Bonnefantenmuseum Speurtocht Van de vrouwen en ‘hun’ mannen Op heel veel schilderijen op de afdeling oude kunst staan vrouwen: zo hebben we een hele zaal vol met Maria’s en verschillende Eva’s in de collectie maar ook zijn er mooie dochters te zien, oma’s en zelfs een Godin van de jacht. En het grappige is dat ze eigenlijk nooit alleen staan maar altijd een man, zoon, vader of minnaar in de buurt hebben. Het is natuurlijk niet zo verwonderlijk dat er veel vrouwen zijn afgebeeld; de meeste schilders waren immers man. Blijkbaar is de relatie tussen vrouw en man, moeder en zoon, dochter en vader inspirerend en dat al eeuwenlang. In deze speurtocht ga je kijken hoe de verschillende relaties zijn afgebeeld.
7
6
1
5
4
3 2
1 Rhea Silvia, moeder of mooie vrouw? Op dit schilderij zie je Rhea Silvia, de moeder van Romulus en Remus. Zou jouw moeder zich zo laten schilderen? ja nee
Rhea Silvia ligt daar wel zo lekker tussen de aardbeien, maar ze heeft niet zulke leuke dingen meegemaakt: Rhea Silvia wilde namelijk graag kinderen, maar dat mocht niet van haar oom, koning Amulius. Hij was bang, dat haar kinderen hem ooit van de troon zouden stoten. Toch raakte ze in verwachting van een tweeling; Romulus en Remus. Zoek de rest van het verhaal en zet de nummers op het plaatje. 1 2 3 4
Amulius was boos toen hij hoorde van de geboorte van de tweeling. Hij liet de kinderen in een mandje op de rivier de Tiber zetten. Ze werden gered door een wolf die hen voedde met haar melk. Na enige tijd werden de kinderen ontdekt door een herder. Hij nam ze mee en voedde ze op. Romulus stichtte de stad Rome nadat hij zijn broer en oom had gedood.
Wie is nu eigenlijk het belangrijkst in dit verhaal? Kruis aan. de moeder
de tweeling
de herder
de oom
2 Diana, een stoere dame!
↑ Vroeger was jagen een mannenzaak. Toch is de godin van de jacht een vrouw, Diana genaamd. Deze pittige dame is de belangrijkste figuur op deze wandtapijten. Het zal je niet verwonderen dat er op de voorstellingen veel wordt gejaagd en dieren een grote rol spelen. Loop een rondje langs alle tapijten en noem zoveel mogelijk dieren op.
Diana is vaak te herkennen aan de spullen die met de jacht te maken hebben. Maar ook haar vriendinnen, de maagden, dragen diezelfde attributen. Wat zijn de attributen van Diana?
Ondanks dat er veel vrouwen op het tapijt (in de eerste ruimte) staan weet je toch wie Diana is. Zij neemt namelijk de belangrijkste plaats in. Zet een pijltje in de kantlijn bij Diana. In twee zalen van de afdeling oude kunst hangt een aantal gigantisch grote tapijten uit het Rijksmuseum van Amsterdam. Hoeveel tel je er?
Er is zoveel op te zien dat het je helemaal gaat duizelen. De tapijten horen duidelijk bij elkaar. Waaraan kun je dat zien?
De tapijten zijn ongelooflijk knap gemaakt: iedere centimeter heeft een andere kleur. En ook op de materialen is geen cent bespaard; gekleurde wol en echte zijde voor de glans. Als je weet dat een wever per dag ongeveer ‘een stukje zo groot als een hand’ kon weven dan kun je uitrekenen hoelang hij over een tapijt heeft gedaan. Hoelang is hij bezig geweest met het tapijt in de eerste ruimte?
een maand
een half jaar
twee jaar
tien jaar
Het is echt héél bijzonder dat er nog zes tapijten uit een serie van twaalf over zijn. Tapijten waren vroeger kostbaarder dan schilderijen. Alleen de héle rijken konden ze betalen.
3 De kuise Callisto laat zich liefhebben!
Op de Diana tapijten uit het Rijksmuseum zijn verhalen uit de Metamorphosen van Ovidius verbeeld. Voor Diana, de godin van de jacht, is de hoofdrol weggelegd. En als zij niet in beeld is dan wel een van haar vriendinnen, zoals hier de ‘brave’ Callisto! Zoek het tapijt van Jupiter en Callisto in de tweede zaal. Als je wilt weten hoe hun avontuurtje verloopt lees de tekst en zet de nummers op het plaatje. 1. De mooie Callisto ligt na een warme dag moe in het gras, haar hoofd ligt op een gekleurde pijlkoker. De oppergod Jupiter, die gek op vrouwen is, ziet haar liggen. Direct grijpt de liefdes-koorts hem tot op het bot. 2. Jupiter heeft wel zin in een stiekem avontuurtje. Slim als hij is verkleedt Jupiter zich als Diana en palmt zo Callisto in. Het meisje zich van geen kwaad bewust zegt: Hé Diana, welkom hier.” 3. Dat niet Diana maar Jupiter de borsten van Callisto betast blijkt uit de adelaar. De vogel houdt in zijn bek de donder en bliksem, het symbool van Jupiter. 4. Naast dit liefdespaar is nog een verliefd stelletje te zien: twee hondjes omhelzen elkaar. Zij vormen zo een soort echo van Jupiter en Callisto. 5. Ondertussen jagen in de achtergrond Diana en twee van haar volgelingen op een hert. 6. Moe van de jacht stelt Diana voor in de beek te gaan zwemmen. Een hond drinkt er al water uit. Callisto ziet het niet zitten om naakt te gaan baden want zij is bang dat Diana zal ontdekken dat zij zwanger is (van Jupiter). Diana wordt dan ongetwijfeld héél boos.
4 Heilige moeder Maria Zoek het hiernaast afgebeelde schilderij van Pieter Coecke van Aelst met Maria en kind.
Opvallend is de moederfiguur Maria. Zij is bezig met een typische moedertaak. Wat is Maria hier aan het doen?
De foto hiernaast is 15 jaar geleden gemaakt. Vergelijk deze afbeelding met het echte schilderij. Noem twee verschillen.
Wat is er in de tussentijd gebeurd, denk je?
Dit schilderij is door een restaurator behandeld. Een restaurator maakt schilderijen schoon en repareert ze. Welke ontdekking heeft de restaurator hier gedaan?
Hoe heet de figuur die te voorschijn is gekomen?
Voordat de restaurator het paneel ging schoonmaken, heeft hij het eerst onderzocht. Met welke techniek heeft hij ontdekt dat er nog een figuur onder de verf verstopt zat? Met het blote oog Met ultra-violette stralen kun je de huid van het schilderij goed bekijken. Je ziet bijvoorbeeld beter of er overheen is geschilderd. Met Röntgen stralen kun je door het schilderij kijken en zien wat er tussen de verflagen is gebeurd. Bedenk een reden waarom men deze figuur onder de verf heeft laten verdwijnen? Men vond de compositie zonder Jozef mooier De aandacht gaat nu meer uit naar moeder en kind
5 Happy Family!
Magdalena
Catharina
Rogier
In deze zaal hangen 3 portretten. Je kunt wel zien dat deze mensen bij elkaar horen, familie zijn. Het is heel bijzonder en ongewoon dat er naast het dubbelportret van het echtpaar nog een derde is gemaakt door de schilder. Noem drie dingen waaraan je kunt zien dat ze bij elkaar horen: 1 2 3 Catharina Laten we beginnen bij de belangrijkste figuur, de vrouw des huizes; Catharina. Ze was van rijke komaf. Dat is op het schilderij goed te zien. Waaraan zie je dat? Noem drie dingen. 1 2 3 Vanaf welke kant is ze geschilderd? recht van voren van opzij
schuin van voren.
Magdalena Zij was al weduwe toen ze werd geschilderd. Dat kun je zien aan zwarte kapje op haar hoofd en aan de tulp in de nis. Een tulp kan, gescheiden van haar wortels, net als een vrouw gescheiden van haar man, niet lang meer leven. Hoe oud schat je Magdalena? Rogier Rogier was een aalmoezenier, iemand die geld inzamelt voor het goede doel. Op de stoel vóór hem zie je een bus waarin hij het geld ophaalde. Hierop staat een mannetje dat is vastgebonden. Voor wie zamelde Rogier geld in, denk je?
6 Een lieve dochter!
Als er één schilderij is dat opvalt vanwege zijn afbeelding is dit het wel. Wat vind jij het meest opvallend?
In het schilderij wordt het verhaal vertelt van een dochter en haar vader: Dochter Pero redt haar vader Cimon van de hongerdood. Eigenlijk gaat deze bijzondere afbeelding over liefdadigheid. Hoe zorgt Pero dat haar vader in leven blijft?
Waar bevinden de vader en dochter zich? ____________________________________ Naast de man en de vrouw zijn nog twee figuren geschilderd. • Geef met een cirkeltje op de afbeelding aan waar de twee figuren zich bevinden • Wie zijn deze figuren ?
De schilder is erg beroemd geworden omdat hij zijn figuren vaak mollig en zelfs dik afbeeldt op het doek. Hoe heet deze bekende schilder?
7 De ‘eerste’ dame en haar heer
Hier zien we het verhaal van De zondeval afgebeeld. Hoe heten de twee hoofdrolspelers in dit schilderij? 1 ______________________ 2 ______________________
Waarom staan ze bloot afgebeeld?
Waar leefden ze?
Het verhaal wordt in vier stappen verteld. Schrijf het cijfer in het goede vakje. 1
De eerste vrouw, Eva, werd geboren uit de rib van Adam! God helpt daarbij.
2
God wijst Adam en Eva de weg naar het paradijs en drukt hen op het hart géén appels te eten van de boom der wijsheid en het eeuwige leven.
3
De slang, die er een beetje als een duivel uitziet, fluistert Eva in haar oor een lekker appeltje te plukken. Eva durft dat niet alleen en vraagt Adam om mee te doen. Samen eten ze toch de verboden vrucht.
4
Stom, stom, stom, dat ze toch van de verboden vrucht hebben gegeten, want nu worden ze uit het paradijs verdreven door de aartsengel Michael. Sindsdien bestaat het paradijs niet meer.
Waarmee verdrijft de aartsengel Michael Adam en Eva uit het paradijs?
Antwoorden De antwoorden vindt je als een los boekje in deze map. We hopen dat je veel plezier hebt gehad met het maken van deze speurtocht. Tot de volgende keer! Chantal & Suzanne afdeling educatie
Vier je verjaardag in het museum! Een bezoek aan het museum is soms net een ontdekkingstocht; achter ieder kunstwerk zit wel een spannend verhaal verborgen. Speciaal voor kinderen van 7 tot 12 jaar organiseren we pret-programma's waarin het bekijken van kunst en het zelf beeldend bezig zijn centraal staan. Natuurlijk zijn er limonade en chips in de pauze én een 'bonnefanten' cadeautje voor de jarige. Na afloop mag iedereen zijn zelfgemaakte kunstwerk mee naar huis nemen. Kijk op onze website voor meer informatie: www.bonnefanten.nl/educatie
