Buiten Kijken door Margriet van Kampen

ZNT

Buiten Kijken

door Margriet van Kampen

Foto: Nicole Vervoort

…een rijk notenjaar…

De oktobermaand is warm verlopen en ook de eerste helft van november is nog erg mild. Alsof de herfst wil goedmaken wat de koude, regenachtige zomer achterwege heeft gelaten. “Elk weer heb z’n tegenweer”, placht de oude visser uit mijn kinderjaren altijd te zeggen. En die

19e jaargang nummer 1

ouwe baas zou ook nu weer gelijk krijgen. Een schraal droog voorjaar, waarin men zelfs een watertekort vreesde, opgevolgd door een veel te natte zomer met weinig zon, met deze warme zonnige herfst erachteraan. Het heeft de natuur geen windeieren gelegd, letterlijk en figuurlijk. De oogst is overvloedig geweest: fruitboeren hebben plukdagen gehouden en mijn keldertje geurt nog steeds door een rijke oogst herfstappeltjes. Het is ook een rijk notenjaar. Onder de beukenbomen was de grond bezaaid met bolle glanzende beukennootjes, die knappend onder mijn voeten verdwenen. Ik probeerde er vaak omheen te lopen, maar desondanks sneuvelden er toch een heel stel. Ik besef dan met spijt dat ik een heel beukenbos in spe onder mijn voeten verpletter en ik hoop dan maar dat kleine bosdiertjes er nog wat aan hebben. Tamme kastanjes waren zo groot dat ze konden wedijveren met die uit Zuid-Frankrijk. En verder een overvloed aan hazelnootjes, eikels en allerlei zaden. Op mijn wandelingen heb ik overal dieren zien zeulen met noten en zaden. De oogst was zó groot dat er gemakkelijk flinke wintervoorraden aangelegd konden worden. En dat is nu nét

Zwols Natuur Tijdschrift | 3

ZNT de bedoeling, want planten en bomen verspreiden zich met behulp van dieren. Eekhoorns en veel andere knaagdieren hamsteren als ze veel voedsel vinden. Vaak zijn dat beukennootjes, eikels etc., die met een paar tegelijk of één voor één begraven worden. Bosmuizen zitten vaak rustig te eten op speciale eetplaatsjes, vlak bij hun holletje, goed beschermd door takken of graspollen, waar ze ook vaak een wintervoorraad aanleggen. Bij toeval heb ik eens zo’n eetplaatsje ontdekt, herkenbaar door aangeknaagde beukennootjes en sparrenkegels. Maar hoe ik ook op de loer lag – nooit heb ik zo’n muisje kunnen betrappen tijdens zijn maaltijd. Het is leuk om in de natuur te ontdekken hoe dieren gebruikmaken van die overvloed. Je kunt bijvoorbeeld in het bos een eikenboom tegenkomen met allerlei sparrenkegels in de groeven van zijn schors. Dit is dan het werk van een bonte specht geweest, die de groeven gebruikt om er zijn kegels in vast te klemmen. Hij kan ze dan gemakkelijker openhakken om de zaden te bemachtigen met zijn lange soepele tong. Als er groeven genoeg zijn, gebruikt hij zo’n groef maar één keer. In de loop van de herfst en winter kan zo’n boom helemaal met kegels versierd worden en er fantastisch uitzien. De kegels worden zó goed vastgeklemd dat ze jaren kunnen blijven zitten. Ook als er geen eikenbomen in de buurt zijn, past hij die techniek toe.

Dan benut hij een spleet of barst, bijvoorbeeld in een oude paal, om zijn nootjes of zaden vast te klemmen en ze te kunnen openhakken. Als diezelfde spleet voor langere tijd gebruikt wordt, kun je de overblijfselen van de spechtenmaaltijd eronder zien liggen. Men noemt dat een ‘spechtensmidse’. De boomklever heeft een heel decoratieve manier van verzamelen, die wel wat weg heeft van de tafelmanieren van de bonte specht. In het najaar hamstert hij verschillende soorten zaden, zoals hazelnootjes, eikels en beukennoten, die hij in de groeven van de schors van bomen of in boomholten verbergt.. Net zoals roodborstjes hebben boomklevers ook ’s winters een territorium, zodat het aanleggen van een wintervoorraad zinvol is. Het ligt in de aard van moedertje natuur om gul te zijn, en zoals in deze herfst, voor een rijke, op het oog nutteloze, overvloed te zorgen. Een overvloed goed voor dieren, omdat er dan wintervoorraden aangelegd kunnen worden om de winter te kunnen overleven. Maar ook goed voor planten en bomen om zich te kunnen verspreiden. Bijvoorbeeld: op weg naar zijn ‘smidse’ verliest de specht zijn sparrenkegel. Een bosmuis wordt door een uil geslagen voordat hij zijn hele wintervoorraad aan beukennootjes heeft opgegeten. Een eekhoorn vergeet waar hij zijn voorraad noten heeft begraven. Volgens een recent onderzoek kan een Vlaamse gaai wel 5000 eikels in een maand verstoppen. De meeste vindt hij wel terug, dankzij zijn slimmigheid. Toch draagt hij wel bij aan de verspreiding van de eik, als in het voorjaar de ‘overgebleven’ eikels gaan ontkiemen. Daar eet hij dan nog wel van, maar het kiemplantje laat hij staan. Zo vaart iedereen er wél bij, inclusief de mens, die pretentieloos van de herfst kan genieten in het besef dat slordigheid en vergeetachtigheid ook ‘in de herfst van zijn leven’ niet per definitie tekortkomingen hoeven te betekenen!

Uw foto op de voorkant Als het u leuk lijkt als een door u gemaakte foto wordt gebruikt voor de omslag van het ZNT, stuurt u deze dan naar [email protected]. Het moet wel gaan om een foto van een dier, plant, paddenstoel of (korst)mos die voorkomt in Zwolle of directe omgeving of een foto van een landschapelement uit onze omgeving. En u moet er geen bezwaar tegen hebben dat de foto bewerkt wordt. De foto mag niet van internet afkomstig zijn!

4 | Zwols Natuur Tijdschrift


ZNT

Redactioneel Allereerst wens ik jullie allemaal een heel mooi 2012 toe: een jaar zonder dijkdoorbraken, zonder verdere uitbreiding van het Schmallenberg virus en zonder andere natuurlijke ongemakken. Hopelijk wordt 2012 het jaar waarin we een prima nieuwe natuurwet krijgen. Zorgeloos door de natuur, maar dan wel zorgeloos in de betekenis van zonder problemen. En niet in de zin van roekeloos, slordig, door bijvoorbeeld maar zo een orchidee te plukken, die beschermd had moeten zijn. We zullen er voor zorg dragen dat u dit jaar weer 4 nummers van het ZNT kunt verwachten. Het eerste nummer van dit jaar ligt voor u. Zoals u ziet hebben we gekozen voor een nieuwe papiersoort. Hierdoor komen de foto’s, volgens ons, beter tot hun recht. U mag ons natuurlijk altijd laten weten wat u ervan vindt. En begrijpelijk, zien we weer reikhalzend uit naar uw natuurbelevingen. Vooral dankzij u hebben we dit keer ook weer een mooi gevuld blad. Veel plezier met dit nieuwe nummer. Jeroen Mulder

Lege pagina’s Van ZNT nummer 3-4 van 2011 zijn per abuis enkele misdrukken in omloop gebracht. Sommige lezers berichtten ons dat zij een exemplaar hadden ontvangen met daarin enkele blanco pagina’s. Vervelend. Als dat ook het geval was met uw ZNT en u wilt alsnog een compleet exemplaar ontvangen, neemt u dan svp contact op met de redactie via [email protected].


Inhoudsopgave Buiten Kijken door Margriet van Kampen

3-4

Uw foto op de voorkant

4

Redactioneel

5

Natuur in en om het huis door Greet van der Meulen

6-7

Knoflookpadden in Zwolle door Sybout Jaasma

8-9

Oproep: meedoen met de Werkgroep Knoflookpadden Eli Heimans, bioloog en natuurbeschermer door Jeroen Mulder

9 10-11

Aankondiging Voorjaarsweekend Schiermonnikoog

12

Gezocht: Vogels in Overijssel 2002

12

Van de KNNV bestuurstafel

13

Welkom bij KNNV Zwolle

13

Tekening van Willemien

14

Van de IVN bestuurstafel

15

Goed bekeken door Gerard Beersma

16

Faunaonderzoek Zwolle: vrijwilligers gezocht

17

Bijzondere waarneming Kempense heidelibel in Zwolle

17

Programma KNNV Zwolle eerste helft 2012

18-19

IVN Excursieprogramma 2012

20-22

Wilde Plantencursus 2012

23

Groendoeners door Femmy Mulder

24

Natuurlijk bouwen Groendoeners natuurlijk

25

Mededelingen IVN

25

Dagexcursie naar Texel door Paula van der Horst

26-27

De Grote Bosmuis door Jeroen Mulder

28-30

IVN gaat deelnemen aan de FLORIADE

31

NOU dag in Zwolle

31

Vogelzangcursus 2012

32

Libellendag in Zwolle

32

Presentatie natuurfotograaf Han Bouwmeester

33

Aanmeldingsformulier vogelzangcursus 2012 IVN afd. Zwolle

33

Een compilatie van reacties op een 'foute' nieuwe natuurwet door Jur Furda

34-37

Nieuws van de NBC

38-39

Nieuwjaarswandeling KNNV

39

Hulde aan alle vrijwilligers

40

Zin in vakantie ?

40

Oplossing vorige fotovraag

41

De fotovraag

42


ZNT

Natuur in en om het huis

tekst en foto's: Greet van der Meulen

Egel uit de winterslaap Wat een prachtig sneeuwlandschap hebben we in december 2010. In mijn tuin is het een drukte van belang, want ik zorg wel dat er te eten is voor de vogels. Ik zit binnen als ik aan het gekekker van mijn kat merk dat er iets bijzonders in de tuin loopt. Er loopt een egel in de tuin op de plek waar ik vogels voer en dat op klaarlichte dag! Een egel in de sneeuw is al geen goed teken, maar met een egel in de sneeuw overdag weet je zeker dat het niet goed zit. Egels zijn normaal gesproken alleen vanaf de schemertijd actief. Als de egel weg is, besluit ik tussen het vogelvoer ook een plekje te maken met kattenvoer; ik denk dat hij wel terugkomt. Dat is inderdaad het geval en ik wil proberen om wat foto's te maken, want een egel in de sneeuw is wel bijzonder. Als hij aan het eten is, sluip ik heel voorzichtig dichterbij en ga op de grond liggen voor foto's met een laag standpunt. Eerst merkt hij niets op, maar daarna vangt hij een geur van mij op. De egel snuift met zijn neus in de hoogte en laat hierbij zijn tanden zien, het lijkt wat op flemen, wat konijnen ook doen - en loopt dan gauw de beschutting van de bosjes in. Ik besluit hem met rust te laten en zie even later vanachter het raam dat hij weer terugkomt om verder te eten. Ik bel de Egelopvang Nederland op en hoor dat er enorm veel egels naar de opvangcentra zijn gebracht. Dit jaar (2010, red.) zijn er veel jonge egels, die nog niet genoeg hadden opgevet voor de winter, overvallen door de vroeg invallende winter. Als de temperatuur te veel zakt, waarschuwt hun lichaam hen door wakker te worden; ze moeten dan op zoek naar voedsel. Om in een winterslaap te kunnen overleven, moeten ze in ieder geval 600 gram wegen. Ook zieke egels kunnen rondlopen, terwijl ze in winterslaap zouden moeten zijn. Het zoeken naar voedsel in de winter is een probleem; hun hoofdvoedsel, insecten zoals rupsen en kevers, en slakken en wormen zijn nu niet te vinden. Ik vraag wat ik kan doen en hoor dat ik moet opletten of ik ook poep zie. Als deze groen is, is de egel ziek en moet hij zeker naar een opvang worden gebracht. De egel mag beslist niet naar binnen. Hij kan parasieten bij zich dragen,



ZNT

die door de warmte binnen actief worden en hier kan hij dood aan gaan. Wat ik wel kan doen is bijvoeren, want een egel moet nu op gewicht komen om weer in winterslaap te kunnen gaan. Ik mag kattenvoer aanbieden en meelwormen. Egels mogen drie keer zoveel voer aangeboden krijgen als een kat; eigenlijk zoveel dat hij het net niet opkan. Daarnaast is water ook goed. Geen melk, want daarvan raken ze aan de diarree. Dat water zet ik pas neer als de vogels aan het eind van de dag niet meer actief zijn. Ik wil niet dat vogels gaan badderen en daardoor een bevroren verenkleed krijgen. Als de egel een te lange periode blijft rondlopen en niet in winterslaap gaat, moet ik ook contact opnemen met de egelopvang. Op www.egelopvang.nl kan ik meer informatie lezen. Over wat ik het flemen noemde, kom ik een interessant stukje tegen: "Een egel kan heel goed ruiken. In gezonde toestand heeft hij een heel natte neus. Buiten de normale zintuigen heeft de egel, net als bijvoorbeeld slangen, nog een zesde zintuig: het orgaan van Jacobson. Dit extra zintuig ligt tussen het gehemelte en de neusholte en wel vlak voor de inwendige neusopening. Het is een blind eindigend buisje, dat met reukepitheel bekleed is. Met dit orgaan worden nieuwe luchtjes onderzocht. Eerst ruikt de egel aan de nieuwe geur, daarna komt er een flinke hoeveelheid schuimend speeksel vrij. Als de ervaring is verwerkt, spuugt de egel het speeksel op zijn rug, terwijl hij zich in de vreemdste bochten wringt. Dit doet hij om het orgaan weer schoon en klaar te maken voor nieuwe prikkels." Diezelfde avond zie ik ineens twee egels bij het voer. Ze zijn even groot en waarschijnlijk gaat het om jonge egels uit hetzelfde nest, want egels leven doorgaans solitair. Vanwege de sneeuw is goed te zien waar hun slaapplek is, en deze is goed beschut met voldoende blad. De egels laten zich niet meer overdag zien, maar komen een week lang 's avonds eten. Ik heb verschillende soorten kattenvoer voor ze klaargezet en ze blijken hun eigen voorkeur te hebben. De één eet wel natvoer, terwijl de ander dat niet doet. Beide vinden ze goedkope kattenbrokjes zonder groenten het lekkerst. Het speciale egelvoer wordt eigenlijk niet gegeten, maar dit lusten de vogels wel weer. Na deze week van bijvoeren, blijven ze weg. Ze zijn weer terug in winterslaap. Nu, in najaar 2011, ben ik al een tijdje 's avonds de egels aan het bijvoeren. Ik hoop dat ze voldoende vetreserves opbouwen om ditmaal de winter slapend door te komen.



ZNT

Knoflookpadden in Zwolle

Hoe lang nog ? . . . . . . Graag nog lang !

door Sybout Jaasma De knoflookpad is een zeldzame amfibieënsoort. Ze komt momenteel voor op minder dan 40 plaatsen in ons land en de stand loopt snel terug. De populatie in Zwolle is gelukkig nog stabiel en zij kent twee voortplantingspoelen. Deze populaties zijn geïsoleerd en bij calamiteiten dreigt uitsterving. In twee andere poelen in Zwolle zijn wel knoflookpadden gehoord, maar voortplanting is daar niet aangetoond. Er zijn geen larven gevonden. Om het voortbestaan van de soort in Zwolle te verzekeren is het leefgebied van de soort te klein en te geïsoleerd. Daarom is in 2000 in het ‘Soortenbeschermingsplan voor de knoflookpad in Overijssel’ voorgesteld om in Zwolle extra poelen te graven. Het leefgebied voor het dier zou zodoende vergroot worden en de kwetsbaarheid zou zo af kunnen nemen. Op lange termijn zou er uitwisseling kunnen zijn met andere populaties langs de Vecht. Het betreft dan populaties die zich in de nieuwe wateren hebben gevestigd. Het elf jaar oude plan is ten dele uitgevoerd. Er is tot nu toe één extra poel gegraven. De padden in de bestaande poelen blijven daarom kwetsbaar. Wel heeft er dit jaar (2011, red.) in de bestaande vijvers onderhoud plaatsgevonden. Oeverbeschoeiingen zijn voor een deel weggehaald en vijvers zijn uitgebaggerd. Zo mogelijk is er ook vis weggevangen. Zo wordt voorkomen dat vissen eieren en larven opeten. Om te zorgen dat in het voorjaar de zon het koude water snel kan opwarmen, zijn er enkele overhangende bomen verwijderd. Zo wordt getracht de kwetsbaarheid te verminderen. Dankzij de gemeente Zwolle zijn de poelen nu een stuk padvriendelijker geworden.


Wat maakt de knoflookpad zo kwetsbaar, dat we moeten vrezen dat de soort uit ons land zal verdwijnen? Er zijn nogal wat predatoren: behalve vissen zijn dat eenden, egels, reigers, meeuwen, uilen, maar ook larven van libellen en waterkevers. Ook zijn er verstoringen door de mens. Vaak komt het voor dat het leefgebied van de pad door ingrijpen van de mens ongeschikt wordt gemaakt. Een andere bedreiging: padden verongelukken geregeld als verkeers- en putslachtoffers. Deze laatste worden tijdens zware regenbuien straatputten in gespoeld en kunnen er op eigen kracht niet meer uit komen. De laatste jaren is er een tweetal bedreigingen bijgekomen. Een huidziekte chytridiomycose, veroorzaakt door de schimmel Batrachochytrium dendrobatidis. Deze ziekte heeft wereldwijd, waaronder in Europa, veel sterfte veroorzaakt onder amfibieën. In Nederland is de schimmel ook aangetoond. Eind 2010 is bovendien het ranavirus waargenomen in Nederland. Het ranavirus kan massale sterfte veroorzaken onder amfibieën, reptielen en vissen. Uitbraken van deze ziekte zijn veelal van korte duur en komen vooral voor tijdens de zomer. Bij het bezoekerscentrum in het Dwingelderveld stierven in september 2010 ruim duizend groene kikkers en kamsalamanders in een vijver. Om de mens als verspreider van de ziektes te elimineren is het zaak na een bezoek aan een poel steeds kleding en veldmaterialen te reinigen en daarbij het standaard hygiëneprotocol van Ravon in acht te nemen.


ZNT Er is mogelijk nog een belangrijke oorzaak van de achteruitgang van de knoflookpad. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat genetische verarming (inteelt) de oorzaak is dat veel populaties niet overleven. Om het dier voor ons land te behouden is door de Projectgroep Knoflookpad Nederland een bijplaatsings – en herintroductieprogramma gestart. Landschap Overijssel, Ravon, Bureau Natuurbalans en Alterra hebben daarom een kweekprogramma opgezet. Zij hebben daarvoor toestemming verkregen van de minister. Dit voorjaar (2011) hebben ze uit verschillende poelen eistrengen verzameld en opgekweekt tot larven en deze bijgeplaatst in verschillende poelen langs de Vecht, maar ook in Zwolle. De diversiteit moet daardoor toenemen. Er is vers bloed in de poelen gekomen. De verwachting is dat de populaties daardoor weer zullen groeien en vitaler zullen worden, dankzij de grotere genetische diversiteit. Het kweekprogramma zal gedurende een tiental jaren worden gevolgd door Alterra.

Als werkgroep zetten wij ons samen met de Natuurbeschermingscommissie van KNNV Zwolle in voor: • • •

De bescherming van de knoflookpad in de Zwolse poelen tegen verstoring en aantasting. Een goed beheer en onderhoud van de poelen. Een uitbreiding van het leefgebied voor de knoflookpad door de volledige uitvoering van het soortenbeschermingsplan uit 2000, inclusief het graven van de extra poelen.

Zodat wij tot in lengte van jaren in het vroege voorjaar kunnen genieten van het ‘geklok’ van deze geheimzinnige dieren. Sybout Jaasma, werkgroep Knoflookpadden

Het is niet zo, dat de knoflookpad nu gered is. De financiering is nog een probleem. Daarom is het zaak, dat de gemeente Zwolle het project financieel steunt.

Foto: Lizette Wolf

Oproep: meedoen met de Werkgroep Knoflookpadden …knoffen… De Werkgroep Knoflookpadden van KNNV Zwolle inventariseert een aantal poelen/vijvers in en bij Zwolle op de aanwezigheid van amfibieën en dan met name: de knoflookpad. Het is de bedoeling om de werkzaamheden van de werkgroep uit te breiden. Het is namelijk wenselijk om meer beschermingsmaatregelen te treffen ten behoeve van de knoflookpaddenpopulaties, zoals: • Het aantal poelen, waarin gezocht wordt naar amfibieën, vergroten. • Eenvoudig onderhoud aan de oevers van de vijvers verrichten. • Contacten met de gemeente, Landschap Overijssel, het Waterschap en bewoners intensiveren. • Het opsporen van eventuele nog niet bekende populaties. Als er belangstellenden zijn, die mee willen doen? ... graag. Meelopen om te luisteren en / of te kijken kan ook. Heb je dus belangstelling of vragen, bel of mail: Sybout Jaasma, 038 – 4537573;


[email protected]


st

man

ZNT

Eli Heimans, bioloog en natuurbeschermer Tekst en foto's: Jeroen Mulder Dit jaar (2011, red.) is het 150 jaar geleden dat Eli Heimans werd geboren. Eli Heimans is geboren en opgegroeid in Zwolle. Hij was van joodse komaf en zijn geboortehuis was aan de Thorbeckegracht, die toen nog De Dijk heette. Eli’s vader had een zijdeververij en Eli hielp zijn vader mee met zijn werk. Eli heeft na de lagere school niet zijn HBS af kunnen maken. Eli heeft een onderwijzersopleiding gevolgd en is uiteindelijk naar Amsterdam vertrokken, waar hij al vlot bevriend raakte met Jan Ligthart. Samen hechtten ze veel waarde aan aanschouwelijk onderwijs. Het waren Ligtharts woorden: “Als de koe niet naar de school kan, moeten de kinderen maar naar de koe.” Heimans bracht dieren en planten mee naar school. Ook ging hij zoveel mogelijk met zijn leerlingen naar buiten: het Amsterdamse Sarphatipark was zijn excursieterrein. In het boekje ‘De levende natuur. Handleiding bij het onderwijs in de kennis van planten en dieren op de lagere school, in het bijzonder voor groote steden‘ schrijft Heimans over deze excursies. Het boekje kwam in handen van Jacobus Pieter Thijsse en dat was het begin van een hecht en vruchtbaar contact. Beide heren waren in belangrijke mate verantwoordelijk voor de opbloei van de belangstelling voor de natuur in Nederland. Mede op initiatief van Heimans en Thijsse werden in 1901 de Nederlandse Natuurhistorische Vereniging opgericht en in 1905 de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten.

Toen hoorde ik van zijn naam, maar daar bleef het ook bij. In 2009 maakte ik met mijn vader een wandeling in het Voerdal in Limburg en toen kwamen we langs de Heimansgroeve. Ik wist toen inmiddels dat de Heimansgroeve een groeve was die vernoemd was naar Eli Heimans, maar eigenlijk wist ik nog steeds niets van deze man. De Heimansgroeve is overigens een interessant stuk natuur. In deze voormalige steengroeve deed Eli Heimans in 1910 vondsten van fossielen. Hij schrijft in zijn boek ‘Uit ons Krijtland’ over gidsfossielen. Een gidsfossiel is een fossiel dat gebruikt kan worden om een gesteentelaag te dateren. Eli’s woorden:

“Ook in Drenthe vind je ze wel eens; die zijn daar in den ijstijd door gletschers aangevoerd, in of met krijtbonken uit Rügen. Hier liggen ze op de plaats waar ze thuis hooren; en ze geven daardoor meer te denken over het ontstaan van den bodem. Het zijn fossiele overblijfselen van zeedieren: van een soort inktvisch, die in ongelooflijke menigte in deze krijtzee moet geleefd hebben. Vroeger noemden de boeren ze donderpijlen, alsof ze door de bliksem gevormd waren.”

Ik had zelf eigenlijk nog nooit eerder van Eli Heimans gehoord tot het moment dat ik eens een lezing bijwoonde van de KNNV. Deze lezing werd gehouden in de Eli Heimanszaal van het Ecodrome.



ZNT Aan de hand van zijn vondsten kon Eli zich een voorstelling vormen van het dier, dat deze vormen van fossielen in zijn lijf droeg. Zo kon hij constateren dat het ging om de rugpijlen van Belemnieten. Belemnieten zijn een uitgestorven groep tienarmige inktvissen, die vooral voorkwamen in het Krijt (een geologisch tijdperk dat duurde van ongeveer 145 tot 66 miljoen jaar geleden). Door het algemene voorkomen en hun relatief snelle evolutie zijn Belemnieten geschikte gidsfossielen. De groeve waar Heimans zijn vondsten deed is de enige plek waar ook nog gesteente uit het Carboon aan de oppervlakte te zien is. Wat ik wel jammer vond, was dat ik op die plek langs de Geul helemaal niets leerde over Eli Heimans zelf. Het informatiepaneel was aan vervanging toe. De tekst was moeilijk te lezen en er werd met geen woord gerept over Eli Heimans zelf. Een paar weken geleden (11 oktober, red.) ging ik naar een lezing van de KNNV, gegeven door de historicus Jan van de Wetering. Tijdens die lezing hoorde ik eigenlijk pas echt veel over Eli Heimans.

stem ‘Neen, hoor, je bent glad mis, die is het niet, dat is vetkruid! Zoek maar op, Pinguicula!’ Als ik niet op de grond gelegen had, was ik zeker omgevallen van schrik. Vóór mij stond een hooge, zwarte gedaante, geleund op een boomtak, nog langer dan zij zelf; uit het droge, rimpelige gelaat keken een paar scherpe, grijze oogen mij half spottend, half nieuwsgierig aan. Het schepsel leek op 't eerste gezicht zoo sprekend op de heks in Grimm’s sprookjesboek. … “Toen ik haar even bedaard aankeek, zag ik de kruidenmand op haar rug, en ik begreep, dat ik te doen had met Kruiden-Marie”.

Jan vertelde over de tochten die Eli ondernam als hij door zijn vader eropuit gestuurd werd om klanten te bezoeken. Zo ging Heimans minstens één keer per week ‘den boer op’, tot Raalte toe en verder. Zijn tochten voerden door het fraaie landschap van rivier, dijken, bos, heide en weide. Hij schreef erover in het boekje ‘Hei en Dennen’, dat hij samen met Thijsse schreef. Met een avontuur dat hij had tijdens één van zijn tochten wil ik graag dit stukje over de beroemde Zwollenaar Eli Heimans afsluiten. Beter kan het natuurlijk niet, dan dat met zijn eigen woorden te doen:

”Om de twee of drie weken liep ik indertijd 's morgens vroeg langs die heiweg naar Raalte, en tegen de nacht keerde ik meest langs diezelfde weg terug. Als ik 's zomers tijd over had, ging ik geregeld mijn broodje zitten eten aan de rand van een meertje op de heide, waar ik mooie bloemen wist te groeien. Ik had op school Suringar's Zakflora (die toen pas uitkwam, meen ik) als prijs gekregen, en ik beproefde met behulp van mijn boekje de namen van de planten te leeren kennen”. ….. “Ik plukte een paars bloempje uit elkaar, dat ik al een poos te vergeefs probeerde te bepalen; 't wilde weer niet lukken. Waarschijnlijk praatte of las ik hardop, zooals menschen, die buiten vaak alleen zijn, wel meer doen. Eensklaps hoor ik vlak bij mij een hooge, schelle



ZNT

ZNT

Aankondiging Voorjaarsweekend Schiermonnikoog Wanneer is het weekend? Van vrijdag 11 mei t/m zondag 13 mei 2012 Wie gaan er mee? KNNV’ ers, IVN’ ers en andere belangstellenden. Wat gaan we doen? In excursieverband of individueel op zoek naar vogels, planten, insecten en waterleven. Waar verblijven we? In kampeerboerderij ‘De Binnendijken’. Deze locatie ligt in het dorp. Wat zijn de kosten? €75 p.p. voor 2 overnachtingen, een huurfiets, 2 warme maaltijden, 2x ontbijt, 2 lunchpakketten en consumpties. De kosten van vervoer van en naar de boot, het parkeergeld bij Lauwersoog en de overtocht met de boot zijn voor eigen rekening. Wil je meer inlichtingen? Bel of mail gerust. Ga je mee, laat het ons dan weten. Met vriendelijke groeten, Cor Kauw 038 - 4653592 [email protected] Sybout Jaasma 038 - 4537573 [email protected]

Gezocht: Vogels in Overijssel 2002

Wie heeft het in zijn boekenkast staan!?? Ik mis het eerste deel van de reeks. Als ik uw exemplaar mag overnemen, dan kunt u contact opnemen met: Erwin de Visser; e-mail: [email protected]



ZNT

Van de KNNV bestuurstafel Aan het einde van het jaar wordt er volop gesproken over de plannen voor een volgend jaar. Mocht de natuur onder Bleker gaan verbleken, hetgeen de landelijke KNNV door inspraak en actie mede probeert te voorkomen, dan nog blijven Zwolle en ruime omstreken voldoende groen. Dat danken wij dan o.a. aan onze zeer alerte Natuurbeschermingscommissie die al menig aanslag op de natuur heeft verijdeld, of met goede suggesties kwam voor een beter beleid. Kijk vooral eens op hun website naar het leuke filmpje over de steenuilen bij de Vreugderijkerwaard. 2012 wordt het Jaar van de Bij, niet alleen onze honingverstrekker, maar ook alle wilde soorten. Het zal u niet ontgaan zijn dat het niet goed gaat met de stand van deze zeer nuttige diertjes. Ook afdeling Zwolle gaat activiteiten ontwikkelen op het thema ‘Bij’, en er komt lesmateriaal deze kant op over dit onderwerp. Onze afdeling wordt met regelmaat gevraagd om gebieden of soorten te inventariseren t.b.v. beheer en beleid van eigenaren of overheden. Die deskundigheid hebben wij als vereniging zeker in huis, maar veel mensen zijn druk, of vinden het te moeilijk voor hun eigen niveau. Wij zijn een club van ruim 250 mensen en hebben een redelijk aantal werkgroepen. Het zou mogelijk moeten zijn daar nog meer uit te halen dan nu al het geval is. Het bestuur beraadt zich erover hoe ze u daarover dit jaar zal gaan benaderen. Niet alle inventarisatiewerk is heel wetenschappelijk, en dus moeilijk of tijdrovend. Neem bijvoorbeeld zoiets als het bijhouden van de huismussenstand in je eigen omgeving. Daaraan kan iedereen, ook beginnende KNNV’ ers of kinderen meedoen. En dat dergelijke massale aandacht voor soorten ook interessante resultaten kan opleveren en veel plezier geeft als je ermee bezig bent, bewijzen de projecten die de KNNV de afgelopen jaren landelijk in gang zette, zoals het vliegenzwammenproject of het hommelproject. Wat landelijk kon, moet in Zwolle ook mogelijk zijn. Het bestuur hoopt u in ieder geval in 2012 in groten getale op onze uitingen te ontmoeten. Namens het bestuur, Betty van Leeuwen, voorzitter

Welkom bij KNNV Zwolle In 2011 meldden zich 14 personen aan als nieuw lid van onze afdeling: Gerda Allersma, Anne Baauw, Jort Bosman, Radboud Echten, Cor Fikkert, Paula van der Horst, Carola van Kesteren, Bas Mars, Hannah Oost, Ineke Scheper, Reinier Smabing, Daniël Tuitert, Marijn Verbeek en Daan Vreugdenhil.

Het bestuur heet allen welkom en wenst onze nieuwe leden een inspirerende, groene en gezellige tijd binnen onze vereniging!



ZNT

© illustratie: Willemien van Ittersum 2012



ZNT

Van de IVN bestuurstafel We kunnen terugzien op een mooi najaar met natuuractiviteiten die goed zijn bezocht. De kinderactiviteit ‘Herfst‘ in Doepark Nooterhof was weer een waar feest, waaraan zo’n 50 kinderen en hun begeleiders hebben meegedaan. Het jaarlijkse Nacht van de Nachtfestijn in Doepark Nooterhof trok zo’n 600 volwassenen en kinderen. Er waren veel verschillende activiteiten en het onderdeel ‘Zoeken naar nachtleven’, georganiseerd door het IVN, was een enorm succes. Ongeveer 150 kinderen speurden, gewapend met een klein zaklampje, naar een nachtvlinder, uil, schildpad, das, een verdwaald roodborstje en een geurende nachtbloem. Het excursieseizoen is afgesloten met een aantal mooie herfstwandelingen: o.a een paddenstoelentocht in het Engelse Werk, met als meest gewaardeerde paddenstoelen de Reuzenzwam en de Biefstukzwam, en de lange afstandswandeling door het Reestdal, die afgesloten werd met het maken van natuurgedichten (elfjes) door de deelnemers. Wie denkt dat we nu een winterslaap kunnen houden, heeft het mis. De gidsen zijn half november bijeengekomen om te bedenken hoe we het nieuwe seizoen weer in kunnen vullen met een mooi excursieprogramma. U vindt het programma in dit ZNT, zodat u alvast plannen kunt maken voor mooie wandel- of fietsexcursies in het nieuwe jaar. En ook de werkgroepen en bestuursleden zijn achter de schermen bezig om er ook in 2012 weer een groen jaar van te maken. Het bestuur is verdergegaan met de brainstorm: ‘Op weg van nu naar straks’. Daarin sluiten we aan op de beleidsplannen van het landelijk IVN. We hebben de uitkomsten besproken in het coördinatorenoverleg van november en er is met elkaar afgesproken dat we prioriteit geven aan: •

• •

Kinderen (t/m 12 jr.). We denken aan de cursus Scharrelkids. Hoofddoel is hierbij meer kinderen (met hun (groot)ouders) te bereiken; nevendoelen zijn werving van actieve leden en wijkgericht werken. De werkgroep Scholing gaat zich hierover buigen; Wijkgericht werken. Zoveel mogelijk aspecten van natuur, milieu en duurzaamheid meenemen in samenhang met elkaar, o.a. in de excursies voor volwassenen; Mogelijkheden onderzoeken tot uitbreiden activiteiten werkgroepen Vogelzang en Wilde planten naar de winterperiode. Bv een bomencursus, workshop vogels.

Het landelijk IVN besteed in 2012 aandacht aan naamsbekendheid (o.a. op Floriade en met TV spotjes), Kinderen en natuur, Ledenwerving en Fondswerving. Hierover leest u meer in het blad ‘Mens en Natuur’. Verder zijn we op pad gegaan om bestuursleden te werven. Dit heeft geresulteerd in 2 aspirantbestuursleden: Jan van Lenteren (aandachtsveld Beleid en Politiek) en Carin van de Ploeg (Algemeen bestuur). Zij gaan een paar bestuursvergaderingen meelopen en als het goed bevalt, stellen zij zich kandidaat op de komende ledenvergadering van 28 maart 2012. We hopen nog een derde kandidaat te werven met kennis van of affiniteit voor het aandachtsveld Communicatie. Hebt u belangstelling? Laat het ons weten! Weet u iemand die hiervoor geschikt is? Geef ons een tip! ALLE LEDEN EEN GOED EN GEZOND 2012 GEWENST ! Namens het bestuur, Heike Tack



ZNT

Goed Bekeken

tekst en fotografie ©Gerard Beersma

Death Valley heet niet voor niets zo. Het is een van de heetste gebieden op aarde, en ik was er in augustus, de heetste tijd van het jaar. Ik moest zo nodig met eigen ogen zien hoe planten en dieren in het goudgele zand overleven. Het was er lekker rustig. Volgens een parkwachter waren alleen Europeanen zo stom om juist nu de woestijn op te zoeken. Ik wist dat de ‘camping’ waar ik heen ging niet in het gelukkige bezit van water was! Dat moest je zelf bij je hebben. En bij de heersende temperatuur verlies je al zo’n 8 liter water per dag als je niet wandelt. Ik was echter gekomen om in de woestijn uitgebreid rond te sjouwen. De auto vol jerrycans water dus, en ook heel veel water in mijn rugzak. Ik probeerde de woestijn te doorgronden, en ploeterde door het zand. Als je een duin op klom, ging je drie passen omhoog en zakte er weer twee naar beneden, het was net de processie van Echternach. Je voetsporen werden onmiddellijk weer gedicht door het bijna vloeibaar fijne zand. De hitte was ondraaglijk. Je smacht naar wat wind, maar als die komt, verbrand je bijna, doordat de hete lucht vlak boven het zand in beweging komt. Afzien. Maar ik zag wel hoe vogeltjes met zijn tienen bij elkaar de schaduw van een bermpaaltje vulden. Hoe planten los door de woestijn rolden, zo hun zaden verspreidend. Ik zag de windribbels, de duinvormen. En ik had het voor geen goud willen missen. 16 | Zwols Natuur Tijdschrift


ZNT

Faunaonderzoek Zwolle: vrijwilligers gezocht Woont u in of net buiten Zwolle? Dan is meedoen aan het Faunaonderzoek Zwolle en De Horte misschien iets voor u. Iedereen die ervaring heeft met het inventariseren van bepaalde diersoorten of dit graag wil leren, kan zich voor het faunaonderzoek aanmelden. Dit is de uitgelezen mogelijkheid om interessante waarnemingen te doen in gebieden die normaal gesproken afgesloten zijn voor publiek. Het Faunaonderzoek Zwolle en de Horte is een samenwerkingsverband tussen Landschap Overijssel en Waterschap Groot Salland. Coördinatie en organisatie is in handen van adviesbureau EcoGroen Advies uit Zwolle. In 2012 vindt onderzoek plaats op een aantal natuurterreinen rond Zwolle. Het gaat om De Horte, Soeslo, Sekdoorn, Maatgraven, Buitenlanden Langenholte en de Struinwaard bij Berkum. Mogelijk zal in een later stadium ook de gemeente Zwolle aansluiten bij het samenwerkingsverband, waardoor het faunaonderzoek een vervolg krijgt in 2013. Doel van het faunaonderzoek is om – in samenwerking met vrijwilligers - een vlakdekkend beeld te krijgen van bijzondere soorten uit de soortgroepen zoogdieren, broedvogels, amfibieën, reptielen, vissen, dagvlinders, libellen en sprinkhanen. Momenteel is er namelijk nog maar weinig kennis beschikbaar over de voorkomende fauna. Alle verzamelde gegevens worden verwerkt in een rapport. Hierin worden ook adviezen gegeven hoe Landschap Overijssel en Waterschap Groot Salland met hun beheer beter rekening kunnen houden met de bijzondere fauna. Als u mee wilt doen aan dit onderzoek of als u meer informatie wilt hebben, dan kunt u contact opnemen met de coördinator van het onderzoek Marco van der Sluis van EcoGroen Advies (06-15952321 of [email protected]). Komt Ringslang nog steeds voor op de terreinen Soeslo en De Horte? (Foto: Etienne de Vries, EcoGroen)

Bijzondere waarneming Kempense heidelibel in Zwolle Gert Veurink deed op 9 augustus 2011 net buiten de bebouwde kom van Zwolle een zeer bijzondere ontdekking, namelijk een mannetje van de Kempense heidelibel (Sympetrum depressiusculum). De soort heeft in Nederland haar verspreidingszwaartepunt in Noord-Brabant. Daarom is deze vondst zeer opmerkelijk. Het is de noordelijkste waarneming van deze soort in Nederland.


Foto: Gert Veurink


ZNT

Programma KNNV Zwolle eerste helft 2012 De lezingen zijn bestemd voor leden van KNNV en IVN Zwolle. Introducés zijn zeker welkom. De excursies en inventarisaties zijn bedoeld voor leden van KNNV Zwolle, maar ook andere natuurliefhebbers worden uitgenodigd vrijblijvend kennis te maken. Overlegt u bij twijfel even met de contactpersoon. Voor deelname aan regionale of landelijke KNNV activiteiten is lidmaatschap vereist. Meer informatie over de activiteiten kunt u krijgen bij Anja Bosman – de Haan, tel. 038 - 4654735 of per mail:[email protected], of bij de persoon die bij de betreffende activiteit staat vermeld. Soms worden er nog nieuwe activiteiten georganiseerd na verschijnen van het ZNT. Ook verandert er soms nog iets: verzamelplaats, aanvangstijd,.. Het is raadzaam regelmatig onze website te raadplegen: www.knnv.nl/zwolle en uw mailbox in de gaten te houden. Krijgt u de activiteitenmails niet? U kunt zich daarvoor opgeven bij: [email protected]. Zaterdag 4 februari 2012 Excursie naar de pier van IJmuiden Zeevogels, duikers, meeuwen, steltlopers, .. Voor wie: beginnende en gevorderde vogelaars en andere natuurliefhebbers. Excursieleiders: Erwin de Visser, tel.: 06-23207002 en Jur Furda. Vertrek 8.00 uur, terugkomst 18.00 uur. Verzamelpunt: parkeerplaats kantoor Vitens, Oude Veerweg 1 in Zwolle. Kosten meerijden € 12,- Opgave uiterlijk daags tevoren via e-mail bij [email protected]. Graag vermelden of u wilt meerijden of chauffeur wilt/kunt zijn. Meenemen: verrekijker, wateren winddichte kleding, eten en (warme) drinken, goede schoenen of laarzen.


Dinsdag 14 februari 2012 Lezing Elja van Dongen: ‘Reisverslag van Costa Rica’ Organisatie: Plantenwerkgroep KNNV Zwolle. Niet alleen de flora komt aanbod, maar ook de zoogdieren, kikkers, vogels, reptielen en de verschillende landschappen. Voor wie: alle geïnteresseerden. Aanvang: 20.00 u. Locatie: Kruidwisch, Doepark Nooterhof, Goertjesweg 5, Zwolle. Woensdag 15 februari 2012 Lezing Jeroen Bredenbeek: ‘Broedvogels van de Weerribben’ Organisatie: Vogelwerkgroep KNNV Zwolle Voor wie: alle geïnteresseerden. Aanvang: 20.00 u. Locatie: Kruidwisch, Doepark Nooterhof, Goertjesweg 5, Zwolle. Zaterdag 10 maart 2012 Doedag voor de oeverzwaluwen bij de Milligerplas Organisatie: Vogelwerkgroep KNNV Zwolle. We gaan de nesten in de oeverzwaluwwand schoonmaken, zodat er in 2012 weer succesvol gebroed kan worden. Verzamelen om 9.30 u. bij parallelpad aan de Werkerlaan ter hoogte van de wand. Doe kleding aan die vuil mag worden en tegen een stootje kan. Voor materiaal wordt gezorgd. Opgave uiterlijk daags te voren bij Erwin de Visser: [email protected]. Informatie: tel.: 06-23207002. Woensdag 14 maart 2012 Lezing Rosalie Martens: ‘de Wieden’ Organisatie: Plantenwerkgroep KNNV Zwolle. Zij vertelt o.a. over een aantal projecten die de afgelopen jaren afgerond zijn en over de gegevens die mede door een aantal leden van de Plantenwerkgroep zijn verzameld en wat hiermee gedaan wordt. Rosalie is coördinator ecologie, beheer-evaluatie, monitoring, faunabeheer, FSC en vrijwilligers bij Natuurmonumenten, beheereenheid De Wieden. Voor wie: alle geïnteresseerden. Aanvang: 20.00 u. Locatie: Kruidwisch, Doepark Nooterhof, Goertjesweg 5, Zwolle.


ZNT Donderdag 22 maart 2012 Lezing Rense Haveman (Alterra): ‘Flora en fauna op defensieterreinen’ Voor wie: alle geïnteresseerden. Aanvang: 20.00 u. Locatie: Kruidwisch, Doepark Nooterhof, Goertjesweg 5, Zwolle. Zaterdag 7 april 2012 Excursie korhoenders op de Sallandse Heuvelrug Voor wie: beginnende en gevorderde vogelaars en andere natuurliefhebbers. Excursieleider: Erwin de Visser, tel.: 06-23207002. Tijd: vertrek om 6.00 uur en terugkomst circa 12. 30 uur. Verzamelpunt: vanaf de parkeerplaats bij de BDG hal, van der Heydenstraat 2, Zwolle-Zuid. Kosten meerijden € 3,- Opgave uiterlijk daags tevoren via e-mail bij [email protected]. Woensdag 11 april 2012 Lezing Piet Bremer: ‘Nieuwe natuur in het Voorsterbos en het Waterloopbos’ Organisatie: Plantenwerkgroep KNNV Zwolle. Voor wie: alle geïnteresseerden. Aanvang: 20.00 u. Locatie: Kruidwisch, Doepark Nooterhof, Goertjesweg 5, Zwolle. Zaterdag 14 april 2012 Excursie Veluwerandmeren Organisatie: Vogelwerkgroep KNNV Zwolle. Met Nico Hoogteyling van KNNV Noordwest –Veluwe. Om 8.30 u. met Nico afgesproken op de parkeerplaats van Postiljon Hotel bij Nulde voor een bezoek aan de Delta Schuitenbeek (steltlopers) en de Puttense- en Arkenhemerpolder (weidevogels) en als er tijd over is naar Nieuw Hardenbroek. Verzamelpunt Zwolle: parkeerplaats bij Vitens om 07.45 u. Terugkeer ca. 16.30 u. Opgave vooraf bij Jur Furda, e-mail: [email protected], uiterlijk daags tevoren 20.00 u. Graag vermelden of u wilt meerijden of chauffeur wilt/kunt zijn. Meenemen: verrekijker, eten en (warm) drinken, goede schoenen of laarzen. Kosten meerijden: € 6,-.

Zaterdag 21 april 2012 Excursie moerasvogels van de Auken en weidevogels van de Bramen bij Steenwijk Organisatie: Vogelwerkgroep KNNV Zwolle. Verzamelen 07.00 u. op carpoolplek bij de Berkumerbrug, bij afslag 21 van de A28. Terugkeer tussen 15.00 en 16.00 u. Opgave vooraf bij Jur Furda, e-mail: [email protected], uiterlijk daags tevoren 20.00 u. Graag vermelden of u wilt meerijden of chauffeur wilt/kunt zijn. Meenemen: verrekijker, eten en (warm) drinken, goede schoenen of laarzen. Kosten meerijden: € 6,-. Woensdag 25 april 2012 Lezing Marijke Drees (schrijfster van het boek..): ‘Wilde konijnen..’ Voor wie: alle geïnteresseerden. Aanvang: 20.00 u. Locatie: Kruidwisch, Doepark Nooterhof, Goertjesweg 5, Zwolle. Zaterdag 5 mei 2012 Ecologische Big Bay Organisatie: Vogelwerkgroep KNNV Zwolle. Met teams van twee tot vier vogelaars zo veel mogelijk soorten waarnemen in 12 uur zonder motorische hulpmiddelen. Wel mogelijk OV binnen de gemeente grenzen van Zwolle. Vertrek 06.00 Engelse Werk. Einde 18.00 Engelse Werk. Na afloop samen eten bij het Engelse Werk. Aanmelden KNNV teams bij Jur Furda: e-mail: [email protected], graag een week van tevoren. Vrijdag 11 mei tot en met zondag 13 mei 2012 Voorjaarsweekend naar Schiermonnikoog Zie bericht elders in dit ZNT. Noteer alvast: Zaterdag 2 juni: Excursie Bargerveen. Vogelwerkgroep. De Algemene ledenvergadering 2012 van KNNV zwolle wordt gehouden op dinsdag 21 februari in de Kruidwisch, Doepark Nooterhof, Goertjesweg 5, Zwolle. Aanvang: 20.00 u.

Landelijke Roofvogeldag 2012 De landelijke Roofvogeldag wordt weer gehouden in Meppel en wel op zaterdag 25 februari 2012. Locatie: Stadsschouwburg Ogterop, Zuideinde 70, op loopafstand van het station. Toegang gratis. Programma op www.werkgroeproofvogels.nl



ZNT

IVN Excursieprogramma 2012 Het hele jaar door organiseert IVN Zwolle e.o. in en rondom Zwolle excursies en activiteiten.

Onder leiding van natuurgidsen ontdek je een bepaald gebied, of wordt er een thema onder de loep genomen. De meeste gebeurtenissen duren 1,5 tot 2 uur en zijn gratis. Je gift wordt wèl erg op prijs gesteld. Voor de kinderactiviteiten in Doepark Nooterhof wordt een klein bedrag per kind gevraagd

Zo 18 Start

Gids Za 24 Start Gids Za 24

Start Gids

Ontluikend groen op Landgoed Soeslo 14.00 uur Parkeerplaats Restaurant De Mol (vanaf Zwolle naar Wijthmen, bij stoplichten RA, daarna direct LA ventweg op) Agnes Neimeijer; Jelly Rijlaarsdam, Fred Mensink Landgoed IJsselvliedt in Wezep Ochtendexcursie 10.00 uur Parkeerplaats tegenover de Duiventil Dirk van de Graaf, Hermien Toebes Vogels kijken in de Vreugderijkerwaard Telescopen, verrekijkers en kijken maar! 14.00 uur Parkeerplaats Vreugderijkerwaard, Zalkerweg, Zwolle Wim van Bruggen, Heike Tack, Lodewijk Jan Coté

FEBRUARI 2012 Zo 25 Zo 19 Start

Gids

Winterwandeling rond de Twentseweg Vuurkorven, chocolademelk en glühwein 14.00 uur bij "Klavertje Vier" Haarsmaatweg 3 Heino Agnes Neimeijer, Sandra Narain

MAART 2012 Zo 11 Start Gids

Bomen in de stad Zwolle 14.00 uur VVV Grote Markt Dirk van de Graaf, Willemien van Ittersum


Start Gids

Rechteren; betekenis van landschappen voor natuurbehoud 14.00 uur Station Dalfsen Wim van Bruggen, Arie Driesprong

APRIL 2012 Zo 1 Start Gids

Stinzenplanten op Landgoed Dickninge 14.00 uur Oprijlaan Landgoed aan de Schiphorsterweg, De Wijk Marlène Vaessen, Bé van der Sleen


ZNT Do 5 Start Gids

Zo 15 Start Gids Zo 22 Start Gids Zo 22 Start Gids Zo 22 Start Gids Zo 29 Start Gids

Natuur in de wijk: Westerveldse Aa Avondexcursie 19.30 uur Parkeerplaats Meandercollege/ Bibliotheek Aalanden Wim Rotman, Fred Mensink, Bernadet van der Veen Dynamiek van de rivier in de Vreugderijkerwaard 14.00 uur Parkeerplaats Vreugderijkerwaard, Zalkerweg, Zwolle Fred Hartog, Ine Reinders Vroege vogels excursie Ochtendexcursie 06.00 uur Parkeerplaats Zandhove, Zwolle- Zuid Sija Reehoorn, Henk Luten Beestenboel een middag vol met beestachtige activiteiten voor gezinnen met kinderen van 3 t/m 6 jaar 14.00 uur Doepark Nooterhof Werkgroep Gezinsexcursies Gezinsexcursie Kruip door … sluip door; Cultuur en natuur in de stad Hattem 14.00 uur Parkeerplaats De Bleek, Hattem Henriette Maan, Hermien Toebes Beleef de lente op Landgoed Windesheim 14.00 uur Ingang landgoed in de bocht, Windesheimerweg, Windesheim Marjan Reus, Willemien van Ittersum

JUNI 2012 Zo 3

Start Gids Za 9

Start

Gids

Zo 1 Start

Gids Za 7 Start

Gids

Zwerven langs het Zwartewater wandeling 8,5 km 14.00 uur Parkeerplaats aan het einde van de Kolksteeg, Zwolle Marjan Reus, Heike Tack


Het Algemene Veen verscheidenheid op de vierkante meter in Hattem 14.00 uur Algemene Begraafplaats Kerkhofdijk, Hattem Hermien Toebes, Henriette Maan

JULI 2012

MEI 2012 Zo 6 Start

Waterspektakel Een spetterend spektakel voor het hele gezin 14.00 uur Doepark Nooterhof Werkgroep gezinsexcursies

Gids Zo 15 Start Gids

Insecten in het Westerveldse Bos 14.00 uur Parkeerplaats aan het einde van de Kolksteeg, Zwolle Gerrit de Jonge, Alfred van der Burgh Fietsexcursie: Polderlandschap rond Laag Zuthem 14.00 uur Parkeerplaats Zandhove, Zwolle- Zuid Heike Tack, Jeroen Mulder, Lodewijk Jan Coté Landgoed Den Berg, verschillende landschapselementen 14.00 uur Parkeerplaats station, Dalfsen Agnes Neimeijer, Hilly Osinga


ZNT SEPTEMBER 2012 Zo 2 Start

Gids Zo 23 Start Gids Zo 30 Start

Gids

Het Geheim van Westerveld 14.00 uur Parkeerplaats aan het einde van de Kolksteeg, Zwolle Marjan Reus, Bernadet van der Veen Herfstverschijnselen op Landgoed Vilsteren 14.00 uur Parkeerplaats RK kerk, Vilsteren Agnes Neimeijer, Heike Tack Paddenstoelen 14.00 uur Parkeerplaats Leemkule, Leemkuilen 6 Hattem Tineke Burghart, Sandra Narain, Heike Tack

Za 27

Nacht van de Nacht Een jaarlijks terugkerende activiteit. Elk jaar weer spannend, educatief en verrassend. Start Nooterhof, Goertjesweg 5, Zwolle Nadere info volgt in de lokale media en op www.nachtvandenacht.nl Gidsen Werkgroep Gezinsexcursies NOVEMBER 2012 Za 10 Start Gids

Vogelexcursie Vreugderijkerwaard 14.00 uur Parkeerplaats Vreugderijkerwaard, Zalkerweg, Zwolle Henk Luten, Jeroen Mulder

OKTOBER 2012 Za 6 Start Gids Zo 7

Start Gids Zo 14 Start Gids

Fietsexcursie: Zwolse geheimen in de natuur rond Golfclub Zwolle met bezoek Boschwijk 14.00 uur Golfbaan Zalnéweg 75 Fred Hartog, Jeroen Mulder, Ine Reinders Champignon & Co Speel het spel en kom van alles te weten over de hoed en de rand Voor gezinnen met kinderen van 6 jaar t/m 12 jaar 14.00 uur Doepark Nooterhof Werkgroep gezinsexcursies Lemelerberg: Dynamiek van het landschap 14.00 uur Parkeerplaats Ledeboerweg, Lemele Wim van Bruggen, Arie Driesprong

Illustraties: Willemien van Ittersum, 2011 (grote bonte specht, nachtkoekoeksbloem en nachtvlinder)

Actuele en eventueel aanvullende informatie over de excursies wordt geplaatst op de website van IVN Afdeling Zwolle, www.ivnzwolle.nl. Vragen over de verschillende excursies kunt u stellen via: [email protected]



ZNT

Wilde Plantencursus 2012 In 2012 organiseert het IVN voor de 21e keer een Wilde Plantencursus. Deze cursus is bedoeld voor iedereen die in de natuur is geïnteresseerd en daarnaast meer wil weten over de, in de vrije natuur voorkomende, planten in Nederland. Men leert niet alleen de naam, maar krijgt ook informatie over de groeiplaats en de relatie van de plant met zijn omgeving. Wat gaan we doen? De cursus bestaat uit een startbijeenkomst, 7 avondexcursies van ± twee uur en 5 ochtendexcursies op zaterdag. De startbijeenkomst is gepland op dinsdag 27 maart om 20.00 uur in de Kruidwisch aan de Goertjesweg 5. Op deze avond krijgt u algemene informatie over de cursus en tevens over flora’s, andere plantenboeken en loepjes. Ook zal er een korte uitleg worden gegeven over de bloembiologie, zullen we wat planten ‘onder de loep’ nemen en kunt u kennis maken met uw gids en de andere deelnemers. Deze avond is niet bedoeld om u op te geven. De 7 avondexcursies starten begin april en zijn verdeeld tot begin juli, bij de gevorderden tot in augustus. Voor de precieze data van de excursies verwijzen wij u naar de site van het IVN Zwolle. Ze worden gehouden in het Engelse Werk, het Spoolderbos en de uiterwaarden van de IJssel. We verzamelen om 19.00 uur voor uitspanning ‘Het Engelse Werk’. De cursisten worden, bij voldoende aanmeldingen, ingedeeld in 3 groepen: 1. 2. 3.

Beginners: woensdagavond van 19.00 tot ± 21.00 uur o.l.v. Marlène Vaessen Iets gevorderden: dinsdagavond van 19.00 tot ± 21.00 uur o.l.v. Linde van der Burgh Gevorderden: dinsdagavond van 19.00 tot ± 21.00 uur o.l.v. Brunhilde Reicher

Bij uw inschrijving dient u zelf aan te geven in welke groep u het liefst wordt ingedeeld. Bij de iets gevorderden wordt er een begin gemaakt met families en grassen, bij de gevorderden wordt daar dieper op ingegaan. Op de zaterdagen zijn alle cursisten van harte welkom. De zaterdaggroep zullen we verdelen in 2 niveaus. U kunt dan kiezen met welke groep u meegaat. Tijdens deze zaterdagexcursies bezoeken we een aantal bijzondere gebieden in de omgeving van Zwolle. Deze excursies starten om 9 uur vanaf Het Engelse Werk, vanwaar we vertrekken naar de volgende gebieden: 14 april: Westerveldse Bos 12 mei: de Hooilanden bij Doosje 2 juni: Struinerwaard aan de Vecht 23 juni: varen door de Wieden 7 juli: Echtenerzand in Echten (Dr) Kosten voor deelname De kosten van deze cursus bedragen € 17,50 voor leden/donateurs van IVN / KNNV en € 27,50 voor niet-leden. Bent u meteen enthousiast geworden, geeft u zich dan zo spoedig mogelijk op bij: Marlène Vaessen, bij voorkeur via de website: www.ivnzwolle.nl.; eventueel per e-mail: [email protected]. Bellen kan ook: het telefoonnummer is: 0522-241532. Uw inschrijving wordt pas definitief als u het cursusgeld hebt overgemaakt op rekeningnummer 124197 van IVN Zwolle e/o. Inschrijving gebeurt op volgorde van binnenkomst. Mocht de cursus onverhoopt vol zitten, dan krijgt u gegarandeerd uw geld retour. Het minimum aantal deelnemers per groep is 8 personen. Het maximale aantal is 15.



ZNT

Roofvogels

tekst: Femmy Mulder

Buizerd

Roofvogels helpen het evenwicht in de natuur te bewaren. Ze eten bijvoorbeeld ratten, muizen of insecten. Zo zorgen zij ervoor dat er nooit te veel van deze dieren zijn. De naam ‘roofvogels’ klinkt negatief, het is beter ze stootvogels te noemen. Deze vogels stoten namelijk van bovenaf op hun prooi.

De buizerd cirkelt vaak in kringen boven het land. Hij is fors, heeft een brede staart en brede vleugellappen. Als de buizerd boven het land cirkelt, houdt hij zijn vleugels hierbij onbeweeglijk in een lichte V, met de punten omhoog gebogen. En als je dan ook nog een mauwend geluid hoort, dan weet je zeker dat het de buizerd is.

Torenvalk Een torenvalk zie je overal. Ook in de stad. Hij is op zoek naar muizen. Vaak staat een torenvalk te ‘bidden’: met snel flapperende vleugels en een gespreide staart stilstaan in de lucht. Prachtig om te zien. Ziet hij/zij iets bewegen op de grond, dan duikt de torenvalk als een pijl omlaag om de prooi te pakken. Houd een biddende torenvalk eens 5 minuten goed in de gaten! Hoe vaak duikt hij/zij omlaag? Wat wordt er gevangen? Foto's van Wikipedia: foto buizerd: Marek Szczepanek; foto torenvalk: Andreas Trepte



ZNT

Natuurlijk bouwen Groendoeners natuurlijk Op 15-12 waren er 16 groendoeners en 4 begeleiders op Doepark Nooterhof. Groendoeners: dat zijn kinderen uit groep 6, 7 of 8 die eens per maand aan de slag gaan in de natuur. Vaak buiten, struinen, vissen, voelen, ruiken èn hollen!

Ook binnen, zoals op deze natte decembermiddag. Er was:'natuurlijke' klei, gele wilgentakken, groene pitrussen, grijzig riet met mooie pluimen enz. Eerst bouwden de kinderen een hutje, daarna was het 'versieren': éven buiten zoeken en toen kwamen er koeien van klei, een erf met stenen, peterselie als boom en nog veel meer. "Dit was een super middag" verzuchtte Myra.

Er is op dit moment een wachtlijst voor de groendoeners. Wil jij als hulpouder fungeren meld je dan aan bij Margreet Dekker [email protected] meer info op de website

Mededelingen IVN Aankondiging De Algemene Ledenvergadering van IVN Zwolle e.o. is gepland op woensdag 28 maart 2012. Locatie: Doepark Nooterhof. Zet deze datum vast in uw agenda! De uitnodiging met het programma zult u t.z.t. ontvangen. Op zaterdag 18 februari is er een ochtendactiviteit voor leden en donateurs; locatie Windesheim. U ontvangt binnenkort een brief met meer informatie. Oproep voor IVN leden Wilt u aankondigingen en nieuwsberichten via e-mail ontvangen? Geef dan uw e-mailadres door aan: [email protected] , Roelof Pol. Als u twijfelt of uw (juiste) e-mailadres bekend is, geef het voor de zekerheid door!



ZNT

Dagexcursie naar Texel Op 15 oktober 2011 was er de excursie van de Vogelwerkgroep van KNNV Zwolle naar Texel. In de vroege ochtend vertrokken we met z’n tienen naar Den Helder, om vandaar de boot te nemen. Met een temperatuur van slechts enkele graden boven nul beloofde het een koude, maar mooie en zonnige herfstdag te worden. Op de boot kon het speuren naar vogels beginnen. Met een groepje eidereenden in het zicht beloofde het een mooie dag te worden. Eenmaal op het eiland aangekomen, was het eerste doel de Mokbaai. Dit werd beloond met twee schitterende rotganzen die op korte afstand in het water dobberden. Omdat verderop in het slik grotere aantallen vogels te verwachten waren, reden we verder. En nog voor dit deel van de Mokbaai bereikt was, werd de rit onderbroken bij het natuurgebiedje De Petten. Het leverde mooie plaatjes op van onder andere steenlopers en watersnippen. En het werd nog beter, want bij De Petten werd de eerste ruigpootbuizerd van de dag gespot. De excursie werd voortgezet om het slikgebied van de Mokbaai te kunnen bekijken. Hier was het een drukte van belang met onder andere wulpen, bonte strandlopers, kluten en goudplevieren. Naast een ruigpootbuizerd, hoopte excursieleider Jur Furda toch vooral op een klapekster. En daarom was het volgende doel het gebied de Bollekamer. We konden ons verheugen over een blauwe kiekendief en nog meer ruigpootbuizerds. Maar (nog) geen klapekster. Bij het uitkijkpunt van de Slufter waren er hoofdzakelijk mensen te zien, en geen vogels. Een kleine tegenvaller. Gelukkig wist Bram dat er nog een tweede uitkijkpunt is. Vanaf deze locatie hadden


door Paula van der Horst

we niet alleen een fraai uitzicht op zilverplevieren, bonte strandlopers en steenlopers. Nee, deze locatie lag in de zon en uit de wind! Een gelegenheid dus om iets op te warmen, want koud was het deze dag. Op het water van de Slufter zwommen ook twee pijlstaarten. Voor mij de zoveelste nieuwe soort van de dag. Na enige tijd werd het dan toch tijd om verder te gaan. Kaap Noord, het noordelijkste puntje van Texel was één van de plekken waar een klapekster te zien zou kunnen zijn… maar niet op dat moment. Vanaf het strand konden wel zeehonden bekeken worden, die lagen te zonnen op de zandplaten. Jur wist te vertellen dat er zowel gewone als grijze zeehonden lagen. Weer iets geleerd, zeg maar. Zeker het vermelden waard waren de goudplevieren, die zich ophielden op het drooggevallen wad. Rondvliegend in een grote groep is het meteen duidelijk waar de naam goudplevieren vandaan komt. De vliegende gouden gloed was fantastisch om naar te kijken. Iets verderop, bij de IJzeren Kaap, bleek wederom hoe koud het in de wind was. Deze plek leverde niet alleen meerdere groepjes eidereenden op. Toch zeker een hele mooie afsluiter voor de excursie was een kuifduiker. Het kostte wat moeite om deze vogel in de kijker te krijgen, maar het leverde een bijzonder mooi plaatje op. Met de boottocht terug naar Den Helder kwam het einde van de dag in zicht. Het was koud en het waaide hard, maar met een totaal van 9 ruigpootbuizerds en een kuifduiker zeer succesvol. De klapekster bewaren we voor een volgende excursie. Een zeer geslaagde dag dus en wat mij betreft, voor herhaling vatbaar.


ZNT Soortenlijst van Bram de Vries Hier volgt wat we gezien hebben en foto's van de blauwe kiekendief en een ruigpootbuizerd:

Foto's: Bram de Vries


Koperwiek, graspieper, vink, veldleeuwerik, en in mindere mate kramsvogel, veel en overal overvliegend. Rotgans en eider ook, maar deze alleen aan de kuststrook. Kleine mantelmeeuw in de haven, bij de boot 7 middelste zaagbekken overvliegend. Watersnip, vooral bij De Petten, maar ook elders. Bij De Petten ook 3 groenpoot. Steenloper op veel plekken, maar kleine aantallen. Goudplevier overal o.a. Mokbaai, ook ca. 2000 (!) nabij De Schorren. Bonte strandloper veel nabij De Schorren en minder bij Slufter. 9 Ruigpoot (!!), 1 dichtbij jagend en daarna overvliegend bij De Petten, bij een geul/grote vlakte 5 overvliegende (sowieso veel rovers hier; ook een aantal buizerds, sperwer, 2 blauwe kiek en torenvalk), bij de uitkijkpunt oorsprongweg van het noordelijke deel v/d Slufter 3 jagende. Verder nog enkele zilverplevieren, 3 pijlstaart & slobeenden bij Wagejot, kuifduiker bij de IJzeren Kaap, lepelaar & 9 baardman bij de Mokbaai, 2 keer wat kluten 40 Mokbaai/6 bij Wagejot, tapuiten en nog ergens bovenin ver weg wat zeehonden, bontbek bij de Slufter. Evt. nog 1 overvliegende sijs + een paar zanglijsters en gewone zwavelskop (paddenstoel), atalanta, klein koolwitje. De 1e huismussen v/d excursie werden leuk van dichtbij gezien op de parkeerplaats bij Oudeschild.


ZNT

De Grote Bosmuis

door Jeroen Mulder

De Grote Bosmuis is een knaagdier uit het geslacht bosmuizen (Apodemus). In het Latijn heet deze muis Apodemus flavicollis. ‘Flavi’ betekent geel en ‘collis’ betekent nek. We noemen de Grote Bosmuis ook wel Geelhalsbosmuis. Het geslacht bosmuizen kent in totaal ruim twintig soorten, maar in Nederland komt naast de Grote Bosmuis alleen de Bosmuis voor. De Grote Bosmuis is een grote muis. Hij heeft grote oren, grote ogen en een lange staart. Zijn buik is wit en met zijn lange achterpoten kan deze muis grote sprongen maken. Tijdens zijn sprong kan hij van koers veranderen door zijn lange staart te gebruiken. ‘s Nachts gaat de bosmuis op pad om te zoeken naar noten, zaden en vruchten. Ook vindt hij wortels, knoppen en bladeren lekker. De bosmuis eet ook insecten. Zoals zijn naam al vertelt, blijft de bosmuis het liefst in bossen of aan de rand daarvan. Een bosmuis zal je niet in een weiland aantreffen. Bosmuizen hebben hun nest onder de grond. De ingang van hun hol zit vaak bij een boomstronk. De Grote Bosmuis is een zeldzame soort. De Bosmuis komt daarentegen veel vaker voor. In de hellingbossen van Limburg wordt de Grote Bosmuis vooralsnog het meest waargenomen. Toch komen er steeds vaker waarnemingen vanuit andere plekken in Nederland. In het gebied de Overmeen, tussen Holten en Markelo is de Grote Bosmuis aangetroffen. En ook in de bossen ten zuidoosten van Oldenzaal (Boerskotten), dat beheerd wordt door Natuurmonumenten, is de muis met de gele halsband waargenomen.


Foto: Marc Abuys

Foto: Marc Abuys


ZNT Marc Abuys, een natuurkenner uit ’t Harde, schreef onlangs naar de redactie van het Zwols Natuur Tijdschrift dat hij de Grote Bosmuis ook had waargenomen. In het natuurgebied de Haere is hij het knaagdier op het spoor gekomen. De Haere is een natuurgebied dat gekenmerkt wordt door een uitgestrekt levend stuifzand, omgeven door dennenbossen en heide met jeneverbes en kraaiheide. Het ligt bij de plaats ‘t Harde en behoort tot de gemeente Elburg. “De Haere lijkt uitermate geschikt voor het dier door de afwisselende biotopen, relatief grote voedselstapel aan noten en zaden, ruigtestructuren en graafmogelijkheid te over. Zandige heuvels en braamstruwelen vormen dan ook belangrijke indicatieve vegetatie voor mogelijke aanwezigheid !”, aldus Marc. “Dit gebied is in één klap waardevoller geworden met het vinden van zo’n belangrijke en indicatief zeldzame soort”, vertelt hij. Het voorkomen op de Veluwe is volgens Abuys nog nooit in kaart gebracht. De waarneming die hij toevallig deed door goed op te letten en de juiste kennis te hanteren, zal niet op zich staan en er zullen meer waarnemingen (moeten) worden gedaan om populatie en verspreiding te bepalen, vermoedelijk komt deze soort ook verder oostwaarts voor in het Zandenbos, Noordse Bos, de Doornspijkse Heide, de Eper/Tongerense bossen en Het Loo, maar dat is nog nimmer aangetoond. Verder onderzoek met detectoren (ultrasone geluiden) en inloopvallen en sporenonderzoek zullen dat uit moeten wijzen.

Tandafdrukken in bijvoorbeeld hazelnoten en eikels maken het determineren tot een soort mogelijk. “Alleen een superspecialist, bewapend met een technische gids, kan zoiets”, vertelt Marc. Monitoring en inventarisaties van knaagdieren en insecteneters geschieden vaak met zgn. inloopvallen. De dieren worden met voedsel gelokt en worden levend en wel aangetroffen. Ze worden gemeten en gewogen. Daarna worden ze weer vrijgelaten. Ik heb ook wel eens zo’n inventarisatie meegemaakt bij landgoed de Helmhorst in Zwolle. Samen met de mensen van zoogdieratlas.nl zag ik heel wat verschillende soorten muizen. Maar de Grote Bosmuis gaf niet thuis. Het onderzoek naar muizen is waarschijnlijk erg belangrijk. Toch vond ik het heel aandoenlijk om een muisje te zien opspringen tegen de wand van een vangkooitje. Zo’n klein beestje opgepakt door grote mensenhanden. Het beestje zal enorme angsten hebben te doorstaan. Marc legt uit dat er ook andere methoden bruikbaar zijn, maar dat deze erg arbeidsintensief zijn: • • • •

schedels, botfragmenten zoeken en meten braakballen inventariseren op muizensporen ontlasting bepalen en analyseren uitwerpselen/plaatsen van marters, slangen en uilen bekijken op sporen

Marters, slangen en uilen zijn de belangrijkste predatoren van de Grote Bosmuis.

Een belangrijk onderdeel in het onderzoek naar de Grote Bosmuis is het speuren naar vraatsporen. Vraatsporen zijn onder andere te vinden op sparrenkegels, hazelnoten, beukennootjes, eikels, walnoten, rozenbottels, bramen, bessen, maïskolven, boomknoppen en bloeiwijzen. Foto: Marc Abuys



ZNT Volgens Marc is het voor een leek haast ondoenlijk om soorten als bijvoorbeeld de Bosmuis en de Grote Bosmuis uit elkaar te houden. Dat wil ik van hem aannemen. Ik vind het al een hele kunst om überhaupt een muis op het spoor te komen. Hoewel ik op de onderstaande afbeeldingen wel een duidelijk verschil zie tussen beide: De diertjes hebben een gele borstvlek, die bij de grote bosmuis een brede halsband vormt, en bij de bosmuis slechts een vlek. Marc vertelt dat het nodig is deze dieren vaak te observeren en er regelmatig een veldgids op na te slaan, om de zichtbare verschillen waar te nemen. • • • • • •

Grote Bosmuis heeft meestal een roodbruine vacht en een spierwitte buik. Bosmuis grauwbruin en vaalwitte buikzijde. Bij de Grote Bosmuis is de flankovergang 'hard' (goed zichtbaar en scherp), bij de Bosmuis is de aftekening wat minder markant. De Grote Bosmuis is erg groot, voor een muis een fors gespierd dier. De Bosmuis is van nominale muisgrootte (Grote Bosmuis gemiddeld 50% zwaarder dan de Bosmuis). Grote Bosmuis heeft markante, uitermate grote kop ten opzichte van het lichaam. Dit maakt herkenning bij jongere dieren al mogelijk. Verhoudingen kop-romp en ook de spitse en brede vorm van de kop is markant te noemen bij Grote Bosmuis. Bij de Grote Bosmuis is meestal een zwarte lijntekening zichtbaar, midden op de rug, vanuit de halspositie.

Illustratie Collin Hawes Tot slot vertelt Marc: “Door onbekendheid en weinig onderzoeken/waarnemingen van dergelijke, maar ook andere groepen kunnen veel soorten relatief lang onbekend blijven. Zo ook met Spitsmuizen, Mollen, Amfibieën, reptielen en allerlei insectengroepen. Zo kunnen zeldzame soorten toch nog populaties hebben die over het hoofd worden gezien.” “Meer bekendheid met deze en andere organismen is dan ook nodig en dat mag op de schoolbanken reeds gebeuren, waar ik zelf nu aandacht aan besteed. Ik ga met workshops, Zoo-groepen en natuurbescherming reeds de hele Noord-Veluwe over.” Wie weet, komen we je nog eens tegen, Marc! In ieder geval zijn we weer meer te weten gekomen over bijzondere natuur in de omgeving van Zwolle.



ZNT

IVN gaat deelnemen aan de FLORIADE met ‘Through animal eyes’

Het landelijk bestuur van het IVN heeft besloten dat het IVN gaat deelnemen aan de Floriade, de Wereldtuinbouwtentoonstelling, die in 2012 van april tot oktober in Venlo wordt gehouden. IVN doet dit samen met Vivara en andere groene organisaties (waaronder Vogelbescherming, Vlinderstichting). Het Floriade-terrein, in totaal 66 hectare groot, zal bestaan uit vijf unieke werelden: themavelden die door bosgebied aan elkaar zijn verbonden. Werelden waarin je de natuur steeds op een andere manier kunt zien, voelen en beleven. IVN krijgt samen met haar partners een plek in de themawereld Environment. Hier word je je bewust van het belang van groen in de stad. IVN doet mee aan de Floriade om een breed publiek de natuur te laten ervaren en ontdekken, in het bijzonder (groot)ouders en kinderen. Dit doen we (met partners) via onze inzending ‘Through Animal Eyes’. Er komt een prachtige natuurbelevingstuin, waar je de natuur beleeft alsof je door de ogen van dieren kijkt.

Ook worden er workshops voor actieve verwondering georganiseerd. Met 'Through Animal Eyes' bieden we een groot publiek de kans te ervaren waar IVN' ers goed in zijn: mensen actief betrekken bij natuur in hun eigen buurt en omgeving. De IVN deelname zal worden gedragen door de gehele IVN- organisatie in Nederland, zowel vrijwilligers als beroepskrachten. We willen gedurende de gehele periode (ruim 6 maanden) op de Floriade acte de présence geven. Om een permanente bemensing van de inzending te kunnen verzorgen, wordt voorlopig uitgegaan van 4 personen per dag. Inmiddels hebben zich al meer dan 200 IVN vrijwilligers uit het hele land (waaronder ook uit afdeling Zwolle e.o.) aangemeld om op de Floriade een aantal dagen gastvrouw en gastheer te zijn. Verder vordert de bouw van de IVN inzending voor het themapark gestaag. De Floriade biedt een unieke gelegenheid om een breed publiek te laten kennismaken met IVN, de naamsbekendheid te vergroten en nieuwe leden te werven. Een van de speerpunten van IVN, het betrekken van jeugd en (groot)ouders bij de natuur, krijgt veel kansen.

Voor meer informatie: www.ivn.nl/floriade.

NOU dag in Zwolle De voorjaarsvergadering van Nederlandse Ornithologische Unie wordt gehouden op zaterdag 24 maart 2012 in het Ecodrome te Zwolle. Thema: Samen leven met ganzen? We gaan de ganzenproblematiek, waar we allemaal mee geconfronteerd worden, van een aantal kanten belichten. We willen de enorme toename van sommige ganzensoorten, maar niet van andere en de toename van de exoten (soorten die hier oorspronkelijk niet voorkwamen) bespreken. We willen nagaan wat de oorzaken van deze aantalveranderingen zijn, of we daar wat aan willen doen en zo ja, hoe dat zou moeten gebeuren. We willen onder de loep nemen wat het antwoord van boeren, natuurbeschermers, jagers en de politiek is op de vraag hoe ‘ganzenproblemen’ aan te pakken. Het belooft een veelzijdige dag te worden.



ZNT

Vogelzangcursus 2012 Tsjilp, piep en fwiet. Voorzichtig groen, de eerste bloemen. Lekker naar buiten gaan. Op zaterdag 3 maart en maandag 5 maart 2012 gaan de vogelzangcursussen voor beginners, gevorderden en iedereen die daar tussenin zit weer van start. De gidsen hebben er zin in. De vogelzangcursussen eindigen dit jaar met een slotexcursie van een hele ochtend op 15 en 19 mei. De zaterdaggroepen beginnen hun wekelijkse wandelingen om 8.00 uur en de maandaggroepen starten om 9.00 uur. Hoe werkt het? Elke week ga je samen met je groep, ongeveer 12 personen en twee gidsen, op buiten pad. Met hulp van de enthousiaste gidsen leer je gaandeweg steeds meer vogels herkennen aan hun zang. Naarmate het voorjaar vordert en er meer vogels terugkeren uit het zuiden zullen er steeds meer soorten te beluisteren zijn. De vogelzangcursus wordt een keer per week gegeven gedurende een ongeveer anderhalf uur durend buiten zijn. De vogels De eerste maand lopen we voornamelijk in het Engelse Werk, waar we onder andere de boomklever, de boomkruiper, de koolmees, de pimpelmees, de roodborst, de vink en de grote bonte specht zullen horen. Dit zijn vogels die het hele jaar in ons land verblijven. Naarmate het voorjaar vordert, verplaatsen we onze wandelingen meer naar het Spoolderbos, een vochtig waterrijk gebiedje met wat jongere bomen en veel struiken. Daar zullen we de terugkerende trekvogels gaan beluisteren, zoals de zwartkop, de tuinfluiter, de kleine karekiet, de nachtegaal, de spotvogel en vast nog veel andere vogelsoorten, die hun zang laten horen vanuit de struiken, de bomen en het riet. Zo af en toe maken de groepen een uitstapje naar andere vogelrijke gebieden in Zwolle. Voor wie? De cursus is er voor iedereen die meer wil weten over zangvogels en hun zang. Als extraatje beleef je het voorjaar van kale tak tot volle bloei. Kinderen vanaf 9 jaar zijn onder begeleiding ook van harte welkom. Leden van het IVN of de KNNV betalen €17,50 voor de cursus. Niet-leden €27,50. Wil je meer informatie? Bel dan met Martje Dijks: 038 – 4216315 (tussen 18:30 en 19:00 uur) of mail haar op [email protected]. Direct aanmelden kan ook via het formulier in dit ZNT of via de website: www.ivnzwolle.nl. Het cursusgeld dient vooraf te worden voldaan. Graag tot ziens. De vogelzangwerkgroep van het IVN Zwolle eo

Libellendag in Zwolle Op zaterdag 3 maart 2012 wordt de landelijke dag van de Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie (NVL) gehouden in het Ecodrome te Zwolle. Er worden diverse lezingen gehouden. Toegang vrij. Programma t.z.t. op www.brachytron.nl.



ZNT

Aanmeldingsformulier Vogelzangcursus 2012 IVN afd. Zwolle Voornaam:..................................................M/V

Ik loop voor het ..............

Achternaam:....................................................

NB. U kunt het cursusgeld voldoen voorafgaand aan de cursus door het bedrag over te maken op rekeningnummer 124197 ten name van IVN Ver. voor Natuur- en Milieu educatie in Zwolle, onder vermelding van Cursusgeld Vogelzangcursus 2012

Straat:............................................................. Postcode:......................................................... Woonplaats:.....................................................

seizoen mee

Cursusgeld vogelzang 2012: voor leden en donateurs IVN en KNNV €17,50 voor niet-leden € 27,50

Telefoon:.......................................................... E-mail:.............................................................

Inschrijving gebeurt op volgorde van binnenkomst. Mocht de cursus onverhoopt vol zitten dan krijgt u gegarandeerd uw geld retour.

Leeftijd (alleen van toepassing op kinderen) ......... Ik loop mee op: * maandagmorgen / zaterdagmorgen

Dit formulier invullen, uitknippen en opsturen naar: IVN Zwolle en omstreken, p/a Martje Dijks, Koolzaadweg 8, 8042 HZ Zwolle

Ik heb: geen / weinig / redelijk / veel * ervaring met het herkennen van vogelzang

* doorhalen wat niet van toepassing is

Presentatie natuurfotograaf Han Bouwmeester Op dinsdag 21 februari 2012 zal natuurfotograaf Han Bouwmeester een presentatie verzorgen over natuurfotografie in de Hanzestad te Kampen. Deze avond wordt georganiseerd door de Vereniging van Natuur Fotografen (VNF), West- Overijssel en Flevoland. Han Bouwmeester is een gerenommeerde natuurfotograaf uit onze provincie en heeft onder andere bekendheid gekregen door in 2007 de fotowedstrijd van Grasduinen te winnen. Daarnaast is veel van zijn werk terug te zien in een lange reeks bekende tijdschriften over natuur en fotografie. Regelmatig organiseert Han Bouwmeester workshops en reizen in het kader van natuurfotografie. Meer hiervan is te zien op zijn website: www.hanbouwmeester.nl. Tijdens deze avond zal hij aan de hand van foto’s ingaan op “Vogelfotografie…zo doe ik het” en vervolgens een fotopresentatie verzorgen over vogels van de Farne eilanden & Bass rock, nabij de oostkust van Groot-Brittannië. De avond begint om 20.00 uur en is gratis voor leden van VNF West- Overijssel en Flevoland. Niet-leden en introducés betalen € 4,-. Het vindt plaats in de grote zaal van Zalencentrum De Hanzestad, IJsseldijk 12 te Kampen, goed bereikbaar met de auto of per trein.



ZNT

Een compilatie van reacties op een 'foute' nieuwe natuurwet samengesteld door Jur Furda Veel natuurorganisaties reageren op het voorstel van het kabinet Rutte om te komen tot een nieuwe natuurwet. Wat in tientallen jaren systematisch is opgebouwd wordt in de regeerperiode van het kabinet Rutte grotendeels afgebroken. Met onderstaande compilatie proberen we een indruk te geven van wat er speelt: wat zijn de consequenties van deze wet en hoe reageren verschillende natuurorganisaties hierop ?

Reactie van de KNNV 'Nieuwe natuurwet schiet ernstig tekort' De KNNV heeft haar reactie op de nieuwe Natuurwet aan staatssecretaris Bleeker gestuurd. De nieuwe natuurwet bundelt oude natuurwetten en moet gaan zorgen voor betere afstemming op Europese regelgeving. Het resultaat is helaas dat de uiterst zorgvuldig opgebouwde zorg voor onze natuur wordt opgeofferd aan economisch gewin. Voorzitter Kai Waterreus zegt: “110 jaar geleden is de KNNV opgericht om op de bres te staan voor de natuur in ons land. Ging het in 1905 nog over het redden van het Naardermeer, nu is de hele Nederlandse natuur in het geding. Natuur die nu nog strikt beschermd is, wordt met dit wetsvoorstel ‘vogelvrij’. Om maar één voorbeeld te noemen: roofvogels vergiftigen is nu absoluut strafbaar, straks kennelijk niet meer.” De KNNV is van mening dat van een betere afstemming op Europese regelgeving geen sprake lijkt te zijn. Integendeel, de heldere en duidelijke Europese regels worden aan de laars gelapt. Daarom heeft de KNNV in haar reactie aan staatssecretaris Bleker aangegeven dat hij nog eens goed moet nadenken over de inhoud van de nieuwe natuurwet. De KNNV roept haar leden en het parlement op er bij de minister op aan te dringen dat hij de plannen moet aanpassen. Beschermde elementen in de natuur moeten beschermd blijven! In de nieuwe wet worden verantwoordelijkheden gelegd bij de provincie: dit leidde er bijvoorbeeld


toe dat de provincie Flevoland besloot de ecologische hoofdstructuur toch af te bouwen. Dit schoot in het verkeerde keelgat bij de Rijksoverheid. Ook in andere provincies leidde dit tot spanning tussen Rijksoverheid en de provincie. Natuurmonumenten doet een voorstel tot bemiddeling.

Reactie Natuurmonumenten ‘Doorbreek impasse provincies en Bleker met bemiddelaar’ Natuurmonumenten pleit voor een bemiddelaar om de impasse tussen de provincies en staatssecretaris Henk Bleker over het natuurbeleid te doorbreken. Algemeen directeur Jan Jaap de Graeff heeft dat voorstel gepresenteerd. In september (2011), na maanden moeizaam praten, sloten Rijk en de koepelorganisatie IPO (Interprovinciaal Overleg) een onderhandelingsakkoord, waarbij de zorg voor de natuur wordt overgedragen aan de provincies. Deze decentralisatie gaat gepaard met draconische bezuinigingen op natuur, tot liefst 72 procent. Natuurmonumenten noemde het een waardeloos akkoord, omdat daarmee het beheer van bestaande natuur niet meer kan worden gegarandeerd. Maar ook de uitbreiding van het netwerk van aaneengesloten natuurgebieden, de ecologische hoofdstructuur (EHS), wordt nagenoeg stopgezet. De Provinciale Staten zijn inmiddels aan zet over het akkoord tussen Rijk en IPO. Provinciale Staten in Noord-Brabant en Groningen hebben het afgekeurd. Ook in andere provincies staat het akkoord op losse schroeven. Bemiddelaar Natuurmonumenten is kritisch over de opstelling van staatssecretaris Bleker. Hij zei aanvankelijk dat unanieme instemming van de provincies nodig is, maar komt daar nu op terug. Zijn eigen CDAfractie kwam met een motie om de staatssecretaris op te roepen met de provincies afzonder-


ZNT lijk afspraken te maken. Volgens Jan Jaap de Graeff speelt hij de provincies zo tegen elkaar uit. Om een einde te maken aan de impasse stelt Natuurmonumenten voor om een bemiddelaar te benoemen. Te denken valt aan iemand als oudCommissaris van de Koningin in Groningen, Hans Alders. Hij was voorzitter van een werkgroep, het Platform Biodiversiteit en Bedrijfsleven, dat op verzoek van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (ELI) een rapport uitbracht over ‘groene groei’.

Reactie vogelbescherming ‘Vogels dreigen dupe te worden van nieuwe natuurwet’ De nieuwe natuurwet, die staatssecretaris Henk Bleker in het voorjaar van 2012 wil indienen bij de Tweede Kamer, gaat onze vogels veel slechter beschermen dan de huidige wetgeving. Vogelbescherming Nederland heeft leden en achterban opgeroepen voor 18 november (2011) te protesteren via de consultatiewebsite van de overheid en dat is massaal gebeurd. Hartelijk dank daarvoor! Nu is het woord aan de staatssecretaris. Ondertussen kunt u ‘Briefjes voor Bleker’ blijven posten. Uiteraard houden we u op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen en of actie tegen de Wet natuur opnieuw nodig is. Waarom is Vogelbescherming tegen de nieuwe natuurwet? Smienten en ganzen komen op de jachtlijst. Verstoring van vogels in natuurgebieden zal toenemen. Beschermde natuurmonumenten worden opgeheven. Het Rijk schuift de verantwoordelijkheid naar provincies. Het natuurbeschermingsbeleid raakt hierdoor versnipperd en ondergefinancierd. Wet natuur biedt geen bescherming voor Nederlandse soorten en gebieden. Meer dan veertig organisaties zijn verontwaardigd over het wetsvoorstel. Het voorstel gaat uit van de gedachte dat de natuur alleen beschermd hoeft te worden als Europa dat verplicht stelt. Europese regels bieden niet meer dan minimale bescherming. Het aantal diersoorten waarop


gejaagd mag worden, wordt meer dan verdubbeld. Bijna 150 typisch Nederlandse planten diersoorten zijn straks niet langer wettelijk beschermd. Ruim 180 natuurgebieden staan onder druk. Het is bovendien sterk de vraag of Nederland met het schrappen van de nationale wettelijke bescherming kan voldoen aan zijn Europese en andere internationale verplichtingen.

Natuur is economie De staatssecretaris suggereert ten onrechte dat er een onoverbrugbare tegenstelling bestaat tussen natuur en economie en dat de natuur economische ontwikkeling in de weg staat. Onderzoeken tonen keer op keer aan hoe economisch waardevol de Nederlandse natuur is. Denk maar aan het belang ervan voor bijvoorbeeld de toerisme- en recreatiesector, de visserij en het watermanagement. Nederland is een van de dichtstbevolkte landen ter wereld. Een gezonde en gevarieerde leefomgeving is daarom noodzakelijk en een robuuste natuurbeschermingswet een vereiste. Wet natuur is achteruitgang De organisaties vinden het een goede zaak dat drie natuurwetten (de Natuurbeschermingswet, de Flora- en Faunawet en de Boswet) worden samengevoegd tot één wet, maar alleen als dat een verbetering zou betekenen. In werkelijkheid is sprake van achteruitgang, natuurbeleid wordt de nek omgedraaid. Zelfs aan minimale Europese verplichtingen wordt maar ten dele voldaan. De Nederlandse natuurbeschermingsorganisaties maken zich bovendien zorgen of de wet überhaupt te handhaven is. Een duidelijke en sterke natuurwet zal de economie juist stimuleren, omdat ondernemers weten waar ze aan toe zijn en kunnen investeren in de toekomst van hun bedrijf. Wij willen dat de natuur en haar kwetsbare dieren en planten in alle provincies van dezelfde bescherming genieten. Het wetsvoorstel, zoals dat voorligt, zal juist zorgen voor willekeur, onduidelijkheid en daardoor onzekerheid. De natuurorganisaties die deze gemeenschappelijke brief hebben ondertekend, hebben ook individueel commentaar geleverd op het wetsvoorstel. Naar verwachting bespreekt de Tweede Kamer de Wet natuur in het voorjaar van 2012.


ZNT Andere geluiden uit de samenleving over de natuurwet

Opnieuw wordt duidelijk dat het huidige kabinet natuur slechts als overbodige ballast ziet. Wanneer de voorgestelde Natuurwet in haar huidige vorm wordt doorgevoerd, ziet de toekomst er voor onze vogels heel treurig uit. U begrijpt dat we ons hier met hand en tand tegen zullen verzetten Fred Wouters, directeur Vogelbescherming Nederland Onze grootste zorg is dat het niet aan kinderen is uit te leggen. Snappen zij het dat edelherten, wilde zwijnen, grauwe ganzen en enkele andere diersoorten in de toekomst ook weer gewoon voor ‘de fun’ afgeschoten mogen worden? En hoe leggen we uit dat het opzettelijk verstoren van vogels niet langer verboden is wanneer dit het voortbestaan van de soort niet beïnvloedt? En hoe leggen we het hen later uit? De essentie van duurzaamheid is dat we de soortenrijkdom ook voor toekomstige generaties laten voortbestaan. Zullen zij het begrijpen wanneer we veel bedreigde soorten uit Nederland laten verdwijnen omdat beschermen van Europa niet hoefde? (bron: Trouw, 21-10-2011) Kees Bastmeijer, hoogleraar Natuurbeschermings- en Waterrecht aan de Tilburg University Chris Backes, hoogleraar Bestuursrecht, Universiteit van Maastricht Het kabinet gooit het moeizaam opgebouwde beleid van al zijn voorgangers te grabbel. Staatssecretaris Bleker is de gepassioneerde uitvoerder van dit onverantwoordelijke beleid. Zijn belangrijkste doel: Haal zoveel mogelijk grond en geld weg bij de natuurbeschermingsorganisatie, te beginnen bij Staatsbosbeheer, en geef aan de bewoners van het platteland. Zonder regisseur, zonder spelregels. (bron: Levende natuur) Drs. F. Saris, oud-directeur SOVON Dr. F. van Beusekom, oud-directeur Staatsbosbeheer


Ons voornaamste bezwaar tegen die beleidsnota is dat daarin gesteld wordt dat met het publiceren hiervan het bouwwerk van alle voorgaande en zorgvuldig in de afgelopen veertig (!) jaar ontwikkelde beleidsnota’s als achterhaald weggezet kunnen worden! (bron: website Levende Natuur) Kees Nieuwerth, lid Landelijk Bestuur KNNV en oud-hoofd van de afdelingen Verkeerswegen en Landschapsecologie van het Staatsbosbeheer Henk Bleker sloot onlangs een akkoord met provincies over het natuurbeleid. De plannen voor de ecologische hoofdstructuur (EHS), het netwerk van aaneengesloten natuurgebieden zijn met één pennenstreek ingekrompen tot een oppervlakte ter grootte van de provincie Utrecht. Een zwarte dag voor de hersteloperatie van de schaarse natuur in Nederland. (bron: NRC, 1410-2011) Jan Jaap de Graeff, directeur Natuurmonumenten “De nieuwe natuurwet mist elke wetenschappelijke basis.” (bron: Reformatorisch Dagblad, 21-10-2011) Han Olff, hoogleraar Ecologie en Natuurbeheer aan de Rijksuniversiteit Groningen “De staatssecretaris raapt op wat hem uitkomt. Hij dreigt de Europese samenwerking voor natuurbeheer uit te kleden en de natuur ondergeschikt te maken aan de agrarische sector en het bedrijfsleven.” Hoofdredactioneel commentaar NRC, 2610-2011 “Als een boer straks last heeft van een dassenburcht, dan mag hij die gewoon opspitten of er gier in laten lopen.” (bron: NRC, 25-112011) Jaap Dirkmaat, Das & Boom


ZNT

De nieuwe natuurwet is een vrijbrief om de trekvogeljacht weer open te stellen en in alle natuurgebieden de jacht, als sterk verstorende factor, weer toe te staan. Er is straks geen principieel verschil meer tussen de Fransen die op “onze” grutto’s jagen en de Hollanders die straks de Scandinavische smienten uit de lucht schieten. Het is onvoorstelbaar dat dit rampscenario straks werkelijkheid wordt. Het is toch te zot voor woorden om deze nieuwe natuurwet zo in te vullen. Voor staatsecretaris Henk Bleker, die direct verantwoordelijk is voor dit wetsontwerp, even in Haags vakjargon: U bent knettergek! Je moet of absoluut geen verstand hebben van natuur of een enorme hekel hebben aan vogels en natuur om anno 2010 met dit soort voorstellen te durven komen. (bron NRC, 3-11-2011) Nico de Haan, Ambassadeur Vogelbescherming

Bronnen: http://www5.knnv.nl/ http://www.natuurmonumenten.nl/content/ natuurmonumenten-bepleit-bemiddelaarimpasse-provincies-en-bleker http://www.vogelbescherming.nl/ vogels_beschermen/wet_en_regelgeving/ nieuwe_natuurwet/andere_reacties http://www.vogelbescherming.nl/ vogels_beschermen/wet_en_regelgeving/ nieuwe_natuurwet

“Niet de natuur staat in dit wetsvoorstel centraal, maar de wens van natuur geen last te hebben.” (bron: Volkskrant 14-11-2011) Kees Bastmeijer, hoogleraar Natuurbeschermings- en Waterrecht aan de Tilburg University Joop Schaminée, hoogleraar Vegetatiekunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen “We vroegen laatst met een aantal andere hoogleraren of we met Bleker mochten praten over het natuurbeleid. Hij zei dat we dan niet moesten komen aanzetten met intellectueel gedoe.” (bron: Trouw, 7-11-2011) Pieter Leroy, hoogleraar Milieu en Beleid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen “De wet is een uitdrukking van de desinteresse voor natuurbescherming. Wat in financiële zin op de natuur wordt bezuinigd, is nu ook in een wet gegoten.” (bron: NRC, 25-10-2011) Kees de Pater, Vogelbescherming Nederland


Foto: Nicole Vervoort


ZNT

Nieuws van de NBC De Natuurbeschermingscommissie van KNNV Zwolle brengt regelmatig een digitale nieuwsbrief uit. Ook ontvangen? Laat even weten via: [email protected]. De nieuwsbrieven zijn na te lezen op de website: http://sites.google.com/site/nbcknnvzwolle/ Een greep uit de nieuwsberichten:

Wij willen wild zien Met veel belangstelling hebben wij de afgelopen jaren de ontwikkeling van de EHS en de vorderingen bij de bouw van de ecoducten over de A28 en A50 gevolgd. Wat zou het mooi zijn als deze projecten klaar waren en de herten uit de Oostvaardersplassen op bezoek konden gaan bij hun soortgenoten in het Reichswald! En wat een teleurstellingen bracht 2011. Eerst schrapte staatssecretaris Bleker de robuuste ecologische verbindingszones uit de EHS. Daarna besloten Provinciale Staten van Overijssel dat de herten en wilde zwijnen in de provincie vogelvrij blijven. Ieder hert en ieder zwijn dat Overijssel probeert binnen te komen, mag worden afgeschoten. En vervolgens plaatste de provincie Gelderland een hek op het pas geopende ecoduct bij Tolhuis over de A50 tussen de Veluwe en het Zwolse Bos en Landgoed Petrea. Wat ontzettend jammer! Door deze maatregelen wordt er een dikke streep gehaald door een jarenlang met zorg ontwikkeld en wetenschappelijk goed onderbouwd natuurbeleid. En veel natuurliefhebbers wordt de kans op het zien herten en wilde zwijnen in de natuur in de buurt ontnomen. Wij steunen daarom het protest van de Vereniging Het Edelhert en wij waarderen hun ludieke actie. Wij willen wild zien!

Nieuw leefgebied voor steenuil Westenholte De inrichting van het nieuwe leefgebied voor de steenuil in wijk Westenholte (Zwolle) is bijna afgerond. Daarvoor zijn in opdracht van het waterschap Groot Salland 10 nestkasten opgehangen, 90 knotwilgen verplaatst en fruitbomen geplant. Dat was nodig omdat het huidige leefgebied van de steenuil na het verleggen van de IJsseldijk bij Westenholte bij hoog water onderloopt. Drie paar steenuilen ontheemd Om ruimte te maken voor de IJssel wordt de dijk bij Westenholte (Zwolle) binnenkort 300 meter landinwaarts verlegd. Daardoor gaat het leefgebied van drie paar steenuilen verloren. Volgens de Flora- en faunawet kan dat alleen als dat verlies wordt gecompenseerd. En dat is dit jaar gebeurd. De kleine steenuil is zeldzaam en kwetsbaar De steenuil is de kleinste uilensoort uit ons land. Ongeveer net zo groot als een merel. De steenuil staat op de Rode Lijst van bedreigde en kwetsbare vogelsoorten. De steenuil leeft in landschappen met weilanden, knotwilgen, fruitbomen, oude schuurtjes en bloemrijke graslanden. Dat zijn ook precies de kenmerken van het gebied dat door de dijkverlegging op de schop gaat. De steenuil voedt zich met muizen, regenwormen, kevers en kikkers. Die vindt hij in bloemrijke weilanden, onder fruitbomen en tussen schapenkeutels. Hij brengt zijn jongen groot in knotwilgen, fruitbomen en schuurtjes. Hij verschuilt zich in hagen en houtstapels. Maatregelen ter compensatie Om het verlies aan leefgebied te compenseren heeft het Waterschap Groot Salland in het gebied tussen de toekomstige dijk en de bebouwing van Westenholte door de Roofvogel- en Uilenwerkgroep tien extra nestkasten laten ophangen. En er zijn negentig, soms stokoude, knotwilgen verplaatst. Het is de bedoeling dat de steenuilen daar een nieuwe woning zoeken.



ZNT

Om de steenuil voor Westenholte te behouden is het niet alleen van belang dat er voldoende nestgelegenheid is. Er moet in de buurt van de nestplaatsen ook voldoende voedsel te vinden zijn. Daarom zijn er in het gebied op particuliere erven ook extra fruitbomen geplant. Verder zijn is er een takkenril aangelegd van snoeihout. Een paar percelen zijn ingezaaid met bloemen die veel zaden opleveren en daarmee indirect weer voedsel voor de steenuil. Wij wachten met spanning af of de steenuil volgend jaar in het nieuwe leefgebied gaat broeden en wij zullen dat ook nauwgezet volgen. Meer onderwerpen op de website van de NBC o.a.: Grote karekiet mascotte IJsselmeergebied, Mooi rapport voor de Vreugderijkerwaard, Otter doodgereden op de IJsselallee,… Kijk zelf maar eens!

Nieuwjaarswandeling KNNV ..een impressie.. Ook in 2012 begon het jaar voor KNNV Zwolle met de Nieuwjaarswandeling. Op zondagmorgen 8 januari verzamelden zich een twintigtal warm aangeklede KNNV’ ers en hun kroost bij het Volkstuinencomplex aan de kop van de Zalkerdijk. Daar was warme chocolademelk en koffie, met dank aan Henk van Blitterswijk. De wandeling ging naar de Vreugderijkerwaard. De heftige regenval (en harde wind!) in de voorafgaande weken had het water in de IJssel hoog doen stijgen. In de uiterwaarden kon nog maar ternauwernood gelopen worden, zoals te zien is op de foto van Truus Goos. Buizerden, een torenvalk, veel ganzen (ook brandganzen), veel smienten, enkele pijstaarten en talingen lieten zich zien Na afloop was er soep. Daarvoor hadden Nicolette en Dirk Maas gezorgd. Foto’s: Truus Goos



ZNT

Hulde aan alle vrijwilligers

te.

en

Het jaar 2011 was het Jaar van de Vrijwilligers. De vrijwilligers van IVN Zwolle e.o. hebben met hun fantastische inzet dit jaar niet alleen bij de deelnemers aan activiteiten de aandacht getrokken. In september was Agnes Neimeijer genomineerd voor de Overijsselse Vrijwilligersprijs. Op 23 november werd aan Gerda Revenberg de Zwolse Vrijwilligers Award voor het IVN uitgereikt. Maandag 12 december was Jan Westera, bedenker en promotor van de IVN natuurkoffers voor Ouderen, te gast op de Grote Markt in Zwolle als een van de vrijwilligers die een sterrenstatus verdienen. Ook zijn ster werd in de grote kerstboom gehangen door de Commissaris van de Koningin, Ank Bijleveld. In het blad Mens en Natuur stond onder het kopje ‘Hulde aan alle Vrijwilligers’ ons kabouterfeest in Doepark Nooterhof genoemd. Het bestuur zet graag alle IVN vrijwilligers van Zwolle e.o bij deze in de schijnwerpers. Een pluim voor ieder die heeft meegeholpen aan natuurbeleving en natuurbewustzijn van mensen in hun eigen leefomgeving. Hartelijk dank voor jou bijdrage!

Zin in vakantie ? Kijk eens op www.knnv.nl/arc voor de mooiste natuurreizen! Een ruim aanbod aan reizen naar verre en minder verre bestemmingen. Nieuwe bestemmingen zijn Corsica en het dal van de Loue in Frankrijk, Northumberland in Engeland, Altenahr in Duitsland en het Waddeneiland Texel. De eerder gehouden reis naar Öland is uitgebreid met een verblijf op het Deense Mön. De thematische landschappenreis gaat dit jaar opnieuw naar Twente, maar er zullen andere gebieden worden bezocht dan de vorige keer. Daarnaast biedt de ARC van de KNNV vijf reizen aan die succesnummers waren in eerdere jaren, namelijk een reis naar het natuurparadijs Costa Rica, twee reizen naar de fraaie flora in de Alpen (het Lechtal en Davos), een boot/busreis door de Donaudelta en een vogeltrekreis naar Helgoland.



ZNT

Oplossing vorige fotovraag Tekst en foto: Albert Versteegde ..bij de IJsselcentrale Harculo… Enthousiast, maar ook “Dat was ik weer helemaal vergeten”, is de reactie, als ik bel om te zeggen dat de fotoprijsvraag is gewonnen. “Mijn antwoord was een gok, maar wel één waar ik vrij zeker van ben...” Dat klopt dan ook, want de foto is genomen bij de IJsselcentrale Harculo, met links buiten beeld de centrale en achter het bord de inham van de IJssel. Sandra Steen, de winnares, woont daar vlakbij. “Omdat ik in Zwolle-Zuid woon, ben ik hier nog niet eerder geweest”, zegt ze als ze met zoonlief van 2 bij Gooody Fooods aankomt. Sandra loopt de hele winkel door en maakt een gevarieerde keuze uit het assortiment. Ondertussen vertelt zij over haar twee passies: vormgeving en dansimprovisatie. Beide met een sterke band met de natuur. Van oorsprong is Sandra interieurvormgever, maar na de geboorte van haar zoon besloot ze met 'Atelier Sandra Steen' te beginnen. Van gevonden voorwerpen en restmaterialen maakt ze iets moois. “Dat is mijn manier om de wereld een beetje schoner te maken”. Dat 'moois' is zowel vrij werk als werk in opdracht. Met als inspiratie de grilligheid en onvoorspelbaarheid van de natuur. Dat kenmerkt ook de dansimprovisatie; het toeval speelt een grote rol. Er zijn cursussen, maar ook voorstellingen op locatie (vaak buiten in de natuur!), waarin dans, muziek en andere kunstvormen spontaan op elkaar reageren. Zie voor nadere informatie over Sandra Steen: de website www.sandrasteen.nl.



ZNT

De fotovraag foto: Nicole Vervoort

Weet u wat er op deze foto staat?



Mail uw antwoord naar [email protected] of per post naar het redactieadres: Marterveld 15, 8017 MD Zwolle.

Onder de juiste inzendingen wordt een prijs verloot: een waardebon van €25,-, te besteden bij GooodyFooods, Potgietersingel 1, te Zwolle. De Natuurwinkel is verhuisd van de Van Karnebeekstraat naar de Potgietersingel en heeft een nieuwe naam gekregen..! De prijs wordt gratis ter beschikking gesteld door GooodyFooods. Inzenden kan tot 24 maart 2012 De redactie van het ZNT en de fotograaf zijn uitgesloten van deelname!

2012…….het jaar van ….de bij ….de klauwieren …de bever……de draak



Buiten Kijken door Margriet van Kampen

Recommend Documents