3.A.1. - 2.A.3. -1.B.2.
CARBON FOOTPRINT CO2-EMISSIE INVENTARIS
RAPPORTAGE 2013
DOCUMENTNAAM 3A1-2A3-1B2 CO2-VERSLAG 2013 Hakkers v2 def 08-05-14 AUTORISATIE OPGESTELD DOOR: Datum: 08-05-14 Paraaf:
H. SCHEP KAM-COÖRDINATOR
AUTEUR: KAM
VERSIE: -B-
DATUM: 08-05-14
STATUS: DEFINITIEF
VERIFICATIE DOOR: Datum: 08-05-14 Paraaf:
W. VERBRUGGEN KAM-, RISICO- EN OMGEVINGSMANAGER
OUDSAS 11, 4251 AW WERKENDAM POSTBUS 11, 4250 DA WERKENDAM T: 0183 - 50 11 22 F: 0183 – 50 16 65 WWW.HAKKERS.COM
[email protected] DOCUMENTVERSIE: PR.18.03
HAKKERS BV
PAGINA: 1 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013
INHOUDSOPGAVE 1
2
3
4
5
6
7
INLEIDING .......................................................................................................................................... 3 1.1. DOEL ................................................................................................................................................. 3 1.2. BASISJAAR EN REFERENTIEPERIODE..................................................................................................... 3 1.3. NORMEN EN PROCEDURES ................................................................................................................... 3 BEDRIJFSPROFIEL .............................................................................................................................. 4 2.1. ORGANISATIE ..................................................................................................................................... 4 2.2. ORGANISATORISCHE GRENZEN ............................................................................................................ 4 KOOLSTOFDIOXIDE EMISSIES ............................................................................................................ 5 3.1. SCOPES VAN DE INVENTARIS ............................................................................................................... 5 3.2. NUMERIEKE RESULTATEN .................................................................................................................... 6 3.3. RESULTATEN IN BEELD ........................................................................................................................ 7 EVALUATIE CO2-EMISSIES .................................................................................................................. 8 4.1. CO2-FOOTPRINT 2009 (BASISJAAR)....................................................................................................... 8 4.2. PROJECTOMZET EN PRODUCTIEKOSTEN ............................................................................................... 9 4.3. ENERGIEVERBRUIK (PANDEN) ............................................................................................................. 10 4.4. BEDRIJFSINVESTERINGEN................................................................................................................... 12 4.5. PERSONEELSBEZETTING ..................................................................................................................... 13 4.6. WAGENPARKBEHEER .......................................................................................................................... 13 4.7. MATHEMATISCHE ANALYSE ................................................................................................................. 14 4.8. CONCLUSIE........................................................................................................................................ 14 REDUCTIEKANSEN ............................................................................................................................ 15 5.1. ELEKTRICITEIT EN GAS....................................................................................................................... 15 5.2. BRANDSTOFVERBRUIK WAGENPARK .................................................................................................... 15 5.3. BRANDSTOFVERBRUIK PROJECTEN EN MATERIEEL................................................................................ 15 TOEGEPASTE METHODIEK ................................................................................................................. 16 6.1. BRONGEGEVENS................................................................................................................................. 16 6.2. TOEGEPASTE OMREKENFACTOREN ...................................................................................................... 16 MEETONZEKERHEDEN ....................................................................................................................... 17 7.1. ELEKTRICITEIT EN GAS....................................................................................................................... 17 7.2. BRANDSTOFVERBRUIK WAGENPARK .................................................................................................... 17 7.3. BRANDSTOFVERBRUIK PROJECTEN EN MATERIEEL................................................................................ 17 7.4. VERBETERPUNTEN IN METINGEN......................................................................................................... 17
HAKKERS BV
PAGINA: 2 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013
1
INLEIDING
1.1.
DOEL Dit jaarverslag geeft feiten en cijfers betreffende de uitstoot van broeikasgassen in het boekjaar 2013 van Hakkers. In 2013 is besloten om de energiestromen en CO2-emissies te managen conform de CO2-prestatieladder van SKAO. Conform trede 5 dienen de scope 1, scope 2 en scope 3 emissies zoals in CO2 handboek zijn gespecificeerd te zijn geïnventariseerd en gecommuniceerd. Dit document vormt een jaarlijkse gedetailleerde rapportage van de CO2-emissies over 2013 van scope 1 en 2. Scope 3 zal separaat gecommuniceerd worden.
1.2.
BASISJAAR EN REFERENTIEPERIODE Voorliggende rapportage heeft betrekking op boekjaar 2013. De gerapporteerde periode is gelijk aan het boekjaar. Het boekjaar voor Hakkers B.V. loopt van 1 januari tot en met 31 december. De Carbon Footprint is binnen Hakkers voor het eerst uitgevoerd over boekjaar 2009.
1.3.
NORMEN EN PROCEDURES De bepaling van de CO2 Footprint is opgesteld in overeenstemming met: § NEN-ISO 14064-1 (Greenhouse gases) § CO2-Prestatieladder Handboek 2.1 (18 juli 2012) § NEN-EN-ISO 50001 (Energiemanagementsystemen – Eisen met gebruiksrichtlijnen) § PR.18 Energiemanagement
HAKKERS BV
PAGINA: 3 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013
2
BEDRIJFSPROFIEL
2.1.
ORGANISATIE De rapporterende organisatie bestaat uit Hakkers BV en de Verhuur en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV. De laatste is volledig eigenaar van Hakkers BV. De bedrijven vinden hun oorsprong in 1875, waar de (overover)grootvader van de inmiddels vijfde generatie Hakkers startte met productie van rijshout uit de grienden van de Biesbosch. Inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot een verzameling van samenwerkende bedrijven die zich bezighouden met het ontwerp, de ontwikkeling, productie en realisatie van grond-, bagger-, constructie-, funderings-, kust- en oeverwerken. De opdrachtgevers bestaan uit diverse bouw-, petrochemische en civieltechnische bedrijven, overheidsinstellingen en particulieren. Met een omzet van circa 33 miljoen Euro behoort Hakkers bedrijven tot de middelgrote aannemers in de GWW-sector. Verhuur- en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV Gebroeders Hakkers, de verhuur- en exploitatiemaatschappij van de groep, beschikt over een 5 hectare groot werkterrein met eigen haven, loswal en constructiewerkplaatsen voor de (pre)fabricage van beton-, hout- en staalconstructies. Verder beschikt het bedrijf over een eigen werkplaats ten behoeve van het onderhoud van eigen materieel voor met name de verhuur van dit materieel aan haar dochterondernemingen. Haar 12 (werk)schepen behoren de het modernste materieel in de bedrijfstak. Het bedrijf is sinds 1998 gecertificeerd volgens de VCA** en de NEN-EN-ISO 9001. Het bedrijf staat onder directe leiding van de chef werkplaats Leo van Heukelum. De directie wordt gevoerd door Ad Hakkers, Adriaan Hakkers en Nico van Heukelum. BTW nr.: NL 0083.43.433.B01 Kamer van koophandel nummer: 18122869 Hakkers BV Hakkers is een middelgrote aannemer in de GWW-sector die zich concentreert op het ontwerpen, uitvoeren en onderhouden van waterbouwkundige werken zoals: funderings-, beton- en staalbouwkundige constructiewerken, conserverings-, bagger-, grond-, (water)bodemsanerings-, kust- en oeverwerken. Hakkers BV telt zo’n 75 vaste medewerkers, is sinds 1998 gecertificeerd volgens de VCA**, de NEN-EN-ISO 9001 en vanaf 2010 volgens de BRL-SIKB 7000 en de BRL-OCE. Hakkers BV is voor 100% eigendom van de Verhuur- en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV en de directie wordt gevoerd door Ad Hakkers, Adriaan Hakkers en Nico van Heukelum.
2.2.
ORGANISATORISCHE GRENZEN De Carbon Footprint wordt conform de Greenhouse Gas protocol bepaald van de bedrijven waarover 100% operationele controle uitgevoerd wordt. Binnen de organisatorische grenzen vallen daarmee de emissies van de Verhuur- en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV samen genomen met die van Hakkers BV. Daarmee wordt geborgd dat alle uitstoot van de aannemende partij wordt opgenomen in de inventaris. Hakkers BV heeft in het verslagjaar naast haar eigen activiteiten ook deelgenomen in een samenwerkingsverband tussen Boskalis BV, Van den Herik BV en Hakkers BV, genaamd Zeeuwse Stromen. Hakkers BV heeft enkel eigendom, maar geen operationele zeggenschap binnen dit samenwerkingsverband. Om deze reden wordt daarom de CO2-uitstoot van deze BV niet meegenomen in de Carbon Footprint van Hakkers. Het project GOVa IIIa is uitgevoerd in combinatie met Van Halteren Infra B.V. Voor de CO2-uitstoot zijn geen emissies van Van Halteren Infra B.V. meegenomen in de Carbon Footprint van Hakkers.
HAKKERS BV
PAGINA: 4 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 3
KOOLSTOFDIOXIDE EMISSIES
3.1.
SCOPES VAN DE INVENTARIS Scope 1: Directe emissies betreffen emissies door eigen brandstof gebruik, wat bij Hakkers zoveel betekent als: § aardgasverbruik voor verwarming; § dieselolieverbruik door het varende materieel inclusief daarop gestationeerd materieel; § dieselolieverbruik door droog materieel waaronder op de wal gestationeerde kranen en aggregaten; § benzine, diesel en LPG verbruik door personen- en lichte bedrijfsauto’s; § airconditioning die mogelijke koelgassen gelekt heeft. Scope 2: Indirecte emissies betreffen emissie door afgenomen energieverbruik, wat bij Hakkers zoveel betekent als: § stroomverbruik § zakelijke vliegreizen § zakelijk gebruik van privéauto’s Scope 3: Overige indirecte emissies betreffen emissies als gevolg van activiteiten van het bedrijf Hakkers, maar komen voort uit bronnen die geen eigendom van het bedrijf zijn noch beheerd worden door het bedrijf, wat bij Hakkers betekent : § productie van ingekochte materialen § verwerking van afval § gebruik van het door het bedrijf aangeboden/verkochte werk, dienst of levering. Biomassa: § er is in de afgelopen periode geen gebruik gemaakt van biomassaverbranding. Opname van CO2: § er heeft in de afgelopen periode geen CO2 opname plaatsgevonden binnen de bedrijfsactiviteiten. Koel- en koudemiddelen: § er hebben in de afgelopen periode geen lekkages plaatsgevonden binnen de bedrijfsactiviteiten.
HAKKERS BV
PAGINA: 5 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 3.2.
NUMERIEKE RESULTATEN De emissies ten gevolge van het gebruik van de aangegeven energiedragers is bepaald middels de Carbon Assessment Tool. Deze tool gaat uit van de totale keten van de betreffende energiedrager en rekent deze om naar een CO2equivalent voor de totale uitstoot van broeikasgassen.
Panden Groene elektriciteit Aardgas
Scope 2 1
Aantal Eenheid 254.794,3 [kWh] 29.270,3
[m³]
Emissiefactor Eenheid 0,015 [kg CO2/kWh] 1,825 [kg CO2/m³] Totaal panden
Materieel en projecten Propaan (flessen/tank) Mixgas (CO2-lassen)
Scope
Aantal
Eenheid
Emissiefactor Eenheid
ton CO2 Opmerkingen 3,8 Essent Windkracht 220 53,4 57,2 ton CO2
1
42,0
[kg]
2,994 [kg CO2/kg]
0,1
1
8.480,3
[kg]
1,000 [kg CO2]
8,5
Acetyleen (snijbranden) Gasolie (GOVa IIIa)
1
1.652,0
[kg]
3,145 [kg CO2/kg]
5,2
1
3.906,0
[liter]
3,135 [kg CO2/liter]
12,2
Gasolie (Vlaardingen KW haven ZZ) Gasolie (overige projecten) Walstroom
1
4.000,0
[liter]
3,135 [kg CO2/liter]
12,5
1
701.313,0
[liter]
3,135 [kg CO2/liter]
2.198,6
[kWh]
0,015 [kg CO2/kWh]
2
Totaal materieel en projecten Wagenpark Verbruik benzine
Scope 1
Aantal Eenheid 23.198,7 [liter]
Emissiefactor Eenheid 2,780 [kg CO2/liter]
Verbruik diesel
1
132.201,2
[liter]
3,135 [kg CO2/liter]
Verbruik lpg
1
9.396,4
[liter]
1,860 [kg CO2/liter] Totaal wagenpark
Vliegreizen Vliegreizen 0-700 km
Scope 2
Vliegreizen 700-2500
2
[reizigerskm]
0,200 [kg CO2/reizigerskm]
2
[reizigerskm]
0,135 [kg CO2/reizigerskm]
+
Vliegreizen 2500 km
Aantal
Eenheid Emissiefactor Eenheid [reizigerskm] 0,270 [kg CO2/reizigerskm]
Opmerkingen
Essent Windkracht 220 2.237,2 ton CO2 Opmerkingen 64,5 414,5 17,5 496,4 ton CO2
Opmerkingen
Totaal vliegreizen Carbon Footprint:
2.790,9 Ton CO2
Scope 1:
2.787,0 Ton CO2
Scope 2:
3,8 Ton CO2
Scope 3:
Ton CO2
Op navolgende pagina is een visuele weergave van de Carbon Footprint opgenomen.
HAKKERS BV
PAGINA: 6 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 3.3.
RESULTATEN IN BEELD Emissiefactor Carbon Footprint: 2.790,9 ton CO2 Wagenpark Totaal 18%
Andere emissies 0%
Vliegreizen 0%
Panden 2%
Gasolie (Vlaardingen KW haven ZZ) 1% Gasolie (GOVA IIIa) 0% Materieel en projecten 79%
Scope 1: 2.787,0 ton CO2
Verbruik lpg 1% Verbruik benzine 2% Acetyleen (snijbranden) 0%
Scope 2: 3,8 ton CO2
Aardgas 2% Walstroom 0%
Verbruik diesel 15%
Overig scope 2 0%
Normale ('grijze') elektriciteit 0%
Mixgas (CO2lassen) 0%
Gasolie (Overige projecten) 80%
HAKKERS BV
Groene elektriciteit , 100%
PAGINA: 7 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013
4
EVALUATIE CO2-EMISSIES Verschillen in emissies door het bedrijf staan niet op zichzelf, maar kunnen gerelateerd worden aan de groei van het bedrijf in termen van omzet, groei van de personeelsbezetting en de daarmee gepaard gaande groei van het wagen- en machinepark. Om de emissies van de koolstofdioxide te evalueren worden hieronder de gegevens van het basisjaar weergegeven en worden de relevante trends binnen het bedrijf beschreven.
4.1.
CO2-FOOTPRINT 2009 (BASISJAAR) Naar aanleiding van verzoeken van verschillende marktpartners is over 2009 een Carbon Footprint gemaakt, waarvan onderstaande figuur de resultaten weergeeft. De resultaten van 2009 worden aangemerkt als basisjaar.
Carbon Footprint: 2.345 ton CO2 Vliegreizen 0%
Andere emissies 0% Panden 8%
Wagenpark 18%
Materieel en projecten 74%
HAKKERS BV
PAGINA: 8 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 4.2.
PROJECTOMZET EN PRODUCTIEKOSTEN Het aantal projecten en de omzet van Hakkers zijn het afgelopen jaar gestegen ten opzichte van de jaren 2009/2010. En een lichte daling in omzet t.o.v. 2011. Hakkers boekte in 2012 ruim 30% meer omzet vergeleken met het basisjaar 2009. Daarnaast in 2012 bijna een verdubbeling van de gemiddelde omzet per project t.o.v. 2009. Maar een lichte daling t.o.v. het jaar 2011. Omzet Hakkers Geïndexeerd 2009 = 100 (ca 24 miljoen euro)
100
107
80
40
80
73 52
72
53 37
20
1.200
100
85 Index
Aantal
60
40
149 50
100
161
2010
2011 Hakkers
2012
112
600
32 2013
1.000 800
136
979
400
0 2009
Omzet per project (× 1000) [Hakkers]
1.400
Omzet × 1000
Aantal projecten
120
200
0 2009
2010
2011
2012
2013
468
515
2009
2010
1.220 827
0 2011
2012
2013
De grootste component van de uitstoot wordt veroorzaakt door het gasolieverbruik van de projecten en materieelstukken die worden ingezet. In 2013 zijn het aantal projecten gedaald t.o.v. 2012. De omzet is tevens gestegen in 2013. En wel met 18% t.o.v. 2012. De omzet per project is derhalve ook mee gestegen. De omvang van de projecten is hiermee groter, waarbij veel productie-uren gedraaid werden voor hei- en funderingswerkzaamheden met bijkomend hoog gasolieverbruik. De projecten met de meeste invloed op het gasolieverbruik waren: § Sambeek/Belfeld § Merwedekanaal Gorinchem-Vianen § Argos, Rotterdam In 2013 is een absolute stijging van 8% waar te nemen van de CO2-uitstoot op de projecten van (2080-2237=+157 ton CO2). De verbruikte hoeveelheid gasolie op de projecten is in 2013 gestegen met 8% ten opzichte van 2012 (659.197 709.219= + 50.021 liter). Om de uitstoot van het materieel en de projecten beter te kunnen analyseren is deze tevens vergeleken met de gemaakte kosten onder de kostensoort ‘MATERIEEL’. Hierdoor is het mogelijk om de verwerkte hoeveelheden materialen los te koppelen van de uitstoot en enkel naar de productie te kijken. De totale kosten geboekt onder de kostensoort ‘MATERIEEL’ laten in 2013 een stijging zien van 16 % ten opzicht van 2012, terwijl de uitstoot op de projecten een stijging van 8% laat zien. Dit komt doordat er nu meer grotere projecten (op één locatie) zijn uitgevoerd en het aantal improductieve uren ten gevolge van varen en transport sterk afgenomen zijn terwijl door de grote hoeveelheid verwerkte damwand of zwaar heiwerk er veel brandstof is verbruikt op de drie genoemde projecten. De grootste inspanningen die het afgelopen jaar zijn verricht om het energieverbruik is op de levering van gasolie op drie grote damwand/heiwerken te reduceren zijn gedaan aan de hand van de resultaten van het energieonderzoek wat plaats heeft gehad. Het eerste werk dat is aangenomen met CO2-gunningsvoordeel (conform de CO2-prestatieladder) is GOVa IIIA. Dit werk stond centraal bij de inspanningen om CO2-emissies te reduceren. Komende jaar zal geïnventariseerd worden hoe dit traject verder doorgezet kan worden op het project GOVa 4A perceel 1 om een nog beter inzicht te vergaren op dit soort projecten. Het tweede project is de kade aan de Koningin Wilhelminakade ZuidZijde in Vlaardingen (Vlaardingen KW-haven ZZ) wat tevens aangenomen is met CO2-gunningsvoordeel op niveau 3. Hierbij lag de nadruk op het aanleveren van CO2gegevens vanuit de engineering richting onze opdrachtgever.
HAKKERS BV
PAGINA: 9 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 4.3.
ENERGIEVERBRUIK (PANDEN) Elektraverbruik
De piek voor de werkplaats in het eerste kwartaal van 2012 is te verklaren door het vele constructiewerk in de hal, veel varend materieel in de haven, welke aangesloten waren op de walstroomvoorziening van de constructiehal en de winterperiode met veel verlichting tijdens de donkere werkuren buiten op het werkterrein door de betonploeg. In 2013 is deze piek beduidend minder daar de betonploeg dit jaar in deze periode niet buiten op het werkterrein heeft gewerkt. In 2013 is een lichte daling van 1 % te zien in de hoeveelheid verbruikte kWh (257.458-254794 = -2.664 kWh) Het gebruik van Essent Windkracht 220 is het afgelopen jaar voortgezet.
Electraverbruik Hakkers 70.000 60.000 50.000 40.000
Kantoor Werkplaats
30.000
Prefab hal
20.000 10.000 0 2012 Q1 2012 Q2 2012 Q3 2012 Q4 2013 Q1 2013 Q2 2013 Q3 2013 Q4
HAKKERS BV
PAGINA: 10 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 Aardgasverbruik
Het aardgasverbruik hangt sterk samen met het Nederlandse klimaat. De uitschieter in het eerste kwartaal van 2013 hangt samen met een aaneengesloten vorstperiode, waarbij er veel aardgas verbruikt is voor de verwarming van de constructiewerkplaats en zijn daarom vrijwel geheel het gevolg van het klimaat. Waardoor het verbruik met 37% is toegenomen (21.368-29.270=+7.902 m3). Om een beter beeld te krijgen wat de relatieve stijging hebben we een omrekening gemaakt naar de graaddagen, waarbij we een procentuele toename zien van 29% per graaddag.
Aardgasverbruik Hakkers 14.000 12.000 10.000 8.000
Kantoor Werkplaats
6.000
Prefab hal
4.000 2.000 0 2012 Q1 2012 Q2 2012 Q3 2012 Q4 2013 Q1 2013 Q2 2013 Q3 2013 Q4 Jaar 2009 2010 2011 2012 2013
3
Gasverbruik [m ] 43.627 39.634 17.581 21.368 29.270
Graaddagen [De Bilt] 2867,7 3372,5 2664,9 2902,3 3094,3
Verbruik/graaddag 15,21 11,75 6,60 7,36 9,46
Bron:KWA bedrijfsadviseurs, www.kwa.nl
HAKKERS BV
PAGINA: 11 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 4.4.
BEDRIJFSINVESTERINGEN
Deugdelijk en veilig materieel en een goede infrastructuur met bijbehorende voorzieningen dragen bij aan een beheersing van de stationaire uitstoot van CO2 en zorgt over het algemeen voor een duurzamer machinepark. Daarnaast zijn het voorwaardenscheppende factoren om aan de bedrijfsdoelstellingen en klanteisen te kunnen voldoen. Naast de gebruikelijke vervangingsinvesteringen wat betreft het wagenpark, de kantoorinventaris, hard- en software, wordt geïnvesteerd in het verbreden van de bedrijfsactiviteiten en het verbeteren van de efficiency van productie en uitvoeringsfaciliteiten. Relevante investeringen (in het kader van energie) in het verslagjaar 2013 waren: · vervanging Hydraulische kraan door nieuwe Hitachi ZX290LC (inclusief start-stop systeem) · trilblok PVE 2350VM &1400-S aggregaat · alle werkschepen voorzien van CO2-lassen · lampen verlichting werkplaats vervangen · lasrook-bronafzuigingsinstallatie werkplaats Onderzoek naar / geplande investeringen 2014 en verder: · nieuwe werkponton Dieze · aanschaf werkschip of ponton voor Sennebogen 6180 · aanschaf 3D-systeem voor nieuwe baggerkraan · LED verlichting voor de werkplaats
Investeringen [€ x 1000]
2013 2012 2011 2010 2009
Jetmix Schepen Overige vaartuigen Kranen Overig materieel
2010 276.863
2011 17.976
2012 82.249
2013 699.066
0
1.041.730
0
69.951
0
35.500
185.853
15.353
514.458
132.403
1.434.040
172.250
174.233
1.082.417
228.228
87.215
40.688
47.100
441.494
118.513
Werkplaats
22.238
17.571
16.170
45.401
13.100
ICT
38.470
19.761
38.314
67.692
22.203
45.574
26.442
0
76.213
12.303
317.901
52.877
166.303
254.891
306.508
Kantoorinventaris Vervoer
HAKKERS BV
2009 334.675
PAGINA: 12 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 4.5.
PERSONEELSBEZETTING Uit onderstaande grafieken blijkt de personeelsbezetting en het -verloop: Personeelsverloop
Personeelsbezetting 20
100
18
18
19
17
17
Aantal medewerkers
Aantal medewerkers
125
75
50 78
99
94
90
84
15 10
6
5
1 3
14
12
11
5 0
-3
-5
7 -2
-6
-7
-8
-1 -2
-10
25
1
2
-1
-1
-2
-15 0 2009
2010
2011 Hakkers
4.6.
2012
-20
2013
2009
2010
Jetmix
2011
Hakkers
2012
2013
Jetmix
WAGENPARKBEHEER Het wagenparkbeleid is in 2013 verder doorgevoerd waardoor er wederom voor overwegend zuinigere auto’s zijn gekozen. Met de groei van het aantal personeelsleden (+5 personen) is het aantal auto’s met 20 stuks toegenomen. Zoals uit onderstaande weergave valt op te maken heeft het stimuleringsbeleid ertoe heeft geleid dat een derde van de personenauto’s in een lagere uitstootklasse vallen. En dat bij vervanging voor zuinigere auto’s worden gekozen. 100% 90% 80% 70%
E 25%
60%
D 20%
50%
C Gas
40%
B 14%
30%
A 0%
20% 10% 0% 2009
2011
2012
2013
2008
2009
2010
2011
2012
2013
A 0%
0
0
0
0
0
0
B 14%
0
0
4
5
9
14
C Gas
1
2
2
2
2
2
D 20%
0
1
2
5
10
19
26
28
26
22
18
24
27
31
34
34
39
59
E 25%
HAKKERS BV
2010
PAGINA: 13 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 In 2012 is een start gemaakt om het rijgedrag van de medewerkers te verbeteren door het benadrukken van de nieuwe rijstijl. Op projectniveau zijn deze stappen doorgezet ten aanzien van groene mobiliteit door structurele carpooling door de projectleiding, door medewerkers en de toepassing van een projectfiets op het project GOVa IIIa. Met als resultaat een daling van de uitstoot van CO2 per FTE in het wagenpark te zien, met name door de grotere hoeveelheid kilometers die een aantal medewerkers heeft gemaakt. In 2013 is deze positieve trend doorgezet met per Fulltime equivalent een daling van 5,17 ton CO2 naar 5,01 ton CO2 uitgestoten met verreden kilometers in het wagenpark t.o.v. 2012.
4.7.
MATHEMATISCHE ANALYSE In onderstaande tabel is een mathematische analyse uitgevoerd op de emissiecijfers en de relevante bedrijfsgegevens van Hakkers BV. 2009 Materieel en projecten Wagenpark Gas Elektriciteit Totaal uitstoot Personeelsbezetting Omzet Totale kosten Productie kosten Totaal uitstoot/ Omzet Uitstoot projecten / PQ Totaal uitstoot / FTE Elektriciteit / FTE Wagenpark / FTE
4.8.
ton CO2 ton CO2 ton CO2 ton CO2 ton CO2
TQ PQ
FTE € € € gram CO2 / € gram CO2 / € ton CO2 /FTE ton CO2 /FTE ton CO2 /FTE
2010
2011
1726 429 80 111 2347
1749 475 72 115 2411
78 24.311.000,00 n.b. 8.724.839,75
84 27.315.000,00 22.644.606,87 9.071.599,63
96,52 197,88 30,08 1,43 5,50
88,25 192,80 28,70 1,37 5,65
2012 2281 512 32 94 2919
2013 2080 486 39 4 2609
2237 496 54 4 2791
90 94 36.235.000,00 33.077.000,00 20.957.799,86 25.623.170,13 12.385.889,81 10.756.985,33
99 39.036.104,00 32.079.949,00 12.511.357,00
80,60 184,2 32,4 1,00 5,69
78,88 193,36 27,76 0,04 5,17
71,50 178,80 28,19 0,04 5,01
CONCLUSIE Voor elke Euro die aan productiekosten is gemaakt, is in 2013 179 gram CO2 uitgestoten. In 2009 was dit nog 197 gram. Dit houdt in dat er een reductie is gerealiseerd van 10,0 % t.o.v. 2009, indien deze trend zich voortzet zal in 2015 voldoende gereduceerd zijn om aan de doelstelling te voldaan om totaal 7% reductie van de CO2-emissies te behalen. De omzet is met ca. 61% gestegen in 2013 t.o.v. 2009, terwijl de totale CO2-uitstoot slechts met 19% is gestegen in 2013 t.o.v. 2009. Dit betekend dat de uitstoot relatief aan de omzet is gedaald, te weten tot 71,50 gram per Euro omzet. Relatief aan de omzet is er voor het vierde jaar op rij een reductie. In 2013 26% reductie t.o.v. 2009. Indien deze trend zich voortzet zal in 2015 voldoende gereduceerd zijn om aan de doelstelling te voldaan.
HAKKERS BV
PAGINA: 14 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 5
REDUCTIEKANSEN Per energiestroom wordt hieronder en beknopte opsomming weergegeven op de gerealiseerde maatregelen en de kansen die zijn geïdentificeerd.
5.1.
ELEKTRICITEIT EN GAS In 2013 hebben er geen verbouwingen of uitbreidingen plaatsgehad in de panden, welke invloed kunnen hebben op het brandstofverbruik. Verder is de constructiewerkplaats uitgebreid met een lasrook-bronafzuigingsinstallatie, welke het energieverbruik kan beïnvloeden. De navolgende maatregelen zijn genomen/behouden om het energieverbruik niet te doen stijgen. § Groene stroom (Windkracht 220) § Energieverliezen voorkomen door onderhoudscontract af te sluiten voor het airco-, verwarming- en ventilatiesysteem voor het kantoorpand § Efficiënter maken computernetwerk: toepassen virtuele servers om efficiënter gebruik te maken van hardware Na invoering van bovenstaande maatregelen liggen kansen om het energieverbruik te beheersen of te reduceren met name in het gedrag van de gebruikers en het gebruik van het pand. Een voorbeeld is dat er niet gelijktijdig een raam open staat en de airco wordt aangezet. Dan zal de efficiëntie van het gebouw volledig gebruikt kunnen worden.
5.2.
BRANDSTOFVERBRUIK WAGENPARK Onder druk van de brandstofprijzen, politiek klimaat op Europees en nationaal niveau is de ontwikkeling van energiezuinige personen- en bestelauto’s een grote vlucht genomen. Door tijdige vervanging van het wagenpark kan er geprofiteerd worden van de nieuwe technologie. Ook in dit aandachtsveld liggen de kansen voor reductie bij de gebruikers, dus onze medewerkers. Het initiatief tot de cursus ‘Het Nieuwe Rijden’ is in 2013 nog niet uitgevoerd. Een pilot of proef op het project GOVa 4A1 in 2014 zal moeten uitwijzen of een dergelijke cursus bedrijfsbreed een positieve bedrage kan leveren.
5.3.
BRANDSTOFVERBRUIK PROJECTEN EN MATERIEEL Zoals duidelijk te zien in de Carbon Footprint is het brandstofverbruik op de projecten en door het materieel veruit de grootste energiestroom. Door de aard van onze werken wordt er zowel op water als op land dieselolie gebruikt en geleverd. Dit is nauwelijks te herleiden tot de feitelijke gebruikers (kranen, schepen, aggregaten). Wel kan er voorzichtig geconcludeerd worden dat zwaar heiwerk ook zwaar verbruik betekent. Toch zal er meer inzicht verworven moeten worden om de kansen voor brandstofbesparing te concretiseren. Het eerste project met CO2-gunningsvoordeel was GOVa IIIA. Dit project bestaat met name uit het vervangen van damwandconstructies, en zal naar verwachting een hoog gasolieverbruik opleveren. Dit project is in 2012 om deze reden aangewend om grondig onderzoek te doen naar het verbruik en mogelijke maatregelen om reductie te behalen. Dit onderzoek is uitgevoerd onder begeleiding van Stimular. Waarbij de conclusie van de rapportage is dat er een verdiepingsslag gemaakt moet worden om de diverse variabelen nog verder uit te splitsen. In 2014 zal dan ook het project GOVa 4A1 gebruikt worden om hier meer inzicht in te krijgen d.m.v. het plaatsen van brandstofmeters op de IBC tanks, welke op dit project gebruikt zullen gaan worden om een verdere uitsplitsing op de units te verkrijgen. Verder zal het CO2-reductieprogramma Duurzaam draaien op dit project zijn aanvang vinden. Mogelijkheden voor 2014 om voor brandstofverbruik de CO2-emissie te reduceren zijn de mogelijkheden van alternatieve brandstoffen verder uit te diepen.
HAKKERS BV
PAGINA: 15 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 6
TOEGEPASTE METHODIEK Ten behoeve van het bepalen van de Carbon Footprint is de methodiek aangehouden zoals voorgeschreven in het Handboek CO2-prestatieladder v 2.1 van SKAO (d.d. 18-07-2012). Het handboek verdeelt de CO2-emissies in drie scopes, gebaseerd op het Green House Gas protocol. De interpretatie daarvan en toepassing op de organisatie wordt hieronder weergegeven.
6.1.
BRONGEGEVENS Alle gegevens zijn gebaseerd op hoeveelheden zoals deze vermeld staan op de betreffende facturen. De afgenomen hoeveelheden brandstoffen en energiedragers zijn daarbij toegepast om middels conversiefactoren de CO2-emissie te berekenen. Jetmix is in 2006 vanuit Hakkers ontstaan en is sinds 2010 een onafhankelijk bedrijf, verdeeld over de Jetmix Verhuur en Exploitatiemaatschappij (holding, eigenaar materieel) BV en Jetmix BV (aannemingsbedrijf). Jetmix maakt gebruik van de panden van Hakkers voor haar bedrijfsvoering. Gebroeders Hakkers Verhuur en Exploitatiemaatschappij BV huurt de drie panden van de Hakkers Vastgoed BV en betaald de energierekeningen. Intern worden deze verdeeld over Hakkers en Jetmix. Er worden verdeelsleutels toegepast om de kosten over de bedrijven te kunnen verdelen. Op basis van de oppervlakte die permanent in gebruik is dan wel de periode waarover een ruimte wordt gebruikt wordt meegenomen in de verdeelsleutel. De verdeelsleutels worden aangegeven in de spreadsheet ‘Gegevens energie panden’ onder het tabblad ‘energieberekening per bedrijf’. Vanaf 2010 is een start gemaakt door de brandstofregistratie van wagenpark en materieel/project per kenteken respectievelijk werknummer te documenteren. Hierdoor wordt meer transparantie en traceerbaarheid verkregen ten opzichte van het basisjaar en kunnen de geleverde brandstoffen beter worden gealloceerd aan de bedrijven Jetmix en Hakkers. Vanaf 2011 is een start gemaakt door de brandstofregistratie in de geautomatiseerde administratie tevens te voorzien van de hoeveelheden liters, zodat gemakkelijk een overzicht gegenereerd kan worden. Toch is handmatig invoeren van de gegevens nog steeds nodig, omdat de gegevens niet in tabelvorm uit de software zijn te betrekken. In de loop van 2012 en 2013 zijn hier nog geen wijzigingen op doorgevoerd.
6.2.
TOEGEPASTE OMREKENFACTOREN Ten behoeve van het omrekenen van brandstof- en energieverbruik naar grammen koolstofdioxide worden conversiefactoren toegepast. De toegepaste conversiefactoren zijn betrokken van het Handboek CO2-prestatieladder versie 2.1 van SKAO (versie 18 juli 2012). De omrekening van volume naar emissiewaarden is eenduidig en geeft de meest betrouwbare vergelijking. In die situaties waar geen volume-eenheden van brandstof beschikbaar waren, is gebruikgemaakt van de meest betrouwbare informatie die beschikbaar was. Elektriciteitsgebruik is genomen aan de hand van facturen van het energiebedrijf welke periodiek gecontroleerd worden middels geijkte meters. Vigerende wetgeving beschouwt dit als de meest betrouwbare informatiebron die beschikbaar is. Omrekenfactor voor de calorische waarde van het aardgas wordt tevens aan de hand van de facturen van het energiebedrijf gecontroleerd.
HAKKERS BV
PAGINA: 16 / 17
CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2013 7
MEETONZEKERHEDEN De brongegevens en rekenmethodiek kunnen leiden tot enige onzekerheid in de meetmethodiek. Per energiestroom wordt hieronder en beknopte analyse weergegeven op de toegepaste verwachte meetonzekerheid.
7.1.
ELEKTRICITEIT EN AARDGAS Vanaf 2011 is een start gemaakt met opnames per kwartaal om meer inzicht te verwerven in de gebruiksgegevens. Van de staalwerkplaats wordt per maand een factuur ontvangen met het werkelijke verbruik. Na ontvangst van een jaarafschrift wordt ter controle een meterstandopname verricht. Door toepassing van periodieke meterstandopnames kan beter inzicht verkregen worden in het energiegebruik. De meterstandopnames kunnen middels de facturen geverifieerd worden. In 2012 is de overstap gemaakt van “grijze”stroom naar Essent Windkracht 220, waardoor een andere emissiefactor is toegepast. De registratie van het elektra- en gasverbruik van de nieuwe loods is aangesloten op de reeds bestaande prefabhal. Daar Jetmix de nieuwe loods in gebruik heeft genomen op het bedrijfsterrein, is de verdeelsleutel van het elektra- en gasverbruik in het 2e kwartaal van 2012 aangepast van 90%-10% naar 80%-20%.
7.2.
BRANDSTOFVERBRUIK WAGENPARK Controle van de invoer van brandstofgegevens is uitgevoerd door het sommeren van zowel de kostprijzen als de hoeveelheden van alle facturen. Met deze totalen kan een check gemaakt worden met de administratie dat alle facturen zijn inbegrepen in de inventarisatie.
7.3.
BRANDSTOFVERBRUIK PROJECTEN EN MATERIEEL Controle van de invoer van brandstofgegevens is uitgevoerd door het sommeren van zowel de kostprijzen als de hoeveelheden van alle facturen. Met deze totalen kan een check gemaakt worden met de administratie dat alle facturen zijn inbegrepen in de inventarisatie. In 2011 is het eerste project met CO2-gunningsvoordeel verworven, namelijk GOVa 3A. Dit project bestaat met name uit het vervangen van damwandconstructies, en zal naar verwachting een hoog gasolieverbruik opleveren. In 2012 is het gasolie verbruik van dit project separaat vermeld in de Carbon Footprint.
7.4.
VERBETERPUNTEN IN METINGEN Ten behoeve van het beheersen van de energiestromen, is de procedure PR.18 inclusief onderliggende instructies opgesteld. De instructie monitoring en meting borgt de gang van zaken rond het meten en beheersen van de energiestromen en de afgeleide Carbon Footprint rapportage. Na aanleiding van het betrekken en analyseren van de energiegegevens worden onderstaande verbeterpunten voorgesteld: § Registratie van het aantal gereden kilometers (op projectniveau) § Inzichtelijk krijgen verbruiksgegevens van schepen, kranen en heiaggregaten (initiëren onderzoek op project met CO2-gunningsvoordeel met grotere diepgang dan bij GOVa IIIA) § Waar mogelijk het gebruik van walstroom achterhalen en opnemen
HAKKERS BV
PAGINA: 17 / 17
