CAR
Centrum voor Archeologie car-rapport nr. 4, juni 2010
Archeologisch onderzoek
Hogesteeg 10 - 13 Amersfoort
Archeologisch onderzoek
Hogesteeg 10 - 13 Amersfoort
Onderzoeksgegevens Onderzoek:
Vathorst, Hogesteeg 10, 10A en 13 (2008)
Type:
IVO-P
CIS-code / OM nr.:
28294
SIC:
VAT-HOG
Opdrachtgever:
Ontwikkelingsbedrijf Vathorst
Uitvoerder:
Centrum voor Archeologie, Gemeente Amersfoort
Datum onderzoek:
22 april 2008 - 20 mei 2008
Locatie / adres:
Hogesteeg 10 en 13
Perceel:
HLD02.O.45, HLD02.O.46, HLD02.O.56, HLD02.O.57, HLD02.O.76, HLD02.O.77
Gemeente:
Amersfoort (Hoogland)
Provincie:
Utrecht
Kaartblad:
32B
Coördinaten (RDstelsel):
centrum: 156.968 / 468.776 nw-hoek: 156.783 / 468.882, no-hoek: 157.178 / 468.807, zw-hoek: 156.765 / 468.740, zo-hoek: 157.129 / 468.676
Omvang:
56156 m²
ABP:
18
CMA-status:
Terrein van hoge archeologische waarde -
CMA-nummer:
32B-054
ARCHIS-monument-nummer:
12.281
De onderzoeksadministratie en de vondsten bevinden zich bij het Centrum voor Archeologie van de Gemeente Amersfoort.
colofon: CAR rapport 4 - Archeologisch onderzoek Hogesteeg 10 - 13, Amersfoort ISSN: 1879-4289 © juni 2010 uitgave:
Centrum voor Archeologie, Gemeente Amersfoort
tekst:
drs. T. d’Hollosy en drs. M.K. Wijker
afbeeldingen:
Centrum voor Archeologie, Gemeente Amersfoort (tenzij anders vermeld)
vormgeving:
drs. T. d’Hollosy
druk:
Mailfors BV
De CAR-rapportenreeks is een reeks waarin het Centrum voor Archeologie van de Gemeente Amersfoort standaard eindrapportages (zoals bedoeld in de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie) van de door hun uitgevoerde archeologische onderzoeken publiceert. De reeks staat onder redactie en autorisatie van de stadsarcheologen van de Gemeente Amersfoort: mevr. drs. F.M.E. Snieder en dhr. drs. T. d’Hollosy.
Inhoud 3
Inleiding
4
Locatie
5
Onderzoek
8
Resultaat
10
Conclusie en advies
11
Literatuur
12
3 INHOUD
Inhoud
Inleiding INLEIDING
4
In het kader van het uitwerkingsplan Laak 2 is op de locatie Hogesteeg 10, 10A en 13, gelegen binnen de vinexlocatie Vathorst te Amersfoort, archeologisch onderzoek uitgevoerd. Bedreiging en Verwachting
Realisatie van het plan vormt een ernstige bedreiging voor mogelijk aanwezige archeologische resten op de locatie. Door de geplande werkzaamheden zal de bodem tot op diepte verstoord gaan worden waarbij deze resten ernstig verstoord of zelfs helemaal vernietigd kunnen worden. Gezien de historische en archeologische omgeving is er een reëele kans op het voorkomen van archeologische resten. De locatie ligt in een gebied dat in de Monumentenverordening van de Gemeente Amersfoort is opgenomen als Archeologisch Belangrijke Plaats (ABP 18) en is op de Archeologische Monumentenkaart aangegeven als een terrein met een hoge archeologische waarde (monumentnr. 12281). Archeologisch onderzoek
De Gemeente Amersfoort heeft derhalve besloten om in de planfase inventariserend veldonderzoek te laten uitvoeren om de inhoudelijke en fysieke kwaliteit (aard, ouderdom, omvang, gaafheid, conservering) van de aanwezige archeologische resten vast te stellen, teneinde tot een besluit te komen hoe verder om te gaan met de aangetroffen archeologische resten: behoud door bescherming (planaanpassing), behoud door opgraving, of afzien van verder professioneel archeologisch onderzoek.1 Uitvoering
Het onderzoek is in opdracht van het Ontwikkelingsbedrijf Vathorst beheer BV door de Sectie Archeologie van de Gemeente Amersfoort uitgevoerd en stond onder verantwoording van drs. F. Snieder (gemeentelijk archeoloog). Het veldwerk heeft tussen 22 april en 20 mei 2008 plaatsgevonden en de dagelijkse leiding was in handen van drs. M.K. Wijker. De opgravings- en uitwerkingsploeg bestond verder uit de vaste medewerkers van de Sectie. Het graafwerk werd uitgevoerd door J. Ruitenbeek v.o.f. uit Amersfoort. Resultaat
Dit rapport bevat de resultaten van het inventariserend veldonderzoek, met een conclusie, waarin een selectieadvies is opgenomen. 1 alle gestelde eisen en randvoorwaarden voor dit onderzoek zijn vastgelegd
afbeelding 1, topografische kaart met de locatie van het plangebied in rood.
om het Programma van Eisen (PvE) “Inventariserend Veldonderzoek
afbeelding 2, luchtfoto uit 2007 met de grens van het plangebied in blauw en
Plangebied Hogesteeg” (22-1-2008).
het onderzoeksgebied daarbinnen in rood.
Locatie Op het moment van onderzoek waren de boerderijen Hogesteeg 10, 10A en 13 nog in gebruik. Het onderzoeksgebied besloeg daarmee enkel de weilanden en akkers rondom de bebouwing (zie afbeelding 2). Op basis van de resultaten van het IVO en de planvorming zal bekeken worden of de boerderijlocaties in een later stadium alsnog onderzocht moeten worden. Landschappelijke situatie
De onderzoekslocatie ligt in een uitgestrekt dekzandgebied in het uiterste oosten van de provincie Utrecht. De afwisseling van dekzandruggen, laagten en kronkelige beekjes bepaalt het beeld van het landschap in de Gelderse Vallei. Het heeft een kenmerkende bodem: de onderkant bestaat uit zand dat door de wind tijdens de laatste ijstijd (Weichselien, 116.000 tot 11.500 jaar geleden) als een meters dikke deken (Oude Dekzand) is afgezet. De wind heeft op dit dekzand reliëf in de vorm van dekzandruggen (Jonge Dekzand I) afgezet. Daarnaast hebben diverse beken, zoals de Heiligenbergerbeek, beekdalen van hooguit enkele meters diep in het dekzand gevormd en daarin wat beekleem afgezet. In het westen wordt het dekzandgebied begrensd door de hoogte van een stuwwal (Utrechtse Heuvelrug), die ontstaan is tijdens de voorlaatste ijstijd (Saalien, 236.000 tot 126.000 jaar geleden). Ondergrond
Volgens de geomorfologische kaart van Nederland ligt het onderzoeksgebied op een dekzandrug, al dan niet met oud bouwlanddek (code 3K14). Aan weerszijde van de Hogesteeg is een opgehoogde woon- of vluchtplaats met hoogteverschil 1,5 tot 5 meter aangegeven. In de zuidzijde van het onderzoeksgebied ligt een kleine strook in een vlakte van ten dele verspoelde dekzanden (code 2M9). Het water van in het voorjaar smeltende sneeuwmassa’s heeft dekzand opgenomen en in lage gebieden weer afgezet. Volgens de bodemkaart van Nederland bestaat de ondergrond in het onderzoeksgebied uit kalkloze zandgronden. Het zijn zogenoemde beekeerdgronden van lemig fijn zand (code pZg23). De humushoudende bovengrond varieert in dikte van 15 tot 30 centimeter. Tot een diepte van 1.20 meter onder het maaiveld kunnen roestvlekken voorkomen. Aan de westzijde van het onderzoeksgebied ligt een strook waar de overgang afbeelding 3, uitsnede uit de geomorfologische kaart (bron: ARCHIS). afbeelding 4, uitsnede uit de bodemkundige kaart (bron: ARCHIS).
5 LOCATIE
Locatie
LOCATIE
6
naar het veengebied begint. De bovengrond is hier lutumrijk en plaatselijk worden venige laagjes aangetroffen, ondieper dan 40 cm, en humushoudende dekken, dieper dan 50 cm. De gemiddelde hoogste grondwaterstand ligt beneden 40 cm terwijl de laagste stand varieert van 80 tot 120 cm beneden het maaiveld (grondwatertrap III). Hoogte, reliëf
Het plangebied ligt in een gebied met dekzandruggen en welvingen; het kent daardoor duidelijke hoogteverschillen: het onderzoeksgebied ligt tussen de 0,5 en 1,5 meter +NAP. De historische context
Rond de onderzoekslocatie lag van oorsprong een uitgestrekt moerasgebied met ondiepe beekdalen en lokaal beboste hoogtes (de dekzandruggen). Dergelijke hoogtes waren in de Gelderse Vallei in de Prehistorie favoriete locaties voor bewoning en akkerbouw. In de Middeleeuwen zijn de hoogtes wederom als eerste in gebruik genomen, hierop bevinden zich de oudste middeleeuwse erven en landbouwgronden (de engen). Enkele oude wegen over de dekzandruggen en door de beekdalen vormden de voornaamste verbindingen. Rond en tussen de erven en de agrarische gronden bevonden zich onontgonnen, woeste gronden in gemeenschappelijk gebruik. Deze gronden werden in en na de Late Middeleeuwen stukje bij beetje ontgonnen en bij het agrarisch areaal getrokken. De verkavelingsstructuur, bestaande uit langgerekte oost-west georiënteerde percelen gaat terug op de ontginning uit de 13de / 14de eeuw. De afwatering vond plaats naar de Laak, een veenkanaaltje van omstreeks 1200. De ontginning Boven-Duist heeft vermoedelijk het noordelijk deel van de ontginning Calveen afgesneden. Tussen beide ontginningen in lag een scheidingsdijkje, de Hoogsteeg genaamd, die bij hoogwater regelmatig werd doorgestoken om water vanaf Calveen af te voeren naar Boven-Duist. De aanwezigheid van de verkavelingsstructuur uit die periode duidt erop dat er sinds de Late Middeleeuwen nauwelijks ingrepen in het landschap hebben plaatsgevonden. Historisch gebruik: landbouwgrond of weidegrond
Historische bebouwing langs de Hogesteeg bestaat uit verhoogde huisplaatsen. Hogesteeg 13 heeft de naam Beukelaar. Deze boerderij is in de eerste helft van de 20ste
eeuw gebouwd. Op topografische kaarten uit de 19de eeuw staat alleen aan de oostzijde van de Hogesteeg bebouwing ingetekend, ter plaatse van huisnummers 10 (De Nieuwe Laak) en 10A. De naam Nieuwe Laak komt rond 1830 al voor in archiefstukken. Hier vlakbij lag boerderij de Oude Laak, die ook al rond 1830 in archiefstukken vermeld wordt en gesloopt is in 1906. Hogesteeg 10 wordt in het kader van inventarisatie van verhoogde huisplaatsen in de polder Arkemheen aangemerkt als boerderijterp. Archeologische omgeving
Archeologische onderzoeken en vondsten in de wijde omgeving tonen aan dat bewoning vanaf de Prehistorie in de Gelderse Vallei voornamelijk op de dekzandruggen plaatsvond, aangezien dit de drogere gebieden waren. De lager gelegen vlaktes en beekdalen werden gebruikt als weidegrond, of voor de jacht en visvangst. In het Archeologisch Informatiesysteem (ARCHIS) staat één waarneming binnen het onderzoeksgebied geregistreerd (waarnemingsnummer 26454). Hogesteeg 10 wordt in het kader van inventarisatie van verhoogde huisplaatsen in de polder Arkemheen aangemerkt als boerderijterp. In de wijde omgeving van de locatie hebben een aantal grote opgravings-campagnes plaats gevonden: Vathorst
In de afgelopen tien jaar zijn in het kader van de aanleg van de VINEX-locatie Vathorst diverse archeologische onderzoeken uitgevoerd in de nabije omgeving van het onderzoeksgebied. Deze onderzoeken concentreerden zich op de hogere plekken in het landschap (de dekzandruggen) en de historische boerderijplaatsen (die meestal op de dekzandruggen gesitueerd zijn). Op diverse locaties zijn vondsten uit de Prehistorie gedaan en dan met name uit het Mesolithicum. Hierbij zijn haardkuilen aangetroffen met spaarzaam vuursteenvondsten. Op veel locaties is echter gebleken dat er op vrij grote schaal zandwinning heeft plaatsgevonden (vermoedelijk in de jaren 60 en 70 van de 20ste eeuw). In combinatie met egalisering en aftopping van veel oorspronkelijk hoog gelegen terreinen heeft dit geleid tot grootschalige aantasting van het bodem-
Interpretatie
Bewoningssporen uit de Prehistorie worden in de omgeving van het onderzoeksgebied voornamelijk op de dekzandruggen en de flanken ervan gevonden; met name mesolithische resten (haardkuilen en vuursteen) en bewoningsporen uit de IJzertijd. Sporen van vroeg-middeleeuwse oorsprong zijn in de omgeving nauwelijks aangetroffen. Resten uit de Late-Middeleeuwen en de Nieuwe tijd zijn gerelateerd aan agrarische activiteiten en bestaan voornamelijk uit paalgaten en funderingen, sloten, greppels en akkerlagen. Ook zijn op enkele dekzandruggen resten van tabaksteelt aangetroffen. archief. De aangetroffen sporen en vondsten uit het Mesolithicum op niet ontgraven percelen geven aan dat er wel degelijk activiteiten zijn geweest in het gebied en bevestigd het besluit dat alle hooggelegen locaties onderzocht dienen te worden. Nieuwland en Kattenbroek
In het kader van de bouw van de wijken Kattenbroek en Nieuwland heeft in de jaren 90 veelvuldig archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Daarbij zijn met name op de (flanken van) de dekzandruggen sporen uit de Prehistorie gevonden, voornamelijk uit de Late IJzertijd. In Nieuwland is een grafveld uit het Neolithicum aangetroffen.
Verwachting
Op basis van de bovenstaande gegevens is het aannemelijk dat binnen het plangebied resten uit zowel de Prehistorie (met name Mesolithicum en IJzertijd) als uit de Nieuwe Tijd aanwezig kunnen zijn. Tevens kunnen ontginnings- en bewoningssporen uit de (Late) Middeleeuwen aanwezig zijn. Beide huisplaatsen binnen het plangebied bevinden zich mogelijk op een handmatig opgeworpen verhoging (huisterp) uit de Late Middeleeuwen of Nieuwe Tijd. De archeologische resten kunnen overal binnen het onderzoeksgebied voorkomen en worden verwacht op de overgang van de humushoudende bovengrond en het dekzand.
In de zomer van 2002 is een start gemaakt met het archeologisch onderzoek in het gebied Wieken Vinkenhoef. Dit gebied langs de Hogeweg wordt ingericht als bedrijventerrein. De Hogeweg vormt van oudsher de
De staat van het bodemarchief binnen het onderzoeksgebied is sterk afhankelijk van eventuele zandwinning en/of aftopping in het verleden. In Vathorst hebben grootschalige ontgrondingen plaatsgevonden. Indien het oorspronkelijke bodemprofiel nog (redelijk) intact is, zal de conservering redelijk tot matig zijn.2
afbeelding 5, luchtfoto uit 2007 met de archeologische onderzoeken in de
2 De lage grondwaterstand geeft aanleiding om slechte conserverende
omgeving van het onderzoeksgebied in rood.
omstandigheden voor alle organische materialen en paleo-ecologische resten
Wieken Vinkenhoef
en metaal te verwachten.
7 LOCATIE
verbindingsweg tussen Amersfoort en Hoevelaken en ligt op de zuidflank van een dekzandrug. Naar het zuiden toe loopt het landschap af in de richting van de Barneveldsebeek. Ook in dit lage gebied bevindt zich een kleine geulranddekzandrug. Hoewel het onderzoek op dit moment nog in volle gang is, komt het beeld van een grote IJzertijdnederzetting onmiskenbaar naar voren. Er zijn tot op heden 34 boerderijen aangetroffen uit de periode 800 v.Chr. tot 0 met ruim 120 spiekers (opslagschuurtjes). De sporen bevinden zich op de top en zuidflank van de dekzandrug én op de eerder genoemde geulrand-dekzandrug. Tussen de IJzertijd-sporen bevonden zich de resten van zeventien 17de en 18de-eeuwse tabaksschuren.
Onderzoek ONDERZOEK
8
Het onderzoekskader
Bewoning op het grondgebied van Amersfoort gaat ver terug in de tijd, niet alleen van de stad, maar ook van het omringende land. Al vanaf de vroege Prehistorie leefden mensen in dit gebied, hun sporen komen voortdurend bij ingrepen in de bodem aan het licht. Amersfoort kent een lange traditie van archeologisch onderzoek; sinds 1984 beschikt de Gemeente over een eigen archeologisch beleid en een eigen archeologische dienst. Door de jaren heen is uit onderzoeken steeds meer informatie aan het licht gekomen over de rijke geschiedenis, zoals die zich binnen de huidige gemeentegrenzen heeft afgespeeld. Onderzoeksdoel en vraagstelling
Doel van dit onderzoek is de aan- of afwezigheid van archeologische resten binnen het plangebied te onderzoeken en de fysieke en inhoudelijke kwaliteit ervan vast te stellen, om – na waardering – tot een gefundeerd besluit te komen hoe hier verder mee om te gaan: behoud door bescherming (planaanpassing), behoud door opgraving, of afzien van verder archeologisch onderzoek. Het onderzoek heeft zich gericht op de volgende onderzoeksvragen: • Zijn er binnen het onderzoeksgebied archeologische resten aanwezig? - Zo ja: wat is de aard, omvang en datering van de vind plaats(en), en de gaafheid en conservering ervan? Wat is de landschappelijke context ervan? - Zo nee: is er reden om aan te nemen dat er archeologische resten in de bodem aanwezig zijn geweest en zijn er uitspraken te doen over de aard, omvang en datering ervan en de reden van het verdwijnen? • Is er op basis van de resultaten uit dit onderzoek een aanpassing of nadere invulling van de archeologische verwachting voor de omgeving van het onderzoeksgebied te maken? Methode en werkwijze
Onderzoeken in de omgeving van het plangebied hebben aangetoond dat inventariserend veldonderzoek middels boringen geen uitsluitsel kunnen geven over het wel of niet aanwezig zijn van (met name prehistorische) archeologische resten in de bodem.
Gezien de aard van de verwachte sporen is een inventariserend veldonderzoek middels proefsleuven (IVO-P) te verkiezen boven onderzoek middels boringen. Het onderzoek is uitgevoerd volgens de Kwaliteitseisen der Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.1) en volgens de standaard opgravingsmethodiek en het registratiesysteem van het Centrum voor Archeologie van de Gemeente Amersfoort. Werkputten, vlakken en profielen
Bij een IVO-P wordt het onderzoeksgebied onderzocht met behulp van proefsleuven die ‘werkputten’ worden genoemd. Deze krijgen een volgnummer. Iedere werkput wordt vlaksgewijs verdiept, waarbij in principe wordt gestopt op het niveau waar archeologische resten zichtbaar worden. Dit niveau heet het ‘vlak’. Na documentatie en onderzoek van het vlak kan worden verdiept naar een volgend niveau, totdat geen sporen meer aanwezig zijn. Ook de wanden van de werkputten, de ‘profielen’, worden gedocumenteerd. Ze leveren informatie over de bodemopbouw en gelaagdheid van het terrein. Sporen en vondsten
Elk aangetroffen spoor dat gedocumenteerd wordt, krijgt een individueel volgnummer, het ‘featurenummer’, waaraan alle verdere informatie wordt gekoppeld. Nadat een spoor in het vlak is gedocumenteerd, wordt het nader onderzocht door er een ‘coupe’ (dwarsdoorsnede) doorheen te zetten, om de diepte, eventuele gelaagdheid en vorm van het spoor vast te stellen. Alle vondsten worden verzameld en krijgen een ‘vondstnummer’, waaraan specifieke gegevens over de vindplaats (werkput, vlak/profiel en spoor) en andere relevante informatie wordt gehangen. Voor nader, specifiek onderzoek kunnen allerhande typen (bijvoorbeeld botanische, zoölogische, pollen, dendrochronologische) monsters worden genomen. Documentatie
Ter documentatie van de gegevens worden opnames, tekeningen en beschrijvingen gemaakt. Vlakken, profielen en coupes worden getekend (1:50, 1:20 en/of 1:10) op watervaste film met millimeterraster en gefotografeerd. Alle relevante gegevens worden geadministreerd. Per dag wordt een logboek bijgehouden dat samen met alle documentatie in een map, het ‘protocolboek’, wordt bewaard.
Uitwerking & analyse
9 ONDERZOEK
Direct na de opgraving worden de vondsten gereinigd en gedetermineerd, en de opgravinggegevens gedigitaliseerd. Tijdens de uitwerkingsfase worden de sporen geanalyseerd en in structuren gegroepeerd. Het vondstmateriaal geeft aanwijzingen voor de datering en functie ervan. Door de sporen en structuren onderling te interpoleren wordt ook duidelijk wat zich in de niet opgegraven delen van het onderzoeksgebied bevindt. Waardering en advies
Om een gefundeerd advies op te stellen over hoe om te gaan met de aanwezige archeologisch resten, moeten ze eerst gewaardeerd worden. Dit gebeurt volgens een voorgeschreven methode waarbij wordt gekeken naar belevingswaarde, fysieke kwaliteit en inhoudelijke kwaliteit. Uitvoering
In totaal zijn 20 proefsleuven van twee meter breed met verschillende lengtes gegraven. Deze werkwijze zorgt ervoor dat de te ontgraven oppervlakte beperkt blijft (<10%) en toch een goed beeld ontstaat van wat er zich in de bodem bevindt. De sleuven zijn in oost-west richting getrokken. NB: beide huisplaatsen zijn wegens aanwezige bebouwing niet onderzocht.
afbeelding 6, één van de proefsleuven. afbeelding 7, ligging van de proefsleuven binnen het onderzoeksgebied.
10
Bodemopbouw
RESULTAAT
Resultaat Direct onder het oppervlak is een 60 tot 70 cm dikke bouwvoor aangetroffen, met daarin puinfragmenten (baksteen, metaal, hout) en zeer recent aardewerk. De laag is sterk verrommeld. Er zijn geen resten van enige oorspronkelijke bodemvorming waargenomen. Direct onder de bouwvoor - en gescheiden middels een scherpe overgang - is overal binnen het onderzoeksgebied, en tot op grote diepte, blauwgrijs, lemig Oud Dekzand aangetroffen. Het Jonge dekzand I, het materiaal waaruit de hier verwachte dekzandrug bestaat, ontbreekt geheel; het is weggegraven. Op enkele plaatsen in vier proefsleuven zijn direct onder de bouwvoor depressies met veen gevonden. Hierin is het veen herkend, dat dit zich op meerdere plekken in de omgeving tussen het Oude en het Jonge Dekzand I bevind (Bølling). De veenband markeert de grens tussen het Jonge en het Oude dekzand. De ontgronding betreft blijkbaar enkel het Jonge Dekzand; het Oude Dekzand is niet tot nauwelijks vergraven. Op circa 100 cm onder maaiveld kwam grondwater op. Sporen
In geen van de 20 proefsleuven zijn archeologische sporen aangetroffen anders dan enkele (recente) sloten en ingravingen. Er zijn 18 featurenummers uitgedeeld. Vondstmateriaal
Tijdens de aanleg van de verschillende sleuven zijn nauwelijks vondsten gedaan, het aardewerk dat is gevonden was dusdanig recent, klein en fragmentarisch dat het niet is verzameld. Uit de sporen kwam zeer spaarzaam, maar recent materiaal. In een voormalige sloot is een complete test van roodbakkend aardewerk uit de 19de of 20ste eeuw aangetroffen. Interpretatie
Het Jonge Dekzand I van de hier gelegen dekzandrug is (sub-)recentelijk tot op het onderliggende Oude Dekzand weggegraven (zandwinning), zoals op meerdere plekken in de omgeving is vastgesteld. De eventueel aanwezige archeologische resten zijn hierbij volledig verdwenen. afbeelding 8, bodemopbouw met direct onder de bouwvoor het grijze, lemige Oude Dekzand.
Conclusie en advies
• Zijn er binnen het onderzoeksgebied archeologische resten aanwezig? Binnen het onderzoeksgebied zijn geen archeologische resten aangetroffen. - Zo nee: is er reden om aan te nemen dat er archeologische resten in de bodem aanwezig zijn geweest en zijn er uitspraken te doen over de aard, omvang en datering ervan en de reden van het verdwijnen? Indien hier archeologisch resten aanwezig waren zijn ze bij de grootschalige ontgronding geheel verdwenen. • Is er op basis van de resultaten uit dit onderzoek een aanpassing of nadere invulling van de archeologische verwachting voor de omgeving van het onderzoeksgebied te maken? Over de aan- of afwezigheid van archeologische resten op de huisplaatsen Hogesteeg nr. 10, nr. 10a en nr. 13 is op grond van dit onderzoek geen uitspraak te doen. Tevens geven de resultaten van dit onderzoek geen aanleiding om de archeologische verwachting buiten het plangebied aan te passen. Waardestelling
Het proces van waardering heeft door afwezigheid van archeologische resten niet plaats kunnen vinden. Daarmee is vastgesteld dat binnen het onderzoeksgebied geen archeologische waardevolle resten aanwezig (zullen) zijn. Advies
Wegens afwezigheid van waardestellende elementen kan het onderzoeksgebied zonder archeologisch vervolgonderzoek worden vrijgegeven voor verdere ontwikkeling. Aangezien binnen het plangebied op de boerderijplaatsen (Hogesteeg nr. 10, nr. 10a en nr. 13 ) vanwege aanwezige bebouwing geen archeologisch onderzoek heeft plaatsgevonden, geldt dit advies niet voor deze delen van het plangebied. Mocht toch besloten worden tot afbraak zal hier alsnog archeologisch onderzoek uitgevoerd dienen te worden. Aldus is middels een brief dd. 29 mei 2008 aan de opdrachtgever en de gemeente Amersfoort gerapporteerd. afbeelding 9, het spoorloze vlak van werkput 14 afbeelding 10, het plangebied met de twee adviesgebieden: in rood het deel dat zonder archeologisch vervolgonderzoek verder ontwikkeld kan worden en in blauw-gearceerd het deel waar nog onderzoek moet plaatsvinden.
ADVIES
11
EN
De onderzoeksvragen worden op basis van de resultaten als volgt beantwoord:
CONCLUSIE
Conclusie en advies
Literatuur LITERATUUR
12
Blijdenstijn, R., 2005: Tastbare Tijd. Cultuurhistorische atlas voor de Provincie Utrecht, Utrecht. Carmiggelt, A., en P.J.W.M. Schulten, 2002: Veldhandleiding Archeologie, Archeologie Leidraad 1, College voor de Archeologische Kwaliteit, Zoetermeer. College voor Archeologische Kwaliteit, 2006: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 3.1, Amsterdam. Laar-Melchior, G.M. van, 1996: Historisch-geografisch onderzoek Vathorst, Amersfoort. Dekker, C., en M. Mijnssen-Dutilh, 1995: De Eemlandtsche Leege Landen. Ontginningen rond de mond van de Eem in de 12e en 13e eeuw, Utrecht. Diepeveen-Jansen, M., en J. Kaarsemaker, 2004: Publicatiewijzer voor de archeologie, Amsterdam. ROB, 1998: Handboek ROB-specificaties, Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek, Amersfoort. ROB, 2001: Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) 2e generatie. Globale Archeologische Kaart van het continentale Plat. Archeologische Monumentenkaart, Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek, Amersfoort (cd-rom). Stiboka, 1966: Bodemkaart van Nederland, schaal 1:50 000. Blad 26 West Harderwijk, blad 32 West Amersfoort, Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Stiboka/RGD, 1977: Geomorfologische kaart van Nederland schaal 1:50 000, Stichting voor Bodemkartering / Rijks Geologische Dienst, Wageningen/Haarlem. Visscher, H. 1991: Eemland. Een archeologische kartering, inventarisatie en waardering, R.A.A.P. rapport 40. Amsterdam. Willems, J.H., en S.G. van Dockum, 1998: Nijkerkerweg (N68), in: Archeologische Kroniek Provincie Utrecht 19941995, 52-56.
Centrum voor Archeologie Gemeente Amersfoort Langegracht 11, 3811 BT Amersfoort Telefoon (033) 463 77 97 Fax (033) 463 03 32 E−mail:
[email protected] Internet: www.amersfoort.nl/archeologie ISSN: 1879−4289
