,1q',,t.rcr..r,Lf SLc, .g r!rLi\e.{"!
rKeen voor LevenslooPals Proeftuin economischebril LansBovenberg onderhoudenen man'gen van de eigen op de arbeidsnarkt (het inzetbaarheid eisenneoseLijkkaPiGÀl)door Íudic cn werk;de kcuzctusen werxnemqhct aaogaancn en oodcrncmeachaP; ond*houden van duurzane retaoes binnenh.! gezincn oP de àrbcidsdelkt; de aakvcrdelins binnen een huishoudineen de daaraan gs.láitrrde Pioblematiekven het codbiqcrenvan we.k eo PÍve; de kostenen batcnvan h* oPvoedcnmn kinderen,hct vcrienenvá! danterzorg en het inreÍ{en io en eigenhuis; €n het cieenspaacen veoeterngsgeorag
1., L"*"' "-..g-,p*a,ija-' àLdezetocpasAen kunncn afdckken
I.I NLE I DI NG Hér nicuwc€indcxahenPiogramma cconomievoor havocn wo bcoogr hct kiik onwikkeicn van cco economische op rcn brccdteuein. Dit ao dc hand va n c onc Rt er c eP à 5 s rn gucLnrd e PÉ K!ijk 'rn rlledag.EconomicbePcrk' zLch m.r eenzuiv!Í nicr ror vclschiidseien 6dànchcl-ccononischkaraklerdaár verschaftookinzichi in adc.c socialc lclari.s wealin efruiLcnen schaarsÈ, alternarnfaanwcndbarcmiddelencen ról speleí.EconómischcbeginscLen op aLlcdci kunncn*orden cocgepast
Ld.s Bd.nh.4 rs ,h.(ttot rén Nêt3PaL ê.r privodlpubIiÊkkénnisne!,.Ík op iér ren.in von v.tEnEing. pentióènèn .n )ë' rcnslaap è^ haaslèt dt ddn 'aè univeótln
rcrcinen die buiicn her Éadirioode dorcin vállen Ëoancieeleconomische dicht.! bij dc belevingswe!€ld 'naar wn ionse meoscnÍaan voo;beaidenzijn schoiins' de taakvcP zorg d e l i n gbi nncnhct gezi n.i nrormcte aànoud.fen,cn S.zondheidíorg H€r uk cconomicverschaftlcerlingeneen bril omdè sociàlcwêrkeliikhcidc door tot erondcncnbePcrkrzichdaalbii nÈt toePasingsdomcio icn bcpaaLd
êconómis'he sinqí{rcinen kLcveD aspicen omdx o sPak-eis uo keuo mer(haese, J.€ri :ri et eanwendDr r ' oiddeLcnVcrdcr vindr cr somscuil , plaatsrussenen binncn gcnerrtes .oor zl wordende rraGacries!i't op geld De afsPrakcnhcbben cewaardccrd. "nak e.n st;lzwiigcndkankret en wordcnniet in juridischecontrec!'n Naastdczetocpasstngen vasreelced. dich;biihuis kanlc"."slooP o"k dicne! ,k eenbdl on a€elve. de:c( ueLe, mai m€c!lt6cde, socÉàl-€onomL só.Droblerreo t. doorgrondeooP het tetein van dc vagtijzing de gLobelise ring cn d€ k.nniseconon'e EigenverantwoordeliikheidSaat nret
ln h* havoprognnrla kan h'r . , vóo'alga,n om decondete,PraRuscne to€P á$r ngen- op mi cío{conomrsche rrerl tn3zat ue dc dc i evcnsl ooo " an de middclbte oP nu dic eencratics ïchoolznten saaneen rijk, n:at ook . tegemoet ne( revcdF veeleisend.levcn en prcj (t S ew oÍdenN {ss€n kunncn Í€cds meerhun ei genkcuzco'ogÈoe €n LeveníooP ah toePassingsCebied en dragendarnee cen sancnsrcLlen fcrrnvooÍdeliikheid q,oterc eigcn vàn Incorn is cen id
f2ctof D
nlmmêr 'l
2006
"K,a*nh**hr .-^. 25 ahab(20Abeut
Meer verlof vooÍ oudefs en scholing
cn en rech6 in de Politiek re illuÍreren aeze manierwaarop ,1.verschillende v{schiLlendcpoLitiekeÍroningen tusen eLgen o m e a a nn c t de sP anni ng en sól i dari tei t w r;n r$ o o rdel i l khei d menseliik aan geblek een zier Links kapiGalvooGl aLsher 'esul'aatvan
?,1ï.H,i3.H.nl#
ïËil:ï"-*Í';r
Í'"::::::riË;'filïl"
l',n't*l'''t*'*,t**:*r CDAondertcuot
srads mer cigm knnwoorddijt-. tnoLvr hcid overaan geëmanctpeercc Màr hc! d.agenvan.'gcn vtranÈ woordclijkheidga nier vanzeLt tc runncn Jongerenmoctenlcrenom kiczen.n bewusiom i. g,en ncr h u n eigc nG ' c onoo Pc n d c v o o r e n dr ar in H e t g à rt d à Àrb rl cq € ns póed ."der m.cr om 6oancieeL-economischek nnis overvcdckcringen(tegcn zickK cn anderer'genzicktekosten, sooed),socialczekcrhêid,bcsParinger' hv p o th e k e np-e n s i -, si u dic lc ningen wonm g m{ k ( ,M e r o o È de m o rnen hei bcwustomsaanmet beraÁgr!Ke kcuz€nin hc( lêvcnvoor.cn Pa(ncr' kinderco' bctoepcn car eenhr,rwelijk, bi.ncn het ge?1n' dèÍc,tàakYcrdeLins vrijwilliee6wcrk elbeidsrijd€ncn (m,ntel)zorsvoo! andcrenkoncn aan
Opvoedingtot 8oêd burserschaP ln h* wo progranna tan cr otnn.r hct .conomicProgradmaooK nar aandachtziin voor de meet abrraae problcmenbil de ordenlng vr n dc s am enl. v i nagL 'g e h c e lH e t vak lcvensloopveÍschaf(ia'zichtin de sancnLevinscn voed!ions*cn op to! D i ! k o m t i n e e nd e g oedbur ge6c he P n tt * " o tto ' U. , , , ,.,, O . .o. , , , ' . ""n beleidten gocde .ó.iaaL-ccodornische kan biivoorbe'ld gebruikr LcvenslooD *,ordèno; he! vetr(hii ru$Èn Links
outli.€ biidraSê In dczebijd.eseb*Prcek ik ee(( dt en de rcaenen levensloopbcnadcring *auon áec benad*ingzich io een rocnenendehehngstcLliogoag v+ gcefi k eensnral h e u s e nV. cw ol gens oe xnr < cn hoezesrrn v o o rb c e l dcn c'odexamcn nieuwe her ui! beginscien vooÍ nàvoen e.ononrie oroqrammà d' hànd àan s ;w o ,d en s.l 1l u{ rccrd van de levenslooP2 . D E L E Y E N S LOOP A E N A D E R IN G In d e a fsdoP enj areni s s sfocr' rc !oor de l el eníooP oeb c l à n g stdl ,ng vcE cnrr( n a d c n ne.D cz€benàderi ng * È rui rc' i n E w
À rnpá$i ng!* nogen mocre nwe een l cvcnl rns l eÊ n en bl i i ven' nvesr clen (emplovabilit)') in brcde;ribsrheid KènrÈêconomieen belang menseliik Ook i nreÍeri ngeni n he(den ser r lkK: ' kapitaal pi oal r,n dc i cugdw i nnená f , nber ang ln dc <6e PlaÍs is d de toen€m'nc bc b:si svoorhet goud.:n a e t ennskcnnisinicnsi!cirvan onze economG econodie-de caPaci.€{en de mo(F Het erotcr. bcl.ng nn menseL';r vaiicon.en lev€nlans te bLiiv'n leren kapiiaal.a de sncllere'*oudering gdegd -$erd( ceds oP ionff l€dtijd van ktnnis door dc rocnentcnaeeco' van d' ov'rdÍacnt Hc( saatdaaibiiom nonkche dynàmickhc'fr behnsrijke onPassingr dogám, zelf'*aouwen' voo. de menLe'raa'oP codscqucnrlcs v*moeco, de motilalic om he! DeÍe inrichan menseohun levensLooP ui t j .zcl Frchal en c" h< w rnogcn "m H{ rereisrdat mcnsenbliivs l'reni ,€ kunncn sanenwcrkcn'n 'onnrcren kapnaÁimoer goede'rdcn meoscLiik oo rc lo$en De in d. Prefe'cntidgener d{ ond*houded om rc voorkonen wado mho lcr- m irircmaliseerdc kapnaalv*oudcn eo oat mcn reeqs vd de vorgende àÀnea$lnssveÍmogen le€ítild het aÍbeidsProces op cÍrenisdre de belàngrirlÍ' 'riJ iongc Ttn behoeve tlin vanoos sen;r:ri( mc < rw rl acn
s€zondheiddoor' McnseLijkkàPiGal l u d u s Iang* mee.D i r bi edtrui nt .rri è,cs H e' hngere, ;o ó r meerdcre óok de dogelijkbi.dr sezoddelevcn Écidon nier allecnkind*en oP te voedendaar dáarnaasiook eengoede carière in betaaldw*kop rc bouwen Meerdereambiricskunnen*orden wargemaakt. trgroór,htt,b.ràng,vÀ n D e v e Ígri i zi ng k (àà' i n v e Í{i ngen i n mcn5errlkrP Een vcrsriizendccconom'emoet oP twcebáen lopen:nier alleenbelegw arrdrn maÀ r s i n q eni n 6ornci ël e mcnrl i j k krP i i n i n veseri ngen óok del. Alleen zo wordtYóotkomendar (loon)inflaiiealsscvolsven rhaaÁ medseliikkaPiraaldê wàardevan
ecnst*ds g,oter d.el van dc beta,ld. arbeidkomt voor rckeningvanvrouw.n. De 20sr€ceuwmag dàn dc eeuw vln de nen gewccstzijn, de ?ls(e eeuw wordt de ecuwvan de vtouw Meer in het algcneenmaaktdc enan ciuatievanhet individu meercigen ;ràdwoórdelijkhcid noselijk. r.sijl hctbehid zich laogetijd hceft gericht de grote meer op de cmÀnciparicvaD dirheid van dc bevolkingis er inmiddds spuke nn cengrote.welvarende mi ddenkl :sc.B i j mcetdu 80 Pt ocent en de bcvolking is geensPrakenccr van welkeachtestanddan ook'. H* socirlebeleidzelzich in dc oekomst richten oP dàn óoksteedsne{gár dc 20 vo ven de b€vóLkinsdie nócilijk
De 20e eeuw magdande eeuw van de manziingeweest,de 2le eeuw wordt de eeuw van de vrouw mec kan komen in eenkenniseconomic wa*in vooral lccrvernogentelt De v.Gntwoordelijkh.id voo! hd oPrcgcnvalleckomt *ecds vrngcn ":n mceÍbi j i ndi vdu.n te Ii gg €n,ook omda!vcel ÉgenElLeFnoeiliiker Éman
Fàctór D
nummêr4 _2006
menrwaÍop kind*cn het huis uirgáen eo het monentwaat"P oe gczo"oheid h* laaratwctenotverwcduving oprcdt. Geduendc dee levosfas' dic voor de me€stebdlserstussenn'r veLt,h'bben toste.o 75íe levensjeer mensedielariefweioig verPLichringen c n e c n i crcnzc v:n ecnhogel cvenstandÀird Dere l€rensfar is wd de kroon oD het levco(ófde twecdeadolócÈnrie) eenocmd.Temijl dc gencraticdievlak ;, dc Recde wcrcldoorlogmcr Pensioen giog zwrÀr gctroFs was door d' d c p Ksi e vánde P rcn dert' gen rw ee we;eldoorlosen,hebb.n de huidisc De nieuw.ln€nsaar in de ionsvolwàÍ r"iorcn me.r d.n ge-idddd geProfr' senhcidheft tc makco net de groterc reerdvancen forsewclvaaragroei-Zo e rn b o dv a n !Íá r s naaren hetSro re r€ hebbenved oud*cn gren g*Ponneo vrouwc lir km c nr li j k k rP i a a ld re i o n s c bijd€ Íijgcndc huizenPriizeneh scvorg vrouwenhct mocdecchapdoen uictel' v,. het toenemend€eand rweeve'ore LeYensfase len. Dir hecft.en nicuwc ne*. Op die manicr hecfrdczegene' gecrcëerdo*en hct vcrlatenvan h* rariccc; qoedreídeme eeincassce'd otrdeÍliikehuis cd het Íichten van op dc miàdeiendi. men in de scholing hc. gezin.Dczehv.nstasêÍaar rtl vao hun dochrcs hcctt gcinv*tcera van ncr bekcodals hct sPeclkwni* levcn en valizo geniddeldrussenhet 3. KERNAEGINSÊLENEN 18een i0c LevensjaÍCedurcndedcze LEVENSLOOP periodeeÍpe!imemercnJongcrenoP Het advicsorer dc herzieningvan het oP zock de arbeidsmàlktcn is meo proerammaeconomicvoot de twecdc oa.! e.n ddulzanc lelatiewaarbin'fxe-van dc Conmissie Teulings neo nen de vcrent*oordelijkhcidvoor kdnbeginseienoaà!voacht schuit! kindercn aandurft Het laaate g'declte h.i vak economieop her Í.n Éa!:2n is in het álgemccn van dezelcvensfase zou kunnen wordcn havo en áe v*o redtLijkwclvareodVaakis binnentcn opgchàngcn:schadÍe,.uil' màlkien' huishóudensprÀkcvan tweevoltijd5ov.r de tiid sànenwerkcnen ink om c nseoz ijn c r n ó s !c l a ti e fv e i !i g 'uiLen risicoed irformatic' ondelhádelcn, veÉnsoó.dclijkhcd€n. en cn welvaart srcei, cn soedctijdcn N.èÍ hct sPe.llovdlierva' hetl'veo zes siecht. liiden Hie.ónde($odeo G c! dan ook dog e€nanderewern van dczebeginscleoseillusrreerdarn de atieve bijgckoncn: rendelevcnsfa* oP n* ter Doot hcr langercgezonde dc hand vao rocPassingen s€diolenFásedc LevendooP van rcio levcn groeirde periodctusen het oo-
de afgelopenrweedeccnniaheeftzich geconccnrcerdin de vce nieuwe Dezc nieuwcievensscizoe' lev€nsfasen. mario ncn omspanncndc gczinsfase draagtvoor m.n "enntwoordeli;khcid opg.oeicnd.kindcren.De sczinsiast maaktvoor zon 80 ProccntEn de bevolkine dan ookdc kernqn de levcns looo uk en valt eeniddeld tussenher 30xe cn 50stclevcnsia& De gezinsf*c wordt tcgenwoordigook hct spirsutr ven het l.ven senoend omd{ ca(ièie moct wóden genaak( en kitrdeten
Mensenworden gcdurcnd' h"o levm' ze loop seconfionre.rd mct s'hrà6k b'Pskre iijd, beperkr owr bs;hikken 6nencièl. riddelcn cd een bePerkle leven sezondhcid. De tagick van hcr une"ge"'t' v.lgt rc.dt *d e.ns 'ls Áls F ionsbenr, onóreckr hei eeld om voloe van het lcven te genLeten' oD didadbre leeftijd ootbreek i€ de rijà. Ën eenmaal gepensioncerdla't ie gczondheidvaak te wenseo over en nr Jede encrgreSchÀadre inpLícec.t der keuzcs ononi kóombár zijn On bcwst È kuoren kiezen zi;n Yooruldc weardeo va' aensco bdanSíijk die tcn groodslrg liÈs€n am hun voó*euren (ot Preie,;;i.s). De eoodische kads die , m€nscn makcn mct hun schàarseíld eÀ hienco rcflectcrcn de wadden {aarop zii Yertrou{ed cn bouweo
Hie,l;s((n hdMsÍiik wrbinding
me! vrkkcnzoal sgodsdi cn í g'schÉNaarmarc denisen maatschappiileer' rvoÍ krijsen' kiezeo tc oe.r mcnseo en mentaltcn den htn prefercnries liggende en dc d:araanren grondsLag Cultuur waaid.n belanqriik{ 'n lcrensb*chouwingwinnen bii h* bewus zoekcnnaarlcvensb*temming' zingevingcn balànsàao beleng De oonvikkelingvand€ m€ns*ordt zo nedc gcdreY€ndóor c!llurele en geer relijkcia.toren Ziin bewstzijn s*rt .le meosnu eeodaalher tcrmogen t, zi i n i nsÍ r ncr €n om n,e(bl rndcl rngs een on at hr nker r l{c vÀ nui t \ol s€nmrar w! L ler en (e oP zi ln R (rercn c l osrt( cr lar e p i n hccl cvenrc mel nog eLr jk s( udt e w Êr k màkendoo!v.elti j d i n 'n
metr wa,arde#n !e Íckn) oFh
lr,
a,x
';']
x í
Bu il d ' m:rK r R uil v indrnr c (àll' e no P s mc n l e v ' n g s _ bin re n oók plas mJrÍ zo r n* gcztn net zoals verbanden , gebàs'erd kosrwinneÍsmodcl klassiekc oo rrb.idsdelinBtdsen dc mrd en d: wruw Dc m:n sPcciJliÍcrt zrch dc iD zijn cÍrère butrcNnus rcRUr strKvoor rikc khoudel hu vrouwhcr hàu rek{ing ncem'end' Kln.le(n Mcdc 600r d€ tn sroKf,d*LsoPvoedt n , r aer a, í 2b. s c h ra e no n u t* * ' t' n b.arc opleidingsni"c"u i.n,io,ls het q n vrouwcn cn de gÍot re vráag naar viodKlijk menselijkkaPiGal'sÍeá! á.ze cadirioneleeàkvcrdelingcusscn man en vróÍw binneí he! gczin onder drtrk. Hcr comPartticvcvoordcervàn vrodwenin hdishoudclijkwcrk en dat vln mennenin eencáiiièr€itrbetaáld
vrouwengeniddeld drie ja* jong* ziio dan hun partncr.Ditbctekent al met
Door de feminiscrirgEn we.k rÍinÍ het combinÍcn ván werk.n privé áán bdang. Oudcachapvalt nog stccds nocilijk tc combinc.cnneÍ tweê caP rièr.sbiní.n.en hÍishouden,z.kc! nu de eisendic aan hct oudeachaP wordens€sGldhooszijn in een kcddi. dr.eit nis- en dicnsrcncconomic om teervonogcnco dicnslbaarheid cn de daóij hor.ndewadÊn cn noc men.Oudersinvcsdcn nier voor nicrs íeeds m.e. seld €n rijd in hun kindcÈd. in Ned{land is her oudcBcháp oochgesocialiseerd, zoalsin de Scaodinavischclanden,noch uitbcstcedaao de markt, zoalsin de Angclsaksischc land€ozoalsdevS. Oudc6 vilien graag'doch* zclveo. Dar gcldrvooral voor mocdqs.Uir ond{zo€k bLijk dàr zij zich hàk her meesrzoisen mekeo ovfi rcldoendc.morionclcaandachr voor e.n kind Porcdtiëlcvád.6, dàáF enkgcn,bekomhcrcnzichvooial om dc $o(cÈ 6nan iëlcL.srendic n.r d. vdanvooÍd.lijkheid vooi kind*cn gepaardgaar.Vaodllr der dc yrouw nadc gcboorrcvan dc kindcen nak mindc.saarwdken om zo voldocndê eandach!àanhct kind re kundcn seven, rc^vijlde nan uich juis( metr op ztjn ca(ière !ichr. In dê gegcv€n omsrandighedcnh dir wqigcns nog vaakccn !Íion.le kcuc. ue hk s r c m oe d < G k Íti g e nc w c co fd ri e k'ndcrcn All.cn el de eÀng{schàpe Pcdodrnidpltcqen ceq fo.s v*li.s ean elbcidsinzc(.Deà. komr bii dár
de f*cwarin meoscnde eczinsfase, verantwoord.liikheiddegen voor opkindercn.ln dezefascis spraeroeiende [e van de zogen.andeouderschapw.l' dic ook wel kind*dal ofgczinsdal wotdt gcnoemd.Tijd en inkoncn zijn releliefsàaá* €eovoLtiidsinkod.n (me.sal dàt van dc arouv)vaLtveak gcd
Alleendie studentenvrageneen lening niet met aandie de studiewaarschiinliik goedgevolgafronden. nanoen zoud.n touwcn, zo"dcn ze over een íciksc positi. b.schikk.n bij hct ooderhandeleom* hun mannelijke parlncs ovd wie de necst. clríièi. ambiticsmocr opgcvenvoo. het oPvoe'
Door sDlrcn€n lcoeokunnen individu.n hun consumpticgelilkmatigsp.eiden overhun letnsloop ook alveriëren werken inkoncn. Doór tc sParcngdu' rendehet w*kcnde lcvcncn t. onsprreowunccr men de rbcidsnrkt ver laar kan mcn bij"oorbeeldvoorkomcn e j P ensi oneri ng d a rd c consumptibi aa:h ocr hd aèeidsinkomcn lnleirc ceo dc.lvao rrcn oÊnsioenfondscn hd arb;idsinkom.n om i. 6naícic.l vcrnosen. Zo kan de consumPdcrot op hog; leeftijdoP P.il blijven' ook el hccft mcf, ná P.nsioncriDghc(mensc liik k eita:l atseschreven t:n
moaeliikactiefblijvcnoP dc arbcidÍ D i r om h* ci g.n mcnselilk -ai kr op peil re houdencn r€ g.ld€ Ie kàpiraal bliiv.n mak.o. Voo.aLYoordee groeP is dc qainsfesc hcr sPi6uurvan hct lcveo.'De inkomcnsklcn rrcft dcgcncn (hák Leàeqeschoolde mo.dert die eÍ voorkicz;; zich sehel otsedcclleliik terugtc trekkeovan de fotmcle rrbeids markton zcif rcrg tc kunncn vertcnen Áls n.nsen in het sPitsuurnoeilijk kunncnlêncn om hun codsumPticte 6nanciercnligrh*voor dc hand rc sparcnin d€ fascdic vooratgeatrd het seirsuur:her spcelkwàrrie!van het levcn. D. lcvenilooprcgclingis gcbasecd op h.r idcc dar jongercnanriciP.renoP door al in een vroeg de durcsezinsfasc sudium te spacn. Ofmcmtn dt ook cchtzullendocn hangt mcdcal van hun prefaenrics.Ongcduldigcmensen zulleo niet mct icn hogediscontovoer i nkom enoP, ii G vri i w i l l ;s zi j n scnci sd zertÊnvooÍ dc (oekomÍ zri necnrcn immc$ meêrbelangaen huidise den coB dmP( i. .Bijdê * n @ ekomsti gc aÊ i ui l ruscnconsumP rincu or in de toekomstkiczcnzevoor het hcden. Reccnronderzockgeeftoverigcnsaan dat menscnzich bijveelkcuzenlatcn leidcndoor defaulsdie bepalenwar * gebcunals mco zclígeenbewustcactic
Fa.ror O
numme.4 2006
Leqenom te kunneninvesterenis vaak €€nvoudiger dad lenenon coosuftptic op peiLte kunnenhouden.De reden is dar degenedie de lcningvcrurekr bij inv*terins.n in *' rysiekevcrnogcnsd(deenonderpandheeftwaarcp nen beslagkan leggcnaLsmcnsenhun bedlingsvcrplichdng.nni
komt. Mar is de beloticvan die toor lisscndepárrij on htcr een tes.nP.esatie rc leverenvel gelootuaardig? Er ziin vcachillendcmanierenom h* veriou*.n io de ondeíinge .fspraken te v.raroten.E.n manicr is het juridischeÀnuacr. De panij dic ziin beloftcn niet oakont k,n voor de.echter*o.dcn sesleepLEen problecmdààrbij is dat de ,-hc. vaako*, on'oldoe'dc info" oerie beschikron tc kunnen vcÍi6ëreo oÊprrij.o zich daadwdkclijk aan hun beLofren hcbbeneehouden. F.n,lre.rà'i.ve oenie! on beLofren seloo6vaardig,.makcn,ishet imPli cierecon@cL i-lcr gaartlt€r om onge_ schrcvenafsprakenAls dc rcgenpanij zich niet ean de impliciereb.lofren houdrvaliest dezezil'nreputarieals betrouwbatecontractpanner. Hctwordt voor dczepartijdán no.ilijker óm nieuwcreladesaab re gaad.Het gaat hierbij ;n feiteom ccn herhaaldspel waárhijspelcGin een latei sPelkunnen wordenbelooadvoor hun gedragin
Ecn voorbccldwn ccn ongeschreven (inpLiciere) afsp.aakisdic ru$en ccn werkgcve!en.cn werkncmer.OP iongc leefr;jdkijs je alswftknedc. mirdcr sàmenwerkenen ondeihandelen Menseogaangcdurcndehun lewnsLoop bcÍárlddán ie prod(c(ivileitnaar oP ouderel.cítiid *o rdr dit go.d gen,ákt langdur;getlaties aan,bijvoorbcddrur doodÍ jc juist oe$ krijst dan je Pros.n parrnersin ccDhuwdijk, tusscne.n ducdlit€i(.In feitelcc.r de jongewqkindividuelercrknem* en zijn ofhar ocmcrmiddclenaan d.werkgevcretr De k*n werkgcvcr, en tus*n gcoerarics. krij$ dat op LátelelÈcftijdterusbcraald. in langdurigerelann dc problematiek Dii implicierccontÉc! bindr werkncvaák zowcL gezadat dc partneG ti.s is mer aan her bcdriifcn stimuleutjonmenlijkcalscg.nsesleldcbclangenhebgcrente inveÍercn in bedrijfspeciÊckc bcn. Her sÊzaftcnlijkebelansis od de nudighcdcn. De wckgercr houdr rhtie inxrnd tc houdcn.Door smcn dc jong*c werkncmcrcenwort voot ccn langdurige reiatic rcwcrkcnbinnen kan men proÊrcrenvan rclatiespecifieke alsbcloningvoorgoedgcdrag.Deze afspuakfuncrionccrdcgocd in h* midinvcsrc.ingeo. Door bijvoorbecldis denrr dc vorigcceuwiocn eenÍabiele binnen spccifieketakenrc specialiseren (of baanvoor h.r lcvennos d€ dorm wàs aóeidsddingin eenbedrijf sancnDc nadel.nen d.zc ongesch,c"en prcducden dan mcn ne.r leviqg)kan wanrceri.d.ivoor zich zou producelcn. afspraakwordcnechtcrstcedszichtba* de!.ln de ee.strplars meak de werk' báang dóct zich voór Her reseogcÍ.Lde oemtrzich noqelafhankcLijkvan ziin bij her vcdelen van de wurdc dic de bar. Àls he, bidrijfren ondet gaatof ccn zo Êlke panijzaL relaticoplcver. alshiiwordt onalaecnverlicstde wokde moselijkdcclvÀn seprodu sloor ocmernicr alleenziin bedrijlsspeciÉckc ceerdewaardcnau zich toe probercntc kapitaalmáarkrijgr hijookzijn imPlr dilcmna gecft trekkcn.Het prisoncr's cicrclcninsen het hcdrijfnict tcrug. kunncn aanho. rcgcngcseld.bclangcn yoo&omcnda( rcláriesdie posiricvc Vedcr wordr hcr €lg oóciliikod.cn nieuwcbáant. linden Welkg*crs ziin waard.cleëlenroi stàndkom€n-Het in iongc, namelijkvooralgeinteressccrd prcblecmbij luilrclàdcs tundamcn(cle werk Oudcre wqkncmds gcdkoPe die in principebeidepá(iienvoo(decl dscos. grÓÈ LoP.n daarmee o.mers is laakde( perrijed br.nsen kund.n Zijbesefen mak maar al !e goeddat ze niet selijkkunnenoveslckcn.De Pd.ij duur zijn voor de werkgeveren dt ze di..e6t seeÊt(d. achie.lisgende Par daarmccop cen rchop*oelzirtcn bij de rij) moei rván op aàn kunden dárde De arbcidsmarkl volecndereoreanisatie. (dc voorlisgend€ padi) andcleprtij d.-m.e op Ru$is.h. larc.m€teentcg.dpreÍalieoverd. b.ug "";aud*."Iijk(
roul.tte.Dc scdcling tu$en inside6 .n ouisidcrshoudtooderenboYcndieo mc, goudenkcknen gcqnsen in dc kooi vanhun hudi scbean,oo k ilzou menIi**iesandeis wilLengaandocn Êen andc!nàdc.l is dat hcr ioPlicierc ijd concractccnv*plicha pemioenleeft vcreisrwaaropdewerknencr zijo onc vcrLicÍ. Dc wskgcvcr dágbeschdmine mo* dcdurc ouduc w*kncmer immels dd iruis kunn n Íuren zodÀ! d. kostcn wn dc hosebdonins dicr un dc h:nd lopen.r.\u danRkNrcegdc utrÍcdLnSsre_ ac|neenutecfa*crd wordcn,woÍdr deze *ce, bindend iapl-iáe piroioenlc.Étijd De w{krcmd km oÈizclfbsLi$s hoc langhii doorwil wcrken contract tuss€ngeneraties Ecn anderbclangrijkcstilzwiigendc. afspraakGdi. tusen gen€atics.lcdcrc
gen.nrievormr hel mcnsclijkckápiráel van dc volgcndegenerali.waarnaher aanhÍ .inde vanhc,lcvenwordrond{houdcn doorde jodgcreseneracics dieher hcef!hclpenopvoeden.EIke senerari€,o.stdÍs rwecke.r (éénkce! e" éénke*"oor de vo"rdc "olgende vorigcgen*e(ie)€n *ordr rweekee(vqzorgd(ecarrls kind enlatcr alshoogbeqndat coc jaarde).Em s@orgcdcel(e Íraí russeígcn ra(esveflooptvra oe Kindercn,jorgqeo oveiheidsÊnaacièn. en dagcn pro6rercnpcr saldo en oudcn vande overhcidrcrwiil de middcnlccftij' dcn pcr saldobetalen. die her gevolgisvan uitDe versrijzing, cnvan de stclenafstdvan moederechap b.drcigr dir inrc.gelevetrsduur, l,ng€re
(nenneo,grootoudos,kioderopvang, ondeffiijs)dc funcrievanopvoêd{ s.deeltelijkkunocn ov*nemen.
Ri5icoèn iníotmatiê M€nsenlopcnvercchilhnde*icos ojdenshun levcndoop.Er zijn eoeurjds individuele,ooaÍhankclijkerisico\ en ande.zijdsnaclo-€conomischc.isicot dic iedereentcgelijk*tijd treFen.De iodividud..nico:, bij6orb..ld ziekre kunncn in co aóeidsoogcschiklheid, princigcwordenvcrzekcrddoor ze te poolen-Dc kleinsteeenhcidom .isico\ rc delcnis het huweLijk,waarin menscn elkar couw in vooc en tcgcmpoed bclov.n. Maar omdat hcr uitgaet wn eenkLeineccnheidken er md wcinig geprodreerdwo.den vao de wet vd dc groreseBllenwurbij risicos worden doct de grotc Eenmaalgcpensionecrd bcpcrkt.Vudaar hccontstranvan gro' babyboomgcnctatienamelijkeenaanwaarbijvccl mcer dc sólidarircit van tereverzekctingspools b.roep op zienlijk agentenzijn berokkcn. De Ímas is oí dejong*c generaties. D. problcnendie bii veeckeringe! sP.' de senerarid di. den h de sezinsÉs€ len ?ijn rwccledis: morccLgeár cn aveverkercnhet conmcr oogwcl willcn dan ofhct afscl rechtsesclcctic.BeidcprobLcmcnkomcn voonz*rcn. Er dreigt infotmatic tus rcort uir asymmctrischc van her krijgcn wn kinderen (er wordt seodc vcrzckeringsnmcr cn de vccenáuwcliksmecíin dc tockomí g.inHec probleemvan moreel keringsgcvcr. vcsceld)ofde vdocdcring ván go.dc gma.dóci zich voor als hctisico dicr vooui.njngcnrcor oudenvan dagcn (bijvoorbcddgocdegczondheidren gcheeibcpaaldwoodt door het e*ogcn noodlotm:ar ook dcelsrc bernvlocdcr Mct anDar kómrbijda( d. vrouw r.adiriooeel is door deverzckcringsnemer de makdaarmn hct intcrgcncrationelecoqiracrir. Zijrcdècdr imm.rsdc neote informeLe zorg aan kindercnco oudenqn dasen.Door dc (oenenende schaacteaanvrouwdijk kapitaalkomr dit makclaacchap onderspanningtc uan: herv*lcncn van dec inÊornclc zorgwordtduurd*. Zo is hct gcdccltc lijk le(usuÊkkcnvàn d. á.bcidsmárkr is om kindcrcnop re vocdcnko*baarder dcrcwoorden:dc vcrzekeringsnemcr gcdccltelijkzelFvcnnvoordelijk voor scwoidcoals rckeningwo.& g.houdcn n* dc gevolgen voordccarièrc cn dc hctel dán nie! optrcdcnnn het rnico. wradc van her mcnselijkkepirael€n De inschrring van Elk dc.l ván..n de vrouwio ecok.nniscconomieearin risicocxogccnk en welk dccl voor te' kcnqissoelvcrcudcdcn lca.ning-bykcnine koml Èn dc cigeoveranrwóor doiosbelang.ijkis hoÍ he( oddcrhoud dd ijkheidverschiltvaak rusen links ocdselijk cn .cchrsin he! politiekespecrrum. kapira,l. 'an Dir (sul(
peroranentcrhokken. Bij hcr vrz.keren vs mensdijk kapiÉal (bijtrorbccldvia eeovc-ck rine voor arbeidsongcschiktheiden w*kloosheid)speeltmorccl genu een belang.ijkciol. Naarmrc wc menselijk kapitaalbecr vcoeketennemendc grikkels afom mcnselijk kapirul bcter re ondcrhouden.Maar bij dcze verzekeringenis ook selccticbelansrtk. Zond.r verplichrc venekeriog dreig het gevaar dat alleensLcchreisicot zich wilten venckcrcn maar vtl worden geconfrontccrd oet hoge premics tcvijl de goedcri:ico! ccn vezekeringombcrcn. Ycrylichtesolidarircit tusnverschillendcsoortenrisico'skan dit scenario
Goedêtiiden, slechtê tiidên [email protected] risico'sdie iedcren Égdiikddjd ÈeF.n kDncn oiet wordcn geëlimideeld doo. dêzc risico's e poolen. Het gaet cr dan om dc rlsi' cos tc rerchuiven naar dcgcocn die dc riricoi hcr bcstckunocn dragen.Hier ligreenbclangrijkcrol roor pcmiocnfondscnen de kapitaalmak. Zo zorgcn pcnsioenfondscnq voor dat jongeren eeogroterdeelun dc rnacro-ecooonischcrisico! ovcncmen qo oudftcn die dezerisicoi minder goed kuoncn drasen.Mcrod dic op de kapia2ina.kt
De arbeidsmarktvoor ouderenlijkt roulette. daarmeeop Russische risicodnreod. rircls (zoalsaandelcn) aansch"F.nkiczcncuoor.e" gtotcr dcclvan het maco-cconomischcrisico rc dlágen.Daàrvoo.k.ijgcn zc een b€loninginde vorn van ccn Risicot kunnenook gcde.ld@rdcn orcr dc rijd. Zo kan men in een oorlog lrcnoplopen. De dc ovctheidschuLd gcn*aticsdic M de oodoglecn betalen daáraoo! de priF id dc vorm En hosde rcnreb3alingcn.Degcncradcsdi. hcr oneciuk hadden c lcven tcn rijdc ven d. vicdc *ercldoodog wordcn daawoo. doo. ànd..e gcneraticsgccompcnsccrd. Ook dc idrroduclic En dc AO\q na d€ F cÈdcw..eLdooíogke m.o zicn als eenvorm\d intcrg.ne.àtioncl..isicodeling.Dc gcncraticsdic vlàk na de wcedc weÍcldoorlos me! pensioen gingcn onrvingen AO\l zonder daarvoor ooir prcnie te hebbcnberaald.
Fàcl orO
numnêr4
2006
, 4 . CO NCLUS I E S kan in her middelbaar Levcdsloop ond*wiÈ ookwordenbenutom verbindingenre leggenmecndre vakken Zo kundende wróillen in dc sandard didensve6chillendehistori levensloop scheperiàdcntijdcnsdc gcchiedenisL* aarde ordekomeo.Joneercnlcrcnaan oud*e gen.r,(i€sme( gchcelud(e leftnslopentcbesÍiipen Bii áárdriiks kundc kan de l*cnslooP in veachillcnde deleo un de wercld ondcr de lo.pwotd.n ecno-en De vcrgroothet de gods begrlprcc *d*c -lturen.I. om de waárdeo dicnstL.skan h{ gàan
UrenkeuzesEconomie en Management& Organisatievanaf 2OO7 raPPort van oe Tiidêns de vêldraadPlê8ing naar aanleiding van het oP l6 novêmbêr en tiidêns de Sebruikêrsbiiêenkomst syllabuscommissiê aanwezigen een van dê methodè v-.n dê LWÉO oP 23 novêmbeÍ is aan de de schoolkeuaes enquêtêformuli€r uitgereil'rt waaÍin werd geYraagd naar 2007' De omtrent het aahtal lesuren voor de economische vaH(en vanaf in totaal toch Soed Íespons was niet Sroot 4<%resPêctievêliik l87o maar gegevenantwoorden ziin voor zo'n 29 têruggêzondenformuliêren' De oP de website van verwêrkt in 4 tabellên' Dêz€ tabellen ziin te raadPlegen de sti€hting Ontwikketing EconomiêOnderwiiswww'SOEO'nl
lcv.nsloóovorm ecven Ve6chillcnde conccpteà..orlsÉiivoorb.clddc g.zame.lijke en cgcng*tclde b.l,ngen in rclàries,kunnenwoidcn sctormalisced in sdrileerdcwiskundiscnodellen. OP het lur v.n dczcmanierlerenscholieren omac oal wiskundcrls en rcmPace soc' e en van kcuz.Prcblemcn senrie idGr.ctiesrc kunncncommuniccrcn op het rcrcin nn de Toepassingen lev.n5loopleff d. jeugddx e.onomic nict allccn.cn helansrijkEkis om dc /- cvraaedw x nearhetuntal l essocialewokclijkhcid te doorgrondcn n*' \-Í ó* t.-P*..e*.k*d naÍ ook ho.l€uk, P.aktisà.n.clcop iaarbasis.Dat is qn bcLugals urcn '.^ van( het nk is. E.onomie komt dicht nict in cik. p+iodc h* unnl ksurcn oP dc eitcn bij huÈ bii tocpassingen s.liik is. ErwÁs ni.r gcv.aágdour rlct leEnsloopis plaa6van.cn àbs(r.ctc Dat kan áantalminuren pet Les,rur. overhcid(depolitiek)cn eeoonpcrsoonschóSodmigc vcschill.n. ecns nosal Le*linsen lijke markt (bcdrijfslcvcn). l€n hebbÊnhi.rover cxtÉ intornarie onNikkclcn zo ccneconomisdlebril E r rsooksl cchospoc:di sch g e g cven. dicgesrcddisop ccnbePcrktaantal cxl'a informaricgcgdcn ovc! d' b.ginselc!.Vcwolgcnskunncn ze dic manicrwarop scholenmet dc rcge w€d roepa$enop a.d.r€ socrál
Henk ve(ou,êd i5 dÓc.nt ê.onomiêcn m'ndg€_ hèn. & oeóniso.ie óP her Mêutkk CalleEè ih vugtu en rcd..ti.lid
rdn Fd.ró' D
allc proficlcn.Ecn andcreschoolkie* dcÉniric"e'cono uitgestcLde "ooicen door alle lccrlingenLnhet miekcuze aent e pro6cl C M cconomi cvcrp Licht a h]"o hcleFario biedcnin 4 wo heÍ
EconomieoP h.vo rz! ?,u,6zli, Dc mecstcscholenbi'den in het ProGelEM un voor 7 econ-omic in kla.s4 Plus5 lesuren oF8 V.iiwd állescholenbicdcn h{ vak ook , mecstalvoor aan alskeuzcproficLvak hc*lfde aantalLcsuren.Bii vicrscho' L.n kriis( hct kcuzcproÊclEkminder Mos.lijk is hicr lcsurcn"(ocbcdecld. sprákevanschol€odic zich er nier van bcwuí ziin d et sccn dcel'àk mdr b*raar vánat2007 AIs keuzevakhcbben bijna ccndcrdenn dc docentcn niec ingcvuld Mosdiik ziln dear , nos qcenkcuzesgcmzekt Ecndcra< nn dc schol cnbi cdreeno Pt icoo in hcr pro6cl CM rc kiezcnofde le*wil lin;hd vak elskcuzeproÊelvák ooncm.n oírls gewoonkeuz'vak OP cà" *hool, d. botngmocmde daltonschool.n hct eloral lcsuienvoor hct grotcr dro in de anproÊcL(keuzc)vak àercoroÊeleoals keuzcnk Lecdingcn dicnin dit zclfop rc vang.ndoo' daircnuGn in t. pldnen alszc h.e. djd voor cconomii oodtg hcbbcn Slechts .én schoolbicdr het vek niet áàn in dc
