Centrum voor Integratieve Bewegingspychotherapie

38 Redactioneel De eerste nieuwsbrief in 2009 is gewijd aan lichaamsgericht werken. Gaby Staudenmayer vertelt gepassioneerd over haar werk en haar praktijk voor Integratieve Bewegingspsychotherapie. Lichaamsgericht werken vindt zij een must bij traumaverwerking. Binnen het Steunpunt heeft er een personele wisseling plaatsgevonden. Vera Schüller heeft het Steunpunt verlaten. Zij is beleidsmedewerker bij de Raad voor de Kinderbescherming geworden. Machteld Kuyper is onze nieuwe beleidsmedewerker. Zij stelt zichzelf aan u voor. En…..we zijn op zoek naar een naam voor de Nieuwsbrief. Verzin een leuke naam en win € 25,-. Kijk snel bij de prijsvraag!

Colofon Colofon Nieuwsbrief nummer 38 maart 2009 verschijnt 3 maal per jaar oplage: 500 Uitgave Steunpunt Seksueel Geweld Postbus 2200, 1000 CE Amsterdam E: [email protected]. Redactie Karin van Erning, Machteld Kuyper, Marianne van Staa, Marjolein Leguijt. Verspreiding gratis onder hulpverleners in Amsterdam e.o.. Gebruik van teksten en artikelen uit de nieuwsbrief met bronvermelding is toegestaan. Bel voor extra nummers: Steunpunt Seksueel Geweld T: 020 555 5227 F: 020 555 5696 E: [email protected] www.gezond.amsterdam.nl

Centrum voor Integratieve Bewegingspychotherapie Sinds 1988 werkt Gaby Staudenmayr samen met Mia Scheffers in het door hen opgerichte Centrum voor Integratieve Bewegingspsychotherapie (IBT). IBT is een concrete en ervaringsgerichte therapievorm waarin gewerkt wordt met lichaamsgerichte, bewegingsgeoriënteerde en creatieve methoden. Gaby is andragoog en GZ-psycholoog. Ze heeft de postdoctorale opleiding Integratieve Bewegingspsychotherapie gevolgd aan de Vrije Universiteit. Jullie hebben zelf deze praktijk voor Integratieve Bewegingspychotherapie opgezet? Ja, in 1988 zijn we samen als zelfstandig therapeuten begonnen, geïnspireerd door de vrouwenhulpverlening. Ik heb lang zelfverdedigingcursussen gegeven aan vrouwen. Tijdens deze cursussen bleek dat vrouwen het nodig hadden om grenzen te leren stellen en om anders om te gaan met agressie. Ik ben toen de opleiding Integratieve Bewegingspsychotherapie gaan doen omdat ik meer psychotherapeutisch wilde werken. Kun je een beetje vertellen waar IBT uit bestaat? IBT gaat ervan uit dat geest en lichaam één geheel zijn en elkaar beïnvloeden. We krijgen veel mensen die hun problemen perfect kunnen uitleggen, maar daar weinig bij voelen. De kracht van lichaamsgericht werken is dat cliënten kunnen voelen waar ze problemen mee hebben en dat ik meteen met hen kan

zoeken wat de eerste stap voor verandering kan zijn. Met non-verbale methodes werk je aan de beleving. Ik werk veel met agressie en met grenzen stellen. Als ik met jou praat over het feit dat je moeilijk grenzen kunt aangeven, kunnen we het daar een hele tijd over hebben. Als ik met jou lichaamsgericht werk, pak ik een touw en zeg: ‘leg je grens maar neer.’ Op dat moment zit je meteen in de beleving, want of je legt zo iets neer om je heen (legt een heel klein cirkeltje om de voeten) en je krijgt meteen een benauwd gevoel, of je legt een hele grote cirkel neer waarbij je je meteen afvraagt: ’hoe moet ik dit ooit verdedigen, deze ruimte?’ Je hebt meteen werkmateriaal waar je op door kunt gaan. Een ander belangrijk thema van de IBT is woede. Veel vrouwen kunnen niet boos worden en voelen zich moe en neerslachtig. Er zijn ook mensen die hun woede niet op een constructieve manier kunnen richten of begrenzen. We gaan aan de slag met bewustwording van de

maart 2009

1

lichaamssignalen die bij woede horen. Het uitgangspunt daarbij is dat woede een positieve energie is. Elk gevoel heeft expressie nodig, verdriet, vreugde en ook boosheid. Als boosheid niet gevoeld of geuit kan worden, zijn de gevolgen o.a. depressie, verslavingen, psychosomatische klachten. In de IBT hanteren we een mooi schema. We spreken van het waarnemende lichaam en van het expressieve lichaam. Zonder lichaamswaarneming is ook geen waarneming van gevoelens mogelijk. Vertaald naar de behandeling betekent het dat ik altijd aan lichaamsbeleving en expressie werk. Ik weet dat je veel met seksueel geweld werkt. Is dat specifiek voor jou? Het is specifiek voor lichaamsgericht werken. Lichaamsgericht werken, werken met non-verbale methoden, is volgens mij een must bij traumaverwerking, omdat de lichamelijke integriteit geschonden is en lichaamsgrenzen overschreden zijn. Slachtoffers van seksueel geweld hebben vaak niet geleerd om hun grenzen te voelen en nee te zeggen. Tijdens de cursussen zelfverdediging zeiden we altijd: ‘let vooral op je grenzen.’ Nu weet ik dat als iemand niet bij machte is om een grens te voelen, hij ook niet kan aangeven waar de grens ligt. De insteek van de therapie is dus om eerst iemand bewust te maken van een grens en hiervoor heb je het lichaamsbewustzijn nodig. Hoe werk je dan aan het lichaamsbewustzijn? Ik begin met simpele oefeningen zoals gapen. Gapen is belangrijk want dan wordt de ademhaling dieper. Bij een hoge ademhaling voel je niks. Dat is een hele goeie overlevingsstrategie. Wil je niets voelen dan blijf je hierboven ademen. Wil je meer in je gevoel komen, moet je vanuit je buik ademen. Dus eerst gapen en ademen en dan kijken we welk gevoel er op de voorgrond is. Daarnaast heb je een heleboel oefeningen waardoor je beseft: dit is mijn lichaam. Opdrukken, opstaan, op

kussens lopen enz. Werken aan het lichaamsbewustzijn loopt door de hele therapie heen. Het is dubbel eigenlijk: je praat over je problemen en je moet ze ook voelen. Ja, je moet je grenzen voelen. Vrouwen die mishandeld worden, blijven vaak nog jaren bij die man. Als je alleen in je hoofd bedenkt: ‘dit kan niet’ dan kun je dus niet weggaan. Vandaag denk je: ‘als hij me slaat haat ik hem’, maar morgen denk je: ‘ach zo erg is het ook weer niet, nu is hij toch best aardig.’ Het denken gaat de hele tijd heen en weer. Als je voelt: dit gaat niet, dit gaat over mijn grens, dan heb je het. Dan kun je achter je besluit blijven staan want je hebt het gevoeld.

Zo gauw je grenzen en boosheid voelt ……voel je ook je eigen kracht.

Dan zeg jij dat heeft te maken met lichaamsbewustzijn? Ja. Wij gaan uit van het expressieve lichaam. Dat wil zeggen als je iets voelt, moet je daar uiting aan geven. Als je gevoelens niet kunt uitdrukken en alles inslikt, dan krijg je allerlei lichamelijke klachten zoals hoofdpijn en rugpijn enz. Het lichaam gaat reageren en er komen veel spanningen in je lijf. In de therapie is dan je aandachtspunt: hoe kan ik iemand helpen zijn gevoelens te uiten; verdrietig te zijn, boos te zijn etc. Ik heb in mijn intake altijd de vraag: ‘Kunt u boos worden?’ Boosheid is een enorme kracht. Met boosheid kun je grenzen aangeven en voor jezelf opkomen. Als je geen boosheid voelt, kun je ook niet in je kracht komen. Daar komt nog bij dat we allemaal negatieve associaties met boosheid en agressie hebben. Zeker vrouwen mogen niet snel boos zijn en zij voelen zich dan ook vaak schuldig.

Grenzen en boosheid zijn bijna altijd mijn vertrekpunten in de therapie. Ongeacht de problematiek waar ze mee komen? Ja, want grenzen en boosheid brengen je in je kracht; geven controle en houvast. Zo gauw je grenzen en boosheid voelt, voel je je eigen ruimte en dan voel je ook je eigen kracht. Daardoor durf je ook dingen te verwerken omdat je steeds weer terug kunt gaan naar de krachtbron. Vind jij dat je voor de verwerking van een trauma helemaal in de herbeleving moet gaan? Ik denk dat het belangrijk is terug te gaan naar het verleden als een cliënt dat wil of als het zinvol is. Maar het moet wel heel rustig en begrensd gaan. Herbeleving leidt tot hertraumatisering en blijkt te belastend. De begrenzing, het begeleiden van het proces is belangrijk. Wat doe je met mensen die hier voor agressieproblemen komen? Die moeten leren om hun agressie te begrenzen. Wat ik iemand probeer te leren is dat boosheid binnen een begrenzing geuit moet worden. Ze komen binnen en denken ‘jullie hebben stootkussens om lekker op te rammen’, maar daar gaat het helemaal niet om. Je moet eerst in contact met jezelf zijn, met je lichaam en pas dan mag je een klap geven, want je moet ‘m voelen. Als je alleen maar bam, bam, bam doet, wat heel vaak voorkomt en je voelt helemaal niks, je bent niet opgelucht of je gaat niet hard huilen, dan is er verder niks gebeurd. Het was een ontlading en dat was het dan. Terwijl je moet leren de lichaamssignalen waar te nemen. Hoe bouwt mijn boosheid zich op? Je moet manieren leren om je boosheid te uiten

2

lichaam dat alle ervaringen heeft opgeslagen en dat je vaak tegenkomt bij ervaringen met seksueel geweld. Een trigger, je ruikt iets of iemand raakt je op een bepaalde manier aan, kan je onmiddellijk in de herbeleving brengen, omdat het lichaam die ervaringen nog met zich meedraagt. Mensen komen vaak in therapie omdat ze altijd tegen hetzelfde aanlopen: lichamelijke klachten, niet goed de weg in relaties kunnen vinden; seksualiteit is een probleem, etc. Het manifesteert zich op heel veel terreinen als je seksueel geweld hebt meegemaakt.

en je kan met één slag op een kussen je hele boosheid kwijt zijn. Je hoeft geen honderd keer te slaan. Dat oefen je met iemand en dat probeer je duidelijk te maken. Boosheid moet je laten opkomen en laten zakken, opkomen en laten zakken. Dan krijg je er controle op. Dat oefenen we met allemaal verschillende werkvormen. Maar voor mensen die nooit geleerd hebben een grens te stellen is dat toch lastig? Het is niet makkelijk maar het kan wel! Het is ook veel psycho-educatie wat je doet als therapeut. Ik leg uit wat boosheid is. Ik leg uit dat boosheid altijd in het lichaam zit en dat je voor jezelf bewust moet worden van de lichaamssignalen. De een heeft hoofdpijn en de ander heeft rugpijn en de ander begint steeds hoger te ademen etc. Je moet eerst een soort bewustzijn ontwikkelen en de signalen van boosheid langzaam gaan voelen. Dat duurt een tijdje. Diegenen die doorslaan of diegenen die nooit boosheid hebben gevoeld, moeten met die handreikingen leren: ben ik misschien nu boos? Of misschien weten ze een dag later: ik was boos. Dan moeten ze terugredeneren. Wat was er gisteren? Hoe had ik het eerder kunnen merken? Dus je moet veel naar jezelf kijken, nadenken en voelen en als je dan ineens iets voelt dan kun je oefenen hoe je naar de volgorde kunt kijken. Zal ik jullie

even een kleine demonstratie geven? Gaby staat op en pakt ’n balletje. Dan gaat het zo: ‘Ik heb me GISTEREN (smijt het balletje op de grond) toch zo GEIRRITEERD (smijt met balletje) omdat MIJN MOEDER (balletje) alweer zei wanneer kom je met KERST?’ (balletje) Nou, dat gaat meteen heel anders voelen. Je gaat het gevoel echt voelen en je raakt het ook kwijt.

Lichaamsgericht werken is een must bij traumaverwerking Nemen mensen het meteen aan van jou als je de verbinding maakt met lichamelijke klachten? Ja, heel makkelijk zelfs valt me op, want heel veel mensen lopen rond met onverklaarbare klachten waarvan de dokter zegt: er is niks te vinden. Dus als ik zeg: ‘de klachten kunnen ook heel erg te maken hebben met emoties, misschien kunt u niet goed omgaan met boosheid of verdriet?’ dan is dat een eyeopener. Lichaamsgericht werken heeft een meerwaarde in de behandeling van seksueel geweld zeg je. Geldt dat ook als het seksueel geweld lang geleden heeft plaatsgevonden in de kindertijd? Dan kom je bij het ‘derde’ element: het memoratieve lichaam, het

Je geeft individuele therapie en ook groepstherapie? Nou op het moment heb ik heel weinig groepen. Ik weet niet waarom. Ik heb 14 jaar seksueel geweldsgroepen gedaan die nu niet meer vol komen. Erg jammer want juist de herkenning is zo belangrijk. Delen en je verbonden voelen met een groep is van groot belang. Een gevolg van traumatisering is juist verlies van verbondenheid. Wat er in mij opkomt is: vertrouwen. Zeker bij seksueel misbruik is dat natuurlijk een item, vertrouwen in jezelf, vertrouwen in anderen. Is dat ook een item in je behandeling? Ja. Judith Herman schrijft in haar boek Trauma en Herstel over het verlies van de verbinding met de mensen, de wereld en ook met jezelf in geval van trauma. Het is helend om het vertrouwen in jezelf maar ook in de ander te herstellen. Vertrouwen is dus zeker een heel belangrijk thema binnen de therapie. Mijn uitgangspunt is dat je in de therapie probeert iets toe te voegen aan iemand, zodat hij completer wordt. Na ervaringen met seksueel geweld zijn gevoelens als verwondering, vertrouwen, nieuwsgierigheid, vaak geblokkeerd. Wantrouwen en angst hebben een grote plek gekregen. Je wil dat je cliënten gevoelens van verwondering en vertrouwen weer

maart 2009

33

opnieuw ervaren. Door met mimiek en je lichaamshouding woorden uit te drukken komt op een gegeven moment ook weer het gevoel. Bijvoorbeeld, je hebt een kopje thee, dan ga je dat invullen (genietend met een glimlach en een lieve stem): ’Ach, wat fijn een kopje thee.’ Hier reageert het lichaam onmiddellijk op. Je voelt meteen ontspanning in je lichaam. Aanraken is erg belangrijk? Ja lichaamscontact werkt rustgevend en kalmerend. Als er iets heftigs gebeurt, zie je dat mensen elkaar vasthouden en zich tegen elkaar aan drukken. Vrouwen hebben aanraking vaak uit hun leven gebannen. Aanraking levert dan in eerste instantie meer stress op dan dat het kalmeert. In dat geval werken we aan het weer kunnen verdragen om aangeraakt te worden en het weer prettig vinden om aangeraakt te worden. We beginnen met jezelf leren aanraken. Een stap verder vraag ik ‘Vind je het goed als ik vandaag een keer probeer mijn hand op je schouder te leggen?’ Als jij zegt: “dat wil ik wel” dan gaan we het even proberen en dan gaat het er om dat je blijft ademen en dat je ook nog voelt waar m’n hand ligt. Dat geldt met name voor mensen die in hun lichamelijke integriteit zijn aangetast? Ja, mensen waarbij over hun lichaamsgrenzen is gegaan. Andere punten in de behandeling zijn: het niet boos op jezelf worden maar goede dingen voor jezelf doen en werken aan troost. Jezelf leren troosten is net zo belangrijk als je grenzen leren voelen. Mishandelde, getraumatiseerde vrouwen zijn vaak heel streng voor zichzelf. Ze geven zichzelf de schuld dat ze het hebben laten gebeuren en er niks aan hebben gedaan. Ze richten de woede tegen zichzelf. Ze voelen zich verantwoordelijk voor wat er gebeurd is, in plaats van hun woede naar de dader te richten. Je moet niet blijven hangen in: ik had het moeten voorkomen, ik had het niet mogen toelaten. Dat is op zich ook

een overlevingsstrategie. Zolang ik me schuldig voel heb ik de illusie dat ik iets had kunnen veranderen. Dan ben ik niet zo machteloos. Als ik ophoud met me schuldig te voelen, moet ik onder ogen zien dat ik gewoon hartstikke machteloos was. Het is lastig om dat tot je door te laten dringen, maar het is wel nodig om zo die schuld van je af te krijgen. Ik spreek altijd af waar we aan werken. Ik volg de cliënt en let er op dat grenzen niet overschreden worden. Met seksueel geweld probeer ik altijd vóór de grensoverschrijding te blijven zodat ik niet herhaal, wat iemand heeft meegemaakt. Het is heel belangrijk om niet steeds de machteloosheid of het onvermogen te herhalen. Daarom bied ik aan: wat wil je vandaag doen? Je mag altijd kiezen. Wil je vandaag tekenen of een touw neerleggen of oefenen met hand wegleggen? Dan kan iemand zelf een keuze maken. Als je het niet weet dan is het voor mij altijd een nee. Dan weet ik zeker dat ik niet over je grens ga. Aanraken of nee zeggen geven altijd lichamelijke reacties van angst. Je doet namelijk iets wat je nog niet hebt mogen doen; waar een groot verbod op lag. Ik leg uit dat je je niet hartstikke goed voelt maar juist slecht. Het moet eerst wennen. Als je nee gezegd hebt, voel je je schuldig. Schuldgevoel slijt meestal na een paar dagen. Ik zeg altijd: ‘hou even vol, drie dagen later is het over en dan heb je ervaren dat je nee hebt gezegd en de wereld nog steeds bestaat.’ Geef je ook opdrachtjes mee om thuis te oefenen? Ja, ik zeg altijd ik weet niet of je vlees eet maar de slager zegt bijna altijd: “het is ietsje meer, mag dat?”

zich manifesteert heeft met je geschiedenis te maken. Geef je ook opdrachten lichaamsgericht, ga lekker in bad? Ja en ga je lekker insmeren. Ga wat oefenen met ellebogen uitzetten en ruimte innemen. We doen hier oefeningen met rechtop lopen en ruimte innemen die je vervolgens allemaal thuis kunt oefenen. Kunnen ernstig getraumatiseerde vrouwen ook bij jou terecht? Ja. Ik kan heel makkelijk contact maken. Contact is de basis van de IBT. Je moet contact maken met je cliënt en aansluiten bij de mogelijkheden van je cliënt. Ik ga niet uit van weerstand als iemand iets niet wil bespreken. Ik zie het als een grens waarbij ik moet kijken wat een andere invalshoek kan zijn. Ik ben heel erg gericht op wat de cliënt wil en kan. Info: Werken met woede en agressie, tweedaagse training bij de RINO NH door Gaby Staudenmayr. Prijsvraag: Naam voor de Nieuwsbrief Het Steunpunt wil de Nieuwsbrief het komende jaar gaan restylen. We willen de Nieuwsbrief in een mooi nieuw jasje gaan steken en leuke nieuwe rubrieken toevoegen. Voor een geheel vernieuwde Nieuwsbrief zoeken we een passende naam. We roepen onze lezers op een leuke pakkende naam te verzinnen zodat we niet meer over de Nieuwsbrief praten maar over bijv. de Echo of de Linda. Verzin een naam en win een cadeaubon van € 25,- !! Stuur uw inzending vóór 6 april naar GGD Amsterdam, Steunpunt Seksueel Geweld of per E: [email protected].

Dan zeg je nee?I Hangt ook van de cliënt af. Het is bij iedereen verschillend. De één zegt heel moeilijk nee tegen vreemden. De ander zegt heel moeilijk nee tegen bekenden. Hoe het

4

Wetenswaardigheden Scriptieprijs online hulp 2008 De scriptie Geprotocolleerde internetbehandeling voor seksueel getraumatiseerde adolescenten. Resultaten van een ongecontrolleerde pilotstudie heeft de scriptieprijs online hulp 2008 gewonnen. Deze door Carolien Wijnker en Claartje Michels geschreven scriptie gaat over de aanmeld-, screenings- en behandelfase en laat goed zien waar de valkuilen en struikelblokken van internetbehandeling zitten. Je zou denken dat het juist voor deze doelgroep een ideale aanpak is. Maar nee, er gaat van alles mis bij de pilot. Jongeren moeten toestemming van hun beide ouders hebben, er worden ellenlange vragenlijsten afgenomen en zo zijn er van de 112 aanmeldingen uiteindelijk vijf jongeren die de behandeling afmaken. De scriptie is te downloaden via www.e-hulp.nl/scriptieprijs. Fiom Amsterdam naar Altra Fiom Amsterdam is verhuisd van Bureau Jeugdzorg naar Altra. Bij het Fiom kunnen zwangere vrouwen, jonge moeders en vaders zonder verwijzing aankloppen voor begeleiding. Altra begeleidt ook al zwangere meiden en jonge moeders in de stadsregio Amsterdam. Fiom Amsterdam houdt kantoor aan Hofgeest 341, 1102 Amsterdam Zuidoost, T: 020 520 1670, E: [email protected], www.altra.nl/fiom. Sense jongerenconsulten Alle jongeren met vragen over seksuele gezondheid en die hiermee niet naar hun huisarts willen, kunnen in het Centrum voor Seksuele Gezondheid Amsterdam terecht bij de Sense spreekuren. Dit kan eventueel anoniem, er is geen verwijskaart nodig en de spreekuren zijn gratis voor jongeren tot 25 jaar. Meer informatie www.sense.info en www.acsg.nl.

Websites www.seksueelgeweld.nl Op deze website vindt u onder andere informatie over alle organisaties die zich bezighouden met de aanpak van seksueel geweld. Deze organisaties zijn onderverdeeld in hulporganisaties, expertisecentra en koepels- en belangenverenigingen. www.stukyoutoo.com Kindermishandeling komt vaak voor. Per jaar worden in Nederland tussen de 107 duizend en 160 duizend kinderen mishandeld, blijkt uit de twee meest recente onderzoeken. Ongeveer vijftig kinderen overlijden aan de gevolgen. Het meldpunt kindermishandeling krijgt elk uur een serieuze melding over mishandeling of misbruik. Kinderen durven niet vaak openhartig te praten over mishandeling of misbruik. Sinds kort zijn op de websites YouTube en Stukyoutoo filmpjes te zien van Vlaamse en Nederlandse jongeren die vertellen over hun ervaringen met misbruik, verwaarlozing of geweld. Stukyoutoo is een idee van Myra ter Meulen en wordt uitgevoerd door STUKtheater in regie van Har Tortike.

Agenda Kindermishandeling aanpakken is weerstanden overwinnen De aanpak van kindermishandeling is in de praktijk een complexe uitdaging. Elke professional heeft eigen emoties die daadkracht en besluitvorming beïnvloeden en soms ook in de weg kunnen staan. Bewuste en onbewuste weerstanden spelen hierbij een rol. Om persoonlijke weerstanden te overwinnen bij de aanpak van kindermishandeling organiseert het Emma Kinderziekenhuis AMC en Augeo Foundation op donderdag 26 maart 2009 het praktijkcongres: Kindermishandeling aanpakken is weerstanden overwinnen. Het programma bestaat uit praktijkgerichte lezingen en workshops onder leiding van professionals die de weerstanden uit eigen ervaring kennen doordat zij dagelijks met kindermishandeling werken. Lezingen worden onder andere gegeven door minister Rouvoet, kinderarts mw. drs. A.H. Teeuw en de Vlaamse vertrouwensarts en kinder- en jeugdpsychiater prof. dr. P. Adriaenssens. In intensieve, kleinschalige workshops werkt u daarnaast aan uw persoonlijke vaardigheden en krijgt u handvatten aangereikt voor uw specifieke praktijk. Het volledige programma vindt u op www.emmakinderziekenhuis.nl.

Steunpunt HKZ-gecertificeerd Eind 2008 is het Steunpunt gecertificeerd. Dit betekent dat de organisatie van onze afdeling voldoet aan de kwaliteitseisen die worden gesteld voor de OGGZ. Zo is er geconstateerd dat: de gedocumenteerde processen inzichtelijk zijn en goed bruikbaar; de diverse folders zijn informatief en de interne communicatie is transparant. De kerntaken van de afdeling zijn helder en divers en er wordt direct ingespeeld op vragen die gesteld worden door professionals. Ook zijn wij actief op zoek naar nieuwe werkwijzen en methoden. Het certificaat werd ons uitgereikt door

André Noordam. Wij hopen dat ook het komend jaar de kwaliteit van het werk een goede bijdrage levert aan de bestrijding van seksueel geweld.

maart 2009

55

de activiteiten van het Steunpunt vond ik deze combinatie terug. Hoewel mijn bezigheden zich de afgelopen jaren vooral buiten de grenzen van Nederland afspeelden, komen verschillende onderwerpen ook weer terug in de thematiek rondom seksueel geweld in Nederland. Met veel interesse en bewondering kijk

ik naar wat mijn voorganger Vera in de jaren dat ze voor het Steunpunt werkte heeft bereikt. Ik zet me in om op mijn eigen manier een waardevolle bijdrage te leveren aan de preventie en aanpak van seksueel geweld in Amsterdam.

Column Jongen van 13

Even voorstellen… Sinds 1 januari 2009 ben ik de nieuwe beleidsmedewerker bij het Steunpunt. Mijn naam is Machteld Kuyper. Ik studeerde Algemene Sociale Wetenschappen in Utrecht, waar ik mij specialiseerde in migratie en minderheden. Voor mijn afstuderen deed ik onderzoek in Bosnië naar terugkeer van asielzoekers die in Nederland waren afgewezen. Ik onderzocht waar zij zich vestigen en hoe hun reïntegratie na terugkomst in Bosnië verloopt. Na mijn afstuderen in mei 2007 ben ik voor de Universiteit van Nijmegen en Cordaid onderzoek gaan doen in Vietnam naar terugkeer en reïntegratie van Vietnamese migranten. In 2001 deed ik vrijwilligerswerk op een school in Kathmandu en ben daarna op verschillende manieren actief gebleven in Nepal. Ik heb hier onder andere onderzoek gedaan naar schooluitval en was betrokken bij de opzet en uitvoering van een project voor niet-schoolgaande kinderen en moeders in achterstandssituaties. Het afgelopen jaar begeleidde ik in Nepal een groep meisjes die een aanklacht indienden tegen seksueel misbruik van een leraar op een overheidsschool. Tijdens mijn studie en in mijn werk probeer ik steeds de vertaling te maken van de meer abstracte werkelijkheid van onderzoek en beleid naar de realiteit van werken in de praktijk en omgekeerd. In

Elk dag is het weer een belevenis een zoon van dertien in huis te hebben. Elke dag is het afwachten of hij goedgemutst en druk pratend naar beneden komt of dat hij zwijgend met een gezicht als een oorwurm de trap afkomt. In dat laatste geval is een woord als ‘goedemorgen’ wel erg lang en moeilijk articuleerbaar. Als het meezit hoor ik een poging tot het maken van geluid; meestal blijft het stil. Op vragen als ‘lekker geslapen?’ komt helemaal geen reactie in zo’n geval. Stomme vraag ook. Dat weet ik, maar dat is mijn vrouwelijke behoefte aan communicatie. Zoonlief grijpt als hij de kans krijgt een stripboek, legt dat naast z’n bord en kauwt in alle stilte zijn boterhammen weg. Ik ben opgehouden met te zeggen dat dat wel erg ongezellig is. ‘Hoezo ongezellig? Waar moeten we over praten dan?’ Soms heb ik mezelf niet in de hand en flap ik eruit: ‘Jee, To, die broek hangt wel erg laag, die glijdt zo van je kont af!’ Hij reageert niet. ‘Dat is toch geen gezicht.’ Een misprijzende blik. Ik zie dat de puistjes zich vermenigvuldigd hebben rond z’n neus. ‘Maak je je gezicht nog wel goed schoon?’ Hoe hardleers kun je zijn als moeder? Regel 1: Niet over puistjes praten! En ook niet over okselhaar, snorhaar, schaamhaar en al helemaal niet over puber zijn, zaadjes, eitjes, meisjes en zoenen. Getver!!! Vol afgrijzen wendt hij z’n blik af als er gezoend wordt op TV. Hij hoeft niet te horen waar de kindertjes vandaan komen want dat weet hij allemaal al. Boeken als ‘Seks en zo’ en ‘Help ik word puber (jongen)!’ worden niet ingekeken (zover ik weet) en ver weggestopt want stel je voor dat iemand ziet dat je van die stomme boeken hebt. Z’n vader heeft op mijn aandringen (‘Praat jij nou eens met ‘m. Jij kunt toch beter over stijve piemels praten dan ik’) ook al diverse pogingen ondernomen, in de auto onderweg naar voetbal, om met zoon de verschillende aspecten van de menselijke voortplanting onder de loep te nemen, maar ook hij stuitte op een muur van puberweerzin. Zoon wenst daar niet over te praten. Soms word ik een beetje gemeen en grijp ik m’n kans om zijn biologische kennis te testen. ‘Menstruatiepijn, weet je wat dat is? vraag ik tijdens een reclamespotje voor pijnstillers. ‘Jaha, dat hebben meisjes als ze ongesteld zijn’ zegt ie vermoeid. ‘Goed zo’ zeg ik. Ik weet ook niet wat ik anders moet zeggen. In het weekend liet hij mij een stukje van een Amerikaanse stand up comedian op YouTube zien. Ik kon het heel slecht verstaan (zijn Engels is nu al beter dan mijn Engels). De man is een buikspreker en maakt veel seksgrappen. Ik versta de helft niet maar zoon hangt slap van de lach over z’n stoel. Op een gegeven moment vraagt die man zich af waarom aan moslimmartelaren 72 maagden beloofd wordt. Dat snapt hij niet want 72 hoeren lijkt hem ‘much more fun for a man.’ Zoon lacht hard. Daar zou dan wel een grootverpakking Viagra bijgeleverd moeten worden. Zoon ligt dubbel. ‘Wat is Viagra?’ vraagt ie. Karin van Erning Beleidsmedewerkster bij het Steunpunt Seksueel Geweld Amsterdam

6