September · Oktober · November 2015 { Afgiftekantoor Brussel X · P3A9185 } nr. 24
VOOR WIE PLANNEN VAN HET ZUIDEN STEUNT
Burundi in crisis ■ De zomer van Broederlijk Delen ■ Molly in Oeganda? Die doet het goed! ■
www.broederlijkdelen.be
EditO
Daarvoor moeten we met veel zijn. Héél veel. Vandaar ook mijn oproep aan jou, beste sympathisant van Broederlijk Delen. Er rest ons nog een heel klein beetje tijd om de klimaatverandering draaglijk te houden voor mens en dier, fauna en flora. We moeten nu de kans grijpen om een duidelijk signaal over te brengen aan de politici. Wij willen nu en morgen een rechtvaardige samenleving. Binnen de draagkracht van de aarde. Voor iedereen. Voor toekomstige generaties hier en elders in de wereld.
Liefste bewuste lezer,
“Dit is ons moment. Het moment waarop we net genoeg tijd hebben om het onmogelijke te doen.” Dat zei Serge de Gheldere, voorzitter van vzw de Klimaatzaak, tijdens een interview in De Standaard. Het vat perfect mijn motivatie en die van miljoenen jongeren samen voor onze strijd voor een rechtvaardigere wereld. Wij gaan voor niet minder dan een wereld waar iedereen de kans krijgt zich te ontplooien. Al een klein jaar ben ik betrokken bij Climate Express. Een piepjonge, dynamische, ambitieuze en wereldverbeterende organisatie. Het begon allemaal in 2013. Een handjevol twintigers haalde een zot idee in hun hoofd: een trein inleggen naar Warschau om er te gaan demonstreren in een klimaatmars. Op dat moment vond daar de 19de COP (‘Conference of the Parties’) plaats. Dat is een jaarlijkse bijeenkomst van politici en diplomaten van het hoogste niveau. Zij onderhandelen over de grootste uitdagingen die gepaard gaan met de klimaatverandering.
2
De bijeenkomsten van Climate Express zijn een natuurlijke bron van energie en enthousiasme. Die willen we graag overdragen aan die 9.900 andere Belgen die ons, de ondertussen 100 jongeren achter Climate Express, vervoegen op 29 november. Vandaar mijn oproep vandaag aan jou: stap op zondag 29 november op een van de bussen richting Parijs, moedig je hele sociale netwerk aan om jou te vervoegen en werk zo mee aan een andere wereld!
Tot in Parijs?! Karen Delvoye Vrijwilliger Climate Express Meer informatie en inschrijvingen op www.broederlijkdelen.be
INHOUD Burundi in crisis: hoop op een betere toekomst? 4 De zomer van Broederlijk Delen
8
Het kleine groepje twintigers slaagde erin een trein te vullen met inspiratie en engagement. En maar liefst 800 burgers.
Duurzaam duurt het langst, ook bij de bank
11
Dit jaar wordt de 21ste klimaattop georganiseerd in Parijs. Tegelijk vindt er een klimaatmars plaats. Climate Express wil maar liefst 10.000 Belgen warm maken om op zondag 29 november mee te wandelen in die mars. Met een positieve boodschap in onze achterzak: we laten de politici aller lande zien dat wij een solidaire en daadkrachtige aanpak van de klimaatuitdagingen willen.
Molly Ebang? Die stelt het goed!
13
Woordzoeker
14
Inspiratie
15
Groeten uit Rome
16
nieuwtjes RUBRIEK
Campagne 2016 Met een leven speel je niet Celia, Fanny en Deyanira wonen op het Colombiaanse platteland. De grond waarop ze wonen wordt bedreigd. Door het gewapend conflict. Door illegale mijnbouw. Door megaprojecten zoals suikerrietplantages of stuwdammen. Zelfs door het landbouwbeleid van de overheid. Celia, Fanny en Deyanira verzetten zich. Ze verdedigen hun rechten en beschermen hun grond. Elk op hun eigen manier. Begeleid door lokale organisaties waarmee Broederlijk Delen samenwerkt. Want de grond behoort toe aan de gemeenschappen die er wonen. Niet aan de hoogste bieder of diegene met de meeste macht. Benieuwd naar meer? Lees het volledige campagneverhaal op www.broederlijkdelen.be.
MET EEN LEVEN SPEEL JE NIET
Steun de Colombiaanse boeren in hun strijd. Met jouw hulp nemen ze zelf de touwtjes in handen.
BE12 0000 0000 9292 www.broederlijkdelen.be
De campagne 2016 van Broederlijk Delen start op woensdag 10 februari en loopt tot zondag 27 maart.
Saved by the bell: schoolbellen luiden voor recht op onderwijs Leerlingen en leerkrachten zijn soms opgelucht als ’s avonds de bel klinkt. Maar miljoenen kinderen en jongeren op aarde horen de schoolbel zelden of nooit rinkelen. Nochtans is onderwijs de hefboom voor ontwikkeling. Onderwijs maakt werk van gelijke kansen. Overal ter wereld geven leerkrachten, vaak in moeilijke omstandigheden, het beste van zichzelf. Maar ook de miljoenen kinderen die geen toegang hebben tot basisonderwijs, verdienen onze aandacht. Daarom roepen we scholen op om op maandag 5 oktober de schoolbel eens extra te laten luiden. Zo laten we de wereld horen dat elk kind, elke jongere recht heeft op goed onderwijs. Meer info op www.savedbythebell.be.
Kies voor een andere levensstijl Met de slogan Change for the Planet, Care for the People roepen Broederlijk Delen en 16 andere ontwikkelingsorganisaties iedereen op om zijn levensstijl te veranderen. Onze voedsel- en energieconsumptie moet anders. Met respect voor mens en milieu. Het politieke beleid moet dat mee mogelijk maken. Via #change4planet (twitter, pinterest) en www. facebook.com/changeforplanet krijg je regelmatig tips voor een duurzaam leven.
EET MINDER VLEES EN MINDER DIERLIJKE PRODUCTEN
3
Dossier Burundi
Focus
Burundi in crisis: hoop op een betere toekomst? Na de verkiezingen in Burundi vrezen vele Burundezen voor een herhaling van de geschiedenis: tien jaar na de burgeroorlog hangt een nieuw gewapend conflict in de lucht. Tienduizenden mensen zijn op de vlucht en de spanning is te snijden. Toch is er ook hoop. Ondanks de crisis vechten gewone Burundezen verder om samen een betere toekomst op te bouwen. Dankzij lokale initiatieven, zoals deze van ADISCO, boeken zij stap voor stap vooruitgang.
ADISCO: ONDERSTEUNEN VAN LOKAAL TALENT Hagu-wat? Haguruka betekent ‘Sta op’. En dat wordt heel letterlijk genomen: sta op en neem je eigen leven in handen! ADISCO vertrekt vanuit een geloof in de eigen capaciteiten van de bevolking. In tegenstelling tot vele hulpprogramma’s die na de burgeroorlog in Burundi werden opgezet. ADISCO benadert boeren die zelf ondernemingszin tonen en een rolmodel kunnen zijn voor de eigen gemeenschap. Start van een bloederige burgeroorlog. Meer dan 250.000 mensen lieten gedurende deze periode het leven, waaronder veel vooruitstrevende boerenleiders.
4
1993
De partnerorganisatie van Broederlijk Delen motiveert de boeren om zelf voedsel te telen in plaats van afhankelijk te zijn van voedselhulp. Enerzijds voor eigen gebruik, anderzijds om te verkopen op de markt. De modelboeren en -boerinnen krijgen een driedaagse opleiding in landbouwtechnieken en sociale vaardigheden. Vervolgens vormen zij met een tiental andere boeren een Haguruka-groep. Zij zetten zelf economische en sociale activiteiten op. Samen investeren ze in voedsel, zaaigoed, geiten, landbouwmateriaal en opleidingen. De klemtoon ligt op het uitvoeren van de eigen plannen op eigen kracht.
Mijn erf, mijn trots Het Burundese volk is van nature een trots en moedig volk. Opeenvolgende oorlogen hebben het land echter in diepe rouw geduwd. Gronden en vee werden vernietigd. Boeren konden niet langer zelfvoorzienend zijn. Fierheid maakte plaats voor schaamte. “ADISCO
De extreme armoede en afhankelijkheid van hulporganisaties op het Burundese platteland motiveert Déo Niyonkuru om ADISCO op te richten.
2006
Het concept Haguruka is geboren en een pilootproject start met twee groepen van een tiental leden. Broederlijk Delen beslist om dat programma financieel te ondersteunen.
2008
ADISCO be een twint bijna 2.000 bereikt zij 35.000 fam
Dossier Burundi
vertrekt van het idee dat armoede stamt uit het verlies aan zelfvertrouwen. Dat zorgt voor een gevoel van fatalisme,” aldus Déo Niyonkuru, oprichter en inspirator van de vereniging. Het grootste succes van ADISCO is dan ook de verandering in attitude bij de Burundese boeren. In plaats van de bevolking nieuwe technologieën op te dringen, heeft ADISCO ervoor gekozen om samen met hen na te denken over het verbeteren van hun kennis. Onder de slogan Empowering Communities stimuleert ADISCO de lokale gemeenschappen om hun toekomst in eigen handen te nemen. En dat werpt zijn vruchten af. Dankzij hun intensieve begeleiding zijn de opbrengsten van de belangrijkste teelten in minder dan vijf jaar bijna verdrievoudigd. Burundese boeren geloven daardoor weer in hun eigen kunnen en zijn niet langer afhankelijk van hulporganisaties. Zij kunnen eindelijk terug fier zijn op hun eigen verwezenlijkingen.
“Zonder de steun van ADISCO en Broederlijk Delen zou ik nog steeds van dag tot dag leven. Vandaag ben ik trots op wat ik heb bereikt en hoop ik een voorbeeld te zijn voor anderen.” Salvator, boer in Burundi.
SAMEN INVESTEREN IN DE TOEKOMST VAN BURUNDI
10,8 miljoen inwoners
89 % van de Burundese bevolking is afhankelijk van de landbouw.
66 % van de Burundese bevolking leeft in armoede. Aangezien bijna 90 % van de Burundezen op het platteland woont en werkt, is plattelandsontwikkeling in Burundi het belangrijkste thema voor Broederlijk Delen. Via partnerorganisaties werken we aan toegang tot landbouwgrond, voedselzekerheid, productie en het op de markt brengen van landbouwproducten.
“Het Zuiden moet inzien dat het geen bedelaar hoeft te zijn. Als het Zu i d e n zich mobiliseert, is het in staat om zelf geniale ideeën te bedenken die hen kunnen helpen om zelf uit de armoede te geraken.” Déo Niyonkuru, oprichter ADISCO.
egeleidt ondertussen tigtal coöperaties en 0 kerngroepen. In totaal 200.000 mensen uit milies.
2014
ADISCO ontvangt de prestigieuze Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkeling in Afrika. Een mooie beloning voor bijna een decennium van hard werk.
2015
Het succesverhaal van ADISCO is een mooi voorbeeld van de visie van Broederlijk Delen op ontwikkelingssamenwerking. Jouw steun investeren wij in lokaal talent en samenwerkingsverbanden in Burundi. Enkel zo zorgen we voor duurzame veranderingen. Broederlijk Delen kiest bewust voor partnerorganisaties die deze visie delen en de mensen op het platteland steunen. Niet door hen de les te spellen en alles in hun plaats te doen. Wel door hen intensief met raad en daad bij te staan zodat zij zelf voor hun belangen kunnen opkomen.
5
Dossier Burundi
Politiek geweld in Burundi: hoe is het zover kunnen komen? Eind april barstte een crisis los in Burundi. De aanleiding? De kandidaatstelling van president Pierre Nkurunziza om voor de derde keer verkozen te worden. Daarmee schendt hij de grondwet en het vredesakkoord van Arusha. Dat akkoord uit 2000 stelde een einde aan de oorlog en vormde de voorbije 15 jaar de basis voor vrede. De schending van het akkoord stortte Burundi in een diepe crisis. Sinds april vielen al een honderdtal doden. Wekenlang betoogden Burundezen in de hoofdstad. In mei mislukte een militaire staatsgreep. Het regime nam het op tegen de oppositie, kritische media en maatschappelijk middenveld. Radiostations werden gesloten of afgebroken. Sleutelfiguren uit politiek, media en het middenveld gingen in ballingschap. Meer dan 180.000 Burundezen vluchtten weg van het geweld. Deze desastreuze situatie weerhield de regering niet om de verkiezingen te organiseren. Die Nkurunziza deze zomer won.
Wat brengt de toekomst? Op 20 augustus legde Nkurunziza de eed af. De grootste oppositiepartij kreeg postjes in het nieuwe parlement en de regering. In een poging om de politieke onrust te temperen. Toch wijzen bepaalde factoren erop dat de machthebbers in moeilijke omstandigheden zullen besturen. Een deel van de politieke klasse en het middenveld erkent Nkurunziza niet als president. Het zou kunnen dat zij radicaliseren als het regime niet naar hen luistert.
6
Voor Westerse partners, waaronder België, zijn de verkiezingen ongeloofwaardig. Zij staan niet te springen om de samenwerking met de regering van Nkurunziza (zonder voorwaarden) verder te zetten. Burundi is een arm land en sterk afhankelijk van buitenlandse hulp. Het ongenoegen bij de bevolking, vooral bij jongeren zonder toekomstperspectief, dreigt toe te nemen. Dat kan tot nieuw volksprotest leiden.
Druk uitoefenen op de Belgische politiek Broederlijk Delen volgt de situatie in Burundi op de voet. Beleidsmedewerker Nadia Nsayi dringt bij Belgische politici aan op een beleid dat inspraak en vrede in Burundi ondersteunt. Dat doet ze geregeld samen met andere organisaties in België en Europa. Want samen kunnen we meer wegen op het beleid. In januari bezochten minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders en minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo Burundi. We bezorgden hen onze analyse over de situatie en aanbevelingen voor hun beleid. Broederlijk Delen zet ook in op het informeren van het Vlaamse publiek. Om ook hen bewust te maken dat het engagement van België onmisbaar is. Zo organiseerden we in mei het debat ‘Burundezen op weg naar de stembus’. We onderhouden ook nauwe contacten met Belgische journalisten. De crisis tast de prille democratie, de fragiele vrede en de moeizame ontwikkeling aan. Ook na de verkiezingen blijft Broederlijk Delen ijveren voor een dialoog en respect voor mensenrechten.
Dossier Burundi RUBRIEK
Een Belgische student in Burundi Burundi is echt een heel aanstekelijk land. De streek, de mensen, het klimaat: je mist dat gewoon direct als je thuiskomt,” aldus Lodewijk.
”Je kan niet anders dan het land missen”
ls een kind in een snoepwinkel
Begin februari trokken elf rechten- en criminologiestudenten van de KULeuven op studiereis naar Rwanda en Burundi. Een van hen is Lodewijk Van Dycke.
“Op een avond werden we uitgenodigd door de rechterhand van de Belgische ambassadeur. Daar kwamen we in contact met de high society van Burundi. Ik sprak met mensenrechtenactivisten en grote advocaten. In België kreeg ik die kans niet zomaar. Het makkelijke contact heeft uiteraard ook te maken met het feit dat België de grootste ontwikkelingspartner is van Burundi. Maar het gaf toch een speciaal gevoel.”
Lodewijk, een rechtenstudent, greep de studiereis aan om enkele mensen te spreken in het kader van zijn thesis.
“Burundi is een van de meest voedselonzekere landen ter wereld. Het heeft een wet die het gebruik van zaaigoed regelt. Ik ging na of die wet ervoor zorgt dat boeren hun eigen zaden niet mogen gebruiken omdat de kwaliteit niet voldoet. Volgens mijn onderzoek is dat niet zo. “
Arm land waar het goed ging “Net als Rwanda kende Burundi in de jaren ’90 een genocide. Hoe langer ik in Burundi was, hoe meer ik daarover hoorde. En hoe minder ik ze begreep. Dat donkere verleden staat in schril contrast met de gezellige sfeer die er heerst.
Het vredesakkoord van Arusha maakte een einde aan de burgeroorlog. Het land zette sindsdien grote stappen vooruit. Lodewijk: “De Burundezen die ik sprak, geloven sterk in het akkoord. ‘Als het akkoord van Arusha wordt gevolgd, kunnen we het ergste vermijden,’ hoorde ik wel vaker. Dat lijkt te kloppen. In februari ging het nog goed in Burundi. We brachten toen een bezoek aan de sportfaculteit van de universiteit. Zij hebben een van de mooiste en grootste zwembaden van het land. Onze begeleidende professor gaf aan dat het zwembad de welvaart in Burundi weergeeft: als het vol is, is er geld om het te vullen. In februari was het zwembad vol. Iets wat een andere Belgische professor nog nooit meemaakte.”
Het Burundi van morgen “Ik denk wel dat het terug in orde kan komen met Burundi. Het land is lid van de East African Community, een economische samenwerking met Rwanda, Oeganda, Tanzania en Kenia. Een soort mini-EU. Dat biedt potentieel. En er is een sterk middenveld. Bij de start van de conflicten dit jaar namen mijn Burundese contacten onmiddellijk het initiatief om een open brief op te stellen met een aantal standpunten. Op politiek vlak verwacht ik veel van het middenveld.”
7
RUBRIEK uit BELGIË Nieuws
’t Is weer voorbij die mooie zomer 5 jaar Dwars door België Al voor het vijfde jaar op rij organiseerde Broederlijk Delen de fiets- en mountainbiketocht ‘Dwars door België’. Voor deze verjaardagseditie engageerden 140 sportievelingen zich om ons land te doorkruisen van noord naar zuid. En om zich hiervoor te laten sponsoren. Samen zamelden ze 113.000 euro in. Een terugblik op deze feestelijke en bijzonder geslaagde Dwars door België. 1. Onderweg genieten van de prachtige landschappen 2. Een lekker pistoletje om terug op krachten te komen 3. Grenzeloze solidariteit, da’s ook: elkaar de berg op helpen 4. Blije gezichten aan de finish 1 2
3
4
Weg met Broederlijk Delen! Solidair reizen en sporten. Ga naar een reiscafé in jouw buurt en ontdek ons aanbod voor 2016. 8
www.broederlijkdelen.be/reiscafe
Nieuws uitRUBRIEK BELGIË
Inleefreis Senegal In juli trokken negen studenten van de Associatie van de KU Leuven, in gezelschap van onze eigen grafisch vormgeefster Marine, naar Senegal. Daar bezochten ze verscheidene projecten van Broederlijk Delen, dompelden zich onder in de lokale cultuur, en namen af en toe de tijd om te bekomen aan het strand…
Marine
Broederlijk Delen werkt onder meer samen met een organisatie die investeert in de bouw van dijkjes. Die beschermen de grond tegen erosie. Aan het dijkje op de foto heeft de groep twee uur gewerkt. Best wel een zware job!
Eten in Senegal, dat betekent: in groepjes van vijf of zes rond één schotel zitten en eten met de handen! Het vijfdaags verblijf bij een gastgezin op het platteland is altijd een onvergetelijke ervaring.
9
RUBRIEK uit BELGIË Nieuws
Wereldkamp Het Wereldkamp 2015? Dat was: Congo in de Kempen, interessante sprekers en debatten, zonovergoten tentenkamp, heerlijk vegetarisch eten, muziek en véél samenhorigheid!
10
Duurzaam duurt het langst, ook bij de bank VDK Spaarbank timmert al van bij haar ontstaan in 1926 aan een duurzaam ethische weg. De bank met Gentse roots groeide de voorbije jaren sterk. Maar het sociaal engagement bleef onverminderd overeind. Met aandacht voor mensen die het minder breed hebben. Hier bij ons, maar ook in het Zuiden. Sinds enkele jaren bestaat er een structurele samenwerking tussen Broederlijk Delen en VDK Spaarbank. Aanleiding voor een gesprek met Leen Van den Neste, directievoorzitter van VDK. VDK profileert zich als een duurzame bank. Wat betekent dat precies? Geld heeft een grote impact op de samenleving. Het is niet zomaar een slapend ruilmiddel. Zodra het bij de bank op een spaarrekening of in een beleggingsfonds belandt, gaat het de hele wereld rond. Want het wordt door de banken geïnvesteerd in allerhande bedrijven en sectoren. Banken kunnen daarbij kiezen hóe zij die spaarcenten herbeleggen. Voor de ruim 3 miljard aan spaargeld volgt VDK een interne policy. Zo geldt er een nultolerantie voor bedrijven die zich bezondigen aan corruptie of aan schending van mensen- en arbeidsrechten. Ook investeringen in de wapenindustrie, de tabakssector of de gokindustrie worden uitgesloten.
Met de SpaarPlus Rekening gaan jullie nog een stap verder. Naast deze uitsluitingscriteria kan je als VDK-cliënt kiezen voor de nóg straffere duurzaamheidsgaranties van de SpaarPlus Rekening. Die spaarcenten worden door VDK enkel aangewend voor financiering van projecten die mens, milieu of maatschappij vooruithelpen. Ook in microkredietinstellingen in het Zuiden, die ondernemende mensen een eerlijke kans geven.
Broederlijk Delen is daarbij betrokken als een van de partnerorganisaties. Hoe werkt dat? Op het totale bedrag van alle SpaarPlus Rekeningen (samen ruim 200 miljoen euro) betaalt VDK een procentuele bijdrage aan zeven partnerorganisaties die bijdragen aan een rechtvaardige en solidaire samenleving. Broederlijk Delen is een bijna vanzelfsprekende
partner. VDK koestert immers dezelfde christelijke waarden: rechtvaardigheid, solidariteit met sociaal zwakkeren, respect voor mens en milieu.
VDK doet ook al jaren mee met de Koffiestop. Waarom? De Koffiestop is een laagdrempelig en origineel initiatief waarop we heel wat positieve reacties krijgen. Zowel van medewerkers als van cliënten. Het is heel toegankelijk en het bevordert de sociale contacten tussen mensen. Zo’n actie sluit naadloos aan bij wat VDK wil zijn: een duurzaam bankier van mens tot mens. Meer info op www.vdk.be
11
Voor ¾ van de wereld is dit geen fictie • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Iedereen heeft recht op sociale bescherming
Ziek worden en je behandeling niet kunnen betalen. Je job of oogst verliezen en geen inkomen hebben. Heel je leven werken en geen pensioen krijgen. Voor 5 miljard mensen is dit de realiteit. Bij de minste tegenslag komen zij in de problemen. Supporter mee voor sociale bescherming voor iedereen.
www.socialebescherming.be 12
Als lid van 11.11.11 steunt Broederlijk Delen de campagne
BE30 0000 0000 11 11
Hoe zou het nog zijn met Molly, campagnegezicht van 2013?
Molly Ebang? Die stelt het goed!
Oeganda. Dat was de vakantiebestemming van personeelsverantwoordelijke Valerie De Beuckelaer. Om kennis te maken met de eigenheden van het land. En de partnerwerking van Broederlijk Delen. Op eigen initiatief trok ze naar het dorp Amolator in het noorden van Oeganda. De woonplaats van Molly, die in 2013 de campagneaffiche van Broederlijk Delen sierde. En ze zag dat het goed was.
Ecologisch duurt het langst De voorbije twee jaar is er heel wat veranderd in Molly’s leven. In positieve zin. In haar strijd tegen honger kreeg, en krijgt, Molly de steun van FAPAD, een organisatie waarmee Broederlijk Delen samenwerkt. Ze leerde heel wat nieuwe landbouwtechnieken. Zoals het losharken van grond rond de gewassen zonder deze aan te tasten. Of werken met biologische pesticiden. Sinds Molly die technieken toepast, is haar oogst steevast een succes. Ze kan hem verkopen tegen
een goede marktprijs. En heeft zo een mooi aanvullend inkomen. Daarmee kocht ze al een extra koe en ander zaaigoed, zoals soja.
Een eigen huis, een plek onder de zon Met de opbrengst van haar oogst kocht Molly ook cement. Ze is nu een bakstenen huisje aan het bouwen. Haar huidige woning telt ondertussen zes kamers (hutten) in plaats van drie. FAPAD leerde Molly ook om een kleioven te maken. Daarmee kan
Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel Campagne 2013 - Affiche vrij van zegel - V.U. Lieve Herijgers,
Molly slaagde er niet in voldoende voedsel te produceren voor haar kinderen. Hoe dat kwam? Molly woont in het noorden van Oeganda. Meer dan 20 jaar terroriseerden de rebellen van het Lord’s Resistance Army van Joseph Kony deze streek. De bevolking vluchtte naar kampen. Wanneer ze jaren later terugkeerden naar hun dorpen en akkers, was alles vernield. Hun landbouwkennis was verwaterd en geld om dieren of materiaal te kopen was er niet.
- Gedrukt op Circle Silk FSC-papier.
De toen 32-jarige Molly Ebang was het gezicht van de campagne in 2013. Die focuste op hongerbestrijding in Noord-Oeganda.
www.broederlijkdelen.be
Steun op BE12 0000 0000 9292
ze duurzamer en gezonder koken. Er is zeer weinig hout nodig om het vuur aan te wakkeren en vlammende te houden. Het oventje geeft geen rook in de hut en is dus niet schadelijk voor de gezondheid.
Dankzij uw steun Molly ziet er gelukkig en gezond uit. Net als haar kinderen. Ze gaan nu allemaal naar school. Molly bedankt met een warm gebaar alle vrijwilligers en schenkers van Broederlijk Delen. Ze heeft plannen voor de toekomst!
Valerie en Molly
13
Woordzoeker
WOORDZOEKER Zoek onderstaande woorden in het diagram. De overgebleven letters vormen een zin. Stuur die zin vóór 31 oktober 2015 naar
[email protected] en maak kans op een potje honing. De honing is geproduceerd door imkers op het Oegandese platteland. Zij worden bijgestaan door ICES, een organisatie waarmee Broederlijk Delen samenwerkt. ICES geeft vorming aan de imkers: over het houden van bijen en het verwerken van honing. ICES ondersteunt hen ook in het op de markt brengen van de honing.
14
E
O
N
D
E
S
P
I
R
I
T
U
A
L
I
T
E
I
T
R
E
I
T
P
M
U
S
N
O
C
L
E
S
D E
O
V
S
R
T
I
E
T
G
N
S
M
E
N
S
E
N
R
E
C
H
T
E
N
U
T
N
N
A
O
A
E
D
R
E
T
E
N
T
E
N
K
A
M P
P
N
E
G
S
L
A
J
R
P
D
E
M
O C
R
A
T
I
E
M N
D
N
H
I
R
C
K
O
X
M
O
D E
L
B
O
E
R
U
I
U
I
A
S
N
O
I
J
O
E
R
W G
N
I
N
O
H
S
Z
T
N
G
E
V
A
O
T
I
K
E
O E
G
A
N
D
A
N
S
S
N
U
N
A
N
G
R
A
D
K
T
A
A
K
O
L
O
G
N
I
R
E
D
N
A
R
E
V
T
A A
M I
L
K
L
C
N
E
Z
U
G
O
K
E
M
O
G W
S
M O
L
L
Y
E
I
T
E
K
A
A
R
S
A
L
R
R
A M E
I
D
T
A
I
M
H
B
A
L
O
D
H
O
O
P
E
U R
O
D
L
E
L
G
E
C
H
C
S
I
G
O
L
O
I
B
N B
S
K
E
C
L
R
N
E
D
I
E
H
G
I
D
R
A
A
V T
H
C
E
R
E
E
R
R
E
L
R
E
G
I
L
L
I
W
J
R
V
H
O
V
N
E
K
E
I
N
H
C
E
T
W
U
O
B D
N
A
L
A
T
E
D
B
A
S
I
S
O
N
D
E
R
W
I
J
S
N
P
T
U
V
N
E
G
N
I
L
E
V
E
I
T
R
O P
S
T
O
R
T
H
O
N
G
E
R
Z
E
L
F
V
E
R
T
O
U
W E
N
L S
I
R
BASISONDERWIJS · BELEIDSMEDEWERKER · BEZINNING · BIOLOGISCH · BURGEROORLOG · CLIMATEEXPRESS · DEMOCRATIE · DIJKJES · ENERGIECONSUMPTIE · EROSIE · HAGURUKA · HONGER · HONING · HOOP · KLIMAATVERANDERING · LANDBOUWTECHNIEKEN · LOKAAL · MENSENRECHTEN · MODELBOER · MOLLY · OEGANDA · ONDERNEMINGSZIN · PARTNERORGANISATIE · RECHTENSTUDENT · RECHTVAARDIGHEID · ROLMODEL · SENEGAL · SPIRITUALITEIT · SPORTIEVELINGEN · TENTENKAMP · TOEKOMST · TROTS · VATICAAN · VDK · VOEDSELCONSUMPTIE · VREDESAKKOORD · VRIJWILLIGER · WARSCHAU · ZELFVERTROUWEN
INSPIRATIE
Maurits Latré is sinds het ontstaan van Broederlijk Delen, 55 jaar geleden, een trouwe vrijwilliger. In april 2015 legde hij zijn mandaat neer als voorzitter van de regionale Broederlijk Delenwerkgroep West-Vlaanderen. Maurits maakte er een erezaak van om elke vergadering te starten met een treffende en actuele bezinningstekst. Vaak schreef hij die tekst ook zelf, of gaf hij een eigen interpretatie aan een bestaande tekst. Hierbij een van de teksten die hij schreef. Broederlijk Delen bedankt Maurits van harte voor zijn jarenlange inzet.
Elk het zijne, zegt het recht. Het mijne is het jouwe, zegt de liefde. “Wat kan er van mij gevraagd worden?” vraagt het recht. “Wat kan ik doen?” vraagt de liefde. “Wat moet ik afstaan?” vraagt het recht. “Wat kan ik geven?” vraagt de liefde. Ik heb geen tijd, zegt het recht. Mijn werk gaat voor. Voor jou maak ik tijd, zegt de liefde. De rest kan wel wachten. “Tel ik misschien niet mee?” vraagt het recht. “Hebben we niemand vergeten?” vraagt de liefde. Tot hier en niet verder, bepaalt het recht. Grenzeloos en onbeperkt, beweert de liefde. Straffen wat fout is, zegt het recht. Vergeven wat mis liep, zegt de liefde. Dit is mijn eigendom, zegt het recht. Daar heb ik recht op. Ik wil broederlijk met je delen, zegt de liefde, zodat je geen honger lijdt. Je recht eisen, zegt het recht. Je liefde schenken, zegt de liefde. Ik heb recht op liefde, zegt het recht. Ik hou van jou, herhaalt de liefde.
Contact Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel tel. 02 502 57 00, fax. 02 502 81 01
[email protected] Werkten mee aan dit nummer Libère Bukobero, Muriel Burgers, Valerie De Beuckelaer, Joyce Dehasque, Ann Fransen, Terri Grootjans, Lieve Herijgers, Peter Ketelers, Nadia Nsayi, Heleen Osaer, Kristel Pellens, Maaike Spanhove, Toon Vrelust, Leen Van den Neste en Lodewijk Van Dycke. Grafische vormgeving Marine De Keyzer Wettelijk depotnummer D/2015/5.556/0 Foto’s Fotoarchief Broederlijk Delen, Thomas De Boever (3), Teddy Mazina (1, 4, 5, 6), Daan Meeuwissen (7), Maccus Peeters (8), Leen Van den Neste (11), Kris Van de Sande en Kenny Vrancken (8). Verantwoordelijke uitgever Lieve Herijgers Huidevettersstraat 165 1000 Brussel Drukkerij Impressa, gedrukt op gerecycleerd FSCpapier. De folie is 100% biologisch afbreekbaar.
0,;
3DSLHUYDQ YHUDQWZRRUGH KHUNRPVW
&
Broederlijk Delen Broederlijk Delen laat groepen mensen in het Zuiden hun eigen plannen uitvoeren. Dat geeft de beste resultaten in de strijd tegen ongelijkheid. Want alleen de eigen plannen zijn aangepast aan de lokale situatie en worden gedragen door de plaatselijke bevolking. Steun Broederlijk Delen met een gift op IBAN BE12 0000 0000 9292. Giften zijn fiscaal aftrekbaar vanaf 40 euro per jaar. Meer info op www.broederlijkdelen.be Ben je verhuisd of wens je Verdraaid elektronisch te ontvangen? Mail dan naar
[email protected]
15
RUBRIEK
GROETEN UIT Rome WIE Lieve Herijgers WERKT ALS directeur van Broederlijk Delen VERBLEEF 3 dagen in Rome OM deel te nemen aan een conferentie over een andere manier van leven, met respect voor mens en natuur. Deze werd georganiseerd door het Vaticaan en CIDSE, het internationale netwerk van Broederlijk Delen.
In juni stelde paus Franciscus zijn encycliek “Laudato Sì” voor. Deze encycliek schuift klimaatverandering, armoede en ongelijkheid naar voren als de cruciale ethische uitdagingen van de 21ste eeuw. Klimaatwijziging treft vooral de armen en het versterkt de ongelijkheid in onze globale samenleving. Daarom moeten het armoedeprobleem en het klimaatprobleem samen worden aangepakt.
“Paus Franciscus roept iedereen op tot ecologisch burgerschap”, aldus Kardinaal Turkson, voorzitter van de Pauselijke Raad voor Rechtvaardigheid en Vrede. “Vrouwen worden disproportioneel hard getroffen door klimaatsverandering”, getuigde Mary Robinson, voormalig president van Ierland én voormalig Hoge Commissaris voor de Mensenrechten bij de Verenigde Naties.
De paus roept op tot engagement en actie. Niet morgen, wel vandaag!
Miranda de Moema uit Brazilië. Welke toekomst voor het Zuiden? Prangende vragen, en een sterke oproep om ook mijn manier van leven onder de loep te nemen.
16
Een unieke ervaring en paradigm shift. Samen eucharistie vieren. Niet in de Sint-Pietersbasiliek in het hart van het Vaticaan. Wel in een Romeinse buitenwijk, waar armoede en geweld het dagelijkse leven van de buurt inkleuren. Kardinalen, bisschoppen, priesters, wereldleiders en buurtbewoners samen rond het altaar. In de sporen van (paus) Franciscus.
Naomi Klein was verrast om als leek, feminist en joodse een uitnodiging te krijgen van de Heilige Stoel. De boodschap van haar nieuwste boek ’Verander, voor het klimaat alles verandert’ kwam ze met verve verdedigen. Daarbij pleitte ze vooral voor de vorming van een wereldwijde beweging. “We verliezen de strijd tegen klimaatopwarming omdat de beweging niet sterk genoeg is.”
