BOEKENNIEUWS INHOUD. 13e regel van Sofu Teshigahara 2. Voorwoord 3. Bestuur 4. Redactie 6. Redactiewisseling 7. Agenda 8

BOEKENNIEUWS

INHOUD

View, Kyoto: On Japanese Gardens and Temples De mooiste traditionele Japanse tuinen door het oog van een Nederlandse fotografe. Een fotoboek van het werk van Jacqueline Hassink. Deze in New York wonende internationaal succesvolle fotografe bezocht tussen 2004 en 2014 in Kyoto 40 Boeddhistische tempels met de omringende unieke tuinen. Deze fotografeerde zij gedurende alle jaargetijden. Dit resulteerde in een diepgaande fotografische studie van deze Zen-tuinen. Teksten in het Engels door Jaqueline Hassink; interview met Gert van Tonder en grafische ontwerpen door Irma Boom Office. Uitgeverij: Hatje Cantz; aantal pagina’s 204; hardcover 68,00 euro; ISBN 978-3-7757-3910-8

13e regel van Sofu Teshigahara

2

Voorwoord

3

Bestuur

4

Redactie

6

Redactiewisseling

7

Agenda

8

In gesprek met Henriëtte Schalk

9

Lessen Variation No.1 Upright Style Moribana

10

De Offers Geschreven door Kees van Beijnum De roman speelt zich af in Japan, 1946-1948 (Tokio Tribunaal). De liefde voor een Japanse vrouw stelt een jonge Nederlandse rechter voor een onmogelijke keuze: blijft hij trouw aan zijn principes of overtreedt hij de wet om een leven te redden? De vraag naar goed en kwaad en naar de morele verantwoordelijkheid van het individu staan in deze roman centraal. Uitgeverij: Bezige Bij; taal: Nederlands; aantal pagina’s 512; paperback 19,90 euro, hardcover 24,90 euro; ISBN 978-90-234-8628-2

28 Het assortimentsboekje snijbloemen heeft een digitale variant gekregen onder de naam Infoflowers. Men kan bloemen zoeken op naam, kleur, beschikbaarheid, reuk, vorm of op nieuw product. Maandelijk wordt het assortiment geactualiseerd. De app Infoflowers is geschikt voor de smartphone en te downloaden in de appstores van Android en Apple. De kosten bedragen 4,99 euro Poetical Ikebana Sinds 5 juni 2015 is er een prachtig fotoboek verschenen. Deze keer een geslaagde combinatie van Ikebana en Haiku. Uitgeverij: Stichting Kunstboek; taal: Engels; aantal pagina’s 208; hardcover 59,90 euro; ISBN 978-90-5856-519-8.

Demonstraties • Demonstratie door Masako Higashi • Demonstraties door Marja Vervoort, Ingrid Coffeng en Ilse Beunen Tentoonstellingen • Japanse bloemschikkunst door Anne-Riet Vugts & students • Voorjaarstentoonstelling bij Potterij Zaalberg • Jubileumtentoonstelling NIV afdeling Het Zuiden

12

14

Studiedag demonstreren

17

Ikebana met kinderen • Ikebana met kinderen – ervaringen in Biberach, artikel van Helene Lanz

18

Workshops • Werken met radiator waterverdampers en documentenhouders door Alie Bos • ALV NIV - Sogetsuschool door Masako Higashi • Voorjaarsschikking door Wil Oortman • Impressie van voorjaarsbloesem door Ingrid Coffeng • Dubbele workshop door Raang Boer Iwema en Els Goos Sogetsu in het buitenland • Dubbele workshop door Charlotte Jadot en Gerda Matthees • Interview Mrs. Hama Teshigahara uit de Sō (1997) Boekennieuws • View, Kyoto: On Japanese Gardens and Temples • De Offers • Het assortimentsboekje snijbloemen • Poetical Ikebana

20

26 28

1

INTERVIEW Interview Mrs. Hama Teshigahara uit de Sō (1997)

2

27

“De basisstijlen opwaarts en hellend zijn het uitgangspunt van alle stijlenˮ

Sofu Teshigahara

BUITENLAND Dubbele workshop door Charlotte Jadot en Gerda Matthees

Beste leden

Azalea Study Group Belgium organiseerde op 7 maart twee workshops in het cultureel centrum Wauterbos in Sint-Genesius-Rode (België).

Ook deze keer is de redactie er in geslaagd om een interessant Branchblad samen te stellen. Een veelzijdig Branchblad, want niet alleen de verslaggeving van de workshops, tentoonstellingen en demonstraties krijgen de aandacht. De redactie zoekt meer en meer naar artikelen die voor ons ikebanisten interessant zijn om te (her)lezen. Deze keer is een oud interview van Hama Teshigahara (echtgenote van Sofu) uit het archief gehaald. Dit artikel heeft Birgit Christensen aangereikt. Het heeft ter gelegenheid van het 70-jarig jubileum in de Sō gestaan. In het artikel is te lezen hoe Sofu vanaf de jaren 1927 Sogetsu ikebana en de organisatie eromheen van de grond af heeft opgebouwd. Ook de wijze waarop hij zijn gedachtegoed succesvol heeft verspreid over de hele wereld staat hierin vermeld. Al die jaren was Hama de drijvende kracht en stimulator achter Sofu. Een bijzondere terugblik, zeker met het oog op 2017, het jaar waarin de Sogetsuschool haar 90-jarig jubileum viert.

Workshop 1: Gebruik je verbeelding Bij de vorige workshop hadden we huiswerk meegekregen voor deze workshop: we moesten op zoek gaan naar een mooi stuk hout. Niet zomaar een stuk hout, maar een stuk dat iets uitbeeldde, bijvoorbeeld een dier, gebouw of object. Een niet zo eenvoudige opdracht voor sommigen. Op de genoemde dag vertrok iedereen richting St-Genesius-Rode. Aangekomen op de locatie konden we niet wachten om van start te gaan. Onder begeleiding van Charlotte Jadot begonnen we aan de workshop met de fantasierijke stukken hout. Met behulp van narcissen en gevarieerd groenmateriaal moesten we onze visie op ons stuk hout versterken. Nadien bij de bespreking was het bij veel arrangementen zonder toelichting duidelijk wat er werd uitgebeeld: een eend, een berg, een everzwijn, een hart inclusief pijl van cupido …

26

VOORWOORD

Workshop 2: Meisjesdag In de namiddag was het de beurt aan Gerda Matthees. We moesten een hoge moderne vaas meebrengen. De workshop was geïnspireerd op meisjesdag (Japan). Op deze dag werd er gewerkt met roze bloesem en gele bloemen, een vaak ondergewaardeerde combinatie. Er waren prachtige gele irissen en roze prunusbloesem voorzien voor iedereen. Maar dat was niet alles! Gerda had nog een extra uitdaging voor ons: een fotokader. We mochten dit kader in zijn geheel of in stukjes verwerken in het arrangement. Een uitdaging met geweldige resultaten.

Birgit Christensen heeft tijdens een speciale studiedag met het thema ‘demonstreren’ een stukje van deze geschiedenis aangehaald: zij heeft aangegeven op welke manier Sofu Teshigahara zich de vaardigheid van het demonstreren heeft aangeleerd met daarbij de coachende rol van Hama. Deze leerzame dag, die op 23 mei in Zevenbergen plaats vond, begon met het belangrijkste element: passie voor Sogetsu ikebana. Deze passie is nodig voor de juiste drive, een groot enthousiasme en een doorzettingsvermogen om een goede performance voor het publiek neer te zetten. Blijvend ervaring opdoen, studenten erbij betrekken, opleiden in assisteren bij het demonstreren; het waren allemaal elementen die uitvoerig aanbod kwamen. Deze voor het eerst georganiseerde studiedag zal zeker een vervolg krijgen. Akane Teshigahara heeft in de laatste Sō aangegeven dat de Sogetsuschool in april 2016 start met de festiviteiten rondom het 90-jarig jubileum van Sogetsuschool in 2017. Wij voelen ons zeer vereerd dat in dat kader Akane gaat deelnemen aan de Floraliën in Gent. Het 35ste jubileumjaar van de Sogetsu Branch Nederland en het 25-jarig jubileum van de Azalea Study Group Belgium krijgen hierdoor een extra feestelijk tintje. Het is een geweldige ervaring om van dichtbij de werkwijze van Akane mee te maken, daaraan een steentje te kunnen bijdragen en haar passie en energie te mogen ervaren. We zien er naar uit. Ter gelegenheid van het 90-jarig jubileum lanceert de Sogetsuschool in april 2017 een nieuw project: het nieuwe ‘textbook 5’ zal worden gepubliceerd. Het boek is bedoeld voor diegenen die de certificaten 1, 2, 3 en 4 hebben afgerond en het lerarendiploma 4e graad willen behalen. Dit boek zal een handleiding en een leidraad zijn voor het beheersen van verschillende technieken, het verzamelen van vele ervaringen en voor zelfverbetering. Verder deze keer extra aandacht voor het artikel in dit blad van Helene Lanz . Helene heeft veel ervaring opgedaan met ikebana voor kinderen. Haar manier van aanpak sluit aan bij de wijze waarop Akane aan haar Junior klassen invulling geeft: veel ruimte voor ontdekken en expressie vanuit je eigen hart. Voor iedereen een zonnige, fijne en inspiratievolle zomer .

Birgit Reynders Foto’s: Ben Huybrechts

Anne-Riet Vugts, Branch director

3

WORKSHOP

BESTUUR Samenstelling Branch director Voorzitter Secretaris Notulist Penningmeester Eindredactie/website

4

• Anne-Riet Vugts Tel. 076 503 40 80 mob. 06 42 71 39 56 E-mail: [email protected] • Wil Oortman Tel. 0168 32 54 67 mob. 06 53 69 25 23 E-mail: [email protected] • Ine Broos Tel. 076 503 73 35 E-mail: [email protected] • Connie Fluijt Tel. 0165 50 30 19 E-mail: [email protected] • Rianne Machielse Tel. 0165 30 36 35 E-mail: [email protected] • Anita Mathijssen Tel. 0165 56 21 44 E-mail: [email protected]

Lesmateriaal Te bestellen bij Ine Broos. • Lesboek 1/2 en 3/4; per lesboek 20 euro. • Theoriemap deel 1 en Theoriemap deel 2 - handboek voor leraren. Per map 22 euro. De kosten zijn exclusief verzendkosten. Ine Broos kan eventueel de bestelling meenemen naar bijvoorbeeld een workshop of les. • De Theoriemappen deel 1 en 2 zijn uitgebreid met nieuwe onderwerpen. De nieuwe cd’s zijn verkrijgbaar bij Anita Mathijssen na inlevering van de oude. Workshops • Inschrijvingen voor workshops door opgave en het bedrag overmaken met vermelding van naam en workshop bij de penningmeester. • Kosten: enkele workshop 15 euro, dubbele workshop 30 euro per persoon. Bij betalingen betekent het, dat de inschrijving definitief is. Betalingen dienen uiterlijk 14 dagen van tevoren gedaan te worden. Indien niet betaald, moet men plaatsmaken voor de eerstvolgende op de wachtlijst. Alleen in buitengewone omstandigheden en uiterlijk 14 dagen van tevoren kan er afgezegd worden en heeft men recht op terugbetaling. • Ikebanisten, die geen lid zijn van de Branch, mogen 2 maal als introducé een workshop volgen. Enkele workshop 20 euro, dubbele workshop 40 euro per persoon.

Workshop 2: schikken met verschillende materialen (les 4-5) Werken met 7 verschillende materialen (Maze-zashi), dat was de opdracht die Els Goos gaf bij de tweede workshop. Iedereen had zelf een lage container met opstaande rand meegebracht en Els had voor een enorme diversiteit aan materialen gezorgd.  Anthriscus (fluitenkruid) vooral de stelen gebruiken  Paeonia (pioenroos) alle bladeren verwijderen anders gaan ze hangen  Spirea (spierstruik)  Eustomia (Lisianthus)  Gypsophila (gipskruid) alle kleine blaadjes verwijderen  Typha blad (rietsigaarblad)  Corylus (zwarte hazelaar) tak met enkele blaadjes gebruiken om spanning in de schikking te brengen Van elk materiaal moest minimaal één tak of bloem in de schikking worden gebruikt. Voor velen een hele uitdaging met als extra uitdaging om binnen een half uur klaar te zijn. Tijdens het werken gaf Els aan iedereen individueel feedback en een nieuwe opdracht. Het was de bedoeling om met dezelfde materialen een andere schikking te maken. Was je eerste schikking bijvoorbeeld een hoge schikking dan moest de tweede juist een lage schikking zijn. De materialen die in de eerste schikking weinig gebruikt waren moesten in de tweede juist veel gebruikt worden. Een pittige klus met vele verrassende resultaten. Met dank aan Els voor deze leerzame en inspirerende middag. Tip: heb je een dichte pioenroos die je graag open wilt gebruiken? Stop de bloem onder water en schud ermee. Carin van Caulil

Lidmaatschap Het lidmaatschap loopt per kalenderjaar van 1 januari tot en met 31 december. Personen die na 1 oktober lid worden, zijn voor dat betreffende kalenderjaar vrijgesteld van contributie. Betalingen Overschrijvingen voor lidmaatschap en deelname workshops enz. naar IBAN NL82 INGB 0002 2784 32 t.n.v. Sogetsu Branch Nederland, 4724 DB Wouw BIC INGBNL2A (voor overmaking uit het buitenland) Contributie 40 euro per jaar Ledenadministratie Opgave van nieuwe leden, verhuizingen, e-mailadressen en opzeggingen lidmaatschap (vóór 1 december) uitsluitend naar de penningmeester.

Schikkingen op 2 manieren verwerkt door Jeaninne Leijenhorst

25

WORKSHOP

BESTUUR

Dubbele workshop door Raang Boer Iwema en Els Goos Workshop 1: STAAL (en) GRAS Op een mooie nieuwe locatie De Hilt in Eemnes waren we op 6 juni met 21 personen samengekomen. Een gezellige plek om te werken en een goed gezelschap! De eerste workshop werd door Raang ingevuld: Staal (en) Gras De opdracht was om van kippengaas een houder te maken. Er waren de volgende mogelijkheden om te komen tot een houder. Maak een cilinder, balk, kubus, piramide of een eigen zwevende houder. Er mocht geen toevoeging van ander draad dan het draad van het gaas worden gebruikt. Het advies was om een ontwerp te tekenen en goed te bekijken hoe je de houder gaat maken. Bedenk ook hoe je het gaas gaat knippen en gebruik de uiteinden als ’hechtingsmogelijkheid’. Aan de slag en puzzelen maar! De houders kwamen tot stand, veel variaties! Het werken met het Xanthorrhoca (staalgras) en de blauwe Lathyrus odoratus (siererwt) gaf een mooi effect bij het kippengaas. Aan het eind van de ochtend had iedereen zijn creativiteit weer laten zien, en zo was de workshop van Raang tot een goed einde gekomen!

Nieuwe leden • Jetty Geeraerts, Wilsele (België) • Jeanine van Leijenhorst, Soest • Miho Nakata Aarts, Helmond • Nadine Demaret, Wemmel (België) • Henny Pikaar, Rotterdam Welkom bij de Sogetsu Branch Nederland Certificaten/diploma’s

Van alle deelnemers mag ik je veel ”dank” zeggen en je veel “succes” wensen als nieuwe leraar binnen de Sogetsu Branch Nederland.

• Atsuko Bersma • Mit Ingelaere • Raang Boer Iwema • Esther Hoogland • Mariëlle van Strijp • Jean Brouwers • Wanda Sluyter

Ine Broos

• Désirée van Vliet

1e graad (Ikkyu Shihan) Jonin Somu 2e graad (Nikyu Shihan) Jonin Sanyo 4e graad (Yonkyu Shihan) 4e certificaat Ikkyu 2e certificaat Sankyu 2e certificaat Sankyu 1e certificaat Yonkyu en 2e certificaat Sankyu 1e certificaat Yonkyu

Van harte proficiat Bibliotheek De bibliotheek wordt beheerd door Rita van der Werf. Tel. 079 331 77 85 E-mail: [email protected] (Boeken graag inleveren op de ALV).

24

Olga Entzinger

Ans Vaatstra

5

WORKSHOP

REDACTIE Samenstelling Eindredactie Redactieleden

Ondersteuning Illustraties Vertalingen Engels en Japans

6

Impressie van voorjaarsbloesem door Ingrid Coffeng • Anita Mathijssen Tel. 0165 56 21 44 E-mail: [email protected] • Marion Wopereis Mob. 06 22 99 97 08 E-mail: [email protected] • Rita van der Werf Tel. 079 331 77 85 E-mail: [email protected] • Mariëlle van Strijp Tel. 073 521 89 29 mob. 06 383 211 50 E-mail: [email protected] • Jean Brouwers Tel. 035 531 79 61 E-mail: [email protected] • Caroline Mars (copyright ©) • Masako Higashi

Kopij • Heeft u verslagen, verhalen, informaties, oproepen of tips voor het Branchblad, dan kunt u deze zenden naar het redactieadres. • Voor de rubrieken: verslagen, uitwerken van een les en foto’s zijn richtlijnen beschikbaar en op te vragen bij de redactie. • Wilt u wel een verslag schrijven maar lijkt het u moeilijk. Vraag gerust hulp aan een redactielid. Deze is graag bereid u te ondersteunen. • De foto’s, als het er niet veel zijn, kunnen per e-mail worden verstuurd naar de eindredactie. Veel foto’s of grote bestanden kan men ook via de website www.wetransfer.nl verzenden. • De redactie heeft het recht correcties van taalkundige aard aan te brengen en/of opmaak van aangeleverde kopij in te korten. Grote inhoudelijke veranderingen koppelt de redactie terug naar de inzender. • De redactie kan niet garanderen dat spontane verslagen in het Branchblad gepubliceerd worden. De redactie is gebonden aan 28 pagina’s. Daarom is als één van de uitgangspunten gekozen om geen verslagen van workshops/gebeurtenissen te publiceren die uitgaan van privé-initiatieven en die niet openbaar zijn, d.w.z. voor alle Sogetsu leden toegankelijk. De initiatiefnemer kan vooraf haar/zijn initiatief kenbaar maken via de nieuwsbrief van het bestuur, de website en/of agenda in het Branchblad. Als er wel plaats beschikbaar is in het Branchblad zal de redactie een keuze maken welke verslagen gepubliceerd worden. • Het Branchblad verschijnt 2 maal per jaar. De sluitingsdatum voor de volgende kopij is 15 november 2015. Website Sogetsu • Bezoek de website www.sogetsubranchnederland.nl voor actuele informatie. • De website wordt beheerd door Anita Mathijssen en Anne-Riet Vugts. • Kopij voor de website inzenden naar [email protected]

Op 14 april gaf Ingrid voor de leden van de NIV afdeling Utrecht een workshop. Thema: Materiaal: Meenemen:

impressie van voorjaarsbloesem vilt in roze en donkerblauw las- en ijzerdraad grote Anthurium (roze-paars) en Typha blad vaas, dai of een standaard

Het mooie voorjaar heeft Ingrid geïnspireerd tot deze workshop met het niet natuurlijk materiaal vilt. Het roze vilt staat symbool voor bloesem en blauw kan symbool staan voor lucht of water. Bij het verwerken is het van belang om de verhoudingen tussen beide kleuren in de gaten te houden. Het is de bedoeling het lapje vilt voorzichtig uit te rekken, stukje voor stukje, waardoor het een luchtiger effect krijgt. Door het vilt een beetje uit te rekken krijgen de randen een schulpachtige lijn: dit effect verdwijnt weer als je het verder oprekt. Bij het donkerblauwe vilt ontstaat door het uitrekken een lijnenspel van dunnere en dikkere golvende lijnen. Door de lasdraad door het viltlapje te weven kan een sculptuur gevormd worden, die zowel massief of luchtig kan zijn. Het ijzerdraad is makkelijker te vormen dan het lasdraad, dus meer geschikt voor ronde vormen. Het is niet de bedoeling om iets concreets uit te beelden, maar om een impressie weer te geven. De gemaakte vorm kan op een standaard of vaas gemaakt worden, eventueel op een plat vlak. Belangrijk is om de kenmerken van ikebana zoals: asymmetrie, driedimensionaal (diepte) en lege ruimte hierbij goed in de gaten te houden. De anthurium bloem is groot en geeft door het paarse hart een mooie verbinding tussen het roze en blauw van het vilt. De bloem moet als toevoeging fungeren en moet dus niet alle aandacht opeisen. De voorbeelden die Ingrid had gemaakt, waren echt prachtig waardoor het er eenvoudiger uitzag dan het was om een mooie vorm te creëren. Alle varianten van laag, op een dai, tot hoog op een standaard, massief en luchtiger waren aanwezig bij de bespreekronde. Een zeer boeiende workshop met bloesem als uitgangspunt: wat een mooie vondst! Hartelijk dank, Ingrid. Esther Hoogland

23

REDACTIE

WORKSHOP

22

Voorjaarsschikking door Wil Oortman

Redactiewisseling

Op uitnodiging van de Nederlandse Ikebana Vereniging, afdeling Rotterdam, gaf Wil Oortman op 1 april een workshop. Om de workshop van Wil bij te wonen dacht ik gelijk: “O, leuk, maar op 1 april”??? In Brielle waar ik woon, is het op 1 april altijd groot feest. ‘Op 1 april 1572 verloor Alva zijn bril (Den Briel)’. Maar Wil maakte mij heel nieuwsgierig met de aankondiging: “Meenemen, alleen jullie ikebana gereedschap. De rest neem ik mee”. Zodoende heb ik mij samen met een vriendin, die als introducé meekwam, opgegeven. Wil had bedacht om met ons een constructie te maken met ‘Jute Stick’ (lange stokken van zacht hout). Heel licht materiaal dat zich makkelijk met een schaar laat knippen. Op een voetstuk van marmer waarin een gaatje zat werd hier in een lange appelgroene stok ‘Jute Stick’ geplaatst. Van hetzelfde groen/gele materiaal ‘Jute Stick’ knipten we kleinere stukken en hier maakten we driehoeken van. De driehoeken werden door elastiekjes van dezelfde kleur samengehouden. Tijdens deze workshop was het muisstil, iedereen was ingespannen bezig om zijn eigen constructie te bouwen. Nadat we het geheel naar eigen smaak met geel of groene tie-wrap (kabelbinders) hadden bevestigd, kregen we de mogelijkheid om een Aspidistrablad of Asparagustak of twee anemonen toe te voegen. U zult het waarschijnlijk wel begrijpen, bij de één was weg laten beter en bij de ander voegde het echt iets toe.

Wil Oortman en Marie-Anne Huwaert hebben begin dit jaar hun functie als redactielid neergelegd. De redactie bedankt Wil en Marie-Anne voor hun actieve bijdrage aan het Branchblad.

Samen met tien andere ikebana-liefhebbers gingen we allemaal tevreden met prachtige werkstukken naar huis. Het toeval wil dat op de plek waar ik thuis altijd mijn schikking neerzet, schuin erboven een schilderij hangt. Laat dat nu dezelfde kleuren hebben als de schikking die wij bij Wil maakten. Hierdoor kwam mijn ikebanaschikking helemaal in harmonie met het schilderij. Wil, bedankt voor alles en de fijne avond. Anke van Breda-Riemersma

Mariëlle van Strijp en Jean Brouwers hebben deze taken overgenomen.

Even voorstellen Mariëlle van Strijp: Ik ben 57 jaar en woon in Rosmalen met man en zoon. Toen ik de eerste keer in 1982 in Japan kwam voor mijn werk, viel me de bijzondere Japanse esthetiek op. In de loop van de tijd ging ik me meer en meer interesseren voor Japan. Als kind was ik geïnteresseerd in bloemen, en na mijn prepensioen had ik eindelijk de tijd om aan een cursus bloemschikken te denken. Het westerse schikken gaf me echter niet de voldoening die ik zocht. Daarom ging ik op zoek naar een ikebanaleraar en vond Dini Bastiaanssen in Eindhoven. Na een proefles bij Anne-Riet Vugts bleef ik ook bij haar lessen volgen. In 1994 studeerde ik af aan de Akademie voor Industriële Vormgeving in Eindhoven (AIVE) waar ik leerde ontwerpen. Door de lesboeken van Sogetsu ikebana leer ik een andere manier van vormgeven. De asymmetrische, harmonische schikkingen en de gestructureerde lessen die leren om op een andere manier te kijken, vind ik een waardevolle aanvulling op mijn vormgevingskennis. Zo langzamerhand leer ik meer interessante en leuke mensen kennen en vind het heel bijzonder dat er zo’n grote geïnteresseerde en gedreven groep mensen in Nederland en België bezig is met ikebana. Hopelijk kan ik deze manier van vormgeven nog lang beoefenen. Jean Brouwers: Al jong geïmponeerd en gefascineerd door kunst en cultuur van China, Japan en Korea. In 1977 voor het eerst Sogetsulessen gevolgd bij Helen Kienecker in Amsterdam. Omdat in een klein eigen bedrijf een werkweek van 36 uur geen optie is, daarna lange tijd niet, maar gelukkig wel frequente reizen naar Japan. Met de pensioendatum in zicht volg ik vanaf voorjaar 2009 weer lessen bij Anke Verhoeven, dat is laat maar wel met de intentie nog wat vaardigheden te kunnen ontwikkelen als aanvulling op het nimmer aflatend Japan-virus. Sluit graag aan bij het redactieteam van het Branchblad en hoop daar een steentje te kunnen bijdragen.

7

WORKSHOP

AGENDA • 2 september 2015 • 5 september 2015-06-27 • 26 september 2015 • 3 t/m 18 oktober • 9 t/m 11 oktober 2015 • 13 oktober 2015

• 30 oktober t/m 1 november 2015 • 14 november 2015

8

• 21 november 2015

• 18 december 2015 • 27 februari 2016 • 22 april t/m 1 mei 2016

NIV afdeling Rotterdam, workshop door Henriëtte Schalk Locatie: Arboretum Trompenburg, Theehuis De Uithoek Info: [email protected] tel. 015 262 04 93 NIV afdeling Het Zuiden, buitenworkshop door Wil Oortman Locatie: De Braak 20, 4761 XW in Zevenbergen Info: [email protected] tel. 0168 32 54 67 Sogetsu Branch Nederland, lerarenvergadering Locatie: Dreef 68, 4875 AC in Etten-Leur Info: [email protected] tel. 076 503 40 80 Expositie De Kunstberg met Nicole Kruimel Locatie: Ateliers BaZtille, Rokkeveenseweg 46c in Zoetermeer Info: www.ateliersbaztille.nl mob. 06 506 556 80 NIV, landelijke tentoonstelling Locatie: Hortus Botanicus in Leiden Info: [email protected] tel. 033 456 26 74 NIV afdeling Het Zuiden, ‘Licht, wit en beweging’, rondleiding door Mariëlle van Strijp en workshop door Henriëtte Schalk Locatie: Kunstlocatie Würth, Het Sterrenbeeld 35 in Den Bosch Info: [email protected] mob. 06 383 211 50 Expositie ‘Plantaardige Vormgeving’ door Gonneke Janssen, Els Goos en 8 meesters in de westerse bloemsierkunst Locatie: De Stadsgalerij, Oude Vest 34 in Breda Info: [email protected] tel. 076 514 33 00 NIV Het Zuiden, Landelijke dag Locatie: Gildehuis St. Hubertus, Brouwerstraat 1 in Etten-Leur Info: [email protected] tel. 076 504 08 55 Sogetsu Branch Nederland, dubbele workshop door Rita van der Werf Locatie: Prinsentuin van Cooth, Tuinzigtlaan 10 in Breda Info: [email protected] tel. 0168 32 54 67 NIV afdeling Den Haag, kerstworkshop door Nicole Kruimel Locatie: Moeder Godskerk in Voorschoten Info: [email protected] tel. 079 404 04 95 Sogetsu Branch Nederland, Algemene Ledenvergadering Locatie: nog niet bekend Info: [email protected] tel. 0168 32 54 67 Floraliën Gent met Iemoto Akane Teshigara Locatie: Gent Info: www.floralien.be

ALV NIV - Sogetsuschool door Masako Higashi Op zaterdag 21 maart, na afloop van ALV NIV, gaf Masako Higashi een workshop, die bestond uit twee delen namelijk: een reliëf maken met papier en gedroogde materialen met als thema ‘Verticale Lijn (les 4-18 (oud) en les 4-1 (nieuw) en een schikking maken, die past bij het reliëf, met als thema ‘Vereenvoudigde Schikking’ (les 4-8). Met achttien personen hadden wij ons ingeschreven voor deze workshop. Erg benieuwd naar wat ons te wachten stond, gaf Masako uitleg over de workshop en de opdracht die ze voor ons had gekozen: Maak een reliëf van papier, een driedimensionale voorkant met een verticale lijn. Laat hierin ook de zwaartekracht (van boven naar beneden) meespelen, creëer ook lege vlakken ………. blijf bij ikebana. Daarnaast, als ‘extra’, een schikking voor onder het reliëf die de zwaartekracht ‘ontvangt’. Zorg ervoor dat het reliëf en de schikking in harmonie zijn! We hadden 50 minuten om een reliëf te ontwerpen en te plakken, aangevuld met een mooie verticale lijn van gedroogde Salix sacchalinensis ‘Sekka’(bandwilg). Voor de afwerking was 15 minuten gepland om de eenvoudige schikking met tulpen aan het reliëf toe te voegen. Zo gezegd, zo gedaan! Soms wel met wat moeite. Volop aan de slag met papier, lijnen en plakken maar. Er werd hard gewerkt door allen en de tijd verliep snel. Aan het eind van de workshop ontstonden er reliëfwerken van papier met een eenvoudige schikking als eindbestemming! Ik heb weer veel creativiteit om me heen gezien en heb weer genoten van deze workshop. Dank aan Masako. Het was een leerzame middag! Ine Broos

21

WORKSHOP Werken met radiator waterverdampers en documenthouders door Alie Bos

In gesprek met Henriëtte Schalk

Op 7 februari had de NIV afdeling Het Zuiden haar Algemene Ledenvergadering in Het Oude Raadhuis in Eindhoven. Aansluitend hierop gaf Alie Bos een workshop. Ze werkte les 4-11 Using Both Fresh and Unconventional Materials (niet natuurlijke materialen) en les 4-13 Dried, Bleached, or Colored Materials (gedroogd, gebleekt natuurlijk materiaal) uit.

Hoe ben je met ikebana in aanraking gekomen? Mijn moeder zat op les bij de eerste groep die Birgit Broeren (later Christensen) in Prinsenbeek startte. Na deze kennismaking stopte ze omdat al die graden en hoeken haar te veel waren. Om Birgit toch een plezier te doen stuurde ze mij en mijn zus op les. Mijn zus verhuisde na haar trouwen naar Helmond en hield dus op, maar ik bleef. In 1975 haalde ik mijn lerarendiploma (onder het kritische oog van mevrouw Knook) en ging lesgeven in de lesruimte bij Birgit. Samen met Ria Uilenreef waren we de eerste leraressen van Birgit in het zuiden. Ik heb me er altijd hard voor gemaakt om ikebana hier de status te geven van kunst en niet als een variant op het huis, tuin en keuken bloemschikken. Door 15 jaar ikebanalessen te geven in kunstcentrum Doornbos in Etten-Leur is me dat (in mijn omgeving althans) gelukt. Je hebt de opleiding van het IKO (kunstacademie) gedaan in Hoogstraten (B). Heeft dat enige invloed op je ikebanawerk? Ik heb 20 jaar in het kunstcollectief Voila gezeten (vorig jaar opgeheven). Binnen dat collectief exposeerde ik ruimtelijk werk. Daarnaast was ik ook met ikebana bezig. Voor mijn gevoel waren dit twee werelden met raakvlakken. Ze stonden echter ver van elkaar af. Ik wilde er een eenheid van maken. Ik wilde ikebana beeldhouwen. Zoveel mogelijk met natuurlijke, aardse materialen. Het IKO gaf de uitkomst. Hier kon ik aan ikebana doen in termen van beeldhouwen. Hier kwamen mijn ruimtelijk werk en mijn ikebana bij elkaar. Naast een aantal extra technische vaardigheden leerde ik: alles wat kapot gaat, kan worden gemaakt, het belang van de afwerking en de rol van de sokkel. Ik vond het een fijne opleiding en ga nog ieder jaar naar de eindejaarstentoonstelling. Je geeft al vele jaren les in ikebana, is er verschil tussen de cursisten door de jaren heen? Tegenwoordig komen ze met een andere insteek binnen. Mensen willen niks missen. Ze willen overal aan proeven. En er is erg veel te doen. Belangrijk is dan dat je ze weet te boeien op het moment dat ze bij je binnen stappen. Zelf heb ik een hele fijne groep leerlingen die zowat allemaal al lerares zijn. Dit geeft een hele leuke wisselwerking en het werkt enorm inspirerend. Er zijn erbij die al meer dan twintig jaar bij me komen en dat geeft een vertrouwd gevoel. Hebben de nieuwe lesboeken daaraan bijgedragen? Voor mij niet. De leer is hetzelfde gebleven. De variaties leren je de grondbeginselen en die zijn niet wezenlijk veranderd. In de nieuwe boeken zitten wat mij betreft evenveel mogelijkheden als in de oude. Er zijn wel wat nieuwe dingen die een leuke aanvulling zijn maar daar staat tegenover dat er ook hele aardige onderdelen uitgelaten zijn. In het najaar van 2016 komt er een nieuw lesboek uit (nummer 5) voor de opleiding van leraren, vindt je dat een aanvulling? Ja, ik vind dat erg belangrijk. Tot en met het vierde certificaat is het nog aardig omschreven maar dan.......dan denken de cursisten dat ze er al haast zijn maar dan begint het eigenlijk pas. Alles moet uitgediept en ingeslepen worden. Er moeten lessen worden gegeven, demonstraties en een verdieping in een onderdeel. Ik hoop dat het nieuwe lesboek degelijk is uitgewerkt want dat is heel belangrijk voor de juiste overdracht. In oktober ga je naar Japan, wat zijn je verwachtingen van de school en dit land? Ik heb niet echt verwachtingen. Ik heb er gewoon zin in. We zijn met een hele leuke groep en ik ga gewoon genieten.

Alie had als basismateriaal voor iedereen twee radiator waterverdampers, een kunststof dossiermap en twee verschillende kleuren pitriet. Hiermee kon worden gestart. Hoewel de verdampers de illusie van vazen opwekten was het eigenlijk niet de bedoeling om ze als zodanig te gebruiken. Dit was ook mogelijk omdat er tal van droogmaterialen o.a. plataanbollen en Hibiscus esculentus (okra peulen) aanwezig waren. Een vaas was dus niet nodig. Met de gegeven materialen moest een totaal arrangement worden gemaakt waarbij alle materialen goed tot hun recht kwamen. Ter inspiratie had Alie zelf verschillende voorbeelden gemaakt. Nadat iedereen het materiaal goed op zich had laten inwerken werd er gestart met schikken. Het was geen eenvoudige klus om met deze veelheid aan materialen tot een sterk en evenwichtig geheel te komen. Toch stonden er aan het einde van de ochtend prima resultaten op de tafels. Een fijne workshop met een stevig leer-element. Henriëtte Schalk

20

Wil Oortman

9

IKEBANA MET KINDEREN

LESSEN Variation No.1 Upright Style Moribana We leren Sogetsu ikebana via bepaalde fundamentele basisprincipes. Via deze principes word je vertrouwd gemaakt met allerlei plantmaterialen en krijg je inzicht in de verschillende eigenschappen en karaktertrekken van bloem, tak en bladmateriaal. Het leren van deze basistechnieken en principes zorgen ervoor dat zelfs beginners mooie en harmonieuze schikkingen kunnen maken. Maar zelfs voor gevorderden vormen deze basisprincipes en technieken het fundament van je creaties. Sogetsu ikebana start met 2 basisstijlen: basis opgaande stijl en de basis hellende stijl. Hier zijn verschillende variaties van afgeleid. De 2 basisstijlen en meeste variaties kan men schikken zowel in een schaal als in een hoge vaas. In ikebana zijn basisschikkingen meestal opgebouwd met 2 of 3 takken en 3 of 5 bloemen. Hiermee wordt een volledige driedimensionale schikking opgebouwd. Belangrijk in de basisschikkingen is ook dat je vertrouwd raakt met het evenwicht en de harmonie die wordt gevormd door de ruimte die opgevuld en de ruimte die leeg wordt gelaten. In het voorbeeld dat we hier hebben is Variatie 1 opgaande stijl in een Moribana schaal uitgewerkt. De positie van Shin is veranderd ten opzichte van de opgaande basisstijl. Hierdoor krijg je een vrij stabiele schikking waarbij nadruk kan worden gelegd op de diepte van de schikking alsook op de open ruimte die gecreëerd wordt tussen Shin en Soe. Materialen: Aucuba japonica en Ranunculus (ranonkels)

Opnieuw wil ik een passage aanhalen uit het boek, deze keer pagina 8: “Ikebana betekent een al omvattend begin naar artistiek schikken. Wij zijn ervan overtuigd dat ikebana – naast de kunsten handvaardigheidslessen die worden aangeboden in de scholen – een goede en mooie kans biedt voor jonge mensen om hun vaardigheden en creativiteit te vergroten. Ikebana leert kinderen om een hele reeks aan materialen te gebruiken op basis van bestaande principes. Deze principes kunnen niet worden losgelaten, maar moeten altijd worden herbeoordeeld en aangepast aan nieuwe omstandigheden. Ikebana biedt een soort van training in flexibiliteit, die jonge mensen dringend nodig hebben in onze snel veranderende wereld.” Een andere kans ligt binnen de korte levensspanne van de creaties van de kinderen. Kinderen kunnen voor hun werk slechts beperkte erkenning krijgen van vrienden of familie. Naast het bestuderen van de schoonheid, wordt de vergankelijkheid van alle levende dingen beleefd. Alles bij elkaar, zoals het aanleren van een vreemde taal in de vroege jeugd, beïnvloeden de voordelen van ikebanavaardigheden de individuele ontwikkeling en deze duren levenslang voort Een speciale uitdaging is altijd: hoe overtuig je de ouders van de levenslange duurzaamheid van ikebanalessen. Aangezien ikebana een heel traditionele kunstvorm is, wordt dit door sommige mensen vertaald als ’ouderwets’. Veel jonge mensen hebben het woord ’ikebana’ nog nooit gehoord. Daarom hebben we het programma genoemd: “ontwerpen met takken en bloemen’’ en het woord ’ikebana’ in subtitels en in de beschrijvende teksten vermeld. Tijdens de voorbereiding van een ’Ikebana workshop voor leraren’ voor de Ikebana International Europese Regionale Conferentie in Basel in 2004, hebben we besloten een folder te schrijven over onze ervaringen. De workshop deelnemers kregen de rol van ikebana-kinderen en werden door Marianne Sikora-Schoeck, Hedda Lintner en mijzelf getraind. Dit was een bijzonder waardevol seminar voor alle deelnemers en voor onszelf. Het boek ’Ikebana and children – a daring venture’ door Marinanne Sikora-Schoeck is digitaal beschikbaar in het Engels en in het Duits, als pdf bestand. De kosten bedragen 10 euro en het kan worden besteld door een mail te sturen naar [email protected].

10

Vertaling: Marion Wopereis

Materialen vóór het knippen en snoeien

na het knippen en snoeien

1. Plaats de kenzan in de linker benedenhoek van de schaal. Bereid Shin voor, dit is de eerste hoofdtak van de compositie. De lengte van Shin wordt bepaald door de grootte van de schaal. In dit geval: (doorsnee + hoogte) × 1,5. Plaats Shin juist boven het midden van de kenzan onder een hoek van 15° naar rechts en een beetje naar achter.

2. Bereid de tweede hoofdtak voor, onze tweede hoofdtak is Soe. De lengte van Soe is ¾ van Shin. Plaats Soe in de linker benedenhoek van de kenzan. Soe wordt geplaats onder een hoek van 45° in de richting van je linker schouder.

19

LESSEN

IKEBANA MET KINDEREN Ikebana met kinderen – ervaringen in Biberach, artikel van Helene Lanz (President Ikebana International Chapter #174 Sogetsu Study Group, Biberach-Riss)

3. Bereid de derde hoofdtak voor. In dit geval onze eerste bloem. De derde hoofdtak is Hikae. De lengte van Hikae is tussen ¾ en de helft van Soe. Hikae wordt geplaatst onder een hoek van 75° in de richting van je rechter schouder.

Ikebanalessen geven aan kinderen is niet gebruikelijk in een zuid Duitse stad van 30.000 inwoners. Meer dan 20 jaar geleden is er een openbare ’kunstschool voor de jeugd’ opgericht in onze stad Biberach. Dit was een mooie kans voor Marianne Sikora-Schoeck. Vanuit de overtuiging dat motivatie en levenslange vaardigheden vroeg in de kindertijd moeten beginnen, ontwikkelde ze een concept om één keer per week ikebana te leren aan jonge kinderen. Haar enthousiasme en oneindige creativiteit waren besmettelijk. Ze vond makkelijk steun en hulp binnen ons Chapter. Ik heb gelijk vanaf het begin samen met haar les gegeven en doe dat nu nog steeds. De leeftijd van de kinderen is tussen de 5 en 12 jaar. Jarenlang hebben we circa 15 kinderen één keer per week les gegeven. Als het aantal deelnemers afnam, dan wisselden we naar zes weekse cursussen, lessen in het weekend of projecten voor speciale gelegenheden.

Positie van Shin, Soe en Hikae op de kenzan. De drie hoofdtakken zijn geplaatst in een driehoek op de kenzan.

4. Wanneer de drie hoofdtakken zijn geplaatst wordt de schikking afgewerkt met de overige bloemen binnen de gevormde driehoek. De lengte van het materiaal dat wordt gebruikt voor de opvulling is verschillend van lengte en korter dan Hikae. De eerste bloem wordt vrij kort vooraan geplaatst in de kenzan tussen Soe en Hikae.

18

5. Plaats de tweede opvulbloem in lijn met de Hikae zodat het ruimtelijk een driehoek vormt met Hikae en de eerste opvulbloem. Kunsteducatie is erg belangrijk voor jonge mensen. Tegenwoordig is er meer concurrentie van andere activiteiten en evenementen voor kinderen, die ook over kunst en natuur gaan. Ikebanalessen die gecombineerd worden met andere kunstvormen, zoals keramiek of schilderen, kunnen helpen om de aandacht te trekken. Daarbij veranderden onze scholen voor primair onderwijs hun rooster van halve dagen school naar hele dagen school, omdat veel vrouwen fulltime werken. Naast onderwijs op school, sport en muziek, hebben kinderen minder tijd voor activiteiten die ze zelf leuk vinden. Ik wil daarom een passage aanhalen uit het boek ’Ikebana en Kinderen – een uitdaging’: “… ikebana leren aan kinderen: we hebben geleerd dat we een afwisselend, spannend en uitdagend programma moeten maken. Het helpt om ikebanaschikkingen te koppelen aan speciale gelegenheden zoals: Moederdag, Kerstmis etc. We passen onze stijl van lesgeven ook aan de locatie aan; als we buiten ikebanaschikkingen maken, dan hebben de activiteiten een avontuurlijk karakter; binnen zijn ze meer rustig en meditatief, bijvoorbeeld bij het maken van een miniatuur landschap. Het is onmogelijk een middag ikebanales te geven aan kinderen zonder goede voorbereiding. Lesgeven aan kinderen is een speciale uitdaging, er zijn altijd momenten van beloning”.

6. Plaats de volgende 2 opvulbloemen. Zij verschillen onderling elk in lengte. De bloemen geplaatst achteraan binnen de driehoek zijn het kortst om een natuurlijk dieptebeeld te krijgen.

7. Afhankelijk van de gebruikte bloemen is het nodig het met bladmateriaal op te vullen om het zicht op de kenzan weg te nemen. In deze schikking is het opgevuld met korte takjes met blad van de Aucuba. Om een goed dieptebeeld te krijgen is het belangrijk dat er bij de Shintak nog een extra tak wordt geplaatst om de diepte aan te geven.

Het curriculum behandelt de details over het gebruik van natuurlijke materialen in de vier seizoenen. Aangezien we in een landelijk gebied leven, is het buiten verzamelen van het materiaal een waardevolle voorbereiding voor de lessen. Kinderen ontwikkelen een uitgesproken gevoel voor de bloeiende overvloedige en wisselende cyclus van de natuur. Veel basisregels worden door de kinderen intuïtief begrepen en gemakkelijk aangeleerd. Ook de principes van: asymmetrie, leegte, de driedimensionale compositie van een schikking en het belang om de omringende ruimte in beschouwing te nemen, kan een multitasking eigenschap worden genoemd.

Ilse Beunen

11

STUDIEDAG

DEMONSTRATIE

12

Demonstratie door Masako Higashi

Studiedag demonstreren

Na de Algemene Ledenvergadering van de afdeling Den Haag verzorgde Masako Higashi op 16 februari een demonstratie. Zij is leraar bij de Sogetsu Branch en al 35 jaar bezig met ikebana, aanvankelijk als leerling van haar moeder. Masako is 2e graad (Nikyu Shihan) Sanyo. In Nederland is het moeilijker ikebana vazen te kopen dan in Japan. Ter ondersteuning van ikebana maakt zij daarom haar eigen vazen en keramische objecten. Als je hier eenmaal mee begint, kun je volgens haar niet meer stoppen. Bovendien geeft ze les in de Japanse taal. Tijdens de demonstratie werd ze geassisteerd door Uno Shinagawa. ‘s Ochtends had ze via Skype haar moeder verteld over de demonstratie en die kon het niet laten haar nog wat goede raad te geven. Masako maakte 9 schikkingen, voor het merendeel in eigen keramiek: 1. In een platte bak maakte ze een schikking met Salix (bandwilg) (Shin en Soe) en rode Protea en Buxus (Hikae). 2. In een hoge vaas, met in de zijwand twee ronde gaten, werd een grote kale beukentak horizontaal bevestigd. Daarbij kwamen een paar takken gele orchideeën. De Solidago (guldenroede) maakte de verbinding tussen de orchideeën, de vaas en de horizontale tak. Het geheel werd afgemaakt met gipskruid. 3. De derde schikking was geïnspireerd op Mondriaan. Daarvoor gebruikte Masako een achtergrond met Mondriaan-motief met daarvóór geplaatst twee vazen met Mondriaan belijning gemaakt van melkpakken. In de natuur vinden we nergens een dergelijk strak lijnen- en vlakkenspel. Masako liet aan de hand van een afbeelding in een boek zien, dat wij zoiets wel vinden in de vormgeving van de tokonoma. Met 1 rode Gerbera met welvende steel en steelgras in gebogen vormen maakte ze in de melkpakken een sobere contrasterende schikking. 4. In een grote bolvormige vaas met inkeping in de bovenrand plaatste Masako roze Hydrangea (hortensia), hortensiabladeren en Asparagus densiflorus (sierasperge). Deze kwamen minimaal boven de rand uit. Het geheel werd gecompleteerd met aan de zijkant een grote roze Anthurium, die wat verder uit de vaas kwam. 5. De vijfde schikking was voor Marijke Nienhuis. Masako heeft goede herinneringen aan de contacten met Marijke over deze demonstratie. Aan het bestuur had ze van tevoren gevraagd van welke bloemen Marijke hield. In een langwerpige bak gebruikte ze Salix (katjes), Ornithogalum (zuidenwindlelie) en één roze-witte roos. De kenzans werden bedekt met steentjes. In deze schikking waren goed de lijnen aan de basis te zien. 6. In een hoge smalle vierkante vaas creëerde Masako met zwart doek, 2 gerbera’s en een paar kronkeltakken een moderne schikking. Het zwarte doek was vierkant, doorzichtig en in de 4 zomen van ijzerdraad voorzien waardoor het op allerlei manieren was te vormen. 7. Als voorschot op Meisjesdag maakte ze een schikking met Acacia dealbata (Mimosa) bij een uitvouwbare kaart met de gebruikelijke poppen opstelling. Op de voorgrond lagen geplukte mimosabloemetjes. 8. In een zwarte acryl U-vormige vaas werd een schikking gemaakt met tulpen, waarbij het blad in speelse vormen werd verwerkt. 9. De laatste schikking kwam in een grote zwarte vaas met overdwars een groot stuk stronk. Als materiaal gebruikte Masako lelies, Asparagus densiflorus en pruimenbloesem. Iedereen zat gespannen te kijken en je kon een speld horen vallen. Ze kreeg een welverdiend applaus.

Op zaterdag 23 mei hadden zowel leraren als studenten die 4 certificaten in het bezit hebben, de gelegenheid deel te nemen aan een informatieve bijeenkomst met Birgit Christensen. Het onderwerp van de dag was demonstreren: theorie in de ochtend en praktijk in de middag.

Dank je wel Masako en Uno, we hebben genoten. De foto bij deze tekst is van Emmy Tummers. U kunt meer foto’s bekijken op de website van het NIV, www.ikebana-info.nl.

Gerda Bolhaar

We werden verwelkomd in de loods van Wil Oortman in Zevenbergen, een perfecte locatie met veel ruimte die helemaal was aangepast aan het thema van de dag. De lezing en demonstraties vonden plaats op de mezzanine, de lunch beneden in het leslokaal van de gastvrouw. Vierentwintig deelnemers hebben met veel interesse het gebeuren gevolgd. De meesten onder hen, zoniet iedereen, hadden al ooit demonstraties gegeven. Toch hebben we allen weer veel bijgeleerd en iedereen was dan ook druk bezig notities te maken. Birgit nam als leidraad de handleiding voor demonstreren uit Theoriemap 2, waarvoor we onlangs een aanvullende bijlage hebben ontvangen. Zij startte zelf met ikebana in 1962 en heeft bijgevolg heel veel ervaring met ‘de knepen van het vak’. Wij hebben het geluk te kunnen werken met lesboeken, wat in haar beginjaren niet het geval was. We mogen vooral niet vergeten dat ikebana niet alleen ‘bloemschikken’ is, maar een ware kunstvorm. Daarom is het ook noodzakelijk om je te verdiepen in de Japanse cultuur. Tijdens een demonstratie kan daarover informatie gegeven worden en tevens over het ontstaan van ikebana. Bij Sogetsu vanzelfsprekend ook over de geschiedenis van de school.

17

Het demonstreren zelf vraagt heel veel oefening; al doende leert men. Toch is het niet voor iedereen weggelegd. Men kan een hele goede leraar zijn, maar dat betekent nog niet dat men goed kan demonstreren. Het is een heel andere aanpak. Alleen al het feit dat je voor een publiek moet staan is bij velen een hindernis. Bij de meesten spelen de zenuwen hen parten, vooral de eerste minuten. Indien men erin slaagt het publiek te boeien, valt de spanning meestal al vlug weg. Ook de rol van de assistent werd uitvoerig besproken. Als beide personen elkaar aanvoelen verloopt de demonstratie meestal zeer vlot. De assistent moet attent zijn op alles en zeker inspringen indien iets niet helemaal verloopt zoals gepland, zodat het publiek er niets van merkt. Na het gesprek hadden we de gelegenheid vragen te stellen en onze eigen mening te geven. Om even op adem te komen werd ons een lekkere lunch aangeboden. In de middag kwam het demonstreren aan de beurt: vijf personen waren door Anne-Riet Vugts benaderd voor deze moeilijke opdracht. Vier van hen werkten alleen, de 5 e met een assistent. Ze hebben het er allemaal heel goed vanaf gebracht. Na elke demonstratie kregen we van Birgit zowel de positieve als de negatievepunten te horen. Een zeer interessante dag. Hartelijk dank Birgit voor zoveel informatie. Gerda Matthees

DEMONSTRATIE

TENTOONSTELLING Jubileumtentoonstelling NIV afdeling Het Zuiden

Demonstraties door Marja Vervoort, Ingrid Coffeng en Ilse Beunen

Na maanden van meer en mindere intensieve voorbereiding door het bestuur en leden van de NIV afdeling Het Zuiden vond op vrijdag 15 mei de opening plaats van de jubileumtentoonstelling. Gastheer Harry Verhoeven sprak het openingswoordje. Jean Brouwers, gastspreker, volgde en besprak in vogelvlucht het wel en wee van de afdeling: de oprichting op verzoek van het hoofdbestuur en op initiatief van Dini Bastiaanssen tot stand gekomen, de groei van de afdeling met ruim vijftig leden waaronder meer dan 10 leraren. Hij sloot af met een mooie poëtische beschouwing uit ‘The eastern way of seeing things’ van de Zen filosoof Dr. D. T. Suzuki. De expo was geopend.

Het was een genot om na afloop van de Algemene Ledenvergadering van de Sogetsu Branch Nederland op 21 februari een inspirerende middag aangeboden te krijgen in Zevenbergen. Deze keer geen workshop, maar drie demonstraties door Sogetsu-leraren. In de vergadering werd ’s morgens gediscussieerd of het wel terecht was dat de demonstraties gratis waren aangeboden voor niet-leden, terwijl de leden ieder jaar hun contributie overmaken. Persoonlijk vond ik het juist een geste van Brabantse gastvrijheid en goed voor de PR van ikebana, maar dat vond niet iedereen. Maar, toen al die geïnteresseerden ’s middags binnen kwamen was het voor velen een heerlijk weerzien. Jane Hendrickx en ik hebben samen geteld hoeveel gasten gehoor hadden gegeven aan de uitnodiging om te komen kijken: 40. Onbekenden, maar ook heel veel oud-leden waren een middag lang te gast. Na een korte introductie door Anne-Riet Vugts demonstreerden Marja Vervoort, Ingrid Coffeng en Ilse Beunen.

Meer dan 35 werkstukken, zowel individuele- als groepsarrangementen, gemaakt in eigen containers of in één van de kunstwerken die door een 8-tal (meest Bossche kunstenaars) ter beschikking waren gesteld. In het TechniekHuys in Veldhoven kwam dit alles goed tot zijn recht. Een prachtige locatie met alles erop en eraan: sokkels, vitrines, belichting, ruimte voor een digitale fotoreportage en zelfs een klein auditorium waar filmpjes werden gedraaid die speciaal voor deze gelegenheid waren opgenomen door Jacob Heus. Met meer dan 900 bezoekers was deze expositie voor het bestuur en de leden van de afdeling een meer dan geslaagd feestje. Alle foto’s zijn te vinden op http://ikebana-info.nl/het-zuiden/jubileumexpo/#more-10833. Henriëtte Schalk Foto’s: Wicher Bos

Marja begon met een basisschikking hellende stijl en vertelde iets over de werkwijze van ikebana. Schikken in een container met kenzan noemen we Moribana en in een vaas noemen we het Nageire; onderverdeeld in de drie hoofdlijnen: Shin, Soe en Hikae. Haar tweede schikking was een variatie 4 in een vaas, waarbij de Soe (menslijn) ontbreekt. Bij haar derde schikking was de vorm van de vaas haar uitgangspunt en zij had hierbij een vierkante constructie van hout gemaakt in de vorm van haar - vierkante - vaas. Hiermee eindigde Marja haar demonstratie. Het grote belang van de basisschikkingen is het vertrouwd raken met de technieken en de regels waardoor men later bij het vrij werken veel voordeel heeft. In al haar schikkingen werkte Marja met hibiscustakken en slaagde zij erin om er een heel divers geheel van te maken. Haar assistente was Els Goos. Ingrid Coffeng, die werd geassisteerd door Nicole Kruimel, vertelde dat zij een impressie van de winter wilde geven. Dus weinig kleur en de nadruk op ronde en asymmetrische vormen. Van tevoren had ze van dunne wilgentakken een vorm gemaakt die zij afwerkte met een gedroogd bananenblad, een blauwe (vilt) toevoeging die de lucht symboliseerde en een oranje metalen balletje. In de schikking herkenden de geoefende kijkers contrast, massa en gebogen lijnen. Haar tweede schikking had als basis niet natuurlijk materiaal. Zij had 2 sculpturen gemaakt met gipsverband, waarvan één sec als sculptuur werd gepresenteerd vanwege de mooie vormgeving en de tweede werd afgewerkt met natuurlijke materialen. Ingrid vertelde tijdens haar demonstratie over Hiroshi Teshigahara die een modern werkende kunstenaar was en de lesboeken voor de Sogetsuschool heeft geschreven. De laatste schikking van Ingrid was een grote uitdaging. Hiervoor had zij van was en grassen gebogen vormen gemaakt. Het getuigt van grote moed om tijdens een demonstratie met dergelijk breekbaar materiaal te werken. Mijn complimenten!

16

Ine Broos Keramist Christine Jetten

Henriëtte Schalk en Wil Oortman keramist Cecil Kemperink

Als laatste was Ilse Beunen aan de beurt. Zij werd geassisteerd door Ine Broos. Zij begon met variatie 3; een opgaande stijl in een vaas en maakte daarna een schikking in hangende stijl (variatie 4). Al werkend vertelde ze details over lengtes en manieren van fixeren. Zij leert haar cursisten de regels via ezelsbruggetjes en maakte een vergelijking met het openen van de berg om de rivier er tussen te laten cascade. Haar laatste schikking, een combinatie van rechte en ronde lijnen, was bestemd voor een openbare ruimte en moest aan alle zijden te bekijken zijn. Al met al werd het een schikking vol beweging gemaakt van bamboestokken, cornustakken, monsterabladeren en orchideeën. Kortom, het was een middag vol inspirerende arrangementen die de aanwezigen zeker zullen stimuleren zelf weer aan de slag te gaan. En hopelijk gaan veel van de gasten van deze middag ook snel les nemen in ikebana. Elly Hartgring-de Haan

13

TENTOONSTELLING

TENTOONSTELLING Japanse bloemschikkunst door Anne-Riet Vugts & students

Voorjaarstentoonstelling bij Potterij Zaalberg

Op 10 april werd een tentoonstelling geopend, die voor de vierde keer werd georganiseerd door Anne-Riet samen met haar leerlingen in het trouwkerkje in Etten-Leur. Marja Vervoort was uitgenodigd om de feestelijke opening te doen. Zij refereerde aan het enthousiasme van Anne-Riet die voor haar leerlingen hiermee een mooie mogelijkheid geeft om hun arrangementen te presenteren. Vooral voor beginnende leerlingen zijn dit waardevolle 'lessen'. Het trouwkerkje vormde een mooie en rustige achtergrond voor de schikkingen. Ze waren verrassend en afwisselend.

Potterij Zaalberg in Zoeterwoude-Rijndijk organiseert in eigen toonzaal tweemaal per jaar een expositie ‘keramiek en ikebana’. Leraren in de Japanse bloemschikkunst van de Ikenobo-, Ohara-, Sogetsu- en Ichiyoschool krijgen de gelegenheid om in de recent gebakken schalen en vazen hun ikebanaschikkingen te maken. De Voorjaarstentoonstelling werd gehouden van 22 t/m 26 april.

Ik vond het fijn dat er ook basisschikkingen te zien waren. Het zijn en blijven de basis van de vrije vormgeving. Veel gevorderde leerlingen maken ze bijna niet meer; incluis mezelf. We zouden het toch eens af en toe moeten doen. Gewoon, voor jezelf. Een waardevolle 'les'. De tentoonstelling duurde tot en met 12 april. Ik heb genoten.

Anke Verhoeven was door Herman Zaalberg gevraagd om voor deze tentoonstelling de Sogetsu-schikkingen te verzorgen. Niet wetende in welke schalen en vazen geschikt zal worden en uit ervaring geleerd dat dat heel uiteenlopend van vorm en grootte kan zijn, had Anke mij aangeraden enkele stronken en takken mee te nemen. Anke had zelf ook een hele verzameling aan bijmateriaal en uiteraard een assortiment aan mooi vers materiaal bij zich. Aangezien het uitlopende groen in de natuur (hoe mooi ook) nog heel vers en dus kwetsbaar was, viel dat grotendeels af. Met de auto, op zijn ikebana’s tot het laatste gaatje gevuld, vertrokken wij (ondergetekende) naar Zoeterwoude-Rijndijk. Na een hartelijke ontvangst door Herman Zaalberg gingen wij op zolder de uitgestalde containers bekijken. Zeker 14 stuks, van heel groot tot klein, keurig gerangschikt en met verlichting erboven. Om te beginnen eerst de meegebrachte stronken of droge takken bij/op de meest geschikte container gelegd en dan maar beginnen met het uitwerken. Allereerst goed fixeren van het materiaal en dan welke bloemen erbij kiezen. Veel tijd om na te denken en te proberen was er niet. Er moest gewoon doorgewerkt worden. Inmiddels waren Jeroen Vermaas (Ichiyo), Ellen Schuurman (Ohara), Catherine Willems of Brilman en Jean Cristobal (Ikenobo) ook, ieder in hun eigen afdeling, aan het schikken. Rond 17.30 uur konden wij de overgebleven materialen naar beneden brengen en was de zolder een oase van rust, waar zowel de grote variëteit aan Zaalberg containers als ikebana arrangementen tot hun recht kwamen.

Afra Sonneveld

14

Met dank aan Potterij Zaalberg voor de gastvrijheid en aan Anke voor de kans hieraan mee te mogen werken. Esther Hoogland

Jo Gommers

groepswerk

15