‘Buurthuis 3.0’ ONS is goed bezig Bewonerscoöperatie ONS, Geeren-Zuid in Breda ONS, een ‘buurthuis 3.0’ in de Bredase wijk Geeren-Zuid wordt beheerd door een coöperatief bewonersbedrijf. De 12 vrouwen en één man in het coöperatief runnen het wijkrestaurant, doen de zalenverhuur en verzorgen de schoonmaak van het gehele pand. Een aantal vrouwen uit het coöperatief kenden elkaar al van de Vrouwenstudio in de wijk, die zeven jaar geleden met steun van Woningcorporatie Allee Wonen is gestart. Allee Wonen, die het leegstaande buurthuis januari 2013 aankocht van de gemeente Breda, rekent geen huur voor de ruimtes die het wijkrestaurant in gebruik heeft. Ook heeft Allee Wonen het beheer en de schoonmaak van het hele pand uitbesteed aan het bewonerscoöperatief.
Vanaf de start in januari 2014 loopt het wijkrestaurant goed. De bezoekers van het vroegere buurthuis, oudere wijkbewoners, maken veel gebruik van het restaurant, dat twee keer per week een warme maaltijd serveert en verder elke maandag t/m vrijdag de hele dag geopend is voor koffie, thee en lunch. Bij de menukeuze is er aandacht voor verschillende eetculturen. Naast saté en friet staan Turkse pizza en een Tajine op de menukaart. Met de aanwezigheid van een aantal voorzieningen voor jongeren en een Vrouwenstudio komen ook deze groepen binnen. Een deel van het voormalige buurthuis is in gebruik als gezondheidscentrum met een verloskundigenpraktijk, een logopediste en een fysiotherapeut. Dit maakt dat ook de wijkbewoners in pas opgeleverde nieuwbouw , tweeverdieners en starters, het buurthuis bezoeken. Zeven jaar geleden heeft Allee Wonen bij de start van de wijkaanpak in Geeren-Zuid veel huisbezoeken gedaan en gesprekken gevoerd met bewoners. Dat was heel informatief, vertelt Monique van Winkel, projectmanager wijkontwikkeling van Allee Wonen: “Deze buurt stond slecht bekend, maar bij de huiskamergesprekken ervoeren we, dat veel vrouwen graag wilden vertellen over hun buurt, en hoe fijn ze het vonden om er te wonen. Ook kwam heel duidelijk naar voren, dat ze een eigen plek misten. Dit was aanleiding voor het oprichten
van een Vrouwenstudio met subsidie uit het fonds Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Breda. Allee Wonen stelde een hoekwoning beschikbaar, waar de vrouwen elkaar heel laagdrempelig konden ontmoeten. Er werd van alles georganiseerd, zoals fietsles en cursussen Nederlandse taal. De vrouwen kookten veel samen: zo leerden ze elkaar beter kennen en ze konden recepten uitwisselen en op die manier oefenen met de Nederlandse taal. Na de start trok Allee Wonen zich terug en werd de dagelijkse begeleiding gedaan door Irene Nagtzaam, gespecialiseerd in buurt- en wijkontwikkeling. In samenspraak plannen ontwikkelen Toen onder invloed van de crisis de plannen voor een grootschalig nieuwgebouwd wijkcentrum niet doorgingen, kocht Allee Wonen het leegstaande buurthuis in de wijk, dat door de gemeente in het kader van bezuinigingen was gesloten. Doordat de woningcorporatie al veel contacten had met de bewoners en met de professionals in de wijk via de diverse projecten voor jongeren en vrouwen, kon zij vanaf het begin in samenspraak met deze groepen de plannen ontwikkelen. Centraal in het buurthuis is het restaurant met grote open keuken. Ook de Vrouwenstudio heeft een nieuwe plek gekregen in het Buurthuis, die met een eigen ingang en via het restaurant bereikbaar is. Daar komen de vrouwen elke ochtend bij elkaar en worden activiteiten georganiseerd, zoals naailes en computerles. ’s Middags is er het naaiatelier. Dit is een tweede coöperatief bedrijf in wording voor de verkoop van tweedehands kleding en de verhuur van bruidskleding. Ook de jongeren van ‘Grote Broer’, een project van Stichting Kick uit Breda, hebben een eigen ruimte in het Buurthuis. Hier komen jongens in de leeftijd van 17 t/m 23 jaar dagelijks bij elkaar om onder begeleiding van een coach toezicht te houden op straat vanaf 15 uur tot later in de avond. Tussendoor koken en eten ze gezamenlijk. Het project bevordert de veiligheid en leefbaarheid in de wijk en biedt tegelijkertijd een toekomstperspectief aan de jongeren. Een andere ruimte in ONS is in gebruik als klaslokaal. In samenwerking met een ROC is er gestart met een wijkschool voor jongeren tussen 16 en 27 jaar, die geen opleiding volgen, geen werk hebben of een stageplek zoeken. De jongeren krijgen les, soms komt er een werkgever voorlichting geven, er worden voetbaltoernooien georganiseerd tussen teams van een bedrijf en de jongeren. “Zo leren ze elkaars werelden kennen en krijgen ze een ander beeld van elkaar”, vertelt hun coach Christine de Moor.
Uitnodigend gebouw Er is veel zorg besteed aan de inrichting van het Buurthuis, “een cruciale succesfactor”, zegt Mariëlle de Groot, adviseur Markt & Innovatie van Alle Wonen. Duidelijk zichtbaar is, dat hier een binnenhuisarchitect aan het werk is geweest. De plannen zijn in samenspraak met de bewoners en toekomstige gebruikers in ontwerpateliers ontwikkeld. Christine de Moor, die jongeren begeleidt richting werk vertelt: “De jongeren komen hier vanzelf binnen. Wekelijks zit hier de voormalige wijkagent, nu agent jeugd, en de jongens komen spontaan binnenlopen om hun verhaal te vertellen.” Christine denkt, dat dit komt omdat het zo’n uitnodigend gebouw is: “Iedereen voelt zich hier thuis. Je ziet dat er aandacht is besteed aan de inrichting, het ziet er netjes uit en het is schoon.” Het is geen jeugdhonk, “de jongeren mogen hier niet komen hangen”. Mariëlle de Groot: “Wij hebben als corporatie onze vastgoedrol heel goed vervuld. We hebben keuzes gemaakt. Geen ingrijpende maatregelen aan de buitenkant. Niet de golfplaten eraf, maar aan de buitenkant alleen met kleur werken. Echte verbeteringen hebben we beperkt tot de binnenkant. We hebben gekeken wat rendeert. En daarbij kijken we dan niet alleen naar huurpenningen, maar ook naar het maatschappelijk doel.” Hoewel er dus veel zorg en aandacht is besteed aan de inrichting, zijn de kosten toch beperkt gebleven. De keuken is bijvoorbeeld tweedehands aangeschaft. Deze is wel heel ruim, zodat hier ook twee groepen tegelijkertijd kunnen werken. Er zijn twee grote wokbranders, zodat de vrouwen hun eigen kookmethodes ook in de restaurantkeuken kunnen gebruiken. Het meubilair in het wijkrestaurant is tweedehands. Er staat een allegaartje van stoelen. De tafels zijn van ruw hout, de lampen van afgezaagde glazen flessen. Regelarme zone Bewonerscoöperatie ONS maakt gebruik van een specifiek Bredase regeling, de regelarme zone. Mensen mogen werken in een coöperatief bedrijf en met behoud van uitkering collectief ondernemen. Voorwaarde is dat ze minimaal 16 uur per week kunnen werken. Ze krijgen een onkostenvergoeding van maximaal € 100,- per maand. Een voordeel is, dat de vrouwen zo risicoloos kunnen starten. Als het bedrijfsresultaat het toelaat gaat 10 procent van de omzet in een spaarpot, die de deelnemers mogen gebruiken voor een opleiding of startkapitaal voor een eigen onderneming. Dit geld wordt verdeeld volgens een
verdeelsleutel, gebaseerd op gewerkte uren en verantwoordelijkheidsniveau. Er zijn twee verantwoordelijkheidsniveaus die door de coöperatie zelf worden vastgesteld. Eventuele winst vloeit terug naar de gemeente Breda. Bij de coöperatie ONS heeft de ledenraad de hoogste macht, maar de vrouwen waren het er over eens, dat er één persoon de baas moet zijn. Dit is één van de vrouwen uit hun midden, die nu voor 36 uur in dienst is van de coöperatie. Zij is voorzitter van het bestuur. Het bestuur bestaat verder uit drie leden. Monique van Winkel van Allee Wonen adviseert alleen dit jaar nog - als externe- het bestuur. Marianne Bijlsma van Stichting Werk aan de Wijk is penningmeester in het bestuur. Op deze wijze is een goede financiële administratie gewaarborgd. De coöperatie heeft van de gemeente Breda een startsubsidie gekregen van €20.000,- voor het eerste jaar. Dit wordt besteed aan begeleiding van de coöperatie bij de start, onder andere van een horeca-expert, het behalen van een diploma horecavakbekwaamheid door één van de leden en pr. Het wijkrestaurant draait nu een half jaar: “Het is heel leuk om te zien dat de spaarpot werkt. Dat is het spannendst, of het in de praktijk ook gaat werken”, zegt Monique van Winkel. Bijna alle vrouwen hebben hun diploma HACCP over hygiëne in de keuken. Twee leden hebben een diploma sociale hygiëne gehaald. Eén lid besteedt spaargeld aan Nederlandse les, een ander bekostigt hiermee rijles. Een onvoorziene, maar heel positieve ontwikkeling is de samenwerking tussen de vrouwen van het wijkrestaurant en de Grote Broers. Doordat ze gezamenlijk gebruik maken van de ruim bemeten keuken, springen de Grote Broers bij grote drukte net zo makkelijk even in bij de bediening in het wijkrestaurant. Vruchtbare samenwerking Wat opvalt bij een bezoek aan het Buurthuis ONS is dat niet alleen de bewoners, maar ook de sociale professionals, die veelal als zzp-er werkzaam zijn in de wijk, elkaar ontmoeten in het wijkrestaurant. Dit leidt tot een vruchtbare samenwerking. Monique van Winkel en Mariëlle de Groot van Allee Wonen zijn ook betrokken bij het opzetten van een coöperatief voor stadslandbouw op een terrein naast het Buurthuis en ze zijn bezig met het ontwikkelen van een plan voor Witte Werksters. Voor dit laatste plan volgen de deelnemers nu een opleiding ‘woonzorg serviceverlening’, een speciale opleiding
om op wijkniveau bewoners te begeleiden, die behoefte hebben aan ondersteuning. Ze leren huishoudelijke taken, kleine technische klusjes en sociale vaardigheden. De inhoudelijke begeleiding van ONS vanuit Allee Wonen zal na het eerste jaar stoppen. Monique en Mariëlle hebben inmiddels veel ervaring met het schrijven van business cases voor bewonersbedrijven en hebben nu naast hun werk bij Allee Wonen samen Stock5 opgericht, gespecialiseerd in het opzetten van coöperatieve bewonersbedrijven en herontwikkelen van bestaand (publiek) vastgoed. Ze vinden een duurzaam businessplan onmisbaar bij het opzetten van een coöperatief bedrijf. Ze zien een project als een succes als het zichzelf kan bedruipen en na de startfase zonder structurele subsidie kan draaien. Doorstroming van de leden naar een vaste baan of eigen bedrijf is een doel, maar als deelnemers een deel van hun inkomen uit eigen werk halen, vinden zij dat ook al positief. Een belangrijke voorwaarde is een enthousiaste groep met energie. “Daarbij is zeker bij een coöperatief met mensen die in een uitkeringssituatie zitten ondersteuning echt nodig. Mensen kunnen dat echt niet op eigen kracht”, zegt Mariëlle. Tenslotte is het belangrijk om verbindingen te leggen met partijen en personen in de wijk en voort te bouwen op bestaande contacten en projecten. Els de Jong Juni 2014
Foto’s: Els de Jong en ONS Website ONS: www.onsingeeren-zuid.nl
Lokale Kracht in Beeld Dit is het achtste artikel in de reeks ‘Lokale Kracht in Beeld’. Kijk voor meer informatie en artikelen op www.kcwz.nl/actueel/specials/lokale-kracht-in-beeld.
