Grontmij is een multidisciplinair advies- en ingenieursbureau voor duurzame planning & ontwerp, infrastructuur & mobiliteit en water, energie & industrie. Wij leveren meerwaarde in het hele proces van advies, ontwerp, engineering, management en realisatie van projecten. Hierbij streven we sinds jaar en dag naar de meest globale duurzame oplossing. Grontmij heeft een brede ervaring met een zorgzame aanpak van openbare ruimte in België. Onze stedenbouwkundigen, verkeersdeskundigen en landschapsarchitecten werken samen aan kwalitatieve oplossingen.
@ Grontmij
BROWNFIELDS
PORTFOLIO
@ Grontmij
PLANNING CONNECTING RESPECTING THE FUTURE
Grontmij is een multidisciplinair adviesen ingenieursbureau voor duurzame planning & ontwerp, infrastructuur & mobiliteit en water, energie & industrie. Vanuit een toekomstgerichte visie geven wij kwalitatief advies en realiseren we creatieve ontwerpen en projecten. Wij dragen zo bij tot een betere woon-, werk- en leefomgeving. Het is onze missie om het beste duurzame advies- en ingenieursbureau te zijn en meerwaarde te bieden, van A tot Z, in het hele proces van advies, studie, ontwerp, engineering, uitvoering en managment van projecten.
BROWNFIELDS Verlaten en verwaarloosde bedrijfslocaties staan soms al jaren de vernieuwing van het stadsweefsel in de weg. De aanpak van verouderde bedrijfslocaties betekent vaak de start van stedelijke vernieuwing. Hierdoor ontstaan nieuwe kansen voor culturele activiteiten, stedelijk wonen of lokale ondernemingen, zowel op de site zelf als in de omgeving. Dergelijke stedelijke vernieuwingsprojecten zijn integrale projecten die op een innovatieve wijze een positieve impact genereren, zowel op het publieke als op het private domein. Vaak betreft het locaties die verontreinigd zijn, de zogenaamde brownfields, zodat hergebruik enkel mogelijk is mits een doorgedreven sanering en een geïntegreerde en gestructureerde aanpak. Grontmij is als multidisciplinair studiebureau uitstekend geplaatst om de complexiteit van een dergelijke herontwikkeling aan te pakken. De combinatie van onze expertise in infrastructuur, mobiliteit, gebouwen, stedenbouw, publieke ruimte, groenaanleg, milieu en projectmanagement laat toe om op een duurzame en haalbare wijze verouderde bedrijfslocaties te herontwikkelen. In deze portfolio illustreren we met zeer diverse voorbeeldprojecten onze brede ervaring op het vlak van de aanpak van verouderde bedrijvenlocaties en brownfields.
PPS MILITAIR HOSPITAAL ANTWERPEN 2006 - 2012 Voor de renovatie van het beschermd monument Militair Hospitaal in het plangebied Krijgsgasthuis-Arsenaal wordt een PPS ontwikkeling opgezet. Op deze site van 7,7 ha wordt in samenwerking met de stad Antwerpen en de Vlaamse overheid een hoofdzakelijk residentieel project gerealiseerd. Er komt een woonpark met 400 wooneenheden (appartementen, lofts, stadswoningen, sociale woningen) en veel open ruimte. Ook commerciële centra, kantoren en openbare gebouwen voor socioculturele functies zijn voorzien. De beschermde delen, zoals de kapel en de ziekenzalen, worden behouden. In zijn ontwikkeling van gesloten domein naar een groene, openbare woonzone kreeg het al een nieuwe naam: ‘t Groen Kwartier.
BROWNFIELD ‘DE SLEUTEL’ BETEKOM - BEGIJNENDIJK 2007 - 2009 De site van de voormalige brouwerij De Sleutel is een typische brownfield. Het terrein is grotendeels braakliggend en de ontwikkeling ervan wordt gehypothekeerd door de aanwezigheid van een bodemverontreiniging. Ook wordt het terrein nog gedeeltelijk gebruikt als bedrijventerrein. De ligging van de site nabij de dorpskern van Betekom maakt dat dit gebied uitermate grote potenties heeft voor een dorpskernversterkende ontwikkeling, zowel voor woonfuncties als commerciële en dienstverlenende functies. Omdat de moeilijkheden om het terrein te ontwikkelen het particuliere initiatief afschrikt, heeft het gemeentebestuur zelf een initiatief genomen in het kader van een brownfieldmanagement. Libost-Groep begeleidt de gemeente in het ruimtelijke en functionele onderzoek naar de mogelijkheden van de site. In dit kader zijn een aantal scenario’s uitgewerkt voor vernieuwende, kernondersteunende woonprojecten.
In 1990 werden de activiteiten van de voormalige munitiefabriek stopgezet. Het terrein van meer dan 180 ha. werd vervolgens gesaneerd. De ligging van de gemeente Bocholt in buitengebied maakte een hergebruik van het terrein als bedrijventerrein minder vanzelfsprekend. Het provinciaal structuurplan pleitte daarom in 2003 voor een herbestemming. Verschillende studies werden uitgevoerd en voorstellen geformuleerd. Sommige opteerden voor een verweven ontwikkeling met bedrijventerrein, woon- en recreatiegebied. De haarbaalheidsstudie voor de herontwikkeling van de voormalige PRB-terreinen onderzocht de kansen voor een verantwoorde en duurzame herontwikkeling van de terreinen door middel van een geïntegreerde benadering en een intensief overlegproces. In een eerste fase werd het onderzoek toegespitst op inventarisatie en analyse. In een tweede fase werd gestreefd naar consensusvorming. Op basis van wat de ruimtelijke uitgangspunten worden bouwstenen aangereikt voor verdere discussie en de mogelijke ontwikkeling. Tijdens het overlegproces werd gebruik gemaakt van de techniek van scenarioplanning. De scenario’s bieden structuur en bepalen wat de gevolgen kunnen zijn van mogeljike opties en beslissingen .
HERONTWIKKELING PRB-TERREINEN KAULILLE BOCHOLT 2005 - 2006
EZELDIJK (vermelding in praktijkboek Publieke Ruimte 2011) DIEST 2008 - heden Bij de inrichting van Ezeldijk, een nieuwe woonsite gelegen binnen de historische ringstructuur van de stad, zijn een aantal specifieke aandachtspunten in acht genomen. Dit in functie van de beschermde monumenten en stadsgezichten ter hoogte van het Begijnhof, om het waardevolle gebied rond de site en de bebouwing langs de Begijnenstraat te respecteren. De begijnhofarchitectuur met zijn smalle steegjes en binnenkoeren schept een heel specifieke woonomgeving. Het openbaar domein vult deze architectuur aan door zijn eenvoud en soberheid. Tussen het nieuwe woongebied en het Begijnhof van Diest bevindt zich op wandelafstand een parkgebied dat terug als verblijfs- en ontspanningsgebied zal functioneren. Deze parkzone wordt zoveel mogelijk in zijn bestaande situatie behouden, waarbij nieuwe beplantingen en aanpalende groeninrichtingen maximaal worden afgestemd op de bestaande groenstructuren. De overwelfde waterlopen van de Demer worden bij de inrichting van het woongebied terug opengelegd. Deze waterlopen liggen midden in het nieuwe woongebied en zullen het bestaande parkstructuur verlengen. De oevers krijgen zowel een harde als een zachte naturlijke inrichting die de belevingswaarde ervan verhogen. Een centraal plein over de waterlopen zal de twee woonwijken van ezeldijk verbinden. Deze open ruimte krijgt een hoge beeldwaarde door de wisselwerking tussen de bebouwde ruimte langs het plein en het omliggende parkgebied. Ook het actief en passief gebruik van het plein als doorgang of verblijfsruimte verhoogt de beleving ervan. Het plein wordt op deze wijze een belangrijk baken binnen het openbaar domein.
BEDRIJVENPARK WATERSCHEI (winnaar prijs Publieke Ruimte 2010) GENK 2008 - 2010 Het voormalige mijnterrein van Waterschei is ontwikkeld als een locatie voor niet-milieubelastende bedrijven in een landschapspark. De eenheid tussen het wetenschapspark en de historische context komt tot stand door het bestaande landschap te versterken en als ruimtelijke drager te concipiëren. Bijzondere aandacht gaat naar de kwaliteitsvolle en duurzame inrichting van de publieke ruimte. Bij de ontwikkeling van het bedrijvenpark Waterschei is enerzijds gestreefd naar het behoud van de belangrijkste landschappelijke en ecologische kwaliteiten: de vallei van de Stiemerbeek en de schraalheid van het huidige heidelandschap. Anderzijds zijn de bestaande imposante mijngebouwen als bouwkundig erfgoed behouden en in zichtassen gelegd. In het kader van het landschapsherstel is er bijzondere aandacht gegaan naar het hergebruik van water. Regenwater wordt gebufferd door de aanleg van vijvers in de toegangszone, bufferbekkens en bosparkingstroken die als wadi fungeren. Het regenwater van daken en onverharde ruimten wordt van de bedrijfspercelen afgevoerd naar grachten parallel aan de hoofdontsluitingsweg. De ontsluitingswegen worden zo opgevat dat er tussen de twee rijvakken een brede niet-verharde middenberm, de aanleg van een wadi mogelijk maakt. Samen met de aanleg van parkeerterreinen in waterdoorlaatbare materialen bevordert dit de infiltratie van hemelwater.
HERINRICHTING OUDE DOKKEN GENT 2007
De omgeving van de Oude Dokken is een gebied van ongeveer 75 ha, net ten oosten van het stadscentrum van Gent. Het is een vroeger havengebied, dat ruimtelijk gedomineerd wordt door de aanwezigheid van de Oude Dokken (het Houtdok, het Handelsdok en het Achterdok). Het wateroppervlak neemt een substantieel deel in van de totale oppervlakte van het gebied, ongeveer 15 ha. Door de recente ruimtelijke afbakening van de zeehaven van Gent en van het grootstedelijk gebied Gent behoort de omgeving van de Oude Dokken niet meer tot de haven. De grens bevindt zich net ten noorden van het gebied. De omgeving van de Oude Dokken komt op deze manier in aanmerking voor een nieuwe stedelijke ontwikkeling aan het waterfront. Grontmij heeft de voorstudie van het RUP Oude Dokken Gent opgemaakt. Deze opdracht had tot doel een concept uit te werken voor de omzetting van het stadsontwerp van het Nederlandse bureau Office for Metropolitan Architecture (OMA) naar een juridisch verordenend plan. De voorstudie geeft de elementen aan van het stadsontwerp, die moeten opgenomen worden in een RUP en bepaalt de vorm waaronder dit moet gebeuren. Het stadsontwerp van OMA vormt de basis voor de voorstudie van het RUP. De uitwerking van de voorstudie houdt rekening met de huidige functie van het gebied en met de bestemmingen die er gelden volgens de plannen van aanleg.
TREFIL ARBED SITE
(opgenomen in het “werkboek kwaliteitsvolle bedrijventerreinen” - 2009) GENT 2006 - 2007 In Gent werden bij het begin van de 21ste eeuw de oude gebouwen van de Puntfabriek in Gentbrugge gesloopt. Zo verdween een staalfabriek waar begin jaren zestig duizenden mensen werkten. Trefil Arbed maakte spijkers, in alle maten en vormen. “De Punt” is vandaag een sociaaleconomisch bedrijvencentrum. Het is een duurzaam en dynamisch geheel geworden waar ook plaats is voor wonen en ontspannen, o.a. langsheen de groenas van de Schelde. Christian Kieckens en Grontmij ontwierpen de centrale collectieve parkeerplaats en het parkeergebouw. Het is een gedeeltelijk ingegraven parking met een architecturaal zuiver vormgegeven constructie en een heldere open structuur. De strakke vormgeving geeft een eigentijdse uitstraling en staat mooi in contrast met de groene omkadering van het perceel. De ruimtelijke inpassing wordt nog versterkt door de aanplanting van bomen met een typologie die aansluit bij de omliggende straten. De parkeergarage vormt door haar functie en centrale ligging een schakel tussen de verschillende gebouwen en legt ook de relatie naar de nabijgelegen woonwijk. Daarom werd de parking als een parkeerplein uitgewerkt. Het plein is vlot toegankelijk vanaf de zijkanten, geflankeerd door een bomenrij, en wordt ’ss nachts aangelicht. Het duidelijk overzicht over de parking leidt tot een hoog veiligheidsgevoel.
TREILLARMÉ GENT 2008 - 2010
De siteTreillarmé vormt een onderdeel van het zuidelijke gedeelte van de vroegere Arbed fabriek. Deze vormde de basis van de staalindustrie van de Gentse aggglomeratiegemeente Gentbrugge. Het noordelijk deel, de Trefil Arbedfabriek is gesloten in 1993, de Treillarmé (staaldraadtrekkerij) was nog werkzaam tot 2002. Voor beide sites is een herontwikkeling voorgesteld waarbij wonen, werken en ontspannen als basis worden gehanteerd. De site ligt momenteel volledig braak. Door de jarenlange exploitatie met zware industrie is er een bodem- en grondwaterverontreiniging. De herontwikkeling van de site gaat dus gepaard met een bodemsanering. Binnen het vigerende bpa is een masterplan opgemaakt door Stijn Peeters Architecten dat voorziet in een woninggedeelte, een park en een KMOzone. Nadien is de ontwikkelaar gewijzigd maar is de basis layout van het plan behouden. Grontmij werkt voor de nieuwe ontwikkelaar, Re-Vive, aan het inrichtingsplan voor de openbare en groene ruimten van de site en maakt eveneens het meer gedetailleerd masterplan op voor de sociale verkaveling.
Illustratie: Omgeving
WIEDAUWKAAI GENT 2008 - 2009
Het bedrijventerrein Wiedauwkaai Wondelgemsemeersen is een 115 ha groot historisch gegroeid bedrijventerrein gelegen ten noorden van het stadscentrum en ten zuiden van het zeehavengebied. Een groot gedeelte van het terrein wordt op dit moment niet benut of onderbenut, onder meer door het ontbreken van een interne ontsluitingsweg, de versnipperde structuur, de aanwezigheid van vervuilde gronden en zonevreemde functies. Het project omvat de verdichting en herinrichting van een bestaand bedrijventerrein met een totale te herontwikkelen oppervlakte van 40 ha voor lokale en regionale bedrijvigheid en gemeenschapsvoorzieningen. Grontmij begeleidt de dienst Economie van de stad Gent, als externe procesbegeleider, in het onderzoek hoe dit bedrijventerrein kan heringericht worden zodat bijkomende industriegrond ter beschikking komt. Het was onze taak om de uitvoering van diverse studies te coördineren en er zorg voor te dragen dat de respectieve opdrachthouders rekening houden met de voor hun studie relevante resultaten van de andere studies. De verschillende studies betroffen een bodemonderzoek, een mobiliteitsstudie, een economische toekomstvisie en een voorstudie voor de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan. Als resultaat van deze begeleiding is een haalbaarheidstoets gemaakt van de mogelijkheden en de aanpak van knelpunten bij de verdere ontwikkeling. Een projectorganisatie met stuurgroep en diverse werkgroepen is opgezet en een communicatietraject naar betrokken bewoners en bedrijven werd opgestart. Voor de realisatie van het terrein werd in overleg met het Stadsontwikkelingbedrijf van de stad Gent werd een strategie ter realisatie op sporen geplaatst. Zo werd ook de verwerving van de gronden aangevat.
De gemeente Hemiksem wenst de omgeving van de Callebeek, gelegen aan de Scheldeboord, te ontwikkelen tot een aantrekkelijk woonproject waar ook plaats is voor veel groen en toeristisch-recreatieve activiteiten. Grontmij begeleidt deze omvorming van dit braakliggend oud industrieterrein naar een woongebied door het aanreiken van de juiste juridische instrumenten, zoals een ruimtelijk uitvoeringsplan. De bodemsanering van deze site en de respectvolle integratie van een bestaand bos en vijver vormen andere cruciale aspecten van de herontwikkeling. Het plangebied ligt aan de Scheldeoevers, aansluitend bij de dorpskom, in een van oudsher multifunctioneel gebied waar heel wat industriële activiteiten gevestigd waren. De vijver is een overblijfsel van de ontginning voor de oude steenbakkerijen. In de omgeving ligt ook de historische abdij van Hemiksem. De geplande woningen aan de Scheldeboord benadrukken de eigenheid van het wonen aan de waterkant. Door een specifieke typologie en morfologie dragen ze bij tot de differentiatie van het woningaanbod in de gemeente. Schaal en typologie worden afgestemd op het open karakter van het rivierfront. Aansluitend bij de bestaande bebouwing langs de Scheldestraat en ten westen van de Scheldeakker wordt een meer aaneengesloten typologie voorzien.
Illustratie Popocini & Lootens
SCHELDEBOORD HEMIKSEM 2008 - 2010
Op de mijnsite te Heusden-Zolder staan verschillende gebouwen met een historische erfgoedwaarde. Bijna twee decennia na de mijnsluiting wacht een belangrijk deel van deze gebouwen op een nieuwe bestemming. De gemeente Heusden-Zolder coördineert de samenwerking tussen verschillende partners met doel de renovatie en herbestemming van deze gebouwen te versnellen. Tot voor kort ontbrak het aan een algemene visie voor de herontwikkeling. Libost-Groep is aangeduid voor het opstellen van een visievorming. Deze visie biedt een kader voor een concrete en realiseerbare invullingen. Aan het thema ‘duurzaamheid’ wordt omwille van de aanwezigheid van het Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen bijkomende aandacht besteed.
MIJNSITE HEUSDEN-ZOLDER HEUSDEN-ZOLDER 2009 - 2010
Na deze rapportage werd beslist een masterplan te maken. Het masterplan pleit voor een gedifferentieerde benadering. De gebouwen met een erfgoedwaarde worden behouden en geherwaardeerd. Daarnaast worden ook eigentijdse gebouwen voorzien. Het duurzaam behoud van dit cultuurhistorisch patrimonium wordt ondersteund met het aanreiken en realiseren van duurzame bestemmingen. Deze functies creëren op hun beurt voorwaarden voor het realiseren van maatschappelijke, duurzame en economische doelstellingen met betrekking tot de gebouwen en omgeving.
VEILINGSITE LEUVEN 2007 - 2009 Het hergebruik van verwaarloosde bedrijvensites versterkt de stedelijke structuur. Wanneer deze sites worden aangewend om nieuwe economische activiteiten te herbergen, versterkt dit het sociaal draagvlak van de omliggende stadswijken. Meestal zijn ze ook een eerste aanzet tot herinrichting van de publieke ruimte in de omgeving.
In Leuven werkte Grontmij mee aan de transformatie van de Veilingsite. De beoogde economische activiteiten dienen interessante banen aan te bieden voor laaggeschoolden. Sociaal kwetsbare bevolkingsgroepen vinden er passende jobs en de herwaardering van de site betekent een kwalitatieve verbetering van het stadsbeeld. De site vormt een eerste aanzet voor de herinrichting van deze Leuvense buurt. De site ligt op een scharnierpunt tussen de binnenstad en de woonwijk Groenveld. De herinrichting is dan ook een kans om de samenhang tussen deze wijk en de binnenstad te versterken. Daarom heeft het ontwerp veel aandacht voor de omgevingsaanleg.
De Molenbeek doorkruist het plangebied en speelt een centrale rol bij verdere de uitwerking van de nieuwe stedenbouwkundige ontwikkeling van de site van een voormalige papierfabriek. Op andere plaatsen in de gemeente ligt de Molenbeek dikwijls aan de achterzijde van tuinen of gebouwen en is zodoende weinig beleefbaar. Grontmij verkreeg de opdracht om voor dit woonproject een globale visie uit te werken. Op de site wordt de Molenbeek aan de voorzijde gebracht en de landschappelijke kwaliteit van het water ten volle benut. Op die manier wordt een ruim park gecreëerd, niet alleen voor de nieuwe bewoners van de site, maar ook voor de bewoners van Sint-Genesius-Rode. Van op de site is er een mooi zicht op de groene valleiwanden. Door het centraal park af te werken met bomen wordt deze groene valleiwand verder gezet. Het valleigedeelte blijft open van karakter. Dit verhoogt tevens de sociale controle en vermijdt onveilige terreingedeelten. De valleistructuur laat eveneens toe om op de site een vrij hoge bouwhoogte te realiseren zonder dat dit storend werkt. Voor de bepaling van de bouwhoogtes worden twee principes gehanteerd. Enerzijds mag het bouwvolume de continuïteit van de groene valleiwand niet verbreken en anderzijds mag de bouwhoogte niet in conflict komen met de reeds bestaande bebouwing aan de rand van de site.
OUDE PAPIERFABRIEKSITE SINT-GENESIUS-RODE 2009 -
NIEUW STATIONSKWARTIER SINT - TRUIDEN 2006 De nieuwe woonwijk in de stationsomgeving van Sint-Truiden wordt opgevat als een stedelijk project met een hoge woondichtheid. De omgeving van het plangebied wordt gekenmerkt door een geleidelijke transformatie van de woonomgeving als gevolg van de wijzigende gezinssamenstelling en de hernieuwde interesse voor stedelijk wonen. Er is een sterke vraag naar kleine, aangepaste en goed gelegen woningen. De nabijheid van een hoogwaardig openbaarvervoersknooppunt en een kernwinkelgebied verhogen de attractie van het plangebied als nieuwe stedelijke woonomgeving. De nieuwe woonwijk wil de aandacht voor stedelijk wonen aanwenden om een eigentijdse duurzame woonwijk te creëren met veel aandacht voor de identiteit van de wijk en de herkenbaarheid van de individuele woningen. Appartementen worden daarbij sterk beperkt. De woningen zijn vooral grondgebonden ééngezinswoningen en stapelwoningen met een omvangrijke buitenruimte. Woningen, tuinen en buitenruimten zijn overwegend westwaarts georiënteerd. De wijk is gericht op het beperken van het autogebruik. Station en stadscentrum zijn immers gelegen op wandelafstand. De aanleg en het gebruik van de publieke ruime beklemtoont dit. Auto’s worden uitzonderlijk geduld voor laden en lossen. De parkeerterreinen zijn gelegen aan de rand van het woongebied. Deze terreinen zijn met een fijnmazig netwerk van straatjes en steegjes verbonden met het woongebied.
CONTACT MAATSCHAPPELIJKE ZETEL
Groot-Bijgaarden
Louvain-la-Neuve
Gossetlaan 28-28A
Avenue Athéna 6
Brussel
1702 Groot-Bijgaarden
1348 Louvain-la-Neuve
Kunstlaan 3/4/5
T +32 2 383 06 40
T +32 10 24 19 03
B-1210 Brussel
F +32 2 380 36 08
F +32 10 24 20 70
T +32 2 209 07 76
[email protected]
[email protected]
Hasselt
Mechelen
Herckenrodesingel 101
Stationsstraat 51
3500 Hasselt
2800 Mechelen
T +32 11 26 08 70
T +32 15 45 13 00
F +32 11 26 08 80
F +32 15 45 13 10
LOCATIES
[email protected]
[email protected]
Antwerpen
Herentals
Zelzate
Nieuwe Weg 1
Herenthoutseweg 236 M
Michel Gillemanstraat 5
2070 Zwijndrecht
2200 Herentals
9060 Zelzate
T +32 3 560 11 90
T +32 14 28 27 20
T +32 9 345 70 67
F +32 3 560 11 99
F +32 14 28 27 29
F +32 9 345 53 67
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Brugge
Kapellen
Oostendse Steenweg 146
Starrenhoflaan 44-19
8000 Brugge
2950 Kapellen
T +32 50 45 79 80
T +32 3 664 21 71
F +32 50 45 79 90
F +32 3 664 00 39
[email protected]
[email protected]
Gent
Leuven
Meersstraat 138A
Diestsesteenweg 52, bus 0101
9000 Gent
3010 Kessel-Lo
T +32 9 241 59 20
T +32 16 89 34 40
F +32 9 241 59 30
F +32 16 89 57 83
[email protected]
[email protected]
F +32 2 209 07 71
[email protected]
www.grontmij.be april 2012
