ce

A

gemeente Eindhoven

Buurtthermometer Evaluatierapport

Control, Internal Control / Stadspleinen

Juli 2011

avo/CE11020689

Juli 2011

Buurtthermometer - Evaluatierapport Control, Internal Control / Stadspleinen

Colofon

Uitgave Gemeente Eindhoven Control, Internal Control / Stadspleinen Datum Juli 2011

gemeente Eindhoven

Juli 2011


Inhoudsopgave

Inhoudsopgave....................................................................................................3 Conclusie en Aanbevelingen .............................................................................4 1

Inleiding 5

2

Bevindingen en aanbevelingen 6 Bijlage 1 Samenstelling buurtthermometer ................................................ 10 Bijlage 2 Wensenlijst indicatoren .................................................................. 11 Bijlage 3 Indicatoren voor selectie van wijken ............................................ 12 Bijlage 4 Voorbeeld Rotterdams model........................................................ 13 Bijlage 5 Kosten (in uren) doorontwikkeling buurtthermometer ........... 14 Bijlage 4 Gerelateerde instrumenten............................................................ 15 Bijlage 6 Geïnterviewde personen................................................................. 16

gemeente Eindhoven

3

Juli 2011


Conclusie en Aanbevelingen

Conclusie De conclusie van de evaluatie luidt: b dat de buurtthermometer in zijn huidige vorm zowel binnen als buiten de gemeente veelvuldig gebruikt wordt en ook voldoet aan de verwachtingen van de gebruikers. b het belangrijkste doel van de buurtthermometer, het onderling vergelijken van de Eindhovense buurten wordt nog steeds breed onderkend. Onmisbaar is een term die regelmatig is gevallen tijdens de interviews. Met een aantal verbeteringen kan de toegevoegde waarde van de buurtthermometer verder worden vergroot. Doorontwikkeling/modernisering Voor het vergroten van de toegevoegde waarde is een doorontwikkeling (modernisering) nodig. Belangrijkste aandachtspunten hierbij zijn: b toevoeging van een aantal inmiddels veelgebruikte indicatoren die bij de ontwikkeling van de buurtthermometer in 2004 nog niet beschikbaar waren. b betere aansluiting bij de werkwijze van buurtgericht werken door een evenwichtigere verdeling van de indicatoren over de binnen gebiedsontwikkeling gehanteerde pijlers: fysiek, economisch, sociaal en veiligheid; b nauwe samenwerking met in- en externe betrokkenen waardoor de buurtthermometer meer dan nu een “instrument van de stad”wordt; b vergroten van de leesbaarheid door publieksvriendelijke schil en interactieve onderdelen; b realisatie voor juni 2012. Verfijning buurtindeling Een veelgehoorde wens tijdens de evaluatie was om nog verder dan op buurtniveau in te kunnen zoomen. Dit is echter vanwege de beperkingen in de gegevensverzamelingen niet standaard mogelijk/nuttig voor alle buurten. De oplossing hiervoor ligt in maatwerkonderzoek in situaties waarin buurtanalyses hier aanleiding toe geven. Overigens is de buurtindeling in Eindhoven in vergelijking met andere gemeenten al op een zeer gedetailleerd niveau.

4

gemeente Eindhoven

Juli 2011


1

Inleiding

In 2004 heeft de gemeente Eindhoven de buurtthermometer ontwikkeld. De buurtthermometer maakt een onderlinge vergelijking van alle bewoonde buurten. De vergelijking vindt plaats op twee onderdelen: sociaal economische status en op basis van beleidssignalen. De score op beide onderdelen is afhankelijk van een aantal indicatoren (zie bijlage 1) die allemaal even zwaar meewegen. De BT bestaat op dit moment uit 2 onderdelen : b de sociaal-economische status van buurten, deze wordt bepaald op basis van 9 indicatoren. De gegevens voor deze indicatoren zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor Statistiek. b Signaleringsindicatoren, deze bestaan uit 12 indicatoren afkomstig van onder andere de GGD, de politie en eigen bestanden van de gemeente. De huidige indicatoren zijn opgenomen in bijlage 1. Voor alle indicatoren geldt dat ze gebaseerd zijn op bestaande gegevens, en regelmatig worden geactualiseerd. Ook moeten voor de indicatoren voor alle buurten (voldoende) gegevens beschikbaar zijn.

Doelstelling evaluatie In juli 2010 heeft het college, bij de behandeling van het dossier over de aanwijzing van de actiegebieden, de directieraad de opdracht gegeven het instrument buurtthermometer te evalueren. Vragen hierbij zijn: b Voldoet de buurtthermometer nog aan de in 2004 beoogde doelstelling: onderbouwing van strategisch beleid, buurtaanpak, werkplannen/ buurtcontracten en managementaansturing. b Wie zijn op dit moment de gebruikers van de buurtthermometer en onderschrijven zij het nut van de buurtthermometer nog? Uitvoering evaluatie Voor de evaluatie is een groot aantal betrokkenen geïnterviewd (zie bijlage 6) en is gekeken naar instrumenten die op landelijk en gemeentelijk niveau worden gebruikt.

gemeente Eindhoven

5

Juli 2011


2

Bevindingen en aanbevelingen

De buurtthermometer wordt vooral gebruikt als signalerend instrument bij het aanwijzen van potentiële actiegebieden. De gegevens waarop de buurtthermometer is gebaseerd worden als objectief ervaren en hebben als zodanig een belangrijke functie in de prioritering en onderlinge communicatie tussen betrokkenen bij de aanwijzing van de actiegebieden. De absolute cijfers in de buurtthermometer worden daarnaast gebruikt om de actuele stand van zaken in de wijken te beoordelen. De toegevoegde waarde kan nog verder worden vergroot door een aantal verbeteringen door te voeren. Deze punten zullen hieronder worden toegelicht. Indicatoren • De classificatie van de buurten in de buurtthermometer komt overeen met de ervaringen van de mensen die werken in de buurten. Dit betekent dus dat de huidige indicatoren werkbaar zijn. Wel is regelmatig de vraag gesteld of de huidige indicatoren de beste zijn om buurten onderling te kunnen vergelijken? De algemene indruk is dat er inmiddels (dwz ten opzichte van de start in 2004) betere indicatoren zijn. Belangrijke constatering is dat in de huidige groep indicatoren evenwichtiger gespreid zou kunnen worden over verschillende aandachtsgebieden: o sociaal o fysiek o economisch o veiligheid. Zo zijn bijvoorbeeld de indicatoren op het gebied van gezondheid in de huidige versie van de buurtthermometer oververtegenwoordigd. In bijlage 2 staat een opsomming van indicatoren waaraan bij de geïnterviewden behoefte bestaat (overigens zullen niet alle genoemde indicatoren toegepast kunnen worden bijvoorbeeld omdat er geen registratie voor bestaat). • Sinds de ontwikkeling van de buurtthermometer is ook op landelijk niveau de aandacht voor wijkvernieuwing en aandachtswijken toegenomen (denk aan krachtwijkenbeleid). Er zijn inmiddels allerlei (landelijke) onderzoeken gedaan naar indicatoren en onderzoeksmodellen opgezet. De meest toonaangevende zijn de Leefbaarometer, Veiligheidsindex en Krachtwijkindicatoren (zie bijlage 3). Eindhoven zou hier, ook omwille van de vergelijking met andere steden, bij aan moeten sluiten. Met name het Rotterdamse model (ook gebaseerd op de hierboven genoemde 4 aandachtsgebieden fysiek, sociaal, economisch en veiligheid) wordt door betrokkenen gezien als een goed voorbeeld (zie bijlage 4). Overigens zijn niet alle landelijk ontwikkelde indicatoren toepasbaar in de buurtthermometer. De indicatoren voor de krachtwijken worden bijvoorbeeld niet voor alle buurten in Nederland (en dus Eindhoven) geregistreerd maar alleen voor de 40 “krachtwijken”.

6

gemeente Eindhoven

Juli 2011


• Betrokkenen geven aan het geen probleem te vinden een (beperkt) aantal instrumenten naast elkaar te gebruiken. Aanbeveling 1. Zet een doorontwikkeling (modernisering) van de buurtthermometer in gang. Realiseer deze, in verband met het moment van aanwijzing van nieuwe actiegebieden, voor juni 2012. Ga hierbij uit van 4 pijlers: sociaal, fysiek, economisch en veiligheid. De volgende randvoorwaarden moeten hierbij in acht worden genomen: b Zorg voor evenwicht in indicatoren tussen de genoemde pijlers; b Maak zoveel mogelijk gebruik van bestaande gegevens (bijv. veiligheidsindex voor veiligheid opnemen); b Maak van de buurtthermometer een “instrument van de stad” door de bij de betrokken beleidsafdelingen binnen de divisie stadsontwikkeling gebruikte buurtindicatoren te betrekken. Zoek daarvoor ook aansluiting/draagvlak bij externe partijen. Inzicht in effecten van beleid en vergelijkbaarheid met andere gemeenten • De buurtthermometer vergelijkt buurten onderling. Buurten worden in 5 zogeheten quintielen verdeeld van goed naar slecht scorend. Er wordt niet bepaald wat de beste of de slechtste buurt van Eindhoven is. • Naast deze onderlinge vergelijking tussen de meest actuele score en de score in de laatst verschenen buurtthermometer (zit meestal 2 jaar tussen) worden de indicatoren naast elkaar gelegd en verschuivingen tussen quintielen worden per indicator voor alle afzonderlijke buurten weergegeven. De toegevoegde waarde hiervan wordt als beperkt ervaren. Er bestaat wel behoefte aan de absolute getallen per indicator. Belangrijkste reden hiervoor is om te zien of de in de buurten gepleegde inspanningen effect hebben gehad en of bijsturing noodzakelijk is. • Op bestuurlijk niveau bestaat de behoefte om naast de onderlinge vergelijking van Eindhovense buurten ook een vergelijking met buurten in andere gemeenten te kunnen maken. De buurtthermometer is hiervoor niet het geschikte instrument omdat er niet voor alle Eindhovense cijfers landelijke registraties zijn en andersom De door het ministerie van VROM opgestelde landelijke Leefbaarometer is hiervoor een geschikt alternatief. • Uit het onderzoek is gebleken dat de objectieve cijfers van de buurtthermometer in een grote behoefte voorzien. Logischerwijs roepen cijfers ook extra vragen (zoals bovenstaande) op. Valkuil is dat lezers verwachten het antwoord op deze vragen ook in de buurtthermometer te lezen. Er is echter bewust voor gekozen (en deze keuze wordt ook nu nog steeds onderschreven) om de buurtthermometer een signalerende functie te geven (vandaar ook de naam!). Aanbeveling 2a. Handhaaf voor de buurtthermometer het principe van onderlinge vergelijking van Eindhovense buurten. 2b. Handhaaf ook in de gemoderniseerde versie van de buurtthermometer per indicator de absolute getallen. gemeente Eindhoven

7

Juli 2011


2c. Maak voor landelijke vergelijking gebruik van de Leefbaarometer. Buurtindeling • De huidige buurtindeling in de buurtthermometer is gebaseerd op de indeling zoals het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) die hanteert. Dit omdat de cijfers van het CBS hier ook op zijn gebaseerd. Deze buurtindeling is in bepaalde situaties te grof: bepaalde straten in een wijk zijn slecht maar dit valt weg in het gemiddelde van de buurt. Gebruikers hebben de wens te kunnen verfijnen op postcode en zelfs op straatniveau. Dit is alleen mogelijk voor die indicatoren die uit registratiebestanden komen (met cijfers op adresniveau). Voor de overige indicatoren is het niet mogelijk om nog verder in te zoomen omdat de gegevens hiervoor ontbreken. Control/BIO geeft aan dat voor die gevallen waar bijvoorbeeld naar aanleiding van buurtanalyses behoefte is aan meer detailinformatie maatwerk kan worden geleverd. • Overigens moet worden opgemerkt dat de buurten in Eindhoven in vergelijking met andere steden al klein zijn. Aanbeveling 3. Handhaaf de huidige buurtindeling voor de buurtthermometer maar maak het mogelijk om in noodzakelijke gevallen gegevens op postcode- of straatniveau aan te kunnen leveren. Waar nodig kan hiervoor een aparte opdracht worden verstrekt aan Control/BIO. Leesbaarheid • De leesbaarheid van de buurtthermometer is voor verbetering vatbaar. Er worden veel statistische termen en afkortingen gebruikt. Hierdoor kost het veel inspanning om tot de kern te komen. • De kaartjes van Eindhoven en het werken met kleuren worden als zeer positief ervaren. • Veel gebruikers zijn van mening dat interactieve kaarten veel toegevoegde waarde zullen hebben. Bij de in ontwikkeling zijnde veiligheidsmonitor wordt gekeken naar een tool hiervoor. Waarschijnlijk kan deze tool ook voor de buurtthermometer worden ingezet. Een andere mogelijkheid is gebruik maken van de op open data gebaseerde software van de “buurtvergelijker.nl”.

Aanbeveling 4a. Verbeter de leesbaarheid van de buurtthermometer door er een publieksvriendelijke schil er omheen te leggen. 4b. Onderzoek bij de doorontwikkeling de mogelijkheden voor een interactieve versie van de buurtthermometer. Betrouwbaarheid • De betrouwbaarheid van de cijfers in de buurtthermometer is goed.

8

gemeente Eindhoven

Juli 2011


Actualiteit • De buurtthermometer verschijnt nu één maal per 2 (soms 3) jaar. • Het merendeel van de cijfers wordt vaker geactualiseerd (vooral intern gebruikt binnen de sector Gebiedsontwikkeling). Alleen de gezondheidscijfers worden door de GGD maar één maal per 4 jaar geactualiseerd. • Betrokkenen geven aan dat er wel behoefte is aan actuelere cijfers maar dat de analyse van de cijfers terug kan naar één maal in de 4 jaar. • Vanuit het bestuur is het wenselijk dat aan het begin van een nieuwe raadsperiode een volledige buurtthermometer beschikbaar is. Aan het begin van de raadsperiode kunnen dan keuzes voor de nieuwe periode worden gemaakt en aan het einde kan beoordeeld worden wat de resultaten zijn. Aanbeveling 5. Breng de frequentie van de analyse van de cijfers (“de buurtthermometer”) terug tot één maal per 4 jaar, maar zorg er wel voor dat de onderliggende cijfers zo actueel mogelijk beschikbaar zijn (bij voorkeur digitaal/interactief). Gebruikers • Zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie wordt de buurtthermometer gebruikt. Intern ligt het zwaartepunt bij de sector Gebiedsontwikkeling maar ook de sectoren Sport en Bewegen, Mens en Maatschappij, Werk en Openbare Orde en Veiligheid maken gebruik van de buurtthermometer. De buurtthermometer wordt behalve als basis voor de onderbouwing van de keuze van de actiegebieden gebruikt als achtergrondinformatie voor het onderbouwen van beleidskeuzes of als objectieve onderbouwing voor subsidieaanvragen. • Externe partijen die gebruik maken van de buurtthermometer zijn onder andere de woningbouwcorporaties, Lumens en de politie. Externe partijen houden er overigens allemaal nog eigen registraties op na maar geven aan dat de buurtthermometer een belangrijke rol speelt in de communicatie en prioritering in de keten. Wat kost de buurtthermometer? Grofweg zijn er twee hoofdactiviteiten bij het opstellen van de buurtthermometer: het verzamelen en de analyse van de gegevens. Het meeste werk zit in de analyse van de gegevens. Uitgedrukt in uren kost het verzamelen van gegevens1 50 uur en de analyse 200 uur. Ook aan de hierboven aanbevolen doorontwikkeling van de buurtthermometer zijn kosten verbonden. De inschatting is dat dit voor de totale organisatie 228 uur bedraagt. Een specificatie van deze uren is opgenomen in bijlage 5.

1

Veel cijfers worden overigens door Control/BIO ook voor andere doeleinden verzameld. Het verzamelen van deze cijfers behoort tot de reguliere taak.

gemeente Eindhoven

9

Juli 2011


Bijlage 1 Samenstelling buurtthermometer

Sociaal Economische Indicatoren b Gemiddeld besteedbaar inkomen b Aandeel lage inkomens b Aandeel niet werkenden werkzoekers (NWWérs) b Aandeel algemene bijstandsgerechtigden b Aandeel niet westerse allochtonen b Aandeel eenoudergezinnen b Gemiddelde WOZ-waarde b Aandeel sociale huurwoningen b Aandeel mensen laag opgeleiden Signaleringsindicatoren b Verhuisdynamiek b Woninginbraken b Vandalisme b Drugs- en drankoverlast b Geweld b Gevallen van geluidsoverlast b CRM-meldingen b Aandeel mensen dat rookt b Aandeel mensen met overgewicht b Aandeel mensen dat eigen gezondheid als niet goed beoordeelt b Aandeel mensen met diabetes, hart- en vaatziekten, kanker en/of astma/COPD b Aandeel mensen met indicatie voor eenzaamheid

10

gemeente Eindhoven

Juli 2011


Bijlage 2 Wensenlijst indicatoren

Sociaal Economische Status

b b b b

Signaleringsindicatoren

b b b b b b b b

Overig

gemeente Eindhoven

Vergrijzing Opleidingsniveau jongeren MOE-landers Inkomensbron (werk, uitkering, pensioen, studiefinanciering etc.) b Studenten b Opleidingsniveau b Gezinsgrootte

Jeugd Beleving buurt Voortijdige schoolverlaters Jongerenoverlast Sociaal isolement Huiselijk geweld Schoolverzuim (leerplicht) Aansluiten bij de 9 velden van het integrale veiligheidsbeleid b WMO-monitor b BKR-registratie b Criminaliteitscijfers zoals zwerfafval, geluidsoverlast b Onderhoudstoestand van panden b Mate van digitalisering van een buurt b Aanvullen met kansenanalyse: waar liggen de mogelijkheden van een buurt? (verenigingsleven, groen, sportvelden, winkelcentra, etc.) b Gezondsheidsindicatoren samenvoegen tot één of twee. b CRM-meldingen uit de buurtthermometer halen. Ik zou de voorkeur geven aan een andere opzet bijvoorbeeld zoals het Rotterdamse model : een hoofdindeling naar 4 hoofdthema’s: fysiek, sociaal maatschappelijk, economisch domein en veiligheid. De hoofdthema’s verdelen in subcategorieën in overleg met interne en externe partners.

11

Juli 2011


Bijlage 3 Indicatoren voor selectie van wijken

Thema Achterstanden Sociaal-economisch 1. Inkomen 2. Werk 3. Opleiding

Fysiek Woningvoorraad 4. Kleine woningen

Bron

Peiljaar

RIO, CBS RIO, CBS Wegener/Geomarktprofiel

2002 2002 2002

CBS/Syswov/ /CFV

2002,2006

WBO/WoON

2002,2006

gemiddeld besteedbaar particulier huishoudinkomen aandeel werkenden aandeel huishoudens met lage opleiding vraagstelling: aantal mensen met een lage opleiding in uw straat? 9 antwoordklassen van extreem weinig via gemiddeld naar extreem veel berekening : aandeel bovengemiddeld op het totaal

5. Oude woningen 6. Goedkope woningen

aandeel woningen klein, oud en goedkoop # klein : eengezinsw 4 en minder kamers; meergezinsw 3 en minder kamers # oud : bouwjaar 1970 en eerder # goedkoop : sociale huurwoningen

Problemen Sociaal /leefbaarheid sociale overlast, vandalisme

Oordeel bewoner vervelende voorvallen en misdrijven in de buurt en onveiligheid # bekladding van muren en/of gebouwen, komt dit in uw buurt voor? # vernieling van telefooncellen, bus- of tramhokjes, komt dit in uw buurt voor? # ondervindt u overlast door directe buren? # ondervindt u overlast door omwonenden? # bent u bang om in de woonbuurt lastig gevallen of beroofd te worden?

7 vandalisme 8 vandalisme 9. sociale overlast 10 sociale overlast 11. onveiligheid Fysiek 12. tevredenheid woning 13. tevredenheid woonomgeving 14. verhuisgeneigdheid

fysieke overlast 15. geluidsoverlast

WBO/WoON

2002,2006 Hoe tevreden bent u met uw huidige woning? Hoe tevreden bent u met uw huidige woonomgeving? Aandeel verhuisgeneigde hh en hh die al andere woning gevonden hebben op het totaal. Oordeel bewoner over vervelende voorvallen in de buurt # in welke mate ondervindt u in uw buurt vormen van geluidsoverlast? # idem overlast door stank, stof, vuil? # idem overlast door het verkeer? # oordeel bewoner m.b.t. de veiligheid qua verkeerssituatie

16. vervuiling 17. verkeer 18. veiligheid

12

gemeente Eindhoven

Juli 2011


Bijlage 4 Voorbeeld Rotterdams model

gemeente Eindhoven

13

Juli 2011


Bijlage 5 Kosten (in uren) doorontwikkeling buurtthermometer

Activiteit

Wie

Planning

Eerste voorstel nieuwe BT Voorstel bespreken Aanpassing nav bespreking Gewijzigd voorstel nogmaals bespreken Voorstel voorleggen/bespreken met beleidssectoren, wethouders en externe partners Ter goedkeuring naar DR Voorstel naar College TOTAAL

BIO BIO/GBO BIO

Juli/augustus 2011 Augustus/september 2011 Oktober 2011

Aantal uren 100 15 10

BIO/GBO

Oktober 2011

15

M&M, OOV, ORVM Politie, Lumens, Woningcorporaties

November/december

802

BIO/GBO BIO/GBO

Januari 2012 Februari 2012

4 4 228

2

Gerekend met 16 uur per sector met uitzondering van sector M&M daarvoor 32 uur.

14

gemeente Eindhoven

Juli 2011


Bijlage 4 Gerelateerde instrumenten

Instrument Outcomemonitor

Opsteller CBS

Leefbaarometer

VROM

Eindhovense Stadsmonitor

Eindhoven Control/BIO

Veiligheidsindex

Eindhoven Control/BIO Eindhoven Control/BIO

Eindhoven in cijfers

gemeente Eindhoven

Doel/Inhoud Voor uiteenlopende indicatoren wordt nagegaan of de situatie in 40 wijken verbetert en of die verbetering snel genoeg verloopt om het einddoel te halen. Verschaft online informatie over alle wijken en buurten. De stadsmonitor geeft een beeld van de belangrijkste beoogde effecten van maatschappelijk beleid. Informatie over veiligheidsaspecten in Eindhoven. Online statistische informatie over buurten op www.eindhoven.nl

15

Juli 2011


Bijlage 6 Geïnterviewde personen

Naam Dhr. Beijnsberger Dhr. ten Caten Dhr. Claas Dhr. Depla Dhr. van Dommelen Mevr. van den Donk Dhr. Elast Mevr. Fiers Dhr. Goossens Mevr. Grips Mevr. van Gils Dhr. van Dijk Dhr. van Erp Mevr. Heezen Mevr. van Hoof Mevr. Jacobs Dhr. Jaeqx Dhr. van Klinken Dhr. Louwers Dhr. Meulensteen Mevr. Meijs Dhr. van Moorsel Mevr. Neggers Dhr. Oosterveer Mevr. van de Paal Dhr. van Pagée Dhr. Renders Mevr. Stoop Mevr. Vermeeren Dhr. Vogels Dhr. Walravens

Organisatie Gemeente Eindhoven, lid directieraad Gemeente Eindhoven, Control/BIO Woonbedrijf Gemeente Eindhoven, wethouder Gemeente Eindhoven, sector GBO Gemeente Eindhoven, sector GBO Gemeente Eindhoven, sector GBO Gemeente Eindhoven, wethouder Politie Gemeente Eindhoven, sector ORVM Gemeente Eindhoven, sector GBO Gemeente Eindhoven, sector GBO Gemeente Eindhoven, raadslid Lumens Groep Gemeente Eindhoven, sector Werk Gemeente Eindhoven, raadslid Gemeente Eindhoven, sector VTH Gemeente Eindhoven, sector VTH Politie Gemeente Eindhoven, raadslid Gemeente Eindhoven, sector M&M Gemeente Eindhoven, sector GBO Domein Gemeente Eindhoven, raadslid Trudo Lumens Groep Gemeente Eindhoven, sector S&B Trudo Gemeente Eindhoven, sector GBO Lumens Groep Gemeente Eindhoven, sector GBO

16

gemeente Eindhoven

ce

Recommend Documents