Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt Groep 3 en 4

BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving

Buitenles THEMA-handleiding

Ribbeltje is zijn geheugen kwijt Groep 3 en 4

Dit is een NME – product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus 30 3990 DA Houten [email protected] BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus 21 3400 AA IJsselstein [email protected] BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik [email protected] BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus 1 3430 AA Nieuwegein [email protected] Colofon Copyrights Jaar van uitgave Eindredactie Illustratie Grafische vormgeving Met dank aan

BuitenWijs 2012 Erna Bod, Tjeerd Mijnster en Nicky Mertens Olivier Rijken Maaike de Laat Eduniek / CED-groep

BuitenWijs – Ribbeltje is zijn geheugen kwijt

2

Inhoudsopgave 1

In het kort

4

2

Overzicht van de activiteiten

5

3

Beschrijving van de lessen

6

4.

Bijlagen

9


3

1

In het kort Inleiding De leerlingen leren Ribbeltje kennen, een pissebed. Zij moeten hiertoe ook via eenvoudige computeropdrachten aan de slag. Voor groep 3 is het beter dit project het voorjaar uit te voeren gelet op de lees- en schrijfvaardigheid.

Doelgroep Groep 3 en 4

Leerdoelen De leerlingen: » weten minimaal drie zaken over het uiterlijk van een pissebed, zoals dat hij een schild heeft dat uit delen bestaat en dat hij 7 paar pootjes heeft. » weten dat pissebedden wonen op plekken waar het donker en vochtig is. » weten dat pissebedden en andere bodemdiertjes en schimmels een rol spelen bij het verteren van dood hout en dode blaadjes.

Aansluiting kerndoelen 40 De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. 41 De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen.

Duur van het thema De activiteiten zijn zo ontworpen dat ze gedurende een periode van vier weken gelijkmatig verdeeld over de week aandacht vragen van de leerlingen. We zijn bij het schrijven van de themahandleiding ervan uitgegaan dat de buitenles in week 2 of 3 plaatsvindt. Afhankelijk van de planning, kunnen de verwerkingsactiviteiten in de andere week plaatsvinden.

Structuur Het thema is opgezet volgens een vaste structuur 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen 3. Vooruitblik met lesdoelen 4. Onderzoeken en verwerken volgens doe denk doe model 5. Afsluiten/ evalueren

Overzicht van de geleverde materialen Leerkrachtenhandleiding » Leerlingenboekjes »


4

2

Overzicht van de activiteiten

WEEK 0 Voorbereiding voor de leerkracht

WEEK 1 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen 3. Vooruitblik met doelen

WEEK 2 EN 3 4. Activiteiten 4.1 Ribbeltje de pissebed: Hoe ziet hij er uit? 4.2 Kieuwen 4.3 Pissebed: Nuttig Dier! Of buitenles

WEEK 4 5. Afsluiting / reflectie: Wat heb ik geleerd


5

3

Beschrijving van de lessen 1. Introductie Doel: Leerlingen enthousiast maken voor het thema. Voorbereiding » Kopieer de kleurplaat uit de bijlage. » Een (paar) pissebedden in een vochtig terrarium » Lees op www.pissebedden.info hoe een pissebed als huisdier gehouden kan worden (informatie staat ook de bijlage) » Maak zo’n terrarium of bakje klaar. » Per tafelgroepje kopie van de kaart met 6 pissebedden. (bijlage) Activiteit » Zingen van het lied » Kleuren van de plaat Per tafelgroepje naar het bakje met de pissebed: “Welke lijkt het meeste op de kleurplaat? Deze kleuren!”

2. Voorkennis ophalen Doel: het doel van de voorkennis ophalen is dat kinderen betrokken raken bij het onderwerp en voor de leerkracht is het doel dat de aanwezige voorkennis van de kinderen gepeild kan worden. Voorbereiding Kopieer voor elke leerling “Schrijf onder elke vakje een paar dieren, die daar bij zou horen (bijlage). Activiteit » Elke leerling vult de kaart in » Per tafelgroepje uitwisseling van dieren » Vul aan welke je nog niet hebt. Centrale vraag: “wie heeft een insect op de lijst staan?”

3. Vooruitblik met doelen Doel: De vooruitblik geeft kinderen overzicht over wat ze gaan leren. Het richt hen op wat belangrijk is om te onthouden en laat hen zien dat de opdrachten die ze gaan maken, de proeven die ze gaan doen, de onderzoeken allemaal gericht zijn op het bereiken van de leerdoelen. Kinderen worden zich bewust van wat ze gaan leren en hoe ze dat gaan doen. Ze zullen hierdoor de informatie beter verwerken en beter in staat zijn verbanden leggen. Laat ze de leerdoelen (bijlage 1) zien en bespreek de doelen. Hang de doelen goed zichtbaar op in de klas en reflecteer hier regelmatig op.

4. Activiteiten 4.1. Ribbeltje de pissebed: hoe ziet hij er uit? Doel De leerlingen leren de uiterlijke kenmerken van de pissebed kennen. Voorbereiding


6

» »

Kopieer voor elke leerling een foto van een pissebed (zie bijlage of Google) Of vertoon groot een foto van een pissebed op het digibord.

Activiteit » Vanaf de foto of het digibord. Laat de leerlingen eerst alleen maar kijken en benoemen wat ze zien aan het pissebed. Laat ze daarbij eventueel aantekeningen maken. » Laat de leerlingen een lijstje maken en vergelijk de lijstjes met elkaar (groep 4) of laat de leerlingen om en om één ding noemen, dat ze zagen (groep 3). » Instructie: de leraar benoemt wat er te zien is en hoe dat heet: » Schild » Poten » Kieuwen » …………zie bijlage Verwerking Dieren met een schild: krab, kreeft, schildpad, slak, schelp, pissebed. Laat de leerlingen in groepjes van elk van de dieren een plaatje op Google zoeken. Gezien? Streep ‘m dan door.

4.2. Kieuwen Doel De leerlingen leren dat er andere dieren dan alleen vissen zijn, die kieuwen hebben. Introductie Vraag de leerlingen waar ze het liefste wonen en laat ze in tweetallen uitwisselen. Uitwisseling: waar woont je buurman het liefste? Instructie Vertel de kinderen het volgende over de leefomgeving van een pissebed. De leefomgeving van de pissebed is vochtig en er zijn veel plekken om zich te verschuilen. De rest van de factoren is van minder belang voor deze dieren. Daarom kun je ze ook op veel plaatsen tegen komen, bijvoorbeeld in je tuin. Pissebedden worden meestal in groepen aangetroffen, dit heeft te maken met de vochtigheid. Als ze tegen elkaar aan zitten verdampt er namelijk minder water uit het lichaam van de pissebedden dan wanneer ze alleen zouden zitten. In een lichte, droge en verwarmde ruimte kunnen pissebedden niet overleven; ze zijn dan na twee tot drie dagen dood door uitdroging. De pissebed kwam vroeger alleen voor in het water, maar in de loop der jaren is het dier zich ook op het land gaan nestelen. Dit kun je zien omdat de pissebedden die op het land leven nog steeds kieuwen hebben aan de onderkant van het lichaam. Omdat kieuwen vochtig moeten blijven, bevindt de pissebed zich het liefst in een vochtige ruimte. Verwerking De pissebed hoort bij de kreeftachtigen. Laat de leerlingen op Google afbeeldingen bij ‘kreeftachtigen” en schrijf van 3 kreeftachtigen de namen op. Laat de leerlingen er een tekening bij maken. Hang de tekeningen op.


7

4.3. Pissebed; nuttig dier! Doel De leerlingen leren dat een pissebed een nuttige rol heeft in het bos. Voorbereiding “Welke dieren leven er in ” klaar maken voor digibord/uitprinten op groot formaat. Introductie Vertoon de foto’s “welke dieren leven er in de foto?” en vraag de kinderen daar om en om in hun tafelgroepje een antwoord op te geven. Instructie activiteit Op de foto’s leven…….(gebruik voorbeelden van de kinderen) want… (noem bij elk dier welk voedsel hij daar kan vinden). Ribbeltje, de pissebed leeft in een vochtige omgeving b.v. in oud rottend hout, natte bladeren of een oude boomstronk. Daar vindt hij ook zijn voedsel. Hij eet dat op. Heel nuttig. Verwerking Zie opdrachtkaart “woning en voedsel”.

5. Afsluiting/reflectie Wat heb ik geleerd? Doel De leerlingen verwoorden wat zij geleerd hebben. Bekijk de leerdoelen die in de klas hangen. Bespreek met de leerlingen of alle leerdoelen gehaald zijn. Loop de verschillende leerdoelen langs en vraag steeds of de kinderen het leerdoel hebben gehaald. Dat betekent dat ze deze stellingen kunnen beantwoorden in de vorm van “hoedje op (waar) / hoedje af (niet waar)”. STELLING

PETJE OP/ PETJE AF

JUISTE ANTWOORD

Pissebedden kunnen klimmen.

Op

Ze klimmen in een dode boom.

Pissebedden kunnen hard bijten.

Af

Ze bijten ons niet.

Een pissebed heeft 6 pootjes.

Af

14

Pissebedden liggen graag te zonnen.

Af

Dan drogen ze uit.

Een pissebed eet wormen.

Af

Ze eten dood blad en hout.

Een pissebed eet dood blad.

Op

Een pissebed heeft goede ogen.

Af

Wel goede voelsprieten.

Een pissebed pist in bed.

Af

Onzin.

Een pissebed heeft een schutkleur.

Op

Grijs of bruin zie je slecht.


8

4.1

Bijlage 1: Lesdoelen We leren » minimaal drie zaken over het uiterlijk van een pissebed

» waar pissebedden wonen » waar pissebedden en andere bodemdiertjes en schimmels goed voor zijn.


9

4.2

Bijlage 2: Pissebed als huisdier

Allergie Pissebedden mogen dan niet de meest voor de hand liggende huisdieren zijn, ze zijn eenvoudig te houden en niet duur in onderhoud, een leuk alternatief als er huisgenoten zijn met een allergie voor harige huisdieren. Margarinekuipje of broodtrommel

Pissebedden kunnen voor niet al te lange tijd gehouden worden in betrekkelijk kleine bakjes, bv. margarinekuipje of broodtrommel, maar voor een langer verblijf is een grotere bak toch aan te bevelen. Aquarium

Een (oud) aquarium is ideaal, pissebedden kunnen niet tegen gladde wanden opklimmen, dus geen risico van ontsnappen, in een beetje aquarium kunnen een groot aantal pissebedden leven. Indeling

Leg een laag compost van circa tien centimeter, zodat de pissebedden kunnen graven, in de bak. Doe er een laagje losse bladeren bovenop, maak het af met wat stukjes hout, schors en stenen. Als er ruimte is mogen er ook nog terracotta potten bij. De inhoud van de bak moet vochtig (maar niet nat) gehouden worden, dit kan eenvoudig met een huishoudplantenspuit. Voedsel

Pissebedden eten allerlei soorten fruit en groente(schillen). Ze lusten graag aardappel, wortel, tomaat, pompoen en paddenstoel. Bestuderen

Het is interessant de diertjes te bestuderen, in het begin zullen ze zich verstoppen, maar langzamerhand gaan ze wennen aan kijkers. Ze kunnen voor langere tijd alleen gelaten worden (geen vakantie oppas nodig), ze blaffen niet en krabben ook niet aan de meubels... Bron: http://www.pissebedden.info/pissebedden_als_huisdier.shtml


10

4.3

Bijlage 3: Liedje


11

4.4

Bijlage 4: Wie lijkt op wie?

Welke lijkt op de kleurplaat?


12

4.5

Bijlage 5:? Schrijf onder elke vakje een paar dieren die daar bij zou horen.

LEEFT IN DE WEI


LEEFT IN DE TUIN

LEEFT IN WATER

LEEFT IN HET BOS

13

4.6

Bijlage 6: Plaatjes


14

4.7

Bijlage 7: Welke dieren leven er?


15

4.8

Bijlage 8: Woning en voedsel Verhaal Ribbeltje woont in dood hout. Dood hout is zacht en vochtig. Je haalt het zo uit elkaar. Je noemt het ook wel ‘vermolmd’. Opdracht Zoek het meest vermolmde hout dat je kunt vinden. Haal het helemaal uit elkaar. Hoe voelt het? Knijp het tussen je handen fijn. Komt er water uit? Wat voor diertjes kun je vinden in het dode hout? Vind je er ook schimmels en paddenstoelen? Wat groeit er nog meer op? Hoe zou het vermolmde hout er over vijf jaar uit zien?


16

Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt Groep 3 en 4

Recommend Documents