Businessplan Clean Tech Delta. november 2012

Businessplan

Clean Tech Delta

november 2012

BUSINESSPLAN CLEAN TECH DELTA NOVEMBER 2012

1/48


Aanbiedingsbrief Geachte lezer, Het bestuur van Clean Tech Delta heeft opdracht gegeven de verzelfstandiging van het samenwerkingsverband uit te werken. Met genoegen bieden wij u het Businessplan Clean Tech Delta aan. Het businessplan beschrijft het verzelfstandigde Clean Tech Delta voor de periode 2013-‐2015 en toont het groeipad voor verdere ontwikkeling voor de periode 2016 en verder. Het verzelfstandigde CTD opereert complementair aan de ROM Zuidvleugel. De publiek-‐publieke samenwerking in de ROM Zuidvleugel en de privaat-‐publieke samenwerking in Clean Tech Delta vullen elkaar aan. Wij zien er naar uit om aan de hand van dit businessplan invulling te geven aan de verzelfstandiging. Hoogachtend, Jos van der Vegt, Hans Beekman, Waarnemend voorzitter Clean Tech Delta Directeur Clean Tech Delta ………………………… …………………………

2/48


3/48


INHOUD EXECUTIVE SUMMARY 6 HOOFDSTUK 1

INLEIDING

8

1.1

Krachtig door innovatie

1.2

Van informele naar formele samenwerking

8

1.3

Totstandkoming van het businessplan

9

1.4

Leeswijzer

9

HOOFDSTUK 2

8

PROJECTPORTFOLIO

10

2.1

Werken aan projecten

10

2.2

Successen 2009-‐2012

10

2.3

De aanloop naar 2013-‐2015: zeven icoonprojecten

11

HOOFDSTUK 3

STRATEGISCHE FOCUS

14

3.1

Omgevingsanalyse: daarom Clean Tech Delta

14

3.2

Missie

15

3.3

Doelstellingen

15

3.4

Meerwaarde

15

HOOFDSTUK 4

GOVERNANCESTRUCTUUR

17

4.1

Sturing: tripartiete samenwerking als basis

4.2

Juridische structuur

17

4.3

Lidmaatschap Clean Tech Delta

18

4.4

Organen binnen de coöperatie

19

4.5

Huisvesting en ICT

22

4.6

Planning & control

23

HOOFDSTUK 5

WERKWIJZE

17

24

5.1

Focus op vier sterke sectoren

24

5.2

Productontwikkeling: van idee naar realisatie

26

5.3

Vijf functies

28

HOOFDSTUK 6

VERDIENMODEL

30

6.1

Periode 2013-‐2015

30

6.2

Periode 2016 en verder

33

HOOFDSTUK 7

STRATEGISCHE ALLIANTIES

35

7.1

ROM Zuidvleugel

7.2

Rotterdam Climate Initiative

35

7.3

Energy Valley

36

HOOFDSTUK 8

VERVOLGSTAPPEN

35

37

8.1

Op weg naar de formele oprichting

37

8.2

Planning

37

BIJLAGEN 1.

Overzicht leden

2.

Verklaring van Commitment lidmaatschap Clean Tech Delta

3.

Juridisch advies (Schipper Noordam en Duweelta Consultancy)

4.

Fondsvorming

5.

Subsidiemogelijkheden CTD portfolio (Sedha BV)

4/48


5/48


Executive summary De sociaal-‐economische ontwikkeling van de regio staat onder druk. Meer dan ooit is behoefte aan duidelijke keuzes en consistente focus. In de (inter)nationale concurrentie is een onderscheidende keuze noodzakelijk en focus op kansen die aansluiten op het DNA van de regio. Voor de regio Delft-‐ Rotterdam-‐Drechtsteden is behoefte aan een duidelijke én gebiedsoverstijgende strategie waarbinnen individuele projecten en businesscases tot hun recht komen. Cleantech, als verzamelnaam voor verschillende technologieën die zijn geworteld in het DNA van deze regio, biedt hiervoor een enorm potentieel. Het gaat hierbij om technologieën op het gebied van energie-‐ efficiëntie, de transitie naar niet-‐fossiele energieopwekking, het toekomstbestendig maken van de bebouwde omgeving, duurzaam (her)gebruik van grond-‐ en afvalstoffen en (bouw)materialen, en nieuwe vervoersconcepten. De regio kan de volgende sterktes benutten: • concentratie van (internationale) bedrijvigheid en een havenindustriële complex; • innovatief vermogen van de in de regio aanwezige kennisinstellingen, hogescholen en universiteiten; • ligging in een laaggelegen delta met (experimenteer)ruimte voor buitendijkse ontwikkelingen. Voortbouwend op deze sterktes is Clean Tech Delta een privaat-‐publiek samenwerkingsverband gericht op het versterken van de regionale concurrentiepositie door cleantech innovaties en investeringen. De samenwerkende leden zien de potentie van de regio. Veel van de relevante economische sectoren in de cleantech zijn hier sterk vertegenwoordigd. Zo biedt de aanwezige economische infrastructuur kansen om cleantech oplossingen te vermarkten binnen een internationaal (h)erkend cleantech cluster van bedrijven en kennisinstellingen. In het principebesluit tot verzelfstandiging is op 26 juni 2012 door de stuurgroep Clean Tech Delta de opdracht gegeven om de mogelijkheden tot verzelfstandiging te verkennen. Dit Businessplan Clean Tech Delta is het resultaat van deze verkenning en vormt de onderlegger voor de verzelfstandiging. Het businessplan kent de volgende structurerende elementen: • de coöperatieve vereniging als rechtsvorm voor het samenwerkingsverband; • slagvaardige governance bestaande uit een; o Algemene Ledenvergadering; o Raad van Advies; o Raad van Bestuur; • wederzijdse versterking tussen ROM Zuidvleugel, RCI en Clean Tech Delta middels functionele verbindingen; • groeipad van 3 jaar naar structurele financiering.

6/48


7/48


Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1

Krachtig door innovatie Clean Tech Delta is een privaat-‐publiek samenwerkingsverband gericht op het versterken van de regionale concurrentiepositie door cleantech innovaties en investeringen. De samenwerkende leden zien de potentie van de regio. Veel van de relevante economische sectoren in de cleantech zijn hier sterk vertegenwoordigd. Zo biedt de aanwezige economische infrastructuur kansen om cleantech oplossingen te vermarkten binnen een internationaal (h)erkend cleantech cluster van bedrijven en kennisinstellingen in de regio Delft-‐Rotterdam-‐Drechtsteden. De afgelopen 3 jaar is Clean Tech Delta van een klein samenwerkingsverband van 11 ‘founding 1 fathers’ met een budget van 1 miljoen euro uitgegroeid tot een netwerk van meer dan 35 bedrijven, kennisinstellingen en overheden met een totaal budget van 13 miljoen euro. Een unieke samenwerking vanwege de samenstelling en de gedragen missie: bedrijven, kennisinstellingen en overheden tonen eigenaarschap voor hun bijdragen aan innovatieve cleantech business development.

1.2

Van informele naar formele samenwerking Stap voor stap is het onderlinge vertrouwen gegroeid. De verzelfstandiging vormt een cruciale mijlpaal in dit proces. Het expliciteert de gegroeide onderlinge verhoudingen, bevestigt het succes van de samenwerking en zorgt voor meerjarig en wederzijds commitment aan elkaar, aan de business en aan de regio.

Dit Businessplan is de onderlegger voor de verzelfstandiging en beoogt: • het samenwerkingsverband door te ontwikkelen en te professionaliseren; • de scope en focus te verscherpen; • een adequate governance en slagvaardige en bedrijfsmatige organisatie te organiseren; • de continuïteit en financiële slagkracht te borgen (en toe te werken naar structurele financiering); 1

De founding fathers zijn ARCADIS, Eneco, Erasmus Universiteit Rotterdam, Hogeschool Rotterdam, Hoogheemraadschap Delfland, Gemeente Delft, Gemeente Rotterdam, TU Delft, TNO, Van Gansewinkel Groep en Vestia.

8/48


•

•

minimaal vast te houden aan de functies en instrumentarium zoals vastgelegd in de Meerjarenvisie; een rechtspersoon op te richten waar vanuit het mogelijk is opdracht tot business development te verstrekken en deel te nemen aan aanbestedingen.

In het principebesluit tot verzelfstandiging (26 juni 2012) is door de stuurgroep Clean Tech Delta de opdracht gegeven om de mogelijkheden tot verzelfstandiging te verkennen. De opdracht van de stuurgroep is als volgt vertaald:

1.3

Totstandkoming van het businessplan Dit concept businessplan is opgesteld door het programmabureau. Voortbouwend op eerdere besluitvorming door de stuurgroep en extern (juridisch) advies van BMC Advies & Management en Schipper Noordam in samenwerking met Duweelta Consultancy is dit concept bedoeld voor afstemming en bespreking met de leden. Na afstemming met de leden kan het definitieve businessplan worden vastgesteld.

1.4

Leeswijzer Dit businessplan start met een beschrijving van het projectportfolio (H2). Dit vormt het inhoudelijk fundament voor de samenwerking. Daarna beschrijft het businessplan het voorstel tot verzelfstandiging op strategisch (H3 Strategische focus), tactisch (H4 Governance structuur) en operationeel niveau (H5 Werkwijze). Daarna volgt een beschrijving van het verdienmodel en een onderscheid in de periode 2013-‐2015 en de periode 2016 en verder (H6). Afgesloten wordt met een overzicht van de strategische allianties van Clean Tech Delta (H7) en een korte beschrijving van de vervolgstappen (H8).

9/48


Hoofdstuk 2 Projectportfolio 2.1

Werken aan projecten Het samenwerkingsverband kent een projectportfolio van circa 70 door het bedrijfsleven geïnitieerde proposities die door samenwerking sneller van idee tot investeringsbeslissing en realisatie kunnen komen. Deze projecten zijn opgenomen in het Uitvoeringsprogramma 2011-‐2015. De voortgang wordt jaarlijks beschreven in een projectmonitor. Om een indruk te krijgen van het projectportfolio zijn hieronder enkele successen van de afgelopen periode en de zeven icoonprojecten die de opmaat vormen naar het werkpakket voor de periode 2013-‐2015 beschreven.

2.2

Successen 2009-‐2012 Sinds de oprichting is toegewerkt naar de realisatie van verschillende projecten: Netherlands Water Centre In het hart van de Water Valley Nederland is het Netherlands Water Centre (NWC) gevestigd in het Drijvend Paviljoen in Rotterdam. Een plek waar internationale experts elkaar ontmoeten, waar ideeën tot leven komen, waar doorbraken gemaakt worden, waar inspiratie kan worden opgedaan, waar wordt gehandeld en waar samenwerkingen worden gevormd. Bovendien kan men in het Drijvend Paviljoen de expositie van de Nederlandse Watersector bezoeken. In deze expositie wordt het beste van Nederland Waterland, zowel nationale als internationale projecten, getoond, ook als het gaat om de nieuwste technologieën en innovatie waterprojecten van nu en van de toekomst. Concept House -‐ Prototype I Concept House Village biedt de mogelijkheid om innovatieve woonconcepten, bouwprocessen en alle producten die bijdragen aan verduurzaming van de woningbouw te ontwikkelen, te testen en te demonstreren in de bestaande stad. Concept House Village is een initiatief van CityPorts Academy Rotterdam en wordt uitgevoerd door Hogeschool Rotterdam, TU Delft en Woonbron. In 2011 is, met financiering uit de door Clean Tech Delta aangevraagde Pieken in de Delta subsidie, gestart met de bouw prototype I. Het betreft een prefab woning van beton op een staalconstructie. Alle wanden, vloeren, plafonds, dakdelen en de natte cel zijn in de fabriek vervaardigd en ter plekke geassembleerd. Bij Prototype 1 ligt de focus op het kunnen realiseren van duurzame appartementgebouwen in de breedste zin. In 2012 is deze concept woning opgeleverd. Drijvend paviljoen Het Drijvend Paviljoen is een pilot en katalysator voor klimaatbestendig en adaptief bouwen. Doordat het paviljoen drijft, stijgt het automatisch mee met de waterspiegel. Dankzij de gebruikte materialen, de flexibiliteit en de inrichting is het paviljoen duurzaam. Het gebouw wordt verwarmd met zonne-‐energie. Ook de folie die gebruikt is om de koepels te bekleden is bijzonder: het ETFE-‐folie weegt 100 keer minder dan glas zodat het drijvende fundament een beperkte dikte houdt. Ook het auditorium en het binnen-‐ als het buitenplein zijn onderdeel van deze drijvende hotspot binnen het Rotterdamse Stadshavensgebied. Het paviljoen is een duurzame, innovatieve en inspirerende evenementenlocatie en te huur voor bijeenkomsten en evenementen (www.drijvendpaviljoen.nl).

10/48


DSM Noord Aan Delftse zijde bevinden zich de Technologische Innovatieve Campus (TIC-‐Delft) en DSM Noord, beide gebieden waar kennis en kritische massa de regio geschikt maken om cleantech innovaties succesvol tot stand te brengen. Living Labs bieden economisch meerwaarde door het generen van werkgelegenheid en milieuwinst. Ook op gebied van investeren in nieuwe kennisinfrastructuur vindt het nodige plaats. Aansprekende voorbeelden hierin zijn de realisatie van de Bio Proces Facility, de inrichting van het DSM terrein tot een “campus” voor witte biotechnologiebedrijven en het idee van een laboratorium voor duurzame procestechnologie. Innovatieve Tijdelijke Waterkeringen In Delft langs de A13, tussen de afslag Delft Zuid en het NMI, verschijnt binnenkort een demonstratiesite waar tijdelijke waterkeringen op ware schaal zijn te aanschouwen. Hier zullen diverse innovatieve tijdelijke waterkeringen -‐van verschillende producenten-‐ naast elkaar worden gedemonstreerd. Het terrein van de demonstratie-‐ en testsite is gelegen in Technopolis van Science Port Holland (SPH). In de komende 20 jaar wordt op een deel van dit gebied bedrijfsruimte in het hoogwaardig R&D-‐segment ontwikkeld. De gemeenten Delft en Rotterdam en de TU Delft werken binnen SPH samen om de regio als een aantrekkelijke vestigingsplaats voor kennisintensieve bedrijven te bevorderen. Dit project is tot stand gekomen uit Delft Blue Technology (DBT), waarin diverse Delftse partijen watervraagstukken onder de loep nemen. DBT is een partnership tussen Deltares, Gemeente Delft, Hoogheemraadschap Delfland, TNO, TU Delft, Science Port Holland, UNESCO-‐IHE en de Kennisalliantie.

2.3

De aanloop naar 2013-‐2015: zeven icoonprojecten Voor de komende periode investeert Clean Tech Delta in zichtbare projectresultaten. Zeven icoonprojecten vormen het boegbeeld voor de inhoud en werkwijze van de samenwerking. Het zijn initiatieven van het bedrijfsleven die een duidelijk cleantech profiel hebben en kunnen rekenen op commitment vanuit de leden. Het gaat om: Concept House Village In Concept House Village (CHV) worden innovatieve concepten voor de woningmarkt ontwikkeld, gebouwd en getest. De bouw, het onderzoek, de demonstratie en de sloop van deze huizen zijn gericht op het besparen energie door onder andere gebruik te maken van biologische productie en hergebruik van materiaal. Ook optimalisatie van samenwerking tussen de ketens en tussen partijen in de bouw staat centraal. Opschalen is het doel; dus kleinschalig testen en dan doorvertalen naar een groter gebied en exporteren naar elders in Nederland of in de wereld. Het unieke van CHV is dat men producten in de praktijk brengt in woningen en in de village. Kennisaccumulatie vindt plaats met gebruikers en vakgenoten, ook op internationale schaal. Hiermee wil CHV bijdragen aan het verbeteren aan het woon-‐ en leefklimaat van (toekomstig) bewoners op Heijplaat en elders. CHV heeft betrekking op drie niveaus: de woning, de village en het gebied/regie.

Drijvend bouwen / Aqua Dock De gemeente Rotterdam heeft ambitieuze plannen voor het bouwen van drijvende stadswijken. Het Drijvend Paviljoen in de Rotterdamse Rijnhaven was de eerste pilot voor klimaatbestendig en adaptief bouwen. Mede door de etalage van het NWC is het paviljoen inmiddels uitgegroeid tot een visitekaartje van de stad (in de volksmond De Drijvende Bollen genoemd). Qua publiek-‐private samenwerking betrof het een uniek ontwikkelproces waarbij het eindresultaat vooraf niet volledig was te overzien en met de nodige inzet en creativiteit van alle betrokkenen is veel bereikt, maar naar de toekomst kan meer synergie tussen betrokken publieke en marktpartijen (onderling en met elkaar) tot stand worden gebracht.

11/48


Het gebied Rijnhaven is door gemeente Rotterdam aangewezen als ontwikkelgebied. Clean Tech Delta leden ontwikkelden in dit kader de visie ‘Drijvend ontwikkelen; een unieke kans’. De volgende stap is deze visie uit te werken tot een daadwerkelijk ontwikkeling, bijvoorbeeld in de Rijnhaven of rond Aquadock op de RDM Campus. Aqua Dock is een experimentele test-‐, demonstreer-‐ en productieomgeving op het gebied van drijvend bouwen. Door de twee projecten aan elkaar te koppelen, zullen beide projecten optimaal renderen; Aqua Dock verschaft de laatste inzichten op het gebied van drijvend bouwen en deze kunnen direct worden toegepast bij de ontwikkeling van Drijven Bouwen op andere locaties.

Liquified Natural Gas-‐Binnenvaart LNG speelt een cruciale rol in de noodzakelijke energietransitie. Hiertoe hebben de leden het initiatief genomen tot een ‘industrial pilot’ die zich richt op de binnenvaart. Vanuit het project “LNG Binnenvaart” worden actief schepen/reders geworven om over te stappen van dieselolie op LNG. Doordat daarmee het aantal gebruikers stijgt, is het economisch haalbaar vulpunten te realiseren op strategische locaties. De uiteindelijke doelstelling binnen “LNG Binnenvaart” is om in 2016 50 binnenvaartschepen op LNG te laten varen waardoor een tussenopslag met vijf vulpunten economisch verantwoord is. Succesfactor in de werving is dat reders maximaal ontzorgd worden, zowel qua leveringszekerheid als vergunningstechnisch. Daartoe voorziet het project in een “implementatieloket” dat in het eerste kwartaal 2013 operationeel moet zijn. LNG kan een bijdrage leveren aan de verbetering van de lokale luchtkwaliteit. De emissie-‐eisen in de scheepvaart worden de komende jaren strenger. Door LNG als brandstof toe te passen kan zonder nabehandelingstechnieken direct aan de emissie eisen worden voldaan. Naast het feit dat LNG direct een positieve invloed heeft op de luchtkwaliteit, zet het ook een transitie in richting 100% CO2 reductie bij gebruik van bio-‐LNG.

Merwe-‐Vierhavens Merwe-‐Vierhavens, bekend als Fruitpoort Rotterdam, werd 100 jaar geleden ontwikkeld. Op-‐ en overslagbedrijven van fruit en -‐sappen vestigden zich in het gebied. Inmiddels hebben veel van deze bedrijven verhuisplannen en is het tijd voor herontwikkeling van de circa 200 hectare (voor de helft land en de andere helft water). Clean Tech Delta partners ontwikkelden de visie “Van woestijn naar goudmijn”. Actief en proactief laten zij zien wat de mogelijkheden van het gebied zijn. De Rotterdamse Energie Aanpak (REAP) geldt hierbij als vertrekpunt. Geen standaard oplossingen, maar nieuwe energie in een guur economisch klimaat. Clean Tech Delta wil dit fundament benutten om tot consortiumvorming te komen.

Poort van Delft In een publiek private samenwerking slaan kennisinstellingen, bedrijven en gemeente de handen ineen om Delft duurzaam bereikbaar te maken voor zowel werknemers als bezoekers. Het project Poort van Delft richt zich op deze duurzame bereikbaarheid door onder meer vervoersstromen van en naar de stad Delft te optimaliseren. In samenwerking met de Task Force Mobiliteitsmanagement en het programma Beter Benutten van het Ministerie van Infrastructuur & Milieu zijn de eerste deelprojecten opgestart om Delft nu en in de toekomst bereikbaar te houden. Twee van de deelprojecten binnen Poort van Delft krijgen in 2012 extra aandacht vanuit Clean Tech Delta: •

Stadsdistributie. Het betreft de implementatie van een systeem voor het stimuleren van stedelijke distributie.

•

Multi-‐Use transferium. Het betreft het ontwikkelen van een Multi-‐Use transferium op een of meerdere locaties van permanente aard binnen Delft.

12/48


Rotterdam-‐Emergency Airport (REA) Het project REA heeft als doel een bedrijven-‐ en kenniscluster te ontwikkelen op het gebied van crisisbeheersing en rampenbestrijding. Het gebied rond de luchthaven Rotterdam – The Hague Airport is hooggelegen, dichtbevolkt en aansluitend aan het Rotterdam-‐Rijnmond gebied. Het leent zich prima voor de fysieke concentratie van zogenaamde ‘relief and rescue’ functies en faciliteiten voor regionale, nationale en internationale rampenbestrijding. In tijden van een nationale (water)ramp kan vanuit de ‘shelter’ binnenlandse hulp worden verleend. Tegelijkertijd ontstaat door deze clustering een expertise-‐ en kenniscentrum die het bedrijfsleven nieuwe exportkansen biedt. De internationale reputatie van Nederland op het gebied van watermanagement wordt met het cluster rampenbestrijding en wederopbouw uitgebouwd en versterkt. Bovendien wordt regionaal de economie gestimuleerd en werkgelegenheid gecreëerd.

Bioforce project Het Bioforce project is één stap in het bevorderen van Rotterdam als biobased energy-‐haven (BBE). Alleen Rotterdam kan (zeer) grote schepen met hout (chips, pellets, et cetera) en andere biomassa ontvangen. Het verwerken van biomassa voor gebruik in energiecentrales en de chemische industrie zal een plek gaan krijgen in de Rotterdamse delta. Het bioraffinage-‐project, als kansrijk project genoemd, is een andere stap in het op de kaart zetten van Rotterdam als een belangrijke BBE-‐haven/-‐industrie. In het kader van het icoonproject en andere BBE-‐projecten binnen Clean Tech Delta wordt een BBE-‐businessplatform opgezet: een platform om op high level afspraken te maken over mogelijke BBE-‐projecten en om op de hoogte te zijn van regionale, landelijke en Europese BBE-‐projecten, -‐beleid en mogelijke –subsidies.

13/48


Hoofdstuk 3 Strategische focus 3.1

Omgevingsanalyse: daarom Clean Tech Delta De sociaal-‐economische ontwikkeling van de regio staat onder druk. Meer dan ooit is behoefte aan duidelijke keuzes en consistente focus. In de (inter)nationale concurrentie is een onderscheidende keuze noodzakelijk en focus op kansen die aansluiten op het DNA van de regio. Voor de regio Delft-‐ Rotterdam-‐Drechtsteden is behoefte aan een duidelijke én gebiedsoverstijgende strategie waarbinnen individuele projecten en businesscases tot hun recht komen. Cleantech, als verzamelnaam voor verschillende technologieën die zijn geworteld in het DNA van deze regio, biedt hiervoor een enorm potentieel. Het gaat hierbij om technologieën op het gebied van energie-‐ efficiëntie, de transitie naar niet-‐fossiele energieopwekking, het toekomstbestendig maken van de bebouwde omgeving, duurzaam (her)gebruik van grond-‐ en afvalstoffen en (bouw)materialen, en nieuwe vervoersconcepten. De cleantech regio Delft-‐Rotterdam-‐Drechtsteden kan de volgende sterktes benutten: • concentratie van (internationale) bedrijvigheid en een havenindustriële complex; • innovatief vermogen van de in de regio aanwezige kennisinstellingen, hogescholen en universiteiten; • ligging in een laaggelegen delta met (experimenteer)ruimte voor buitendijkse ontwikkelingen.

14/48


Voortbouwend op bovenstaande SWOT en gefundeerd in dit regionale DNA zijn de leden in 2009 een steeds intensievere samenwerking gestart. Zo is gewerkt aan de fundamenten voor samenwerking: Fundamenten voor het samenwerkingsverband •

Een projectportfolio van circa 70 door het bedrijfsleven geïnitieerde proposities die door samenwerking sneller van idee tot investeringsbeslissing en realisatie kunnen komen.

•

Bewezen aansluiting op Europese subsidies en fondsen. Voor verschillende cleantech projecten is succesvol aanspraak gemaakt op derde geldstromen (Pieken in de Delta). Hiermee is een projectplan van 10 miljoen euro gemoeid. Uit analyse van Sedha BV blijkt dat het projectportfolio goed is opgelijnd bij de Europese prioriteiten en daarmee potentie heeft voor Europese samenwerking en subsidiestromen.

•

Toegang tot private financiers. In samenwerking met ICOS is een innovatiefonds (ad 14 miljoen euro) tot stand gebracht voor cleantech business startups. Op dit moment lopen gesprekken voor de totstandkoming van een privaat gedreven cleantech investeringsfonds (ad 100 miljoen euro).

•

Betrokken overheden hebben aangegeven de projecten uit het projectportfolio te gaan faciliteren. Dit maakt het mogelijk voor het bedrijfsleven actievere voorinvesteringen te doen.

Het businessplan gaat uit van een groeiperiode van drie jaar. Gedurende de drie jaar wordt de samenwerking gefinancierd uit partnerbijdragen (deels in-‐kind). Dit biedt de ruimte om door te groeien naar een meer structurele financiering waarbij het samenwerkingsverband gedekt wordt uit de rendementen uit het projectportfolio, derde geldstromen en bijdragen van private investeerders. Het businessplan schetst een complementaire rol van Clean Tech Delta naast de in oprichting zijnde ROM Zuidvleugel. Gedurende de groeiperiode zal de exacte werkwijze en verhouding voor een optimale synergie zich verder uitkristalliseren (zie verder hoofdstuk 7). 3.2

Missie “Investeren in cleantech om de economische concurrentiepositie te versterken met een cluster van innovatieve, toekomstbestendige bedrijven en kennisinstellingen en met een kwaliteitsimpuls voor de duurzame ontwikkeling in de regio Delft-‐Rotterdam-‐Drechtsteden.”

3.3

Doelstellingen De samenwerking is gericht op de realisatie van innovatieve businesscases die landen in de regio en een impuls geven aan de economie en gebiedsontwikkeling. Zo ontstaat een innovatief en internationaal (h)erkend cluster van bedrijven en kennisinstellingen voor cleantech. De doelstelling voor 2025 is om: • uit te groeien tot een cluster van 1.000 bedrijven en instellingen; • de werkgelegenheid in de regio Delft-‐Rotterdam-‐Drechtsteden te laten toenemen met 20.000 banen; • te behoren tot de top 3 van kennis-‐ en innovatieregio’s in Europa en wereldwijd tot de top 50.

3.4

Meerwaarde De leden brengen projecten in, omdat de samenwerking de realisatiekansen van projecten versnelt en vergroot. De meerwaarde bestaat uit de gezamenlijke innovatiekracht, gevormd door een combinatie van kennisdeling, business development en consortiumvorming, ondersteunende marketing en acquisitie activiteiten vanuit het netwerk, lobby en tenslotte het aantrekken van derde geldstromen en fondsen. De samenwerking verhoogt de uitvoeringsgereedheid en de

15/48


(internationale) vermarktbaarheid van businesscases. De belangrijkste voordelen van de samenwerking zijn: • verlaging van de kosten voor Research & Development door samenwerking met kennisinstellingen; • snellere valorisatie van kennis door samenwerking; • gezamenlijk gegenereerde derde geldstromen; • binding van investeerders (bedrijven, kennisinstellingen, beleggers en financiers); • toegang tot (regionale) netwerken, subsidies, innovatie-‐ en investeringsfondsen; • hoogwaardige ondersteuning; • krachtige lobby (door sterk bestuur vanuit één tafel); • toegang tot startende (techno)ondernemers via regionale incubators.

16/48


Hoofdstuk 4 Governancestructuur 4.1

Sturing: tripartiete samenwerking als basis Het businessplan neemt de natuurlijke rollen die de leden willen en kunnen spelen in de regionale economische ontwikkeling als vertrekpunt. Bedrijven en kennisinstellingen zijn in de lead en de overheid vervult een actief faciliterende rol. Zo werken de leden vanuit hun kracht aan business cases:

Bedrijven

Kennis-‐ instellingen

Overheden

Bedrijfsleven: initiëren en realiseren businessproposities De kracht van het bedrijfsleven staat centraal. Zij initiëren en realiseren cleantech business proposities die leiden tot risicodragende investeringen in de regionale economie van Delft-‐ Rotterdam-‐Drechtsteden. Binnen het samenwerkingsverband is het bedrijfsleven verantwoordelijk voor het signaleren/aanbrengen en uitvoeren van projectvoorstellen. Voor de inzet van business development wordt ook gebruik gemaakt van de expertise uit het bedrijfsleven. Kennisinstellingen: valorisatie van kennis Binnen het samenwerkingsverband valoriseren kennisinstellingen hun kennis en financieren onderzoek met bijdragen vanuit het bedrijfsleven en gezamenlijk gegenereerde derde geldstromen. Zij dragen actief bij aan business proposities en krijgen specifieke onderzoeksvragen. Overheden: faciliteren en stimuleren van de samenwerking De overheid faciliteert bedrijven en kennisinstellingen. Dit doet zij door excellente dienstverlening aan bedrijven en door actieve ondersteuning van het samenwerkingsverband, bijvoorbeeld door een in-‐kind bijdrage aan het ondersteunende programmabureau van het samenwerkingsverband. 4.2

Juridische structuur Voor de rechtsvorm is gekozen voor een coöperatie: “coöperatieve vereniging Clean Tech Delta U.A.” waar de deelnemers lid van worden. Deze keuze is gemaakt op basis van een onafhankelijke vergelijking tussen de rechtsvormen coöperatie, NV, (flex) BV en stichting. Per thema levert dit een totaal beeld op van het aantal plussen per rechtsvorm:

17/48


Thema’s

Coöperatieve

Naamloze

Besloten

vereniging

vennootschap

vennootschap

+++++ +++ +++++++ +++++ +++

+++++ +++ +++++++ +++++ +++

+++++ +++ +++++++ +++++ +++

+++++ +++ +++++++ +++++ +++

Algemeen

++++

++++

++++

++++

Totaal (uit 27)

21+

15+

15+

15+

Geschiktheid voor taken Deelname Financiën Governance Aansprakelijkheid en

Stichting

risico’s

De coöperatie biedt de juiste positie voor leden en sluit het optimaal aan bij de doelstelling en werkwijze. Een coöperatie heeft als belangrijkste kenmerk dat deze leden heeft en erop is gericht in samenwerking met de leden een gemeenschappelijk doel te bereiken, waarmee de leden economisch voordeel behalen. De belangrijkste voordelen van een coöperatie t.o.v. de andere rechtsvormen zijn: • het samenwerkingskarakter; • de eenvoudige toe-‐ en uittreding; • de zeggenschap en deelname door de leden; • de in te stellen kwaliteitseisen voor lidmaatschap; • de mogelijkheid tot het heffen van contributie. Toekomstbestendig De coöperatie biedt bovendien ruimte voor de beoogde groei en doorontwikkeling. Zo kunnen op termijn onderdelen in dochterondernemingen worden ondergebracht en kan Clean Tech Delta deelnemen in projectmaatschappijen (special purpose vehicles), joint ventures en investeringsfondsen. De publiek-‐private samenwerking is bij toekomstige investeringsfondsen een belangrijk aspect om voortvarend te kunnen investeren. In tegenstelling tot 100% publieke fondsen zoals een regionale ontwikkelingsmaatschappij, is de private matching in een (privaatgedreven) cleantech fonds, een vereiste voor Europese cofinanciering, al georganiseerd. Specifieke aandachtspunten De onderwerpen staatssteun, aanbestedingsrecht en mededinging verdienen bijzondere aandacht. Deze onderwerpen zijn, volgens advies van Schipper Noordam Advocaten, “nauwelijks relevant voor de keuze van de rechtsvorm”, maar kunnen “ingrijpende consequenties” hebben. Er wordt naar gestreefd Clean Tech Delta dusdanig in te richten dat het geen aanbestedende dienst wordt. Het zal dan van de financiering in concrete gevallen afhangen of voor opdrachten van Clean Tech Delta een aanbestedingsplicht geldt. Ook wordt gestreefd Clean Tech Delta zo te in te richten dat de bijdragen van de overheden geen verboden staatssteun zullen vormen. In bijlage 4 zijn deze, en eerder genoemde voordelen van deze rechtsvorm, nader beschreven. 4.3

Lidmaatschap Clean Tech Delta Clean Tech Delta is een samenwerkingsverband voor bedrijven en kennisinstellingen die de missie onderschrijven en die willen meewerken aan innovatieve cleantech projecten. Van bedrijven en kennisinstellingen wordt een belangrijke initiërende en leidende rol verwacht. Dit vraagt om een actieve bijdrage aan de uitwerking van projectidee tot businesscase, deelname aan netwerkevents

18/48


en bereidheid om bij gelegenheid namens het netwerk op te treden. De eisen voor het lidmaatschap zijn als volgt: • jaarlijkse lidmaatschap fee van € 25.000, -‐ ; • beschikbaar stellen van in-‐kind capaciteit voor businessdevelopment; • inbreng van één of meer (innovatieve) cleantech projecten. Van de deelnemende overheden wordt een actief faciliterende rol verwacht, om initiatieven vanuit Clean Tech Delta en het programmabureau, daar waar mogelijk, te ondersteunen. Daarnaast wordt nagedacht over aanvullende kwaliteitseisen voor het lidmaatschap. Naast de verwachting van het indienen van projecten en het meewerken aan de uitwerking gaat dit bijvoorbeeld om de volgende eisen: • de organisatie investeert aantoonbaar in cleantech; • de organisatie is actief in ten minste één van de vier sterke sectoren; • de organisatie heeft aantoonbaar commitment bij: o regionale economische ontwikkeling; o duurzame productie en ontwikkeling; o economische innovatie; o focus op social return. Bij de oprichting wordt alle leden gevraagd zich driejarig te committeren aan het samenwerkingsverband (zie bijlage 2). Wel bestaat er een opt-‐out mogelijkheid waarbij de leden de ruimte hebben om het lidmaatschap te heroverwegen, bijvoorbeeld vanuit bedrijfseconomische redenen. 4.4

Organen binnen de coöperatie Organogram*coöperatieve*vereniging*Clean*Tech*Delta*

Ledenvergadering*

Raad*van*Advies*

Raad*van*Bestuur*

Programmabureau*

Sector*Biobased*Economy** en*Duurzame*Energie*

Sector** Water*en*Deltatechnologie*

Sector** Infrastructuur*en*Mobiliteit*

Sector*Duurzaam*Bouwen* en*Gebiedsontwikkeling*

De coöperatie krijgt een Algemene Ledenvergadering, een Raad van Advies en een Raad van Bestuur. De feitelijke werkzaamheden worden uitgevoerd door een ondersteunend

19/48


programmabureau. Het tripartiete karakter van de samenwerking vormt een van de belangrijkste sturende principes in de organisatie. Algemene Ledenvergadering De Algemene Ledenvergadering wordt gevormd door alle leden. Binnen de ledenvergadering zijn de stemverhoudingen verdeeld over de bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Zo krijgen de deelnemende bedrijven, overheden en kennisinstellingen respectievelijk gezamenlijk 500, 300 en 200 stemmen. Een voorbeeld: als twintig bedrijven, twee overheden en vijf kennisinstellingen lid zijn, krijgen de bedrijven elk 25 stemmen, de overheden elk 150 stemmen en de kennisinstellingen elk 40 stemmen. Zo is ongeacht het daadwerkelijke aantal leden de stemverhouding gelijk, waarbij de bedrijven 50% van de stemmen hebben. Voor de huidige situatie (oktober 2012, exclusief netwerkpartners), geldt de volgende verdeling: Organisatie

Aantal

Stem per

Totaal stemmen

Totaal stemmen in

Bedrijfsleven

13

organisatie

(abs.)

(%)

38,5

500

50%

Overheden Kennisinstellingen

3

100

300

30%

5

40

200

20%

Totaal

21

-‐

1.000

100%

De bevoegdheden van de Algemene Ledenvergadering zijn onder meer: • benoemen van de Raad van Advies en Raad van Bestuur; • het vaststellen van de jaarrekening; • het besluiten tot wijziging van de statuten, ontbinding van de vereniging, het doen van uitkeringen. Raad van Advies De Raad van Advies geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de Raad van Bestuur, ziet toe op het beleid van de Raad van Bestuur en handelt in het belang van de coöperatie. De Raad van Advies bestaat uit zes leden die door de Algemene Ledenvergadering worden benoemd waarbij het tripartiete karakter van het samenwerkingsverband zal worden gehanteerd voor de benoeming. Zo kiezen bedrijven drie leden, overheden twee leden en de kennisinstellingen een lid. De bedrijven benoemen vervolgens, uit het midden van de zes benoemde leden, gezamenlijk de voorzitter. De leden van de Raad van Advies hebben op persoonlijke titel zitting in de raad en zijn geen vertegenwoordiger van de leden. Het stemrecht in de Raad van Advies is gelijk verdeeld over alle leden, waarbij de voorzitter een doorslaggevende stem heeft bij een gelijke uitslag. Besluiten worden genomen bij meerderheid van stemmen. Functie

Deelnemer

Financiering

Voorzitter RvA

Onafhankelijk voorzitter, gekozen door

Bezoldigd (0,05 Fte)

bedrijfsleven 3 leden RvA

Gekozen door bedrijfsleven

In-‐kind

2 leden RvA

Voorgedragen door publieke partijen

In-‐kind

1 lid RvA

Voorgedragen door kennisinstellingen

In-‐kind

20/48


De Raad van Advies heeft de volgende taken en bevoegdheden: • het leveren van gevraagd en ongevraagd advies aan Raad van Bestuur; • het toezien op het beleid van Raad van Bestuur; • het vaststellen van (jaar)plannen; • het toetsen van de activiteiten van Clean Tech Delta aan geformuleerd beleid. Raad van Bestuur Bij de oprichting van de coöperatie bestaat de Raad van Bestuur uit een voorzitter en vijf bestuursleden (huidige sectortrekkers). De leden van de Raad van Bestuur worden door de ledenvergadering benoemd, binnen voordracht van de Raad van Advies. Vanuit de vier sectoren en het thema kennisinfrastructuur zijn sectortrekkers uit het bedrijfsleven actief, geflankeerd door een expert uit de kenniswereld. Zij initiëren kansrijke concepten/projecten, realiseren concrete projecten en business cases en geven sturing aan een gerichte communicatie over de projecten. De vertegenwoordigingsbevoegdheid is zo geregeld dat twee bestuursleden gezamenlijk bevoegdheid zijn. De voorzitter is zelfstandig vertegenwoordigingsbevoegd. Het gaat hierbij om de tekeningsbevoegdheid en het aangaan van rechtshandelingen voor de dagelijkse bedrijfsuitoefening. Functie

Deelnemer

Financiering

Voorzitter

Voorzitter RvB

Bezoldigd (0,3 Fte)

lid Rvb

Sectortrekker Water & Deltatechnologie

In-‐kind

lid Rvb

Sectortrekker Biobased Economy

In-‐kind

lid Rvb

Sectortrekker Duurzaam Bouwen & Gebiedsontwikkeling

In-‐kind

lid Rvb

Sectortrekker Infrastructuur & Mobiliteit

In-‐kind

lid Rvb

Sectortrekker Kennisinfrastructuur

In-‐kind

Taken en bevoegdheden Raad van Bestuur: • het besturen van de coöperatie (binnen de gestelde kaders); • het opstellen van (jaar)plannen, begroting, voortgangsrapportages en jaarrekeningen. • het opstellen en bewaking uitvoering jaarplan; • aansturing van het programmabureau (gedelegeerd aan voorzitter). Specifiek voor de bestuursleden, niet zijnde de voorzitter, zijn de volgende taken benoemd: • bewaken van market pull driven werkwijze; • beoordelen nieuwe projectideeën op businesscase criteria; • initiator en inspirator voor netwerkbijeenkomsten en uitwisseling; • opstellen en bewaking uitvoering jaarplan per sector. Programmabureau / secretariaat Het programmabureau vormt een compacte ondersteunende organisatie die ten dienst staat van de ontwikkeling van businesscases langs de vier sectoren. Het personeel of hun werkzaamheden worden in-‐kind geleverd door de leden. Het programmabureau kent de volgende functies:

21/48


Functie

Inzet

Deelnemer

Directeur

1 fte

In-‐kind

Adviseur

1 fte

In-‐kind

Programmasecretaris

1 fte

In-‐kind

Secretariaat

1 fte

In-‐kind

Taken en bevoegdheden directeur: • ondersteuning Raad van Bestuur; • secretaris van het MT; • sector overstijgende taken. Taken en bevoegdheden adviseur: • ondersteunen sectortrekkers bij het voorbereiden van activiteiten in de sectoren en follow-‐up daarvan; • accounthouder voor businessdevelopers; • ondersteunen directeur bij het versterken van samenhang tussen de sectoren en sectoroverstijgende activiteiten zoals lobby topsectoren, Europa. Taken en bevoegdheden programmasecretaris: • bedrijfsbureau (financiën, opdrachten, subsidies); • ondersteuning specifieke projecten; • ondersteuning op het vlak van communicatie. Taken en bevoegdheden secretariaat: • planning, agendabeheer en administratieve ondersteuning. Businessdevelopers De capaciteit voor business development is gekoppeld aan de businesscases en vormt, evenals juridisch en financieel advies, geen onderdeel van vaste bezetting programmabureau, maar wordt op inhuurbasis georganiseerd. De businessdevelopers zijn op opdrachtbasis gekoppeld aan de sectoren. Taken businessdevelopers: • ondersteunen sectortrekkers bij business acceleratie; • verantwoordelijk voor het traject gedurende de studie-‐, plan-‐ en businesscasefase; • leveren input voor sectorale jaarplan, jaarrekening en projectmonitor. 4.5

Huisvesting en ICT De coöperatie maakt gebruik van de huisvesting en ICT diensten van de gemeente Rotterdam (Stadsontwikkeling). Deze situatie voor de periode 2013-‐2015 is ongewijzigd ten opzichte van de situatie van voor de verzelfstandiging. Parallel aan het groeipad naar meer structurele financiering worden de mogelijkheden voor een zelfstandige huisvesting en ICT-‐faciliteiten verkend.

22/48


4.6

Planning & control Jaarlijkse Planning & Control Cyclus Een jaarlijks op te stellen jaarplan vormt een belangrijk speerpunt in de jaarlijkse planning & control-‐ cyclus. Het jaarplan gaat in ieder geval in op de strategische focus, projecten (deliverables en inzet), strategische allianties en de begroting. De planning & control-‐cyclus kent de volgende kernmomenten: 1. Het jaarplan wordt uiterlijk in het eerste kwartaal door de Raad van Bestuur ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Advies; 2. Halfjaarlijks stelt het bestuur een voortgangsrapportage op die besproken wordt met de Raad van Advies; 3. Direct na afsluiting van het vierde kwartaal stelt het bestuur de jaarrekening op die (samen met het jaarplan voor het volgende jaar) wordt voorgelegd aan de ledenvergadering. Voortgang groeipad naar structurele financiering In de periode 2013-‐2015 wordt de samenwerking gefinancierd uit de ledenbijdragen. De opgave is om in deze periode door te groeien naar een meer structurele financiering waarbij de kosten van het samenwerkingsverband gedekt wordt uit de rendementen uit het projectportfolio, derde geldstromen en rendementen uit de aan Clean Tech Delta gelieerde investeringsfondsen. In het jaarplan rapporteert het bestuur over de voortgang op dit punt. Gedurende het groeipad moet ook de samenwerking met de ROM Zuidvleugel uitkristalliseren. In het jaarplan/jaarrekening wordt hier ook op ingegaan en worden waar nodig bijsturingsvoorstellen gedaan. Voortgang op lange termijn doelstellingen Het samenwerkingsverband heeft een ambitieuze lange termijn doelstelling geformuleerd voor 2025: versterken van de regionale concurrentiepositie voor cleantech innovaties en investeringen om zo bij te dragen aan het ontstaan van een innovatief en internationaal (h)erkend cluster van bedrijven en kennisinstellingen voor cleantech. Tweejaarlijks laat het bestuur daartoe een clustermonitor uitvoeren die inzicht geeft in: • aantal aanwezige cleantech bedrijven en instellingen in de regio; • werkgelegenheid in de regio Delft-‐Rotterdam-‐Drechtsteden; • ranking als kennis-‐ en innovatieregio.

23/48


Hoofdstuk 5 Werkwijze 5.1

Focus op vier sterke sectoren Cleantech is wereldwijd een groeimarkt. De regio Delft-‐Rotterdam-‐Drechtsteden kan zich in die markt een competitieve positie verwerven. Het werkgebied is afgebakend tot vier sterke sectoren die zijn ingebed in het regionale DNA: 1. Biobased Economy en Duurzame Energie 2. Water en Deltatechnologie 3. Infrastructuur en Mobiliteit 4. Duurzaam Bouwen & Gebiedsontwikkeling

Deze sectoren vormen de inhoudelijke afbakening voor het samenwerkingsverband. Binnen Clean Tech Delta wordt de potentie van de sector benut en verdiept. De sectoren verschillen naar aard en omvang, qua netwerken, stadium van ontwikkeling en economische potenties. Zo ligt in het cluster bio-‐based de focus op grote investeringen in de regio, met bijbehorende bedrijvigheid en werkgelegenheid. Bij clustering van water of duurzaam bouwen ligt het accent op een hoogwaardig internationaal kenniscluster met pilots in de regio en internationale spin off. Hieronder volgt een korte beschrijving van de potentie in deze sectoren. Biobased Economy en Duurzame Energie In 2020 zal Clean Energy Technology een van de werelds grootste industrieën zijn. Op korte termijn gaat het hierbij om een grotere inzet van natuurlijke materialen en het optimaliseren van raffinageprocessen. Op lange termijn gaat deze visie gepaard met een verdergaande vertechnologisering van de natuur. De groeiverwachtingen mondiaal zijn fors: 9% omzetgroei per jaar, een verdrievoudiging van de omzet tot 2020 in euro’s en een werkgelegenheidsgroei tussen de 2,2 en 9% per jaar tot 2030. De ontwikkelingen op de Europese markt houden gelijke tred, mede ook door de EU-‐targets voor duurzame energieopwekking (wind,

24/48


biomassa en Hydro) en een biobrandstof bijmengverplichting. Mondiaal en voor Europa zijn de vooruitzichten gunstig. Ook voor de Nederlandse markt binnen Europa ligt er groei in het verschiet. De Nederlandse markt voor duurzame energietechnologie groeit met 13% tot 17% en zal in 2020 een omvang bereiken tussen de €10 en €16 miljard (RB, 2010). De werkgelegenheid die gepaard gaat met de bedrijvigheid in duurzame energietechnologieën zal toenemen van 12.000 fte in 2010 naar 50.000 tot 85.000 fte in 2020. De transitie van petrochemie naar biochemie (groene chemie) opent een ‘window of opportunity’ voor de bedrijven in de regio. De regio biedt een ideaal vestigingsklimaat voor de biobased economie vanwege de aanwezigheid van E-‐centrales, de voedingsmiddelenindustrie, agro-‐industrie en het (petro)chemisch cluster (RCI, 2010). Gegeven de analyse en de ambitie, organiserend vermogen en bestaande samenwerkingsintenties en verbanden heeft de regio de potentie om in Nederland marktleider te worden op het gebied van duurzame energie. In de regio wordt (grootschalig) energie geproduceerd. Partijen willen tegen marktconforme kosten energie blijven produceren en zoeken naar duurzame oplossingen in de sfeer van biomassa, biofuels, wind offshore en restwarmte (voor de industrie en de bebouwde omgeving).

Water-‐ en Deltatechnologie Water-‐ en Deltatechnologie is een sector die inspeelt op de mondiale klimaatverandering waardoor de kans op overstromingen van de (dichtbevolkte) deltagebieden toeneemt. Gelijktijdig spelen droogte en de vraag naar zoet water een rol. De sector zal de komende jaren een forse groei doormaken: mondiaal groeit de markt met 8,5 miljard per jaar voor kustversterking en 6 miljard per jaar voor investeringen in zoetwaterreservoirs. Een andere opgave voor de sector is de toegankelijkheid van havens en vaarroutes voor grote schepen. Wereldwijd wordt 400-‐ 500 miljard euro omgezet in de watersector; de wereldmarkt voor de watersector groeit. Daarvan is 120 miljard voor deltatechnologie en de rest voor watertechnologie. Voor de periode tot 2016 wordt een jaarlijkse groei van 5,6% verwacht. Nederland vervult in deze sector een hoofdrol. Het Nederlandse bedrijfsleven neemt circa 6% van de markt voor deltatechnologie voor zijn rekening (Netherlands Water Partnership, 2011) en biedt 80.000 fte een baan bij circa 1.500 watertechnologische bedrijven, overheidsorganisaties en andere instellingen, 450 bedrijven en andere organisaties op het gebied van deltatechnologie (NWP, 2011). De regio is bij uitstek gericht op water-‐ en deltatechnologie. De wereldhaven en de waterbouw van de TU Delft zijn een voortreffelijke combinatie. Bovendien bevindt zich een groot cluster van baggerbedrijven in de Drechtsteden. De Nederlandse export op het gebied van waterbouw (1,7-‐2 miljard euro) en detaltechnologie (17% van de Nederlandse productie) wordt grotendeels gegenereerd door Rotterdamse bedrijven (Deloitte, 2009). De uit historische noodzaak geboren omgang met verschillende aspecten van waterbeheer heeft kennis in water-‐ en deltatechnologie en watergovernance voortgebracht waar Nederland wereldwijd om bekend is. De regio is kansrijk om te worden gelabeld als Topgebied voor water in het kader van het Rijksbeleid (‘Naar de top’, bedrijfsleven brief van ministeries ELI en I&M als trekker van water) omdat de regio tal van “proeftuinmogelijkheden” biedt.

Infrastructuur en mobiliteit Nederland is voor zijn positie als grote doorvoerlocatie voor internationale handel afhankelijk van achterlandverbindingen en goede bereikbaarheid: ontwikkeling van waterwegen, goed wegennetwerk en spoorverbindingen zijn hiervoor een must. Om deze reden staat de topsector ‘logistiek’ dan ook expliciet genoemd in het topsectorenbeleid van het huidige kabinet. Ook duurzaamheid speelt hierbij een centrale rol. De toename en ontwikkeling mogen niet gepaard gaan met sterke stijgingen in uitstoot van schadelijke stoffen. Als oplossingsrichting wordt vaak de combinatie gezocht van duurzame energiedragers met modaliteiten en services. Een van de grootste bijdragen aan de positieve handelsbalans van Nederland wordt

25/48


geleverd door de sector vervoer en communicatie (12,6 miljard). Deze sector is sterk geconcentreerd rond de regio Rotterdam Rijnmond. De aanwezigheid van een sterke kennisinfrastructuur met de EUR, HRO, TUD en TNO is van extra waarde. Het is een aantrekkelijke vestigingsplaats voor Europese distributiecentra van buitenlandse multinationals. Om een grote rol te blijven spelen in de nationale, Europese en mondiale economie moet het gebied zich echter kunnen ontwikkelen. Cruciale aspecten hierbij zijn een innovatieve en duurzame benadering van infrastructuur en mobiliteit. Daarnaast worden ook effectieve benuttingmaatregelen vanuit het Rijk onderzocht en geïmplementeerd. De op te bouwen kennis van benuttingmaatregelen en de bijbehorende verkeersmanagement kennis en systemen zijn unieke exportproducten voor Nederland en de regio.

Duurzame ontwikkeling/duurzaam bouwen Duurzame ontwikkeling is noodzaak! Behalve economische innovatie spelen opgaven rond een dynamisch en duurzaam mobiliteitssysteem, energievoorziening, een hoogwaardige voedselvoorziening, een klimaatbestendig watersysteem, een kwalitatief hoogwaardige groene ruimte, veiligheid en leefbaarheid (Rathenau, 2011). Duurzaamheid betekent niet alleen techniek, maar juist ook het menselijk gedrag. Hoe gaan wij om met duurzame producten, hoe sluit het aan bij ons gedrag en in welke mate passen wij ons aan. Nederland is zeker geen koploper in Europa, zeker wanneer het een gericht duurzaam huisvestings-‐ en energiebeleid betreft. De Nederlandse overheid stelt wel normen zoals energielabels van woningen. Er zijn vele andere partijen, bedrijven, instellingen en consumenten die investeren in duurzame ontwikkeling. In de regio laten publieke en private partijen tezamen zien met concrete investering in projecten wat de meerwaarde is van duurzame ontwikkeling. De leden profileren zich op klimaatontwerp voor duurzaam bouwen met fysieke bouwmethoden (zoals het gebruik van innovatieve bouwmaterialen, hergebruik van sloopmaterialen) en gebiedsgerichte methoden om duurzaam te (her)ontwikkelen. Bijvoorbeeld in het Merwe/Vierhavensgebied liggen kansen omdat de energiebedrijven, afvalbedrijven, woningbouw, etc. gevestigd in het gebied, samenwerken in het vormgeven van duurzame gebiedsontwikkeling. De focus ligt het komende decennium op duurzame, energiezuinige en klimaatbestendige (complexen van) gebouwen, energiezuinige infra in de gebieden (Smart grids) en de constructie van bruggen, kranen en boten. De toepassing van de kennis en innovaties op het gebied van duurzame gebiedsontwikkeling en duurzaam bouwen leidt tot de volgende maatschappelijke waardecreatie voor de regio. Waardecreatie en werkgelegenheid staan centraal. Door kennisontwikkeling versterkt de regio de internationale positie en investeert men in economische en sociale aspecten. Zo leiden de investeringen in de duurzame gebiedsontwikkeling tot potentieel ca. 14.600 banen (Buck, 2010).

5.2

Productontwikkeling: van idee naar realisatie Binnen de vier sectoren draagt de samenwerking in Clean Tech Delta er aan bij dat proposities sneller van idee tot realisatie kunnen worden gebracht. De leden hebben hiertoe een eenduidige werkwijze afgesproken. De basis van de werkwijze is georganiseerd langs kenmerkende fasen van de ontwikkeling van een project. Het gaat om vijf fasen, waarvan de eerste drie fasen nadrukkelijk gekoppeld zijn aan een tastbaar product. Hiermee wordt de samenwerking bezegeld en wordt de volgende fase ingeluid. Voor projecten uit het uitvoeringsprogramma is aangegeven in welke fase van productontwikkeling deze zich bevinden (zie hoofdstuk 5). Hieronder zijn de stappen nader uitgewerkt:

26/48


1. Studiefase resulterend in een Letter of Intent Deze fase kenmerkt zich door de verkenning naar potentiële projecten. Ideeën worden uitgewisseld en deelnemende leden inspireren anderen en raken geïnspireerd. Leden vinden elkaar en haken nieuwe leden uit de keten aan. Wanneer een projectidee kan rekenen op steun van deelnemende leden verklaart één (of meer) partij(en) zich tot projecteigenaar. Wanneer zij gezamenlijk verder willen werken aan de uitwerking van het project, wordt door hen een Letter of Intent ondertekend. 2. Plan fase resulterend in een Letter of Commitment In deze fase wordt een project nader uitgewerkt, waarbij rekening wordt gehouden met de criteria die het netwerk aan de businesscase stelt (zie kader). Specifieke opdrachten worden uitgezet bijvoorbeeld voor ontbrekende technische kennis of marktonderzoek. Deze opdrachten worden bij voorkeur door leden van Clean Tech Delta uitgevoerd. De planfase wordt afgerond door de ondertekening van een Letter of Commitment. Hiermee geven de betrokken leden aan zich in te zullen zetten of toe te werken naar een businesscase. 3. Businesscase fase resulterend in een Letter of Realisation Om van een businesscase te spreken, moet het voorstel aan een aantal criteria voldoen (zie kader). De financiële haalbaarheid en de onderlinge afspraken (risico’s en verantwoordelijkheid) tussen leden vormen een belangrijk onderdeel van de businesscase. Een businesscase is definitief wanneer de betrokken leden een Letter of Realisation ondertekenen. Dit betekent dat zij bereid zijn om over te gaan tot de uitvoering van het project. Een businesscase moet voldoen aan de geformuleerde criteria: •

Eigenaarschap van tenminste één en bij voorkeur meerdere CTD leden;

•

Innovatiekracht;

•

Opschaalbaarheid en/of internationaal te vermarkten/exporteren;

•

Samenwerking waarbij markt en kennis in de lead zijn en de overheid faciliteert;

•

Interdisciplinaire samenwerking (technisch, economisch, sociaal, bestuurskundig) in een precompetitieve fase en door open innovatie;

•

Aansluiting bij één of meerdere sectoren en in synergie met andere projecten;

•

Bijdrage aan kennisvalorisatie en/of duurzame gebiedstransitie.

4. Uitvoeringsfase In deze fase werken de leden aan de daadwerkelijke uitvoering van het project. De rol van Clean Tech Delta is in deze fase beperkt. Het zijn de leden die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering. Wel zal een bijdrage geleverd worden op het terrein van communicatie en public relations.

27/48


5. Exploitatiefase Wanneer een project gerealiseerd is begint de exploitatiefase. Samen met de betrokken leden wordt teruggekeken op alle fasen en vindt een evaluatie plaats. 5.3

Vijf functies Bedrijven, kennisinstellingen en (regionale) overheden werken samen aan de ontwikkeling van innovatieve cleantech projecten en businesscases. Clean Tech Delta vervult hierbij vijf functies om van idee tot realisatie te komen. Het accent ligt daarbij op de eerste drie fasen (Studiefase, Planfase en Businesscase fase).

Clean Tech Delta: 1. Organiseert netwerkvorming De unieke samenwerking zorgt er voor dat bedrijven en kennisinstellingen meer business opportunities generen. Clean Tech Delta organiseert de netwerkvorming die de basis vormt voor nieuwe business cases. Tijdens deze events kunnen leden anderen inspireren, raken zij zelf geïnspireerd en werken zij aan hun netwerk. Dit vormt de voedingsbodem voor nieuwe ideeën en mogelijke businesscases. 2. Financiert business(case) development Clean Tech Delta draagt bij aan de haalbaarheid van innovatieve cleantech businesscases. Met financiële en in-‐kind bijdragen vanuit het programmabureau en het netwerk werken business developers uit het bedrijfsleven, geflankeerd door kennisinstellingen, aan het vergroten van de haalbaarheid van projecten. 3. Verzorgt relatiebeheer en communicatie Clean Tech Delta is een netwerk dat zich vormt door de leden en netwerkpartners. Het programmabureau verzorgt een belangrijke rol in het onderhouden van de relaties en het koppelen van partijen, binnen en buiten Clean Tech Delta. Dit relatiebeheer wordt aangevuld met communicatieve activiteiten. Om de clustervorming in de regio te versterken is het van belang de regionale identiteit, ambitie en successen actief uit te dragen. Met een eenduidige en wervende

28/48


propositie wordt Clean Tech Delta als overkoepelend motief vermarkt. Verder krijgt Clean Tech Delta gezicht met de projecten die worden ontwikkeld en gerealiseerd zijn. 4. Begeleidt consortiumvorming Samenwerken aan vernieuwende cleantech businesscases vraagt om inzet, betrouwbaarheid en eigenaarschap. Hiermee valt of staat het succes van Clean Tech Delta. Het programmabureau ondersteunt en begeleidt betrokken leden bij de benodigde samenwerking en verzorgt de bezegeling hiervan. Drie van de vijf fasen worden namelijk afgerond met een tastbaar product: Letter of Intent, Letter of Commitment en Letter of Realisation. Het programmabureau stelt deze producten op en verzorgt de ondertekening. 5. Maakt financiering van projecten mogelijk Een van de belangrijkste uitdagingen van de regio is de beschikbaarheid van ‘venture capital’ en financiering. Dit vormt tegelijkertijd een van de vestigingsplaatsfactoren voor de Clean Tech Delta. Daartoe maakt Clean Tech Delta projectfinanciering mogelijk via cofinanciering en fondsvorming. Zo is het Icos Cleantech Early Stage Fund II (ICF-‐II) opgezet, een innovatiefonds dat zich specifiek richt op early start-‐ups. Inmiddels wordt ook gewerkt aan de ‘closure’ van een investeringsfonds waarmee cleantech projecten gefinancierd kunnen worden.

29/48


Hoofdstuk 6 Verdienmodel Dit businessplan maakt een onderscheid tussen de periode 2013-‐2015 en de periode 2016 en verder. Dit is verbeeld in onderstaand schema. Groeipad)verdienmodel)Clean)Tech)Delta)

2013%

2016%e.v.%

Partners)investeren)samen) in)de)samenwerking)

Anders%

Succesvolle)samenwerking) resulteert)in)toenemende) omzet)en)drijft)op)andere) inkomstenstromen)

Uitbouwen)fundament)

Anders%

Realisation)fee’s,) closing)fee’s,) participation)fee’s)en) aantrekken)van) derde)geldstromen)

Faciliterende)overheid) Kansrijke)proposities)

Partnerbijdragen%

Match)3e)geldstromen)

Partnerbijdragen%

Private)investering)

=)omzet)

6.1

Periode 2013-‐2015 Voor de eerste drie jaar hanteert Clean Tech Delta een kernbegroting voor de jaarlijkse exploitatie. Via incidentele bijdragen, derde geldstromen en eventuele ‘dedicated fees’ wordt deze kernbegroting aangevuld met een ontwikkel-‐ en investeringsruimte. De samenwerking wordt gefinancierd door de lidmaatschapsbijdrage van de leden. De exploitatie voor de periode 2013-‐2015 is als volgt opgebouwd. Lasten

Baten

Basis werkbudget

€ 95.000

Ledenbijdrage (18)

Bezoldigde functies

€ 65.000

In-‐kind bijdrage van de leden

Programmabureau

In-‐kind

Nieuwe leden (2)

In-‐kind

€ 340.000

Huisvesting & ICT Budget businessdevelopment Extra inzet (o.a. versterking programma,

n.n.t.b.

€ 450.000 -‐ € 50.000

Ontwikkel-‐ en investeringsruimte

n.n.t.b.

business development, onderzoek, communicatie, marketing en events)

Totaal

€ 500.000 + PM

30/48

Totaal

€ 500.000 + PM


Lasten (uitvoeringskosten) Vanuit de kernbegroting worden de reguliere werkzaamheden van het programmabureau en businessdevelopers gedekt. Het betreft een minimale variant. Gedurende de groeiperiode wordt op jaarbasis bezien op basis van welke incidentele middelen er eventueel aanvullende werkzaamheden mogelijk zijn. Aan de lastenkant onderscheiden we onderstaande posten. Basis werkbudget Omschrijving

Lasten

Toelichting

Vrij besteedbaar

€ 95.000

Inhuur voor o.a. fiscaal of juridisch advies, communicatie, representatie

Bezoldigde functies & programmabureau Functie

Fte

Lasten

Toelichting

Voorzitter RvA

0,05

€ 15.000

Voorzitter RvB

0,3

€ 50.000

Bestuursleden (incl. advisering)

1,5

-‐

In-‐kind via de leden

Directeur

1,0

-‐


Adviseur

1,0

-‐


Programmasecretaris

1,0

-‐


Secretaresse

1,0

-‐


Huisvesting & ICT Functie

Lasten

Toelichting

Huur gebouw

-‐


Werkplekken

-‐


ICT

-‐


Budget businessdevelopment Inzet

Lasten

Toelichting

Capaciteit o.b.v. opdrachtbasis

€ 340.000

4 x € 85.000

€ 500.000

Totaal lasten Totaal

Baten De structurele baten van het samenwerkingsverband zijn de partnerbijdragen. De partnerbijdrage is € 25.000, -‐ per jaar. Daarnaast leveren de leden een in-‐kind bijdrage (zie bijlage). Functie Ledenbijdrage (18x) Nieuwe leden (2x) In-‐kind bijdrage van de leden Totale baten

31/48

Lasten

Toelichting € 450.000 € 50.000 -‐ € 500.000

Toezegging / intentie 2013-‐2015 Onderdeel bij besluitvorming verzelfstandiging Toezegging / intentie 2013-‐2015


Naast de structurele inkomsten zijn aanvullende budgetten beschikbaar voor werkzaamheden van het samenwerkingsverband. Op basis van het jaarplannen wordt bezien welke middelen beschikbaar zijn en waar deze op jaarbasis voor worden ingezet. Deze middelen hebben een incidenteel karakter, maar kunnen meerjarig worden ingezet. Voor 2013 zijn vier bronnen geïdentificeerd die als aanvullende budget kunnen worden ingezet. Het gaat hierbij om: • Regeling Pieken in de Delta. Deze regeling is gericht op het stimuleren van regionaal economische kansen. Het gaat om “pieken” die van nationaal belang zijn. Een deel van dit budget is gealloceerd voor Clean Tech Delta. Het programmabureau is in gesprek met het ministerie ELI over de actualisatie van de Pieken in de Delta begroting in het kader van de verzelfstandiging. Voor 2013 betekent dit een mogelijk aanvullend budget van € 700.000, -‐. Het is mogelijk dat besteding van deze budgetten via de gemeentelijke begroting blijft lopen. • Budget Founding Fathers. Clean Tech Delta is opgericht door een gezamenlijke investering van de Founding Fathers (€ 100.000, -‐ per partner). In het licht van de verzelfstandiging is in 2012 terughoudend opgetreden met de inzet van de beschikbare middelen uit dit budget. Het resterende budget wordt, na goedkeuring van de Founding Fathers, als aanvullend budget ingezet. Het gaat om een bedrag van circa € 250.000, -‐. • Derde geldstromen. Uit onderzoek van Sedha BV blijkt dat er veel mogelijkheden zijn om aanspraak te maken op Europese subsidies. Vooralsnog kan niet aangegeven worden om welke bedragen het gaat. Mogelijk leidt dit tot een bijdrage aan het ontwikkel-‐ en investeringsbudget vanaf 2014. Bron Pieken in de Delta*

Omvang € 700.000,-‐

Mogelijke besteding Incidentele versterking programmabureau, aanvullende capaciteit voor business development en/of onderzoek

Budget Founding Fathers

€ 250.000,-‐

Uitvoering centrale organisatie, communicatie, marketing, events, REAP, et cetera

Derde geldstromen* Totaal maximaal

n.n.t.b. € 950.000,-‐

Afhankelijk van concrete calls

* Deze hoeven niet via de coöperatie ingezet te worden. Het is mogelijk dat besloten wordt deze middelen via de begroting van de ‘eigenaar’ te laten lopen.

Overige bronnen voor cleantech investeringen Naast een directe inzet vanuit de begroting levert de samenwerking binnen Clean Tech Delta de leden ook toegang tot aanvullende fondsen. Bijdrage vanuit deze fondsen komen in principe direct ten gunste van de aanvrager. In de governancestructuur is dan ook geen relatie tussen deze fondsen en de coöperatie Clean Tech Delta. Het programmabureau zal slechts een faciliterende rol vervullen doordat zij kennis heeft over de werkwijze van deze fondsen en het netwerk van de betrokken personen. Gedurende het groeipad kan zich de situatie voordoen dat er een intensievere relatie wenselijk is tussen de coöperatie en één van de fondsen. Bijvoorbeeld die een personele alliantie of via een financiële verbintenis. Dan zal er aparte besluitvorming moeten plaatsvinden over veranderingen in de governancestructuur (via het jaarplan/jaarrekening). ICOS Innovatiefonds (ICF-‐II) ICF II is een initiatief van Icos Capital. Icos heeft samen met Imtech, BAM Groep, CSM, TU Delft, gemeente Rotterdam en het ministerie van EL&I de handen ineen geslagen voor de oprichting van

32/48


een nieuw investeringsfonds. Dit heeft geresulteerd in een innovatiefonds van € 14,-‐ miljoen op het gebied van schone technologieën (cleantech) die oplossingen bieden voor het tegengaan van de gevolgen van klimaatverandering en de schaarste aan grondstoffen. Dit heeft in 2012 geresulteerd in vier participaties. ICOS Investeringsfonds i.o. ICOS richt naar verwachting nog dit jaar een privaat-‐publiek fonds op voor investeringen in cleantech. Het startbudget is € 40,-‐ miljoen en voorziet met medewerking van het ministerie van EL&I en de Europese Unie in een doorgroei naar € 100,-‐ miljoen. Dit fonds richt zich op de grotere projecten. Het fonds zoekt partnerschappen met enkele grote bedrijven: twee bedrijven hebben toegezegd; een derde geeft binnenkort uitsluitsel. Daarmee zou de eerste closure van het fonds een feit zijn. Het gaat dan om een privaat gefinancierd fonds van € 40,-‐ miljoen dat beschikbaar is voor investeringen in cleantech. Dit staat dan nog los van een eventuele overheidsbijdrage (vanuit EL&I). Fonds ROM Zuidvleugel Voor de publiek-‐publieke participatiemaatschappij van de ROM Zuidvleugel wordt voorgesteld om te starten met een eerste fonds van € 25,-‐ miljoen. Een indicatieve verdeling voor het startfonds is € 10,-‐ miljoen van de provincie, € 10,-‐ miljoen van het Rijk en € 5,-‐ miljoen van gemeenten en kennisinstellingen. De beoogde omvang van het participatiefonds is uiteindelijk € 100,-‐ miljoen. Om dit bedrag te bereiken wordt onder andere gerekend met inleg van nieuwe EFRO middelen na 2014. Naar analogie van de bestaande ROM’s zou een fonds van deze omvang voldoende groot moeten zijn om impact te hebben op de economische ontwikkeling van de Zuidvleugel. SOFIE Fonds Als laatste is er, gekoppeld aan Stadshavens, een revolverend publiek-‐privaat stedelijk ontwikkelingsfonds in ontwikkeling: Stadshavens OntwikkelingsFonds voor Innovatie en Economie (SOFIE). Dit fonds richt zich specifiek op stedelijke ontwikkelingen (publiek-‐private samenwerkingsverbanden of duurzame stedelijke ontwikkelingsprojecten ) in Rotterdam en Den Haag en verleent garanties en (achtergestelde) leningen. Dit fonds is naar verwachting eind 2012 operationeel mede via een bijdrage uit de Europese EFRO middelen. 6.2

Periode 2016 en verder Voor de periode vanaf 2016 wordt ingezet op structurele dekking. Door de fundamenten van CTD nader uit te bouwen wordt het mogelijk een percentage van de rendementen in te zetten ter dekking van de samenwerking. Het streven is dat vanaf 2016 de exploitatie van € 500.000,-‐ hieruit gefinancierd kan worden. Op basis van de gerealiseerde resultaten kunnen de leden bepalen hoe zij daarna omgaan met hun lidmaatschapsbijdrage. Dit kan ofwel benut worden ter intensivering van de samenwerking ofwel afgebouwd worden. Op dit moment worden de mogelijkheden verkend langs drie sporen. In het jaarplan/jaarrekening wordt telkens inzicht gegeven in de stappen die op dit punt zijn gezet en de gevolgen hiervan voor het verdienmodel. Spoor 1: fondsvorming Clean Tech Delta functioneert als een toevoerroute van kansrijke investeringen aan fondsen. Succesvolle investeringen als gevolg van de inzet van CTD worden financieel beloond door het fondsmanagement.

33/48


Op dit moment lopen gesprekken met ICOS waaruit een belangrijke voeding kan komen voor de structurele dekking van de samenwerking. Indien daadwerkelijk het ICOS Investeringsfonds wordt opgericht krijgt Clean Tech Delta beschikking over: • eenmalig percentage van gecommitteerd investeringsbedrag van CTD leden; • eenmalig percentage van de investering van het fonds in een nieuwe propositie; • delen van de kosten (operationeel) voor personeel, inhuur en experts, et cetera. Spoor 2: investeringsbeslissingen Wanneer initiatieven vanuit Clean Tech Delta daadwerkelijk tot realisatie komen wordt voorgesteld een percentage of bedrag terug te laten vloeien naar het samenwerkingsverband. Dit wordt geregeld in de Letter of Realisation. Gedurende de groeiperiode worden hier nadere afspraken over gemaakt. Spoor 3: derde geldstromen Afhankelijk van de successen voor het aanspreken van Europese stromen en of rijksmiddelen (bedrijvenbeleid EL&I) kan besloten worden een deel van de exploitatie te dekken met deze middelen. De mogelijkheden hiertoe worden in beeld gebracht aan de hand van concrete calls.

34/48


Hoofdstuk 7 Strategische allianties Clean Tech Delta opereert in een dynamische omgeving. In de regio is sprake van een groot aantal initiatieven in de sfeer van economische ontwikkelingen en duurzaamheid. Bedrijven en kennisinstellingen hechten aan een betrouwbare en consistente overheid als partner. De overheden verenigd in Clean Tech Delta (gemeente Delft, gemeente Rotterdam en Hoogheemraadschap Delfland) hebben uitgesproken om in samenwerking met de provincie initiatieven te stroomlijnen. 7.1

ROM Zuidvleugel Op verzoek van het Ministerie van EL&I, de Provincie Zuid-‐Holland en met medewerking van een aantal gemeenten, is een voorstel in ontwikkeling om een publiek gedreven regionale ontwikkelingsmaatschappij op te richten. Hierin wordt een aantal organen samengebracht om de publieke inspanning in de regio samen te brengen. Ook moet het de huidige versnippering tegengaan. De concept businesscase van Boer & Croon concludeert dat samenwerkingsverbanden als Clean Tech Delta: • de ruggengraat vormen van de ontwikkeling en innovatie functie; • een belangrijke verbinding zijn naar het bedrijfsleven; • zich in een vergevorderd stadium van ontwikkeling bevinden; • het bedrijfsleven nadrukkelijk committeren aan de (regionale) economische ontwikkeling. Het verzelfstandigde CTD opereert complementair aan de ROM Zuidvleugel. De publiek-‐publieke samenwerking in de ROM Zuidvleugel en de privaat-‐publieke samenwerking in Clean Tech Delta vullen elkaar aan. In de concept businesscase wordt – in lijn met het principebesluit tot verzelfstandiging – geconcludeerd dat het belangrijk is om de samenwerkingsverbanden als Clean Tech Delta een zelfstandige positie te geven. Vanuit de optiek van Clean Tech Delta kan een regionale ontwikkelingsmaatschappij bijdragen aan het stroomlijnen van de publieke inbreng en zo bijdragen aan de financiering van de functies van Clean Tech Delta. Hierbij is het van belang dat maximale synergie wordt gegenereerd tussen beide organisaties door in te zetten op complementariteit: Gezamenlijk kunnen een ROM, als publieke organisatie met publieke middelen, en Clean Tech Delta, als privaatgedreven en vraaggestuurde samenwerking, toewerken naar nieuwe vormen van publiek-‐private samenwerking en -‐financiering. Aanhakend op de ontwikkeling in de ROM-‐vorming wordt voorgesteld de verzelfstandiging op de ingeslagen weg door te zetten, met als aanvulling: • Personele alliantie tussen beide organisaties; • Overgangsperiode waarin de exacte rol en taakverdeling tussen Clean Tech Delta en ROM zich uitkristalliseert.

7.2

Rotterdam Climate Initiative Het Rotterdam Climate Initiative is een ambitieus klimaatprogramma waarin vier partijen, onder ambassadeurschap van Ruud Lubbers, een unieke samenwerking zijn aangegaan: de gemeente Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam NV, DCMR Milieudienst Rijnmond en Deltalinqs. De doelstelling van het RCI is de meest ambitieuze van Nederland: vijftig procent minder CO2 in 2025 t.o.v. 1990, voorbereiding op klimaatverandering en versterking van de Rotterdamse economie.

35/48


Het Rotterdam Climate Initiative biedt een platform waar overheid, organisaties, bedrijven en inwoners samenwerken aan halvering van CO2-‐uitstoot en versterking van de economie in de Rotterdamse regio. Er zijn op alle niveaus personele allianties gevormd tussen Clean Tech Delta en het Rotterdam Climate Initiative om de vele initiatieven die onze regio in de sfeer van cleantech rijk is af te stemmen. Zo is er nadrukkelijk afstemming gerealiseerd met het Rotterdam Climate Initiative. 7.3

Energy Valley In Nederland bevindt zich veel energie en cleantech gerelateerde bedrijvigheid. Belangrijke hotspots in het Nederlandse energie en cleantech landschap zijn de in Noord-‐Nederland gelegen Energy Valley en de regio Delft-‐Rotterdam-‐Drechtsteden. Clean Tech Delta en Energy Valley willen samen verkennen welke gronden er zijn voor samenwerking, welke thema’s zich lenen voor samenwerking, welke toegevoegde waarde deze samenwerking kan hebben en hoe de samenwerking, bij gebleken gronden, concreet vormgegeven kan worden. De wens tot samenwerking komt onder meer voort uit de behoefte meer en beter gebruik te maken van de nog volop beschikbare Europese subsidiemiddelen. Om middelen aan te trekken zijn (inter)nationale coalities onontbeerlijk. Daarnaast zien beide clusters kansen voor gezamenlijke afstemming en ontwikkeling rond concrete technologie-‐ en applicatiegebieden en ten aanzien van kennis en onderwijs. Op dit moment worden de eerste stappen gezet in de samenwerking met Energy Valley. De nadere uitwerking van deze samenwerking vormt een belangrijk speerpunt voor de korte termijn.

36/48


Hoofdstuk 8 Vervolgstappen 8.1

Op weg naar de formele oprichting Dit concept businessplan wordt besproken met de leden van het ‘MT special’. Na instemming met dit businessplan dienen de gemaakte keuzes vertaald te worden in verschillende formele documenten (statuten, notariële aktes, et cetera). Parallel daaraan moet de organisatie voorbereid worden op de definitieve besluitvorming. Het bemensen van de verschillende vacante functies maakt daar een onderdeel van uit. De ALV benoemt de RvA en de RvB (binnen voordracht van RvA) van Clean Tech Delta. Het huidige MT zal als het eerste (of interim) bestuur van CTD functioneren totdat de ALV in de gelegenheid is om haar Raad van Bestuur te kiezen. Na het besluit tot verzelfstandiging start het groeipad naar een meer structurele financiering. Hiertoe zullen de onderstaande drie sporen nader worden verkend: • Spoor 1: Vanuit fondsvorming • Spoor 2: Vanuit investeringsbeslissingen • Spoor 3: Vanuit derde geldstromen Als laatste dient tijdens het groeipad (minimaal) jaarlijks gerapporteerd te worden hoe de samenwerking met de ROM Zuidvleugel i.o. en het Rotterdam Climate Initiative verloopt en waar nodig kan worden bijgesteld.

8.2

Planning Voor de formele oprichting van de coöperatie Clean Tech Delta U.A. geldt onderstaande indicatieve planning: • September 2012 : Vaststellen Businessplan • November 2012 : Uitwerken Businessplan in statuten • Maart 2013 : Oprichting coöperatieve vereniging Clean Tech Delta

37/48


Bijlage 1 Overzicht leden en netwerkpartners Partij

Rol

1 Arcadis

Lid (FF)

2 Eneco

Lid (FF)

3 Erasmus Universiteit Rotterdam

Lid (FF)

4 Hogeschool Rotterdam

Lid (FF)

5 Hoogheemraadschap Delfland

Lid (FF)

6 Gemeente Delft

Lid (FF)

7 Gemeente Rotterdam

Lid (FF)

8 TU Delft

Lid (FF)

9 TNO

Lid (FF)

10 AVR Van Gansewinkel Groep

Lid (FF)

11 Vestia

Lid (FF)

12 Ahoy Rotterdam

Lid

13 Ballast Nedam

Lid

14 BP

Lid

15 Deltalinqs

Lid

16 Dura Vermeer

Lid

17 E-‐on

Lid

18 Evides

Lid

19 Grontmij

Lid

20 KEMA

Lid

21 Royal HaskoningDHV

Lid

22 Volker Wessels

Lid

23 Provincie Zuid-‐Holland

Netwerkpartner

24 Rotterdam Climate Initiative

Netwerkpartner

25 Havenbedrijf Rotterdam

Netwerkpartner

26 Deltares

Netwerkpartner

27 Science Port Holland

Netwerkpartner

28 CleanTech Businessclub

Netwerkpartner

29 Woonbron

Netwerkpartner

30 Wetsus

Netwerkpartner

31 Milieufederatie Rotterdam

Netwerkpartner

32 Incubator YES! Delft

Netwerkpartner

33 Incubator Dnamo

Netwerkpartner

34 Icos Capital

Netwerkpartner

FF : Fouding Father

38/48


Bijlage 2 Verklaring van Commitment

lidmaatschap Clean Tech Delta Constaterende dat: •

Clean Tech Delta een privaat-‐publiek samenwerkingsverband is gericht op het versterken van de regionale concurrentiepositie voor cleantech innovaties en investeringen.

•

Veel van de relevante economische sectoren in de cleantech sterk vertegenwoordigd zijn in de regio Delft-‐ Rotterdam-‐Drechtsteden.

•

De aanwezige economische infrastructuur kansen biedt om cleantech oplossingen te vermarkten binnen een internationaal (h)erkend cleantech cluster van bedrijven en kennisinstellingen.

•

De afgelopen 3 jaar een klein samenwerkingsverband van 11 ‘founding fathers’ met een budget van 1 miljoen euro is uitgegroeid tot een netwerk van meer dan 35 bedrijven, kennisinstellingen en overheden met een totale omzet van 13 miljoen euro.

•

•

De belangrijkste voordelen van de samenwerking zijn: o

verlaging van R&D-‐kosten door samenwerking met kennisinstellingen;

o

snellere valorisatie door samenwerking en gezamenlijk gegenereerde derde geldstromen;

o

binding van investeerders (bedrijven, kennisinstellingen, beleggers en financiers);

o

toegang tot (regionale) netwerken, subsidies, innovatie-‐ en investeringsfondsen;

o

hoogwaardige ondersteuning (programmabureau en businessdevelopers);

o

krachtige lobby (door sterk bestuur vanuit één tafel);

o

toegang tot (techno)starters via regionale incubators.

Het businessplan Clean Tech Delta een groeipad beschrijft voor de samenwerking in de periode 2013-‐2015 met als hoofdpunten: o

Oprichting van een coöperatieve vereniging Clean Tech Delta U.A. met bedrijfsleven en kennisinstellingen in de lead en overheden in een actief faciliterende rol;

o

Vasthouden aan de functies van CTD te weten: netwerkvorming, business(case) development, relatiebeheer en communicatie, consortiumvorming en het mogelijk maken van de financiering van projecten;

o

Instellen van een governancestructuur bestaande uit een Algemene Ledenvergadering, Raad van Advies, Raad van Bestuur en ondersteunend programmabureau.

•

“Organisatie xx” in “20xx” is toegetreden tot het samenwerkingsverband Clean Tech Delta en de intentie heeft uitgesproken tot continuering van deze samenwerking uitgaande van: o

Lidmaatschapfee van 25.000,-‐ per jaar;

o

In-‐kind inzet op businessdevelopment en/of kennisontwikkeling;

o

Inbreng van één of meer innovatieve (cleantech) projecten.

Besluit de Organisatie XX lid te worden van de coöperatieve vereniging Clean Tech Delta U.A. in oprichting. Getekend, Naam xx,

Functie xx

…………………………

39/48

Jos van der Vegt, Voorzitter Clean Tech Delta

…………………………


Bijlage 3 Juridische advies Voor de verzelfstandiging van Clean Tech Delta heeft een adviestraject plaatsgevonden. Dit traject, uitgevoerd door Schipper Noordam Advocaten in samenwerking met Duweelta Consultancy, 2 resulteert in het advies te kiezen voor de coöperatieve vereniging als rechtsvorm. Hiertoe zijn vier rechtsvormen met elkaar vergeleken op een aantal relevante criteria. Een coöperatie heeft als belangrijkste kenmerk dat deze leden heeft en erop is gericht in samenwerking met de leden een gemeenschappelijk doel te bereiken, waarmee de leden economisch voordeel behalen. De eenvoudige toe-‐ en uittreding, de invloed van en deelname door de leden, de uitsluiting van aansprakelijkheid, de jaarlijkse contributie en de geschiktheid voor huidige kerntaken en toekomstige activiteiten van Clean Tech Delta vormen de voornaamste argumenten om te kiezen voor deze rechtsvorm. De vergelijking Voor 6 thema’s zijn in totaal 27 criteria benoemd. Het gaat om de volgende thema’s: 1. Geschiktheid voor taken 2. Deelname 3. Financiën 4. Governance 5. Aansprakelijkheid en risico’s 6. Algemeen Op basis van 27 onderwerpen/criteria is een vergelijking gemaakt tussen vier rechtsvormen: de coöperatieve vereniging, de naamloze vennootschap, de besloten vennootschap en de stichting. Voor elk van de criteria is beoordeeld in welke mate de rechtsvorm het mogelijk maakt en hoe dit zich verhoudt tot de andere drie rechtsvormen. Dit heeft geresulteerd in een beoordeling met plussen en minnen. Er is geen rekening gehouden met een verschil in weging van de thema’s. Per thema levert dit een totaal beeld op van het aantal plussen per rechtsvorm: Thema’s Geschiktheid voor taken Deelname Financiën Governance Aansprakelijkheid en

Coöperatieve

Naamloze

Besloten

vereniging

vennootschap

vennootschap

Stichting

+++++ +++ +++++++ +++++ +++

+++++ +++ +++++++ +++++ +++

+++++ +++ +++++++ +++++ +++

+++++ +++ +++++++ +++++ +++

++++ 21+

++++ 15+

++++ 15+

++++ 15+

risico’s Algemeen Totaal (uit 27)

Dit advies is gebaseerd op informatie die ontleend is aan de Meerjarenvisie Clean Tech Delta, het Uitvoeringsprogramma Clean Tech Delta, de uitvraag en een conceptvoorstel voor de verzelfstandiging van Clean Tech Delta (position paper). Aanvullend zijn meerdere gesprekken gevoerd met leden van het programmabureau en de heer mr. T. Zanen, hoofd juridische zaken van de gemeente Rotterdam. 2

40/48


Hieronder is de per thema de beoordeling op de criteria opgenomen. De beoordeling van de coöperatieve vereniging is toegelicht. Geschiktheid voor taken Criteria

Coöperatieve

Naamloze

Besloten

vereniging

vennootschap

vennootschap

+ + + + -‐

-‐ + + + -‐

-‐ + + + -‐

+ + + + -‐

4

3

3

4

Coöperatieve

Naamloze

Besloten

Stichting

vereniging

vennootschap

vennootschap

+ + +

-‐ -‐ +

-‐ -‐ +

-‐ -‐

3

1

1

0

Coöperatieve

Naamloze

Besloten

vereniging

vennootschap

vennootschap

15. BTW

+ + + -‐ + + -‐

+ -‐ + -‐ + -‐ -‐

+ -‐ + -‐ + -‐ -‐

+ + + -‐ -‐ -‐

Totaal

5

3

3

3

Coöperatieve

Naamloze

Besloten

vereniging

vennootschap

vennootschap

20. Tripartiete samenstelling

+ + + + +

+ -‐ + + -‐

+ + + + +

-‐ + + + +

Totaal

5

3

5

4

1.

Kerntaken

2.

Taken met winstoogmerk

3.

Concernvorming

4.

Deelname in projecten

5.

Aanbestedingsplicht

Totaal

Stichting

Deelname Criteria 6.

Participatie deelnemers

7.

Toe-‐ en uittreding

8.

Criteria voor deelname

Totaal

Financiën Criteria 9.

Startkapitaal

10. Jaarlijkse bijdrage 11. Subsidies 12. Staatssteun 13. Winstdeling 14. Vennootschapsbelasting

Stichting

Governance Criteria 16. Zeggenschap deelnemers 17. Verdeling zeggenschap 18. Raad van Bestuur 19. Raad van Advies

41/48

Stichting


Aansprakelijkheid en risico’s Criteria

Coöperatieve

Naamloze

Besloten

vereniging

vennootschap

vennootschap

+

+

+

+

+

+

+

+

23. Mededingingsrecht

-‐

-‐

-‐

-‐

Totaal

2

2

2

2

Coöperatieve

Naamloze

Besloten

Stichting

vereniging

vennootschap

vennootschap

27. Eenvoud en transparantie

+ -‐ -‐ +

+ + + -‐

-‐ + -‐ -‐

-‐ + -‐ +

Totaal

2

3

1

2

21+

15+

15+

15+

21. Aansprakelijkheid

Stichting

deelnemers 22. Aansprakelijkheid bestuurders

Algemeen Criteria 24. Toekomstbestendigheid 25. Bekendheid 26. Imago

Totaal (uit 27)

Voornaamste argumenten Uit het beoordeling en vergelijking van de rechtsvormen op de verschillende criteria blijken vier 3 voornaamste argumenten om te kiezen voor een coöperatieve vereniging: a. Inspraak en betrokkenheid van de leden Clean Tech Delta is gericht op samenwerking van de leden. Dit is een van de belangrijkste kenmerken van de coöperatieve vereniging. Omdat de samenwerking er voor de leden is, is het van belang dat de leden zelf ook invloed hebben op de organisatie. Tegelijkertijd vraagt Clean Tech Delta ook een actieve betrokkenheid van de leden. De samenwerking bepaalt het succes van Clean Tech Delta. Het is daarom van groot belang dat rechtsvorm van Clean Tech Delta dit mogelijk maakt. Bij een coöperatie hebben de leden stemrecht in de ledenvergadering. De ledenvergadering, vergelijkbaar met de aandeelhoudersvergadering van een NV of BV, neemt de belangrijkste besluiten, zoals benoeming en ontslag van bestuurders en commissarissen, de goedkeuring van de jaarrekening en statutenwijziging. De leden zijn niet verplicht om aan ledenvergaderingen deel te nemen. b. Financiering: jaarlijkse bijdrage en startkapitaal Clean Tech Delta financiert business development. Alleen dan komen innovatieve cleantech business opportunities tot realisatie. Hiertoe is een budget nodig dat jaarlijks of eenmalig (bij 3

Een punt van notie door Schipper Noordam Advocaten betreft de vergelijking tussen de coöperatieve vereniging en de naamloze of besloten vennootschap: “In veel gevallen waarin de coöperatie beter scoort dan de NV of de BV kan met een NV of een BV een zelfde resultaat worden bereikt, maar vergt dat een ingewikkelde oplossing en leidt dat tot minder transparantie.”

42/48


oprichting) kan worden georganiseerd. Op termijn kan samenwerking binnen Clean Tech Delta gaan renderen. Het terug laten vloeien van eventuele winsten naar deelnemende leden is dan een mogelijk scenario. Bij een coöperatie kan een jaarlijkse contributie van de leden worden verlangd. Ook kan een oprichtingsbijdrage worden gevraagd. Dit is vergelijkbaar met een eenmalige inleg door betaling op aandelen bij een NV. Bij de uitgifte van aandelen kan echter geen bijstorting of aanschaf van nieuwe aandelen worden afgedwongen. Voor zover er sprake is, kan de winst door een coöperatie worden uitgekeerd aan de leden. c. Toe-‐ en uittreding Clean Tech Delta neemt de tripartiete samenwerking en de missie serieus. Dit wordt ook van deelnemende organisaties verwacht. Tegelijkertijd mag geen sprake zijn van een “closed shop” waarin deelname van nieuwe leden wordt beperkt. Deelname (toe-‐ en uittreding) moet eenvoudig, maar onder duidelijke voorwaarden, kunnen plaatsvinden. Bij een coöperatie is toe-‐ en uittreding eenvoudig. Een deelnemer kan zijn lidmaatschap opzeggen met inachtneming van een opzegtermijn en aan een deelnemer kan het lidmaatschap door de coöperatie worden ontzegd, bijvoorbeeld als hij geen contributie betaalt of niet meer aan de kwaliteitseisen voldoet. Bij beëindiging eindigen ook de zeggenschap en het recht op deelname aan de ledenvergadering van de deelnemer en kan de deelnemer geen gebruik meer maken van de diensten van de coöperatie. d. Verdeling zeggenschap Voor de tripartiete samenwerking is het van belang dat de zeggenschap bij elk van de ‘bloedgroepen’ gelijk blijft. Hierbij is in eerste instantie rekening gehouden met een verhouding 40-‐ 40-‐20 (bedrijven, overheden, kennisinstellingen). In de rechtsvorm moet het mogelijk zijn om een dergelijke verhouding te borgen. Het deeladvies over het aanbestedingsrecht heeft aanleiding gegeven om deze verdeling aan te passen en 50% van de zeggenschap toe te kennen aan de deelnemende bedrijven. In een coöperatie kan een onderscheid worden gemaakt tussen de leden en kan een verschillende leden een verschillend aantal stemmen in de ledenvergadering worden toegekend. Dit maakt het mogelijk dat elk van de groepen deelnemers een bepaald aantal stemmen krijgt en dat het aantal stemmen van elk van de deelnemers wordt bepaald door het aantal deelnemers van die groep. Ook als de groep bedrijven op termijn meer dan 100 leden kent, hebben zij gezamenlijk niet meer dan 50% van de zeggenschap. Een dergelijke constructie is bij een NV mogelijk in geval van certificering. Belangrijke aandachtspunten Een belangrijke constatering uit het advies van Schipper Noordam Advocaten betreft de onderwerpen staatssteun, mededinging en aanbestedingsrecht: “Ten aanzien van al deze onderwerpen geldt dat deze nauwelijks relevant zijn voor de keuze van de rechtsvorm van CTD”. Op deze onderwerpen scoren de vier rechtsvormen gelijk (-‐). Desondanks wordt benadrukt dat deze onderwerpen “ingrijpende consequenties” kunnen hebben.

43/48


Aanbesteding en staatssteun Er wordt naar gestreefd Clean Tech Delta dusdanig in te richten dat het geen aanbestedende dienst wordt. Het zal dan van de financiering in concrete gevallen afhangen of voor opdrachten van Clean Tech Delta een aanbestedingsplicht geldt. Ook wordt gestreefd Clean Tech Delta zo te in te richten dat de bijdragen van de overheden geen verboden staatssteun zullen vormen. De onderwerpen aansprakelijkheid en mededinging worden hieronder nog toegelicht. Aansprakelijkheid De leden van de coöperatie kennen geen aansprakelijkheid, bijvoorbeeld voor schulden van de rechtspersoon. Dit wordt vastgelegd in de statuten van de coöperatie en komt tot uitdrukking in de toevoeging van de letters U.A. (uitgesloten aansprakelijkheid) aan de naam. Bestuurders zijn (in beginsel) niet aansprakelijk voor schulden van de rechtspersoon en zijn evenmin aansprakelijk als de rechtspersoon onrechtmatig handelt. Daarop bestaan uitzonderingen. Bestuurders kunnen aansprakelijk zijn als zijn hun taak onbehoorlijk vervullen of bepaalde specifieke wettelijke verplichtingen niet nakomen. Mededinging Het mededingingsrecht geeft regels voor deelname van ondernemingen aan het economische verkeer en kent drie pijlers die ook voor Clean Tech Delta relevant zijn: kartelverbod, verbod van misbruik van een economische machtspositie en concentratiecontrole. Deelname aan het samenwerkingsverband is toegankelijk voor bedrijven met een herkenbaar cleantech investeringsprofiel (zie ook paragraaf 4.3). Clean Tech Delta is een samenwerkingsverband, géén platform voor het maken van overeenkomsten voor prijsafspraken, beperking van productie of het verdelen van markten, noch een blokkeringsmacht voor belangrijke beleidsbeslissingen.

44/48


Bijlage 4 Fondsvorming Clean Tech Delta (CTD) richt zich op het versterken van het economische cluster in deze regio door cleantech investeringen. Om dit te bereiken is het van groot belang dat de regio hoog scoort op de bepalende vestigingsplaatsfactoren voor bedrijven en de potentie van de regio beter benut. Van deze factoren zijn de beschikbaarheid van ‘venture capital’ en financiering belangrijke uitdagingen voor de regio (zie figuur). Clean Tech Delta verbetert de beschikbaarheid door bij te dragen aan fondsvorming. Clean Tech Delta gaat samenwerking met fondsen aan om investeringen in cleantech, en in het bijzonder de CTD projecten, optimaal te faciliteren. Daarbij wordt gefocust op privaat gedreven fondsen, in lijn met de CTD filosofie en tevens een vereiste voor cofinanciering uit Europa. Clean Tech Delta functioneert als een toevoerroute van investeringsprojecten voor fondsen. De samenwerking met fondsen mag niet leiden tot een ‘closed shop’ en verplichte winkelnering. Bij de financiering van projecten kan gebruik worden gemaakt van het netwerk van Clean Tech Delta. Wel wordt gestreefd naar samenwerking met fondsen die het nut en waarde van het samenwerkingsverband ook in financiële zin waarderen door bij een investeringsbeslissing ook een financiële bijdrage te leveren aan de centrale organisatie. Het investeringsfonds van Icos Capital is een eerste fonds waar Clean Tech Delta een samenwerking mee aangaat; een privaat gedreven fonds dat zich met name richt op investeringen in de water-‐ en deltatechnologie en biobased economy. Daarnaast wordt de mogelijkheid onderzocht om een fonds ten behoeve van duurzame gebiedsontwikkeling/duurzaam bouwen te realiseren met behulp van CTD partijen.

45/48


Bijlage 5 Subsidiemogelijkheden CTD projectportfolio Sedha BV heeft onderzoek gedaan naar de subsidiemogelijkheden van projecten binnen het Uitvoeringsprogramma 2011-‐2017. Het ons onderzoek blijkt dat de nieuwe periode van structuurfondsen veel nieuwe mogelijkheden biedt. Binnen het CTD-‐programma en deze sectoren is een groot aantal projecten (O) geïdentificeerd, waarvan er 15 door de sector trekkers als beeldbepalend (B) op korte termijn zijn benoemd en 7 (P) als prioritair. Voor de public funding is het van belang te identificeren of het project voor de CTD organisatie een ontwikkel-‐ cq pilot (geen opbrengsten), investerings-‐ (kosten; opbrengsten op langere termijn) of exploitatieproject (genereert direct opbrengsten) is. Hieronder is de kansrijkheid van subsidieaanvragen voor de verschillende projecten benoemd. 5.1

Icoonprojecten nummer

Naam

Nationaal EU structuur- EU technologie fondsen fondsen

01.01.002

LNG test & technologie centre

partners voor water

01.01.004

LNG voor de binnenvaart

RWS

- aanleggen vulpunten - ombouwen schepen

01.01.005

EL&I

Duurzame stadsdistributie

EFRO 2014 - 2020 EFRO

CIP

2007 – 2013

IEE

EFRO 2014 - 2020

Life+ Marco Polo

EFRO 2014 - 2013

01.02.002

Bio massa platform

Subsidies uit partnership B-Basic consortium

01.03.009

MerweVierHaven (Living Lab)

01.04.017

R'dam/Den Haag Emergency Airport

01.04.025

Aqua Dock

nvt

nvt

EFRO (in combinatie met EFRO)

46/48

Alleen indien internationale samenwerking wordt aangegaan

2007 – 2014 (aanvraag is al ingediend)

nvt

Privaat


5.2

Huidige projectportfolio Nummer

Thema

Projectnaam

Status

Trekker

Ontwikkel

Investerings Exploitatie

project 01.01.001

Sustainable highway of the future

O

NTB

01.01.002

LNG test & technology centre

P

TNO

01.01.002

R' dam Eco Innovation Lab

O

NTB

01.01.003

LNG netwerk voor vrachtverkeer

O

NTB

01.01.004

LNG voor binnenvaart

P

Ballast Nedam

01.01.005

Duurzame stadsdistributie

P

Van Gansewinkel

01.01.006

Diemigo

O

TU Delft

Bioforce poederfabriek

O

NTB

Bio massa platform

P

CDI

Doorontwikkeling HaKa gebouw

O

Vestia

01.03.002

Urban mining

B

Van Gansewinkel

01.03.003

Door ontwikkeling REAP

O

AVR/TU Delft

01.03.004

Urban Living Lab

B

HRO

01.03.005

TIC Delft

O

TU Delft

01.03.006

Sluisjesdijk/RET

O

Stadshavens

01.03.007

Smartgrid/Duurzaam warmtenet

B

Kema

01.03.008

RDM gebied

O

NTB

01.03.009

Merwe4Haven/Urban Living Lab

P

Grontmij

Water re-use plant

B

Evides

01.04.002

Water- en energiezuinige kas

O

Plantlab

01.04.003

Delft Blue Water

O

Delftfluent Services

01.04.004

Inn. tijdelijke waterkering

O

BAM (?)

01.04.005

Multifunctionele waterkering

O

NTB

01.04.006

Hyperbaric Testcentre

B

TNO

01.04.007

Heijplaat ontwikkeling

O

NTB

01.02.001

I&M

BB

01.02.002 01.03.001

01.04.001

47/48

DGO

WDT

project

project


Nummer

Thema

Projectnaam

Status Trekker

vervolg 01.04.008

WDT

Kroos- en Algenwiel

O

HH Delft

01.04.009

Proeftuin Rijswijk Zuid

O

NTB

01.04.010

Bellenscherm

B

Deltares

01.04.011

3DI Waterbeheer

O

NTB

01.04.012

Realtime monitoren waterkwaliteit

O

NTB

01.04.013

Drijvende kas

O

Dura Vermeer

01.04.014

Slim meten en monitoren

O

Witteveen en

Ontwikkel

Investerings

Exploitatie

project

project

project

Bos 01.04.015

Pharmafilter

O

Pharmafilter

01.04.016

Flood Control

O

NTB

01.04.017

R' dam/Den Haag Emergency

P

Dura Vermeer

Airport 01.04.018

Deltadijk Kop van het Land

O

Waterschap

01.04.019

Hydrocity

O

NTB

01.04.020

Topsurf and mudtrap

O

NTB

01.04.021

Digitale Delta

B

DWMCP

01.04.022

Hergebruik grondwateronttrekking

O

NTB

01.04.023

Deltagoot

O

NTB

01.04.024

UN Watercentre

O

NTB

01.04.025

Aqua Dock

P

HRO

01.04.026

Stadswerven

O

NTB

01.04.027

Pilotarea Aqua Barriers

O

GW R'dam

01.04.028

Aqua Lift

O

HH Delftland

01.04.029

Drijvend bouwen

B

Dura Vermeer

Voor de met B en P aangegeven projecten is onderstaand aangegeven welke public funding mogelijkheden er zijn. Hierbij moet wel aangetekend worden dat een groot aantal projecten bestaan uit zowel ontwikkel elementen als investeringselementen. Het ontbreekt aan een aantal gegevens om een juiste haalbaarheid op subsidie te kunnen maken.

48/48

Businessplan Clean Tech Delta. november 2012

Recommend Documents