Pda speurtocht: Enkhuizen duurzaam?!
Wat is duurzaam? Duurzaam betekent letterlijk dat iets lang kan blijven bestaan. En tegenwoordig wordt er vooral mee bedoeld dat de aarde lang kan blijven bestaan. Iets is duurzaam als het nu en in de toekomst geen schade toebrengt aan de aarde, het milieu of aan andere mensen. (uit Bas van Lier: 'Hoeveel papier gaat er in een boom', p. 72).
Lesbrief voor docent - groep 7/8
Enkhuizen, 2012
Pda speurtocht: Enkhuizen duurzaam?! Inleiding Leerlingen in groep 7 en 8 van het basisonderwijs gaan in de binnenstad van Enkhuizen op pad met een handcomputer (PDA), waarop ze routeaanwijzingen, informatie, vragen en opdrachten in beeld krijgen. De leerlingen ontdekken hoe duurzaam Enkhuizen is, door opdrachten te maken en vragen te beantwoorden en informatie te verwerken. De eindopdracht is gericht op de vraag hoe we kunnen realiseren dat Enkhuizen duurzamer wordt. Het gaat daarbij vooral om de vraag welke bijdrage de leerlingen zelf kunnen leveren aan een schone, veilige en milieuvriendelijke leefomgeving en leefstijl. Leerdoelen - Leerlingen weten wat duurzaamheid is. - Leerlingen komen in aanraking met verschillende aspecten van duurzaamheid. - Leerlingen kunnen aangeven hoe duurzaam Enkhuizen is en hoe Enkhuizen duurzamer kan worden? - Leerlingen denken na over de duurzaamheid van hun eigen leefstijl. Thema Het thema van de speurtocht is Enkhuizen duurzaam. We hebben het dan over een stad of leefomgeving die schoon, veilig, mooi, gezond, prettig en eerlijk is. Een stad die rekening houdt met mensen en natuur hier en elders in de wereld; en niet alleen nu, maar ook met het oog op de toekomst. Bij de uitwerking van het thema komen negen onderwerpen aan bod: 1. Afvalinzameling 2. Biologisch is dat logisch? 3. Eerlijke handel 4. Geef afval een tweede leven 5. Gezond leven 6. Groene (speel)ruimte in de stad 7. Verlichting op straat en in huis 8. Vervoer naar de stad 9. Zwerfafval Eindopdracht Voor elk onderwerp is een eindopdracht geformuleerd. Laat uw leerlingen alleen of in tweetallen een onderwerp kiezen waarvoor ze deze opdracht maken. Voor de uitwerking van de opdracht kunnen ze denken aan de volgende werkvormen: - het schrijven van een artikel over duurzame projecten in Enkhuizen en wat er (nog) beter kan; - het maken van een promotieposter om iets te stimuleren; - het bedenken van een nieuw ontwerp of een uitvinding om duurzaamheid te stimuleren, bijvoorbeeld een slimme afvalbak; - het schrijven van een advies naar de gemeente om Enkhuizen duurzamer te maken. Wij ontvangen deze uitwerkingen graag bij MEC De Witte Schuur om ze vervolgens te bundelen en te overhandigen aan de gemeente Enkhuizen.
Onderwerp 1: Afvalinzameling Afvalscheiding is belangrijk, omdat het afval dan recycled kan worden. Recyclen betekent opnieuw gebruiken. Oud glas wordt nieuw glas, tuinafval wordt compost en oude autobanden worden nieuwe banden. Lege batterijen kun je inleveren bij een inzamelton. Ze mogen zelfs niet in de vuilnisbak, omdat er schadelijke stoffen in zitten. Vrachtwagens halen de batterijen uit de inzameltonnen op en brengen ze naar een sorteerfabriek. Omdat in elke batterij andere stoffen zitten, worden ze eerst gesorteerd voor ze naar de recyclingfabriek gaan. In de recyclingfabriek halen ze staal, lood, kwik en zilver uit de batterijen. Deze metalen worden gebruikt om nieuwe batterijen, pannen of zelfs auto’s mee te maken. Het slimme van recyclen is dat er minder nieuwe grondstoffen nodig zijn. Eindopdracht Hoe zou je het gescheiden inzamelen van afval kunnen stimuleren? Wat kan de gemeente doen, wat de school en wat jijzelf?
Onderwerp 2: Biologisch is dat logisch? Veel kleding wordt gemaakt van katoen, bijvoorbeeld spijkerbroeken. Er is veel water nodig om katoen te telen. Voor één spijkerbroek is ongeveer 7.000 liter water nodig. Alleen al om katoen te telen. Dat is erg veel. Ook worden er ook veel chemische middelen gebruikt in de katoenteelt om met name rupsen in de planten te bestrijden. Tegenwoordig is er ook kleding te koop, die gemaakt is van biologische katoen. Dat betekent dat er bij de teelt van katoen geen gebruik is gemaakt van bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Vaak heeft deze kleding een speciaal keurmerk, waarmee aangegeven wordt dat het is gemaakt van biokatoen. Het is de vraag of mensen hier op letten als ze kleding kopen? Eindopdracht Hoe kun je stimuleren dat er meer biologische producten worden gekocht? Wat kan de gemeente doen, wat zou de school kunnen doen en wat kan jijzelf doen?
Onderwerp 3: Eerlijke handel Fair trade is engels voor ‘eerlijke handel’. Eerlijke handel betekent dat producenten in ontwikkelingslanden een eerlijke prijs krijgen voor hun product. En dat de omstandigheden waarin zij werken goed zijn. Dus geen kinderarbeid en geen extreem lange werkdagen, maar wel een goed loon voor het werk. En natuurlijk ook aandacht voor milieuvriendelijke productieprocessen. Door een fairtrade product te kopen, draag je bij aan de vooruitgang van mensen die het een stuk minder goed hebben dan wij. Verwerkingsopdracht Op welke wijze kan je in de gemeente of op school fair trade promoten. Probeer een korte, ludieke actie te bedenken, zoals bijvoorbeeld een bananenfeest met fair trade bananen.
Onderwerp 4: Geef afval een tweede leven Iedere dag produceren we per persoon anderhalve kilo afval. Ongeveer de helft wordt gescheiden ingezameld voor hergebruik. De rest gaat naar de huisvuilverwerkingscentrale. Ook al is de afvalverwerking in Nederland goed geregeld, het is voor het milieu beter om minder weg te gooien. Anders omgaan met afval, bijvoorbeeld door afval een tweede leven te geven. Sommige spullen die je zelf niet meer gebruikt, zijn misschien nog wel bruikbaar voor andere mensen. Denk bijvoorbeeld aan boeken, speelgoed, een oude stoel of te klein schoenen. Eindopdracht Minder weggooien kun je ook bereiken door minder afval te produceren. Bekijk op school eens wat er allemaal in de prullenbak verdwijnt. Hoe zou je er met de klas voor kunnen zorgen dat er minder afval is om in de prullenbak te gooien. Misschien kun je dit idee uitwerken tot een advies aan de gemeente of aan andere scholen.
Onderwerp 5: Gezond leven Duurzaam leven gaat ook over gezond leven. Groenten en fruit zitten vol met waardevolle vitamines en voedinsgvezels. Wie elke dag genoeg en verschillende soorten groenten en fruit eet, blijft gezonder en fitter. In deze tijd van het jaar komen er veel verse groenten en fruitsoorten uit de eigen streek. De groenteboer probeert zoveel mogelijk producten uit de eigen streek te verkopen. Want waarom zou je bloemkool uit Spanje halen, als ze ook hier op het land worden geteeld? Eindopdracht Zoek uit welke producten thuishoren in West-Friesland, oftewel streekproducten zijn. Op welke wijze kan de gemeenten, de school of jij ervoor zorgen dat we meer streekproducten eten.
Onderwerp 6: Groene (speel)ruimte in de stad Het Wilhelminaplantsoen is een mooie groene omgeving in de binnenstad van Enkhuizen. Het is niet alleen prettig voor de mensen in Enkhuizen, maar ook voor de vele vogels, insecten en andere dieren die in het park leven. Verder is een stukje groen belangrijk voor de luchtkwaliteit en vochtbalans in de stad. Buiten spelen is niet alleen leuk, maar ook gezond. Elk kind heeft recht op een veilige speelplaats waar hij of zij zich kan ontplooien en uitleven. Kinderen van 4 tot 10 kunnen in Enkhuizen heerlijk spelen in Speeltuin Kindervreugd. Eindopdracht Is er voldoende speelruimte in de binnenstad voor kinderen van jullie leeftijd? Bedenk een plan voor een (groene) speelplek in de binnenstad voor jullie leeftijdsgenoten.
Onderwerp 7: Verlichting op straat en in huis In Enkhuizen zien we verschillende soorten straatverlichting. In de meeste straatlantaarns zitten PLlampen. Dit is een insteeklamp die te vergelijken is met een TL-buis. Deze is behoorlijk zuinig met energie. De nostalgische masten zijn door de gemeente bewust gekozen vanwege hun uitstraling. Door de vorm van deze masten geven de lampen die erin zitten vrij veel licht. Hierdoor kon de gemeente minder masten plaatsen, terwijl de lichtopbrengst gelijk bleef . Minder lampen = minder stroomverbruik = minder uitstoot van CO2. Oftewel SLIM bezig. Consumenten kunnen lampen kopen in deze lampenzaak. Ze verkopen ‘de nieuwste generatie lichtbronnen’. Dan hebben we het over spaarlampen, led- en tl-verlichting. Eindopdracht Op welke wijze zou de gemeente, de school of jijzelf (nog) slimmer om kunnen gaan met verlichting? Onderwerp 8: Vervoer naar de stad Je kunt met de auto, de bus of met de fiets naar de binnenstad van Enkhuizen. Eén van de slimste manieren van vervoer naar de binnenstad van Enkhuizen is de fiets. Je kunt je er snel en gemakkelijk mee verplaatsen EN het is vriendelijk voor het milieu, omdat je met de fiets geen CO2 uitstoot. Een klein minpuntje van de fiets is dat je niet mag fietsen in de winkelstraat. Die fiets moet je dus ergens kwijt. De meeste winkels hebben een bordje in de etalage ‘geen rijwielen plaatsen’. Gelukkig heeft de gemeente een fietsenstalling aangelegd om het parkeren van fietsen te verbeteren en daarmee ook het fietsen naar de binnenstad te stimuleren. Maar werkt het ook? Eindopdracht Hoe zou het gebruik van de fietsenstalling gestimuleerd kunnen worden? Wat kan de gemeente doen of hoe kan jij de inwoners van Enkhuizen stimuleren om de stalling te gebruiken?
Onderwerp 9: Zwerfafval Een opgeruimde omgeving is prettig en veilig voor mens en dier. Daarom is het belangrijk dat we allemaal ons eigen afval opruimen. Zwerfafval is afval dat mensen bewust of onbewust weggooien of bijvoorbeeld achterlaten bij een bankje. Het bestaat voor het grootste deel uit verpakkingen van eten en drinken, sigarettenpeuken (2j) en kauwgom (20j). Veel mensen ergeren zich eraan! Het staat rommelig, trekt ongedierte aan en is slecht voor het milieu. De natuur ruimt dit afval niet zomaar op. Om een enorme berg afval te voorkomen, rijden reinigingsauto’s rond en worden er afvalbakken neergezet. Helaas belandt toch nog te veel afval op straat. Het kost veel geld om dat op te ruimen. Eindopdracht Hoe zou jij ervoor kunnen zorgen dat mensen minder afval op straat of in de natuur gooien? Wat kan de gemeente doen, wat zou de school kunnen doen en wat kan jijzelf doen?
