Speurtocht in de Binnenstad
Wist je eigenlijk wel .........................
........................ dat je eigenlijk helemaal de stad niet uit hoeft om natuur te zien?
Als je straks goed om je heen kijkt, zie je veel verschillende soorten bomen, planten en dieren én vind je ook de antwoorden op de vragen in deze speurtocht.
Voor deze speurtocht heb je nodig:
* * * * *
een potlood een wascokrijtje een blanco vel papier een rolmeter/meetlint een horloge met secondenwijzer of een stopwatch
--- en je bent ongeveer anderhalf uur onderweg.
Veel plezier!
1
Je begint bij het Natuurhistorisch Museum aan het De Bosquetplein
Vraag 1 Rechts van de voordeur- van het museum zie je een bijzondere boom. De naam vind je op pagina 14. De naam van de boom is Vraag 2 De Engelse ontdekkingsreiziger noemde deze boom de "Eendepootboom". Kun je bedenken waarom hij die zo noemde?
Voel eens aan de stam van deze boom. Maak met het wascokrijtje een afdruk op het stuk papier.
Vraag 3 Op het pleintje voor het Natuurhistorisch Museum liggen vijf keien. De grootste van deze Maaskeien weegt wel 76.800 kilo. Deze kei werd in 1937 in een grindlaag bovenop de Pietersberg gevonden. Hoe zou die daar terechtgekomen zijn?
Vraag 4 Hoeveel kinderen of volwassenen zijn er nodig om de dikste kei te omarmen? Hoeveel meter zou dat ongeveer zijn?
2
Kinderen:
meter:
Volwassenen:
meter:
Vraag 5 Loop rechtsaf, richting Heksenstraat. In de tuin van het museum aan de rechterkant staan een paar bijzondere bomen. Ze worden op een speciale manier gesnoeid en geleid. Je vindt de naam van de bomen op bladzijde 14 De naam van deze boomsoort is:
Vraag 6 Loop rechtdoor in de richting van de ‘Heksenhoek’. Tegenover het conservatorium (huisnummer 15) zie je de rivier de Jeker. Loop in de richting van de stadsomwalling. Het witte huis aan de rechterkant was vroeger een molen om wol te bewerken of te ruwen. Aan het einde van de straat ga je door het poortje de trap op. Als je boven bent moet je even je ogen sluiten en een tijdje goed luisteren. Wat hoor je allemaal?
Vraag 7 Je staat nu op het eerste rondeel van deze speurtocht. Een rondeel is een ronde toren die gebruikt werd om er bijvoorbeeld kanonnen op te zetten. Dit rondeel was ook een watertoren. Eén tak van de Jeker stroomt door de stadsmuur de stad binnen en werd gebruikt voor de watermolens en door handwerkslieden zoals leerlooiers. De tweede tak van de Jeker wordt vóór de stadsmuur langs geleid en diende vroeger als gracht. Waarom was de stadsmuur vroeger zo belangrijk?
3
Vraag 8 Ga linksaf en volg de Jeker; je loopt over de stadsmuur. Op de muur vind je aan de rechterkant zogenaamde "korstmossen". Een korstmos is een samenlevingsvorm van een schimmel en een alg. De schimmel en de alg kunnen niet zonder elkaar leven. De schimmel zorgt voor de voedingszouten en de alg voor de bladgroenkorrels (zodat er suikers gemaakt kunnen worden). Welke kleuren zie je bij de verschillende korstmossen op de muur?
Wat groeit er allemaal op de zijkant van de muur?
Vraag 9 Na het tweede rondeel heb je een mooi uitzicht over het Dierenpark. Welke dieren zie je?
Vraag 10 Welke dierengeluiden hoor je?
Vraag 11 Je loopt nu over een gedeelte van de stadsmuur, dat nog niet zo lang geleden gerestaureerd is (opnieuw gemaakt zoals vroeger). Noem een paar verschillen tussen een glad gemetselde muur en een gerestaureerde muur.
4
Vraag 12 Wat vind je mooier: een glad gemetselde muur of deze muur? Waarom? Loop naar het volgende rondeel, waar je het kanon kunt bekijken. Loop terug en ga de trap af.
Vraag 13 Nu sta je in de Nieuwenhofstraat. Blijf even staan en kijk eens naar de stadsmuur. Met welke materialen is die gebouwd?
De planten die er op groeien, zijn er na de restauratie op geplant. Weet je ook waarom die het er zo goed doen?
Zoek de namen van de planten op bladzijde 12:
Loop in de richting van de parkeerautomaat (Zwingelput). Ga linksaf onder de stadsmuur door, (door het Nieuwenhofpoortje) en loop over de brug over de Jeker. Vroeger werd dit poortje gebruikt om mensen door te laten die buiten de stadsomwalling gingen werken in hun moestuin, boomgaard of akker. Kijk eens achterom naar de gedenksteen boven het poortje. Wilde zwijnen in het stadspark van Maastricht Menig Maastrichtenaar herinnert zich nog dat in 1947 een groepje wilde zwijnen, waarschijnlijk al voedsel zoekend, in Maastricht terecht is gekomen. Kinderen mochten ‘s avonds van hun ouders niet meer buiten de stadspoort spelen. Uiteindelijk heeft de politie de dieren doodgeschoten bij het houten bruggetje over de Jeker. Als herinnering werd een gedenksteen met de voorstelling van de zwijnenjacht in de muur geplaatst.
De vijanden zijn weggesleept. Victorie. Nu hadden de zwijnen geen succes. Van een troep zijn er zes aan de voet van de muur op de vlucht gesneuveld.
5
Vraag 14 Is het water van de Jeker helder? Zo ja, wat zie je in het water?
Zo nee, waarom is het water zo troebel? ____________________________________ Je kunt nu de stroomsnelheid van de Jeker meten. Hiervoor heb je de hulp van iemand anders nodig. A.
Als jij op de brug blijft staan, moet iemand anders met een stopwatch tien meter (= tien hele grote stappen) stroomafwaarts lopen.
B.
Nu kun je aan de andere kant van de brug iets dat blijft drijven (zoals een blaadje) in het water gooien (geen plastic natuurlijk!).
C.
Zodra het takje of blaadje aan de andere kant onder de brug tevoorschijn komt, geef je een teken aan degene die tien meter verderop staat. Die begint dan de tijd op te nemen.
D.
Schrijf op hoeveel seconden het duurt voordat het voorwerp tien meter stroomafwaarts is. A seconden.
Het duurt E.
Nu kun je de volgende som uitrekenen: Bij de letters A , B en C kun jij de getallen invullen
In 60 seconden (1 minuut) zal het voorwerp afleggen: (60 :
A =
B
x 10 meter =
C meter
In 1 uur (60 minuten) legt het voorwerp dan af: 60 minuten x Dat is
6
C meter =
meter per uur.
kilometer per uur (1 kilometer = 1000 meter).
Vraag 15 Vanaf het bruggetje ga je linksaf. Je bent nu in het Aldenhofpark. Volg het voetpad. Aan de rechterkant zie je het Dierenpark. Hoeveel herten tel je?
Vraag 16 Maak een tekening van een hert.
Vraag 17 Zie je de grote volière? Hoeveel hoeken heeft die volière?
Vraag 18 Welke vogels vind je het mooist?
Waarom?
7
Vraag 19 Loop in de richting van de brug (maar je moet er niet overheen gaan). Steek de Hubertuslaan over. (Kijk goed uit!) Aan de rechterkant zie je een fietspad (de laan met de kastanjebomen). Neem het volgende pad naar rechts. Nu sta je in het Mgr. Nolenspark. Loop naar de lindeboom met het rare gezwel. Als je een levende tak op een bepaalde manier aan een stam vastmaakt, zullen ze op den duur aan elkaar vastgroeien. Dat noemen we enten. Soms gaat dat fout en ontstaan er gezwellen zoals je hier ziet. Teken hier een blad en een vrucht van de lindeboom.
Vraag 20 Loop een paar meter terug en ga rechtsaf het pad op. Ga dan weer rechts en volg het halfronde pad. Halverwege zie links twee grote beuken en een kleine. Het zijn echte bosbomen. Laat het dak van bladeren veel licht door? Voel eens aan de bast. Is die ruw of glad?
Vraag 21 Volg het voetpad verder en ga na de treurbeuk linksaf. Waarom heet de boom "treurbeuk"?
Vraag 22 Een treurbeuk wordt ieder jaar ongeveer 1,5 cm dikker. Hoe oud is deze boom dus? (meet de doorsnee, niet de omtrek!)
8
Vraag 23 Loop naar de vijver en ga rechtsaf langs de waterkant. Welke vogels zie je in en langs het water? Kijk ook op bladzijde 13.
raag 24 Loop door en neem het eerste pad naar rechts. Direct daarna ga je weer linksaf. Nu sta je op de Pieterskade. In de hoek aan de linkerkant staat een bijzondere boom. Weet je de naam ervan? Kijk ook op bladzijde 14.
Vraag 25 Als je op de stoep staat, ga je linksaf naar de Poort Waarachtig. Steek hier over (voorzichtig!). Loop in de richting van het fontein tot aan het water. Ruik je het water?
Vraag 26 Hoe vind je dat het hier ruikt?
9
Vraag 27 Loop onder Poort Waarachtig door en sla rechtsaf. Vóór de brug over de Jeker ga je bij het bord "stadsomwalling" de trap op. Dit rondeel heeft zijn naam te danken aan het feit dat hier in 1638 vijf mensen werden onthoofd omdat ze de Spanjaarden hadden geholpen de stad te veroveren. Van hieruit heb je een mooi uitzicht. Zie je vissen in het water? Hoeveel fonteinen zijn er in werking?
Vraag 28 Nu loop je over de Poort Waarachtig naar het rondeel ‘Haet ende Nijt’. (als je het leuk vindt, kun je nog hoger klimmen en het uitzicht bekijken) Neem de volgende trap naar beneden. Je staat nu bij een waterdam. Zie je de verschillen bij het water? Vóór de dam:
Achter de dam:
Vraag 29 Loop verder over de waterdam naar de overkant van de Jeker en volg het pad. Voorzichtig, want het water is hier vrij diep en de kant is steil. Je passeert een vistrap. Waterschap Roer en Overmaas richtte de Jeker opnieuw in, zodat de kans op wateroverlast zo klein mogelijk werd en zorgde ervoor dat vissen ongehinderd vanuit de Maas de Jeker kunnen optrekken. Ga het trapje op. Loop naar de dikke knoestige plataan (kijk ook op bladzijde 14).
10
Voel eens aan de stam van de boom. Hoe voelt die aan?
Vraag 30 Volg het pad naar rechts langs de Jeker. Aan de overkant zie je het bejaardentehuis Molenhof. Aan de linkerkant zie je de Leeuwenmolen. Deze watermolen is in de 17e eeuw gebouwd. Kijk eens naar het waterrad. Waar diende dat voor?
Zie je vissen in de Jeker?
Ga onder de poort door. Je komt nu uit in de Pieterstraat. Steek hier voorzichtig recht over en sla linksaf. Als je de Pieterstraat volgt, kom je uit in de Nieuwenhofstraat. Volg deze weg naar rechts, langs de oude stadsmuur, naar de Zwingelput. In de Grote Looiersstraat kun je even bij het beeld van Fons Olterdissen gaan zitten om de volgende vraag te beantwoorden.
Vraag 31 Hoe vond je deze speurtocht?
Als je nu terugloopt naar het Natuurhistorisch Museum, ben je weer bij het eindpunt van deze speurtocht.
11
12
13
Centrum voor Natuur en Milieu Educatie, Maastricht en regio (CNME)
CNME, Maastricht en regio Tel.: 043 – 3219941 Fax: 043 – 3251707 E-mail:
[email protected] Internet: www.cnme.nl
PW/96/05/13
