Provincie Noord-Brabant
Verslag debat 26 januari 2011, provinciehuis Noord-Brabant
“Brabant op zijn best; gemeenten en provincie verbonden” Opening en introductie
Dagvoorzitter Ruben Maes opent de bijeenkomst met een welkom aan de aanwezigen, speciaal aan de lijsttrekkers voor de Provinciale Statenverkiezingen. De 160 aanwezigen blijken prima verdeeld te zijn over kandidaat-statenleden, raadsleden, wethouders of burgemeesters. Dit is het derde en afsluitende debat dat door provincie, de VBG en de Vereniging Bestuurskunde wordt georganiseerd in een reeks over de kwaliteit van het openbaar bestuur. Ruben Maes in gesprek met Han Polman Leidende gedachte in het tweegesprek met Han Polman, burgemeester van Bergen op Zoom en voorzitter van de Vereniging van Brabantse Gemeenten (VBG) en Joks Janssen, buitengewoon hoogleraar ruimtelijke planning en cultuurhistorie (Universiteit van Wageningen) is dat gemeenten en provincie meer met elkaar moeten optrekken en samenwerken, want ze hebben elkaar nodig. De maatschappelijke opgaven zijn leidend in die samenwerking en maken gemeenten en provincie afhankelijk van elkaar. Die gezamenlijke belangen en opgaven liggen niet alleen in de grote Brabantse steden (B5), maar zouden meer regionaal in de vier regio’s (R4) ingebed moeten worden, aldus Han Polman.
Een van de voorgaande debatten ging over de ontwikkeling naar een doe-democratie met meer eigen verantwoordelijkheid voor de burger zelf. Je moet als overheid keuzes maken. Volgens Han Polman snapt de burger heel goed dat je als gemeenten niet alles meer kunt aanpakken. Ook de Agenda van Brabant is volgens Joks Janssen een goed voorbeeld van het zorgvuldig maken van keuzen. De provincie heeft scherp nagedacht over haar toegevoegde waarde. Doe méér met minder middelen en maak de samenwerking in vitale coalities opgavenafhankelijk, zo benadrukt hij.
Ruben Maes in gesprek met Joks Janssen
Gedeputeerde Thoon Essed en Han Polman
David Hamers “de ruimtelijke opgave: industrieel
Ton Wilthagen “de economische opgave: competenties”
landschap”
David Hamers, senioronderzoeker Planbureau voor de leefomgeving en lector aan de Design Academy Eindhoven, pleitte voor een hoogwaardige versterking van de grote steden in Brabant. “Een stad is massa en inbreiding is ook van economisch belang. Een hoogwaardige verstedelijking vergt een hoogwaardig landschap”. Hamers stelde dat een groot deel van het buitengebied van Brabant een industrieel landschap is geworden. “In het weekend is de lucht in de binnenstad van Den Haag frisser dan die in Bladel”, zei hij. David Hamers is auteur van onder andere het artikel “stedelingen en dorpelingen delen de streek” in het PON jaarboek 2011, getiteld “de regio als maat”.
2
Volgens Ton Wilthagen, hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg, ligt de toekomst van de welvaart in Brabant in slimme mensen en sterke steden. “De achilleshiel van onze economie is echter de arbeidsmarkt. We moeten hier volop op inzetten. Voor de provincie zie ik hierin een rol in het verbinden en versnellen.” Vooral in het verbinden van de verschillende agenda’s van de regio’s zag hij een grote meerwaarde. Ook moet er volgens hem een betere match komen tussen de competenties van de Brabander en wat er nodig is in Brabant. “Dan kan Brabant het Californië van Europa worden. Brabant moet voor iedereen een werkgarantie hebben en werkloosheid moet hier niet nodig zijn. Brabant moet inzetten op hoogwaardige innovatie”, aldus Wilthagen.
Impressie van het lagerhuisdebat
Gediscussieerd werd over de stellingen: 1. De aandacht moet in Brabant uitgaan naar hoogwaardige verstedelijking. (Dit vergt een hoogwaardig landschap. Dat landschap is een verstedelijkt landschap.) 2. Brabant moet inzetten op hoogwaardige innovatie. Dit is ook voor laagopgeleiden de toekomst. 3: Bij de realisatie van de inhoudelijke opgaven kan de provincie niet zonder de gemeenten en de gemeenten kunnen niet zonder de provincie.
Resultaten en conclusies van de bijeenkomst leest u hieronder in het gezongen gedicht. Met aan het einde nog een slotwoord door Han Polman, voorzitter van de Vereniging van Brabantse Gemeenten.
3
Gezongen gedicht als verslag van de avond Dominique Engers Koffie, worstenbroodjes, karnemelk en vers fruit En gesmeerde bolletjes, het zag er heerlijk uit Nog voor het was begonnen voelden wij ons hier al thuis Dankzij de gastvrije ontvangst door de dames van ’t provinciehuis We zegen neer hier aan de voet van dat imponerend kleed Ja, in Brabant mensen, wordt wat afgemacrameed! En gepottenbakt, er hangen er hier meer dan tien Zo’n vaaslamp had ik sinds AVRO’s weekendkwis niet meer gezien. De gong die klonk ten teken dat ’t debat zou gaan beginnen Het gezelschap, driekwart mannen, drupte opgewekt naar binnen Ook de sprekers, ’t bleek dat daar geen dame tussenzat Een voorbeeld van eenzijdig samenwerken vond ik dat. Omdat we “in gesprek gingen” zaten we op deze manier De nadruk lag vanavond op de samenwerking, hier Ruben Maes zei: “Dankzij mij zijn we precies op negen uur klaar!” En de telefoons die moesten uit dus deden wij dat maar. “Steek gerust uw hand op als u ergens op wilt reageren.” Toen wilde Ruben de zaalbevolking eens inventariseren Een scholingsmedewerker bij de SP ondersteunde hier zichzelf En er zat weinig pers hier, januari 2011. “Maar”, zei Nico Heijmans geheimzinnig, “de KRO zit in de zaal” Een communicatiemedewerker achterin die schreef een mooi verhaal Er zat ook een fan achterin van de kinderen van mevrouw Lestrade Toen kwam Han Polman naar voren, Ruben ging bij hem te rade. Polman sprak van de vier regio’s en meldde aan de klas Dat de toegevoegde waarde van de provincie onmiskenbaar was Het ging over de inhoud die was belangrijk, klip en klaar Maar het ging ook om “ruimte geven” en om “gunnen aan elkaar” De gemeente had de hete adem van de burgers in de nek Die waren hoog opgeleid hadden zelfs digitaal een grote bek Joks Jansen kwam naar voren een lange, dunne, slimme man De betekenis van de agenda daar wist hij heel veel van. De verkoop van Essent had een tiet met geld gegenereerd Die integraal in de toekomst van Brabant was geïnvesteerd Joks had hier ergens een kamertje met een koffiezetapparaat?! “Dat zou wel erg oude politiek zijn” meldde Joks een beetje kwaad. Een nog grotere win-win stond Han Polman hier te preken Bereikte je door samen met de gemeentes goed te spreken U bladerde in een klein blauw boekje in “gewone mensentaal” Maar het was niet de bijbel van Brabant zei Joks Janssen tot de zaal. Gemeentes hadden prikkels nodig hoorden wij van Han Goedbedoelde bemoeizucht, daar werden gemeentes beter van De communicatiemedewerker achterin zat er ontspannen bij Ik had het heus wel door: Ik schreef drie keer zoveel als hij! “Mensen die met hun handen werken” meldde Joks ons toen “Ook in Brabant zullen we daar iets mee moeten doen.” Ik zou zeggen: mensen, die muur achter mij is nog open Laat die mensen daar met hun handen een mooi wandkleedje voor knopen.
4
Een filmpje in zwart-wit er was wat moeilijk bij te schrijven Tevreden Brabanders in beeld die hier heel graag wilden blijven Er was genoeg natuur en de stad Den Bosch was heel dichtbij Ook de naturist stond er blij en ontspannen bij. Toen het woord aan David Hamers en zijn diapresentatie Hij vertelde over stedelingen, dorpelingen en regionale oriëntatie Als een burger gaat fietsen, is dat fietsen extra fijn Als de burger onderweg kan stoppen voor een ijsje op een leuk plein. Een kaartje Eindhoven – Helmond en David zei tegen de klas Dat het buitengebied een industrieel landschap was De lucht in hartje Den Haag bleek schoner dan die in Bladel te zijn Als je daar alleen maar dieren ruikt, fietst dat toch minder fijn. Nettoverandering ruimtegebruik, weer een kleurrijke sheet Maar zo speels en kleurrijk als die lamp waren Davids dia’s niet David sprak over de krimp en verschillen die ontstaan En WIE was de regio? We keken David glazig aan. Een wazig kaartje tot besluit met grote grijze steden Willen we daar nog fietsen in 2040? En met welke reden? Toen mochten we een minuutje met de buurman praten, even Ik zag de communicatieadviseur ineens schrijven voor zijn leven. Kon er in Drunen nog een toren bij? Altijd! Liet David weten Maar het wordt wel steeds minder leuk om daar een ijsje te gaan eten Lang leve de laagbouw! En Bladel was geliefd bij velen En de uitkomst die was altijd meer dan gewoon de som der delen. Een kandidaat Statenlid dat voor ’t groenstedelijke was Nam graag de regie, zei ze na wat aarzeling tot de klas Polman zei: “Gemeentes moeten zeggen: wat willen wij met landelijk gebied?” En het ene dorp dat is het andere dorp niet. David voorspelde de toekomst en dat was me even wat: Brabant ging zijn geld verdienen in de grote stad Met het nodige gehaper werd weer een filmpje ingestart Ja mensen, met je handen werken is een vak apart! Verhelderende inzichten, een mevrouw wist te verklaren Dat er onder de mènsen ook enorm veel varkens waren “Al die varkenskwekerijen zo ver mogelijk van m’n bed” Werd door een man, was dat die naturist? Uiteengezet Ton Wilthagen, hoogleraar, was heel vol van zijn idee: Steden vol slimme mensen want daar kwam je verder mee Arbeidsmarkt de achilleshiel van welvaart en economie En de provincie moest verbinden want dat was zo gek nog nie. Wij hebben regiobesef, regio’s zijn zelfbewust geworden De rol van de provincie kwam vervolgens aan de orde Het ging over een scanner, De Efteling en innoveren En wat je hebt dat kan veranderen, stond Ton toen te beweren Kruisverbanden aanbrengen, want niets is voor de eeuwigheid “Trek talent aan en hou het binnenboord” wou Ton toen aan ons kwijt Ik doe dat ook, ik ben het Californië van de lage landen Hij zat werkeloos in Bladel, nu werkt ie hier, en met z’n handen.
5
Daniël is niet alleen een begenadigd pianist Maar daarnaast is ie uit overtuiging naturist Hebben wij een schnabbeltje in het buitengebied? Geheid dat u hem achter het klavier dan zonder kleren ziet. U zit nou wel te lachen, maar mij viel ineens iets op Dit laatste zinnetje schreef de communicatiemedewerker met rode oortjes op. De zaal die mocht weer reageren en die klus werd braaf geklaard Een applausje voor een statement over de weg bij Valkenswaard. Fietspaden of internet? “Het is niet of/of”, zei Ton Waarna ie over win/win en hoogwaardige innovatie begon Ruben had ons beloofd dat ie de tijd streng zou bewaken Ik moest nog zien dat het hem lukte om dat waar te maken. De pauze, Joks die vluchtte naar zijn kamer toe, alras Ongetwijfeld omdat daar de koffie beter was. De communicatieadviseur zag ik zijn vingers even strekken En Daan moest zich bedwingen om niet zijn kleren uit te trekken. En die KRO persoon, wat deed die hier toch, nou? Ik dacht: waarschijnlijk is het iemand van ’t programma Boer zoekt Vrouw David liep de deur uit, niet om te roken, met ferme pas Om te kijken of hier op het plein soms ergens ijs te krijgen was.
Toen gingen we drie keer zeven minuten debatteren En Daniël mocht daar in de zevende minuut keihard doorheen gaan musiceren. Lijsttrekkers werden voorgesteld, Marcel Boogers moest naar voren Leuk, dacht ik, eindelijk krijgen we dan toch wat vrouwenstemmen te horen. De KRO reporter nam gewoon wat flarden op, niet méér En het ging ook niet om de inhoud, het ging louter om de sfeer. Drie lijsttrekkers naar voren, groen links kaartte de leegstand aan Marusjka wou weleens weten wat we onder hoogwaardige verstedelijking verstaan. De Christen Unie man had wel een héle mooie das! Die volgens mij van dezelfde kunstenaar als dat wandkleed was. Mieke had een vraag over bouwen in het buitengebied En ik dacht: dit wordt een latertje, want die klok die loopt dus niet. De SP sprak over hoogwaardige kennis uit Pakistan Maar als we die naar hier halen, hoe huisvesten we die dan? Waar bebouwing is, de kansen pakken die er zijn En Brabant moet te allen tijden nog herkenbaar zijn. Het cultureel erfgoed van Brabant: ’t bleek dat dat de kerken waren De discussie laaide op, de communicatiewerker kreeg grijze haren Al dat schreeuwen, al die namen, hij hield het bijna niet meer bij Maar: Bruine kroegen moeten blijven, dat kreeg ie mee, noteerde hij. De KRO reporter had het reuze naar z’n zin Want los van de inhoud, de sfeer die zat er prima in. We moesten het platteland wel leefbaar en betaalbaar houwen David snakte naar een borrel, maar moest eerst hier iets van brouwen.
6
Niet alle kroegen bleven volgens David overend En krimp was onvermijdelijk, zo maakte hij bekend De verheerlijking van het landelijk gebied was ook zo handig niet Want er was meer in het leven dan het landelijk gebied. Drie nieuwe lijsttrekkers naar voren en ze spraken alle drie Het stokpaardje van het CDA was duurzame energie Nico, van de SP, kwam op voor de laagopgeleiden Over de toeristische sector konden we die heel goed verspreiden. Henk Krol, 50 plus, roerde vervolgens zijn mond Een ander wilde weten hoe het met het onderwijs stond Het potentieel van zorgboerderijen kwam toen op de rol En Henk Krol z’n overbuurman beantwoordde de vraag toen van Henk Krol. Een CDA mevrouw werd boos, want iedereen was vals naar haar Ze wilde geen mega-varkensstallen! Dat was absoluut niet waar! En waar waren de ondernemers zelf? En waar de regio’s? Er stonden twaalf mensen en ze keken allemaal boos. Een slotpleidooi van Moustafa voor de lager opgeleiden Toen mocht professor dokter Ton ons met zijn slotvisie verblijden. Wederom sprak Ton met passie over De Efteling Er werkten 2200 mensen, met hoge en lage opleiding. Het ANP wou niet verklappen wat het hier had opgeschreven “En rendement maakt een goeie ondernemer! “Zei een goeie ondernemer toen nog even. Moustafa Abbou die gaf daarna nog kort geluid En zei wat boos aan Ruben: “Je spreekt mijn naam wel heel raar uit!” Henk Krol paste bescheidenheid en niet dat fanatieke “De samenwerking tussen gemeente en provincie is fantastisch!” Meldde Mieke Een oud wethouder zei: “Focus op prioriteiten!” Hij hield het blauwe boekje hoog terwijl ie daarvoor stond te pleiten. Zonder mensen uit de regio’s functioneert het college slecht? De burgemeester van Best zei: “Nou, dat heb ik niet gezegd.” “Er gaat ongelooflijk veel goed!” Zei een hele grote man Geschreeuw, geloei, maar toch gaf ie wat voorbeelden daarvan.
7
Komt de burger naar ’t Provinciehuis voor een grote zak met geld? En de grote man was Wethouder in Den Bosch, werd door Nico verteld. De Bossche Wethouder vertelde hoe goed het allemaal wel niet ging Hij had méér banen gecreëerd dan in De Efteling. We moesten bondgenoten zijn! En trots zijn op elkaar Joks stond op voor een slotbetoog, we waren bijna klaar. Joks vertelde dat het hier in Brabant beter dan in de Randstad ging Vergeleken met de Randstad was Brabant net de Efteling. Han Polman had hier niet geturfd hoe vaak we “samen” zeien Of Efteling! Of Ambitie! Of varkenskwekerijen. Vitale coalities, die moesten van Han ontstaan En meer samen in beweging komen, Tien Punten Plan ertegenaan. ----> lees verder
Toon Essets kreeg ten slotte nog wat veren in de reet En er bewoog van alles, ja, het is maar dat u ’t weet Tegen negenen kwam ik dan eindelijk voor u staan Ik met inktvlekken op mijn vinger, Daan met zijn kleren nèt nog aan. Het was een mooie avond, hij is haast achter de rug Dan gaat Joks weer naar z’n kamer en David naar den Haag terug David is op de fiets, dus die moet straks nog wel een eindje Maar hij maakt in Bladel nog een tussenstop voor een ijsje op een pleintje. De communicatiemedewerker heeft vast een enòrme blaar De KRO is blij en wij zijn weer veel te laat klaar Er is geen kroeg meer open, maar daar zitten wij niet mee En we zaten hier gezellig en we zaten hier oké! Dominique Engers, 26 januari 2011, ‘s-Hertogenbosch
www.desneldichteres.nl
Slotwoord door Han Polman
Het draaide vanavond om de ruimtelijke opgaven en de opgaven economie en arbeidsmarkt. Op zich genomen zijn er weinig meningsverschillen over wat die opgaven zijn. Betrek hierbij overigens ook de problematiek van de krimp en discussie over de bestuurlijke toekomst. Hoewel je zou denken dat het hier in Brabant goed loopt is het tóch van belang ambitie te tonen en te professionaliseren in de samenwerking. In het verlengde van de bijeenkomst – vorig jaar – over de veerkracht van vitale coalities is Polman ervan overtuigd dat dergelijke vitale coalities onontbeerlijk zijn. Maar niet in vaste regio’s en voor álles. Hij roept op om de goede dingen die gebeuren te herkennen en te erkennen. Denk na over de manier waarop gemeenten en provincie dit samen kunnen versterken, aldus Han Polman. Hij doet een beroep op provincie en gemeenten om samen een “foto” te maken van de belangrijke opgaven in de verschillende gebieden, en van de samenwerkingsverbanden die we kennen. Kijk van daaruit naar de toekomst en bepaal samen wat er bestuurlijk in Brabant moet gebeuren. Denk na over de vraag hoe we bestaande bewegingen kunnen versnellen! Gesproken is over verbinden en versnellen. Maar vooral over het in beweging komen. Sommige gemeenten kunnen meer in beweging komen dan andere, waarbij het juist goed is dat provincie prikkels uitdeelt. Gemeenten en provincies staan immers voor gezamenlijke opgaven. Ten behoeve van de provinciale coalitievorming zal de VBG binnenkort met een 10-puntenplan komen. Daarin zullen herkenbare thema’s – als die van deze avond – worden opgenomen, maar ook de resultaten van de twee vorige debatten zullen worden meegenomen. Samen moeten we de focus leggen op een punt aan de horizon! Tot slot, deze avond komt voort uit de vruchtbare samenwerking tussen provincie (met speciale dank aan gedeputeerde Thoon Essed), VBG en de Vereniging Bestuurskunde. Méér dan voorheen hebben de gemeenten gezamenlijk hun huiswerk gedaan. Er is gezaaid, laten we de komende periode gaan oogsten.
8
