CHOP-RITUXIMAB (MABTHERA®) Uw arts heeft u een CHOP-rituximab chemotherapie voorgeschreven in het kader van de behandeling van lymfeklierkanker.
Wat is CHOP-rituximab? Het CHOP-schema is een klassieke behandeling voor verschillende vormen van lymfeklierkanker of “lymfoom”. Het is een chemotherapie, bestaande uit 3 verschillende cytostatica: cyclofosfamide, hydroxydaunorubicine (merknaam: Adriamycine®), vincristine (merknaam: Oncovin®), aangevuld met prednisone, een corticosteroïde. Dit schema wordt vaak gecombineerd met rituximab (merknaam: MabThera®). Rituximab is een immunotherapie (dus geen chemotherapie), die de eigen weerstand activeert om lymfoomcellen aan te vallen. Deze behandeling wordt in principe om de 3 weken toegediend. In totaal worden 6 tot 8 cycli toegediend (dus maximaal 8 x 3 weken). Deze therapie kan ambulant worden toegediend en gebeurt normaalgesproken in het dagziekenhuis. In de regel verblijft u hiervoor bijna een volledige dag in het dagziekenhuis. Daarna dient u thuis nog verder gedurende de 4 volgende dagen prednisone in te nemen. U krijgt de tabletten mee vanuit het ziekenhuis. Het kan zijn dat uw arts beslist u bij de eerste kuur te hospitaliseren op de afdeling met één overnachting.
Praktisch U heeft een afspraak gekregen voor uw eerste toediening in het dagziekenhuis. De eerste toediening van rituximab kan leiden tot onmiddellijke reacties van rillingen en koorts. Vandaar dat het de eerste keer zeer traag wordt toegediend en u de eerste keer kort kan worden opgenomen. In het dagziekenhuis wordt meestal eerst een bloedname verricht en een katheter geplaatst in een bloedvat van de hand of voorarm. We raden aan om een implanteerbaar systeem te laten plaatsen (zgn. poortkatheter), die enkele jaren kan blijven zitten. Het is immers niet wenselijk dat deze producten buiten de bloedvaten treden. Dit kan leiden tot ernstige lokale reacties. Telkens wanneer er bloed genomen wordt of medicatie via infuus gegeven wordt, kan dit via de poortkatheter gebeuren. Zo kunnen pijnlijke prikken tot een minimum beperkt worden. Na het aanprikken wordt u onderzocht door de dienstdoende arts in het dagziekenhuis. Indien dit onderzoek en de resultaten van de bloedanalyse het toelaten, wordt nadien de medicatie toegediend. …
AZ Klina ● Brasschaat AZ Monica ● Antwerpen – Deurne AZ Nikolaas ● Sint-Niklaas AZ Sint-Jozef ● Malle GZA Ziekenhuizen ● Antwerpen – Mortsel – Wilrijk UZA ● Edegem
Iridium Kankernetwerk
[email protected] www.iridiumkankernetwerk.be
Het kan gebeuren dat de dosis van de geneesmiddelen moet worden verminderd of dat de behandeling enkele dagen moet worden uitgesteld. Na de toediening krijgt u de afspraken voor de volgende behandeling mee. Het kan zijn dat u zich de eerste nacht na de toediening wat rusteloos voelt, soms kan dit wat inslaapstoornissen geven. Ook de prednisone, die u gedurende vijf dagen dient in te nemen, kan aanleiding geven tot een opgejaagd gevoel en een rood, soms zelfs gezwollen gezicht. Bij alle chemotherapiekuren worden er schadelijke producten via de urine en stoelgang uitgescheiden. Sluit na het gebruik van het toilet het deksel en spoel twee keer door, om te voorkomen dat andere mensen - en zeker zwangere vrouwen of kinderen - met deze urine en stoelgang in contact komen. Mannen raden wij aan om zittend te plassen. Deze maatregel neemt u gedurende 4 dagen, te beginnen op de dag dat de chemotherapie start. Bij deze chemotherapie kan een rode verkleuring van de urine optreden; dit wordt veroorzaakt door de toediening van hydroxy-daunorubicine (Adriamycine®). U doet er goed aan om gedurende de eerste 24 uur na de chemotherapie veel te drinken (minstens 1,5 à 2 liter, bij voorkeur water).
Mogelijke nevenwerkingen Bij sommige mensen treedt er een lichamelijke reactie op tijdens of kort na de toediening van van rituximab, maar dit komt zelden voor:
Koorts, rillingen, beven (vooral mogelijk bij de eerste toediening)
Blaren op de huid, al dan niet met jeuk
Buikpijn (abdominale pijn) door maagirritatie, misselijkheid en braken
Hoofdpijn
Ademhalingsmoeilijkheden, gevoel van zwelling in de mond en keel, ontsteking van het neusslijmvlies
Onregelmatige hartslag, bloeddrukverandering
verergering
van
reeds
bestaande
hartaandoeningen,
Tijdens de daarop volgende behandelingen neemt de frequentie van deze reacties af. Wanneer u denkt een bijwerking te ervaren (ook al is die niet vermeld), meld dit dan onmiddellijk aan de arts of de verpleegkundige. Na de toediening van CHOP-rituximab® kunt u in meer of mindere mate de volgende nevenwerkingen ervaren:
Misselijkheid en braken: Misselijkheid en braken zijn een veel voorkomende nevenwerking van dit schema. Voorafgaand aan de chemotherapietoediening zelf worden twee à drie medicijnen (antibraakmiddelen en een cortisonederivaat) toegediend langs het infuus. Dit is meestal voldoende om de misselijkheid en het braken tegen te gaan. Toch worden u nog tabletten meegegeven die u thuis verder dient in te nemen. Als u gedurende meerdere dagen deze middelen gebruikt, kan dit tot obstipatie (verstopping) leiden. Soms kan er milde hoofdpijn optreden. U kunt dan best wat paracetamol (Dafalgan®) gebruiken. Bent u toch nog misselijk, dan kan Primperan® (10 mg) of Litican® (50 mg) worden gebruikt. Deze medicijnen mogen samen met uw andere medicatie ingenomen worden. De standaarddosis voor deze middelen is driemaal daags 1 tablet vóór de maaltijd. Indien nodig, mag de dosis Litican® verhoogd worden tot maximaal 3x2 tabletten per dag. Er bestaan smelttabletten, tabletten, siroop en suppositoria (wat soms handig kan zijn).
CHOP-rituximab
Versie 29-04-2016
2/5
Obstipatie of verstopping: Om obstipatie tegen te gaan, wordt aangeraden veel te drinken, ook warme dranken (warm water helpt soms). Drink ’s morgens vers geperst appelsiensap, en eet extra fruit bij het ontbijt zoals kiwi’s, pruimen, druiven,… Neem als tussendoortje gedroogde rozijnen, abrikozen of pruimen. Vraag uw arts of u vezelrijke voeding mag nemen, zoals volkoren producten, rauwe groenten, vers fruit. Na een recente darmoperatie kan vezelrijke voeding namelijk nog te vermijden zijn. Maak gebruik van olijfolie. Als u 2 dagen geen stoelgang hebt gehad, is het aangewezen om een beroep te doen op een hulpmiddel of geneesmiddel. Als u goede resultaten hebt met bepaalde middelen zoals kruidenthee, vezelsupplementen,… mag u die gerust innemen. De volgende middelen kunnen we aanbevelen en zijn onschadelijk voor de darmen bij langdurig gebruik: o Movicol®: 1 tot 2 zakjes per keer per dag o Forlax®: 1 tot 2 zakjes per keer per dag o Duphalac® of lactulose-siroop: 1 tot 2 soeplepels per dag o Duphalac dry®: 1 tot 2 zakjes per keer Denk eraan om steeds voldoende vocht bij deze middelen in te nemen om hun werking te bevorderen.
Onderdrukking van het beenmerg: Chemotherapie kan het beenmerg onderdrukken, waardoor u een tekort krijgt aan rode bloedcellen, witte bloedcellen en/of bloedplaatjes. De onderdrukking is meest uitgesproken (het dieptepunt, ook wel nadir genoemd) tussen dag 10 en 14 na toediening van de chemotherapie. o Bloedarmoede (anemie) of een tekort aan rode bloedcellen: Bloedarmoede leidt tot vermoeidheid. Meestal herstelt dit spontaan; bloedtransfusie is zelden nodig.
een
o Een tekort aan witte bloedcellen: Een tekort aan witte bloedcellen maakt u zwakker in uw afweer tegen verschillende infectieziekten, waardoor infecties veel moeilijker door uw eigen afweer overwonnen kunnen worden. U dient dan ook bij koorts (>38°C), rillingen of algemeen ziektegevoel direct contact op te nemen met uw huisarts of het ziekenhuis. Indien u niemand kunt bereiken, dient u zich aan te melden op de afdeling spoedgevallen van ons ziekenhuis. Uw bloed zal gecontroleerd worden en indien het aantal witte bloedcellen veel te laag is, kan het zijn dat u moet worden gehospitaliseerd om langs intraveneuze weg (langs de ader) antibiotica toegediend te krijgen. Indien het aantal witte bloedcellen ernstig gedaald is, bestaat de mogelijkheid om met onderhuidse spuitjes een product toe te dienen dat de productie van witte bloedcellen stimuleert. o Een tekort aan bloedplaatjes: Een ernstig tekort aan bloedplaatjes treedt zelden op. Tekenen van abnormale bloedingsneiging (bijv. bloedneus, blauwe plekken, onderhuidse bloedinkjes, tandvleesbloedingen,…) moeten steeds dringend gemeld worden. Het regelmatige gebruik van andere geneesmiddelen die een effect hebben op de bloedstolling, moet worden vermeden tijdens de behandeling. Bespreek steeds alle geneesmiddelen die u gebruikt of wenst te gebruiken met de arts die u onderzoekt tijdens elk bezoek aan het dagziekenhuis. Het gaat hierbij vooral om middelen zoals Sintrom®, Marcoumar®, Plavix®, Aspirine®, Sedergine®, Perdolan compositum®, en ook bepaalde ontstekingswerende middelen. Bij koorts of pijn kan wel paracetamol gebruikt worden.
Haarverlies: Tijdens de chemotherapie kan haarverlies optreden. Bij de meerderheid van de patiënten geeft dit aanleiding tot volledig haarverlies. We beschikken op onze dienst over ijskappen.
CHOP-rituximab
Versie 29-04-2016
3/5
Door afkoeling van de hoofdhuid wordt het risico op haaruitval verminderd. Indien u dit wenst te gebruiken, zult u enkele uren langer in het ziekenhuis moeten blijven. U kunt dit best bespreken met de artsen en verpleegkundigen van het dagziekenhuis oncologie.
Mucositis of slijmvliesirritatie: Chemotherapie kan in wisselende mate de slijmvliezen aantasten (oogvlies, mond-keelneusholte, slokdarm, maag- en darmwand, vaginaslijmvlies). Zo nodig zal u een spoelmiddel voorgeschreven worden (Iso-Betadine®, Corsodyl®, magistrale bereiding…). Wanneer er sprake is van een schimmelinfectie, zal u ook hiervoor een behandeling voorgeschreven krijgen (Diflucan®, Sporanox®, Nystatine®,…). Meld eventuele klachten in ieder geval bij uw volgend bezoek aan het dagziekenhuis.
Zenuwpijnen: Naarmate u meer kuren krijgt toegediend, kunnen er gevoelsstoornissen ontstaan, meestal ter hoogte van de vingertoppen en tenen, soms uitbreidend naar de voetzolen. Deze gevoelsstoornissen kunnen een tintelend gevoel veroorzaken en/of voosheid. Deze tintelingen kunnen pijnlijk en hinderlijk zijn bij het uitvoeren van fijne bewegingen zoals naaien, knopen dicht doen of veters knopen. Indien de gevoelsstoornissen gelokaliseerd zijn ter hoogte van de voeten, kunt u hinder ondervinden bij het stappen. Soms zal uw arts dan beslissen om de dosis of de toedieningswijze van de behandeling aan te passen.
Effect op menstruatie en vruchtbaarheid: o Voor vrouwen met lymfeklierkanker: Tijdens de chemotherapie worden de menstruaties in de regel onregelmatig en blijven ze vaak uit. Dit kan definitief zijn. Soms, eerder bij jongere dames, is er nauwelijks beïnvloeding van de menstruele cyclus of herstelt deze zich na het beëindigen van de chemotherapie (soms pas na 1 jaar). Een zwangerschap is niet verenigbaar met chemotherapie (te groot risico voor de vrucht) en is evenmin wenselijk zo snel na de diagnose. Er zal dus altijd voor een adequate anticonceptie gezorgd dienen te worden, ook als de menstruatie (tijdelijk) uitblijft. o Voor mannen met lymfeklierkanker: Chemotherapie kan schade aan spermacellen toebrengen. Een adequate anticonceptie tot 1 jaar na de chemotherapie is daarom aangewezen. U dient gebruik te maken van een goede bescherming, zoals een condoom, zodat een zwangerschap bij uw partner wordt vermeden.
Vermoeidheid: Vermoeidheid kan optreden als gevolg van de behandeling, maar is ook een gevolg van uw ziekte. Zeker bij bloedarmoede kan er toegenomen vermoeidheid en verminderde uithouding ontstaan. Het is belangrijk dat u naar uw lichaam luistert en zo nodig bijvoorbeeld een middagpauze inlast. Probeer echter indien mogelijk een normaal dagritme aan te houden.
Gevoeligheid voor zonlicht: Chemotherapie zorgt ervoor dat de huid gevoeliger wordt voor de zon, waardoor ze sneller verbrandt. In de praktijk wil dit zeggen dat zonnebaden tijdens de warme middagzon af te raden is, maar dat beperkte zonneblootstelling mits goede protectie wel kan (hoge zonnefilter). In zeldzame gevallen ontstaan door teveel zon pigmentvlekken in het gelaat vergelijkbaar met een zwangerschapsmasker.
Lange termijn effecten Bij elke chemobehandeling is er een beperkt risico op lange termijnstoxiciteit, maar dit weegt geenszins op tegen het te verwachten voordeel van deze behandeling in het kader van uw ziekte.
CHOP-rituximab
Versie 29-04-2016
4/5
Vermindering van de hartfunctie: Wanneer de totale dosis hydroxydaunorubicine gegeven aan een patiënt een bepaalde waarde overschrijdt, stijgt het risico op hartverzwakking. Echter bij een normale dosering van 6 tot 8 cycli CHOP wordt deze kritische drempel niet bereikt. Bij oudere patiënten of bij patiënten met belangrijk hart- en vaatlijden is een grondige evaluatie van de hartfunctie voor de start van de chemotherapie aangewezen.
Leukemie: Chemo- en radiotherapie kunnen verantwoordelijk zijn voor een stijging van het risico op leukemie op lange termijn. Het uiteindelijke risico blijft echter zeer laag en is veel lager dan het te verwachten voordeel voor een patiënt met lymfeklierkanker.
www.iridiumkankernetwerk.be
Deze brochure/folder werd met zorg samengesteld en is zuiver informatief van aard. Aangezien de medische wetenschap zeer snel evolueert, kunnen geen garanties worden geboden m.b.t. de volledigheid van de inhoud van deze brochure/folder. De informatie in deze brochure/folder is algemeen van aard en dient te worden begrepen als aanvulling op de specifieke (mondelinge) informatie van de behandelend arts. De medische praktijk is geen exacte wetenschap, zodat een opsomming van mogelijke complicaties in deze brochure/folder nooit volledig kan zijn. Door de arts kan geen verbintenis worden aangegaan over het uiteindelijke resultaat van de beschreven behandeling.
CHOP-rituximab
Versie 29-04-2016
5/5
