Change the world drinking. Jaarverslag Fair Trade Original België

Change the world drinking

Jaarverslag 2007. Fair Trade Original België.

2

Inhoudsopgave Voorwoord  1. Wat doet Fair Trade Original? 2. Ontwikkelingen bij de handelspartners 3. Ontwikkelingen in de Belgische markt 3.1. Assortiment 3.2 Verkoopkanalen 4. Fair Trade Original in cijfers 4.1 Omzetten 4.2 Balans en resultatenrekening 5. Interne organisatie 6. Toekomstplannen 7. Ontwikkelingshandel in de praktijk

3 4 5 9 9 10 11 11 12 15 16 17

3

Voorwoord Het gaat goed met de eerlijke handel. Nooit in haar 40-jarige geschiedenis kende de verkoop zo’n vlucht en nooit bereikte fairtrade met haar handelsmodel zoveel producenten in het Zuiden. Fairtrade zal steeds een niche blijven, maar de niche groeit flink. Fair Trade Original was een pionier in de fairtrade-markt. Mede daarom is het erg interessant om te kijken naar de rol van deze pioniersorganisatie nu onze manier van handel drijven (gedeeltelijk) is overgenomen door meerdere, vaak grotere spelers. Af en toe roept er iemand dat de pioniers nu zichzelf kunnen opdoeken. Fair Trade Original denkt daar anders over. Onze sterkte ligt net in de jarenlange ervaring die we hebben met onze partners. We combineren die ervaring met een professionele verkoopploeg in België. Zo slagen we er in om meer en meer een referentie te worden als groothandel van fairtrade-producten. We evolueren snel naar een meer marktgerichte organisatie. We gaan samen met onze klanten op zoek naar producten die zij nodig hebben. En van onze producenten maken we tegelijkertijd langzaam maar zeker sterkere spelers op de (export)markt. Op die dubbele manier zullen we ook de komende jaren een voortrekkersrol blijven spelen. Erik Devogelaere Directeur Fair Trade Original België vzw

Voorwoord

4

1. Wat doet Fair Trade Original?

1. Wat doet Fair Trade Original? Fair Trade Original is een groothandelsorganisatie in eerlijke producten, die een brugfunctie vervult tussen de producenten in de ontwikkelingslanden en de consumenten op de Europese markt. Fair Trade Original Neder­ land ontwikkelt in samenwerking met haar handels­ partners en de producenten nieuwe producten waarmee ze een breed scala van klanten wil bereiken. De organisatie verzorgt de invoer, opslag en de distributie op de Nederlandse markt. Fair Trade Original België, dochter­ organisatie van Fair Trade Original Nederland, verzorgt de distributie op de Belgische markt.

Ontwikkelingshandel Fair Trade Original staat voor handel die ontwikkelt. Het unieke concept ontwikkelingshandel stelt producenten in staat zich te ontwikkelen door werkgelegenheid te creëren, inkomens te verbeteren en sociale ontwikkeling op gang te brengen, biedt handelspartners kans op een betere marktpositie en geeft consumenten de gelegenheid dit mogelijk te maken. Ontwikkelingshandel richt zich daarmee op drie doelgroepen, die ieder een schakel vormen in de keten: producent, handelspartner en consument. Producenten Boeren, ambachtslieden en werknemers van bedrijven zijn onze hoofddoelgroep. Ons doel is de markttoegang voor hun producten te vergroten. Dit schept werkgelegenheid, verbetert inkomens en brengt sociale ontwikkeling op gang, waardoor de levensstandaard van de producenten verbetert. De diversiteit en de kwetsbaarheid van de doelgroep maakt het niet altijd makkelijk om vat

te krijgen op de omstandigheden die kunnen leiden tot verbetering van hun positie. Hier ligt onze grootste uit­ daging: het bewerkstelligen van duurzame verbetering in de meest complexe en meest kwetsbare schakels in de keten. Handelspartners De handelspartners – marketing- en exportorganisaties, (unies van) coöperaties, fabrieken, middelgrote en kleine bedrijven in Afrika, Azië en Latijns-Amerika – zijn een onmisbare schakel in de keten en vormen daarom een belangrijke doelgroep. Deze organisaties zijn van belang voor de handel en stellen ons in staat om ontwikkeling bij onze hoofddoelgroep – de producenten – op efficiënte en effectieve wijze te bereiken. Daarom willen wij de positie van deze handelspartners versterken: door handel, bedrijfseconomische training en advies. Consumenten Consumenten maken ontwikkelingshandel mogelijk. Zij zijn net als producenten en handelspartners van vitaal belang. De consument die Fair Trade Original koopt, wil in de eerste plaats een goed en aantrekkelijk product. Fair Trade Original geeft dat product meerwaarde door de mogelijkheid hiermee een bijdrage te leveren aan ontwikkeling en door informatie over de culturele achtergrond, de authentieke productie­technieken en de bijzondere betekenissen en gebruiks­ mogelijkheden.

Onze visie Armoede en ongelijke verdeling van rijkdom in de wereld vormen een belangrijk obstakel voor het welzijn van het individu en de gemeenschap waarin het leeft, staan ontwikkelingen in de weg, en vormen een voortdurende bron van spanningen en tegenstellingen tussen individuen en groepen in de samenleving.

Onze missie Fair Trade Original wil via ontwikkelingshandel in samenwerking met geselecteerde handelspartners en producenten in Afrika, Azië en LatijnsAmerika een positieve bijdrage leveren aan de bestrijding van armoede. Hierbij staan positief rendement, duurzaamheid in de relatie, zelfstandigheid en eigenwaarde voor de producenten en handelspartners voorop.

5

2. Ontwikkelingen bij de handelspartners

2. Ontwikkelingen bij de handelspartners Om ontwikkelingshandel bij handelspartners in Azië, Afrika en Latijns-Amerika gestalte te geven, beschikt Fair Trade Original over een aantal, voornamelijk zelf ontwikkelde, instrumenten. Het begint met een Economic Business Analysis, die meet waar een bedrijf of organisatie staat en waar de belangrijkste knelpunten voor verdere groei zitten. Op grond daarvan wordt een Business Development Plan opgesteld. Om binnen dit plan knelpunten aan te pakken en te werken aan capaciteitsopbouw wordt het KLIMMMOPS model gehanteerd. Vervolgens zijn er methodes ontwikkeld om te meten welke ontwikkelingen hebben plaatsgevonden en welke effecten dat heeft. Het KLIMMMOPS model staat uit­ gewerkt in het kader hiernaast. In de overzichten op pagina 6, 7 en 8 staat aangegeven in welke onderdelen er in 2007 programma’s zijn uitgevoerd bij de betreffende handelspartners. De ontwikkelingsprogramma’s vinden plaats vanuit de moederorganisatie in Nederland en worden grotendeels extern gefinancierd. In 2007 bood voornamelijk het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken substantiële financiële steun. Meer info vind je in het jaarverslag 2007 van Fair Trade Original Nederland op www.fairtrade.nl > Over Fair Trade Original.

KLIMMMOPS model Fair Trade Original helpt handelspartners blijvend sterker in de markt te staan. Deze capaciteitsopbouw volgens het KLIMMMOPS-model richt zich op: Kwaliteit: kwaliteit van producten en productieprocessen is basisvoorwaarde om kansrijk te zijn op de exportmarkt. Daarom wordt een kwaliteitszorgsysteem ontwikkeld en ingevoerd. Logistiek: verbetering van planning en logistiek, en met name de efficiency van (productie)processen, staan in het leerproces voorop. Zo worden handelspartners betrouwbare leveranciers. Informatie: Fair Trade Original ontwikkelt op maat gesneden informatiesystemen voor handelspartners, waarin managementinformatie, marktinformatie en gegevens over klanten, producenten en toeleveranciers van grondstoffen worden opgeslagen. Management: aandacht voor financieel management en kostprijsberekeningen. Marketing: maken en uitvoeren van marketingplannen, om nieuwe afnemers binnen te halen en bestaande klanten vast te houden.

Monitoring: op maat gesneden, eenvoudige en heldere Interne Controle Systemen stellen handelspartners in staat hun eigen zakelijke ontwikkeling én de ontwikkelingen bij producenten te volgen en bij te stellen. Organisatie: de interne organisatie, zoals de structuur en de werksystemen, wordt verbeterd om meer efficiency en effectiviteit te behalen. Productontwikkeling: zowel voor geschenkartikelen als voeding is het cruciaal om aan de vraag uit de markt naar voortdurende vernieuwing te kunnen voldoen. Handelspartners worden getraind in het ontwikkelen van nieuwe producten, assortimenten en collecties. Daar waar nodig worden lokale ontwerpers opgeleid. Sociaal: om de sociaal-economische positie van de boeren, ambachtslieden en werknemers structureel te kunnen volgen en waar nodig te verbeteren, is een evaluatiesysteem opgezet. De uitkomsten van de evaluaties vormen de basis voor concrete actieplannen. Dit systeem wordt toegepast bij handelspartners die niet FLO-gecertificeerd zijn (en dus niet het Max Havelaar keurmerk hebben).

6

2. Ontwikkelingen bij de handelspartners

Overzicht handelspartners Fair Trade Original 2007 Afrika Handelspartner

Land

Product

KLIMMMOPS

Sidama

Ethiopië

Koffie

M2

Mango True Mirage Ltd.

Kenia

Beelden, houtwerk

K, M1, O, S

Kuapa Kokoo

Ghana

Cacao

M2

Kasinthula Cane Growers

Malawi

Suiker

M2

Mauritius Sugar Syndicate

Mauritius

Suiker

K, I, M1

Primary Societies UNEX

Oeganda

Koffie

M2, M3, O

Eswatini Swazi Kitchen

Swaziland

Conserven

K, M1, M3, S

Mikono

Tanzania

Beelden

K, M1, M2, O

K.C.U.

Tanzania

Koffie

O

K.N.C.U.

Tanzania

Koffie

M2, S

K.D.C.U.

Tanzania

Koffie

O

Mufindi Tea Estate

Tanzania

Thee

M2, O, S

ARDA/Katiyo Tea Estate

Zimbabwe

Thee

–

Crystal Candy Ltd.

Zimbabwe

Bonbons

–

Granor Passi

Zuid-Afrika

Appelsap

M2, M3, O

Summerpride Foods Ltd.

Zuid-Afrika

Ananas

M1, M3, O

Turqle Trading

Zuid-Afrika

Culinair

K, M1, M3, P, S

Citrusdal Cellars

Zuid-Afrika

Wijn

M1, M3, I, O, S

Camien Tea

Zuid-Afrika

Rooibos

M2, O, S

Faure Holdings/Ruitersvlei

Zuid-Afrika

Wijn

K, I, M2, S

In dit overzicht staan de handelspartners bij wie Fair Trade Original in 2007 rechtstreeks inkocht en/of ontwikkelings­ programma’s heeft uitgevoerd. Een deel van het assortiment wordt ingekocht via collega­f airtrade-organisaties in Europa, waarbij zij zowel de inkoop als de begeleiding verzorgen. In dat geval staat de handels­ partner niet in deze lijst vermeld. De letters in de kolom KLIMMMOPS verwijzen naar de elementen waaraan in 2007 bij de betreffende partner is gewerkt: K=Kwaliteit L=Logistiek I=Informatie M1=Marketing M2=Management M3=Monitoring O=Organisatie P=Productontwikkeling S=Sociaal

7

Azië Handelspartner

Land

Product

KLIMMMOPS

BRAC/Aarong

Bangladesh

Kaarsen, textiel e.a.

L, S

Dhaka Handicrafts

Bangladesh

Mandwerk

L

Saffy Handicrafts

Filippijnen

Cadeaus

–

Preda Fair Trade Products

Filippijnen

Mango

–

CRC Exports Private Ltd

India

Sjaals, leer e.a.

–

Equitable Marketing Association

India

Sjaals, instrumenten e.a.

L

Sasha Exports

India

Accessoires, cadeaus e.a.

L, M1, S

S.I.P.A.

India

Cadeaus

M1, S

TARA Projects

India

Sieraden, cadeaus

L, M1, M2

Fed. of Tibetan Cooperation’s in India Ltd.

India

Sieraden, noedels e.a.

M1, M3, O

Sunstar Overseas Ltd.

India

Basmati Rijst

M3, O

United Niligiris Tea Estate

India

Thee

I

Nadukkara Agro Processing Company Ltd

India

Ananassap

M1, M2, M3, O, S

Pt. Teduh Mitra Utama

Indonesië

Cadeaus

M3

Mahaguthi

Nepal

Aardewerk, papier

M1, M3, P

Yak & Yeti Enterprises Pvt Ltd

Nepal

Zilver, cadeaus

M3, S

PODIE

Sri Lanka

Kruiden

M1, M2

Stassen Natural Food/Bio Tea Project

Sri Lanka

Thee

M2, O

Colombo Tea Blenders

Sri Lanka

Thee

K, M1, M3, O

Ma’s Tropical Foods

Sri Lanka

Kruiden

M1, O, P

Y–Development Cooperation Co.Ltd

Thailand

Cadeaus

M1, S

Sang Arun Ceramic Co. Ltd

Thailand

Aardewerk

K, M1, S

Kasama Trading Co. Ltd.

Thailand

Aardewerk

S

Progressive Farmers Association

Thailand

Rijst

K, M1, M2, O

Mai Vietnamese Handicrafts

Vietnam

Cadeaus

M3, S

2. Ontwikkelingen bij de handelspartners

Met een aantal handelspartners is de relatie beëindigd: Copal Mexican Handicrafts & Gifts in Mexico vanwege een relatief hoog prijsniveau; Asha Handicrafts in India vanwege te kleine volumes; Apikri en Arumdalu in Indonesië vanwege teleurstellende resultaten op het gebied van kwaliteit en productontwikkeling. Bij de Union Progresista Artesanal en Xochiquetzal in Mexico, Mikono in Tanzania, Crafts Recource Center en Equitable Marketing Association in India is aangekondigd dat de inkooprelatie in de loop van 2008 wordt beëindigd vanwege structureel tegenvallende verkoopresultaten. Met exit-strategieën steunt Fair Trade Original deze partners in het zoeken naar nieuwe afnemers.

8

Latijns-Amerika Handelspartner

Land

Product

KLIMMMOPS

La Riojana Coop.

Argentinië

Wijn

I, P

Crisil S.R.L.

Bolivia

Glaswerk

M3, P

C.A.I. Campesino Ltda.

Bolivia

Noten

M2

C.A.V. Cureco/Vinos Los Robles

Chili

Wijn

I, P, S

Vinos Lautaro

Chili

Wijn

M1, O

Apicoop

Chili

Honing

–

Coocafé

Costa Rica

Koffie

K, M3

CPA Jose Marti

Cuba

Sap

I

Conacado

Dominicaanse Republiek

Cacao

K

Artesa Arte en Ceramica

Ecuador

Aardewerk

M1, M2, M3, O

CREARTE S.A.

Guatemala

Cadeaus

M1, P

COPIASURO

Guatemala

Honing

M1, P

Fedecocagua

Guatemala

Koffie

M3

Manos Campesinas

Guatemala

Koffie

M1

Union Progresista Artesanal

Mexico

Sieraden

O

Xochiquetzal S.A. de C.V.

Mexico

Beelden

M1, P

Compras

Mexico

Koffie

K, M1, O

Cecocafen

Nicaragua

Koffie

M1, M2

Prodecoop S.A.

Nicaragua

Koffie

K, M1, M2

Allpa S.A.

Peru

Cadeaus

M1, M2, M3, O, S

Cocla

Peru

Koffie

I, M1, M2, M3, O

2. Ontwikkelingen bij de handelspartners

In 2007 is contact gezocht met nieuwe fruitleveranciers voor vruchtensap. In Latijns-Amerika en Zuid-Afrika hebben inven­ tarisaties plaatsgevonden van potentiële leveranciers, in Azië is contact gelegd met het Thaise verwerkingsbedrijf Samroiyod en met de toeleverende Cooperative Fair Trade Pineapple ­Producer Group. De eerste stappen tot samenwerking zijn hier gezet. Een nieuw handelscontact kwam tot stand met Sunstar Overseas, leverancier van Basmati rijst.

9

3. Ontwikkelingen op de Belgische markt

3. Ontwikkelingen op de Belgische markt 3.1 Assortiment Het assortiment van Fair Trade Original bestaat uit 3 productgroepen: koffie, voeding en geschenkartikelen. Koffie Het koffie-assortiment bevat een waaier van koffiesoorten (mokka, dessert, dessert royal, cafeïnevrije en biologische koffie) voor klein- en grootverbruik. Een aanbod dat de hele range van koffiezetapparaten en koffieautomaten bestrijkt: van zetkoffie in twee maalgraden, over instant en verschillende fresh brew-koffies, tot espressobonen. Voeding Na een succesvolle restyling van de verpakkingen in 2006 biedt Fair Trade Original een mooi en breed assortiment voedingsproducten aan: thee, broodbeleg, ­kruidenierswaren, kruiden, snoepwaren, wijnen, vruchtensappen, noten en chips, etc. In 2007 ontwikkelde Fair Trade Original een aantal nieuwe producten met een grote marktpotentie: stroopwafels, geschenkverpakkingen thee, choco crispies en basmatirijst. Geschenkartikelen Het assortiment bestaat uit serviezen en glaswerk, woondecoratie, sieraden en accessoires, persoons­ artikelen, speelgoed en papierwaren. Fair Trade Original Nederland nam in 2007 drastische beslissingen inzake het geschenkenassortiment. Wegens rentabiliteitsproblemen werd besloten het aantal producten te halveren en een hogere afzet per product na te streven. Om succesvol te zijn is extra ingezet op productontwikkeling.

Elk jaar komen er 500 nieuwe producten bij en evenveel lopen er uit. Voor Fair Trade Original België was deze inkrimping van het assortiment bij de Nederlandse moederorganisatie een grote verandering. Om aan de vraag naar eerlijke geschenkartikelen op de Belgische markt te kunnen voldoen, is Fair Trade Original een samenwerking gestart met andere leveranciers. Basisvoorwaarde is dat de leverancier lid is van IFAT (International Federation of Alternative Trade, de wereldwijde koepel van eerlijke handelsorganisaties). Zo verkocht Fair Trade Original in België in 2007 de producten van De Evenaar (NL), Mira (NL), Contigo (DU) en Kanika (NL). Overige producten Dit zijn een aantal producten die Fair Trade Original ter volledigheid aanbiedt aan de klanten. Koffietoebehoren (filters, reinigingstabletten, melk), kalenders, agenda’s en wenskaartjes vallen in deze productgroep.

Omzetverdeling 2007 (Omzet 2007 = € 2.293.000) 3% 10% Geschenkartikelen 37%

Koffie Voeding 50%

Horeca Expo Gent: 18-22 november Tijdens deze profes­ sionele beurs voor horeca en groot­ verbruik laat Fair Trade Original poten­ tiële ­klanten kennis­ maken met het koffieassor­timent.

Overige

10

3.2 Verkoopkanalen Out-of-Home Onder Out-of-Home verstaat Fair Trade Original alle klanten die ‘op het werk’ producten gebruiken. Het belangrijkste product is koffie. In samenwerking met gespecialiseerde bedrijven die instaan voor de machines en de service, levert Fair Trade Original koffie aan tal van bedrijven en instellingen. Idé Coffee Systems, Aramark, Drink-O-Mat, Maas International, ISS Catering en Chips Service zijn de grootste partners. Daarnaast heeft Fair Trade Original veel klanten (bedrijven, instellingen, overheden) die rechtstreeks beleverd worden. Vino Mundo is de belangrijkste verdeler van de wijnen. De professionele sommelierervaring van de zaakvoerder biedt een unieke meerwaarde. In de Out-of-Home merkt Fair Trade Original een groeiende interesse in geschenkartikelen. Klanten kiezen meer en meer voor gepersonaliseerde relatiegeschenken en fundraisingproducten. In het najaar biedt Fair Trade Original ook kerstpakketten aan. Oxfam-Wereldwinkels Een groot deel van de geschenkartikelen van Fair Trade Original wordt verdeeld via het netwerk van de 200 Vlaamse Oxfam-Wereldwinkels, een sterke basis­ beweging met 7.500 vrijwilligers. De vooral vrouwelijke vrijwilligers komen de meeste producten zelf aankopen in de grote Cash & Carry in Bierbeek.

Retail Essenza is de eerste Belgische winkelketen die een breed scala aan producten van Fair Trade Original heeft opgenomen. In de 13 winkels zijn verschillende soorten snoepjes, culinaire delicatessen, koffie en thee te verkrijgen. Carrefour startte in het najaar 2007 met een private label-lijn “Carrefour-Solidair”. Voor de koffie, thee en boodschappentassen kozen zij voor Fair Trade Original als leverancier.

3. Ontwikkelingen op de Belgische markt

Omzetverdeling 2007 (Omzet 2007 = € 2.293.000)

6% 6%

6% 36%

Out-of-Home Oxfam-Wereldwinkels Particulieren

Particulieren Particuliere klanten zijn welkom in de Cash & Carry in Bierbeek. Omdat Fair Trade Original een groothandel is zijn er geen speciale marketingacties op deze doelgroep gericht.

Retail 46%

Overige

Jieha! Samen met Vlajo (Vlaamse Jonge Onderne­mingen) werkt Fair Trade Original mee aan het Jieha!-project. Jieha! staat voor Jong Initiatief Ethische Handel. Hiermee biedt Vlajo aan honderden scholieren de mogelijkheid om een leeronderneming op te starten en fairtrade-­producten te verkopen binnen de school. Medeleerlingen maken kennis met eerlijke handel en met koffie, voeding en geschenkartikelen van Fair Trade Original.

11

4. Fair Trade Original in cijfers

4. Fair Trade Original in cijfers 4.1 Omzetten

antwoord ondernemen. Een Indiase handelspartner produceerde deze grote order.

De omzet in 2007 bedroeg 2.293.000 € tegenover 2.036.000 € in 2006, een stijging met 13%. Zowel geschenken, koffie als voeding kenden een stijging.

In het Out-of-Home verkoopskanaal was er een stijging van 36%. Zo zorgde Fair Trade ­Original voor bedrukte beursjes voor de personeelsleden van de stad Antwerpen, voor wijnglazen met het logo van Oxfam-Faitrade en voor de bekende sleutelhangers van Vredeseilanden.

De omzet van geschenken kende – met een omzet van 1.138.000 € – een stijging van 2% tegenover 2006. De verkoop aan de Oxfam-Wereldwinkels daalde met 4%. Het omzetverlies zit voornamelijk bij de grote OxfamWereldwinkels, die moeite hebben om hun totale verkoop op de winkelvloer op peil te houden. Deze daling werd gecompenseerd door een grote order van Carrefour.Zij engageerden zich om canvas boodschappentassen aan te bieden aan hun klanten, een geschikt product in het kader van maatschappelijk ver-

De omzet van voeding steeg met 33% tot 241.000 €. Deze stijging is toe te schrijven aan verschillende klanten: de introductie in de Essenza-keten, het stijgend

Omzet per productgroep

Omzet per verkoopkanaal

6.00.000

4.00.000

4.00.000

2.00.000

2.00.000

0

0

2007

Overige klanten

6.00.000

Particulieren

8.00.000

Out-of-Home

8.00.000

Overig

1.000.000

Voeding

1.000.000

Koffie

1.200.000

Geschenkartikelen

1.200.000

Retail

2006

2007

Oxfam Wereldwinkels

2006

De particuliere verkoop van geschenkartikelen daalde met 29% omdat er geen speciale verkoopsmomenten meer werden georganiseerd.

Themadag: 16 april 2007 Jaarlijks nodigen we de vrijwilligers van Oxfam Wereldwinkels uit om hen de nieuwe producten voor te stellen en hen te informeren over de ontwikkelingen bij producenten.

succes van Vino Mundo, een aantal stadsbesturen die in het kader van de ‘Fair Trade gemeente’ thee, wijn, fruitsap aan personeel en bezoekers aanbieden, het kerstpakketbedrijf Daneco, etc. Voeding blijft nochtans een kleine omzetgroep. De ééntalig Nederlandse verpakking van de producten is zeker een concurrentieel nadeel. De omzet van koffie steeg met 26% tot 863.000 €. In de Out-of-Home merkt Fair Trade Original enerzijds een sterk groeiende vraag naar eerlijke koffie, anderzijds een gezonde sterke concurrentie van andere koffiebranders die een koffie met Max Havelaar keurmerk ontwikkelden. Daarnaast is de sterke stijging van de koffie-omzet te verklaren door de introductie van de private label-koffie ’Carrefour-Solidair’

12

4.2 Resultatenrekening en balans Toelichting bij de resultatenrekening (zie pagina 13) De brutomarge daalde van 37.1% naar 34.9% omdat het aandeel geschenkartikelen (met een hoge marge) daalde in de totale omzet. De totale kosten bedroegen 656.000 €, een daling van 11% in vergelijking met 2006. De kostendaling deed zich vooral voor bij de algemene kosten. Dit heeft te maken met de hoge opstartkosten van het nieuwe ERP-systeem in 2006. De afschrijvingen daalden omdat er erg weinig nieuwe investeringen gedaan zijn in 2007. Toelichting bij balans (zie pagina 14) Er zijn verschillende indicatoren die er op wijzen dat Fair Trade Original een gezonde financiële basis heeft. De organisatie heeft een eigen vermogen van 56% van de totale Passiva. Er zijn geen schulden op lange termijn. De schulden op korte termijn kunnen betaald worden met de vorderingen. Belangrijk aandachtspunt blijft het onder controle houden van de voorraad bij een stijgende omzet.

4. Fair Trade Original in cijfers

13

Resultatenrekening Winst- en verliesrekening over 2007 (€)

Bruto marge Omzet Inkoopwaarde van de omzet Voorraadmutaties

Kosten Personeelskosten Huisvestingskosten Verkoopkosten Algemene kosten Afschrijvingen Overige baten minus lasten

Resultaat voor belasting Vennootschapsbelasting Resultaat boekjaar

2007

2006

2.293.246 1.466.363 –25.431 801.452

2.037.034 1.286.984 6.418 756.468

398.489 85.773 110.853 28.403 26.167 6.527 656.212

390.495 82.954 108.975 111.110 34.901 8.907 737.342

145.240 45.225 W 100.015

19.126 5.358 W 13.768

4. Fair Trade Original in cijfers

14

4. Fair Trade Original in cijfers

Balans Balans per 31 december 2007 Activa (€)

2007

Materiele vaste activa

2006 109.410

Passiva (€) 130.111

Eigen vermogen Overgedragen resultaat Resultaat boekjaar

2007

2006

472.718 100.015

458.950 13.768 572.733

Financiële vaste activa Voorraden

Vorderingen Handelsdebiteuren af: Voorziening voor dubieuze vorderingen

Overige vorderingen

Liquide middelen Totaal

3.079

2.979

335.132

360.563

428.146

269.730

4.538 423.608

6.212 263.518

45.540

Schulden op korte termijn Rekening-courant Fair Trade Original Nederland Handelscrediteuren Creditsaldo debiteuren Rekening-courant BTW Overige schulden

247.721 41.891 5.524 11.212 133.928

472.718

317.076 32.893 573 104.232 440.276

454.774

1.013.009

927.492

36.179 469.148

299.697

96.240

134.142

1.013.009

927.492

Totaal

15

5. Interne organisatie De Raad van Bestuur van Fair Trade Original België vzw kwam 4x bij elkaar. In de loop van het jaar heeft Johan Wouters ontslag genomen als voorzitter en bestuurslid. Peter Scheerder volgde hem op na de Algemene Vergadering van 13 juni. De andere bestuursleden zijn Marc van Nijnatten en Bert Jongsma. Fair Trade Original België stelde eind 2007 acht personeelsleden in vaste dienst te werk, goed voor 6,8 voltijdse werknemers. Het personeelsbestand onderging geen wissels in 2007. Er werken 5 vrouwen en 3 mannen tussen de 27 en 53 jaar. Fair Trade Original is via haar directeur lid van de Raad van Bestuur van Max Havelaar vzw en van Kauri vzw. Fair Trade Original is als organisatie lid van verschillende koepels zoals 11.11.11, Netwerk Bewuste Verbruikers, Unizo en Voka.

5. Interne organisatie

16

6. Toekomstplannen

6. Toekomstplannen Fair Trade Original zal zich in 2008 verder profileren als dé referentie van groothandel voor fairtrade-producten in België. De organisatie wil duidelijker inspelen op vragen van de markt, ook op vlak van relatiegeschenken en gepersonaliseerde producten. Daarnaast gaat ze haar twee hoekstenen verstevigen. In de koffiemarkt in de Out-of-Home zet ze extra menskracht in en de verkoop­ inspanningen bij de Vlaamse Oxfam-Wereldwinkels ­moeten de negatieve trend van vorig jaar ombuigen. Fair Trade Original verwacht voor 2008 en 2009 een duidelijke groei met een licht positief resultaat.

Fair Trade Original levert producten voor relatiegeschenken en kerstpakketten.

 Sang Arun: van oranje naar groen 17

O ntwikkelingshandel in de praktijk

In 2006 ontwikkelde Fair Trade Original samen de European Fair Trade Association (EFTA) een systeem om handels­ partners en hun producenten te beoordelen volgens de fairtrade-principes. Het resultaat van deze Social Evaluation wordt in een stoplichtenmodel uitgedrukt: rood zet de handel stil, oranje vraagt dringend om verbetering, geel zet de puntjes op de i en groen betekent 100% fairtrade. De keramiekfabriek Sang Arun in Lampang, Thailand, werd in 2006 bezocht voor een evaluatie. In 2007 vond een nieuw bezoek plaats, dit keer om de vorderingen te evalueren. De resultaten waren zeer verrassend. Sang Arun is al jaren een belan­ grijke handelspartner van Fair Trade Original. Jaarlijks verscheept het bedrijf minstens 10 containers aardewerk naar Nederland. Sang Arun, met zo’n 200 medewerkers, wordt gerund door de Chinese familie Korpanichkul, bestaande uit 10 broers en zussen. Toen de fabriek in oktober 2006 werd geëvalueerd, kregen zij drie

7. Ontwikkelingshandel in de praktijk

oranje lichten: voor transparantie – gebrek aan openheid over de boekhouding, voor vrijheid van organisatie – er was geen vakbond of een door de arbeiders gekozen comité in de fabriek, en voor arbeidsomstandigheden – de meeste werk­ nemers hadden geen arbeidscontracten. Sang Arun nam daarop deel aan een workshop over de uitgangspunten van fairtrade, waarbij doel en middelen uitgebreid werden toe­ gelicht. Een jaar later trof de bedrijfsconsultant van Fair Trade Original een andere fabriek aan. Sang Arun had een adviseur in de arm genomen die met hen het personeelsbeleid had ontwikkeld en vastgelegd in een handboek. Er was een ruime kantine ingericht in een voor­ malig kantoor boven de fabriek. Met alle werknemers waren arbeidscontracten afgesloten. Daar was eerst veel weerstand tegen, de arbeiders dachten dat ze hiermee voor hun eigen ontslag tekenden. Zelfs de arbeidsinspectie was argwanend en

niet bekend met deze praktijk. Sang Arun is nu het eerste bedrijf in Lampang dat arbeidscontracten heeft waarin duidelijk staat wat de rechten en plichten van de werknemer en de werkgever zijn. Bovendien kozen de werknemers een comité van vertegenwoordigers van elke afdeling. Dit comité vergadert bijna wekelijks met het management over klachten en wensen van hun achterban. De financiële transparantie blijft gevoelig, maar Fair Trade Original heeft inmiddels inzicht gekregen in de cijfers van Sang Arun. De stemming in de fabriek is veranderd. De mensen lijken enthousiaster en trots op hun bedrijf. Een van hen liet de nieuwe sprinklerinstallatie zien, waar zeer verfijnde waterdruppeltjes uitkomen tegen het stof en de hitte. Symbool voor een verfrissende, nieuwe fase.

 Koffie in Peru: traceability tot aan de boer 18

O ntwikkelingshandel in de praktijk

Gebouw van een bij Cocla aangesloten koffie­ coöpe­ratie. Ook op lokaal niveau gaat gewerkt worden aan een kwaliteitsmanagementsyteem.

Cocla – voluit Central de Cooperativas Agrarias Cafetaleras COCLA Lta – is een coöperatie van 24 koffiecoöperaties in Peru. De 8.500 aangesloten boeren werken verspreid over de provincies Convención en Lares. Het hoofdkantoor en de verwerkingsfabriek zijn gevestigd in Quillabamba, het exportkantoor en de tweede verwerkingsfabriek bevinden zich in Lima. Voor een organisatie van een dergelijke omvang met een jaarproductie van 10.000.000 kilo koffie, is het opzetten van een goed gedocumenteerd kwaliteitsmanagementsysteem geen sinecure. Maar wel noodzakelijk, want afnemers willen zekerheid over de herkomst van de koffie. Traceability, de mogelijkheid om een partij koffiebonen in de keten te volgen (en achteraf de herkomst te kunnen herleiden) is niet voor niets een sleutelwoord in ieder kwaliteitsmanagementsysteem. Om Cocla in dit proces te ondersteunen, startte een bedrijfsconsultant van Fair Trade Original in 2007 een traject met het bestuur en personeel van de

7. Ontwikkelingshandel in de praktijk

organisatie. De eerste stap was het in kaart brengen van alle werkprocessen: binnenkomst van de koffiebonen via de aangesloten coöperaties, het verwerken van de koffie, de verkoop, besluitvorming via bestuur en jaarvergadering, financiën, personeelszaken. Daarna was de vraag: wat kan er zoal fout gaan in het werk­ proces? Deze oefeningen hielpen om goede interne afspraken te maken en de nodige documentatie op te zetten, wat kort gezegd de inhoud van het kwaliteitsmanagementsysteem is. Toen volgde de lastige fase van de implementatie van het systeem binnen de organisatie en het werk van alledag. In januari 2008 ging de bedrijfsconsultant van Fair Trade Original opnieuw op werkbezoek bij Cocla, om te bespreken of en waar bijstelling noodzakelijk was. De procedures rond het aanleveren van de koffie zijn bij die gelegenheid aangescherpt, om te voorkomen dat er kwaliteitsproblemen optreden en de export van de koffie vertraging oploopt of dat men schade-

claims krijgt. Ook is het voorraadbeheer opnieuw onder de loep genomen, aangezien sinds 2007 de leveranties aan de nationale supermarktketen Wong hoge eisen stellen aan Cocla en er zich steeds meer nieuwe klanten aandienen. Tot slot werd een werkplan opgesteld, opdat eind 2008 het managementsysteem kan worden getoetst via een externe audit. Halverwege 2008 volgt een eerste proef met drie onderliggende coöperaties – op dorps­ niveau – om ook daar een kwaliteitsmanagementsysteem op te zetten. Zo leren de boeren om te gaan met een werkwijze die in de hele wereld zijn intrede doet. Op termijn zullen alle 24 aan­ gesloten coöperaties zich hierbij aansluiten en zal de interne afstemming in de keten geharmoniseerd en verstevigd zijn. Cocla kan vanaf dat moment de concurrentie met een gerust hart tegemoet treden.

19

7. Ontwikkelingshandel in de praktijk

De medewerkers van Craft Aid in Mauritius verpakken de suiker volgens HACCP richtlijnen.

O ntwikkelingshandel in de praktijk

Foto: Mark Prins

 Suiker uit Mauritius Voor Mauritius, een Afrikaans eiland in de Indische Oceaan, is suikerriet een belangrijke bron van inkomsten. De suikerrietplantages bieden werk aan een aanzienlijk deel van de bevolking. Maar de verouderde sector vraagt om herstructurering en nieuwe investeringen. Het aantal suikerverwerkende fabrieken nam de laatste decennia drastisch af. Diverse fairtrade-organisaties zetten zich in voor de suikersector, waardoor in de loop der jaren een samen­ werkingsverband is ontstaan tussen Craft Aid in Mauritius, Traidcraft in Engeland en Fair Trade Original. Craft Aid werd in 1982 opgericht met als doel werkgelegenheid en betere levensomstandig­ heden te creëren voor verstandelijk en lichamelijk gehandicapten in Mauritius. Een van de belangrijke activiteiten van Craft Aid is het verpakken en expor­ teren van rietsuiker. Door zorgvuldige planning, ondersteuning en investeringen van Traidcraft en Fair Trade Original, slaagde Craft Aid erin om verbeteringen aan te brengen in de uitrusting

en infrastructuur en in de marketing. Het volledige personeel werd getraind in de procedures om aan voedselveiligheidseisen te voldoen en HACCP werd geïntroduceerd. Hiermee werd de gehele bedrijfsactiviteit op een hoger plan gebracht, waardoor Fair Trade Original in 2007 de suiker ook aan de supermarkt kon aanbieden. Naast de aandacht voor de verwerking van de suiker, richtten Craft Aid en Fair Trade Original zich op de 32.000 suikerboeren die zijn aangesloten bij de Mauritius Co-operative Agricultural Federation (MCAF). Een van de doelstellingen is om hen te ­helpen het fairtrade-keurmerk (FLOI/Max Havelaar) te verkrijgen. Lokale consultants kregen opdracht op coöperatieniveau te inventariseren wat er nodig is om het keurmerk te kunnen aanvragen. Twee coöperaties met samen ruim 200 aan­ gesloten boeren zijn in 2007 met dit proces gestart. Daarbij ligt de nadruk op boeren die geheel afhankelijk zijn van de verbouw van suikerriet en op de seizoensarbeiders.

Vooruitlopend op de certificering betaalt Fair Trade Original voor iedere kilo suiker de door Max Havelaar voorgeschreven ontwikkelingspremie. Met dit geld, in 2007 ruim € 8.000, kan het proces worden bekostigd. De overkoepelende organisatie MCAF ziet deze ontwikkelingen als een wezenlijke doorbraak naar nieuwe wegen om de werkgelegenheid in de sector veilig te stellen en uit te bouwen. Zo kan de neerwaartse spiraal worden doorbroken. De suiker, met een karakteristieke eigen smaak, gooit in­middels hoge ogen in de Nederlandse supermarkten.

Fair Trade Original België vzw Hoogstraat 35 E 3360 Bierbeek

Telefoon 016/46.14.44 Fax 016/46.14.45 www.fairtrade.be [email protected]