BODBBSPBÄII HENGELO 1 ABEBSCBÜP. ,, osa FE R R 0 N ZELFBEDIENING. Wiej koffen good en billik up de Hengelosche Markt! I. V. 0. HENGELO

Twentse Taalbank

HENGELO DAMES HEREN KINDER

Nerig as de iemen Koopstad föör Twenten en Naobers Hamsters en iemen spaort föör slimme ti eden. Wel leep is, spaort biej de

Confectie

BODBBSPBÄII 1• •ABEBSCBÜP

Nutsspaarbank Se gewt daor 3 °1 0 rente to. Manufacturen Bedden en Dekens

B

Ensche dese stra at 1 0

Voor al Uw kleding

Drienerstr. 43

RUNING REIGARENS

ENSCHEDESESTRAAT 6

HENGELO

Wiej koffen good en billik up de Hengelosche Markt! 't geet door so gemüdelik to.

JOHANNINK ~

HENGELO

"

Tel . 4136

Appendages en Draaiwerk. Langelermaatweg 47

Komt door ok es

HENGELO het moderne koopcentrum van TWENTE. Alle inlichtingen bij V V V Tel. 05400 2167

FE R R 0 N ZELFBEDIENING 't is er zo voordelig kopen Nen goo'n gewwel siert 't gesichte! Massieve ge-elletters van I.V.O. siert 'n gewwel van ow bedrief.

I. V. 0.

HENGELO

TELGENFLAT

- HENGELO

Als U in Hengelo komt, ga dan eens naar :

,,C osa

11

RESTAURANT LUNCHROOM

Coöp. Zelfbedieningswinkel Ma rkt 2

Torbeckestraat 3 Tiedschrift {öör: D ruk Barneveld H en gelo .

Mönsterland, Eosland. Grää fschup, Benthem, T wente, Salland, Geldersche Achter hook.

r Twentse Taalbank

Ie JAARGANG 1959 No. 3 Modersprake en Naberschup ûutgave en Redaktie: De meJe schriefwiese van de modersprake, in ' t Gerhard ten Holt, "interregionaal'' gebruuk. Hengelo (0.) Bornschestraat 39 Tekens waar men up achten möt. Tel. 2962 DüüTSCHERS NEDERLANDERS Gironümmer Nederland 891532 er hatte a Hij had Bank: gaon~staon a gaon~s t aon Twentsche Bank ä fr. Ie père fr. Ie père Hengelo ( 0.) fr. la sreur re fr. la sreur Deutsche Bank Gronau i/W. Der Deckei e Het deksel .Kömp Uilt 9 x per jaar wohnen wonen 0 Abonnementspries: die Götter ö deur~veur Nederland: f 5.~ p.jaar Düütschland das Ding i ding 6.50 O.M. per jaar Lieb ie lief Biej vööruutbetaling. drücken ü Abonnementen loopt drukken aver n vol jaar, en stoel~doel stuhl~rufen u wödt "automatisch" roepen verlengd, upsegging Anmerkung Opmerking van abonnement, üüterlik 1 maand vöör 't ve::schienen van nen 1. In gesloten lettergreep, 1. In geschlossener lange klinkers met dubbel~ Silbe, schreibe man niejen jaargang. den langen Vokal mit Abonnementsanname: teken. doppeltem Zeichen. Biej 'n ûutgever. Föör Düütschland ook in Gronau i/W. Dehnungs H fällt weg. Buchhandlung Toh. Schievink 2. Het teken re wordt niet 2. Das Zeichen re wird Neustrasse 3 nicht verdoppelt. verdubbeld. V er kehrsambt Strahtman 3. Het teken Z gebruiken 3. Das Zeichen SZ Neustr. g.ü. wird nicht verwendet, wij niet, wij schrijven S. Hotel zum EngeL wir s.chreiben SS. In Nordhorn: Buchhandlung 4. Der schluszkonso~ E. Teuscher nant wird nicht ver~ Haupstr. Tel.659. doppelt. Buchhandlung Voss~Lankamp

am Stadtring. Föör Düütschland komt nog meer anname stellen.

5. N ur das ersteWort, des Satzes und ein Ei~ genname wird grosz geschrieben.

Demodersprake is de brügge tüsschen Nederlanders en Düütschers, gode naberschup bevörderd frede en freendschup in de wääld!

Tungenslag van d en Krommendiek G . B. Vloedheld ~ Almelo Waarin et geet awer Geloow en Segswiese, in et land van de moder~ spraak.

I !'

1-

"De taal is heel 'n volk" hef 'n groot man seg. De Tükkers (Twenten) sint van ooldsheer n gelööwig volk en düs sprek et vansölf, dat eere moder:· spraak n heel deel segswiese hef. dee wat te maken hebt met oonseh leewen Heer, de kaarke, de pastoor, de köster, 't bidden ens . "l'j könt oonsen leewen Heer alns anvertrouwen, mär gin dröög hööj", sä de buur, dow der rrekeloos 'n donderschuur oopkwam. Hee (de buur) hef anders wa vertrouwen in de Vöörseenigheid: "Gif God jongs, Hee gif ook boksen,'' sä de buur, dow brachn 'n stork üm sie~ nen twaalfden sön in de weege. Ook segge: " Oonsen leewen Heer lat oons wa sinken, mär nich ver~ drinken". Mär "Bidden en mesten is gin bi'j gelööwe" en "oonsen leewen Heèr .g if 't vögelken sien voor, mär et müt er üm vleegen", sint segswiese, dee leert, dat nöws et "Ora" et "Labora" staan müt. Bidden is nödig, mär i'j könt et ook awerdriewen. In Deernkamp (Denekamp) wödt wa seg: "De fienen, dat sint de mie~ nen", mär onder de löö dee "soo fien as gemalen poppestr••• " sint, en dee "awer de straäte loopt of se oonsen leewen Heer bi'j 't handjen hebt", ja "dee oonsen leewen Heer van 't krüüs bidt", hei'j van dee schienheiligen, waarvan seg wödt "Van fiene löö en moträgen wöj oop'n eersten bedrögen".

,,Jonge deerns bidt oop'n leewsten vöör 'n speegel". 't Is wa nich soo as 't sik höört, mär aait nog better as ,.achtereers bidden" (viööken). Hef ne deern sin üm te trouwen , dan bidt se: " Heer, dienen wil, mär ginnen met '.n bril", d.i. nen vriejer den van de pen müt läwen. Ja, aj vrogger sonnen kantoorschriewer ~s man hadden, moch i'j wa bidden: "Geef oons heden oons dageliks brood". " Dood gaan, is mien gewin" sä de pastoor. "En mienen schaa is 't ook nich", sä de köster. Hee weet ja. "As 't oop de pastoor räg~nt , dan dröppelt et oop de köster". Ja' d ee kösters! Se sint oop 't geeld, a~ de düwel oop de seel. "As dat mär stand hoolt", sä de köster, dow mosse oop eenen dag dree cloo-n verlüün. De wichter singt van üm : Bim , bam, beier, De köster mag gin eier. Wat mag hee dan? Spek in de pan . Da wödt de köster vet van. As de köster üm paasken "alsmeer" eier krig, van de buuren, wille ook wal ees wat anders seen. Mär heer-· oom hoolt wa van eier: "'n Ei is 'n Ei", sä de pastoor dow nümme n gansenei. Wat al'n segswiese awer de pastoor en de köster! "Pastoor sien koo" wödt besöngen en van de luie ( foole) löö wödt seg: "'t Geet eer as kösters koo, dee was dree daage vüür de büüj oop 't hilus angaan, en har 'n stät nog nat kregen". De. köster hef alle respect vüür de pastoor, mär hee maakt toch wal ees 'n gräpken oop heeroom: " Daar hei'j 33

I

Twentse Taalbank

rJ

Gods Woord, swat oop wit" sä d e solder de kaarke binnen". Dat könt köster, dow reed de pastoor oop 'n ~ bönnesangers sik antorekken . ' schimmel. · ~1 Satan denkt er net awer as n En 'n ander maal: "Dat wil nog schäärenslieper : "Waar de löö sint, wööre geven" sä de köster , dow ' aaar is de nering" sä 'n schäären~ klöm de pastoor oop 'n prääkstool. ' ·~lieper, dow schööf hee siene kaar Sienen pastoor kon der wat met, müj • !in de karke. weten. "As hee in de tonne (den f , ~ !fvilär laa'w swiegen van de düwel. prää~to~l) stee~~ geet .. 't üm of as ~ant "a~ vaono ~~ düwel kuiert, dan ne sporne~oo" sa de koster. • · · Sltte oop n tuun . Mär dow de pastoor prääken awer \. lVV ee de vromste nich is, "hoolt van de goode Herder, sä den scheeper •n kot gebed, en van 'n langen met~ tegen sienen hond: "Gaat an, Swiet, wos". Son eenen "is van et honden~ hee stek oons de gek an", en lööp de gelööwe, hee hef leewer 't vleisch, kaarke uut. as de bötte". "As et hätte mär swat is" sä de kös~ 't V aderonser is 'n kot gebed, mär ter, dow harre oop de groowe 'n toch sä de jong: "Daar geet wat rood vessien an . oepstaan in de wääld", dow mos se Non , ne doodsönde was 't nich , hee 't Vaderonser leeren. Dat völ üm hoowen 't nich bichten. suur, hee kon dat nich "in 'n Vader~ "As ik biebten wil, ga'k naar de oonser te bidden" klaar spöllen. pastoor" sa de köster, dow wol'n Sonne jong leert oop de straate eer rechter üm uuthören. "et höölten Vaderonser bidden" Aail lükt dat biebten nich: "Wi'j sit (d.i. vlööken}. vandage gin bioht", sä pastoors Wee den buur oop geet hen "bidhuusheierske, dow kwam der eenen den" (bedelen} is nen ,.birman". an de pastori'j en wol bichten. Asse wat krig, segge: "God loont", Den man kon wier oop 't huus oop of ,;k sal 'n kränsken vüür di' bid~ an gaan met sien päkken, net as den den". Offe 't ook na komp, watte onbootväärdigen sünder, den ,,'t belaawt? schüüfken kreeg". "Non bir ik Üw toch!" Hee is mis~ Nen gülden en nen cent wadden ees schien nich ees "van et hööltjen" en met mekaa an 't disseln, wee van "so grof as bonenstroo" ja 't is mis~ beiden wal de vromste was. Den schien wa sonnen rowmoos , dat hee gülden meenen hee was 't, want oop "alle ,d üwels üüt .de hel vlok", wan~ sienen rand stön: "God zij met ons" neer hee üm nen sak tüffeln vrog en Mäf de cent sä: "Nee ikke! Want i'j geewt üm ne pil brood! ik 'kom völ vaker in de kaarke, as i'j!" Geliek harre, se smiet nich har met güldens in 'n klingelbüül! "Bi'j iedere ni'je kaarke bouwt de düwel sien kapelken" ( drankhuns} . Mär daar blif 't nich bi'j. "De düwel kömp aait düür'n sang~

frlt

34

a:

Tongenslag van Twente. 'n Lük lachpillen. BONENDIE NE döör Gerd ten Holt. Bonendiene was 'n besönder menske , schoonwal se aver de 200 pund wöög , 'n lük rnaank göng , en 16 bla ~ gen groot brach har, lööp se nog as ne kiefte döör 't huus hen, en söng dMhbiej meestiecis as nen liester. Dat huus sag der altied helder uut, iej sollen b1ej eer in de kökken ~ biej wiese van · sprekken ~ nen pankoo~ ken van de grund können etten. Bonendiene har dan ok wat wiej völ gade sieden sollen nöemen. Mär dat nemt nich weg, se har ok slimme sieden, Saterdags ~ so tegen 'n twee~donkern ~ halen se ne polle Uilt et kabinet, en töög daarmet naar eeren naber .. Snap~oop " den 'n draankhilus har. Se lööt daar de polle dan good vol ~ doon, met alen klaren, göng dan op •n stop met de polle naar eere kök~ ken, en drönk dan de polle löög. So teggen et naar herre gaan, was Bonendiene dan ., Selig" so as se dat wal nöemt. De leste tied göng et nich so good met Bonendiene, se har last van ne beklemminge oop de Böste, se was dan ok láng nich so lebändig as op andere tieden. Asetoop 'n avend sli_mmer was dan anders, däar töög se met de polle näär 'n Snap~oop, et was al midder~ nacht, en 'n Snap~oop was al too, en lag in 't waarme herre. Schoonwal e Bonendiene wal hören, kwam e daarvöör et herre nich uut. Non, Bonendiene mos en sol wat in de polle hebben, en dach ik sal u hel~

pen. Se göng naar 't venster van slaapkamer en tikken düf~ tig oop 't venster daarbiej roopend .. Snap~oop , du fUule deer, komt der Uilt, ik müt wat in de polle hebben, nu kömp der nog wat van , God ver ~ moor de Düwel, as iej der nich uut komt" . Non dat hölp, want 'n Snap~oop hööl nich van gedonder, en hee wüs dat Bonendiene net so lang sol döör schännen, tot se eer sin kreeg . Bonendiene non, göng met· de volle polle naar hilus hen , en drönk daar de polle echter mekandern löög , göng de Berrestee in en vööl in slaap. Se har so 'n good veerelüür slapen, en drömen dat se in de Helle sat, daarbiej was se slim wierig , en sak~ ken sodrenig döör de onderlaag van et berre. Se men en non hele n~ dals in de Helle te sitten, want se was ok nog 'n lük düselig van 't .,medesien". Se göng et an, en schrewen ,.Helpt miej, helpt miej, ik sitte in de Helle , en wil der uut. Eeren af!dern nöög~ sten naber was .. Knüppel~Benaats" nen frommen man, den naam maakt har, want hee har et wied brach in et kraanken genesen. Hee döö dat döör beläsen en strieken, 'n kraanken mos met em te hope eerst 'n Vaderoonser bidden, en dan was e 'n darden dag wier better. Knüppel~ Benaats har met Bon en ~ diene te cloon, en sä .,Sa! ik diej ees beläsen Diene?" Hee beläsen eer sölfs dree maal, mär et hölp Diene nich. Daar begriep ik non niks van Diene seg e, aandern helpt altied oop 'n stop. Sa! ik ees vöör diej ]laar de Snap~ oops

' 35

Twentse Taalbank paters gaan, en üm et water van Al~ bertus vragen? dat wil ok mangs hel~ pen as beläsen nich geet. Bo nee, agattegat, seg Diene, dat water drink ik u nich, wo lange is den al nich dood?. Dan ga nog lee~ ver naar 'n Snap~oop. As dat dan nich wis, seg Knüppel ~ Benaats , dan heb ik nog een middel dat aait helpt. En dat is seg Diene. Pas op, seg Benaats. Dow nemtst nen rowwen Siepel, den müs kot snien, en dan dree dage good in "Pieteröllie" laten uuttrekken, daarmet müs dan de Böste 5 maal dagens good inwrie~ wen et steenkt wal 'n lük, dat döt, mär helpen döt ok, dat kolveer ik diej. Diene nam de prove met den Siepel in Pieteröllie en ja in acht dage was se wier färig. Non verteld se alman dat nen Siepel den in Pie~ teröllie is uuttrökken .. et middel" is teggen ne beklemming op de Böste.

ûtitspraak van Uetersen. SOMMERV.i\GELl) dörch Gudrun Münster. Sommervagel, kum in gaarn, bring mi walder, wat verlaarn. Wat verlaarn vöör jaar'n un daag, jümer, jümer söök ik 't noch. ~ Wat dat achtern knik wui leeg? oder mit een wUlk wegflöög? Füll dat in een deepen soot? 2) Neem dat mit de See eer flood? Wat noch wer, ik weet dat nich ( t), doch as du wer't, bunt un licht. 1) Bottervogel of sommervogel Ned.

Vlinder H.D. Schmetterling

36

TûNGENSLAG VAN HOLSTEIN.

Ä.WEND AN STROOM

ûüTSPRMK VAN UETERSEN

dörch Gudrun Münster. Liesen geit de dag nu slaapen, rögt an boom keen blad. Blot een eensaam vagelroopen klingt nog övert wad. Buten schient de stroom aan lewen, is keen wind, dee bruus, tin de wulkenschaap an hewenl) trekt nu ook na huus. Cut den wieden vöörlandsbogen stigt dat schummern sach. Lin du, hart hest dusend frogen. Still! Nu kumt de nach. 1) Hemel ~ Himmel Ttingenslag von Mönster ûütspraak Stad Mönster Heilwensch von Mönster to Twente up 17 ~ 12 ~ '58 ET TWENSKE LAND

Ttingenslag van Holstein.

2) Soot is püt Ned. put H.D. nen.

Ttingenslag van Holstein. ûtitspraak van Uetersen.

Brun~

Et twenske land is us vöwant es broor un broor. Wän see beglükt de hand di drükt, dan fölls et klaar. Too, föör es hän, wo see kuëmt den! Lin küür di in plat! Dan aans un spüüörs un süüs un höörs duu wunners wat. Alls kik vötruut un truulik uut, soo land es lüü; . in staan un gaan, in spraak un cloon boll jüst es wi. Too, föör es hän! De gräns is män en nabersglind. Daarüöwer waajt in fröndlichkait de sölwe wind. So männig spüüör wis hän un hiiär von hiir, von da. Hail naberslüü! So i es wi sint eens un klaar_.

DöRCH GUDRUN MüNSTER. De W ülkenreis: Is winterdag, buten huult de wind üm 't huus. De blagenl) schatten vun de hüüs tin bööm ward jümer länger. De Sün geit na bed, tin legt sik achter een füerroden vöörhang to slapen. In de schummerige stuuv vöör 't fin~ ster sit grootmudder un het eer dochterkind up'n schoot. Beid' kiekt se to wa de Sün goden nach segt. Vöör 't hllus breed sik dat maschland uut, un se könt över weiden un koppeln wied kieken, tin den heelen Heben2) seen. Hee is rein aan een wulk, un so stil un ro~ senrood as de See, wen sommerdags de Sün unnergeit. Lin dörch den roden schien trekt up~ mol een wulk, een grote sware wulk. "Kiek mol" segt grootmudder, un wiest mit'n finger na buten, "daar seilt een schip an heben Jank, kanst du dat seen?" De lüt flaskop up'n schoot nikköpt. "Wat is dat vöör'n schip grootmud~ der?" .. Dat is een wulkenschip mien kind. Dat, dat föört över de See, wölt wi mol mitföörn? Wölt seen waneem de reis hengeit!" Jo , dat wil de lüt jo bannig geern ... Pas up" segt groot~ mudder, .. daar, süüst, du dar al de lütten wulken, dat sünd de mewen, dee üm uns schip fleegt. Kiek wat dee vöör witte flunken hebt. Se sünd in een stoot wied vööruut. w aneem uns schip wul anieggen deit? Süü, dar stigt al een lüt stük

land uüt de See, eerst is dat man een punkt, awer nu kumt wi al neeger, un uüt den punkt ward een lüttes eiland. An heben kumt anner wulken up, eerst lüt, dan jümer grötter. .. Dat süüt uut as bllu sik dar een insel up", un de oole früü verteld wieder: " Baben up dat eiland steit wat, wat steit den daar?" .. Een boom!" "Een boom? Nee, dat glöv'ik nich! Ik glöv, dat is een huus, un dat hüus steit bäben up de wurt. Een deepes stroodak het dat huus, dat let so, as harr 't sik een müts övertrokken. Dar een end wiederlank is noch een wurt, tin ook mit hüüs! Dat kon wui ~ Hallig Hooge ~ wään. Dar dee wurt is ~ Bakkenswarft ~. un hier in de naweeschop dat is de Ock". De griesen wulken dee jüüst eben noch dat eiland up den heben malt harrn, schullft sik upmol tohoopen, een wöölt över de anner, as schul de heele Hallig ünnergaan. Awer dat let man so. Een lütten stoot, den ward dat walder hel, un een anner bild steit daar. Wulken, so groot as bargen, un daarachter glööt dat awendrood. .. Grootmudder, waneem föört wi nu up daal?" frogt dat lüt kind. .. Ou must dat aftöben," segt de oole fru, .. wi ward dat glieks gewaar". Un dar is dat, as stünnen de wulken walder stil, ün stapeln sik tohoopen to een groot huus ... Ik weet al wa~ neem wi sünd", röpt grootmudder, ..kanst du dat hooge dak seen, un dat groote veerkanthuus?" De lüt nikt mit'n kop, un kiekt stüt~ tig daarhen , is jo allns dütlich to

37

Twentse Taalbank seen." .. Ûn dat", fangt de fru eer vertellen walder an' ,. dat is de Eiderstedter Haubarg . Wat sdia ts hee daa r steit, hoog up de wurt, de smucke hof , un wied ümher de weiden un wischen . Dat is een grotes riek" . ,.Woont dar een könig grootmudder? " ,. Nee, een könig nich , daar woont een buur .. awer, du mach tst rech hebben, hee is wul ook een könig , o, kiek mol, gau, de groote hof, hee falt üm!" kraajt de lüt, un ward heel hiddelig. ûn so is dat ook. De wulken pultert övereenanner un de Haubarg falt butz in sik tohoopen. De wind kumt daarachter, un upmol is de heben walder rein . Dat wulkenschip föört walder vöörbi. Grootmudder un dochterskind stiegt in , un seilt heel stil merrn dörch dat awendrood. Daar rögt sik niks wiedüm , un se seilt un seilt. ûpmol röpt dat kind, "0 , grootmudder, ik seeg wat, ik seeg wat!" ,.Wat süüst du den?" "Ik seeg een windmööl!" ,.Wat? - W aara ftig! " Daar steit een wulk in 'n westen, dee het veer arms rutsteeken , as wer 't een mööl" Awer dee draajt sik jo nich , dien mööl, ,.wil grootmudder weeten" ... Is jo ook keen beten wind meer, " segt de klooknäs. "Nu seeg ik nog een, un daar achter noch een, un jümer meer war ik wies! Wat is dat bloot?" Nu mut grootmudder verklooren: "Ik seeg dat al, wi sünd in de Wilster Masch. Dat land ligt hier deeper as de See, un al dee veelen möölen dee trekt dat water uut dat land ." "Wäärüm

38

grootmUdder? "

"Däär--

üm , daarmit dat land dröög ward. Pas up, vöör lange tieden , daar kämen hier lüüd uut uns nabersland uilt Holland, dee hebt uns leert dat land dröög to maken , un dee hebt uns wiest, wade möölen buut ward". "Is dat langn heer grootmudder? " " Dat wer as mien öllern jemeer öllern un dee eer öllern nog leben dään, un noch veellänger. So, weest du dat nu?" "Jo segt de lüt, un maakt een gesich as kun hee alns verstaan. As de beiden den noch so snacken dot, dar is dat jüüst as käm dar een hand vun baben daal, un röör de möölen all, dörch 'n een. Nu wer dat bild vun de Wilster Masch ook al walder west. "Waneem wölt wi nu noch hen? " frogt de lüt. Jümer schalt wieder gaan, un grootmudder kan gornich so gau mitkommen. "Wi wölt seen waneem uns schip anlegt", segt se. On nu steit an heben upmol een fischerkaat. ,. Dat dak is jo ganz scheef grootmudder!" .. Nu jo, de kaat steit jo ook in wind un waller neeg an de Ostsee." "Keen woont daa rin grootmudder? " " De fischer doch!" .. Dee is doch up See! " .. Dat weetst du nich , kan wään dat hee jüüst to huus is, un daar achter 't finster sit, un sien netten knüt. "Kiek se di good an , de fischerkaat. eh ' wi vöörbi sünd, se is al glieks nich meer to seen!" Out de lüt wulkenkaat ward upmol een huilerhof mit dree hüüs. ,. Kiek dar! " segt grootmudder, ,.mi dücht, wi sünd in land Angeln. Dat huus let meist as een lüt slot,

un is doch man een buuerhof. On een smucken gaarn rundüm " " Jo , mit bööm un bloomen, un up dak is een grooten schosteen. 0 , wat dee rökert! " Dat kind het richdig seen, u ut 'n schasteen trekt fiene fellerwulken rut, ward jümer dikker un dikker , nu gries, un den heel swat. ,.Süü, mol", segt de oole fru, wat de lüüd da r inböt, da r fiert se wul een fest , un sünd vöör dul an 't bakken un kooken ". "Jo , awer bloot in dat middelste hUus. " ,.Wis doch , dat is jo dat woonhuus! De beiden hüüs to rechde un to linke sied, dat sünd de stallen. Kiek, kiek, de Angeliter hof löpt ook al walder weg! " Daar ward wat anners vun grootmudder." .. Jo, nu is dat ·een Nedersassenhuus, dat balkenwark is heel dütlich to seen. De groot döör steit apen, dat is jüüst son huus as uns." . 'n stroo d a k7" , " M 1t . " Jo, m1't' n s t roodak , un Adebarnest up dak". " 0 , jo! Is dat uns sien?" ,.Ons? Waaraftig! Ou hest rech , dat is jo uns hof! Wi sünd to huus! De reis is uut lüt gast!" ,.Schölt wi nich meer schip föörn grootmudder?" "Vunawend nich meer. Datwardal düster buten, könt doch niks meer seen! Kan wään morgen, awend, wen de Sün walder so rood unnergeit, den kumt dat wulkenschip walder, un holt uns af to 'n anner reis. 1) Blag- blagen is Ned. blauw H .O.

Blau .

2) Heben of Hewen is Twentsch Hemmei of Himmel Ned. Hemel.

Tt\ngenslag van den Geldersehen Achterhook. üütspraak van Eefde biej Zutfen. EVERT HEF 'T GOOD BEKEKKEN. döör Mej . M . Heijenk - Almelo N a genog al 't hööj steet drööge op 't land. Vanmannen l ) hebt se al een paar vracht vot e haald , en vanmiddag sal 't mor so vedan. Evert krig nauweliks de tied üm op verhaal te kommen , en onder den appelboom een sjekjen te roken, en effen lanküüt te liggen et de ogen dichte, en de pette d 'r nog bie averhen, anders is 'tem nit düüster genog. So allene küj d en slaap dalik vatten, met de pette op 't gesichte. Dan hej ok nit son last van de v lieg en. En of et dink nit al te frisch rük .... dat stek em nit ! Ja , anders middags is dit Evert sien gelükkigste tiedjen, hier onder den a ppelboom. De appels en den sla riegt sik dan een betjen in sien buuk, en hee duumelt mor so wat hen. Non moj nit denken, dat Evert van de luijen soort is ... mor een mense mag sien röste toch wel hebben ... Aj van 's mannens vief üür al gangs bünt . .. See ... mor 't is Sa terdag , en döörümme hef de buur ampat v ölle h aa s üm 't spül binnen te kriegen . As 't den sondag aver steet, en ie kriegt d 'r een straale rägen op, büj weer een heel ende achter. ,.Kom Evert! Wie mot d 'r weer hen! Op de bene!" Evert gromt is wat. Hee düt den mond so wied lös, daj al sien gäve, witte tande könt seen. Ja. daar kiekt de deerns ok al graag na. Na dee riege blinkende tande van den halfwasiien Evert. Hee wet dat wel, en

39

Twentse Taalbank

-

-

daarütnme hef e de lippen nogal ge~ regeld vanmekare en steet altied klaar üm te gröölen ... 't Is een ple~ sierigen jonge. Mor nu döt e et nit van plesier, mor ümdat e nog so allemenseliks mot gapen. Hee hef den slaap mor half üüt, en kümp dra averende. .. Too... allo " maant den buur. ,. Mergen küj üütrüsten! " En dan hobbelt se weer met den lan~ gen wagen naar 't land. De planke boldert op en neer. Evert mot sich met beide hande an de siedkanten vastehollen. De jappels springt em hen en weer achter sien boksenreem. So geet den slaap wel aver. Den buur kik is lachend ümme. " Sit ie d 'r nog? Hol u mor good vaste". Ja , hee hef mooi praten, hee sit met sien honderdsöventig pond breedüüt vöör op de wagen, met sien klompe stevig op den disselboom. Mor Evert löt sich nit kennen, en lacht sien blin~ kende tande bloot. "Ja , en aj mien veleest, moj 't allene da an!" De buur kümp opens an 't prakke ~ seren. Stel u vöör, date 't allene mos daan. Dat ging natüürlik nit. Evert mag dan nog mor so'n ankommeling wään, ·t hööj op laan kan e toch al bes. Se heb nog gin een keer pech e had met een scheven vrach, dee d 'r af wol rollen. Hee laad se behöörlik rech, dat mot e seg wodden. Evert geet ok aver sien eigen seggen na~ denken. Ja, as de buur d'r nu is al~ len.e vöör ston, hoo sol e sich dan redden? Wee sol dan motten laan? De vrouw soms? Och, daar hef de buur sich eigenlik aardig met e had , want slim völ buurinnenvleisch sit daar nit an. Hee hef öör üüt 't darp, van den

40

bakker. In hüüs kan se cicenig ge~ wodden, en 't et ten hef se altied bes vöör mekare. Se hef ok in de loop van de jaren leren melken, en as 't ruut dikke op 't land steet, wül se ok manges wel is helpen. Mor dat echte sware wark, soas hööj laan en rogge bind en, dat hef se nog nit va~ ke huven cloon. Sol se et vöör me~ kare kriegen, üm een vracht een bet~ jen rech op den wagen te vlieën? Hee sol 't wel is w üllen seen. En dan grinnikt Evert bie sien eigen, want d'r kümp em iets in de gedachten ... Hee kik is ümme, naar destuurerug~ ge van den buur. Hee mag den man graag lieën, mor dat opgejaagte van vandage steet üm niks an ... As se van de wagen kruupt bie de ingang van de wääje, ~ Evert üm 't hekke lös en dichte te daan , en de buur ümdat e toch so an 't opstekken mot, ~ löp Evert met 't hööf een beet~ jen ümmeneer. Da's niks vöör üm. Hee stekt altied sien blonden kuuf steil in de loch. 't Völt den buur op. Hee kik sien knechje is an. Dan süt e, dat den ok nog lillekers trekt met sien mond. En hee hef een rimpel . haven de nöse. De buur wül wat vragen, mor dan däch e ,.Och , kü ~ ren! Dat jonge grääj hef altied wat anders.'' Evert seg ok niks, mor geet met den~ selfden stuursen shuute weer op den wagen en vat den eersten vossen hööj, dee den buur em toostekt. .. Swiegend laadt e den eersten laage. De buur seg ok niks. "'s Kieken hoo~ lange dat pruulen volhölt," däch e. .. Ik salie nit den eerste wään, dee wat seg! " Hee süt weldatEvertsich af en too naar de wange grip en dat dan sien gesichte nog düüsterder

geet staan. En as e al een paar keer een kladde hööj naar bäven e daän hef, en 't blif daar liggen, ümdat Evert 't schienbaar nit so händig kan verwarken, mot e d 'r toch 't siene van hebben. Want so iets hef e met Evert nog noojt met e maakt. ., Wat hej te pradden? Steet 't me~ neer nit an? Ik solle mor gauw op~ hollen met dee fratsen! " Mor dan kümp d 'r een kermende kröön haven 't hööj, dat e al weer een betjen spiet krig van sien genöster ... Och, buur! " höört e Evert klagen. ,. Mor ik hebbe ok son allernaarsten pi ene an mien verstandskuuse" _ Ja, da's möglik. Dat hej wel is met dee lääftied. Het höögd den buur ok nog dat e daar slim völle las van had. En tuun kleppen ie ok voort nog nit naar den dokter. Mor seer daan, bar! 't Begroot em nu van sien gefuuter. ,. Had dat dan eerder e seg!" bromt e, mor nu völle vreendeliker. "En wat den nog , ie könt mien toch nit missen , om naar den dokter te gään? ... Nee da 's waar, hee kan Evert nu nit missen. Hee mot sich nog mor een tiedjen stuur hollen. As de vrouw en heeself dan temet gaat melken, kan e wel effen sien of e bie den dokter terechte kan. As den in hüüs is, helpt e wel. Dee is so makkelik met dee dinge. Kuusen trekken, sweers döör~ sniejen, van alles düt e. Üm Evert mood in te sprekken seg e ,.As wi melkt, küj wel effen vot" ... Mor as de buur sich 't een stöötjen bekik, hoo Evert sit te vechten met de hööj~ fossen, en d'r hoo langer hoo meer üm sich henstapelt, dee e nit so gau~ we üüt de wäge kan kriegen, hef e

al wel in de gaten dat 't böölswerk is üm den jonge töt melkenstied te la~ ten wachten. Evert steet soms sowat op de kop van de piene. Sien hööf is slim rood an e lopen, en dat kan toch nit al~ lene van de warmte kommen. D e buur stekt sien gave! in de grond , en steent d 'r een betjen tegen . Hee mot in vredesnaam mor is effen wachten met opstekken, töt de jonge weer bie e warkt is. De sünne steet te broej en, ... Ie sollen d 'r lui van wodden. 't Sweet löp em bie streeljes in 't split van sien buuseruun naar binnen, en kriebelt aver sien ha arigen breejen boste. Bie em vergelek~ ken is dee Evert toch nog mor een käältjen. Hee prakkeseert. ,.Een keer eerder hef se 't daan. Too ööle vörige knech een dag naar de brülfte was .. . 't Ging good. Da's nu een paar jaar e leden, mer 't mot nu toch ok können? Hee kan dee jonge loch nit an 't sin wään, dat e met son hööf nog langer sich aftiert? Hee kon verdüld wel koorts hebben! " ,. Lüüster is, mien jonge!" röp e naar baven. Evert stekt een betjen te nerig sien hööf aver de siedkante. Mor den buur hef 't gelukkig nit in de gaten. ,.Ie mossen d 'r mor afkom~ men en naar den dokter heng aan. 't Is so toch niks wäärd. Aj dan effen in hüüs angaat en de vrouw op~ haaldt, dan kan dee wieter laan, töt ie d 'r weer bünt." Evert is al bene~ den, en geiselt op hüüs an. Effen later köj üm sien g.Hn op de fietse, naar 't darp hen, üm naar sien ve~ standskuuse te laten kieken. ' En de vrouwe kümp met' een ' roojen sakdook ümme 't hööf e knüpt naar de wääje. Se kik een betjen lillik. 't

41

~ ·~~~~------------------~-----------=======~~==~========================~================~ Twentse Taalbank

't

I!

Ii

Kümp öör nît bes üüt. Se had net beslag in de panne üm een kääk vöör mannen te bakken. Dat düt se nog altied gäärne. Son betjen kokkerellen. Mor nu mot dat dan effen wachten. See kan de manslüü ok nit in den steek laten. Den stümper van een Evert had 't slim te pakken , dat koj so seen. Hee had de fietse so rap te pakken, en son haas üm naar den dokter te kommen. As 't nit slim nödig is loopt dee kääls nit so gäärne naar den dokter. Altied bange dat e öör piene sa! daan. 't Bünt manges net sükke kinder .... Se krig anwiesing van öör man. ,. Nu vlie ie daar een gave! vol neer, en dan begin ie weer van vören af an. Seet, daj 't averal effen breed kriegt. Pas op, ie laat 't an disse kante te wied üütstekken ... " Se wordt 11aas krielig van dat gekommandeerte. Net, of se gin vrach hööj kan laan. Se löt sich nit völle geseggen en krümmelt op öör eigen wiese vedan. De buur hef wel in de gaten, dat se niks an üm gelägen löt liggen en hölt dan mor sien mond. 't Sal ok wel good gaan. Se kriegt met mekare wel een vrach klaar . En Evert sal wel so gauw möglik weer kommen. Ja, dat haj e dach! Evert düt bie den dokter sü~n mond lös en wis op sien vestandskuuse. De dokter luurt en luurt ... Dan schüdt e sien hööf. "Ik zie er niets aan," seg e. ,.Nee" glundert Evert dan. " Dat kan üütkommen. Ik vrele d'r ok niks an". "Maar wat doe je dan hier? " vrög den dokter vebiesterd. ,.0 ... ik mosse üm ~Hen· an u laten seen van den buur. Hee dach da'k nit good bie mien vestand wasse ... " De dokter 42

lacht. "Nou neem je mij er tüssen. Je lijkt me heel goed bij je verstand." "Ja " seg Evert. ,.Ik hebbetenminsten wel sovölle vestand da 'k vonne dat 't te warme was üm u drok te maken . De buur günt mien vandage haas gin röste. Daarümme wo'k 't self mor nemmen. En ik wol metene is kieken of de vrouw een vrach hööj kan laan. "

hef d'r allene mor naar e kekken en hee säj, da'k nog wel good bie mien ~stand wasse. Daar mot de buur effen aver nadenken. Wat beduult den jonge? Allene mor e seen? En daar is e so van op e knapt? Of was 't hillemaal nit so slim met den kuuse. Hef e em d'r tüssen e nommen? Ja , dan hef den dokter wel geliek, en is e wel aardig good bie sien vestand, den jonge. Hee löp een betjen bie sien eigen te grinniken, daar nöös de wagen. Want per slot van räkening is e ok jong e wes ... en 't was wel slim warm .... !

Dan geet e weer, de dokter steet üm na te kieken, en in sichsölf te grrelen. Son aap van een jonge. Mor wat üm betreft, sal de buur dit noojt te weten kommen . Hee hölt wel van een gräpken. As Evert een üür later weerümme kümp, in de wääje, hef e sien af e brokken dütjen van 's middags eindelik üüt. 't Was lekker an de kante van de weg onder de hoge peppels.

1)

van mörgen

-----------------

Ti':tngenslag van Salland. üüTSPR~AK

van Däventer (Deventer)

STOOLENDANS

Bie 't hekke süt e dat 't mis is. De halve vrach lig weer in de wääje. Dör is een groten fossen onder den wesenboom hen e schotten, too se met den vollen vrach op hüüs an wollen. Hee sat d'r nog al scheef op, en too 'trad van de wagen döör een knipgat ging , hef e 't nit können maken. Daar lig 't spül. De vrouwe steet d 'r bie met een rampsalig gesichte. Dat se nu ok nog gin vrach hööj kan laan ... ! De buur nöstert "Good, daj d 'r weer bünt, nu kü'w nog is beginnen." . De vrouwe ge et naar hüüs üm de kääk te bakken. Da's better wark vöör öör. Den good üüt e rösten Evert warkt vöör twee. In een ogenblik heb se de scha weer in e haald. Onder 't naar hüüs vaaren däch de buur opens an den seeren kuuse. ,. Hef e em e trokken?" "Nee" röp Evert haven van de wagen. ,. Hee

'n Kringe lreüge stoolen, de dansers dee bint 'ree, 't fluitjen geet, mesiek spölt: tara-ra buumdiejee! Daar geet hen, in hüppelpassen achter mekare 't völt neet mee uw büürman te verrassen: tara-ra buumdiejee! De rieje wödt al dünner 't laaste paar ... hüpsakee ... se juult en schreewt van alle kanten: tara-ra buumdiejee! Opens 'n swaare slag ... ie schrikt, ie loopt, ie rent... maar nee ie kriegt gin stool, ie scheet aver: tara-ra bllumdiejee! As nen stoaJendans is 't läven, sit ie good, dan völt 't mee, maar sit ie mis, och hejen ... tara-ra buumdiejee! J. W . Groenstege.

,,

PUSKÄÄLS IN NOOD ! MöT MEEST "UNIEK" Ä.LD GEBRUUK IN NEDERLAND SCHA LIEN VAN "MODERNE" TIED ?. Vöör disse vraag wödden wiej vörig jaar, - määr nu nog so völ te slimmer steld. Met alle richtige Oortmörskensen segge wiej daaröm : ,. Nee, noojt! " Toch is dit gevaar nu groot, as nich gaaw düftige hülpe koomp. Oortmöske (Ootmarsum) is bekend öm siene völle folkloristische gebruuken, en disse bekendheid breidt sik met Paasken Uilt awer et hele land en wied daarbuten. Daar sin wiej eigenlik wal 'n l~k stolt up, mär ale gebruken in eren holen, gif altied ,. problemen", en son ,.probleem" hebbe wiej paaskääls nu ook. So as bekend wödt jaarliks up paassaterdag de traditionele ale buurenwagens gebruukt vöör et halen van et paasholt. Disse wag·ens nu , komt uut de tied , en vöör een gebruuk van een maal in et jaar kan ginnen vrachtbuur se an- en underholen. Dat is te begriepen, daaröm is et nödig se an te kopen öm se te behollen. Wiej richt uns daaröm tot alle Oortmöskensen en tot de völlen daarbuten dee begrip hebt vöör folklore: Bedriewen, particulieren ens. Et eeuwenale (jaarhunderdale) paasgebruuk steet up 't spel. De paaswagens möt bliewen · so IeJ alle up Paassaterdag et paasholt

11

43

J

Twentse Taalbank wilt seen binnenkommen in et ale städken Oortmöske, en den Baken ( Paasvüür) wilt seen brannen up Paassöndag. De Paaskääls sint begönnen in Oort~ möske sölf geld hiervöör biejeen te kriegen, en verschillende sakenlöö sint al awer de brügge kommen. Al~ man wil metwarken et traditionele Paasfeest in eren te holen. Mär dit allens is allicht nich genog, ook van buten de stad sölt wisse völle willen helpen. Stel u is vöör, wat Oortmöske up Paasken wään sal sonder Vlöggelen en sonder Baken ! ! ! Judas hef dit jaar nen düftig groten biii.il, ner_ geldbüül waar völ in KAN en völ in MOT. Sien adres is Th. ter Horst Nieuwstad 1 Ootmarsum ( Oortmöske). Wil iej wat up de gi~ ro awermaken dat kan ook Schrief dan awer up rekkening van G. F. Klaas Denekamperstraat 8 Ootmar~ sum under biejvermelding Paaskääls Girono. van de heer Klaas is 853235. De paaskääls rekkent up grootse hülpe. Helpt de ale gebrilken vastholen in disse "moderne" tied, dan blif Twente nich allene ne nerige strek~ ke, mär ook ne landstrekke van Ie~ bändige folklore. De Paaskääls van Oortmöske.

44

"Käbbeläwend" van de.n Platdüüts, · ken Binnenkrink. 14 määrt Saterdag was wiej in Mönster de ale kültüürstad van Westfalen. Unse freenden Uilt 'n Platdüütsken Binnenkrink hadden uns daarvöör nöögt en so bin wiej dan te hope met löö uilt Salland Emsland en Graafschup Benthem daar hen wes. Wiej hebt daar gin spiet van, want as freend Gustav Merten wat opset, dan kön iej daarmet rekken dat e andachtigge toohörers hef. Wat hef den ne leefde vöör de spraak, wat kan den kuiern. Hee is wa advekaat, mär wiej hier in Nederland wet alle as ene good kuiern kan dat se dan wa segt "Den kan kuiern as Brugman" Nu as Brugman nog läwen, dan mos e dat ofleggen teggen Baas Gustav. Gustav sprak awer dat "fiene un rieke platdüütske Spraakklaweer" naar 'n klank. Nu wiej sollen em 'n grootsten kom~ ponist nöemen können den eiken toon uilt et Mönstersk Spraakkla~ weer weet uilt te halen. Wat 'n werk hef e nich vesat, sa~ men met Marianne, met et klaarma~ ken van kaarten. · Prof. Dr. Schulte Kemminghausen döö good 8 üür de bieeenkomst lös waarna Dr. Merten sien "klaweer" de doenkes spöllen lööt. Daarna hef Ööm Hänrich (Hein~ rich Füser) sien insicht gewwen den was meer na schriefwiesse na et Hoogdüütske.

Prof. Dr. Walther Niekerken Uilt Hamborg merken op dat se an de Waterkant wa nich so riek sint as et Mönsterland an tekens , mär et daardöör sovöl te lichter hebt. Dr. Arnold Rakers merken op dat wiej volk van de Moderspraak ei~ genlik staat tüsken Hollanders Uilt et Westen en Hoogdüütsken. Wiej sint brügge tüsken beiden, en dat is good vöör de menslikke ver~ holdingen, en vöör Vrede in de wääld. Wiej Platdüütsken en Oost~ Nederlanders könt daar völ an cloon, en unse spraakproblemen möt

wiej dan ok samen besprekken. In grote lien sin wiej et alle samen eens, dat is wisse. Wiej hebt alle te samen nog gesel~ lig nakabbelt , en wiej komt in klei~ neren kring de saak nog ees döör~ sprekken. De sprekkers wödden tüskendöör ofwesseld döör et gemengd sang~ koor van 'n Platdüütsken krink. Sökke bieeenkomsten sint wichtig , de löö van et onderwies en van de kranten ( tiedingen} hebt anclachtig toohöört. Gerd.

Gesicht op Twenske Buurenhof

45

r Twentse Taalbank

HET NEDERSAKSISCH ANTIQUARIAAT (H. J. TIJENK)

"BLOOMEN" üiit nen Dieselkämp.

J.

ll I!

M . Legtenberg , Hengel Et najaar spöölt, de nievel hank; et weenter danst nabiej. Et somroer göng met drokken gank , et göng ~ so 't geät ~ vüürbiej! So lang de sünne gröejkracht had , he'k drok e west up 't feeld , 'k heb saad e sääjd en planten sat en, 't hef miej niks verveeld. Ik heb de grund, na dak 't vermocht, ~ mien aarme wassen swak ~ al üm e schüpt, tot dat miej docht, dat kluut en tosschen brak. Dan he'k de köörn, met rieke maat ' verhaarket in den grund, et ruud e wed en land en saad, de tied en röst e gund. Nu is et härfst, de meesten määjt en, ik mot seggen, dat mo'k; se määjt en, sind düs drok!

Gest.

11/10~ '58

Bööke, Tiedschriften, Almanakken Old en 1'-ïej in de M oderspraoke. Kat. Liesten stüür w iej franco en ömsonst too op anv ra og.

Ford Taunus 17 M

~

~

Kachel of Installatie van

E. HEIDEMANN & ZN.

Voor zaken en vacanties.

OLDENSEL an de Botterstr.

Kuierdraod 0541 0~2077 Dat seent de löö vöör öllie of Kollenverwarming

Tel.4444

-------------------------1-----------------LINOLEUM

COLORITE RUBBER

COLOVINYL

Heethaar

VLOEREN Rubber en linoleum trapbekleding

de Sportzaak voor Hengelo

F. BOERKAMP VLOERENBED: Telgenflat 111 (Je etage) Weemenstraat 21 Agentschap Atopie· vloeren

Nieuwstraat 1 9

f telefoon 4064 ~

1364

redestein

Op de Hengeler Maark breng wiej ne grote sortering

Wollen Vesten en Pullovers

Glas, Porselein en Emaille artikelen

Nen Dieselka mp , dat vaalt nich met, dat is en swaar begin ; ne diesel hef sich vast e set, dee gröejt de deepte in!

N en Dieselkamp heb ik bewäerkt en , 't is er vol geruuk, van egen blöejsel. aj wal mäerkt en seet an dissen struuk!

dat doo'j biej'n

W. Noordegraaf

Ik weet nich , wat 't miej gieven sal. et steät in 'n kamp wal bunt en, 't riept of bloejt nog averaL mär schra, dat is de grund!

Ne diesel trekt miej altied an ; den struuk is sölven sich, 't Is of e seg: .. Gaat stil verdan ~ bekiekt, mär: ~ raakt miej nich!"

Waarm sitten

Automobielbedrijf

~

EXEL-LOCH EM-Holl and Kuierdra od 06730-1093 Giro no. 866378

Souvenirs van Holland

Barend van den Enk

MORSINK Weemenstraat 6

HOTEL RESTAURANT BANKETBAKKERIJ TWENTSE TAVEERNE

Tel. 7832

Oude Grensweg 71

ten Hocpen

Hengelo

Gezelligste zitje, op het mooiste punt van de stad bij de verkeerslichten.

Voortreffelijke keuken. Elke avond muziek.

Hengelo (0.) , Härfstmaand 1946

Tel. 4387

Eigen Banketbakkerij Geopend tot 2 uur 's nachts

47

46 11

' -_-

~

·-

Twentse Taalbank da s grosse Texti i-Kaufhau s mit der 70 mtr la ngen Schaufen ster-Front, ze igt ab 7 März in allen Ausstellungsraumen was die Frühjah r- und S om m e r mode

für Da men , Herren und Kinde r brin gt.

GRONAU U W HUIS VOOR :

IJzerwaren, Gereedschappen, Huishoudelijke artikelen, Porselein, Aardewerk, Kristal en Glas.

GRON AU

TEUTELINK'S Spölgood maakt ,.Bengel tot Engel"

Hengelo (0.) Enschedesestr. 22 Tel. 2814

waar de Naobers geern komt, billik koopt en freendschup sluut.

Wee spaart, dee blif!

TERGLANE N eustr. 23

MüNSTER

Städtische Sparkasse Gronau (Westf)

S alzstr. 23

Vöör Boorwerk Drääiwerk laschwerk is Berfloweg in Hengel L

20

W ee rekke n ka n, geet nao S ö I f b e d e e n i n g PARAAT Glanerbrugge biej de T. E .T. Bushalte In'n Lunchroom köj lekker et ten en drinken

4

'n good e n bill ik adres

Kääs en Roombotter kof men 't billikst op 't maarkt in Henge lo biej

Ok vöör reparatie s van Autoped s e n Kinderfietskes.

De Hengelosche Kaaskoning Alle Gunsdag en Saoterdag midag steet e met 'n kraom t. o. Cosa's Sölfbedeening. Probeer iej komt weer

APOLLO

GRONAU (Westf.)

I

r

Telelon 355

Schänke Weindiele

KONZERT und TANZ

Wollen Sie lhren DAMEN etwas

Bis 3 Uhr nach ts mit den • TW ENTINos ·

Aussergewöhn liches oieten, uann besuche n Sie uns.

De inkoop van HORLOGES is een zaak van vertrouwen . Kl okken. Byouteriën, Zilveren tafelgerei v.d.Wurtenberg. M etaalw. fabr. W .M.F.

Wilt U fotograferen ? dan naar

Foto Sander GRONAU -

Tel. 2303

Wij geven gaarne

in de Nieuwstraat

de ~pecia alzaak aoor ~engelo

q)a6ana

hoek naast R K. Kerk

Tel. 366

Nylons Shawls Handschoenen

HENGELO Archimedesstr. 9 - Tel. 7142 hef goo- en billike schriefmachinen, repareert ok billik. Schrievers! Alle Vosbergen tekens set ik u schappelik op uw machine, kom ees an of schrief ees.

vrijblijvend inlicht ingen

das modische Herz des Grenslandes mit der 70 mtr langen Schaufenster Front, für unsere kunden .

G. J. EYSINK -

48

I

Täglich ab 1 7 Uhr geöffnet (Freitags geschlossen)

Mittwochs, Samstag s und Son nta gs

G ildehauserstraat 16

Reefman

Klause

DAS ELEGANTE ABENDLOKAL

lenJ!lrin/lr, ~i/JflMff.

• Neugebaut • Vergrössert • Verschönert

Twentse Taalbank

HENGELO DAMES HEREN KINDER

Nerig as de iemen Koopstad föör Twenten en Naobers Hamsters en iemen spaort föör slimme ti eden. Wel leep is, spaort biej de

Confectie

•oDBBSPBill 1• •ABEBSGBÜP

Nutsspaarbank Se gewt daor 3 °/ 0 rente to. Manufacturen Bedden en Dekens

B

Enschedesestraat 1 0

Voor al Uw kleding

Drienerstr. 43

RUNING REIGARENS

ENSCHEDESESTRAAT 6

HENGELO

Wiej koffen good en billik up de Hengelosche Markt! 't geet daar so gemüdelik to.

J.OHANNINK HENGELO Tel. 4136

Appendages en 0.-aaiwerk. Langelermaatweg 47

Komt daar ok es

HENGELO het moderne koopcentrum van TWENTE. Alle inlichtingen bij V V V Tel. 05400 2167

FE R R 0 N ZELFBEDIENING 't is er zo voordelig kopen Nen goo'n gewwel siert 't gesichte! Massieve gewwelletters van I.V.O. siert 'n gewwel van ow bedrief.

I. V. 0.

HENGELO

TELGENFL!' T - HENGELO Als U in Hengelo komt, ga dan eens naar:

,, Cosa

11

RESTAURANT LUNCHROOM

Coöp. Zelfbedieningswinkel Markt 2

Torbeckestraat 3

· Tiedschrift föör: Mönsterland, Emsland. Grääfschup, Benthem, Twente, Sall<~ond, Geldersche Achterhook. Druk Barneveld Hengelo.

Twentse Taalbank

DAMES HEREN KINDER

Confectie

Hamsters en iemen spaort föör slimme tieden. Wel leep is, spaort biej de

Nutsspaarbank Manufacturen Bedden en Dekens

Enschedesestraat 1 0

Voor al Uw kleding

Hengelo (0.) Se gewt daor 3 °/ 0 rente to.

Drienerstr. 43

Verkeersbüro V V V

JOHANNINK

HENGELO

HENGELO Langelermaatweg 47 Köjerdraod 41 36

Appendages

MODIBSPB.ill 1• •iBIBSGBÜP

Drääjwerk

LINOLEUM COLOVINYL

Köjerdraod 2167

gif alle inlichtingen aower Hengelo en Twen te.

COLORITE RUBBER

VLOEREN Rubber en linoleum trapbekleding

F. BOERKAMP

Vanillevla een delicatesse

VLOERENBEDRIJF Telgenflat 111 (1e etage) - telefoon 4064 Weeroenstraat 21 - telefoon 3364 Agentschap Atopic·vloeren Vredestein

zo klaar voor het gebruik.

Ford Taunus 17M

Heerlijk van smaak en voedzaam.

Automobielbedrijf

W. Noordegraaf Voor zaken en vacanties.

Tel. 4444

Hengelose C:oöp. Melkinrichting I

Als U in Hengelo komt, ga dan eens naar

COSA

RESTAURANT LUNCHROOM

COOP. Zelfbedieningswinkel Markt 2 Tiedschrift föör: Mönsterland, Emsland. Gräàfschup, Benthem, Twente, Salland, Geldersche Achter hook.

-

Twentse Taalbank

Reefman

CVa~ana

in de Nieuwstraat

de ópeciaalzaak voor ~e11gelo

Nylons Shawls Handschoenen

TEUTELINK'S Spölgood

Hengelo (0.) Enschedese str. 2 2 Köjerd raod 281 4

maakt ,.Bengel tot Engel"

Boerenleenbank OLLENSEL K erkstraa t 6 K öjerd ra od 2580

D e spaorbank vöör alman! Vöör jongeren 15-20 jaor, en old militairen tot 23 jaor "Ideaal Spaorplan" "De Zilvervloot" Dat hooldt In: Baowen et gespaorde geld l OOfo aowerheidspremie en nog de gewone hoge rente to.

Waarm sitten dat doo'j biej'n

Kachel of Installatie van

E. HEIDEMANN & ZN . OLLENSEL

an de Botterstr.

Köierdraod 0541 0~2077 Dat seent de löö vöör öllie of Kollenverwarming

FE R R 0 N ZELFBEDIENING 't is er zo voo rdel ig ko pen HOTE L RESTAURANT BANKETBAKKERIJ TWENTSE TAVEERN E Voortreffelijke keuken. Elke avond muziek.

TELG ENFLAT

ten BUOPEN

-

HENG ELO

HENGELO

Eigen Banketbakkerij Geopend tot 2 uur •s nachts.

das modische Herz des Grenslandes mit de r 70 mt r langen Schaufenster Front, für un sere kunden .

• Neugebaut • Vergrössert • Verschönert

TWENTE NE LANDSTREKKE MET BEST BEWAARDE FOLKLORE! PMSGEBRuKEN IN OORTMöSKE. döör G. F. Klaas Oortmöske (Ootmarsum) . Möglik döör de in dit geval günsti~ ge ligging, sint in de landstrekke Twente meer dan waiir ok völle ale gebritken blewen. Laat et dan waar wään dat in disse ,.moderne" tied völle sinvolle ge~ britken vot sint, of veraanderd, an~ dere bestaat nog altied, en sölt naar et sik anseen löt ok de eerste tied wal staand holen. Wat dit in et algémeen Twente he;. treft, geldt meer in et biesöndere Oortmöske, 'n städken in Twente waar et ale wa et best bewaard bie~ wen is. Vööral so öm Paäsken, et Lente~ feest, et feest van wier tot läwen kommen en opstanding, van ofscheid van den winter en jubel awer et na~ biekommen van den sommer, as breme, strititken .en bloomen he~ geent te · blüjen en veegel begeent te flöjten, wikkelt sik ne rie.ge van· sin~ volle gebritken of. Wiej denkt nen ogenslag an den Palmpaaskenoptecht van de kinder op Palmsöndag. Palmkiikelhanen , Rad en wiedere lekkere dinger siert et ongetwiefelt onhändige ding, mär dee sint de stolt: van de kinder, dee te hope wediewert öm de eerste pries, dee de V.V.V. (Verkehrs~ amt) daar :vöör gif. En so se ginnen pries kriegen sollen, gin nood, 's middags of 's avends is et lekkers van ielken Palmpaasken effen lekker, pries of gin pries. So as hier et R ad op den Palmpaas~ ken herinnert ·an ·et Sönnenrad van de aldtieds heidensche Twenten (Tükkers en Saksen) wiest meer ale gebritken naar de vöör Christelikke tied hen; soas Paasvüür (Baken),

Vlöggelen, Eier ettert, en biena alle andere gebritken. Daarmet wil ik natüürlijk nich seg~ gen dat se heidensch sint, en düs on~ christelik, integgendeel, biena alle sint verchristelikt, en in eer vrom~ heid en sinnigheid good passend in ne godsdeenstige strekke as Twente. Eer bedüding, eer symboliek is düs (a lso) veranderd , sodrenig gaat kar~ keiikke en volksgodsdeenstige cere~ monien heel good samen. Op heidensche ofkomst en karke~ lik karakter sal ik in ~t volgende so völ möglik de anclacht vestigen. Dan kan ik al dir.e et terüg gaan naar 'n drenken van de kinder biej Palmpaasken ,.Een ei is gin ei, twee ei is 'n half ei, dree ei is 'n Paasei". Se mossen düs dree eier hebben vöór 'n Paasei·, gekleerde ( gefarbte) ei er: Vrogger päärs, swat en wit, de klre~ ren van de mlsg.e wäden van de priester op Palmsöndag, Stillen V rie~ dag, en Paassaterdag , vandage in allerlei bonte klreren, dee se kriegt döör middel van Siepelschübben, dee vöör et kokken öm et ' Ei legd wodt, en m"et nääfg'à ren op de plaat~ se holen wödt. . wassen disse dre'e eier mangs nen sinnebeeld van den Enen God ·in dree "Personen ? PASCHA en OST A RA Paasken is et grötste karkeiikke feest. Et woord koomp van et He~ breeuwsch Pascha en herinnert an den Mttocht van de Jödden Mt Egypte, en de sparende haand van den vöörbiegaanden verdadengeL Oonse heidensche· vöörolders hölêil in et vöörjaar ( frööjaar) · feest to eren van eere l:;entegodiri OST ARA. Dee to eere wödden hillige vüren brandt wäarömhen söngen · eh spröngen wör. De oorsprong van· de hierititt ontstaarre Paasvüren (Ba~ kens) is ook Heidens. De Germanen nöemden "dit Lentefeest OSTER~ DAG, naar de in et Oostt
Twentse Taalbank DE PMSKÄÄLS. As wiej nu good begriepen wilt wat met Paasken in Oortmöske an de haand is, dat möt wiej al'n helen enne vöör disse feestdagen begin~ nen, en düs ( also) make wiej kön~ nigheid met de Paaskääls. De leiding van de hele saak is oboiej de Paaskääls, et is ne soort Paas~ commissie bestaande Uilt 6 jonk wedden (geboren) ooptrökken en nich getroude ( unverheirate) Oort~ möskensen. Alle jaar tred de twee aidsten of. en wödt twee nieje leden an nöm~ men. De lesten möt ok biej et an~ stekken van et Paasvüür et swaar~ ste wark cloon. Sonder ernstige redenen mag nen angesogten jongen man ~ bawen de 20 jaar ~ meestiecis nich weigem as e vraagt wödt, uutgenömmen ge~ gronde redenen. Hee möt dan ne afkoopsom van f. 10.- betalen, dee op söndag na Paasken, Beloken Paasken vedaan wödt in een of aander café ( wäärdshuus) döör de Pääskääls, de vrachtbiluren ~ dee et Paasholt haalt hebt ~ en de betalers sölf na~ tüürlik. De Paaskääls ~ dee kenbaar sint an grote vilten hocden met onwies gro~ ten raand ~ begint al op 'n eersten söndag van de vasten, as se et Paas~ holt gaat ankopen. Dit möt jong dan~ nenholt wään, opslag, dree sware wagenvrachten ~ dee Paassaterdag binnenhaalt wödt ~ tinder et singen van de Paasleedèr. De dree onmöndige vrachten ~ dee de hele straatbredte nödig hebt ~ wödt wal Vader, Sön en H. Geest nöemt. 'n V olgenderi söndag in de V asten wödt et holt döör alle Paaskääls he~ sichtigd, ens. Daar is völ wark. Se möt ii.a naar twee buitren hen, in Oortmöske, wee öör volk van va~ der op sönne alle jaar twee garven (schoven) stroo gewt vöör et an~ stekken van et Paasvüür. Dit wödt

82

nooit weigerd , mär se möt alle jaar van niejs döör alle vraagt wödden. Vöör de bituren hef disse schenking een tweeledige bedüding : Eerstens ne goonst an de Paaskääls, en twe~ dens et vastholen an .n ald familie~ recht. De dree voorlöö möt vraagt wödden, dee weigert ok nooit, as se mär .,materiaal" hebt, mär et sint nich alle jaar desölfden, ömdat wat löö gin twee pääre mär hebt, as se vöör eer dageliks wark awer ., mo~ derne" middelen beschikt. De leste jaren sint dat altied west Dieks, de Vinke, en Batsbüür. De pastoor möt vraagt wödden et Lof op eersten en tweden Paasdag één üür vrogger te setten, düs öm twee üür, öm meer tied te hebben op 'n Paaskaamp. Ok dit wödt nooit weigerd. De traditie wil et. Paassaterdagmonnen gaat de Paas~ kääls in alle vrogte et in de nöögte van Oortmöske gekofte holt hakken. De stadsömrooper maakt bekend dat .. al degennige dee met wil paasholt halen , öm 1 üür oop et rnaark möt wään". Dree grote wagens bespannen met forsche pääre, holderdeboldert van daar vot naar Hezinge of naar et SpringendaL Al op den henweg wödt Paasleeder söngen, et Paas~ holt, wödt singend houwen, op e la~ den en de stad binnen e haald. e volgd döör de Paaskääls, en völle niejplichtiggen, ald en jong. Et in~ halen van et lekker rüükend holt geet meestiecis nich sonder onge~ lükken. Ik sag ees 'n inaal ne hele vrach ömkiepen in 'n knik bie de Paas~ kampstegge, 'n inrit van den Paas~ kaamp, dat ne halve vrach hangen bleef achter 'n hookhüüs, dat 'n as van nen wagen kot göng, dat 'n koppel pääre tot twee maal too et gaansche tüüg kot trök, ens. Et sin~ gen wör echter ( öwwer) so gauw möglik wier insat. Kommend van et SpringendaL stig de weg van de Twentsche Damastfabriek tot 'n

Paaskaamp biena döörlopend (stre ~ rig) , en de pääre dee düftig wödt to roepen en anporket, hebt de grötste möejte den Paaskaamp halfweg · den Küpersbarg links te bereiken. Dissen Paaskaamp, möt döör den eigenaar vöör niks dree dage he~ sdiikbaar steld wödden. lntüsken is et meestiecis al düüster wödden , as et Paasholt tencis ofladen wödt. Nen swa ren dag hebt se dan op 'n pok~ kei , mär den volgenden dag is vöör de Paäskääls wisse nich lichte;. want 'n drok program hebt se nog of te cloon. VLöGGELEN. Vrog in 'n mennen van 'n eersten Paasdag, vinne wiej se wier oop'n Paaskaamp, waar et Paasholt tot 'n hogen Baken opstapeld wödt. Daar~ na gaat se wier naar de stad hen , en gaat so ongeveer öm half negen singend de stad döör, te beginnen bie Café Vos en wieders Grote straat, Schiltstraat, Markt, Kerk~ plein Ganz·emarkt, Grotestraat ens. Gevolgd döör völle börgers maakt se disse ronde jüüst so lang, tot se op de markt kommend, nog genog tied hebt öm vöör de Hoogmis (La~ te Karke) beide !ieder tot nen enne te sing·en. Dit leste doot se dan te hope met de Karkgangers, vöör et stadhüüs. Na ofloop gaat se dan na de ale R. K. Kerk na de Hoogmis. Lange rüst Ts de Paaskääls daarbie nich goond , want na 'n middag komp et sölfde nog ees wier vöör et Lof van twee üür. Tencis van et Lof geböörd daar wat , wat völle pas~ toors van de Twente en nog wieder vot met vewondering en ofgoonst sal vüllen , et mag wään dat bie völ~ le van eer de volkssang et sergen~ kind is in et parochiele wark. in Oortmöske nich op Paasken. Tot !!liiütstük van et plechtig Lof wödt döör alle Kerkgangers sender üüt~ sondering ( ohne ausnahme) as üüt enen münd et .. Christus is , opge~ standen" söngen in de awervolle kerk.

Machtig dawert et lied teggeft de kolossale gewelven van de meer as söven eeuwen (jaarhünderdale) ale ka rk, eendrachtig, imponerend. .. Verblyd U Gy Christenen alge ~ meyne" singt se ja. Kleine kinder dee jüüst op school sint, gaat vaak jüüst op Paasken vöör de èerste maal naar de kark naar et Lof hen. Heel begriepelik dat dissen eersten indrok van dat machtige bouwwerk, de dikke pila~ ren , !echt, kireren ( Parben) altaar~ bellen en vööral et üüt volle böste w a döör duitsend menske esöngene ., Christus is opgestanden" al bie dis~ se kleinen awerweldigend en onver~ gettelik wään möt. As de löö de karke üütgaat, staat de P aaska als daar klaar met Paasbree~ we lange vellen sint et, met an de ene siede et Paasleed .,Christus is opge~ standen" en an de andere kante et twintig delen tellende ,.Alleluja den blyden toon". Daar mos enen van nemmen, dan hes jüüst den tekst van disse typische Paaslieder, mär iej helpt daarmet ook met üw vriewil~ lige gift de Paaskääls financieel. Hald daar rekkenschop met, dat de opbrengst van disse breewenver~ koop de ennigste wiese van inkoms~ ten is, en se hebt völle onkoster.. Nich vöör niks helpt in disse uren veschillende mannen dee eigenlik gin lid meer bint. Dan Çfaat alle Oortmöskensen naar den Päaskamp, waar kräomkes staat tot piPseer van jong en ald. Daar gaat de kinder hen , meestiecis met eer aiders want alman wil daarbie wään, ne biedräge läwern in de on~ kosten, den groten holtstapel an~ seen vöör et Baken, en de kinder i,s düftig te ,.tracteren". . Disse dräägt meestiecis nen gehaakt ( ÇJestrikt) netken , waarin de dree eier hardgekokt en geklrerd. Hier~ aver heb ik al eerder sprökken. . Tegg en vief üür komt de Paaskääls wier bie ene, en loopt al singend in ne riege ,n ööst niekaar , v an de ene kant van 'n kamp na de andere kant.

83

Twentse Taalbank Strerig meer menske sluut sik bie öör an , de ongeregelde gruup gröejt meer en meer, en up 't leste gaat alle wier na de stad, singend, waar halt holen wödt op ne plaatse waar vrogger de stadspoorte stön, de Süüderpoort. Hier brengt den aidsten Paaskääl siene linkerhaan op de rügge, disse wödt dan s:rreppen döör de rechter~ haan van den Paaskääl dee met em dat jaar ofträän möt, en so de riege na. As leste de twee niejen. Daarachter de inwönners van Oort~ möske in bunte verscheidenheid, jongs en määkes, ald en jong , arm en riek , dat döt ter nich too , alle gewt sik de haan en tiegt as 'n nich of te kieken slingerenden ketten singend de stad in, langs ne eeuwenalden vasten weg , waarvan noojt wödt ofslaagn. Et lied wödt ieder bod döör de nachtwacht insat so as hee ook in de nacht van ald op niej vöörsingt. Se tiegt döör biena alle straten, in de lengte döör de hüüse, in 'n reÇJel café's, achter dh in, vöör der Mt. Hier steet vöör de Paaskääls nen borrel ( snäpsken) klaar, dee se so .,In 'n gaank" effen naar binnen laat lopen öm den dröög gesöngene haals te smeren. Dit hef wa 'n lük opont~ hold tot gevolg, mär dan ge et den menskenslinger wier wieder, ernstig en stadig. Se geet döör de völle smalle straten en öm de stiepels. V rogger wassen hier nog völ hüüse met niendöören. Dee döören staat altied naar de straatkant hen se sint groot. en de sieddöören daarvan könt lösklappen In et midden blif dan nen paal staan, 'n stiepel. Dit soort alde hüüse komt jammer genog hoo lange~ hoo meer uut de tied, mär vrogger do, behal~ ve in de Grotestraat, Marktstraat en Schiltstraat de meeste hüüse nog niendöören hadden , mangs hele rie~ s:ren achter mekaar, möt et na alde löö seggen nen prachtig gesicht wes wään dee lange menskenriege as 'n

84 t

.. guirlande" öm al dee stiepels hen te seen slingern. Waar nu gin niendöör meer is, maakt se nog mangs nen bocht naar dat hUus. In alle geval de niendöö~ ren dee et nog gif sint döör de he~ wonners van te vören "wagenwied" los set, dat is eigenlik so wied dat daar nen wagen döör kan. Dat mos vrogger ook wisse können as de rogge van et land haalt wör dan vören de wagen döör de niendöör de delle op. Nich vöör niks singt se: ,.Do open de müren en de poorten". De riege geet wieder, nen stiepel öm, nen cafe döör, achter ne ale püt (brunnen) hen , an grupen vrömden vöörbie dee sik den tog ankiekt en op 't lest via et leste cafe op et Marktplein. Hier tög den slinger in 't rund en vormt ne spiraal, net so lange töt alle vlöggelers op 't rnaark bie ene sint. De riege geet nu uut mekaar, en nog eenmaal sinÇTt se te hope, ieder bod insat döör den vöörsanger alle de ~ !en van et .. Christus is opgestanden" en "Alleluja den blijden toon" Teg ~ oen et ende van et tweede leed drinÇTt de kinder vöör de mannen , et li~fst vöör eren eigenen vader en as et lied Mt is, dan wödt se dree maal ömhoog böört. Met dit wun~ derlike .geböören is et vlöggelen of~ lopen, en in kotste tied lig et jüüst noÇT so eivolle Marktplein stil en ve~laten , want alle sint drok gänÇTs op huus an , omdat daar al ne düf~ tig partie gekokte eier klaar staat.

BIER ETTEN. Ook dit gebruuk is van Heidensehen oorsprong ( ofkomst) . Et ei was et sinnebeeld van vrüchtbaarheid. Et Christendom brach et in verband met de Opstanding en sprak awer et ei ne segebede uut. Al in de eerste eeuwen (jaarhunderden) gaffen de Christenen in de karke eier an de ÇTeestelikheid. Et geven van Paaseier is in Twente nog altied in gebruuk. Onderwiesers van de scholen op et

land kriegt in dé stille wekke eier van de leerlingen, dit is 'n prachtig en "sympatiek" gebruuk, vööral vöör deegennige dee se krig , jam~ mer genog komp et hier en daar Mt de tied. Ook besteet op wat plaatsen nog et sogenaamde eiergadderen döör et jonge volk. In Oortmöske nich, uilt~ genömmen dan dat de köster van de R. K. Karke in de Vasten eier halen kan bie de buuren. De eier wödt nich alle opgetten, daar wödt ook 'n soort wedstried met holen, dit nöemt se tikken, en et is ne prove van twee personen wee et starkste ei hef. Daarto wödt de eier met de spitse enden teggen me~ kaar slagen tot een van beide in~ dökt is. Daarna met de stompe en~ den. De eigenaar van et gebrökkene ei is de verleeser, en mot sien ei an den winnaar geven. Of disse traditie vaaks nog ne deepere bedüüding hef. bin ik nich te weten kommen. Ook et etten sölf is wier nen wed~ stried wee de meesten op kan, en met trots vetelt de een den ander 's avends bie et Paasvüür (Baken) hoovöl eier hee of see opkregen hef . Se probeert se mekaar an de pin te stekken (of te trüwen). Et is ne erekwestie en daar wödt .,records" vestigd van wied awer de twintig eier.

PAASVüüREN (BMKENS) 's Avends teggen acht üür geet al~ man naar den Paaskamp, waar et Paasvüür wödt anstökken. Bale verspreidt sik ne pittige ( kernige) brandlücht en knetternd braandt et donkergrüüne gevaarte vot. De Paaskääls ~ tenminste de twee nie~ jen ~ werkt sik in 't sweet öm de moojste tööge op den felsten vüür~ häärd te smieten. Wied vot vliegt de vonken in 't rond. Spookachtig schient den rooden glood teggen den nachttelikken hem~ me!, en op de gesichten van de mas~ sa ömstanders. leder bod as den

vüürglood opbru&st met meJe fel~ heid wödt de Paaslieder wier insat, döör den vöörsanger en aiman singt met. Dit Paasvüüren brannen is in de Twente nog algemeen in gebruuk. Löp men den Küpersbarg op, dan söt men ontelbare vüüren, aweral an den horison , 'n onvergettelik schouwspel. Et sint de vreugdevü~ ren (Sonnewende) Mt de ale tied, soas ik al seg heb , dee de bliedschop van de mensken uutdrokt awer et kommende vöörjaar ( frööjaar). na den kalden winter, awer et opläwen van de natüür na'n · maandenlangen winterslaap awer Ostara's sege op Könning Winter!

OORSPRONG VAN ET VLöGGELEN. Et merkwäärdigste van al disse ge~ bruuken is, soas iej wal merkt sölt hebben et vlöggelen. Et steet eigen~ lik 'n lük ampat van al et andere, jüüst döör sien eigenaardigheid. Treft men de andere gebruuken so~ of in in 'n anderen vorm ook wal hier en daar anders in 't land an, al~ leen in Oortmöske wödt met Paas~ ken vlöggelt. Gin wunder dat se in Oortmöske na hoolt van dit ale ge~ bruuk., ta holdt se daaran vast, so ta sölfs, dat do is 'n börgemeester et vlöggelen verbood, en sölfs 'n paar 11üüse - dee se gewoon wassen döör te trekken - ofslööt, et volk met geweld de ofgeslötten döören lösbrak, öm de eenvoldige redenen dat se den gang wollen en mossen volgen dee se eeuwenJank (jaar~ hunderdlank) volgt hadden. Awer den oorsprung van dit typisch folkloristisch gebruuk gif et völ me~ ningen. De verschillende meningen dee ik kon opsporen volgt hier: So wödt de oorsprung soch bie de: I. Germanen. Et is good möglik dat soas sovöl dinger in disse dage et vlöggelen van heidensehen oorsprung is. De Germanen n.l. brachen eer godheid,

85

Twentse Taalbank in de gedöönte van 'n ofgodsbeeld, veer maal in 't jaar offers, dicht bie de gewiejde plaatsen in 'n hillig woold of soort tempel. Na et offer wör et beeld of meerdere beelden döör de gouwen ronddrägen, öm et heil dat bie et offer ofbid was, aweral hen te brengen. Döör de .e euwen hen is dat nen rondgank wes, nen optocht waarbie wiej dan denkt an et trekken öm de stiepel. Ook sint ale Germaansche riejdansen bekend, waarbie !ieder söngen wödden dee weinig melodie hadden, en uut 'nonendig antal strofen bestönnen, soas de Paasleeder .... 2. Süsters van Weerselo. In 1162, do de süsters van et Benedictynerklooster te Weerselo in et besit kwammen van de kark van Oortmöske, göngen se veer maal in 't jaar, o.a. met Paasken in processie naar Oortmöske trökken hand an hand de stad in, en söngen op et koor in de kark de Misgesangen. Na de Mis nammen se et offergeld van de gelövigen in ontvangst, en göngen naar eer klooster terüg. Dissen tog van de süsters wödt annommen as de oorsprong van et vlöggelen. 3. Flaggelanten. Fr. Tenhage uut Westfalen meent dat et 'n awerbliefsel is van de geeselprocessies uut de 13e eeuw (jaarhunderd) . De geeselbrooders of flaggelanten trökken aalmoesen ophalend döör stad en dorp, van huus tot hüus. Dit van hütis tot hüus gaan, geböörd ja ook bie et vlöggelen. 4. Paasprocessies. Völle nemt an dat et n awerbliewsel is van de ale Paasprocessies dee in Twente langer dan waar ook bestaan bleven. Daarop düüdt ook de woorden van et veerde .,couplet" van .. Christus is opgestanden". Op et eerste gesicht nu lik iedere mening op sik anvaardbaar. Et vlög-

86

gelen kan echter ( öwer) nich op veer veschillende wiesen ontstaan wään, mär welke is dan de richtige? Seküür kom wie daar noojt achter, mär volgens miene mening mag wiej soas bie sovölle ale gebruuken pünt 1 rüstig as grondslag annemmen. Düs van heidensche oorsprong: nen heilbrengenden rundsang. Bie de hekering van disse stl'ekke tot et Christendom döen se dat nich meer of se döen dat sporadisch. Eenmaal bekeerd, kon men natüürlik nich meer met de ofg-:>dsbeelden ömtiegen, mär ömdat et op siksölf good en deep gelöwig was - dit gebrüük wör et noojt helendals uutwisket. Seker nich döör de daarmalige evangelieprädikers, soas ook nu nog in de missiegebieden gin folkloristische gebruuken van de inlanders, waar se an hecht sint, veroordeeld wödt of ofschaft. Dat sol slim .,ontactisch" wään. Et Germaansche gebruuk beläwen wal .n oogenslag sware tieden, mär wör döör et mooje vöörbeeld van de süsterkes van Weerselo ( W eersel) meJ läwen inblasen (pünt 2). In de markencedule van Mander, Geesteren en Vasse lääs wiej dan ook dat in 1498 heiHgenbeelden in optocht döör de Twentsche buurschoppen wödden ronddrägen. Et gebruuk is daar düs nu wier , en al 'n heele tied ook, want et wödt as 'n eenvoldig vöör alman begriepdik vöörbeeld anhaald. Et is echter ( öwer) nu echt Christelik gebruuk wödden. Van de flaggelanten ( pünt 3) hef et gebruuk enkelt den naam kregen en wör et gekscherend naar et Latiensche woord vöör geselen .. FlagelJare", vlöggelen nöemt. 'n Awerbliewsel van ne na alde Paasprocessie kan et ook wään, of eigenlik van ne Palmprocessie, mär dee verschuving is nich so onaverkommelik as men weet dat de Paasstaak van Denekamp (Deernkamp) eigenlik ne Meiboom is. Nen äwerbliewsel düs van ne Palmprocessie,

mär dat awerbliewsel is dan in alle geval seer sterk heinvlood döör et ronddrägen van ofgodsbeelden döör de Germanen en et ronddrägen van heiligenbeelden döör de Christenen later. 'n Invlood van de Süsters van Weersel en de Flagellanten könt as van ondergeschikte betekenis beschouwd wödden. 'N ÄLD CHRISTELIK

GEBRûOK. Slim ald is et gebrüük in ieder geval. Pastoor Geerdink schrif al in 1875 dat in Oortmöske sedert onhöögelike tieden vlöggelt wödt, op ne wiese as bie ne processie. Ook de Paaslieder, vööral .. Christus is opgestanden" wiest op hogen alderdom, want dit wödt algemeen beschouwd as et aldste geestelik volksgesaug in Düütschland. " Christ ist erstanden.. wör daar al in de 12e eeuw döör de gelöwigen söngen as ofwesseling op de Latiensche sequentia "Victimae Paschali" ömwille van et algemeen begrip. Et is uut et Düütsch in 't Nederlandsch awerset vöör et jaar 1400. Paasmaandag wödt et vlöggelen herhaalt, men döt der dan in hoger tempo biej: ,.Alleluja den blyden toon, Surrexida Alleluja, Alleluja, Alleluja!" Dit leste in ne vebastering van: Regina coeli, resurrexit, sicut dixit. 'n Eersten Paasdag mag dit beslist nich söngen wödden, uut et vörengaande meen ik genog antoond te hebben dat et van aidsheer in alle geval n godsdeenstig en later 'n vrom Christelik gebruuk wödden is, dat vandaag an 'n dag in hoofcisaak döör de katholieken viert wödt. Dat menske van buten de stad daar an

metdoot, is eigenlik onlogisch, en den groten tooloop van de löö werkt daarbie storend op de spontane deelname van de inwoners van Oortmöske, waardöör völle vööral jongeren meent dat se tweeden Paasdag eer vetier ergens anders söeken möt, met as gevo\g dat et antal vrömden den dag schient te awerheerschen, waarvan der ten awervlütide ook nog heel völ et üürälde gebrüük, dat sedert onhöögelike tieden op disse wiese as bie ne processie düs rüstig en beheerscht viert wör, ontaarden doot in 'n hos-, schreew- en renpartie, wat onbeleefd is en ne bespotting van wat Oortmöske dierbaar is. Vöör ne halve eeuw was et nog ne viering van stadgenoten dee hoogstens ankekken wör, döör nen enkelden vrömden dee tovalligerwies hier was en in de massa nich opvööl. Ginnen butenstaander nam der deel an, mär hööl sik wieselik an de Kookante. Nu komt se alle jaar meer besökers en dat is op sik nich so slim. De meesten stelt sik op, in nen rüstigen hook of achter et venster van eer hotel, waar se .e t good seen kont. Hier is niks teggen, mär anderen dee leefst ook metvlöggelt möt wa bedenken, dat et nich meent is as ne ..demonstratie" vöör kieklostig pübliek, gin Carnevalsoptocht düs, mär so seg een van Twente's grootste kenners op historisch en folkloristisch çtebied: .. ·n Stük van et culturele iäwen der stadsgemeenschop, ne üütdrükking van saamhörigheid, en godsdeenst sin." Bis daar van Twente vöör wiedere ontaarding awertüügd, dan kan Paasken in spaard wodden. G. F. Klaas

HET NEDERSAKSISCH ANTIQUARIAAT (H. J. TIJENK) Bööke' Tiedschriften, Almanakken Old en Niej in de Moderspraoke. Kat. Liesten stüür wiej franco en ömsonst too op anvraog.

EXEL-LOCHEM-Holland Köjerdraod 06730-1093 Giro no. 866378

87

Twentse Taalbank Meppen an de Ems stelt sik föör! Meppen hef dit jaar feest , ümdat föör 600 jaar de landsvader Bis~ schup Adolf van der Mark de stad et recht gaf sik te bevestigen met wallen en grawens. In vergHek met andere steden in de

As den Hillig.e n Liudg.er - Apostel van Friesland en Sassenland, en eersten Bisschup van Mönster - up weg van Friesland an de Ems föör~ bij göng, da kwam e ok an ne plaats föörbij dee Meppen hetten. De awerläwering seg hiervan dat disse eerste kennismaking minder

CJrleppel'\c,

mär in 't jaar 850 wordt de plaats bij ne twede reise van St. Liudger met den Latiensken namen " Oppi~ dum " nöemt, bodemvondsten toont an dat de streek al in sassische tied bewont wes is, in frankische tied was daar ne " curtis" - koningshof. In ne oorkonde van Keiser Lode~ wiek den Frommen van 834 wordt sprökken van "cellula juris regii" van waaruut et christelik geloof in de olle Sassische gou Agradingau verbreidt wör.

men in 't Keiserriek Frankriek, en dan maakt et na Napoleon's val deel uut van et Koninkriek Hannover, as Hannover dan in 't begin van de twede helft van de vörige eew döör Preussen upslokt wordt, kümp de stad tinder de Prüüsken. Den groten staatsman Dr. Ludwig Windthorst 1812~ 1891 was eere~ börger van de stad Meppen en äf~ gevaardigde in 'n Landdag. Van de olle tied sint nog ne gapse vol gebouwen behollen blewen, üm

Stadswal met Emskanaal

naberschüp, is 600 Jaar nu wa nich son la11ge tied, nÏ~r et is toch reden üm ees pleserig feest te vieren. As bewonde plaats is de stad al völ langer bekend. 88 .

pleserig was föör den H. Liudger, de bevolking ston up de achterste beene as Sünt Liudger nen aarmen blood redden wol van de galge. Of dit waar is, is nich na te gaan,

De Keiser dröög de koninklikke cel~ lula awer an klooster Corvey, an de Weser. De nijje Proobstdij wör be~ s~üürscentrale van et ümvangrieke besit van Klooster Corvey in Noord~ lqnd. Otto de Grote verlenen in de jaren 9~5 en 946 klooster Corvey föör Meppen Münt~Tol en Marktrecht. Ok kreeg Corvey de frijheed van Gericht van koninklik Graaf. Ik sol nog meer van de olle geschich~ te können vertellen, mär dit lik mij g·e nog, üm daar metante gewen dat de stad as wonoord al völ langer bestaan hef. Van 1252-1803 was Mönsters Bis~ schup de landsvader, dan kümp de stad tinder de Graaf van Arenberg~ Meppen, wordt korte tied upnöm~

enkele te nöemen, et olie raadshuus, de jesuitenresidentie, de Probstkerk, de Gymnasialkerk en ok bepaalde bürgerhüüse. Üm de stad hen löp nog nen wal met grawens, dee tot ne pleserige wan~ deling nöögt. Dit is wa in 't kot wat ik van de olle tied kan seggen. Ik meen dat u de nijje tied wisse so~ völ sal interesseren. Nu, mienen persoonlikken indrük is good, et Emsland was vrogger arm , mär döör de grote öllievondsten is daar nij läwen kommen, waardöör de streek butengewoon wichtig wordt. Europees seen, en uiltgaande van europeese samenwerking, slöt et gebied an bij Westfalen en Twen~ te, as samenwerkende deelnemmers met tingekende möglikheden. Wij 89

Twentse Taalbank könt de tied nich tegenhollen, en wij müt samenwerken en samenspöllen, tüsken Ruhr en Randstad Holland, kan dit gebied good samenspöllend, v an uutsunderlikke betekenis worden. Meppen hef vandaag 15.000 inwonners , hef goode underwiesinstellingen., en kültüreel hef de stad ok een en ander, ne prachtig Meseum, un- · der leiding van Dr. Slicht, dat natüürleefhebbers wisse bekieken müt, ne .. Freilichtbühne" , ne mooj Swembad, ne s.g.n. "Camping " met 90 bedden, en goode hotels en gasthüüse. As uutgangspünt föör vacantietochten döör de Hümling, lig de stad good. De bevolking is eenvoldig en härtelik, en de oorsprankelikke inwanners könt alle platdüüts, sint düs tweesprakig , Groningers, Dren-

ten, Twenten en Sallanders en Achterhookers könt sik heel good up plat underhollen met de Meppenske na bers. De stad hef goode verbindingen, spoor, autobussen en waterverbinding Ems en Dortmund-Emskanaal. Burgemeester is Oberstudiemat Arnold Blanke, en Stadsdirektor is Dr. Hans Kranenburg. Wel is ne rüstige vacantie wil hebben, müt is an disse streek denken , t'tp de Hümling kan men de olie hunnebedden seen uut de griese oldheid, men kan heel mooje tochten maken up de fiets in de ümgeving, föör völ löö sal de streek ne openbaring wään. Se lig nich so wied van huus af, van Nordhorn uut, good 40 km na Meppen is mär nen Hanentrad, en alles a wer mooje nijje straten.

EUROPEESE DAGEN

faart, döör Mönsterland - Emsland - Hümling en Graäfschup Bentheim up 't fietsket De Ilde Internationale Presse-Pädkesfaart, waaran journalisten uut 8 verschillende Europeese landen deel-

van 30 jwni t.m. 4 juli 1960. Met Verkehrdirektor Theo BreiderMönster ~n de P.P.K.M. (PressePädkesklub-Münster) up Pädkes-

nömmen hebt, is wier achter de rüg. Wij könt rüstig seggen dat dit Europeese dagen wassen, want de deelnemmers kwammen uut Sweden, Denemarken, Switserland, Frankriek, Engeland, België, Düütsland en Nederland . Ik heb föör 'n deel disse dagen met-

sik uutsloofd , üm de deelnemmers up aangename wiese te ontvangen. Föör mij was dat nich sonne frage , of disse dagen slagen sollen, ik kom uut Twente, en wij Twenten en A chterhookers kent unse mönsterske fre enden. Se weet te organiseren, en sfeer te scheppen, en se

Pä d ke an de Ems bij M eppen . fc to E msland - Nachrichten

ln't Raodhuus in Meppen

90

foto Emsland - Nachrichtcn

maakt, en kan betügen dat disse dagen wäärdevol west sint, den geest was vöörtreffelik, en et was een grote Europeese gemeenschap, ne soort familiebijeenkomst. Dat de organisatie bereikt hef, wat se wollen bereiken, is föör 'n groot deel te danken an Verkehrdirektor Theo Breider, den groten idealisten en organisator. Daarnööst hef de awerheid in de verschillende dörpkes en städkes,

geewt sik föör ööre freenden, met ne eerlik härte. Theo Breider kümp de eer to , dat e slaagd is met siene pädkesfaarten, he söt daar wat in, dat methelpen kan de mensken uut de verschillende europeeske landen kotter bijeen te brengen, as familie , as bröers en süsters. Dit werk, disse arbeid , is sien ideaal, en he mag stolt wään, dat e slaagd is. Mär, he is toch wa so bescheiden, dat e nich vergetten 91

Twentse Taalbank hef den groten idealist en organisa~ tor, unsen unvegetlikken freend Dr. Gustav Merten, de eer te gewen, as man, den de pädkesfaarten al jaren lang bevörderd hef. Wat Theodor Breider bereiken wil met siene "internationale" pädkes~ faarten, dat wil wij bereiken döör cl.e gemeenschappelikke moderspra~ ke. Sal Europa läwen, en wil wij al~ le as broers en süsters good läwen können, dan müt wij dat söeken, wat uns verbindt, en nalaten achteruut te kieken. In unse rnaderspraak al hef dee ok dusend tungensläge hebt Nederlanders uut Noordoost Nederland, en Düütsers uut Noord~ we~t Düütsland, ne brügge na me~ kaar hen, ok dat is ne wichtige hül~ pe na bruderschup en bettere mens~ likke verholdingen. Wij könt de woorden van Bürge~ meester Blanke van Meppen/Ems understrepen, as e in siene tospraak seg: " Pädkes loopt nich alleen döör de natüür , mär ok in de Seele van de Menske, wat Theo Breider met sie~ ne Pädkesklub met journalisten uut biena alle Europeeske landen maakt,

is ne bouwsteen föör ne verenigd Europa ". Ok is Bürgemeester Blanke van me~ ning dat Europa nich alleen van ba~ wen af bouwt müt worden, ambte~ lik en officieel, et müt uut et volk kommen, van undern af. Dát is ok unse mening, werken föör Europeese eenwording , is gin ver~ raad an vaderland, dat is wal, awer~ drewen eng nationalisme uutbannen. Van undern af, is beginnen met leefde föör unse eegen streek, föör unse eegen streekspraak, sunder fa ~ natiek te worden. Disse leefde drääg wij awer up uns vaderland, en ' meen wij et good met uns vaderland, dan is dat vansölf~ sprekkend, dat wij ok van unse na~ hers gaat hollen, en alles doot wat uns verenigd, nüms daarbij uutslu~ ten. Lang alle löö begriept nog nich dat wij alleen in frede läwen könt, as et uns alle good geet, en as wij alle mekaar verdrägen gaat. Do wij so, dan sal Europa wassen en blöejen.

Tongenslag van Nordhorn KATTE EN MûûS Et was ees maal 'n kätken, dat sat door vöör een gätken, dat sat heel stil te luren, men 't sul noch lange duren, du keek door uut sien hüüsken een klein aarmödig müüsken. "Wat sits du door te türen al anderthalve üren? Ik kum doch nich na bUten en loop dij vöör den snuten!" sää dat aarmödig müüsken en krööp weer in sien hüüsken. Dat kätken sat 'n setken en rengelde sien stätken, et dachde: Höör ik recht? W u kan dat dore deerken mij brengen üm 't pleseerken? Ja, ja, de weerld is slecht! Lucie Rakers.

Tungenslag van Teeldenburg DAT HûûSKRüüS

92

de V annolles.

Wil ik suur - wil se söüt, is mi kald - is iäär heit, roup ik hu - röp se ha , bin ik hier - is se da, wil ik fleisk ____:_ wil se fisk , häw ik slap - is se risk, wil ik recht - wil se link, iät ik braud ---7;- ät se pap, gaat wi uut - mäk se slap, segg ik jau - segge se nei, drink ik beer - drinkt se tei , wil ik düt - wil se dat, wil ik drüg - wil se nat, sta ik up - geit se daal, wil ik breid - wil se smal, wil ik haar - wil se hot, liäwst du sa - gnad di gott ! Prij naar Abraham a Santa Clara van Willi Teegenborg

Tongenslag van

Sleeswiek~Holstein.

ûotspraak van Uetersen.

DAT LEED D a r flücht een leed so licht un lund gliek as een swulkl) in vöörjaarswind, hel as wen sünn' dörch wulken kumt, stil as wen wind mang 2) bläder sumt, waajt dörch den gaarn so lies un sacht, keen het dat leed, dat leed sik dacht? Dat klinkt so, dat ik singen mut, dat driwt na wisch un feld mi rut, dar sing ik as de vageln singt, dat ' luud dörch busch un holt henklingt. dat trekt mi dörch dat hart so blied , ik glöv' dat is de vöörjaarstied. Gudrun Münster. 1) Swulk Nederlands Zwaluw

-

Hoog~

düütsch die Schwalbe. 2) man !i tüsken -

Hoogdüütsch zwischen.

93

Twentse Taalbank

HOTEL NATIONAL

PARAAT sölfbediening

HENGELO

Prima Lunch en Diner Twentezaal voor Vergaderingen en Partijen van 40-200 personen. Aanbevelend Mevr. HOL THAUS-SMIT Burg. Jansenplein 27 - Tel. 2318

------------------------------'t Grote Textielkoophuus met

GLANERBRUG biej T.E.T. bushalte In 'n Lunchroom köj good, lekker en billik etten en drinken. UW HUIS VOOR: IJzerwaren, Gereedschappen, Huishoudelijke artikelen, Porselein, Aardewerk, Kristal en Glas.

Speciaalafdelingen vöör DAMES en HEREN " BLEYLE" KLEER ' en .. VALMALINE RÄGENJAS ~ SEN en MANTELS.

dee blif!

GRONAU Neustr. 23

Beide düütske fabrikaten, dee ok in Nederland good bekend sint.

Städtische Sparkasse Gronau (Westf.)

Komt vriej biej oons in, en kiekt Daor is vöör ow biej oons geld met te vedienen !

MüNSTER

Salzstr. 23

WIS FOTOGRAFEREN? Dan gao toch ees nao

Hotel TUBANTIA Ootmarsum Marktstraat 11

Wee spaart,

Gildehuuserstraot 16

Köjerdraod 309

-

Enschedesestraat 6 Hengelo {0.) Köjerdraod 3919

Breigarens Vöör

I I

Glas - Porselein - Aardewerk Huish. artikelen SoJa Speciaalzaak Serviezen

't gemüdelikke en deftige aowendlokaal

MORSINK

CONCERT en DAANSEN

Strikgaoren

Weerneustraat 6 Köjerdraod 7832

waor Twenten gäärne hengaot!

_ V.:niLrx..tv" Goonsdags, /""'S:-a-ot.-e-rd.,...a_g_s_ , ,...S~ ~ .. s ·· ---,.

Hengelo

Wee blej uns kof, kan sik wisse völ geld spaoren. Föör n good en billik Horloge go at se vandaag nao:

is Berfloweg 20 in Hengel 'n good en billik adres Ok vöör reparaties an Autoped s en Kinderfietskes

AL BIN IJ OK GINNEN MARKIES. toch sit ij prinsheerHik ünder 'n sönnesdierm of markies van

HANDELSONDERNEMING E. H. Z.I. HENGELO

Köjerdrääd 8290

Ok föör nij aowertrekken sind dat de löö !

Glas - Porselein - Aardewerk - Berkelite Bestekken en andere Zilmeta producten.

M. f. HILBEROINK

Köjerdraod 2303

Marktstraat 25 {hook Willemsplein)- Köjerdraod 4357

Klokken, Byouteriën. Silveren tafelgerei v.d. Wurtenberg. Metaalw. fabr. W .M.F.

e e

Ervaren personeel

e

Lage tarieven

Sc:hänke Wai.adiele

7'""" -.

I

Bar

.

~

\f.r+e dagsf'to, wieders alle daag' lös vanof 1 7 üür.

Wiej sprekt plat, seg ow dat wat?

BERNH

~liunu!c

eJGRONAU·WESTFALEN Kiek good uut, hook nööGt R.K. Kerk

Moderne reiswagens

Autobusonderneming

Klause

Wis ees echt pleserig uutgaon dan kom biej oons in I

tot 3 üür 's nachts.

Gaot nich met de daoren !

Boor-, Drääj- en laschwerk

Twekkelerweg 124

-

Komt vriej in, inlichtingen kost ow niks!

As ij good en billik etten en drinken wilt, dan kom bij ons in !

BRUNING

foto SANDER

GRONAU

ONOG

Met onze lijndienst Oldenzaal ~ Denekamp - GrensNordhorn elk uur rechtstreeks verbinding van Twente met het duitsche grensgebied.

Tel. 366

[iili:i< OLDENZAAL Parallelweg 2 Tel. 05410~2260

I

Twentse Taalbank

••

Ie JAARGANG 1959 Modersprake en Naberschüp ûütgave en Redaktie: De meJe schriefwiese van de modersprake, Gerhard ten Holt, .,interregionaal" gebrüük. Hengelo (0.) Bornschestr at 39 Tekens waar men üp achten möt. Tel. 2962 NEDERLANDERS DüüTSCHERS Gironümmer Nederland 891532 Hij had er hatte a Bank: gaon-s:aon ü gaon-staon Twentsche Bank fr. Ie père ä fr. Ie père Hengelo ( 0.) Deutsche Bank fr. la sceur fr. la sceur Gronau i/W . Het deksel e Der Deckei Kömp üüt 9 x per jaar wonen wohnen 0 AbonnementS}';:ies: ö die Götter Nederland: f 5.- p. jaar deur-veur Düütschland ' ding das Ding 6.50 O.M. ~r jaar lief Lieb ie Biej vöörüütbetaling. Abonnementen loopt drukken drücken ü aver 'n vol jaar, en ü sruhl-rufen stoel-doel wödt .,automatisch" roepen verlengd. upseÇJging Anmerkung Opmerking van abonnement, üüterlik 1 maand vöör 't versebienen vannen I. In gesloten lettergreep, 1. In geschlos ener niejen jaargang. , lange klinkers met dubbel- Silbe, schreibe man Abonnementsanname: teken. den langen V Okal mit Biej 'n ûütgever. doppeltem Zeichen. Föör Düütschland ook in Gronau i/W. Dehnungs H fällt weg. Buchhandlung Toh. Schievink 2. Het teken ce wordt niet 2. Das Zei eh en ce wird Neustrasse 3 verdubbeld. nicht verdoppelt. V er kehrsambt Strahtman ' 3. Het eken Z gebruiken 3. Das z;eichèn SZ Neust!,'. g.ü. wij niet, wij schrijven S. wird nic~t verwendet. Hotel zum ·Engel. wir schreiben SS ... In Nordhorn: Buchhandlung 4. Der schluszkons •E. Teuscher nant wird nicht ve 1 Haupstr. Tel.659. doppelt. Buchhandlung Voss-Lap.kamp am Stadtring. 5. Nur das ersteWort. Föör Düütschland des Satzes und ein Eikomt nog meer genname wird grosz anname stellen. geschrieben.

De moderspräke is de brügge tüsschen Nederlanders en Düütschers, goeie näberschüp bevörderd frede en freendschüp in de wääld!