Beslissing nr. 2005-C/C-26 van 20 mei 2005 Zaak MEDE-C/C-05/0017: De familie Voeten – N.V. Delhaize Groep – Cash Fresh Groep 1. Rechtspleging De aanmelding van de concentratie is bij de Raad voor de Mededinging ingediend op 7 april 2005, en ingeschreven met nummer MEDE-C/C-05/0017. Het gemotiveerd verslag van het Korps Verslaggevers is bij de Raad voor de Mededinging toegekomen op 4 mei 2005. De verslaggever en de gemeenschappelijke vertegenwoordiger van de aanmeldende partijen werden gehoord ter zitting van deze kamer van de Raad van 20 mei 2005.
2. De aangemelde concentratie 2.1. De koper is de N.V. Delhaize Groep, met maatschappelijke zetel te 1080 Brussel, Osseghemstraat 53. Zij is actief als verkoper van dagelijkse consumptiegoederen, met name voedingsmiddelen, dranken, dierenvoeding, rookwaren en huiselijke non-food verbruiksgoederen. 2.2. De verkopers zijn: -de heer Hugo Voeten en zijn echtgenote, mevrouw Rita Hendrickx, met woonplaats te 2440 Geel, Hazenhout 19, -mevrouw Frieda Voeten, met woonplaats te 3550 Heusden-Zolder, St-Jobstraat 151, -mevrouw Ingrid Voeten, met woonplaats te 2460 Kasterlee, Boekweitbaan 10A, -mevrouw Els Voeten, met woonplaats te 2470 Retie; Leeuweriklaan 3, -de N.V. Cash Fresh Line, met maatschappelijke zetel te 2470 Retie, Markt 18, en -de C.V.A. Distri Beheer 21, met maatschappelijke zetel te 2300 Turnhout, Everdongenlaan 21. Voormelde natuurlijke personen hebben de volledige zeggenschap over de twee vermelde rechtspersonen. De verkopers, hierna kortheidshalve de familie Voeten genoemd, zijn actief inzake de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen, via hun controle over de hierna te vermelden vennootschappen van de Cash Fresh Groep, en via de uitbating van de ondernemingen die tot deze groep behoren.
2
2.3. De doelondernemingen zijn: -de N.V. Backambacht, met maatschappelijke zetel te 2300 Turhout, Schietstandlaan 9, -de N.V. Bevermarkt, met maatschappelijke zetel te 3581 Beringen (Beverlo), Heppensesteenweg 34 (supermarkten te Beverlo en te Dendermonde), -de N.V. Bugmarkt, met maatschappelijke zetel te 9255 Buggenhout, Kerkstraat 90 (supermarkt te Buggenhout), -de B.V.B.A. Derua-Beverage, met maatschappelijke zetel te 3190 Boortmeerbeek, Wespelaarsebaan 126 (drankcentrale), -de B.V.B.A. Derua-Distri, met maatschappelijke zetel te 3190 Boortmeerbeek, Wespelaarsebaan 126 (supermarkt te Boortmeerbeek), -de N.V. Distri Group 21, met maatschappelijke zetel te 2300 Turnhout, Everdongenlaan 21, -de N.V. Ecad, met maatschappelijke zetel te 9900 Eeklo, Stationsstraat 19 (supermarkt te Eeklo), -de N.V. Esmarkt, met maatschappelijke zetel te 2280 Grobbendonk, Floris Primsstraat 4 (supermarkten te Essen en te Grobbendonk), -de N.V. Flashmarkt, met maatschappelijke zetel te 2340 Beerse, Lindenlaan 3 (supermarkten te Beerse en te Sint-Truiden), -de N.V. Haagmarkt, met maatschappelijke zetel te 3150 Haacht, Markt 10 (supermarkten te Haacht en te Hamme), -de N.V. Hermfri, met maatschappelijke zetel te 2300 Turnhout, Schietstandlaan 9 (supermarkten te Dessel en te Brecht), -de N.V. Heulcad, met maatschappelijke zetel te 2260 Heultje-Westerlo, Dorp 66 (supermarkt te Heultje-Westerlo), -de N.V. Huro, met maatschappelijke zetel te te 2370 Arendonk, Wezenstraat 4 (supermarkten te Arendonk en te Berlaar), -de N.V. Jobmarkt, met maatschappelijke zetel te 2960 Brecht (Sint-Job-in-t’-Goor), Beukenlei 9 (supermarkt te Sint-Job-in-t’-Goor), -de N.V. Kastelmarkt, met maatschappelijke zetel te 2460 Kasterlee, Markt 41 (supermarkt te Kasterlee), -de N.V. Katdrink, met maatschappelijke zetel te 2860 Sint-Katelijne-Waver, Leliestraat 59 (supermarkt te Sint-Katelijne-Waver, mede uitgebaat door N.V. Katmarkt), -de N.V. Katmarkt, met maatschappelijke zetel te 2860 Sint-Katelijne-Waver, Leliestraat 59 (supermarkt te Sint-Katelijne-Waver, mede uitgebaat door N.V. Katdrink), -de N.V. Koermarkt, met maatschappelijke zetel te 2582 Beringen (Koersel), Pieter Venhoudstraat 49 (supermarkt te Koersel), -de N.V. Kommar, met maatschappelijke zetel te 2350 Vosselaar, Nijverheidsstraat 14 (supermarkten te Putte-Beerzel en te Vosselaar),
3
-de N.V. Ledemarkt, met maatschappelijke zetel te 9190 Stekene, Stationsstaat 26 (supermarkten te Stekene en te Sint-Lievens-Houtem), -de N.V. Leoburg, met maatschappelijke zetel te 3970 Leopoldsburg, Jacoletstraat 24 (supermarkten te Dilsen en Leopoldsburg), -de N.V. Maascad, met maatschappelijke zetel te 3630 Maasmechelen, Rijksweg 379 (supermarkten te Maasmechelen en Opglabbeek), -de N.V. Merelmarkt, met maatschappelijke zetel te 9820 Merelbeke, Fraterstraat 86/B (supermarkt te Merelbeke), -de N.V. Molmarkt, met maatschappelijke zetel te 2400 Mol, ’t Laar 2 (supermarkt te Mol), -de N.V. Octomarket, met maatschappelijke zetel te 2275 Lille, Poederlese weg 25 (supermarkten te Lille en te Merksplas), -de N.V. Parkshopping, met maatschappelijke zetel te 2300 Turnhout, Parklaan 170 (supermarkt te Turnhout), -de N.V. Rethy, met maatschappelijke zetel te 2260 Westerlo, Grote Markt 14C (supermarkten te Herselt en te Westerlo), -de N.V. 7Seasons, met maatschappelijke zetel te 2300 Turnhout, Parklaan 170 (supermarkt te Itegem), -de N.V. Supermarkten Voeten-Hendrickx, met maatschappelijke zetel te 2470 Retie, Markt 18 (supermarkt te Retie), -de N.V. Vangeelder, met maatschappelijke zetel te 2440 Geel, Logen 6 (supermarkten te Geel en te Ravels), -de N.V. Viginti, met maatschappelijke zetel te 9450 Haaltert, Bruulstraat 2 (supermarkten te Berlare en te Haaltert), en -de N.V. Wilmarkt, met maatschappelijke zetel te 2830 Willebroek, Dendermondsesteenweg 31 (supermarkt te Willebroek). Hierna worden deze vennootschappen kortheidshalve de Cash Fresh groep genoemd. Met uitzondering van de N.V. Backambacht en van de N.V. Distri Group 21 zijn zij actief in de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen met name voedingsmiddelen, dranken, dierenvoeding, rookwaren en huiselijke non-food verbruiksgoederen, door de uitbating van de vermelde supermarkten. De N.V. Backambacht baat een industriële bakkerij uit ten behoeve van de Cash Fresh supermarkten. De N.V. Distri Group 21 verricht de centrale administratie van de Cash Fresh groep, fungeert als aankoopcentrale voor de groep, en baat een distributiecentrum uit alsmede een industriële keuken ten behoeve van de Cash Fresh supermarkten. Zij heeft tevens franchiseovereenkomsten gesloten met de N.V. Delta Square en met de B.V.B.A. Delta One voor de uitbating van Cash Fresh winkels respectievelijk te Paal en te Peer.
4
2.4. Bij overeenkomst van 9 maart 2005 werden de aandelen in alle vennootschappen die behoren tot de Cash Fresh groep door de leden van de familie Voeten en door de vennootschappen die zij controleren overgedragen aan de N.V. Delhaize Groep. 2.5. De N.V. Delhaize Groep en de vennootschappen van de Cash Fresh groep zijn ondernemingen in de zin van artikel 1, a) WBEM. De aandelenoverdracht is een concentratie in de zin van artikel 9, § 1, b) WBEM. De N.V. Delhaize Groep, enerzijds, en de vennootschappen van de Cash Fresh groep, anderzijds, hebben elk in het afgelopen boekjaar een omzet van meer dan 15 miljoen euro behaald, en hun gezamenlijke omzet in België in hetzelfde boekjaar overschreed 40 miljoen euro. Aldus worden de door artikel 11, § 1 WBEM vereiste omzetdrempels bereikt.
3. De marktafbakening 3.1. Productmarkten 3.1.1. Zowel de N.V. Delhaize Groep als de ondernemingen van de Cash Fresh groep zijn actief in de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen. In navolging van de Europese Commissie (zie bijv. COMP/M.1684-Carrefour/Promodès en Comp/M.2115-Carrefour/GB) en volgens de vaste rechtspraak van de Raad voor de Mededinging (zie bijv. nrs. 2001-C/C-53, 2002-C/C-67, 2003-C/C-25 en 2003-C/C-91), kunnen afzet- en inkoopmarkten onderscheiden worden. 3.1.2. Stroomafwaarts zijn de betrokken partijen actief aan de aanbodzijde van de detailhandelsmarkt voor dagelijkse consumptiegoederen. Deze markt omvat de verkoop van voedingsmiddelen, dranken, dierenvoeding, rookwaren en huiselijke non-food verbruiksgoederen aan de eindverbruiker. Kenmerkend is dat een volledig assortiment van dagelijkse consumptiegoederen aan de eindverbruiker wordt aangeboden. Aldus behoren winkels waar de verkoop van voedingsmiddelen bijkomstig is (bijv. in tankstations), en speciaalzaken in voedingsmiddelen (bakkerijen, slagerijen) of in non-food verbruiksgoederen (elektro-handels, kledingwinkels, parfumeriewinkels) niet tot deze markt. Zowel verkooppunten met kleine oppervlakte (superettes en kruidenierszaken met een uitgebreid productengamma) als winkels met middelgrote en grote oppervlakte (supermarkten en hypermarkten) behoren tot deze markt. In zoverre zij een omvangrijk volledig assortiment van dagelijkse consumptiegoederen aanbieden aan de eindgebruiker staan zij immers met elkaar in concurrentie. 3.1.3. Stroomopwaarts behoren de betrokken partijen tot de vraagzijde van de inkoopmarkten voor dagelijkse consumptiegoederen. Op die markten worden deze producten aangeboden door producenten en leveranciers aan groothandelaars, detailhandelaars (zoals de betrokken partijen), en afnemers zoals hotels, restaurants en café’s. De inkoopmarkten worden afgebakend vanuit het oogpunt van de aanbodzijde. Verschillende producten worden niet alle door dezelfde producenten vervaardigd. Een producent is niet zonder meer in staat een ander product of een andere groep van producten te vervaardigen.
5
Aldus onderscheidt de Europese Commissie volgende inkoopmarkten, die nog verder gesegmenteerd kunnen worden: -“producten van hoge consumptie”: dranken, drogisterijproducten, parfumerie- en hygiëneproducten, droge kruiden, producten van de parafarmacie, vervalproducten in zelfbediening; -“traditionele verse producten”: fijne vleeswaren, vis, groenten en fruit, bakkerijproducten en patisserie, slagerijproducten; -“bazaar”: knutselproducten, producten voor het huis, producten betreffende cultuurbeleving, speelgoed, vrije-tijds- en ontspanningsproducten, producten voor de tuin, auto-accessoires; -“elektro-handel/foto/beeld/geluid”: grote en kleine elektro-producten, producten betreffende foto of beeld, producten betreffende stereo en geluid, producten inzake TV of video; -“textiel”: textielproducten en schoenen.
3.2. Geografische markten 3.2.1. De detailhandelsmarkten voor dagelijkse consumptiegoederen kunnen lokaal afgebakend worden, volgens de verzorgingsgebieden van de detailhandelszaken in een bepaald gebied. Het bestaan van een afzonderlijk verzorgingsgebied kan aangenomen worden wanneer de reistijd naar een centrum van andere verkooppunten meer dan, bijvoorbeeld, 30 minuten bedraagt. De Europese Commissie (zie COMP/M.2161-Ahold/Superdiplo) en de Raad voor de Mededinging (nr. 2004-C/C-29) hebben echter reeds aangenomen dat de markt nationaal is. De verzorgingsgebieden overlappen elkaar immers gedeeltelijk. Klanten bezoeken meerdere verzorgingsgebieden. Aldus ontstaan homogene concurrentievoorwaarden in veel ruimere gebieden, die uiteindelijk ook gelden in meer afgelegen verzorgingsgebieden. Bovendien hebben de meeste grootwarenhuisketens, die de belangrijkste spelers op deze productmarkt zijn, een uniform commercieel beleid over het ganse grondgebied, zowel op het vlak van prijzen als van winkelinrichting, productenassortimenten, publiciteitscampagnes en getrouwheidsprogramma’s. Hun marktgedrag wordt niet bepaald door locale bijzonderheden, die afzonderlijke locale markten zouden kunnen kenmerken. De geografische detailhandelsmarkt voor dagelijkse consumptiegoederen is dan ook nationaal. 3.2.2. Uit de reeds aangehaalde precedenten van de Europese Commissie en van de Raad voor de Mededinging blijkt dat ook de inkoopmarken nationaal zijn. Consumenten geven de voorkeur aan nationale producten. Inkopen geschieden doorgaans bij binnenlandse leveranciers. Er blijken prijsverschillen te bestaan naargelang een product in het ene of het andere land van de Europese Unie wordt ingekocht. Ook internationale merkartikelen in de food- en non-foodsector worden afgenomen van de nationale vestigingen van multinationale groepen, onder meer omdat deze tevens locale diensten, zoals een goed verzorgde bediening en marktonderzoek, kunnen verstrekken.
6
Bovendien worden onder eenzelfde internationaal verspreid merk, zeker in de foodsector, producten verkocht die zijn aangepast aan de van land tot land heersende smaak.
vaak
4. De marktaandelen 4.1. Uit de gegevens die de aanmeldende partijen tijdens het onderzoek verstrekt hebben blijkt dat het gezamenlijk marktaandeel van de N.V. Delhaize Groep en van de ondernemingen van de Cash Fresh groep op de Belgische detailhandelsmarkt voor dagelijkse consumptiegoederen beneden 25% blijft. 4.2. Uit de gegevens die de aanmeldende partijen tijdens het onderzoek verstrekt hebben blijkt niet welke hun aandelen zijn op de nationale inkoopmarkten. Uit de opgegeven cijfers betreffende de waarde van de aankopen van de N.V. Delhaize Groep moet wel afgeleid worden dat haar marktaandeel op de nationale inkoopmarkten die door de Europese Commissie onderscheiden worden onder de hoofdingen « bazaar », « elektrohandel/foto/beeld/geluid » en « textiel » - die gezamenlijk aangeduid kunnen worden als de inkoopmarkten voor « non-food » - onaanzienlijk moet zijn. Aangezien dit in nog grotere mate geldt voor de Cash Fresh groep, mag worden aangenomen dat hun gezamenlijk marktaandeel op de inkoopmarkten voor non-foodproducten gering is, en zeker van ver van 25% verwijderd blijft. Het overgrote gedeelte van haar aankopen verricht de N.V. Delhaize Groep op de inkoopmarkten voor voedingswaren (die, met uitzondering van de parfumeriewaren, ongeveer overeenstemmen met de markten van « producten van hoge consumptie » en « traditionele verse producten » zoals deze door de Europese Commissie onderscheiden worden). Dit geldt ook voor de Cash Fresh groep, zij het dat de waarde van haar aankopen uiteraard ook op deze markten aanzienlijk kleiner is dan deze van de N.V. Delhaize Groep. Zoals in het gemotiveerd verslag van de verslaggever wordt voorgesteld kan het gezamenlijk aandeel van de betrokken ondernemingen op de inkoopmarkten voor voedingswaren als volgt geraamd worden. De gezamenlijke waarde van hun aankopen blijkt, volgens de door hen opgegeven cijfers, kleiner (een percentage kleiner dan 100) te zijn dan de waarde van hun gezamenlijke verkopen op de stroomafwaartse detailhandelsmarkt voor dagelijkse consumptiegoederen (de afzetmarkt). De waarde van de gezamenlijke verkopen van alle verkopers op de afzetmarkt is bekend. In de veronderstelling dat de gezamenlijke waarde van de aankopen van alle verkopers hetzelfde percentage bedraagt, kunnen de gezamenlijke waarde van alle aankopen, en vervolgens ook het gezamenlijk marktaandeel van de N.V. Delhaize Groep en de Cash Fresh groep, berekend worden. Volgens de berekening die in het verslag wordt weergegeven moet dit laatste minder dan 15% bedragen. Er is geen reden om aan te nemen dat hun gezamenlijk marktaandeel groter zou zijn op één van de inkoopmarkten voor voedingswaren die door de Europese Commissie in bovenvermelde rangschikking onderscheiden wordt. In overeenstemming met de berekening die in het verslag wordt weergegeven ligt het inderdaad voor de hand dat het gezamenlijk aandeel van de betrokken partijen op de inkoopmarkten kleiner is dan dit op de afzetmarkt. Naast de verkopers op de afzetmarkt zijn immers ook groothandelaars, detailhandelaars op andere afzetmarkten (zoals deze van de winkels waar verkoop van voedingswaren bijkomstig is, of deze van de speciaalzaken), en ondernemingen zoals hotels, restaurants en café’s, afnemers op de inkoopmarkten.
7
5. Concurrentiële analyse 5.1. Het is hoogst onwaarschijnlijk dat de N.V. Delhaize Groep en de Cash Fresh Groep samen meer dan 25% van één van de relevante markten controleren. In dat geval moet de concentratie toelaatbaar worden verklaard, zoals is bepaald in artikel 33, § 2, lid 1, a) WBEM. 5.2. Mocht dat aandeel toch overschreden worden op de ene of de andere markt, al dan niet enger omschreven dan hierboven, dan is er nog geen reden om te vrezen dat de concentratie op die markt een machtspositie in het leven roept of versterkt, die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op significante wijze wordt belemmerd (artikel 10, § 3 WBEM). Het aandeel van de Cash Fresh groep op de Belgische detailhandelsmarkt voor dagelijkse consumptiegoederen is immers erg klein, en dit op de Belgische inkoopmarkten nog kleiner. Hetzelfde blijft gelden indien de afzetmarkten regionaal beperkt zouden worden tot de verzorgingsgebieden van de ondernemingen die tot de Cash Fresh groep behoren. Het marktaandeel van de N.V. Delhaize Groep neemt door de concentratie dan ook nauwelijks toe. Dit wordt eensluidend bevestigd door de concurrenten die door de Dienst voor de Mededinging tijdens het onderzoek ondervraagd werden. Er kan overigens niet worden aangenomen dat de N.V. Delhaize Groep reeds een machtspositie op een nationale of regionale detailhandelsmarkt voor dagelijkse consumptiegoederen inneemt, die door de concentratie versterkt zou worden. Er zijn verscheidene grotere marktspelers, de meeste van internationale omvang. Aangezien de marktmacht op de stroomopwaartse inkoopmarkten bepaald wordt door het inkoopvolume, en dus afhankelijk is van de marktmacht op de afzetmarkt, kan evenmin worden aangenomen dat de N.V. Delhaize Group een machtspositie inneemt op één van de inkoopmarkten, die door de concentratie versterkt zou worden.
Om deze redenen, De Raad voor de Mededinging,
-stelt vast dat de aangemelde concentratie binnen het toepassingsgebied van de WBEM valt, -verklaart de concentratie toelaatbaar.
Aldus beslist op 20 mei 2005 door een kamer van de Raad voor de Mededinging, samengesteld uit Stefaan Raes, voorzitter van de Raad voor de Mededinging, en Christian Huveneers, Paul Blondeel en Frank Deschoolmeester, leden van de Raad voor de Mededinging.
