Bouwbedrijf Dijkstra de Graaf bv, Bouwbedrijf

ZOMER EDITIE 2015

Goddelijk Groen Alde Fryske Tsjerken één met het Friese landschap

Van 6 juni tot en met 30 augustus 2015 is in het Natuurmuseum Fryslân de tentoonstelling Goddelijk Groen te zien. Deze tentoonstelling is een samenwerkingsproject van het Natuurmuseum en de Stichting Alde Fryske Tsjerken die dit jaar haar 45 jarig jubileum viert. Kerk en natuur hebben veel met elkaar te maken. In en rond de terpkerken en kerkhoven is sprake van een bijzondere flora en fauna. Hoogtepunt van de expositie is een heus Fries kerkje dat is nagebouwd op een terp in het Rabobank Atrium van het museum. Een kerk in een museum? Het omgekeerde komt geregeld voor maar een complete kerk in een museum dat is uniek. De kerk staat op een terp, een typerend beeld voor kerken in Fryslân. De ene helft is prachtig gerestaureerd en goed onderhouden, zo ziet de SAFT het graag. De andere kant is

een ruïne waar de natuur vrij spel heeft en daar houdt het Natuurmuseum weer meer van. Boven in de kerktoren is van alles te zien, van vogels tot vleermuizen en van klepel tot klok. Bouwbedrijf Dijkstra de Graaf bv, Bouwbedrijf van der Werff en Bouw- en Restauratiebedrijf Sytse Douwe van der Vegt bv, alle drie actief als restauratiebouwers, hebben de bouw van het kerkje geheel voor hun (eigen) rekening genomen. De terp is gebouwd door Sijperda Steigerbouw en het schilderwerk is verzorgd door Schildersbedrijf Stavorinus uit Veenwouden. Verder droegen Intratuin, Fa. Hamat en KDHome Products hun steentjes bij. Het terpkerkje is de onbetwiste blikvanger van Goddelijk Groen, maar er is meer te zien en te doen.

1

De tentoonstelling begint met een presentatie over 45 jaar Stichting Alde Fryske Tsjerken. Die zaal is ingericht als een kerkinterieur compleet met originele kerkbanken, collectezakken, kroonluchters, lees verder >>

precies zoals een kerkje op het Friese platteland er uit ziet. In de tweede zaal dwalen de bezoekers over een sfeervol kerkhof met een variëteit aan grafmonumenten die nu dienst doen als vitrines. In de vitrines worden de planten en dieren belicht die typerend zijn voor de flora en fauna in en rond de terpkerken in Fryslan. Voor de jonge bezoekers is er een speciaal parcours met vragen en opdrachten. Ook is er een leuke prijsvraag bij: hoeveel dieren tel je precies in en rond de kerk? Dat is nog

best een moeilijke vraag want de dieren zijn overal: in de kerk, rond de toren, op het zoldertje en tussen de grafstenen. Kinderen kunnen hun antwoord op een briefje schrijven en in een speciaal daarvoor bestemde koffer doen. Elke maand wordt er een winnaar bepaald. Met al deze activiteiten viert de Stichting dat ze zich al sinds september 1970 bezighoudt met het beschermen, bewaren van en een zinvolle bestemming geven aan monumentale kerken in Fryslân. Naast de expositie in het Natuurmuseum Fryslân zijn er deze zomer in tien kerken

van de Stichting exposities te zien. Verder brengt de Friese zanger Piter Wilkens een speciale jubileumvoorstelling over kerk en natuur. Die gaat vanaf september op tournee langs vijf kerken. Op www.aldefrysketsjerken.nl staat het complete programma te lezen. Goddelijk Groen wordt mede mogelijk gemaakt door: Provincie Fryslân, Stichting Siebolt Foundation, Prins Bernhard Cultuurfonds, Gemeente Leeuwarden, Stichting Woudsend Anno 1816, Stichting Het Nieuwe Stadsweeshuis Leeuwarden, Stichting Herbert Duintjer Fonds, Stichting M.A.O.C. Gravin Van Bylandt en Stichting Zabawas. Goddelijk Groen is te zien t/m 30 augustus 2015

Stichting Herbert Duintjer Fonds

Programma rond Goddelijk Groen Bij de tentoonstelling is een programma met extra activiteiten opgezet. In juni waren er twee lezingen en voor de maanden juli en augustus staat er ook nog heel wat op stapel.

10 juli en 14 augustus: Familieexcursie ‘vleermuizen’ dorpskerk Huizum Wil je ook zo graag eens vleermuizen in het echt zien? Dat kan tijdens de vleermuizenexcursie onder leiding van vleermuiskenner Teddy Dolstra, vogeldeskundige Jelmer Groen en uilenballen-deskundige Wiesje Spijkstra-Scholten. Samen gaan ze met kinderen en hun ouders op pad om vleermuizen te spotten rond de kerk in Huizum. De excursie is geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar met hun ouders/begeleiders en bestaat uit vleermuizen zoeken, uilenballen uitpluizen en vogels spotten op het kerkhof. Kledingadvies: trek oude kleren aan! De excursie start om 19.00 uur en duurt tot 20.30 uur. Kosten zijn €4,- voor kinderen incl. ranja en €2,- voor volwassenen incl. koffie/thee. Reserveren via [email protected]. Het adres is: Huizum Dorp 67, 8934 BS Leeuwarden (parkeren is mogelijk op het terrein tegenover de Intratuin).

25 juli en 22 augustus: Familieexcursie ‘beestjes’ kerk Bears Excursie onder leiding van bioloog en kerkexpert Wijnand Dijkstra. Deze excursie is

geschikt voor het hele gezin en bestaat uit allerlei opdrachtjes binnen en buiten de kerk. Smartphone met internet en fototoestel is aanbevolen! De excursie start om 10.30 uur en duurt tot 12.00 uur. Kosten zijn €4,- voor kinderen incl. ranja en €2,- voor volwassenen incl. koffie/ thee. Reserveren via uniastatebears@gmail. com. Het adres is: Tsjerkepaed 3, 9025 BM Bears.

9 en 16 augustus: Verhalenvertellers over kerken en natuur Verhalenvertellers van de Vertelkring komen langs in het museum. Op verschillende plaatsen in de expositie vertellen ze hun verhalen. Er zijn behalve een entreekaartje geen kosten aan verbonden. Voor tijden kunt u www.hetnatuurmuseum.nl raadplegen.

10 t/m 14 augustus: Zomervakantieactiviteit In de laatste week van de schoolvakantie is er weer de jaarlijkse zomeractiviteit. Bijna iedereen is weer terug van vakantie, de scholen zijn nog niet begonnen: een mooie gelegenheid om even iets leuks te ondernemen. In het Natuurmuseum is er elke dag een

2

andere activiteit rond Goddelijk Groen te doen. De activiteit vindt doorlopend plaats tussen 10.30 en 16.30 uur. Kosten zijn €1,per kind per activiteit. Het programma ziet er als volgt uit: - maandag 10 augustus: Glas in lood maken met behulp van een glasplaatje en glasverf - dinsdag 11 augustus: papier marmeren - woensdag 12 augustus: een windwijzer haan maken - donderdag 13 augustus: een kerkklok maken van een bloempot - vrijdag 14 augustus: braakballen pluizen

15 en 16 augustus: Markt Op de markt kunnen bezoekers struinen langs diverse marktkramen. Verschillende organisaties zijn aanwezig: bij Glasatelier Johannes Boersma kunnen kinderen een lantaarn of raamhanger maken met glas in lood effect en de Stichting Organicum Frisicum vertelt bezoekers over orgels. De kerk van Wiuwert geeft informatie over hun grafkelder met vier mummies en de kerk van Tjerkwerd over hun kolonie meervleermuizen die op de zolder woont. De Gebroeders Faber houden zich bezig met het opknappen van grafmonumenten en van Vellema Torenuurwerken

Jubileumprogramma SAFT Behalve Goddelijk Groen en het programma daaromheen, organiseert de jubilerende Stichting Alde Fryske Tsjerken nog een aantal feestelijke activiteiten:

t/m 12 september: Zomer­ exposities in tien kerken

De zomerexposities zijn te zien in de kerken van Blessum, Boksum, Britsum, Foudgum, Holwerd, Leeuwarden-Huizum, St. Jacobiparochie, Ter Idzard, Terband en Westernijkerk. Voor de exacte openingstijden kijk op www.aldefrysketsjerken.nl.

Tien kerken van de Stichting Alde Fryske Tsjerken hebben deze zomer bijzondere jubileumexposities samengesteld. Deze kunnen afzonderlijk bezocht worden, maar u kunt ook een route samenstellen van verschillende kerken en exposities. Het thema van de kleine exposities sluit aan bij Goddelijk Groen: kerk en natuur. Vele dieren en planten die in en om de kerk leven passeren de revue. De exposities zijn ook erg leuk voor kinderen en dat maakt dit tot een prachtig uitje voor het hele gezin.

Wandel- en fietsroutes

draait een dvd waarop te zien is hoe klokken en uurwerken gerestaureerd worden. It Fryske Gea vertelt over de natuur rondom kerken en de SAFT over het werk van de stichting. Ook kinderboekwinkel De Toverlantaarn is aanwezig. De markt is nadrukkelijk ook bedoeld voor kinderen.

ouders, opa’s en oma’s en andere volwassenen. Voorwaarde is wel dat de leeftijd van de bouwer vermeld wordt. Kerkjes kunnen vanaf nu ingeleverd worden bij het museum. Na afloop van Goddelijk Groen krijgt iedereen zijn bouwwerk natuurlijk weer terug.

Bouw je eigen Lego kerk

Bij een aantal kerken van de Zomerexposities zijn mooie wandel- en fietsroutes uitgezet. Deze routes zijn gemaakt door It Fryske Gea en zijn te lopen of te fietsen vanaf de kerken van Britsum, Ter Idzard en Terband.

Diverse data: tournee Piter Wilkens “Libbende stiennen” Piter Wilkens gaat op tournee langs de kerken van Holwerd (première op 20 september), Jorwert (27 september), Schurega (11 oktober), Leeuwarden-Huizum (25 oktober) en St.Jacobiparochie (1 november). Voor meer informatie over het Jubileumprogramma: www.aldefrysketsjerken.nl.

Autorally Langs de kerken van Westernijkerk, Holwerd en Foudgum en het natuurgebied van Noorderleech wordt een autorally georganiseerd door It Fryske Gea. Zie ook www.itfryskegea.nl.

Foto-expositie in de

Rond de tentoonstelling Goddelijk filmzaal Groen is een leuke actie opgezet: In de filmzaal van het museum is kinderen die thuis een mooie een foto-expositie met werk van Lego kerk bouwen en deze Barbara M. Cook-Hochscheid uit meenemen naar het museum Noordwijkerhout. Zij heeft de krijgen gratis entree. afgelopen jaren een groot Bijna alle kinderen vinden archief met foto’s opgebouwd het leuk om met Lego te van oude kerken. Haar liefde voor bouwen en in elk Nederlands deze eeuwenoude gebouwen met gezin staat wel een doos vol hun interessante geschiedenis met deze gekleurde steentjes in heeft haar ook naar Frieshuis. Het Natuurmuseum roept land gebracht. Alleen al in al deze kinderen op om geheel deze provincie heeft ze 75 naar eigen idee en ontwerp een kerken bezocht en vastge‘Lego kerk’ te bouwen. Het is de legd. Het is een passie gebedoeling dat al deze kerkjes in worden, die ze graag deelt het museum tentoongesteld met andere ‘verzamelaars’. worden. Kinderen die hun kerk in het museum tenBehalve voor de gebouwen heeft mevrouw Cook ook oog voor de natoonstellen (gedurende de looptijd van de expositie) krijgen tuur rondom de kerken. In deze rustige gratis entree. omgeving vinden veel Lego kerkje gemaakt door Elvire, 7 jaar In het weekend van 15 dieren een toevlucht. en 16 augustus kunnen Vogels, zoogdieren, maar bezoekers stemmen welk kerkje het mooiook minder opvallende dieren. Insecten, spinnen en andere kleine diertjes vangt ze ste is. De winnaar wordt 16 augustus op in haar foto’s. Vele uren in het veld hebben het eind van de middag bekend gemaakt tot dit resultaat geleid. De expositie is te en ontvangt een leuke prijs. Iedereen mag zien tot en met 30 augustus. meedoen, niet alleen kinderen maar ook

www.hetnatuurmuseum.nl

3

Nieuws van de Schelpenwerkgroep De Schelpenwerkgroep Friesland is de oudste werkgroep van het Natuurmuseum Fryslân. We bestaan sinds 1967 en houden ons bezig met zowel onze eigen schelpenverzameling als met de museumcollectie. In juni heeft de Vriendenexcursie naar Ameland plaatsgevonden, met mooie maar geen opzienbarende vondsten. Ondanks de miezerige regen was het een geslaagde dag met 11 deelnemers. Er werden bijna 70 soorten schelpen en ander zeeleven gevonden: van hele kleine Wulkjes tot een grote Kompaskwal en een groot stuk (dood) Dodemansduim. We hopen dat de deelnemers er hun voordeel mee kunnen doen als ze ergens op de wereld op een strand komen en daar schelpen vinden. In de zomer is het altijd rustig wat activiteiten betreft, de leden gaan dan zelf op vakantie om schelpen te zoeken. Na de vakantie is er op 5 of 12 september een determinatiemiddag of, bij mooi weer, een excursie. Voor de rest van het jaar ligt het programma nog open; misschien wordt het i.v.m. de tentoonstelling Animals Inside Out wat aangepast. Daarover misschien meer in de volgende Nieuwsbrief. Voor verder nieuws kunt u ook altijd de website van het museum raadplegen: U vindt ons onder Collectie / Onderzoek / Schelpenwerkgroep Friesland en /of Agenda Schelpenwerkgroep. 

C

over de hele wereld te zien geweest en heeft intussen miljoenen bezoekers getrokken.

Het aftellen is begonnen!

In het vervolg op de BODY WORLDS expositie heeft Von Hagens een soortgelijke expositie met dieren gemaakt. Die is zo mogelijk nog interessanter dan die over mensen: de inwendige bouw van mensen is in principe gelijk maar een olifant is wezenlijk anders dan een haai, een geit of een gorilla en dat laat Animal Inside Out tot in alle details zien.

Op 25 juni startte het Natuurmuseum met een aftelcampagne: op die dag duurde het nog precies 100 dagen tot Animal Inside Out van start gaat. Vanaf 3 oktober staat het Natuurmuseum ruim drie maanden vol met de buitengewone preparaten en complete dieren uit het atelier van de bekende Duitse anatoom dr. Gunther von Hagens.

Animal Inside Out was onder meer te zien in Londen, Chicago, Baltimore, Wenen en Frankfurt. In al die miljoenensteden werden recordaantallen (tot 250.000) bezoekers gehaald. Dit voorjaar staat deze internationale topexpositie in Dublin en daarna zal AIO voor het eerst in Nederland te zien zijn, in Leeuwarden, in het Natuurmuseum Fryslân, een nationale primeur dus!

Animal Inside Out is een productie van Gunther von Hagens’ BODY WORLDS. Von Hagens werd vooral bekend met zijn tentoonstellingen van geprepareerde mensenlichamen. Hij is de uitvinder van het unieke plastinatieproces dat het mogelijk maakt de inwendige structuur van een lichaam te prepareren. De expositie BODY WORLDS is

De staf van het Natuurmuseum is al maanden bezig met de voorbereidingen. AIO is de grootste expositie in de bijna 100-jarige geschiedenis van het museum. De verwachting is dat de bezoekers uit het hele land zullen komen. Aan het Natuurmuseum de uitdaging om dit alles in goede banen te leiden. Er wordt dan ook hard gewerkt om

Fryske Taal Museaal In de Museumweek afgelopen april is de eerste en enige Fryske Taal Museaal-Zuil onthuld door Tweede Kamerlid Lutz Jacobi. Het Natuurmuseum heeft deze zuil ontwikkeld om aandacht te geven aan het belang van de Fryske taal als de tweede rijkstaal van Nederland. Hier krijgen bezoekers algemene informatie over (de geschiedenis van) het Fries, waarna ingegaan wordt op het ‘Fries Natuurlijk’: het Fries in relatie tot de collectie van het museum. De Fryske Taal Museaal-Zuil is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de Afûk en kan aangepast naar de eigen collectie ook door andere musea in Fryslân gebruikt worden.

Grutsk De meeste Friezen zijn nogal grutsk (trots) op hun provincie en op hun moedertaal. Welbekend is het rijmpje ‘bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin, is gjin oprjochte Fries’ (boter, roggebrood en groene kaas, wie dit niet kan uitspreken is geen echte Fries). Het Fries wordt vooral mondeling gebruikt en met een beetje inspanning is het ook voor niet-Friezen heel redelijk te volgen.

Natuurlijk Fries Mussen tsjilpen niet in het Fries maar het zijn in Fryslân wel mosken. Voor veel Friezen is hun wereld van lucht, water en ruimte nauw verbonden met de Friese taal. Van die taal hebben ze de woorden gekregen om de wereld om hen heen te benoemen. Een kievit is dus een ljip en een protter is pas een echte spreeuw. Zo is voor alle plantenen dierennamen een officiële Friese naam vastgesteld. Het Natuurmuseum Fryslân heeft zijn collectie dan ook drietalig geregistreerd: Nederlands, Latijn en Frysk! Soms is dat heel simpel, een kat is namelijk ook een kat in het Fries net als een koekoek of een aster. Andere namen zijn een letterlijke vertaling: Skerpe sigge (scherpe zegge) seeduvel, sulvermiuw. Maar ljip (kievit), klyster (merel) en protter (spreeuw), púnkêddeblom (smal streepzaad) en poddeblêden (ridderzuring) kunnen niet zonder vertaling. Het valt op dat de Friese namen soms vanuit een heel ander perspectief zijn gegeven: De slaapbol (papaver) heet in het Fries moankop (letterlijk ‘maanhoofd’) en mierik

4

de praktische zaken rond de expositie vorm te geven. Vanaf 25 juni tellen we de dagen tot 3 oktober af: voor het museum om alles op tijd klaar te krijgen en voor de bezoekers tot de deuren -eindelijk- opengaan. De teller op de website van het museum (hetnatuurmuseum.nl) houdt het precies bij.

is heel veelzeggend piperwoartel (‘peperwortel’). De kievit is verreweg de belangrijkste weidevogel van Fryslân. Zo belangrijk dat er ook een maritieme versie van bestaat: de strânljip (letterlijk ‘strandkievit’, in gewoon Nederlands de scholekster). Grappig is de benaming voor dubbelloof: mantsjes en wyfkes (‘mannetjes en vrouwtjes’). Een mooie omkering is te zien bij de nachtzwaluw, die in het Fries deislieper (‘dagslaper’) heet. De Fryske Taal Museaal-Zuil is te zien in het Rabobank Atrium van het museum.

In de spotlight In het museum werkt een groot aantal mensen: vaste medewerkers, stagiaires en vrijwilligers. In elke nieuwsbrief staat er een in de schijnwerpers. Deze keer is de beurt aan Louise van Zeijl, vrijwilligster educatie/balie. Hoe ben je bij het Natuurmuseum Fryslân terecht gekomen? In september 2012 ben ik begonnen met een stage voor de opleiding Van Hall Larenstein op de afdeling Educatie bij het Natuurmuseum Fryslân. Die duurde vijf maanden. Daarna ben ik vrijwilligster geworden.

Pabo bleek het niet voor mij te zijn, maar werken met kinderen vind ik nog steeds superleuk om te doen. Bij het Natuurmuseum krijg ik de mogelijkheid om toch met kinderen te werken. En na mijn opleiding Diermanagement is de combinatie kinderen en natuur helemaal geweldig!

Vertel eens wat over je werk Ik ben vooral actief voor de afdeling Educatie. Daar geef ik rondleidingen bij Draak Li-Ming, begeleid ik kinderactiviteiten tijdens schoolvakanties en help ik bij het Leeuwarder bos-project. Daarnaast ben ik sinds oktober 2013 ook één van de vaste gezichten achter de balie.

Wat vind jij de mooiste tentoonstelling? Friesland onder water. Dat is iets wat ik de mensen ook aanraad om in ieder geval gezien te hebben tijdens hun bezoek aan het Natuurmuseum. En ook al ben je er al eens geweest, je ziet elke keer weer iets nieuws, zelfs ik!

Wat vind je leuk aan je werk? Ik wilde altijd al juf worden. De opleiding

Wat betekent de natuur voor jou? De natuur is de bron van het leven. We kunnen er alles uithalen en gebruiken. De

Natuurmuseum Fryslân in de prijzen! ANWB: Leukste uitje van Friesland Het Natuurmuseum Fryslân is volgens ANWB-leden het ‘Leukste uitje van Friesland’. Het museum won de prijs vanwege de sfeer en ook de klantvriendelijkheid van het personeel werd geroemd. Alweer voor het vijfde jaar organiseerde de ANWB de verkiezing ‘Leukste uitjes van Nederland’. ANWBleden nomineerden de 10 leukste uitjes per provincie, waarna gestemd werd wat het allerleukste uitje is. Er deden niet alleen musea aan mee, maar ook speeltuinen, dierenparken en een dagje Waddeneiland. Het Natuurmuseum Fryslân kwam als beste uit de bus. Het Ir. D.F. Woudagemaal staat op nummer twee en het Kameleondorp Terherne op drie. De Efteling in Kaatsheuvel werd uitgeroepen tot leukste uitje van Nederland.

Wat zijn je hobby’s? Ik heb verschillende hobby’s. Ik haak en puzzel graag. Vooral de Jan van Haasteren puzzels zijn een grote hobby van mij. Op dit moment ben ik ook bezig met de natuurgidsencursus van IVN. Erg leuk en leerzaam en daardoor ben ik nog meer in de natuur te vinden. Verder heb ik huisdieren, een hond en cavia’s, waar ik mijn vrije tijd aan besteed. 

Zondag 30 augustus UITfestival Leeuwarden

Museuminspecteurs: Kidsproof Museum nr 1 van Fryslân Ieder jaar roept de Museumvereniging kinderen op om musea te bezoeken én deze te beoordelen. Kinderen mogen als echte Museuminspecteurs hun mening geven over tal van zaken zoals de kwaliteit van de tentoonstellingen, of ze nieuwe dingen hebben geleerd en wat ze zouden veranderen als ze zelf één dag museumdirecteur waren. Het Natuurmuseum was met 224 inspecties met een gemiddelde beoordeling van een 8,6 het beste Kidsproof Museum van Fryslân! Dit is het tweede jaar op rij dat het Natuurmuseum deze prijs wint. Ook in 2014 werd het museum uitgeroepen tot beste Kidsproof Museum van Fryslân, toen met een gemiddelde beoordeling van een 8. Het beste Kidsproof Museum van Nederland is het Verzetsmuseum Junior geworden, onderdeel van het Verzetsmuseum Amsterdam. Ook voor het komende jaar kunnen er weer musea geïnspecteerd worden. Dat kan tot en met 30 september 2016. Meer informatie is te vinden op www.museumkids.nl. 



sproof Kid

natuur is een prachtig iets waar we van kunnen genieten en dat doe ik ook zeer zeker! Ik hoop dat mijn medemens net zo over de natuur denkt als ik, namelijk: hou van de natuur zoals ze is en laat haar in haar waarde!

Op zondag 30 augustus organiseren de culturele instellingen uit Leeuwarden voor de zesde keer het UITfestival, dé start van het culturele seizoen. Het UITfestival vindt niet alleen in de Prinsentuin plaats, ook het Oldehoofsterkerkhof doet mee. Het Natuurmuseum Fryslân is natuurlijk ook op het UITfestival te vinden. Tijdens UIT zullen we een tipje van de sluier oplichten van Animal Inside Out. Voor meer informatie: www.uitfestival.nl.



Schenken fiscaal voordelig Het Natuurmuseum Fryslân heeft een ANBI status. Dit betekent dat u giften aan het museum in aftrek mag brengen in de aangifte voor de inkomstenbelasting. Omdat het museum als een culturele ANBI-instelling is aangemerkt mag u zo’n gift met 25% verhogen. Op de aftrek van giften is wel een drempel van 1% en een maximum van 10% van uw inkomen van toepassing. Wanneer u minimaal vijf jaar lang een schenking doet dan zijn de aftrekbeperkingen veel gunstiger. Dit moet dan wel in een overeenkomst worden vastgelegd. Mocht u meer informatie willen dan kunt u contact opnemen met Sape Halbesma, tel. 058-2332244 of via email [email protected].

01

5



2

5

www.hetnatuurmuseum.nl

GEA-lezing Dana Quarry, Wyoming De GEA-Kring Fryslân (de Stichting Geologische Activiteiten) organiseert op 16 september een lezing waar Richard de Haan, zelf lid van de GEA-kring, vertelt over zijn ervaringen bij het opgraven van een dinosaurus in de Dana Quarry, Wyoming. De lezing begint om 19.30 uur en is ook toegankelijk voor Vrienden van het Natuurmuseum. De Dana Quarry is de vindplaats van ruim een dozijn prachtige dinosaurusskeletten,

variërend van de grote sauropode Apatosaurus, de vleesetende Allosaurus en een aantal kleinere soorten. De Dana Quarry was in de Jura periode een natuurlijke val. Plantenetende dinosauriërs kwamen er vast te zitten in een rivier die langzaam uitgeput raakte. Hier kwamen natuurlijk roofdieren op af die op zoek waren naar een makkelijke maaltijd. De Dana Quarry is een beetje controversieel omdat er ook 'commercieel' dinosaurussen worden opgegraven. 

Microscoopclub Het NGVM (Nederlands Genootschap voor Microscopie) is een platform voor iedereen die meer uit zijn of haar microscoop wil halen. Sinds kort is het Natuurmuseum Fryslân werklocatie voor de noordelijke provincies. Het NGVM helpt en adviseert mensen die meer met hun microscoop willen doen. Dat gebeurt door middel van workshops, ledenbijeenkomsten en excursies. De leden zijn mensen die in hun vrije tijd microscoperen. Iedereen heeft zo z’n eigen specialisme: de een weet veel van planten, de ander van waterdiertjes of van schimmels. En natuurlijk zijn er ook leden die vooral veel weten over hoe een microscoop werkt. Het leuke is dat vanuit al die verschillende invalshoeken leden heel snel een stuk wijzer worden. Daardoor ontdek je als beginnend en gevorderde microscopist dingen die je met het blote oog niet ziet. Vaak kun je zo de natuur beter begrijpen. Je ziet bijvoorbeeld hoe bladgroenkorrels werken,

Nieuws van de Paddenstoelenwerkgroep De eerste werkgroepbijeenkomst van de Paddenstoelen Werkgroep Friesland wordt op maandag 7 september gehouden. Op deze eerste bijeenkomst wordt het jaarverslag 2014 uitgedeeld, en verder zal het excursieprogramma worden vastgesteld.

waardoor je beter begrijpt hoe een plant aan z’n voeding komt.

Agenda • t/m 30 augustus: Goddelijk Groen • t/m 30 augustus: foto-expositie Barbara Cook • 10 juli: familie-excursie vleermuizen dorpskerk Huizum • 25 juli: familie-excursie beestjes kerk Bears • 9 augustus: Verhalenvertellers van de Vertelkring • 10 t/m 14 aug: Zomervakantie activiteit • 14 augustus: familie-excursie vleermuizen dorpskerk Huizum • 15 en 16 augustus: Markt en prijsuitreiking Lego-kerk • 16 augustus: Verhalenvertellers van de Vertelkring • 22 augustus: familie-excursie beestjes kerk Bears • 30 augustus: UITfestival • 16 september: GEA-lezing Dana Quarry, Wyoming

Verwacht Het NGVM heeft drie locaties: in Zoetermeer, in Eindhoven en nu ook in het Natuurmuseum Fryslân. In deze noordelijke afdeling komen vooral leden die in Friesland en Groningen wonen. Het is boeiend om in Natuurmuseum te microscoperen, omdat microscopisch onderzoek en natuuronderzoek hier elkaar de hand kunnen reiken. Binnenkort is er ook een workshop microscopie voor bezoekers van het Natuurmuseum. Kijk ook eens op de website van het NGVM: www.ngvm.nl.



• 3 oktober t/m 3 januari 2016: Animal Inside Out

Hoofdsponsor

De volgende stipers steunen het werk van het Natuurmuseum Fryslân:

Vindt u het leuk om met paddenstoelen bezig te zijn, dan bent u van harte uitgenodigd om de werkgroepavonden te bezoeken en deel te nemen aan de excursies van de werkgroep. Houdt u voor actuele informatie de website van de werkgroep in de gaten: www.paddenstoeleninfriesland.nl.

Colofon: De Nieuwsbrief is een uitgave van het Natuurmuseum Fryslân en verschijnt vier maal per jaar. De Nieuwsbrief geeft informatie over tentoonstellingen en activiteiten voor en achter de schermen.

De werkgroepbijeenkomsten worden in de herfstperiode wekelijks in het Natuurmuseum Fryslân gehouden en beginnen om 19.30 uur. De data zijn: 7, 14, 21 en 28 september; 5, 12 en 26 oktober; 2, 9 en 23 november.

Eindredactie: Natuurmuseum Fryslân ISSN: 1875-7545

Twee nog zeer jonge blauwplaatstropharia’s (Stropharia rugoso-annulata) op een snipperhoutpad in de Alde Feanen (© Sjoerd Greydanus, 2015)

www.hetnatuurmuseum.nl

6

Natuurmuseum Fryslân, Schoenmakersperk 2 8911 EM Leeuwarden, T 058 233 22 44 I www.hetnatuurmuseum.nl E [email protected] ©2015 Natuurmuseum Fryslân