Buiten Kijken door Margriet van Kampen

ZNT

Buiten Kijken

door Margriet van Kampen

Foto: Nicole Vervoort

…het niemandsland van de zee…

Op een vroege juliochtend zit ik aan het strand in Walcheren. Ik zit daar op een bultje en ik kijk. De vochtig-blauwe hemel weerspiegelt in de kalme zee. De optrekkende zeenevel onthult langzaam de Oosterschelde-kering en verder weg wordt langzaam de witte streep van het strand van Schouwen zichtbaar. De onthulling van het ‘Grote Monument van Hollands Glorie’, de Deltawerken, vindt in alle stilte plaats.. En ademloos kijkt de leegte toe..

19e jaargang nummer 4

Het strand is leeg. Er is geen hond te zien, laat staan een mens. Afgeschrikt door de chronisch slechte weersvoorspellingen zullen toeristen nu wel uitslapen, ontbijten of in het Zeeuws Museum te Middelburg schilderijen bewonderen van eenzame stranden met oude vissers, of wandtapijten van noeste zeeslagen: ‘Hollands Glorie in bange dagen’. Ik zit aan het strand en kijk. Het is opgaand tij en ik zie de scheiding tussen land en water langzaam mijn richting opschuiven. Op de vloedlijn ruimen kleine beestjes, die niet van water houden, springend als vlooien het veld. Een eenzaam strandlopertje profiteert van deze minuscule volksverhuizing door zich langs de waterlijn te spoeden, pikkend wat hij pakken kan. Zijn pootjes bewegen zó snel dat hij op wieltjes lijkt te gaan, zijn snaveltje beroert in een staccato-tempo het zand. Iets verderop een vlucht jagende visdiefjes. Hun vleugeltjes lichten transparant wit op in het zonlicht. Bij het ontdekken van een prooi storten ze zich als projectielen in het water, hun vleugels strak tegen hun romp aan gevouwen. Ik zie dan her en der fonteintjes zeewater opspuiten, daar waar ze onder water verdwijnen en waaruit weer klapwiekend een rank, wit vogeltje met een zwart petje opvliegt – al of niet met een visje in de snavel. En dan is het weer leeg...

Zwols Natuur Tijdschrift | 3

ZNT Het water heeft nu de eerste zandbultjes voor me bereikt en speelt landjepik. Ik zie de zon nu door de kruintjes van de miniatuurgolfjes heen schijnen, die van bewegend swarovski-kristal lijken te worden. De schaduwen ervan vormen een lichtend patroon op de zandbodem, dat zich ritmisch voortbeweegt. Een visserstrawler vaart langzaam voorbij; de netten aan weerszijden van de zwarte romp uitgezet, en gevolgd door een witte wolk zeemeeuwen. En dan is het weer leeg – het wordt eb. Het terugtrekkende water legt een miniatuur waddenlandschap bloot, met uitwaaierende geultjes waarvan de randen af en toe afbrokkelen. Het steeds sneller terugstromende water boetseert elk moment weer nieuwe landschapjes. De zon is nu al een behoorlijk eind gevorderd. Een eindje verderop verschijnt er iets uit

het water, wat op een donkere glanzende voetbal lijkt. Het lijkt zich zelfstandig voort te bewegen, want het dobbert niet met de golven mee. Dan draait het zich om en kijkt met grote, onschuldige, donkere ogen naar me. Een zeehond, hij kijkt naar me en ik kijk naar hem – en tussen ons het niemandsland van de zee. Dan heft hij langzaam zijn snuit op. Zijn kop kantelt achterover, alsof het dier gaat zonnebaden – gedragen door de zee. Zo van opzij gezien lijkt zijn kop sprekend op die van een hond. Na enige tijd verdwijnt hij langzaam en spoorloos onder water. Het is nu niet langer leeg meer aan het strand. Vanuit de duinopgangen dalen mensen af. Blote lijven, gekroond met brede zonnehoeden en felgekleurde petten. Soms gewapend met tentstokken of beladen met volle strandtassen of karretjes achter zich aan zeulend. Het is middag geworden en tijd om op te stappen. Terugfietsen naar mijn vrienden, waar ik logeer, en die er nu voor gekozen hebben om lekker in de tuin te werken. “Hallo Margriet, heb je een goede strandwandeling gemaakt?”. “Nee”. “Heb je dan soms vogels gespot?”. “Ook niet” “Wat heb je dan gedaan?”. “Niets, helemaal niets!” Margriet van Kampen

Ook in 2013 weer naar Schiermonnikoog We gaan ook in het voorjaar van 2013 een weekend organiseren naar één van de Waddeneilanden en dat wordt weer Schiermonnikoog. Er is voor elk wat wils. In excursieverband of individueel gaan we op het eiland op zoek naar vogels, planten, insecten en waterleven. Ook deze keer wordt de kampeerboerderij: De Binnendijken onze thuisbasis. We gaan evenwel de grote groepsaccommodatie: de Fjord huren. Zo hebben we wat meer ruimte tot onze beschikking. Deze accommodatie bestaat uit recreatie/eetzaal met aparte keuken, 3 slaapzalen en 2 toiletruimtes met douches en toiletten. Het weekend wordt gehouden van vrijdag 24 t/m zondag 26 mei 2013. De prijs is weer € 75. Hiervoor krijg je: 2 overnachtingen, het hele weekend een fiets met versnellingen, 2 warme maaltijden, 2x ontbijt en 2 lunchpakketten. Ook zorgen we weer voor o.a. de nodige koffie en thee. Mocht je een elektrische fiets willen huren, dan moet je het verschil in prijs zelf betalen. De kosten van vervoer van en naar de boot, het parkeergeld bij Lauwersoog en de overtocht met de boot zijn voor eigen rekening. Wil je meer weten? Bel of mail gerust. Ga je mee, laat het ons dan weten. Met vriendelijke groeten, Cor Kauw; 038 4653592; [email protected] Sybout Jaasma; 038 4537573; [email protected]

4 | Zwols Natuur Tijdschrift


ZNT

Redactioneel

Inhoudsopgave Buiten Kijken door Margriet van Kampen

"Het leven van een redactielid gaat niet altijd over rozen" Voor u ligt al weer het laatste ZNT nummer van dit jaar. Gelijk denk ik na over de vraag of er wel een nieuw nummer zal komen na deze. Dat vind ik een gekke vraag, want ik ben van mening dat de continuiteit van zo'n ver ontwikkeld tijdschrift, niet zomaar weg mag vallen. Ik vind dat jammer. Wat ik ook jammer vind is dat de twee belangrijkste pijlers van het ZNT in de toekomst zullen wegvallen: Anja en NIcole hebben aangegeven dat ze er mee willen ophouden. Als een van de weinig overgebleven redactieleden voel ik nu wel heel sterk de doornen in mijn vlees. Lig ik op een bed met rozen, of... Help?! Jeroen Mulder

3-4

Ook in 2013 weer naar Schiermonnikoog

4

Redactioneel

5

Natuur in en om het huis door Greet Meima

6

Noordse winterjuffer weer op Westerveld door Gerrit Reitsma

7

Knotwilgen door Wim van Bruggen

8-9

Tekening van Willemien

10

Programma KNNV Zwolle winter en voorjaar

11

Goed Bekeken door Gerard Beersma

12

Van de KNNV bestuurstafel

13

Ik ga wat anders doen door Nicole Vervoort

13

Libellen en ander insecten in het Bargerveen door Leo Winter

14

Excursie Bargerveen door Rutger Bremer

15

Lente in de lucht

16

Van de IVN excursiewerkgroep

16

Aanmeldingsformuier Vogelzangcursus 2013

17

Cursus Tekenen met pen en inkt

17

Van de IVN bestuurstafel

18-19

3 Vacatures bestuur IVN

20-21

Bijzondere waarnemingen in Zwolle e.o.

22

Groendoeners door Femmy Mulder

23

Scharrelkids door Carin van de Ploeg

24-25

Actuele ZNT ontwikkelingen

25

Drijfveren door Bernadet van der Veen


26-27

Groen Dichterbij, een nieuw project

28

Aankondiging Algemene Ledenvergadering IVN en KNNV

28

Oplossing vorige fotovraag door Albert Versteegde

29

De fotovraag

30


ZNT

Natuur in en om het huis Toen aan mij gevraagd werd om voor deze rubriek een stukje te schrijven, wist men dat ik op een flat woon, maar dat ik wel een nutstuintje heb. Daar zal ik dan maar wat over vertellen. Men heeft het tegenwoordig veel over stadstuinieren. De gemeente Zwolle is daar al in 1985 mee begonnen. De Biologische Tuinvereniging heeft toen het initiatief genomen om overal in de bebouwde kom biologische nutstuinen op te richten. Elk complex heeft een eigen bestuur. Het complex waarin ik tuinier, ligt aan het Andantepad, dat door een van de groenstroken in Holtenbroek loopt. De algemene doelstelling is: samen gezellig biologisch tuinieren en een contact opbouwen met de buurt. Met een stel buurtbewoners hebben we gaas gespannen en een heg geplant. De palen voor het gaas zijn door de gemeente in de grond geslagen. Gaas en struiken hebben we gekregen. Ook werd er een pomp geslagen. Daarna kon het tuinieren beginnen. Een tuin in Holtenbroek betekent ook dat het een internationale tuin wordt. Er tuinieren mensen uit diverse landen. In de loop der jaren zijn de volgende mensen lid geweest: Chinezen, Indonesiers, Marokkanen, Berbers, Turken, Bosniërs, Molukkers en natuurlijk ook Nederlanders. Door de verscheidenheid aan landen van oorsprong worden er ook verschillende gewassen verbouwd. De Nederlanders hebben vaak een hoekje met bloemen, wat de buitenlanders vaak jammer van de grond vinden. De buitenlanders verbouwen vaak hun eigen speciale kruiden, zoals munt, platte peterselie en koriander. Soms worden ook de delen van de plant anders gegeten. Van de rode bietjes eet de een het loof, terwijl de Nederlanders de knol eten. Door de taalbarrière is het soms moeilijk uit te leggen wat biologisch tuinieren inhoudt. Vaak neem ik verpakkingen mee om uit leggen wat wel en wat niet kan. Het is natuurlijk ook leuk om van elkaar te leren. Zo bood een van de Marokkanen me munt aan. Ik zei: "die heb ik zelf in mijn tuin"


door Greet Meima waarop ik te horen kreeg dat het niet de juiste was. "Die van u is buikpijnmunt" en niet geschikt voor thee. Uitnodigingen en brieven kunnen de meeste buitenlanders niet lezen. Toch wil ik als secretaris niemand overslaan. Als de brieven verstuurd zijn word ik dan ook regelmatig aangesproken als ik op de tuin ben en wordt er gevraagd wat er in de betreffende brief staat. Vergaderen vindt meestal op de tuin plaats. Veel van de moslims mogen niet in dezelfde ruimte met vrouwen zitten en komen niet als we ergens in een zaaltje of huiskamer vergaderen. Op de tuin kennelijk wel! De tuin is ook een echt ontmoetingspunt van de heren uit het mediterrane gebied. In de zomer komen ook familieleden of kennissen van hen langs om te kletsen. Er wordt dan iets gewerkt, maar meer gekletst. Ook wordt er veel water gepompt. Zij vinden het maar raar dat de Nederlanders maar een of twee keer per week water geven, als dat nodig is. Zij doen dat liever twee keer per dag! Ook de Nederlanders kletsen wat af. Niet alleen tuiniers, maar ook mensen die in de groenstrook wandelen of hun hond uitlaten. In het kader van Zwolle Groenstad wordt 'onze' tuin vaak bezocht. Het bestuur van ons complex bestaat uit een Marokkaan, een Turk en een Nederlander. Dat laatste is wel handig voor overleg met leveranciers en officiële instanties.

Rode biet

Foto: Nicole Vervoort


ZNT

Noordse winterjuffer weer op Westerveld Tekst en foto's Gerrit Reitsma Op weg naar het Westerveldse Bos zie ik een stel ooievaars dat op weg is naar de Dijklanden om hun dagelijkse kostje bij elkaar te scharrelen. Omdat het land net bewerkt is, zal dit weinig problemen geven, want hun prooidieren zijn hun normale dekking grotendeels kwijt.Ook zie ik een bijna witte buizerd, die het zoals gewoonlijk aan de stok heeft met een paartje zwarte kraaien. Op de prachtige bloemenweide aangekomen ga ik op zoek naar de bandheidelibel, die ik hier regelmatig waarneem. Op het pitrus dat alom vertegenwoordigd is op de bloemenweide zie ik een sabelsprinkhaan, die zich voor mij probeert te verbergen. Het gaat om een mannetje want de legschede ontbreekt. Ik maak enkele foto’s van de sprinkhaan. In mijn ooghoeken zie ik ook iets bewegen en als ik beter kijk, blijkt dat er een Noordse winterjuffer naast mij in een verdroogde ratelaar is geland. Wat een sensatie! Deze soort staat op de Rode Lijst en wordt in het Westerveldse bos maar zelden gezien. De Noordse winterjuffer beweegt zich langzaam naar het onderste gedeelte van de vegetatie en daardoor wordt het fotograferen niet makkelijker. Ik ben daarom ook niet tevreden met het resultaat en wil iets anders proberen. Zover komt het echter niet, want ik krijg bezoek van een enthousiaste hond van de uitlaatservice, die regelmatig in het Westerveldse Bos aanwezig is. Normaal maak ik wel eens een praatje met de begeleider, maar dat kan ik nu door de gemiste kans op mooie opnamen van deze zeldzame juffer niet opbrengen. In tegendeel. Gelukkig heb ik de dagen daarna de Noordse winterjuffer nog een paar keer gespot, dus het Westerveldse bos blijft het bezoeken waard.


Noordse winterjuffer

Noordse winterjuffer


ZNT

Knotwilgen:

niet meer weg te denken uit ons polder- en rivierenlandschap

door Wim van Bruggen Nu het knotseizoen weer in zicht is, lijkt het mij de moeite waard iets te schrijven over de grote waarde van deze bomen, die reeds eeuwenlang karakteristiek zijn voor verschillende landschappen, met name voor ons rivier- en polderlandschap. Vaak staan ze in rijen langs dijken, sloten en wegen of in rijen loodrecht daarop langs perceelafscheidingen. Op plaatsen, waar ze ten gevolge van cultuurtechnische werken uit het landschap zijn verdwenen, is het kaal en onaantrekkelijk geworden en de diversiteit van het natuurleven is er sterk op achteruit gegaan. Knotwilgen zijn levensgemeenschappen op zich. Op één boom kun je meer dan honderd verschillende planten en dieren aantreffen. Vanwege de rijkdom aan planten en dieren en hun invloed op het klimaat door breking van wind en beschutting bij regen en zon, oefenen de knotwilgen een sterke invloed op hun omgeving uit. Hoe ontstaat zo’n knotwilg ? Het bestaan van knotwilgen hebben we te danken aan menselijk ingrijpen. Wil je een knotwilg in het land hebben, dan zoek je een gezonde wilg uit, je snijdt er in de periode dat er geen bladeren aan de boom hangen een tak af van een meter of twee en steekt hem rechtstandig, het liefst op een vochtige plek langs de sloot een halve meter diep in de grond. Wortels ontstaan vanzelf. Na twee jaar is de wilg zover uitgegroeid dat je hem twee à drie meter boven de grond kunt afzagen. Vanuit het zaagvlak maakt de wilg binnen een jaar nieuwe loten. Snoeien van oude takken bevordert de groei van nieuwe takken. Wanneer je éénmaal in de drie à vijf jaar de jonge takken regelmatig blijft snoeien en dat een paar generaties lang volhoudt, ontstaan er prachtige knotwilgen. Zo’n boom wordt


steeds voller en knoestiger en er ontstaan gaten en holten, waarin allerlei zaden, sporen en zand, aangevoerd door de wind, blijven liggen en vogels gaan nestelen. Vooral het steenuiltje, een echte holtebroeder profiteert hiervan. Verder is het een uitstekend onderkomen voor muizen en vleermuizen. Het binnenste hout, het kernhout, rot weg, maar doordat spinthout, bast en schors onaangetast blijven, lijdt de knotwilg er nauwelijks onder. Op deze wijze kan een knotwilg honderd à honderdvijftig jaar oud worden, wanner hij tenminste toevertrouwd is aan de zorg van de mens. Knotwilgen vroeger en nu Hoe komt het toch dat knotwilgen behalve ten gevolge van natuurtechnische ingrepen uit het landschap dreigen te verdwijnen? Knotwilgen werden vroeger niet geplant omdat men ze mooi vond, maar omdat men twijgen en takken nodig had voor velerlei doeleinden. Op middeleeuwse schilderijen staan reeds knotwilgen afgebeeld, doch vermoedelijk is de knotwilg al veel ouder. Uit de Romeinse tijd zijn er veel overblijfselen van gebruiksvoorwerpen, gemaakt van wilgentenen, gevonden. Vooral boeren hadden veel twijgen en buigzame takken, het zogenaamde geriefhout, nodig. Van de dunne twijgen werden manden en fuiken gemaakt of stoelen gevlochten. Moderne materialen als plastic en formica waren er nog niet, terwijl ijzer erg schaars was. Langere en zwaardere takken werden gebruikt voor hekken. In middeleeuwse vakwerkhuizen, die je op verschillende plekken o.a. in Zuid-Limburg kunt zien, vormen zware balken het geraamte van de muren. In de openingen van dit geraamte werd vlechtwerk van wilgentenen aangebracht en de openingen daartussen werden dichtgesmeerd met leem en mest. Pas toen de baksteen in gebruik kwam, vond deze manier van bouwen steeds minder toepassing. Reeds honderden jaren kennen dijkenbouwers het gebruik van wilgentenen, die als grote vlotten naar de plaats van bestemming werden gesleept, vervolgens met stenen werden verzwaard teneinde ze naar de bodem te laten zinken ter versterking van de dijk. Ook bij de bouw van de Afsluitdijk is nog gebruik gemaakt van bovengenoemde zinkstukken, al moet gezegd worden dat materialen bestemd voor deze zinkstukken afkomstig zijn uit de grienden, dat zijn velden beplant met wilgenbomen, die vlak boven de grond werden gekapt. Dit gebeurde elk jaar, soms om de drie of vijf jaar afhankelijk van het doel waarvoor ze bestemd waren. Het blijkt dat knotwilgen ook nu nog van grote waarde zijn, daar ze een rijk planten- en dierenleven herbergen en het land-


ZNT schap verrijken. Worden ze niet op tijd geknot, dan worden ze vroeg of laat geveld door de wind. Willen we de knotwilg redden dan moet deze regelmatig geknot worden; werk dat vroeger in economisch opzicht bittere noodzaak was; nu niet meer. Zinksukken worden gemaakt van beton, gebouwen van steen of beton en voor het maken van manden, fuiken en stoelen staan ons kunststoffen en metalen ter beschikking.

Knotwilgen, hol en knoestig: plaats voor zo'n honderd planten- en dierensoorten.

Foto: Wikipedia

Programma KNNV Zwolle winter en voorjaar 2012 Op zondag 13 januari 2013 organiseren we een 'Nieuwjaarsfietstocht' tussen Zwolle - Hoonhorst - de Horte voor alle KNNV leden en hun familie. Vrienden zijn ook welkom. Opgave mag, maar hoeft niet ([email protected]). Na afloop is er soep. Verzamelen om 10.00 u. op het parkeerterrein bij restaurant van der Valk, Kranenburgweg, Zwolle. Tot ca. 14.00 u. Voor catering wordt gezorgd. Excursieleider: Wim van Bruggen. Per mail en op de website volgt nog informatie over de plaats waar de soep te vinden zal zijn..Even bellen vanaf 7 januari kan ook: Anja Bosman - de Haan, tel. 038 4654735.



ZNT

© illustratie: Willemien van Ittersum 2012



ZNT

Programma KNNV Zwolle winter en voorjaar 2012 --wijzigingen voorbehouden-Voor meer en actuele informatie kunt u onze website raadplegen: www.knnv.nl/zwolle of bel met Anja Bosman - de Haan, tel 038 - 4654735. Lezingen Alle belangstellenden zijn welkom. De lezingen worden gehouden in de Kruidwisch, Doepark Nooterhof, Goertjesweg 5, Zwolle. Aanvang: 20.00 u. (tenzij anders vermeld) tot ca. 22.00 u. Koffie/thee: E 0,50 per consumptie. donderdag 13 december: Jaap de Vlas, Lezing 'Waddenzee' De lezing wordt geïllustreerd met beelden die Jaap de Vlas heeft verzameld tijdens de 30 jaar dat hij als Waddenbioloog was verbonden aan het ministerie van LNV en Rijkswaterstaat. De lezing geeft een overzicht van het beheer van de Waddenzee, soms met kritische kanttekeningen. Aan de orde komen: De belangrijkste processen die de Waddenzee gevormd hebben en nog steeds vormen Het effect van de aanleg van stuifdijken op de Waddeneilanden De effecten van beweiding van kwelders De toestand van het zeegras en de kans op nieuwe zeegrasvelden De komst van exoten zoals de Japanse oester Ontwikkelingen in de schelpdiervisserij Het beheer van kwelders en de uitpoldering van zomerpolders De in- en uittrek van vissen De doelstellingen voor de natuur zoals vastgesteld door het ministerie van LNV (Nu: EL en I) Tenslotte worden er mogelijkheden aangeduid voor het beheer in de toekomst. Dat wil zeggen: de komende tientallen jaren, want daarna kan zeespiegelstijging zorgen voor verdrinking van de Waddenzee....


dinsdag 8 januari 2013: Rosalie Mertens (Natuurmonumenten), Lezing over planten van de Wieden. Organisatie: Plantenwerkgroep KNNV Zwolle. donderdag 31 januari 2013 : Arthur de Bruin (RAVON), Lezing 'IJsseldelta en de grote modderkruiper, fossiel uit een dynamisch deltagebied en fotopresentatie van het leven onder water. woensdag 6 februari 2013: Jeroen Bredenbeek (boswachter bij Staatsbosbeheer), Lezing over planten van de Weerribben. Organisatie: Plantenwerkgroep KNNV Zwolle maandag 11 februari 2013: Erwin van Maanen (Zoogdiervereniging), Lezing 'Kleine marterachtigen: wezel, bunzing, hermelijn'. woensdag 6 maart 2013: Rudi Zielman, Lezing over mossen. Organisatie: Plantenwerkgroep KNNV Zwolle woensdag 3 april 2013: Piet Bremer, Lezing 'De spannende levenswandel van planten in de natuur', naar aanleiding van zijn pas verschenen boek 'Planten tellen'. Organisatie: Plantenwerkgroep KNNV Zwolle. Vogelwerkgroep Op 15 december 2012 is er een excursie naar het Lauwersmeer. Vertrek om 8.30 u., terugkomst ca. 16.30 u. Excursieleider: Erwin de Visser, tel. 06-23207002. Verzamelpunt: carpoolplek bij de Berkumerbrug, bij afslag 21 van de A 28. In verband met carpoolen is opgave vooraf noodzakelijk, bij Erwin de Visser, e-mail: [email protected], uiterlijk daags tevoren om 20.00 u. Graag vermelden of u wilt meerijden of chauffeur wilt/kunt zijn. Kosten meerijden E 14,-.

Meer activiteiten van de Vogelwerkgroep, de Paddenstoelenwerkgroep en de andere werkgroepen zijn bij het ter perse gaan van dit ZNT nog niet bekend.


ZNT

Goed Bekeken

tekst en fotografie ©Gerard Beersma

Het is ongebruikelijk om ’s morgens tegen 8 uur buiten je buurman tegen te komen, die er dan rond die tijd zijn goudwesp uitlaat. Maar als ze wat groter en volgzamer geweest zouden zijn, hadden veel goudwespen zeker hun spannende leven moeten inwisselen tegen een bakje met plooivleugelwespenpaté, en mochten ze 3x daags aangelijnd (want binnen de bebouwde kom) een vaste route vliegen. Verwende exemplaren hadden bovendien in de tuin een plastic boomstam, zodat hun pootjes niet vies zouden worden en waarop ze zich in de zon in al hun kleurenpracht aan hun baasje en zijn visite konden tonen. Het waren mogelijk geen geschikte huisdieren, maar dat ze mooier, interessanter en minder lawaaiig zouden zijn dan de gemiddelde Jack Russell moge toch duidelijk zijn. In werkelijkheid is een goudwesp misschien een halve cm. groot. Maar zijn blauw is zó knalblauw en het rood van het achterlijf zó oogverblindend rood dat je een ontmoeting toch niet gauw vergeet. Als een grotere wespensoort eieren gaat leggen is de goudwesp er als de kippen bij en legt haar ei er naast. Het is dus een koekoekswespje: haar larve vreet de andere larve levend op, en verpopt zich daarna. Een poosje later wordt er weer zo’n juweeltje geboren. Fantastisch mooi, heel erg boeiend, en ook een beetje gruwelijk.



ZNT

Van de KNNV bestuurstafel Het koudere seizoen is inmiddels aangebroken en de dagen worden weer aardig korter. De vakanties zijn voor velen voorbij. Dus het is weer tijd om aan KNNV activiteiten deel te nemen. De activiteitencommissie is alweer van alles aan het uitbroeden en ook de werkgroepen laten zich niet onbetuigd. Deze mensen kunnen dat alleen volhouden als ook andere leden af en toe een handje willen helpen, bijvoorbeeld bij het koffiezetten op lezingenavonden, bij het assisteren in kraampjes enz. Het is niet de eerste keer dat dit gevraagd wordt, maar de respons houdt niet over. Ook als je maar twee keer in het jaar iets kan doen, omdat je het verder te druk hebt, zijn we daar al blij mee. Schroom niet en meld je aan als oproepkracht. Na jaren van inventariseren door al onze werkgroepen en na intensief redigeren van al het materiaal is nu toch eindelijk een fraai inventarisatierapport van de Helmhorst klaar. Een prestatie van de KNNV en welkome bijdrage aan de kennis en het behoud van de natuur in Zwolle. Het rapport zal worden verspreid aan alle belanghebbenden die iets met het gebied te maken hebben, of er iets voor kunnen doen. Daarover meer in het volgende ZNT. Bij deze bedankt het bestuur alvast iedereen die hieraan heeft meegewerkt. Hopelijk kunnen we nog eens zo’n interessant project met ons allen op poten zetten. De Natuurbeschermingscommissie heeft inmiddels aanzienlijke versterking gekregen, zodat de natuur rondom Zwolle nog beter in het vizier gehouden kan worden en nog meer opmerkingen en adviezen richting overheden kunnen uitgaan. De inventarisatie van de Vreugderijkerwaard voor eigenaar Natuurmonumenten heeft zijn eerste seizoen erop zitten. Met name veel vogelaars hebben eraan deelgenomen. Wij hopen dat dit net zo’n goed en breed vervolg zal hebben als het Helmhorstproject. Zeer binnenkort gaat de schop de grond in voor de tweede nevengeul bij Westenholte, die aanzienlijke veranderingen teweeg zal brengen. Wij zijn voornemens om dit als KNNV op de voet te volgen en de leden daarvan ook deelgenoot te maken. De IJssel is op dit moment een hotspot m.b.t. ruimte voor de rivier, ook bij Deventer. Ruimte voor de rivier betekent impliciet ook ruimte voor de natuur. Voor de Vecht geldt dat eveneens. De planten- en paddenstoelenwerkgroepen inventariseren nu al de nieuwe natuur bij den Doorn op ontwikkelingen. Wij zijn wel bevoorrecht in deze omgeving. Namens het bestuur, Betty van Leeuwen

Ik ga wat anders doen! Na heel wat jaren deelgenomen te hebben aan de ZNT redactie, waarvan de laatste 5 jaar de vormgeving, wil ik wat anders gaan doen. Ik heb het werk met veel plezier gedaan en er veel van geleerd. Ik werk nog mee aan het eerst nummer van 2013, daarna stop ik. Ik wil iedereen met wie ik afgelopen jaren heb gewerkt om al die ZNT's te vullen heel hartelijk bedanken voor de prettige samenwerking! Met vriendelijke groet, Nicole Vervoort



ZNT

Libellen en andere insecten in het Bargerveen tekst en foto's Leo Winter

2 juni 2012 Het weer was eigenlijk matig, fris en winderig. De temperatuur kwam niet hoger dan misschien 16 tot 20 graden. We begonnen met een kop koffie vlak bij de parkeerplaats, met uitzicht op een blauwborst. Leuk natuurlijk, maar vlakbij lag een grote plas. Wellicht konden we daar een paar libellen aantreffen. We vonden al gauw een enkele Noordse witsnuitlibel, een viervlek en een paar watersnuffels. Na dit voorzichtige begin trokken we het gebied in. Langzamerhand liep de temperatuur op. De libellen werden actiever en actiever. Opvallend waren soorten die thuishoren in dit gebied van heide en hoogveenplassen: Noordse witsnuitlibel, koraaljuffer, watersnuffel en maanwaterjuffer. Verder troffen we aan: gewone oeverlibel, vuurjuffer en lantaarntje. Het aantal soorten viel dus wat tegen, maar de aantallen…


Noordse witsnuitlibellen, viervlekken en watersnuffels voerden de boventoon. Miljoenen, miljoenen. Dus eigenlijk ontelbaar. Wat een bof voor de boomvalken. Ze wisten regelmatig een libel te vangen. Maar ook de libellen zelf lieten zich niet onbetuigd. We zagen een viervlek die een koraaljuffer verschalkte en even later een viervlek die een watersnuffel pakte. Die watersnuffels hadden het maar moeilijk. Ook een spin ving er een in zijn web. Het aantal maanwaterjuffers viel moeilijk te schatten. Tussen de watersnuffels vielen ze nauwelijks op. Het was eigenlijk toeval dat we er eentje vingen. Ook hebben we geprobeerd een aantal zweefvliegen op naam te brengen. Omdat dit nogal wat tijd kost en we nog een behoorlijk stuk af te leggen hadden, bleef het aantal soorten wat mager. We vingen een gele halvemaanzweefvlieg, een hommel-bijvlieg, een slank platvoetje, een snuitwaterzwever en een gewone pendelvlieg. Wat een geweldige traditie is hier geboren. Ruben en ik van de Insectenwerkgroep hebben genoten. Volgend jaar graag weer. Alleen een ding: libelles zijn weekbladen en libellen zijn uh… gewoon libellen.


ZNT

Excursie Bargerveen

door Rutger Bremer

Een verslag van de excursie op 2 juni 2012 van de Vogelwerkgroep en de Insectenwerkgroep/ Werkgroep Hydrobiologie van de KNNV Zwolle.. Het was eigenlijk al gelijk raak. We waren amper met een groep van negen mensen de parkeerplaats van het prachtige natuurgebied Bargerveen afgelopen en de eerste blauwborst werd al in de bosjes gezien. Een goed begin voor een natuurwandeling. Op dezelfde plek aan de andere kant van het wandelpad keken we uit over een grote waterplas, waar ik door de telescoop futen en oeverzwaluwen bezig met het in- en uitvliegen van de nestholten, die zij hadden uitgegraven in de steile zanderige wand, kon waarnemen. Wij vervolgden onze wandeling en kwamen bij de grote vogelkijkhut terecht. Daar waren de oeverzwaluwen ook goed te zien samen met kokmeeuwen die overal op het water aan het nestelen waren. Onderweg kwamen wij nog een ander menselijk bouwwerk tegen; een oud boerderijtje dat geschikt was gemaakt als verblijfplaats voor dieren. Na het middageten moesten wij met zijn allen de pas er een beetje in zetten, omdat er zoveel te zien en te horen was, dat wij niet erg op konden schieten. Niet alleen keken wij naar vogels, maar er waren ook twee deelnemers aanwezig bij de groep, Leo en Ruben van de Hydrobiologie werkgroep, die deskundig zijn op het gebied van insecten en die alles kunnen vertellen over o.a. libellen en zweefvliegen. Een wat het mij betreft zeer welkome en geslaagde aanvulling op en combinatie van de gebruikelijke vogelexcursie. Voor hen is het gebied


Foto: Leo Winter eveneens volop de moeite waard en zij zullen in een afzonderlijk stuk hiervan verslag doen. Op een gegeven moment kwamen de twee interessegebieden prachtig samen in een jagende boomvalk die een libelle als prooi greep en deze smakelijk in de vlucht oppeuzelde. Vogels die zijn gezien en gehoord: geelgorzen, zingende dodaars, blauwborsten, roodborst, boomvalken, vrouwtje blauwe kiekendief, vrouwtje bruine kiekendief, boerenzwaluwen, oeverzwaluwen, buizerds, bosrietzanger, sprinkhaanzanger, spotvogel, veldleeuwerik, boompiepers, zanglijster, wilde eenden, slobeenden, wintertalingen, kuifeenden, kieviten, gekraagde roodstaart, wulp, roodborsttapuiten, groenpootruiter en last but not least geoorde futen. De laatste een soort die nog niet door alle deelnemers eerder werd gezien. Verder is er vervelling van een slang gevonden en is er een adder gezien die door deelnemer Bram als eerste werd opgemerkt. Als laatste vogel werd een blauwborst waargenomen, zodat deze mooie soort het begin en het eind van de wandeling markeerde. Alles bij elkaar een geslaagde excursie met mooi en niet te warm weer die uiteindelijk ondanks alle boeiende vogels en insecten en het prachtige landschap, maar met een half uurtje uitloop werd afgesloten.


ZNT

Lente in de lucht

Begin maart starten de jaarlijkse vogelzangcursussen van het IVN Zwolle weer in het Engelse Werk. De broedende reigers boven je hoofd, roepende boomklevers, kiepende grote bonte spechten en de watervalletjes van de roodborsten. De natuur ontwaakt en dat is een prachtige tijd voor de gidsen en deelnemers aan de vogelzangcursus. Twaalf weken lang gaan we er iedere week met een vaste groep van ongeveer 12 mensen en twee gidsen op uit om ongeveer anderhalf uur heerlijk buiten te luisteren naar de vogels. In het begin zijn dat de vogels die hier het hele jaar verblijven, zoals mezen en vinken. Naarmate het voorjaar vordert, komen daar elke week nieuwe vogels, zoals zwartkoppen en nachtegalen uit de overwinteringgebieden bij. Daarnaast wijzen deelnemers en gidsen elkaar op leuke weetjes, waarnemingen en vogelgebieden dichtbij huis. Je hoeft geen deskundige te zijn om mee te doen. De cursus wordt op drie niveaus aangeboden zowel op de maandag als op de zaterdagochtend. Heel belangrijk is dat we samen leren en genieten van de vogels in en om Zwolle. Voor leden van IVN en KNNV kost deelname aan de vogelzangcursus 25 euro, voor niet-leden 35 euro. Voor meer informatie en aanmelding kijk op www.invzwolle.nl. De data voor de cursussen zijn: Zaterdag 9 maart tot en met de eindexcursie op zaterdag 25 mei (voor beginners / iets gevorderden en gevorderden). Maandag 11 maart tot en met de eindexcursie op maandag 27 mei (voor beginners / iets gevorderden en gevorderden).

Van de IVN-excursiewerkgroep Hulp gevraagd: Door het jaar heen zorgt de werkgroep Excursies voor PR naar diverse media. Ook zorgen wij voor de natuurgidsvergadering, de nieuwjaarswandeling voor natuurgidsen en de excursiefolder, die gemaakt en verspreid moet worden. We zoeken iemand die ons hierbij wil komen helpen en maximaal 10 x per jaar, persberichten wil verzamelen en doorsturen. Verdere informatie: mail IVNexcursies@ ivnzwolle.nl of bel met Heike Tack (038-3375757)of Ine Reinders (038-4657590).



ZNT

Aanmeldingsformulier vogelzangcursus 2013 IVN afd. Zwolle Voornaam:..................................................M/V

Ik loop voor het ..............

Achternaam:....................................................

NB. U kunt het cursusgeld voldoen voorafgaand aan de cursus door het bedrag over te maken op rekeningnummer 124197 ten name van IVN Ver. voor Natuur- en Milieu educatie in Zwolle, onder vermelding van Cursusgeld Vogelzangcursus 2013

Straat:............................................................. Postcode:......................................................... Woonplaats:.....................................................

seizoen mee

Cursusgeld vogelzang 2013 voor leden en donateurs IVN en KNNV €25 voor niet-leden €35

Telefoon:.......................................................... E-mail:.............................................................

Inschrijving gebeurt op volgorde van binnenkomst. Mocht de cursus onverhoopt vol zitten dan krijgt u gegarandeerd uw geld retour.

Leeftijd (alleen van toepassing op kinderen) ......... Ik loop mee op: * maandagmorgen / zaterdagmorgen

Dit formulier invullen, uitknippen en opsturen naar: IVN Zwolle en omstreken, p/a Martje Dijks, Koolzaadweg 8, 8042 HZ Zwolle

Ik heb: geen / weinig / redelijk / veel * ervaring met het herkennen van vogelzang

* doorhalen wat niet van toepassing is

Cursus Tekenen met Pen en Inkt Geniet je van een mooie pentekening en zou je zelf ook willen tekenen? Dat kan. In januari 2013 start Willemien van Ittersum een basiscursus tekenen met pen en inkt in zeven lessen. Je leert de techniek van het pentekenen, het materiaalgebruik, tekenen naar de levende natuur en vanaf foto's. Als eindwerkstuk wordt een complete pentekening gemaakt. Het plezier in het tekenen staat voorop.

Data: 8, 15, 22 en 29 januari en 5, 12, en 19 februari 2013. Tijd: 19.30 - 22.00 uur. Locatie: Het Palet, Stilobadstraat 9, Zwolle. Kosten: E17,50 per les, inclusief koffie/thee/koek. Info en opgave: Willemien van Ittersum; 06 - 12 79 15 88 [email protected]


© illustratie: Willemien van Ittersum

Iedere deelnemer krijgt individuele begeleiding van de bevoegde docent. Willemien is al jaren actief als tekenaar en schilder. Haar thema's zijn met name, de natuur, details van planten en portret van zowel mens als dier.


ZNT

Van de IVN bestuurstafel beleef de natuur ! We zijn al bijna weer aan het einde van het jaar als u dit ZNT in de brievenbus hoort vallen. De zomer voorbij en de mooie herfstkleuren volop aanwezig. De natuur maakt zich al weer op voor de winter, terwijl wij nog graag even “nazomeren”. Het IVN bezint zich al weer op het excursieprogramma van 2013, terwijl het cursus- en excursieprogramma van dit jaar met veel plezier en succesvol is afgerond. Het liep storm voor de nieuwe Bomencursus en ook de Paddenstoelencursus mocht zich weer verheugen in meer dan voldoende aanmeldingen. De werkgroep Gezinsexcursies speelde in op het herfstthema Paddenstoelen met het evenement “Champignon en Co” en de vele herfstexcursies werden goed bezocht. De Milieuraad heeft een educatieve natuur-ontdektocht uitgezet in Doepark Nooterhof. Deze ontdektocht met “Belle de Bij” blijkt een enorm succes. In de afgelopen zomer hebben honderden kinderen met hun ouders een tasje met de tocht en bijbehorende materialen bij de Kruidwisch opgehaald en genoten van wat er allemaal te zien en te ontdekken valt in het Doepark. We zijn er trots op dat het IVN in de persoon van Annet van der Wal deze mooie natuurtocht samen de Milieuraad heeft ontwikkeld. PR EN COMMUNICATIE : In ontwikkeling Het bestuur heeft de ledenlijst geactualiseerd met het opvragen van zoveel mogelijk e-mailadressen. Leden en donateurs reageerden daar heel positief op. We merken dat actueel nieuws het beste met een Nieuwsbrief wordt gecommuniceerd en zullen daar meer aandacht aan gaan besteden. Het aansluiten op de Landelijke Website heeft langer geduurd dan gedacht, vanwege problemen met de site. Webmaster Jeroen Nijhuis en webredacteur Manon Nijhuis hopen eind dit jaar de nieuwe website in de lucht te hebben. Een werkgroepje buigt zich over herkenbaarheid van de IVN vrijwilligers en komt met een voorstel voor nieuwe kleding. Kleding is duur, maar geeft ook een professionele uitstraling. We hopen met het plan van de werkgroep een bedrijf te vinden, dat het IVN wil sponsoren. OPSLAGRUIMTE: Gelukt Het zoeken naar en overleg over opslagruimte is eindelijk gelukt. Wat zijn we daar blij mee! We hebben, mede dankzij Hans de Jong van Landstede, de zolder boven de Kruidwisch toegewezen gekregen en delen deze met de KNNV en de Milieuraad. Fenna Westers en Annet van der Wal hebben voor het IVN een enorme klus geklaard. De zolder is opgeruimd, de kasten staan op hun plek en zijn ingedeeld en herkenbaar aan het IVN logo. De kasten zijn beschikbaar voor de kratten met materialen voor gezinsexcursies, evenementen etc. en voor het archief. En eindelijk hebben we nu ook plek voor de (opvouwbare) fietskar. Daar is nog wel het een en ander aan vooraf gegaan. Er moest heel wat rommel van de



ZNT

beleef de natuur ! zolder naar beneden, de zolder moest worden schoongemaakt en de kasten moesten naar boven getild. Gelukkig hebben Fenna en Annet daarbij hulp gekregen van Willem Evertse en Hans de Jong van Landstede. Allen bij deze heel erg bedankt voor jullie inzet en inspanningen! ECODROME: Kenniscentrum ontmanteld Zoals bekend is de stekker uit het Ecodrome getrokken en staat het natuurpark er verlaten bij. De gemeente Zwolle heeft besloten het Ecodrome niet meer te subsidiëren. Dat heeft gevolgen voor Natuur en Milieu Educatie in Zwolle. De natuurhistorische (museale) collectie en de materialen van het kenniscentrum zijn geïnventariseerd en verdeeld binnen en buiten Zwolle. Annet van der Wal heeft zich, als ex medewerker van het Ecodrome, enorm ingezet om de materialen te inventariseren en alles op een goede plek te krijgen. Iedere natuurorganisatie in Zwolle kon aangeven waar belangstelling voor is. Het IVN heeft voor Groen Voor Ouderen en voor evenementen/ excursies nog materialen uit het Kenniscentrum gekregen. De les-kisten zijn naar Natuur en Milieu Overijssel gegaan. Het IVN kan daar, indien nodig, leskisten lenen. De gemeente heeft voorlopig geen financiën vrijgemaakt voor structurele subsidiëring van Natuur en Milieu Educatie. We zijn als lid van het Natuurplatform Zwolle nog in gesprek over een inventarisatie van NME activiteiten bij alle natuurorganisaties. Scholen en Buitenschoolse Opvang zijn nu hun centrale Zwolse Kenniscentrum kwijt. Mogelijk valt daar nog een oplossing voor te vinden. BESTUURSSAMENSTELLING: Oproep Het bestuur bestaat op dit moment uit 5 leden. Jan van Lenteren en Carin van der Ploeg zijn zich aan het inwerken, Janna Drewes, Joke Geschiere en ondergetekende vormen het Dagelijks Bestuur. We hebben een enthousiast en betrokken team, maar merken dat er veel werk op weinig schouders rust. We zijn dus op zoek naar nieuwe bestuursleden, die ons team komen versterken. In 2013 ga ik mijn laatste jaar in als bestuurslid. Dat betekent dat we nu al willen zoeken naar een vervangende voorzitter, zodat deze goed ingewerkt kan worden. We hebben ons als bestuur gebogen over het profiel van de nieuwe voorzitter. (zie vacatures) Een voorzitter is het gezicht van de organisatie, maar hoeft niet perse natuurgids te zijn of uitvoerende taken in het pakket te hebben. Belangrijk is affiniteit met natuur, het IVN en besturen. Tevens hebben we nog een vacature voor een algemeen bestuurslid en een bestuurslid met aandachtsveld Communicatie. (zie vacatures ) Om een krachtig en goed lopende organisatie te houden, is het belangrijk dat in ons bestuur voldoende menskracht komt. Ik roep iedereen dan ook op om met ons mee te denken, zelf contact op te nemen als belangstellende of anderen te stimuleren om zich aan te melden. Het zou fantastisch zijn als de telefoon gaat rinkelen en we in maart met de ledenvergadering een aantal aspirant bestuursleden kunnen voordragen aan de leden! Namens het bestuur, Heike Tack



ZNT

3 Vacatures bestuur IVN OPROEP: Het bestuur van het IVN bestaat op dit moment uit 5 leden. Wij zijn een enthousiast en betrokken team, maar ervaren dat we te weinig menskracht hebben. Om het reilen en zeilen van de organisatie als vrijwilliger met plezier te kunnen volhouden, zoeken wij aanvulling van ons team. Er zijn 3 vacatures. De voorzitter gaat het laatste jaar in in maart 2013, daarom alvast de vacature van voorzitter. Zo kan de nieuwe voorzitter vast meedraaien en zich inwerken. Daarnaast zijn er nog 2 openstaande vacatures voor algemeen bestuurslid, waarvan één met aandachtsveld Communicatie. Wie heeft een Tip? Wie heeft zelf belangstelling? Wie wil meer informatie? Neem contact met Heike Tack (038 3375757) of Joke Geschiere (0522 242487). We laten u graag kennismaken met het huidige bestuur en geven graag een toelichting op de vacatures. 1.Profiel Voorzitter IVN Zwolle e.o. Taakinhoud algemeen: - Samen met de andere vrijwillige bestuursleden ervoor zorg dragen dat de vereniging goed functioneert en de werkgroepen ondersteunen. - Mee vorm geven aan visie en beleid van de vereniging. - Bijdrage leveren aan artikelen voor het ZNT (Zwols NatuurTijdschrift). Specifiek: - Representeren van de vereniging, onder meer door het leggen en onderhouden van contacten met organisaties als KNNV (Vereniging voor Veldbiologie), NMO (Natuur en Milieu Overijssel), Landschap Overijssel en de overheid. - Voorzitten van Bestuursvergadering, Algemene Ledenvergadering en Coördinatorenoverleg. - Voorbereiden van de verschillende vergaderagenda’s in samenspraak met het Dagelijks Bestuur. - Is tekenbevoegd namens de organisatie. - Is eindverantwoordelijk voor PR en delegeert verantwoordelijkheden naar andere bestuursleden. Profiel: - Heeft affiniteit met natuur en milieu. - Is in staat een visie te ontwikkelen voor de afdeling en deze te concretiseren samen met de overige bestuursleden. - Is in staat tot strategisch leiderschap in woord en geschrift; heeft een helikopterview. - Beschikt over goede contactuele eigenschappen. - Is gericht op samenwerken en samenbinden. - Kan analytisch denken en dit omzetten naar de praktijk. Tijdsinvestering: - 6x per jaar Bestuursvergadering - 2x per jaar Coördinatorenoverleg - 1x per jaar Algemene Ledenvergadering - dagdeel per maand overleg met instanties en organisaties Algemeen: - Beschikt over eigen vervoer. - Heeft de beschikking over computer en e-mail en is vaardig in het gebruik daarvan. 2. Profiel Algemeen bestuurslid IVN Zwolle e.o. met aandachtsgebied PR en Communicatie Taakinhoud algemeen: Samen met de andere bestuursleden ervoor zorg dragen dat de vereniging goed functioneert en de werkgroepen ondersteunen. Mee vorm geven aan visie en beleid van de vereniging.



ZNT Contactpersoon zijn voor een of meerdere werkgroepen. Vertegenwoordigen van IVN Zwolle e.o. bij gelegenheden als nieuwjaarsreceptie Gemeente/Milieuraad, Vrijwilligersdag, Boomfeestdag. Zo nodig artikelen schrijven voor het ZNT (Zwols Natuurtijdschrift). Specifiek: Heeft als specifiek aandachtsgebied: PR en Communicatie. Taken die hieruit voortvloeien zijn o.m.: Bijdragen aan opzet en beheer van de website in ondersteunende zin. Stimuleren van het opzetten van en inhoud geven aan een digitale nieuwsbrief. Bevorderen van kopij van IVN zijde binnen de ZNT redactie. Opzetten en bewaken van het PR plan van de afdeling in afstemming met / met medewerking van de overige bestuursleden. Profiel: - Heeft affiniteit met natuur en milieu en wil bijdragen aan de doelstellingen van de vereniging. - Is bekend met en heeft affiniteit met IVN Zwolle e.o. (of een andere IVN afdeling). - Kan samenwerken. - Heeft voldoende beschikbare tijd. - Heeft kennis en ervaring op het gebied van PR en communicatie en moderne communicatiemiddelen. - Is bij voorkeur bekend met verwante organisaties in Zwolle e.o. - Is bereid haar/zijn netwerk op dit gebied in te zetten voor de vereniging. Tijdsinvestering: - 6x per jaar bestuursvergadering - aantal uren per maand contact met de werkgroep Website en nieuwsbrief - 4x per jaar redactievergadering ZNT - enkele uren per jaar vertegenwoordigen van het IVN - 1x per jaar Algemene Ledenvergadering Algemeen: - Beschikt over eigen vervoer. - Heeft de beschikking over computer en e-mail en is vaardig in het gebruik daarvan. 3. Profiel Algemeen bestuurslid IVN Zwolle e.o. Algemeen: - Met andere bestuursleden zorgen dat de vereniging goed functioneert en de werkgroepen ondersteunen. - Mee vorm geven aan visie en beleid van de vereniging. - Contactpersoon zijn voor een of meerdere werkgroepen. - Vertegenwoordigen van IVN Zwolle e.o. bij gelegenheden als nieuwjaarsreceptie Gemeente/ Milieuraad, Vrijwilligersdag, Boomfeestdag. - Zo nodig artikelen schrijven voor het ZNT (Zwols NatuurTijdschrift). - Ondersteuning van het Dagelijks Bestuur bij praktische zaken. Profiel: - Heeft affiniteit met natuur en milieu en wil bijdragen aan de doelstellingen van de vereniging. - Is bekend met en heeft affiniteit met IVN Zwolle e.o. (of een andere IVN afdeling). - Kan samenwerken. - Heeft voldoende beschikbare tijd. Tijdsinvestering: - 6x per jaar bestuursvergadering - aantal uren per jaar contact met een werkgroep - enkele uren per jaar vertegenwoordigen van het IVN - 1x per jaar Algemene Ledenvergadering Algemeen: - Beschikt over eigen vervoer. - Heeft de beschikking over computer en e-mail en is vaardig in het gebruik daarvan.



ZNT

Bijzondere waarnemingen in Zwolle e.o. In deze nieuwe rubriek geven we per groep aan welke zeldzame of zeer zeldzame soorten zijn waargenomen in Zwolle en omstreken. Heeft u ook een zeldzame of mogelijk zeer zeldzame soort waargenomen, voer deze dan in via de KNNV afd Zwolle website www5.knnv.nl/zwolle/waarnemingen en klik dan op het logo In het menu balk “invoeren” kunt u de betreffende waarneming ingeven .

Juli - Augustus - September 2012 Zoogdieren: Zeldzaam Boommarter Verkeersslachtoffer (Ens) Vogels Zeldzaam Zeearend – Haliaeetus albicilla (Kampen / Zwolle) Zwarte Ooievaar – Ciconia nigra (Dalfsen / Hoonhorst) Dwerggans – Anser erythropus (Zwolle) Witkopstaartmees – Aegithalos caudatus caudatus (Zwolle) Ruigpootbuizerd - Buteo lagopus (Ommen) Vlinders: Zeldzaam Sleedroonpage – Thecla betulae (Zwolle) Nachtvlinders: Zeldzaam Kleine slakrups – Heterogenea asella (Ommen) Walstrospanner – Costaconvexa polygrammata (Hasselt) Libellen: Zeldzaam Zwervende heidelibel - Sympetrum fonscolombii (Zwolle) Noordse winterjuffer - Sympecma paedisca (Zwolle) Bandheidelibel - Sympetrum pedemontanum (Zwolle / Dalfsen) Tengere grasjuffer - Ischnura pumilio (Zwolle)

Paddenstoelen: Zeer zeldzaam Vissige purperhoedrussula – Russula purpurata (Zwolle) Getande Kaaszwam – Spongipellis pachyodon (?) Weegbreemeeldauw – Podosphaera plantaginis (IJsselmuiden) Jeneverbesspleetlip – Lophodermium juniperinum (Heino) Groot matkopje (f. tetraspora) – Simocybe sumtuosa f. tetraspora (Heino) Beukwortelzwam – (f. radicata) – Xerula radicata f. radicata (IJsselmuiden) Zeldzaam Bruine Kleibosgordijnzwam - Cortinarius nemorensis (Zwolle) Rode Kelkzwam - Sarcoscypha coccinea (Zwolle) Grootsporig Kuddeschijfje - Pyronema domesticum (Zwolle) Stinkparasolzwam (var. cristata) - Lepiota cristata var. cristata (Zwolle) Valse hanenkam (f. aurantiaca) - Hygrophoropsis aurantiaca f. aurantiaca (Zwolle) Eikenbladstromakelkje - Poculum sydowianum (Wolfsveld) Taphrina farlowii (Ommen) Eikenbladstromakelkje - Poculum sydowianum (Wolfsveld) Dennennaaldspleetlip - Lophodermium pinastri (Ommen) Smalplaatrussula - Russula chloroides (Heino) Roodplaathoutzwam - Daedaleopsis tricolor (Zwolle)

Planten: Zeer zeldzaam Klein glaskroos - Elatine hydropiper (Hattem) Klein sterrenkroos - Callitriche palustris (Hattem) Veenbloembies - Scheuchzeria palustris (Ommen) Canadees hertshooi - Hypericum canadense (Ommen) Oranje springzaad - Impatiens capensis (Zwolle / Kampen)



VOGELVOER

ZNT

De winter komt eraan. Zelf vogelvoer maken is altijd leuk. Het geeft ook veel voldoening, want de vogeltjes zijn er blij mee. Het is helemaal in om mooie taarten, tulbanden, gebakjes enz. te maken van vogelvoer. Koop een zak vogelvoer en een pak diamantvet en muesli bij de supermarkt. Meng het vogelvoer en de muesli. (meer vogelvoer dan muesli, te veel muesli valt de taart snel uit elkaar). Smelt het vet in een pan en strooi er het mengsel door. Zorg dat het niet te dik wordt. Daarna in de vorm of vormpjes gieten. Eerst op een koele plaats af laten koelen, daarna nog een paar uur in de koelkast, zodat het geheel goed hard wordt. Dan storten op een bord. Je kunt het geheel versieren met rode appeltjes of met hulstbesjes en wat mos. Je kunt ook het mengsel direct gieten in papieren gebaksvormpjes. Druk er een appeltje of een besje boven op. Deze zijn gelijk klaar als het is afgekoeld. Veel plezier ermee!! door Femmy Mulder



ZNT

Scharrelkids Op woensdag 26 sept. j.l. startte voor de eerste keer de cursus “Scharrelkids” van IVN Zwolle. De cursus wordt georganiseerd en gegeven door natuurgidsen Marléne, Marian, Henriëtte en Ine. Deze wijkgerichte cursus is speciaal bedoeld voor (groot)ouders en verzorgers die hun (klein)kinderen op een bijzondere manier met de natuur willen laten kennismaken, maar is ook zeker geschikt voor beroepsgroepen die met kinderen werken (zoals leerkrachten en BSO- medewerkers). Om 19.30 u verzamelden zich 7 cursisten in Brede School “De Wieden” in de Aa-landen om met elkaar en deze cursus kennis te maken. De cursus bestaat uit 2 avonden van 19.30 u tot 22.00 u waarin theorie en praktijk op een zeer leuke en interessante manier afgewisseld worden, en 2 middagen van 14.00 u tot 16.00 u waar de cursisten hun (klein)kinderen mogen meenemen en het geleerde in de praktijk kan worden toegepast. Met veel zin en plezier keek ik uit naar de eerste avond: we werden ontvangen met een heerlijk kopje thee en koffie en een lekker koekje. Na een korte voorstellingsronde werden we als cursisten gelijk aan het werk gezet en moesten we buiten iets zoeken waar we óf blij van werden óf meer van wilden weten óf waar je iets mee kunt doen. Allemaal kwamen we terug met meerdere bladeren, zaden of takken. Vervolgens werden we door onze enthousiaste gidsen naar een bruggetje geleid om een ‘belevingsopdracht’ te doen: “het concert van de nacht” (de schemering was inmiddels al ingetreden en we zagen de vleermuisjes boven onze hoofden voorbij zoeven.) Na deze prachtige ervaring ging het programma binnen verder met in groepjes nadenken over hoe je kinderen kunt motiveren, die toch ook wel heel graag voor de tv of computer ‘hangen’. We kregen bruikbare informatie over hoe iedere gids zelf dingen verzint en mochten


door Carin van de Ploeg

zelf allerlei activiteiten uitproberen. Daarna – onder het genot van een volgend kopje thee en koffie- gingen we met het programma van de eerste zondag (29 sept. j.l.)aan de slag. Alle cursisten mochten een onderdeel verzorgen en hun eigen creativiteit daarop loslaten. De avond was veel te snel voorbij. De eerstvolgende zondag troffen we elkaar op het plein van “De Wieden” met 10 kinderen en 12 volwassenen. Marian had een route bepaald waar alle onderdelen gedaan konden worden en die ong. 2 uur zou duren. Enkelen onder ons vroegen zich af of 2 uur niet te lang zou zijn voor de kinderen, omdat de leeftijden varieërden van 2 tot 13 jaar, maar deze vrees bleek ongegrond en het was zelfs lastig om binnen de gestelde tijd alle onderdelen te doen, omdat de kinderen ( maar ook de (groot)ouders) enorm enthousiast waren en we soms ‘écht even verder moesten’. Onder een heerlijk herfstzonnetje vertrokken we eerst richting een plek waar de kinderen boompje verwisselen konden spelen en boomschors konden rubben. Al gauw kwamen kinderen met slakjes, blaadjes en takken aanlopen en stelden ze de meest uiteenlopende vragen. We speelden het ‘concert van de dag’, leerden op een grasspriet te blazen en zochten nog meer ‘muziekinstrumenten’ uit de natuur. Na ruim een uur hielden we halt en werden we door onze


ZNT

gidsen verwend met limonade en koekjes, terwijl de kinderen met de gevonden stokken en zoeksels– iedereen had 5 dezelfde dingen uit de natuur gezocht- boter, kaas en eieren speelden. Hierna vervolgden we onze weg en op de weg terug konden de kinderen nog een ‘natuurschilderijtje’ maken. Tijdens het wandelen werd er veel informatie uitgewisseld en de sfeer was zeer ontspannen en gezellig. Ik kijk met veel zin uit naar de komende 2 ‘lessen’ en kan iedereen aanraden om deze cursus te gaan volgen.

Actuele ZNT ontwikkelingen Trouwe dienst Na jarenlange trouwe dienst bij de redactie van het ZNT hebben Anja Bosman-de Haan en Nicole Vervoort besloten om andere uitdagingen aan te gaan. Zij hebben aangegeven in 2013 te willen stoppen met het redactiewerk. Voor de overblijvende redactieleden is uitbreiding nodig om het ZNT te kunnen blijven maken. 2013: ZNT 20 jaar!! Komend jaar 2013 is voor het ZNT een Jubileumjaar, want dan bestaat het ledenblad van IVN en KNNV 20 jaar! Het zou mooi zijn als we dit samen zouden kunnen vieren. Versterking van de redactie is nodig voor het voortbestaan van het ZNT. Daarom zijn wij op zoek naar enthousiaste redactieleden. Redactie-leden gezocht Heb je tijd en zin om samen het ZNT te maken, dan ben je van harte welkom om de redactie te versterken! We zoeken een eindredacteur, een vormgever en een fotoredacteur. Ook is het nodig om contacten te onderhouden met de diverse vaste schrijvers. Het verzamelen van de kopij, verzorgen van illustraties en correctie van aangeleverd materiaal en natuurlijk het schrijven van stukken zijn ook taken voor de redactie. De taken kunnen onderling (her)verdeeld worden, naar ieders wensen en mogelijkheden. Maar enthousiasme en inzet zijn de eerste vereisten om met plezier tot een mooi ZNT te kunnen komen. Het betreft vrijwilligerswerk. Een onkostenvergoeding behoort tot de mogelijkheden. Heb je belangstelling dan kun je contact opnemen met: Betty van Leeuwen, voorzitter van KNNV Zwolle (0529 - 433969; [email protected]); of Heike Tack, voorzitter van IVN Zwolle (038 - 3375757; [email protected]), of Albert Versteegde, redactie ZNT ([email protected])



ZNT

Drijf

v e r en “Ik ga tijdens de paddenstoelencursus niet met een herfstblaadje staan wapperen.”

Ruim 20 jaar geleden verhuisde ze naar het Oosten van het land. Destijds werd ze lid van zowel het IVN als de KNNV. Binnen beide verenigingen zat ze een periode in het bestuur als penningmeester, startte de Paddenstoelenwerkgroep op, richtte tot twee keer toe de Mossenwerkgroep op en was meer dan tien jaar actief als coördinator en docent van de Wilde plantencursus. Tegenwoordig geeft ze, samen met Herma Visscher, de Paddenstoelencursus en is ze nog steeds actief binnen de Plantenwerkgroep van de KNNV. Elja van Dongen (61) lijkt een ware duizendpoot op floragebied.


Ik ontmoet Elja (voor het eerst) in haar woning in Wapenveld. Na een korte kennismaking vertelt ze, onder het genot van een kopje koffie, dat ze vroeger veel met haar vader naar buiten is geweest. “Achteraf gezien heb ik daar ook mijn plantenkennis opgedaan. Iets wat ergens heel diep weggezakt was en weer boven kwam borrelen toen ik in 1991 de Plantencursus bij het IVN volgde”. Tijdens haar studie biochemie, die ze in 1969 begon, heeft ze zich weinig met planten beziggehouden. Haar medestudenten, die de richting plantkunde hadden gekozen, omschrijft ze als geitenwollensokken-dragers met sandalen en een loep om hun nek. “Die liepen dan een beetje wereldvreemd door de wei te stampen. Ik had dan altijd zoiets van ‘dit nooit, dat wil ik niet’.”

“Je krijgt alleen maar een voet tussen de deur als je met feiten aankomt” Deze uitspraak is naar mijn idee typerend voor Elja en het verdere verloop van ons gesprek. Elja is iemand met een duidelijke mening en een voorliefde voor feiten en goede argumenten. Als je volgens haar in de huidige maatschappij iets op natuurgebied wilt bereiken, dan moet je met goede argumenten komen. “Je krijgt alleen maar een voet tussen de deur als je met feiten aankomt”. Elja vindt het dan ook jammer dat ‘het beleven van de natuur' binnen natuureducatie tegenwoordig zo vaak centraal staat. “Als jij een keer je ogen dicht moet doen om een boom te voelen, prima. Maar trek het niet in het new age gebeuren. Dan wordt het zo


ZNT

“Dat ze niet stil zitten, maakt het spannender. Je weet niet wat er komt.”

“In mijn cursussen ben ik vrij zakelijk.” Elja vindt het als docent belangrijk om haar cursisten naast enthousiasme en het leren kijken ook altijd een behoorlijk pakket aan kennis mee te geven. “In mijn cursussen ben ik vrij zakelijk en houd ik me aan het onderwerp. Als ik buiten iets bijzonders zie, dan laat ik het natuurlijk zien, maar ik ga tijdens de Paddenstoelencursus niet met een herfstblaadje staan wapperen.” Tijdens het interview hebben we het meerdere malen over de Plantencursus. Elja vertelt dat ze zich wel eens verwonderde over de deelname van 12-jarige kinderen aan de Wilde Plantencursus. “Ik had dan zoiets van kind ga iets doen wat niet mag, maar ga niet hier mee lopen. Pubers hebben toch wel iets anders aan hun hoofd!” Aan de andere kant hebben mensen haar ook wel eens verwonderd aangekeken. Zo vertelt Elja over de keer dat ze tijdens een cursus dwergvlas ontdekte. “Dat vonden wij ergens op een pad. Dus wij lagen daar als docenten op onze buik om daar foto’s van te nemen en toen keken die cursisten zo van ‘die lui zijn helemaal gek’.”


Sinds 3 jaar verbreedt Elja haar horizon. Dat ze niet stil zitten, maakt het spannender. Je weet niet hoelang ze blijven zitten, je weet niet wat er komt.” Ook de vogelgeluiden probeert ze zich eigen te maken. Dit jaar volgde ze, net als 20 jaar geleden, de Vogelzangcursus. Zelf zegt ze daarover “Ik doe mijn best, maar ik bak er niet zoveel van.” Persoonlijk denk ik dat dat wel meevalt. Deze vrouw lijkt op het gebied van de flora en fauna immers heel wat kennis in huis te hebben. Kennis die ik na het interview zelf ook nog even benut. Elja heeft immers beloofd om mij diezelfde avond te helpen bij het maken van preparaten van huidmondjes. Een passende afsluiting van een avond met een dame die dan misschien wel net met prepensioen is gegaan, maar er nog lang niet aan toe is om plaats te nemen achter de geraniums. Nee, deze vrouw lijkt vol van energie, is niet op haar mondje gevallen en weet wat ze wil. In dat opzicht lijkt ze dus wel wat op het beeldje van de Welsh Corgi, dat ik in haar kast zie staan. Daarover zegt men vaak dat het intelligente en leergierige honden zijn, maar dan wel met een pittig karakter.

tekst Bernadet van der Veen ontwerp en illustratie Maarten de Vries

zweverig. Daar bereik je niks mee. Je krijgt alleen maar negatieve reacties. En dat in deze tijd is ontzettend zonde. Het is een harde maatschappij. Als jij iets wilt bereiken dan moet je niet met een zweverig verhaaltje aankomen, want binnen de kortste keren word je van tafel geveegd.”


ZNT

Groen Dichterbij, een nieuw project Het Landelijk IVN, het Oranje Fonds, Buurtlink.nl en SME Advies slaan de handen ineen om samen buurten in Nederland groener te maken. De vier organisaties vinden het belangrijk dat de directe leefomgeving vergroent en de sociale cohesie in buurten wordt vergroot. Ze zijn daarom gezamenlijk het project ‘Groen Dichterbij’ gestart. Meer groen in de buurt brengt mensen bij elkaar en helpt de natuur. Met steun van de Nationale Postcode Loterij wordt de groeiende beweging van mensen die samen aan de slag gaan met het vergroenen van hun directe leefomgeving, ondersteund en versterkt. Doelstellingen Groen Dichterbij stimuleert mensen om als buurt, straat of wijk gezamenlijk aan de slag te gaan met het vergroenen van de omgeving. Groen Dichterbij biedt deze buurtprojecten een podium om kennis en diensten uit te wisselen, inspiratie op te doen en anderen te inspireren. Het streven is 500 van dit soort projecten op de kaart van Nederland te zetten binnen 3 jaar! Elk jaar worden er 12 icoonprojecten geselecteerd, die financieel worden ondersteund (max. €20.000,- per project) en die anderen stimuleren zelf aan de slag te gaan. Zo raakt ‘groen als middel’ voor sociale cohesie en gezondheid steeds beter ingebed, en wordt de natuur in de bebouwde omgeving geholpen. De IVN afdelingen die hierdoor worden geïnspireerd kunnen aan de slag gaan met Groen Dichterbij op een manier die aansluit bij de activiteiten van hun afdeling. Er zijn voorbeelden van diverse IVN afdelingen die excursies geven over natuur in de bebouwde omgeving. Ook wordt momenteel gedacht aan het ontwikkelen van een cursus MoesKids, een aanvulling op Scharrelkids over moestuinieren met kinderen. En Scharrelkids zelf is natuurlijk ook perfect in te zetten in de buurt; kinderen spelen immers het meest dichtbij huis. Een belangrijke doelstelling van Groen Dichterbij is om lokale vraag en aanbod rondom groene buurtprojecten bij elkaar te brengen. Hier kun je als IVN’er met je natuurexpertise een belangrijke rol spelen! Kijk voor meer informatie op de website www.GroenDichterbij.nl .

!


De Algemene Ledenvergaderingen De ALV 2013 van KNNV Zwolle e.o. zal gehouden worden op donderdag 7 maart in Doepark Nooterhof van 20.00 - 22.00 u. Leden ontvangen te voren een uitnodiging met precieze locatie en het jaarverslag 2012. De ALV 2013 van IVN Zwolle e.o. zal gehouden worden op woensdag 20 maart in Doepark Nooterhof. Precieze locatie en tijd worden nog bekend gemaakt per mail en/ of een persoonlijke uitnodiging aan de leden.


ZNT

Oplossing vorige fotovraag

Tekst en foto: Albert Versteegde

Het was een korte reactie met 5 woorden: “Antwoord: Schorpioenvlieg. Hartelijke groet, Willemien". Als ik haar bel, vraagt ze: "Albert… wie?", waarna ik uitleg dat ze mij (nog) niet kent en dat ik vanuit de redactie van het ZNT contact met haar zoek. "Ik win nooit wat", is de eerste enthousiaste reactie en "Dat gebeurt nooit". Willemien de Heus heeft net boodschappen bij Gooody Fooods gedaan en weer lekkere dingen gekocht. Daarbij was ze zich er niet van bewust dat het goede antwoord op de fotovraag tot gratis boodschappen in haar favoriete winkel kon leiden: "Ik wist niet dat het ZNT dat deed", zegt ze. De oude natuurwinkel in de van Karnebeekstraat vond ze knusser en vertrouwd. Je kon daar je kar op een plek laten staan en de hele winkel rondgaan zonder bang te hoeven zijn dat er iets uitgehaald werd. De nieuwe winkel was even wennen, maar geeft een heerlijk ruim gevoel. Het is allemaal veel groter, heerlijk licht en heb je ongelofelijk veel keuze. En je neemt hier gewoon je kar mee de winkel door. Het is ook niet moeilijk om de winkelwagen vol te krijgen met lekker brood, kaas, een sapje, groenten, enzovoorts. Op de vraag waar ze op de foto wil, kiest Willemien voor het rek met de sappen. En één foto is genoeg, want van poseren houdt ze niet zo.



ZNT

De fotovraag

foto: Nicole Vervoort

Weet u wat er op deze foto staat?



Mail uw antwoord naar [email protected] of per post naar het redactieadres: Marterveld 15, 8017 MD Zwolle.

Onder de juiste inzendingen wordt een prijs verloot: een waardebon van €25,-, te besteden bij GooodyFooods, Potgietersingel 1, te Zwolle. De prijs wordt gratis ter beschikking gesteld door GooodyFooods. Inzenden kan tot 31 december 2012

De redactie van het ZNT en de fotograaf zijn uitgesloten van deelname!



Buiten Kijken door Margriet van Kampen

Recommend Documents