CENTRUM VOOR THUISZORG
Valpreventie bij senioren
Inleiding Hoe ouder u wordt, hoe meer de lichamelijke conditie verandert. De bewegingen en reacties worden minder snel en u wordt minder snel in het herkennen van en reageren op risico’s, vooral in de eigen woning waar alles veilig en gewoon schijnt te zijn. Hoe ouder u wordt, hoe meer ‘kleine hoekjes’ er in de woning lijken te komen. De woning is de meest vertrouwde plek op aarde. U kent er meestal elk hoekje en gaatje. Daarom is het moeilijk te aanvaarden dat juist binnen die zo bekende muren zoveel ongelukken kunnen gebeuren. De ernst en de omvang van de ongevallen in de privé-sfeer worden erg onderschat. Jaarlijks telt men in de Europese Gemeenschap 80.000 doden en 45 miljoen gewonden. Toch halen deze ongevallen nooit de grote krantenkoppen in tegenstelling tot deze op de openbare weg. Om ongevallen te voorkomen moet u zich rekenschap geven van de bestaande gevaren in huis. Hoe vlugger u de ‘gevaarlijke’ factoren in de eigen woning aanpakt, hoe sneller de eigen woning een veilige en ongeval-vrije thuis wordt. In deze brochure geven we een aantal raadgevingen betreffende het voorkomen van ongevallen in de eigen woning.
2
Wat te doen? Toegang tot de woning • Pad naar de woning is best verhard, spleten en oneffenheden kunnen aanleiding geven tot struikelen. Mos dient eveneens vermeden te worden opdat niet uitgegleden wordt. • Drempels en trapjes vermijden: dit vergemakkelijkt de doorgang met een rolstoel of een loopkader. De opstapjes kunnen weggewerkt worden door gebruik van een hellend vlakje. • Goede verlichting zorgt voor een beter zicht in het donker en eveneens voor het duidelijk kunnen herkennen wie aanbelt. • Is de sleutel gemakkelijk te gebruiken? Eventueel een verdikking of een speciale greep. (sleutelhouder) • Een brievenbus in de voordeur: eventueel een mandje bevestigen zodat de post erin valt.
In de woning Veel valpartijen in de woning zijn het gevolg van struikelen. In hoofdzaak over: • Tapijten • Opstapjes • Elektrische snoeren • Telefoondraad • Rondslingerende voorwerpen Leg deze zaken daarom stevig vast en zorg ervoor dat er geen draden over de vloer liggen. Tapijten kunnen vastgelegd worden met een antislipstrip.
3
Inkomhal • Een inkom of een trap zijn de plaatsen waar men veelvuldig gebruik van maakt. De doorgang zo vrij mogelijk houden. Zet daarom alle zaken goed uit de weg. Ook losse matjes en vloerkleden vermijden of vastmaken met plakband of antislip aan de onderkant. • Een trap in de woning? Zorg ervoor dat de traploper vast is en de trapleuning stevig. • Zijn de gangen, de hal en de voordeur voldoende verlicht? Zorg voor meer verlichtingspunten of verhoog de wattage van de lampen. • Zijn er schakelaars in de nabijheid van elke deur? • Openen van deuren: zijn ze volledig open te draaien? Geen kast erachter? Te gebruiken vanuit een rolstoel?
Keuken •
Een keuken moet gezellig, maar vooral gemakkelijk en veilig zijn. Zorg er voor dat de meest gebruikte voorwerpen niet te hoog of te laag staan weggestapeld, maar op grijphoogte. Vraag iemand om hulp wanneer u iets nodig hebt dat boven-op de kast staat. Vermijd het gebruik van een krukje of een keukentrapje.
• Keuze of gebruik van kookplaten dient ook in aanmerking genomen te worden: gas is gevaarlijk doordat het niet zichtbaar is als het openstaat.
Woonkamer
4
• Plaats de meubelen zodanig dat er voldoende ruimte overblijft om gemakkelijk te bewegen. Verwijder eventuele hindernissen: doorgang vrij voor passage met rolwagen of loopkader. Tafels en stoelen mogen nooit wiebelen en indien nodig scherpe hoeken en randen afschermen zodat u zich niet kwetst. • Zorgen voor steunpunten indien minder vlot gestapt wordt. • Waar staat de telefoon? Plaats het toestel in de nabijheid van uw favoriete zetel of ergens anders waar u gemakkelijk bij kunt. Een draadloos toestel vormt een veilig alternatief. Als u de telefoon bij zich houdt, kunt u gemakkelijk een oproep beantwoorden, zonder u te moeten haasten.
Slaapkamer • De slaapkamer is de plaats van dromen en intimiteit, waar vaak niet gedacht wordt aan gevaar. Veel senioren raken in de slaapkamer nogal eens in problemen. Het bed is vaak te laag. Het bed kan verhoogd worden door er blokken onder te zetten of er kan een hoog-laag bed gebruikt worden. • ‘s Nachts opstaan om naar het toilet te gaan, met slaapogen, slechte pantoffels aan en met een slechte verlichting geven u de ideale kans om uit glijden. Een nachtlampje geeft altijd net voldoende licht om hindernissen aan te duiden. • Bevindt het toilet zich dichtbij uw slaapkamer? Een toiletstoel in de nabijheid van het bed, beperkt het risico op vallen.
Badkamer
5
• In de eerste plaats zorgt u voor een goed werkende verluchting van
de badkamer, zeker wanneer het water door een gasboiler wordt verwarmd. • In de badkamer wordt er vaak uitgegleden op een natte vloer of tijdens het in- en uitstappen van het bad. Ook de opstaande rand van de douche kan een hindernis vormen of het langdurig rechtstaan in de douche. Zorgen voor een antislipmatje en handgrepen aan weerszijden van het bad kan het uitglijden voorkomen. Voor alle veiligheid neemt u bij voorkeur een bad wanneer nog iemand anders in de badkamer aanwezig is. • Oppassen met de temperatuur van het water, soms is het nuttig een thermostatische kraan te installeren.
Toilet • Het toilet is vaak veel te laag. Een toiletverhoger en/of handgreep aan de muur kunnen hiervoor een oplossing bieden. • Is het papier gemakkelijk te nemen?
6
Garages en bergruimten • Garages zijn vaak ook knutsel- en opbergplaatsen. Hier komt uiteraard van alles en en nog wat te staan. Berg het gereedschap en elektrische spullen onmiddellijk op na gebruik.
Tuin • Een terras kan bij nat weer een gevaarlijke schuifbaan worden, ideaal om de benen te breken. • Heb je nog een regenput, sluit deze dan goed af met een stevig deksel.
Schoeisel • Kies gesloten, platte schoenen of pantoffels die goed aansluiten.
Lichaamsbeweging • Probeer aan sport te doen of u in de mate van het mogelijke te voet te verplaatsen. Het is nooit te laat om met lichaamsbeweging te beginnen.
7
Hulpmiddelen Hulpmiddelen die kunnen gebruikt worden bij het verminderen van risico’s in eigen huis
Persoonsverzorgende hulp Wassen Waar? • In bed: waskom en verzorgingsmiddelen binnen handbereik (bedtafel). Eventueel hoog-laag bed gebruiken. • In de badkamer: badkamer nog toegankelijk, ook bij rolstoelgebruik? Hulpmiddelen: badplank, badzit, badgreep, badlift, steunbaren • Douche: zittend met gebruik van douchezit, -stoel; handgrepen
8
Aankleden Normale sluitingen van kledij worden bij het ouder worden (ten gevolge van minder goed zicht, verminderde kracht, reuma, ...) minder goed bruikbaar, bv. knopen en ritssluitingen zijn te klein,... Er kan gebruik gemaakt worden van een ringetje aan een ritssluiting, een knopenhaak, elastieken in broek of rok i.p.v. knoop en rits, ruimere kledij, kousenaantrekhulp; sluitingen aan de achterzijde vermijden, pantoffels ipv schoenen, schoenen die volledig open kunnen, ... Het aankleden gebeurt ook beter zittend op een stoel omwille van verminderd evenwicht, duizeligheid, ...
Toiletgebruik Is het toilet bereikbaar? Kan er gemakkelijk op- en afgegaan worden? Een steunbaar naast het toilet, een toiletverhoger (met of zonder steunbaren) kan voorzien worden. Eventueel een nachtstoel voorzien in de slaapkamer.
9
Verplaatsen van personen Bij het verplaatsen van personen gaat het vnl. om de veiligheid en het comfort van zowel de hulpvrager als van de hulpverlener. Het toepassen van hef- en tiltechnieken en het gebruik van tilhulpmiddelen (zie hieronder) verminderen het risico op vallen. Ook de inrichting van de plaats waar de transfer dient te gebeuren is van belang bij het uitvoeren (voldoende ruimte). Gebruik van til- en transferhulpmiddelen:
Een ‘lift’ bestaat in verschillende uitvoeringen. Sommige als hulp voor de verzorgende, andere als hulp voor de gebruiker om te kunnen blijven wonen in zijn eigen leefomgeving. Hieronder vindt u enkele types: • Tillift • Plafondlift • Traplift • Plateaulift • Badlift Andere hulpmiddelen: • Transferplank • Draaischijf Er bestaat ook een breed gamma hulpmiddelen voor personen die zich moelijk kunnen verplaatsen: wandelstokken, krukken, rolwagens, loopkaders, scooters, enz.
10
Huishoudelijke hulp - eten en drinken Hulpmiddelen bij het eten en drinken Eten en drinken verloopt soms moeizaam. Dit kan het gevolg zijn van beperkte kracht, reuma, éénhandigheid. Het gebruik van een aangepast bestek (bijv. een lichter bestek, verdikte handvatten of éénhandig gebruik), speciale borden (met stootrand of in compartimenten) en bekers (met uitsnijding, handvatten of drinkteut) kan dan aangewezen zijn om het eten en drinken zelfstandiger te laten gebeuren.
Hulpmiddelen bij het huishouden Aardappelen schillen, afwassen, een blik openen, iets verplaatsen in de keuken kan moeilijk verlopen door lichamelijke beperkingen. Het gebruik van aanpassingen en hulpmiddelen zoals een plateau met antislip, een serveerwagen, een dunschiller met tafelbevestiging, een blikopener of afwasborstels voor éénhandig gebruik zorgen er voor dat bepaalde taken weer zelfstandig gedaan kunnen worden.
Personenalarmsysteem Door een eenvoudige druk op een zendertje vormt de ontvanger het nummer van de noodcentrale. Het is een eenvoudig en efficiënt systeem waarmee u zowel ‘s nachts als overdag onmiddellijk hulp kunt vragen als u het benauwd krijgt, als u gevallen of onpasselijk bent of bij een ongeval.
De hierboven vermelde hulpmiddelen zijn te verkrijgen bij het Centrum Voor Thuiszorg in de Medishop, Pres. Kennedypark 2, 8500 Kortrijk 056/230381
11
056 23 03 81
CENTRUM VOOR THUISZORG Pres. Kennedypark 2 8500 Kortrijk
www.centrumvoorthuiszorg.be
druk 08/2006
Tel. 056 23 03 81 Fax 056 23 03 80 E-mail
[email protected]
