C. Monitoring en backcasting
Backcasting en monitoring Deelsessie werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 dr. C. (Cor) Leguijt
Inhoud 1. Backcastingproject stadsgewest Haaglanden 1. Klimaat- en energiebeleid: waarom ook al weer 2. Inhoud en planning van het project 3. Wat is backcasting en wat kun je er mee? 4. Resultaten tot nu toe 2. Monitoring
Cor Leguijt/11 juni 2013
3
CE Delft: wie zijn wij? • • • • • •
• •
Onafhankelijk beleidsonderzoek en advies Ruim 35 jaar; ca. 45 medewerkers Grensvlak economie, techniek en (milieu)beleid Energie, Verkeer, Economie, Ketenanalyses Gericht op structurele verandering Klanten: • Europese Commissie en Europees Parlement • Ministeries, provincies, regio’s, gemeentes • Bedrijfsleven • NGO’s Not for profit Zie www.ce.nl , ook voor alle (openbare) rapporten.
Cor Leguijt/11 juni 2013
4
Motivaties voor energie- en klimaatbeleid • • • • • • • •
Mondiale klimaatcrisis Lokale luchtkwaliteit gezondheid Comfort in gebouwen Leefbaarheid Betaalbare energierekening nu en in de toekomst (sociaal: fuel poverty) Directe stimulering economie (investeringen werk & innovativiteit) Indirecte stimulering economie (minder uitgaven aan energielasten, dus..) Robuustheid economie (i.v.m. minder afhankelijkheid, minder risico)
•
NB: Huidige energierekening Zoetermeer: • Huidige variabele energiekosten in Zoetermeer: 150 mln euro/jaar • Gaat naar 30 mln/jaar als maatregelen Routekaart worden getroffen
Cor Leguijt/11 juni 2013
5
Backcastingmethode
start
“kan niet” is geen optie, tenzij het echt fysiek onmogelijk is
2013
1. 2. 3. 4.
2030
einddoel eindbeeld(en) invullen kritieke paden bepalen maatregelen Cor Leguijt/11 juni 2013
6
Backcasting: wat kun je er mee? Een gedragen eindbeeld; “klimaatneutraal, wat betekent dat eigenlijk?” • gezamenlijk beeld • voorkomen van ‘lock ins’ Inzicht in de inspanning die nodig is, en in kritieke paden • input voor prioriteitstelling en richting • gevoel van urgentie daar waar nodig • input voor onderzoeksagenda en innovatie • ijkpunten voor programmamonitoring: is het tempo hoog genoeg? Project Haaglanden: ook inzicht in samenwerkingsmogelijkheden
Cor Leguijt/11 juni 2013
7
Fasering backcastingproject Haaglanden
Cor Leguijt/11 juni 2013
8
Samenwerkingsopties
lobby-agenda, plus: uitvoeringsagenda
onderzoeksagenda Cor Leguijt/11 juni 2013
9
Resultaten tot nu toe -
-
Technisch kan het. Hoe te zorgen dat het gebeurt? Medewerking nodig van alle inwoners en bedrijven - én koplopers, én peloton, én achterblijvers Rugwind - elektriciteitsproductie klimaatneutraal in 2050 (EU) - Nieuwbouw ‘near zero energy’ per 1-1-2021 - Verkeer (EU-roadmap): 65% CO2-reductie per 2050 Kritieke paden uit de backcasting klimaatneutraliteit - warmtevraag bestaande bouw (NB: geen aardgas meer!) - verkeer (NB: is buiten scope van doelstelling Zoetermeer)
Cor Leguijt/11 juni 2013
10
CO2-reductie (eigen deel)
Kritieke pad analyse (concept)
2010
2020
2030
2040
2050
11
Resultaten tot nu toe, enkele cijfers Cijfers voor Zoetermeer (o.b.v. huidige prijzen) Huidige energierekening woningen+bedrijven 150 mln euro/jaar Na treffen maatregelen Routekaart 30 mln euro/jaar Huidig energielabel woningen Investeringen woningen naar label B,C Werkgelegenheidseffect
gemiddeld D 250 miljoen euro 300 banen (bruto)
Investeringen woningen, label B naar neutraal 1,4 - 2,2 miljard euro
Cor Leguijt/11 juni 2013
12
Resultaten tot nu toe - Warmtevraag bestaande bouw: - Alle gebouwen moeten iets (isolatie en energie-aansluiting) - eindbeeld per soort gebied - dichtbebouwd stedelijk (isolatie + warmtenet, of renovatie naar energieneutraal) - grote utiliteit met koudevraag: WKO - Uitzonderingssituaties: inzet groen gas - Overige gebouwen: isolatie + warmtepomp (individueel of met bronnet) - Procesaanpak: bijv. zoals project warmte/koudekaart in Den Haag - De uitdaging: zorgen dat iedereen doet wat nodig is, óók peloton en achterblijvers - Zoetermeer heeft scherpste doel in de regio (2030)
Cor Leguijt/11 juni 2013
13
Koplopers, peloton, achterblijvers
Cor Leguijt/11 juni 2013
14
Monitoring: bottom-up én top-down Bottom-up: resultaten van specifieke maatregelen, plus schatting CO2-effect Voorbeelden: aantal deelnemers aan voorlichtingsbijeenkomst aantal geplaatste zonnepanelen via inkoopactie aantal geïsoleerde woningen via subsidie Doel: voortgangsmonitoring uitvoeringsprogramma Top-down: energiejaarverbruik per sector plus omrekening naar CO2-effect Doel: monitoring van doelbereik, ten behoeve van eventuele bijstelling van het programma. Plus aanvullende informatie, bijvoorbeeld labelverdeling gebouwen
Cor Leguijt/11 juni 2013
15
Voorbeeld: Klimaatmonitor AgentschapNL
Klimaatmonitor geeft o.a. ook gemiddeld energiegebruik woningen per gemeente. Aan bedrijven wordt gewerkt.
Cor Leguijt/11 juni 2013
16
Voorbeeld 2: Energie in Beeld (netbeheerders)
Energieverbruik op buurtniveau, op kaartondergrond, particulier en bedrijven
Cor Leguijt/11 juni 2013
17
Voorbeeld 3: Prestatiemonitor Haaglanden
Projectmeldingen plus nadere informatie, op kaartondergrond Cor Leguijt/11 juni 2013
18
VRAGEN?
Cor Leguijt/11 juni 2013
19
Hulpsheets
Cor Leguijt/11 juni 2013
20
Eindbeeld: Stadswoning De woningen in de stad zijn hoofdzakelijk aangesloten op collectieve systemen. Dit zijn ofwel grote warmtenetten met restwarmte of geothermie, ofwel grootschalige WKO-systemen. Alternatief is energieneutraalrenovatie. Besparing: • Optimale isolatie • Verbeterde ruimteverwarming • Zuinig gedrag Hernieuwbaar • Zonnepanelen • Zonneboiler • Bodemwarmte • Restwarmte (evt. warmte uit BEC) Cor Leguijt/11 juni 2013
21
Eindbeeld: Utiliteit Kantoren, scholen, sportcentra en andere panden zijn hoofdzakelijk aangesloten op collectieve systemen, zoals warmtenetten. Bij voldoende grootte kan pand of groep van panden een WKO-installatie hebben. Besparing: • Algemene besparing (schil) • Zuinige apparatuur Hernieuwbaar • Zonnepanelen • Bodemwarmte • Restwarmte (evt. warmte uit BEC)
Cor Leguijt/11 juni 2013
22
Eindbeeld: Dorpswoningen Dorpswoningen hebben een mix van collectieve (bij uniforme bouw) en individuele (bij pluriforme bouw) voorzieningen. Collectieve voorzieningen bestaan uit kleine warmtenetten, eventueel met WKO, individuele uit CVketels met (groen) gas of warmtepompen. Besparing: • Optimale isolatie • Verbeterde ruimteverwarming • Zuinig gedrag Hernieuwbaar • Zonnepanelen • Zonneboiler • Groen gas • Bodemwarmte • Restwarmte (evt. warmte uit kas) Cor Leguijt/11 juni 2013
23
Eindbeeld: Vrijstaande woningen Een vrijstaande woning heeft een individuele warmtevoorziening, zoals een CV-ketel op groen gas of een elektrische warmtepomp. Besparing: • Optimale isolatie • Verbeterde ruimteverwarming • Zuinig gedrag Hernieuwbaar • Zonnepanelen • Zonneboiler • Groen gas • Bodemwarmte
Cor Leguijt/11 juni 2013
24