Collectieve gebiedsontwikkeling
Gemma van der Ploeg 1 november 2011
Collectieve gebiedsontwikkeling
? Wil je snel lopen, loop dan alleen Wil je ver komen, loop dan samen
Zes blinde mannen en een olifant Zes mannen uit India Die hielden van leren Zij kwamen bij een olifant en wilden die observeren Ze waren allemaal blind Hoe zouden zij zich weren De eerste viel tegen zijn flank en riep dit is een muur De tweede voelde hem aan zijn tand en zag ‘m als een speer De derde zat aan zijn slurf en noemde hem een slang De vierde betaste zijn knie en zag ‘m aan voor een boom De vijfde pakte zijn oor en beschouwde ‘m als een waaier De zesde kreeg een zwieper met zijn staart en riep au het is een touw
En zo riepen de mannen allemaal door elkaar En ieder bleef erbij dat hij het goed zag, heel alleen Maar hoewel iedereen een stuk zag, gelijk had er geen één Moraal van dit verhaal: Zoals zo vaak in dit soort strijd Schreeuwt iedereen voor tien Niemand ziet het punt van een ander Met alle gevolgen van dien En dus hebben ze het over een olifant Die zij nooit hebben gezien.
Vrij naar John Godfrey Saxe (1816-1887)
Agenda • • • • • • •
Wat is collectieve gebiedsontwikkeling? Waarom kiezen voor collectieve gebiedsontwikkeling? Wanneer kiezen voor collectieve gebiedsontwikkeling? Wat zijn belangrijke condities voor succes / valkuilen? Hoe ziet een collectief gebiedsontwikkelingstraject eruit? Hoe bepaal je de participanten?. Hoe zorg je dat alle partijen meedoen? Hoe belangrijk is een communicatiestrategie? • Wat als je eenmaal een collectieve gebiedsvisie hebt? • Wat vraagt het van mij als opdrachtgever / participant? • Collectieve gebiedsontwikkeling: een voorbeeld
Wat is collectieve gebiedsontwikkeling?
Collectieve gebiedsontwikkeling
Als alle belanghebbende partijen zich, ieder voor zich en collectief eigenaar voelen van de gezamenlijk ontwikkelde gebiedsvisie en het bijbehorende uitvoeringsprogramma daar vanuit hun eigen organisatie echt naar handelen en bereid zijn tot wederzijdse verantwoording en onderlinge afstemming
Collectieve gebiedsontwikkeling • Kijkt vanuit het geheel • Werkt vanuit een collectieve ambitie waar iedereen profijt van heeft • Maakt gebruik van de volle rijkdom aan ambities, (ervarings)kennis, informatie, middelen en beïnvloedingsmogelijkheden die bij alle partijen aanwezig zijn • Bestaande ideeën krijgen de gelegenheid te gronden en te groeien • Leidt van klagen naar enthousiasme en meedragen • Creëert eigenaarschap en verdieping van de (samenwerkings-) relaties met andere partijen • Zet een vliegwiel in gang
Participatieladder
Positionering collectieve gebiedsontwikkeling
Waarom collectieve gebiedsontwikkeling?
Het gaat erom de brug te bouwen terwijl we erover lopen Robert E. Quinn
Waarom collectieve gebiedsontwikkeling • Door alle onzekerheden van dit moment, valt er nauwelijks nog te plannen • We zullen steeds meer de brug moeten bouwen terwijl we er al over lopen • Dit kan door de energie op te zoeken van mensen en organisaties die bereid zijn te investeren • Iedereen kan een sprong vooruit maken door de aanwezige energie te bundelen in een collectieve, actiegerichte gebiedsvisie, waaraan iedereen zich wil binden om deze te verwezenlijk
Waarom collectieve gebiedsontwikkeling
Ontwikkelingen versnellen Toekomst is niet te voorspellen
Taaiheid vraagstukken neemt toe
Veel belanghebbenden fragmentatie
Grote diversiteit onuitgesproken normen, waarden, ambities
Waarom collectieve gebiedsontwikkeling • Gebiedsopgaven overstijgen de verantwoordelijkheid en autoriteit van één van de betrokken partijen • Claimen van de opgave of doorschuiven naar één van de partijen is geen optie • Iedere partij (intern/extern) op zich is in staat de opgave te frustreren • Onderlinge afhankelijkheid is een gegeven Partijen hebben elkaar steeds harder nodig voor het verwezenlijken van hun ambities
Waarom collectieve gebiedsontwikkeling
Wanneer collectief?
Wanneer collectief? Als • er nieuwe of veranderende externe omstandigheden zijn • organisaties een beweging (transitie) naar de toekomst willen/moeten maken • je het gevoel hebt dat de bestaande manier van werken niet meer vruchtbaar is • je de wij-zij cultuur, die tot compromissen leidt, wilt doorbreken en op zoek wilt gaan naar een nieuw perspectief, waar iedereen beter van wordt
Condities voor succes
“The magic is not in the method. It’s in the people who use it.” Marvin Weisbord
Condities voor succes • Bestuurder / opdrachtgever die weet wat zijn eigen ambities zijn én in co-creatie gelooft (durft inhoud los te laten) • Helderheid over de kaders + status resultaat • Een plannings- / regiegroep • Een inspirerende en engagerende opgave • Van begin af aan alle belangen in het proces betrekken • Voldoende tijd voor iedereen om de gezamenlijke opgave te doorgronden en eigen te maken • Duidelijkheid over het te doorlopen traject • Ruimte voor iedereen om verantwoordelijkheid te nemen voor zijn eigen handelen
Condities voor succes uitvoering Heden Wat ga ik / wij bijdragen? Hoe organiseren we e.e.a. met elkaar? Toekomst Wat willen we met elkaar bereiken? Wat moeten we doen om daar te komen?
Verleden Waar komen we / ik vandaan?
Heden Wat komt er op ons / mij af? Waar staan wij/ ik nu? initiatief
Valkuilen •
Meer in het proces willen beheersen dan je vanuit je eigen rol en positie kan beheersen
•
Geen eigen visie
•
De verkeerde vraagstelling
•
De verkeerde deelnemers
•
Onvoldoende borging van het traject bij de participerende organisaties -> geen visie op het eigen belang van samenwerken
•
Procesbegeleider / projectmanager die niet in staat is tot een onafhankelijke rol
Collectief gebiedsontwikkelingstraject
Het kan op veel manieren
Collectief gebiedsontwikkelingstraject
Collectief gebiedsontwikkelingstraject
werk boek werkateliers
miniatelier met alle partijen definitie collectieve opgave
atelier week visie + acties
gebiedsvisie uitvoeringsprogramma + convenant
Hoe bepaal je de participanten?
Hoe bepaal je de participanten?
Centrale opgave
Wie zijn de belanghebbenden?
Hoe bepaal je de participanten? De belanghebbenden: A hebben invloed R
hebben toegang tot resources
E
beschikken over de juiste expertise (kennis en ervaring)
I
hebben informatie die andere niet hebben
N
hebben een bepaalde ‘need‘ en inzicht in consequenties keuzes
Hoe zorg je dat alle partijen meedoen?
Hoe zorg je dat alle partijen meedoen?
•
Inspirerende en engagerende opgave
•
Helder proces
•
Aansprekende uitnodiging - waarin aanleiding, opgave, belang aanwezigheid, proces en werkwijze, te beantwoorden vragen, kaders en het vervolg staan aangegeven
•
Persoonlijke uitnodiging
•
Reuring via social media
Hoe zorg je dat alle partijen meedoen? •
Persoonlijk gesprek door initiatiefnemers + persoonlijke uitnodiging
Belang communicatiestrategie?
Belang communicatiestrategie
• Wees open en transparant naar
iedereen en laat gedurende het gehele traject zien waarmee je bezig bent
• Zet daarvoor alle communicatiemiddelen in die er zijn
• Als je zelf niet voor de juiste
communicatie zorgt, dan vertellen anderen wel je verhaal (positief of negatief)
• Ga ook via social media met mensen in gesprek over de collectieve opgave en hun ambities
Belang communicatiestrategie •
Bepaal met wie je op welk moment in het proces op welke wijze, waarover communiceert Eenrichtingsverkeer
Informeren
Overreden
Bekendmaken
Beïnvloeden
Dialogiseren
Formeren
Tweerichtingsverkeer
Na de collectieve gebiedsvisie
Na de collectieve gebiedsvisie • Lichte coördinatiestructuur gericht op een samenhangende uitvoering van alle projecten en voortgangsbewaking
collectieve gebiedsvisie uitvoeringsprogramma
TAFEL VAN .....
spelregels en afspraken samenwerking
Gezamenlijke communicatiestrategie DOELGROEPEN
borgen en bewaken collectieve ambities
onderlinge afstemming en overleg over projecten
BETROKKENEN
PROJECTEN
definiëren
ontwerpen
voorbereiden
realiseren
leven wonen werken
Na de collectieve gebiedsvisie • Spelregels voor samenwerking ... – open en constructief naar elkaar opstellen – elkaar tijdig informeren over voornemens die invloed kunnen hebben op de collectieve ambities – elkaar voldoende ruimte bieden om op ieders plannen en uitvoering invloed uit te kunnen oefenen – participatie belanghebbenden is way of life, met een voor iedereen aantrekkelijk vormgegeven proces – alle resultaten worden vastgelegd en helder en voor iedereen toegankelijk aangeboden
Wat vraagt het van mij?
?
Wat vraagt het van mij? VAN ...
ik vecht, vlucht of kom tot een wankel compromis met je
... NAAR
we creëren synergie met elkaar, tillen elkaar naar een hoger niveau
ik negeer je of doe alsof ik je respecteer
ik zie mezelf
ik stereotypeer jou
ik zoek je op
ik zie mezelf
ik zie jou
Wat vraagt het van mij?
Wat vraagt het van mij?
Wat DOMEIN VAN TRANSFORMATIE
DOMEIN VAN VERANDERING
binnenwereld
zichtbaar gedrag
cultuur
systemen en processen Bron: Ken Wilber
Collectieve gebiedsontwikkeling
Een voorbeeld
Gebiedsvisie Midden-Delfland® 2025
Startsituatie • Enige nog authentiek polderlandschap in Randstad Zuidvleugel • Ontwikkelingen – einde Reconstructiewet – nieuwe gemeente Midden-Delfland – laatste visie 25 jaar oud • > 60 belanghebbende partijen • Uiteenlopende claims – water, wonen, werken, verkeer glastuinbouw, veeteelt, recreatie, natuur, cultuur-historie • Worstelende wethouder: hoe op een vernieuwende manier al deze opgaven tegemoet te treden?
Het traject
Iedereen pakt zijn projecten op Kwartiermaker verbindt activiteiten
6
Wethouder ziet participatie als een kans
1
gemeenteraad stelt gebiedsvisie unaniem vast
Werkconferentie vindt plaats, Resultaat: collectieve gebiedsvisie en uitvoeringsprogramma
Belanghebbenden definiëren met elkaar collectieve opgave
5
2
4
3
Hij nodigt sleutelfiguren uit een regiegroep te vormen
Regiegroep organiseert m.b.v. planningsgroep het proces + communicatieactiviteiten
Het traject
Voorbereiding conferentie / werkatelier Uitnodiging
Krant met visies uiteenlopende partijen
Pas met recht op beperkte middelen voor voorbereidende activiteiten participanten
Werkconferentie in een stal midden in het gebied
Effect van het proces ...
Merkbaar: iedereen ervaart het resultaat als ‘zijn’ resultaat
Effect van het proces ...
Zichtbaar: alle acties worden in onderlinge samenhang uitgevoerd ...
Effect van het proces ...
Voelbaar : iedereen committeert zich aan zijn acties...
Collectieve gebiedsontwikkeling
“The magic is not in the method. It’s in the people who use it.” Marvin Weisbord
Collectieve gebiedsontwikkeling Interesse in een workshop, masterclass of training? Neem contact op! Gemma van der Ploeg 06 20393618
www.kaapz.nl pioniers in cocreatie
