén sprake van een onveilige situatie, benadrukt Edwin Pompe,

30


hoofd van de OK. ‘Maar een grondige verbouwing was noodzakelijk. Van de muurtegeltjes tot de luchtbeheersing en de apparatuurzuilen: alles kon en moest anders.’ In 2006 werd het complex gesloten. Ver-

volgens is in tweeënhalf jaar een compleet nieuwe afdeling opgebouwd. Het nieuwe OK-complex bevindt zich nu op de zesde etage. Op de zevende zijn alle aan de OK verbonden facilitaire zaken ondergebracht. Het nieuwe complex

centrum vetweefsel stamcellen halen, deze opzuiveren en de capaciteit gebruiken om bijvoorbeeld wervels te fuseren.’ Deze OK heeft een speciale werkkast die voor een nog sterielere luchtventilatie zorgt. Helder verwacht dat de eerste operatie binnen een halfjaar zal plaatsvinden. ‘Een noviteit in Nederland, misschien zelfs in de hele wereld.’ Ook volgens de allernieuwste technieken ingericht zijn de twee voor endoscopie geschikte OK’s. Ze garanderen een veilige en ergonomische manier van werken, legt Jeroen Meijerink, gastro-intestinaal chirurg, uit. ‘Omdat geen losse karretjes meer nodig zijn, kan alle apparatuur nu door de

chirurgen tijdens de operatie zelf bediend worden via een steriel touchscreen. De beeldschermen kunnen voor iedere operatie optimaal worden afgesteld.’ De communicatietechniek is zo ontworpen dat vanuit deze OK een verbinding mogelijk is met verschillende locaties binnen en buiten het ziekenhuis. ‘Tijdens trainingen en cursussen of presentaties kunnen mensen via een liveverbinding meekijken.’ Naast het complex op de zesde etage, wordt er op 1D/2D eveneens een OKcomplex gebouwd. Een van deze OK’s is voor onder anderen dagchirurgische patiënten. ▼

heeft zelfs een achtste etage gekregen, speciaal voor de techniek. Het wordt voor ingebruikname tot op het bot getest, legt Pompe uit. ‘Binnen de projectgroep werken diverse disciplines samen om aan alle eisen te voldoen en de benodigde vergunningen te verkrijgen.’ Het VUmc is al jaren bezig met vooruitstrevend onderzoek op het gebied van stamceltherapie. De inmiddels overleden hoogleraar orthopedie Paul Wuisman initieerde enkele jaren geleden het inrichten van een OK speciaal geschikt om intraoperationeel stamceltherapie toe te passen. Researcher Marco Helder: ‘Binnen één operatie kunnen wij uit


31

Succesvol symposium over multidisciplinair pijnteam Ziekenhuizen zijn in verband met accreditatie verplicht om actief bezig te zijn met pijnbestrijding. Toch hebben ze nog niet allemaal Illustratie: Stockxpert.com

zo’n team. Een goed onderwerp dus voor een symposium, vonden wij en twee andere studenten van de opleiding tot anesthesiemedewerker, die zo’n bijeenkomst organiseerden als afstudeeropdracht. Tekst: Cassandra van Essen en Aafke Verhoeven

H

32


beelden illustreren hoe moeilijk de beoordeling van pijn kan zijn. Patrick Rensink, anesthesiemedewerker in het Streekziekenhuis Koningin Beatrix in Winterswijk, heeft daar het pijnteam mede opgericht. De opzet van het pijnteam is gestart na het uitvoeren van Rensinks afstudeerstudie naar postoperatieve pijn. Uit de studie bleek dat patiënten na een totaleknieoperatie in 50 procent van de gevallen een VAS-score (Visual Analogue Score, score tussen 0 en 10) van 4 of hoger aangaven. Na een tonsillectomie was dit 40 procent en na een laparoscopische cholecystectomie 50 procent. Rensink concludeerde dat te veel patiënten onnodig hoge VAS-scores hebben na een operatie. Verpleegkundigen waren terughoudend bij het geven van opiaten op de verpleegafdelingen, veelal wegens tekortschietende kennis. Ze waren vaak bang om te veel opiaten toe te dienen. Bijwerkingen als ademdepressie wilden ze voorkomen. Om de hoge VAS-scores te reduceren werd besloten het pijnteam op te zetten. Patrick Rensink vertelde dat een vaste samenstelling van het pijnteam de kans op fouten en miscommunicatie omlaag brengt. Het aantal overdrachtmomenten wordt dan immers beperkt. Ook gaf hij aan dat de anesthesiemedewerker die het pijnteam bezet, telefonisch bereikbaar moet zijn en vrijgepland moet worden

van de operatiekamers. Op deze manier kan hij of zij ieder moment indien nodig naar de verpleegafdelingen om patiënten te bezoeken. Ook kan de anesthesiemedewerker dan overleggen met andere disciplines, zoals met een psycholoog, en kan hij of zij het pijnbeleid bijstellen. Dit laatste gebeurt altijd na telefonisch overleg met de dienstdoende anesthesioloog. Het pijnteam in Winterswijk is succesvol: de VAS-scores postoperatief zijn gedaald, het pijnteam wordt inmiddels tevens ingezet bij chronische pijnpatiënten, en in de nabije toekomst zal samenwerking met de thuiszorg tot stand komen. Gedurende de dag werd de bezoekers duidelijk waar men in een pijnteam zoal tegenaan kan lopen. Daarnaast konden bezoekers zich op de hoogte stellen van de nieuwste medisch-technische ontwikkelingen doordat verschillende firma’s met een stand aanwezig waren. Er waren verschillende infusietechnieken en pijnbestrijdingspompen te zien. Een goedwerkend pijnteam leidt niet alleen tot een reductie van de VAS-scores, maar – belangrijker nog – ook tot een verbetering van de patiëntvriendelijkheid. Onze verwachting is daarom dat de successen van deze teams de komende jaren alleen maar zullen toenemen! Kortom: een ziekenhuis zonder pijnteam is niet meer van deze tijd! ▼

et aantal aanmeldingen voor het symposium ‘Pijn te lijf’ op 3 april was overweldigend. Verschillende disciplines schreven zich in, onder wie anesthesiemedewerkers, anesthesiologen en verpleegkundigen. Ervaringsdeskundige Lucia Hogervorst vertelde hoe het is om elke dag te moeten leven met pijn. Na behandeld te zijn voor de ziekte van Hodgkin begonnen de pijnklachten met een stijve nek. Lucia kreeg vaak bij haar omgeving en hulpverleners het gevoel niet serieus genomen te worden. Ze maakte duidelijk hoe belangrijk het is dat een hulpverlener begrip toont en waar nodig een luisterend oor biedt. Anesthesioloog dr. Nigel Jack houdt zich in de Maartenskliniek in Nijmegen veel bezig met locoregionale technieken. Pijn is volgens hem aanwezig wanneer de patiënt zegt dat deze aanwezig is. Hiermee gaf hij aan dat pijn een subjectief begrip is. Hij nam een getatoeëerde patiënt met verscheidene piercings als voorbeeld. Het prikken van een infuus is voor deze patiënt zo intens en pijnlijk dat hij hierop een vagale reactie krijgt. Als tweede voorbeeld noemde dr. Jack een zoon die een tik krijgt van zijn moeder. Het jongetje begint hierop te huilen. Een paar dagen later krijgt ditzelfde jongetje een schop tijdens een voetbalwedstrijd. Hier merkt hij niets van tot na de wedstrijd. De voor-

Stap in de wereld

Als de rook om je hoofd is verdwenen

van Koraal en ervaar het unieke van onze mogelijkheden!

Wij zijn op zoek naar:

Anesthesie-assistenten en Operatie-assistenten

Wie kent het nummer uit de titel nog van vroeger? Ik wel. Ik heb het ook vaak in gedachten gehad als ik weer stond te ku-

Meld je nu vrijblijvend aan voor meer informatie! www.koraal.org

chen boven de OK-tafel. Sinds bijna een jaar mag je in Nederland eigenlijk nergens meer roken. Vroeger gold alleen in overheidsgebouwen een rookverbod, maar nu is roken ook in alle horecagelegenheden verboden. Niet iedereen is het daarmee eens – ook niet-rokers vinden het soms minder gezellig zonder die blauwe waas in de kroeg – maar één ding is zeker: als je een avondje uit bent geweest, stinken je kleren niet naar asbak. Er zijn dus regels en de meeste mensen houden zich eraan. Doe je dat niet en word je betrapt, dan krijg je een bekeuring. Simpel zat. Het rookverbod in de horeca is er gekomen omdat werknemers moeten worden beschermd tegen rook. Waarom geldt zo’n verbod dan niet voor alle beroepsgroepen? Ook operatieassistenten staan dag in, dag uit met hun neus in de rook – diathermierook welteverstaan. Eigenlijk net zo erg – zo niet erger – dan sigarettenrook, want gevuld met virussen en dergelijke. Je krijgt er misschien geen longkanker van, maar condylomata-achtige wratten in je larynx lijken me ook geen pretje. Natuurlijk, er zijn rookafzuigsystemen, maar die worden in de meeste gevallen alleen gebruikt als er véél met de diathermie gewerkt wordt. Of nog niet eens. En een beetje met de gewone zuigerij erboven hangen? Volgens mij werkt dat niet echt. OptiFlex (TM) KORMA ICT Solutions (TM) Werving & Selectie (Nat. en Int.)

Is natuurlijk ook niet gezellig, zoveel lawaai tijdens het opereren (want veel apparaten maken een enorme herrie). Maar als je aan het eind van je loopbaan steeds meer gaat hoesten en gekleurd sputum gaat opgeven, is dat ook geen

Projectmanagement

pretje. En tegenwoordig zijn er apparaten in de handel die

Interimmanagement

fluisterstil zijn, dus herrie kan het argument niet zijn.

Opleidingen / Trainingen

Er zijn operatieassistenten die zich terecht zorgen maken om de diathermierook. Maar het valt me op dat deze mensen vaak weinig bijval krijgen van hun collega’s, en zeker niet van de snijders. Die vinden het vaak maar een gedoe: weer een apparaat aansluiten, gaat allemaal van hun tijd af! En als eenling is het vechten tegen de bierkaai.

Apeldoorn • Tilburg • Den Haag Steinhausen / CH

Mensen: denk toch na en werk bewust! Rook inademen is niet goed. Waarom wordt er geen actie ondernomen? Ach, je hebt toch twee longen, je kunt er best eentje missen … Jennie Lipperts, na jaren op de OK nu werkzaam in hetJUNI bedrijfsleven. OK OPERATIONEEL 2009 33

Wil jij met ons bouwen aan een gezonde toekomst?

Wij zijn op zoek naar nieuwe medewerkers

Operatieassistenten 24-36 uur per week

Anesthesiemedewerkers 24-36 uur per week

Verpleegkundigen verkoeverkamer 24-36 uur per week

Ben jij toe aan een nieuwe uitdaging in een veranderende omgeving en zijn omschrijvingen als collegiaal, communicatief sterk en accuraat op jou van toepassing? Dan ben je bij de MC|Groep aan het goede adres. De MC|Groep staat sinds kort aan het roer van de IJsselmeerziekenhuizen in Lelystad en Emmeloord. Het zijn basisziekenhuizen die deskundigheid en klantvriendelijkheid hoog in het vaandel hebben staan. Eén van de eerste zaken die de MC|Groep heeft opgepakt is de bouw van vier volledig nieuwe operatiekamers in Lelystad. Rond de zomer worden deze in gebruik genomen. Het ziekenhuis in Emmeloord heeft drie operatiekamers. Sinds eind 2008 werken we op de operatiekamer met een kwaliteitssysteem, waaronder de timeout-procedure.

Locatie Emmeloord Postbus 5000 8300 GA Emmeloord tel. (0527) 63 76 37

Locatie Lelystad Postbus 5000 8200 GA Lelystad tel. (0320) 27 19 11

Wij bieden Een uitstekend salaris conform CAO ziekenhuizen en goede arbeidsvoorwaarden, zoals een eindejaarsuitkering, collectieve zorgverzekering, bedrijfszorgpakket en aantrekkelijke bonusregelingen. Kijk voor meer informatie over deze en andere vacatures op www.ijsselmeerziekenhuizen.nl.

Reageren? Wil je mee bouwen aan een gezonde toekomst? Stuur dan je sollicitatiebrief met CV naar MC|Groep, t.a.v. Anne-Margriet Verheij (Manager OK), Postbus 5000, 8200 GA Lelystad o.v.v. vacaturenummer 09.004. Of stuur een e-mail naar [email protected]. Telefonische inlichtingen zijn te verkrijgen bij Anne-Margriet Verheij, Manager OK, telefoon 06-48139998.

Colofon

Redactiesecretariaat Redactiecoördinator LVO: Hennie Mulder. Telefoon: 040-253 89 21. E-mail: [email protected] + [email protected] Kopij voor OK Operationeel kunt u sturen naar beide e-mailadressen. Foto’s uitsluitend aanleveren in hoge resolutie (300 dpi). Neem bij vragen contact op met redactiecoördinator LVO Hennie Mulder of bladmanager Menno Goosen. (Zie onder uitgeverij). Bij het gebruik van illustraties van derden is toestemming voor publicatie nodig en vermelding van de bron.

Uitgeverij: Y-Publicaties, postbus 10208, 1001 EE Amsterdam Telefoon: 020-520 60 77. E-mail: [email protected] Uitgever: Ralf Beekveldt Bladmanager: Menno Goosen: [email protected] Medewerkers: Jennie Lipperts, Paul Meijsen, Cindy Lammers, Marieke Los, Astrid van Pelt, Linda van Pelt, Stan Verhaag. Eindredactie: Marloes van Hoorn Fotografen: Johannes Abeling, Valentijn Brandt, Jos Heijnen, Stockxpert.com, Edwin Wiekens, Ivonne Zijp. Tekstcorrectie: Marijn Mostart Lay-out: Thomson Digital Traffic: Hans Jansens Druk: BalMedia

Advertenties: Cross Advertising: Nick Konings & Arlan van der Velden Telefoon: 010-409 17 00 [email protected]

Abonnementen: Voor abonnementen, vragen over het abonnement of adreswijzigingen: SP Abonneeservice Postbus 105 2400 AC Alphen a/d Rijn Telefoon: 0172-476085 E-mail: [email protected] Toezending van OK Operationeel is voor LVO-leden onderdeel van hun lidmaatschap. Voor niet leden gelden de volgende abonnementsprijzen per 2009: Jaarabonnement: € 59,50 Losse nummers: € 8,50 Abonnementen buiten Nederland: € 95 Alle prijzen zijn incl. BTW en verzendkosten. Prijswijzigingen voorbehouden. Opzegging betaalde abonnementen: schriftelijk, uiterlijk twee maanden voor afloop van de abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. © 2009 OK Operationeel Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich aanbevolen.

LVO-activiteiten 2009 24 september LVO-leerlingendag 6 oktober Algemene ledenvergadering LVO 19 november LVO-praktijkbegeleidersdag www.lvo.nl Stryker 15 september Spine & interventional pain: what’s new? 13 oktober Trauma: fracturen aan de bovenste extremiteiten 17 november Joint replacements: een nieuwe heup, van template tot prothese Waardenburg, [email protected] BIOMET-college i.s.m. LVO 17 september Traumatologie van het bewegingsapparaat 8 oktober Knierevisies 26 november Cervicale wervelkolom Dordrecht, www.biomet.nl of 078-629 29 29, Linda Oomsen

AO Nederland 14-15 september AO-basiscursus voor operatieassistenten, Oisterwijk 19 november Craniomaxillofacial workshop voor operatieassistenten (let op: datum gewijzigd) [email protected] Atos Medical 16 oktober Bijscholing operatieassistenten KNO Zoetermeer, [email protected] of 079-593 50 04 Covidien Trainingsdagen 24 september Sutures 9 oktober Stapling en laparoscopie 22 oktober Energy based devices (in Utrecht) 11 november Stapling en laparoscopie 24 november Sutures Zaltbommel, carine.vanhorssen@covidien. com, [email protected]

Rivierenlandziekenhuis Tiel, Gynco 10 september Workshop nieuwe ontwikkelingen gynaecologie POK 11 september Workshop nieuwe ontwikkelingen gynaecologie OK 5 november Workshop nieuwe ontwikkelingen gynaecologie POK 6 november Workshop nieuwe ontwikkelingen gynaecologie OK Tiel, [email protected] of 06204 458 10 NKI Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis 10 oktober 5e symposium operatieve oncologie in ontwikkeling Amsterdam, www.nki.nl, [email protected] of 020-512 24 70 Interster 24 september Opslag en logistiek, proceduretrays Wormerveer, www.interster.nl

foto: Stockxpert.com

OK Operationeel, Magazine voor operatieassistenten en anesthesiemedewerkers, is de gezamenlijke voortzetting van de vakbladen OK Magazine en Operationeel. Het blad wordt gemaakt door Uitgeverij Y-Publicaties in samenwerking met de LVO. OK Operationeel verschijnt acht keer per jaar. De oplage is 7.000 exemplaren. Het blad wordt verspreid onder alle 2.000 LVO-leden, verdere verspreiding vindt plaats onder alle OK-afdelingen in Nederlandse ziekenhuizen en opleidingscentra.

Activiteiten die u via deze rubriek wilt aankondigen, kunt u per e-mail sturen naar Paul Meijsen: [email protected].

ISSN 1872-6712


35

Persoonlijke groei in de zorg High Care Detachering bestaat sinds januari 2000 en heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld als dé marktleider voor de specialistische zorg. Wij zetten dé toon als het om detacheren gaat! Met diverse Nederlandse ziekenhuizen zijn langdurige raamovereenkomsten of samenwerkingsafspraken gemaakt voor de inzet van gespecialiseerd personeel. We zijn erg sterk in het invullen van vitale functies zoals operatie assistenten, anesthesie medewerkers, intensive care- en dialyse verpleegkundigen. We zijn voortdurend op zoek naar ervaren professionals Zekerheid: High Care Detachering is lid van de ABU (Algemene

die er bewust voor kiezen flexibel te worden ingezet.

Bond van Uitzendbureaus) en we voldoen aan

We bieden je graag een dienstverband aan met High Care.

de NEN 4400-1 norm. Dit keurmerk garandeert

We zijn sterk, betrouwbaar en deskundig.

dat je bij ons in veilige en deskundige handen bent. CAO:

we volgen voor 100% de CAO ziekenhuizen.

High Care Detachering tracht voortdurend op innovatieve

Salaris:

We betalen 15% boven CAO inschaling en een

wijze te blijven voldoen aan de wensen van onze

5% eindejaarsuitkering.

opdrachtgevers. Zo worden wij regelmatig gevraagd

Loon gaat altijd door! Ook tijdens ziekte of tussen

onze mobiele operatie teams in te zetten om wachtlijsten

twee opdrachten.

weg te werken, productiepieken op te vangen of

Garantie:

Flexibiliteit: We vragen een flexibele basishouding en daar hoort

continuïteit te waarborgen.

een leaseauto bij. Bijblijven: Premie:

(Bij)scholing vinden we belangrijk, we organiseren

Heb je belangstelling om eens vrijblijvend te praten over

zelf veel en je krijgt een persoonlijk studiebudget.

wat High Care Detachering voor jou als professional

Als je in vaste dienst komt ontvang je een

kan betekenen? Vraag dan nu een brochure aan, bekijk de

fikse welkomstpremie.

website of bel voor een persoonlijke kennismaking.

Hoofdkantoor Rotterdam, Postbus 25011, 3001 HA Rotterdam, Westersingel 103, 3015 LD Rotterdam, T 010 225 11 13, F 010 225 01 68, E [email protected], www.highcaredetachering.nl

Collega: Operatieassistent Leslie Leideritz begon zijn loopbaan als keukenhulp. Loodgieten Bypass in het brein. Wees alert Antibiotische profylaxe

Recommend Documents