BMX en NEDERLANDSE FIETSEN IN DE RACE VOOR GOUD. Rifka Lodeizen over techniek. XBOX 360 WINNEN? kijk snel op pagina 38

ALLES WAT JE MOET WETEN OVER METAALBEWERKING >> VOORJAAR 2008 >> WWW.METAALJOURNAAL.NL

XBOX 360 WINNEN? kijk snel op pagina 38

ACTRICE

Rifka Lodeizen over techniek

BMX’en

in Beijing NEDERLANDSE FIETSEN IN DE RACE VOOR GOUD

In dit nummer:

Leuke banen genoeg! H

et is weer lente en dat geeft altijd direct een vrolijk gevoel. Datzelfde gevoel krijg ik als ik door deze Metaaljournaal blader. Wat zijn er toch veel verschillende beroepen in deze sector. Leuke banen genoeg! En wat een diversiteit aan bedrijven. Dat zijn dingen om echt vrolijk van te worden. Lees bijvoorbeeld eens het verhaal over Jachtwerf Piersma in Heeg. Daar worden de prachtigste schepen gebouwd en gereconstrueerd. En het zijn allemaal boten met een verhaal. Op een van de schepen vaarden prinses Juliana en prins Bernhard ooit nog eens, weer een andere boot is maar liefst 152 jaar oud. Niet zo gek dat studenten daar graag aan de slag gaan. En wat te denken van oud-Nederlands kam-

6

Ooit begon restaurator Paul Steenhorst in Museum Boerhaave als instrumentmaker. Nu is hij hoofd restauratie. Een gesprek met een echte vakman.

16 12 Actrice Rifka Lodeizen:

6 18

BMX’en voor Beijing

Pier Piersma over boeiers, tjotters en Staverse jollen. Pag. 32

pioen BMX, Jeroen Grave. Tegenwoordig sleutelt hij crossfietsen in elkaar voor de huidige toppers. Hij hoopt dat in augustus op een van zijn fietsen olympisch goud in China wordt behaald! Aan zijn fietsen zal het in elk geval niet liggen: naven, sturen, frames, wielen, spaken, remmen en natuurlijk niet te vergeten de kleur, alles wordt helemaal op maat en naar wens gemaakt voor de crossfietsers. Wij gaan er dus eigenlijk een beetje vanuit dat Nederland op dat onderdeel goud wint! Natuurlijk besteden we in dit nummer ook de nodige aandacht aan opleidingen en alles wat daarmee te maken heeft. Zoals bijvoorbeeld De Blauwe Olifant in Amsterdam Slotervaart, een werkplaats die speciaal is

opgezet voor schoolverlaters. Zij boeken heel wat goede resultaten met hun methode waarbij leerlingen niet alleen technische kennis wordt bijgebracht, maar ook discipline en het accepteren van leiding. Wat mij ook vrolijk stemt, is de hoeveelheid bedrijven die zich inzetten voor projecten en initiatieven waarbij leren en werken wordt gecombineerd. Dat geeft leerlingen de gelegenheid om niet alleen met de neus in de boeken te zitten, maar meteen lekker praktische werkervaring op te doen. Namens OOM wens ik u weer veel leesplezier. Ik hoop dat u er net zo vrolijk van wordt als ik! Erik Yperlaan, directeur OOM

Technisch aangelegd is ze niet, maar interesse in techniek heeft ze zeker!

Alles draait om snelheid, behendigheid en techniek.

6 24 De Blauwe Olifant Werkplaats voor schoolverlaters.

+ 4 12 13 14 17 22 28 30

Greenchoice Forze: racen op waterstof Het Object: Hekwerk De Cursist Kilometers staal Leuk, weer naar school! Techni-Show in Utrecht Techforce 2008 De Stagiair

6 Jachtwerf Piersma

32 31 36 38 39 40 41 42

Bouwen aan klassieke Friese schepen.

De Vacature Vrouwen gezocht Games: 5 keer op de Xbox360 Speel en win! De Werkdag Hang- en sluitwerk OOM Informatie

Metaaljournaal, voorjaar 2008 Metaaljournaal is een uitgave van het Opleidings- en Ontwikkelings-fonds voor de Metaalbewerking. OOM adviseert over scholing en personeelsbeleid in de metaalbewerking. OOM is de uitvoeringsorganisatie van sociale partners. In het fonds zijn de volgende organisaties vertegenwoordigd: vanuit werkgevers: • Koninklijke Metaalunie, Nederlandse Organisatie van ondernemers in het mkb in de metaal • Nederlandse Vereniging van Modelmakerijen (NVvM) • Nederlandse Vereniging van Ondernemers in het Grafeerbedrijf (NVOG) Vanuit werknemers: • FNV Bondgenoten • CNC Bedrijvenbond • De Unie Na schriftelijke toestemming van OOM is het mogelijk delen uit deze publicatie over te nemen. Colofon: | Redactie: Edwin Schoemaker | Medewerkers: Maaike Marchand en Linda Roessen | Ontwerp en productie; Colombo, Amsterdam | ISSN: 1568-0959 |

2

METAALJOURNAAL VOORJAAR 2008

OOM Postbus 15, 2390 AA Hazerswoude-dorp Telefoon: 0172 521 500 Fax: 0172 521 577 E-mail: [email protected] Web: www.oom.nl

VOORJAAR 2008 METAALJOURNAAL

3

Opening

Greenchoice Forze

Handige hulpjes voor leraren

100% Groene energieleverancier Greenchoice tekende onlangs het contract voor het hoofdsponsorschap van de Greenchoice Forze auto; een raceauto aangedreven met energie uit waterstof. Een enthousiast team van de TU Delft, het Formula Zero team Delft, ontwerpt en bouwt de auto.

Hoe maak je een kompas? Of een videogame? Hoe werkt energie ook alweer? Vanaf nu vinden docenten in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs handig lesmateriaal op het gebied van bèta, techniek, technologie en wetenschap op www.techwijs.nl, de website van TechWijs!.

In augustus strijdt de waterstof raceauto in de eerste race voor voertuigen op waterstof. De race wordt in Rotterdam gehouden en maakt deel uit van de Formula Zero student edition. In deze competitie nemen universiteiten uit onder andere Amerika, Engeland en Spanje het tegen elkaar op. De andere races in de competitie zijn in Londen en Detroit.

Door te racen op schoon opgewekte waterstof, waarbij water de enige uitstoot is, wil het Greenchoice Forze team werken aan de ontwikkeling van deze technologie, op een manier die ook het grote publiek tot de verbeelding spreekt. De waterstof raceauto accelereert immers van 0 tot 100 km per uur in minder dan zes seconden. De topsnelheid ligt op ruim 120 km per uur. Duurzame energie kan ook qua performance de strijd aan met traditionele, vervuilende technologie en Nederlandse universiteiten vervullen een vooraanstaande rol in deze ontwikkeling.

De waterstof raceauto accelereert van 0 tot 100 km per uur in minder dan zes seconden. De topsnelheid ligt op ruim 120 km per uur.

Dagje Australië met de Lapcat A2 In vier uur naar Australië in plaats van de gebruikelijke 26 uur. Dat is de droom van Britse technici die een vliegtuig hebben ontworpen dat 300 passagiers in vier uur en veertig minuten naar de andere kant van de aarde brengt. Het vliegtuig, de Lapcat A2, is een ontwerp van Reaction Engines in Oxford. De Europese ruimtevaartorganisatie ESA is medefinancier. Het toestel is ontworpen om een topsnelheid te halen van bijna 6400 kilometer per uur, vijf keer de snelheid van het geluid (mach 5). De Lapcat A2, die nog louter op papier bestaat, spaart het klimaat. Omdat het toestel op waterstof vliegt, stoot het geen koolstofdioxide (CO2) uit, maar waterdamp en stikstofoxide. Het duurt nog wel 25 jaar voor het vliegtuig in de lucht is, aldus Alan Bond van Reaction Engines. Van het uitzicht genieten is er niet bij, want het toestel krijgt geen ramen. Die zijn niet bestand tegen de enorme hitte die ontstaat bij supersonische snelheden. Na de start komt hij op gang met een vaartje van mach 0,9, om boven de Atlantische Oceaan met mach 5 via de Noordpool naar Australië te koersen. Bron: Het Parool

4


.NL

Kijk op www.metaaljournaal.nl om nog beter op de hoogte te worden gehouden van het allerlaatste nieuws in de metaalbewerking. Je leest er alles over de laatste ontwikkelingen en innovaties in de sector.

A

Schone race

De A2 wordt met 143 meter twee keer zo lang als de Airbus A380, op dit moment het grootste passagierstoestel ter wereld.

NU OP

ngela van Zaalen is projectleider van de website: “In de regio Haaglanden zijn zoveel initiatieven om met techniek aan de gang te gaan. Soms zie je door de bomen het bos niet meer. Met de website willen we leerkrachten een overzicht geven van al het beschikbare materiaal. De activiteiten sluiten goed aan bij de belevingswereld van de kinderen. Je kan er zo mee aan de slag.” TechWijs! is een initiatief van TechnoCentrum Haaglanden en TechnoTalent. Zij benaderen scholen, instellingen en bedrijven om hun beschikbare lesmateriaal of activiteit op de website te zetten. “Het is een praktische site, waarmee we de bestaande activiteiten beter bereikbaar willen maken.” Daarnaast wil TechWijs! voor scholen interessante en leuke bedrijfsbezoeken organiseren om leerlingen een beeld te geven van de beroepen, het vakmanschap en de werksfeer in de bedrijven. Van Zaalen: “Te vaak bezoeken leerlingen een bedrijf waar ze alleen een rondleiding van een directeur krijgen en dat is het dan. Wij willen die bezoekjes meer laten aansluiten op wat de leerlingen aanspreekt. Een levend ganzenbord bijvoorbeeld of een speurtocht.” Meer informatie: www.techwijs.nl

OPROEP! LOOPBAANSPECIAL Heb jij een opvallende verandering in je loopbaan meegemaakt? Een grote of onverwachte promotie of een bijzondere uitbreiding of verandering van je takenpakket? Misschien heb je wel een heel ander vak in de branche gekozen? Voor de loopbaanspecial zoeken we inspirerende verhalen. Stuur een mailtje naar [email protected] dan nemen wij contact met je op.

is met Maak kenn mers alle deelne 28 op pagina

OP WWW.METAALJOURNAAL.NL LEES JE ALLES OVER TECHFORCE 2008 Zeven teams uit Noord- en Zuid-Holland hebben in drie weken tijd zelf een handbike ontworpen en gebouwd bij één van de deelnemende metaalbedrijven. vmbo- en mbo-leerlingen raceten met hun zelfgemaakte handbikes tegen elkaar in de finale. Het winnende team nam het op tegen aanstormend nationaal talent Jetze Plat (16). (Bij het ter perse gaan van dit nummer was de winnaar nog niet bekend.) Monique van der Vorst, drievoudig wereldkampioen handbiken en deelnemer aan de Paralympics 2008 in

Beijing, sprak tijdens kick off de teams toe. “Techniek speelt een belangrijke rol in mijn leven. Dankzij de techniek kan ik op het hoogste niveau sporten en is mijn beperking geen handicap.” De handbikes van de teams werden door een vakjury beoordeeld op snelheid, inventiviteit, techniek, veiligheid en praktische toepasbaarheid. Ook woog de samenwerking tussen de mbo-ers en de vmbo-ers in het team mee in de beoordeling.

PRIX DE FEMME METAAL Voor het eerst is de Prix de Femme Metaal uitgereikt. Dé prijs voor het metaalbedrijf dat het meest succesvol is in het aantrekken en behouden van vrouwen. Op de Femme Metaaldag konden de deelnemers ook speeddaten met vrouwen uit de metaalbewerking. Waarom kozen zij voor een loopbaan in de metaalbewerking? Lees het complete verslag op www.metaaljournaal.nl.

ACHTBANEN VAN LIMBURGSE BODEM Ooit wel eens in een achtbaan gezeten? Grote kans dat de attractie is ontworpen en gebouwd door Vekoma uit het Limburgse Vlodorp. Tergend langzaam ga je naar de start om vervolgens met hoge snelheid door scherpe bochten te schieten. Bij de bouw van een rollercoaster komt heel wat kijken. Van ontwerp tot bouwen, van demonteren tot onderhouden. Kijk op www.metaaljournaal.nl. METAALJOURNAAL.NL: ELKE WEEK NIEUWS, VERHALEN, TV-TIPS EN HEEL VEEL TECHNIEK


5

Reportage: De restaurator van Museum Boerhaave

‘Er moeten hier ambachtslieden aan het het werk blijven’ Restaureren bij Museum Boerhaave Paul Steenhorst kwam ooit bij Museum Boerhaave in Leiden binnen als instrumentmaker. Inmiddels is de ambachtsman hoofd Restauratie bij het museum. Een echte vakman, die graag vertelt over de hoge kunst van het restaureren, geigertellers en het geheim van goede schellak. Tekst: ANNEMARIE VESTERING Foto’s: FRANK HYLKEMA

E

Paul Steenhorst, hoofd Restauratie van Museum Boerhaave in Leiden.

en enorme zaag, een hamer, messen, een meetlat en een pincet. De blankstalen onderdelen van de amputatieset uit het begin van de zeventiende eeuw laten zien dat de geneeskunde zich gelukkig snel heeft ontwikkeld. De amputatieset is maar een van de honderden instrumenten in Museum Boerhaave die de veranderingen aantonen in het denken in de natuur- en geneeskunde door de eeuwen heen. Paul Steenhorst is sinds 22 jaar restaurator bij het museum. “Het heeft lang geduurd voor ik de schoonheid inzag van oude instrumenten. Maar als je je voorstelt dat Cornelis Solingen deze amputatieset maakte op de smidse van zijn vader, dan word je daar wel even stil van. De instrumenten zijn zo perfect afgewerkt.” Een restaurator die de schoonheid van oude instrumenten lang niet inzag? Dat vraagt om uitleg. “Ik voel me geen restaurator, want ik ben opgeleid tot instrumentmaker. Het restaureren heb ik in de praktijk geleerd. Ik ben dus van oorsprong een technicus. Bij het opzetten van de restauratieafdeling heeft de directeur

destijds bewust gekozen voor een instrumentmaker, een horlogemaker en een werktuigbouwkundige. Zo wordt het gehele vakgebied van metaal bediend.”

Keuzes maken “In het begin vond ik restaureren lastig; ik ben een doener en wilde meteen aan de slag. Maar ik ben door schade en schande wijs geworden. Voordat ik bij het museum kwam, werkte ik als instrumentmaker bij het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam. Daar vroeg iemand me eens of ik een instrumentje uit de zestiende eeuw kon schoonmaken. “Tuurlijk!” zei ik, en ik heb het vervolgens gezandstraald. De opdrachtgever viel bijna van zijn stoel toen ik het terugbracht, want ik had zijn instrument beschadigd. Dat zou ik nu nooit meer zo doen. Als restaurator moet je heel goed kunnen uitleggen waarom en hoe je iets doet. Het draait om keuzes maken en die verantwoorden. Stel je voor, een apparaat komt uit de fabriek en ziet er fonkelnieuw uit. Vervolgens wordt het door een wetenschapper ingezet bij een bepaalde

» ‘Als restaurator moet je heel goed kunnen uitleggen waarom je iets doet’ « 6



7

Reportage: De restaurateur van Museum Boerhaave

proef. Er wordt van alles mee gedaan: er worden touwtjes aan vastgeknoopt, lenzen vervangen, etcetera. Zo’n apparaat heeft een bepaalde levensduur; op een gegeven moment is het oud en versleten. Het wordt afgedankt, belandt in een magazijn en komt bij ons terecht. Ik kan het vervolgens conserveren zodat het blijft zoals het is. Ik kan het naar elke periode terugrestaureren. Ik kan het zo restaureren dat het eruit ziet alsof het zo uit de fabriek komt. Of ik kan ervoor kiezen om de ingrepen van de gebruiker te laten zien. Dat is precies waar restauratie over gaat: wanneer, waarom en hoe.”

Wakker ‘s nachts Paul gaat inmiddels niet meer over een nacht ijs. “Eenvoudige restauraties bespreek ik vooraf altijd met een collega en een wetenschapper uit het betreffende vakgebied. Ik ben de technicus, de ambachtsman, mijn collega controleert of ik geen gekke dingen doe en de wetenschapper bekijkt een restauratie vanuit zijn vakgebied,” vertelt hij. “Een restauratie moet aan allerlei eisen

voldoen. Ze moet bijvoorbeeld opnieuw kunnen worden uitgevoerd door een andere restaurator. Dus als je iets moet lijmen gebruik je lijm die sterk genoeg is om de boel bijeen te houden maar die je ook kunt verwijderen. Want misschien komt er wel een restaurator na jou die de restauratie veel beter kan uitvoeren of die vindt dat het heel anders moet.” Van alle restauraties maakt Paul een rapport. Daarin beschrijft hij precies wat hij gedaan heeft en welke materialen hij heeft gebruikt. En natuurlijk fotografeert hij elk object voor en na de restauratie. “Restauratie is het belangrijkste onderdeel van mijn werk. Maar ik besteed ook veel tijd aan andere dingen, zoals het bouwen van tijdelijke tentoonstellingen, facilitair werk, transporten van en naar de depots, het bouwen van modellen, conserveren. En sinds een half jaar ben ik hoofd Restauratie. Dat betekent dat ik nu ook meebeslis over het beleid van het museum en dat ik de restauratieafdeling leid. Maar daar ben ik niet voor in de wieg gelegd, hoor. Soms word ik ’s nachts

wel eens wakker en dan vraag ik me af of ik het allemaal wel goed doe.”

Restauratieatelier In het carré van historische panden waarin Museum Boerhaave is gevestigd is voldoende ruimte voor werkplaatsen en restauratieateliers. De werkplaatsen voor hout en staal worden gebruikt voor het grove werk, zoals decorbouw voor de tijdelijke tentoonstellingen. Een enorme afzuiginstallatie zorgt ervoor dat de collectie en de medewerkers geen last hebben van stof. Voor het schonere werk is Paul meestal te vinden in een van de restauratieateliers. Een draaibank uit 1968 verraadt dat hier restauratoren aan het werk zijn. “Deze Shaublin 110 komt eigenlijk niet meer door de arbocontrole heen. Officieel is hij afgekeurd, maar ik heb onlangs nog een frees besteld waarmee de machine kan worden uitgebreid, want hij doet het nog prima. Hij voldoet nog steeds aan de fabrieksgaranties van vijftig jaar geleden.” In veel instrumenten die voor restauratie worden binnengebracht zijn schadelijke

materialen verwerkt, zoals kwik, lood en asbest. Tijdens restauraties worden die zoveel mogelijk verwijderd.

Geigerteller Instrumenten worden ook altijd gecontroleerd op radioactiviteit. “Een van mijn collega’s had een paar jaar geleden een geigerteller meegenomen en ging daarmee langs de kasten. We schrokken ons te pletter, overal in het depot mat hij hoge doses radioactieve straling! Bedieningsknoppen van röntgenapparaten, blokken lood die van röntgenproeven afkwamen, balansen uit apotheken… Alles is afgevoerd naar een opslagruimte in Petten.”

Schellakspecialist In het atelier staan veel flessen met een lichtbruine, vloeibare substantie. “Wij werken veel met schellak; een natuurlak die vroeger gebruikt werd om messing te vernissen. Het gaat dan op goud lijken. Schellak beschermt ook heel goed. Ik was niet tevreden over de kwaliteit van de lak die we gebruikten en heb uitgezocht hoe ik

die kon verbeteren. Jarenlang verzamelde ik oude recepten voor schellak en die heb ik met elkaar vergeleken. De truc was uiteindelijk dat je de lak na het toevoegen van kleurstoffen enige tijd moet laten bezinken, want voor metaal heb je een heldere lak nodig. Ik heb er een artikel over geschreven dat binnenkort verschijnt in het blad van de Scientific Instrument Society. Maar nu al krijg ik verzoeken vanuit de hele wereld om uit te leggen hoe schellak moet worden gebruikt,” legt de restaurator trots uit.

PAUL STEENHORST Leeftijd: 52 jaar Beroep: Hoofd Restauratie, Museum Boerhaave, Leiden Opleiding: MTS werktuigbouw, Gezel Instrumentmaker Privé: getrouwd, een zoon

Spellen en kopieën Paul bouwde bijna alle ‘spellen’ die in het museum zijn opgesteld; modellen op schaal die bezoekers kunnen bedienen om de functie van instrumenten te ervaren. Ook voor andere musea bouwde hij ze: voor het Conservatoire National des Arts et Métiers in Parijs maakte hij bijvoorbeeld een microscopencollectie op schaal van staal en messing en met echte lenzen. In het atelier staat een defect model van de brandspuit van Jan van der Heijden op reparatie te wachten.

» ‘In veel instrumenten die voor restauratie worden binnengebracht zijn schadelijke materialen verwerkt zoals kwik, lood en asbest. Of ze zijn radioactief’ «

Paul Steenhorst: ‘Mijn droom is om van dit restauratieatelier een praktisch kenniscentrum te maken. Een centrum waar experts elkaar de helpende hand bieden en waar kennisoverdracht centraal staat.’

8



9

Reportage: De restaurateur van Museum Boerhaave van de Opleiding tot Instrumentmaker. Paul heeft zijn gezeldiploma gehaald en wil het daarbij laten. “Je hebt een heel goed netwerk nodig om meester te kunnen worden. Dat heb ik nu eigenlijk pas. Maar nu voel ik me te oud om nog aan de meesteropleiding te beginnen.” Over de huidige, universitaire opleiding tot restaurator heeft hij zijn bedenkingen. “Het restaureren is door de eeuwen heen steeds een ambacht geweest; eerst was je leerling, dan mocht je dingen maken. Pas als je daar goed in was mocht je gaan restaureren. Dat was soms nog belangrijker dan nieuwbouw. Van de huidige opleiding komen theoretici, die een ambacht moeten gaan uitoefenen. Dat moeten ze in de praktijk nog leren. Ze komen er uiteindelijk wel, maar er blijven ambachtslieden nodig die hen het vak leren. Het aantal ambachtslieden wordt helaas steeds kleiner. Een ander bezwaar is dat van de restauratoren die tegenwoordig afstuderen wordt verwacht dat ze solistisch kunnen werken. Zij moeten én wetenschapper én ambachtsman zijn. Maar ik vind het belangrijk dat je als restaurator met een team werkt, zodat je vanuit verschillende invalshoeken een restauratie kunt beoordelen en je elkaar controleert.”

Praktisch kenniscentrum

» ‘Wij zouden een vast stageadres moeten zijn van de Instrumentmakersschool’ « Het resultaat van een schoolbezoek onlangs. “Als er een schoolklas is langs geweest is er altijd wel iets kapot en heb ik een dag werk om de schade te herstellen. Het zijn wel slopers, hoor!” Soms maakt Paul kopieën van originele instrumenten. Op dit moment is hij bezig met de bouw van een sirene. Op basis van de beschrijving en een illustratie maakt hij deze zo precies mogelijk na. De sirene zal worden gebruikt tijdens een concert in de Veenfabriek in Leiden. “Soms loop ik tegen het probleem aan dat materialen die vroeger makkelijk verkrijgbaar waren nu nergens meer te vinden zijn. Tot enkele jaren geleden kon je bijvoorbeeld overal messing buis krijgen, van elke diameter. Nu niet meer. Ik

10


los dat op door uit plaatmateriaal een koker te laten walsen die ik dan dicht soldeer.”

Gezel Paul is een echte ambachtsman. In de instrumentmakerij bestaat nog altijd het opleidingssysteem uit het gildenwezen; iemand leert een ambacht in de praktijk en kan zich ontwikkelen van leerling tot gezel en vervolgens tot meester. Aan de Leidse Instrumentmakersschool is het nog altijd mogelijk om de eerste twee fasen te doorlopen. Dat is nu respectievelijk de opleiding Instrumentmaker en Research Instrumentmaker. Om meester te worden moet een proeve van bekwaamheid worden afgelegd bij de Vereniging tot Bevordering

“Mijn droom is om van dit restauratieatelier een praktisch kenniscentrum te maken. Een centrum waar experts elkaar de helpende hand bieden en waar kennisoverdracht centraal staat. De praktische kennis schiet hier en daar te kort, restauratoren van andere musea komen ons regelmatig om advies vragen. Laatst was hier bijvoorbeeld een zilversmid. In opdracht van het Spoorwegmuseum was hij bezig met de restauratie van scharnieren, maar het lukte hem niet. Uiteindelijk maak ik ze dan voor hem en hij doet weer eens wat zilverwerk voor mij. Of ik maak de slotjes op een bijbel van een papierrestaurator die voor ons de collectie anatomisch modellen van papier maché restaureert.” Paul wil op de restauratieafdeling enkele leerwerkplekken creëren. “Wij zouden een vast stageadres moeten zijn voor studenten van onder andere de Leidse Instrumentmakerschool en de Reinwardtacademie. Het is hartstikke leuk om mensen het vak te leren. We bieden een fantastische plek, dat vinden ze nergens anders. Ik wil heel graag dat er kennisoverdracht is en dat de kennis die we hebben opgedaan hier in huis blijft. Er moeten hier ambachtslieden aan het werk blijven. Daar wil ik de komende tien jaar aan besteden, dat lijkt me echt verschrikkelijk leuk!”

De anatomische les De kennis van de anatomie van het menselijk lichaam was 400 jaar geleden beperkt. Om artsen toch te leren hoe het binnenste van de mens eruit zag zat er destijds maar een ding op: het mes erin. Dat gebeurde in een anatomisch theater. In Museum Boerhaave is er een uit 1609 nagebouwd. De centrale snijtafel werd tijdens colleges door een professor gebruikt om lijken te ontleden. Zo kon hij aan studenten de anatomie van het menselijk lichaam uitleggen. De lichamen die werden gebruikt waren meestal van waanzinnige vrouwen, dieven, moordenaars of anderen van lager allooi. Paul: “Ik heb in het depot wel eens met een lap in mijn handen gestaan. Een zeemleren lap, dacht ik. Maar het bleek de gelooide huid van de arm van een zeeman.” Het anatomisch theater had een zomer- en een winteropstelling. In warme tijden kon niet met lijken worden gewerkt vanwege stankoverlast. ‘s Zomers werden geraamtes van mensen en dieren aan de bovenste zittingen van het theater bevestigd die functioneerden als lesmateriaal. Paul verving een stalen pen in de rugwervel van een van de geraamtes. “Toen ik die aan het vastlassen was, rook het ontzettend naar barbecue. Mijn collega’s werden er helemaal misselijk van.”

De gelooide huid van de arm van een zeeman.

Museum Boerhaave: Lange St. Agnietenstr. 10, 2312 WC Leiden, www.museumboerhaave.nl Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag 10.00 – 17.00 uur, zon- en feestdagen 12.00 – 17.00 uur. Leidse Instrumentmakersschool: www.lis-mbo.nl, Restauratoren Nederland: www.conserveer.nl Alleen de Universiteit van Amsterdam biedt een opleiding tot restaurator, met als specialisatiemogelijkheid archeologisch en historisch metaal. VOORJAAR 2008 METAALJOURNAAL

11

Het object: Hekwerk

De Cursist: Mart Verbeek

WAT? Hekwerk rond het Julianapark in Utrecht. WAAROM? Dit hekwerk is geconserveerd door Kriek Poedercoatings uit Alphen aan de Rijn. De gebruikte poederlak is vrij van oplosmiddel, zware metalen en spuitverdunning. Hierdoor is het veel milieuvriendelijker dan traditionele verfproducten. Het verzinkte oppervlak is eerst chemisch voorbehandeld. Door de zinklaag met een coating af te dekken wordt ionisatie van de zinklaag voorkomen. De dikte van de zinklaag neemt daardoor niet af en het onderliggende staal blijft langdurig beschermd. MATERIAAL Het nieuwe spijlenhekwerk is van massief rondstaal met een diameter van 20 mm. ONTWERP Gemeentelijk Ingenieurs Buro Utrecht. Informatie: www.kriekbv.nl

Samen bouwen aan een stevig fundament Wat het effect kan zijn van een cursus op de sfeer in het bedrijf, dat heeft Mart Verbeek (44) met eigen ogen kunnen zien. Hij volgde een cursus poedercoaten, iets waar hij in zijn dagelijkse werk niet zoveel mee te maken heeft. Toch was het erg zinvol. ‘Het is heel handig om te weten wat bepaalde onderdelen in de productie precies inhouden. Al is het maar om begrip voor elkaar te krijgen.’ Tekst: SUSAN HAVEMAN Foto: SANDER DE WILDE

M

art Verbeek is volgens zijn baas Marcel van Hemel hét voorbeeld van hoe je je kunt ontwikkelen binnen zijn bedrijf. Zo’n 22 jaar geleden kwam Verbeek binnen als lakspuiter bij Vanhemel Industries. Hij had een diploma op zak, maar werkervaring? Niets. Inmiddels heeft hij werkervaring genoeg, een dikke map vol certificaten en diploma’s en is hij productiecoördinator.

Fundament Vanhemel Industries is in de loop der jaren met hem veranderd. Het bedrijf dat behuizingen en panelen van kunststof, aluminium of metaal maakt, bestond vroeger uit drie werkmaatschappijen. In 2000 werden ze samengevoegd – direct gevolgd door de economische dip. Directeur van Hemel: “Daarna zag de wereld er anders uit. Er waren aard-verschuivingen in de hele branche. We moesten helemaal opnieuw

| Naam: Mart Verbeek | Leeftijd: 44 | Bedrijf: Vanhemel Industries, Eindhoven | Functie: Productiecoördinator | Cursus: VOM-cursus poedercoaten

bedenken waar we heen wilden, wie we waren en wat we wilden worden als bedrijf.” Eén ding was zeker: hij wilde dat (wat het dan ook zou worden) blijven doen met de mensen die al bij hem in dienst waren. Van Hemel: “Het is makkelijk om te zeggen: iedereen eruit, we gaan verder met nieuwe mensen. Maar dat wilde ik niet. De markt eist een hoger niveau. Het is aan ons om onze mensen de middelen te geven om dat niveau te bereiken. Ik wilde onze zwaktes samen aanpakken en samen bouwen aan een stevig fundament voor het huis dat onze onderneming moest worden. En daarvoor was scholing nodig. En dankzij OOM konden wij onze medewerkers die scholing aanbieden.”

» ‘Goed voor de sfeer, goed voor de kwaliteit’ «

Iedereen een cursus Omdat Vanhemel zijn personeel multiinzetbaar wil laten werken kreeg iedereen, vooruitlopend op het eigen persoonlijk ontwikkelingsplan, alvast een VOM-cursus poedercoatenaangeboden.Iedereen,inclusief Mart Verbeek. “Ik heb er ontzettend veel van opgestoken. Van het poedercoaten wist ik eigenlijk niet zoveel af. Maar nu weet iedereen veel beter wat we met z’n allen aan het doen zijn. Het onbegrip tussen bijvoorbeeld de ophangers en de spuiters is weg. Ze discussiëren veel meer over wat nu de beste manier is om iets te doen. Ze weten veel meer wat elkaars mogelijkheden en beperkingen zijn. En dat komt de sfeer en vooral de kwaliteit van het product ten goede.”

» www.efte.nl

Foto: JORDI HUISMAN

12



13

KILOMETERS STAAL met een dun laagje zink

Dat staal het beste wordt geconserveerd met een dun laagje zink werd al in 1742 ontdekt. Toen dompelden ze het staal nog onder, bij Corus in IJmuiden doen ze dat tegenwoordig wat efficiënter. Met de nieuwste technieken verzinken ze jaarlijks maar liefst anderhalf miljoen ton staal.

S

taal is ideaal materiaal, het is sterk, goedkoop en makkelijk te verwerken. Eigenlijk heeft staal maar een groot nadeel: het roest. Om dat tegen te gaan wordt staal vaak bekleed met een dun laagje zink. Al in 1742 werd ontdekt dat je staal het beste conserveert door het onder te dompelen in gesmolten zink. Tijdens het verzinken legeren de twee materialen tot een hechte laag. Zuurstof, zout en water krijgen daardoor geen kans het materiaal aan te tasten. De levensduur van staal wordt hierdoor verlengd, en bovendien is verzinkt staal goed te recyclen. En dat tegenwoordig niemand meer in de weer hoeft met een spuitbus tectyl om zijn auto tegen roest te beschermen, dat is pure milieuwinst. In de autoindustrie wordt veel verzinkt staal gebruikt, maar ook in de bouw en de zware industrie. Denk bijvoorbeeld aan dak- en gevelbeplating, maar ook aan de achterkant van koelkasten. Bij Corus in IJmuiden staan een aantal

14


reusachtige dompelverzinkinstallaties waar per jaar anderhalf miljoen ton staal wordt verzinkt. Om een idee te geven: hiermee zouden tweeënhalf miljoen auto’s kunnen worden gebouwd. De reusachtige dompelverzinklijn, zoals te zien op de foto’s, kan rollen van maximaal drieduizend meter staal verwerken. Het laagje zink dat wordt aangebracht is uiteindelijk niet dikker dan een sigarettenvloeitje, maar om een constante dikte en kwaliteit te waarborgen van het zink is een complete fabriek nodig. De moeilijkheid zit in de snelheid waarmee het bandstaal door de installatie wordt geleid: het staal moet met een constante snelheid door het zinkbad. Maar aan het begin van de lijn moet de band bijna worden stilgelegd zodat de ene rol aan de andere kan worden gelast. Om dat verschil in snelheid op te vangen heb je een gigantische bandaccumulator nodig van wel dertig meter hoog. » www.corus.nl Tekst en Foto’s: FRANK HYLKEMA


15

Bekende Nederlanders over techniek

Tekst: EVELIEN HOEKSTRA Foto: JORDI HUISMAN

De techniek van actrice

Rifka Lodeizen Tekst: CASPAR WIJERS Foto: MARK VAN DER ZOUW

| Naam: Ruud Mulder | Leeftijd: 28 jaar | Bedrijf: Minks Kunststoftechiek | www.minks.nl | Opleiding: Avondopleiding Werktuigbouwkunde

Tijdens de lessen vliegt de tijd “Oorspronkelijk kom ik uit de horeca, ik heb de koksschool gedaan. Zeven jaar geleden ben ik daarmee gestopt. Via een uitzendbureau kwam ik bij Minks Kunststoftechniek terecht. Wij maken installaties voor industriële doeleinden. In mijn huidige functie als projectleider merkte ik dat ik theoretische kennis miste. Samen met mijn werkgever en OOM heb ik toen besloten de avondopleiding werktuigbouwkunde te gaan doen. Uit mijn EVC-rapport bleek dat het met het aan-

sturen van mensen en mijn stressbestendigheid wel goed zit, maar dat ik moet werken aan mijn exacte vakken. Ik volg nu wiskunde, natuurkunde, Duits, autocad (technisch tekenen) en bedrijfskunde. Over twee jaar hoop ik mijn Werktuigbouwkunde-diploma niveau 4 te halen. Elke woensdagmiddag- en avond zit ik op school. Vooral in het begin was het intensief. Toch vliegt de tijd tijdens de lessen. Vroeger móest je naar school, nu heb ik er elke week zin in.”

Hogerop met de avondopleiding Werktuigbouwkunde

Actrice Rifka Lodeizen kennen we van films als Tiramisu en Simon, en de televisieseries Evelien en Gooische Vrouwen. In het najaar komt haar nieuwste film uit, Kan Door Huid Heen. Technisch aangelegd is ze niet, maar interesse in techniek heeft ze wel degelijk. “Erg technisch aangelegd ben ik niet, maar ik ben wel geïnteresseerd in dingen die met techniek te maken hebben. Vooral oude spullen, zoals mooie oude lampen. Ik heb er zelfs een handeltje in gehad. Oude lampen, klokken en industriële kantoormeubelen, allemaal even mooi. Waar ik erg van hou is bakeliet. Lampen met

16


porseleinen fittingen en bakeliet, prachtig! Ik denk wel aan het milieu, kapotte gloeilampen vervang ik door spaarlampen. Maar ik moet wel erg wennen aan de kleur van het licht en ik vind het ook irritant dat-ie niet meteen aanspringt als ik de lamp aandoe. Goed, het zal wel wennen.”

Bij de avondopleiding Werktuigbouwkunde krijgt iedere cursist een opleiding op maat. Wat de cursisten nog moeten leren, hangt af van de kennis en vaardigheden die zij al hebben opgedaan tijdens hun werk in de metaalsector. De vorm van de opleiding hangt af van de uitkomst van de zogenoemde EVC-procedure, de erkenning van verworven competenties. Hoe meer competenties zij al hebben, hoe minder de cursisten nog moeten bijscholen om het diploma te bemachtigen. Docent Erik Deuling van het ROC Nova

College: “De cursisten staan viereneenhalve dag op de werkvloer bij hun eigen werkgever. Gedurende een middag en avond per week volgen ze lessen over techniek en organisatie. Na afloop van de opleiding mogen de cursisten zich werktuigbouwkundige op niveau 4 noemen.” Met een afgeronde avondopleiding Werktuigbouwkunde kunnen de cursisten een stapje hogerop als bijvoorbeeld meewerkend leidinggevende, tekenaar of constructeur. “Het diploma betekent een vergroting van hun kansen op de arbeids-

markt. Met deze opleiding kom je snel en efficiënt voor het volwaardige diploma in aanmerking. Te meer omdat deze onderwijsvorm vrije instroom kent,” zegt Deuling. Initiatiefnemers van de opleiding zijn ROC Horizon College, ROC Amsterdam, ROC Leiden en ROC Nova College. Het laatste beschikt over een eigen EVC-centrum. OOM vergoedt grotendeels de kosten van de EVC-procedure voor de werkgevers van de cursisten. Meer informatie: www.oom.nl


17

BMX

Snelheid, behendigheid en techniek

Jeroen Grave was jarenlang BMX’er. De tweevoudig Nederlands kampioen reed mee in internationale wedstrijden. Nu bouwt hij crossfietsen voor zijn opvolgers. ‘Het gaat om de perfecte passing.’ Tekst: EVELIEN HOEKSTRA Foto’s: SANDER DE WILDE

Naam: Jeroen Grave Leeftijd: 35 Woonplaats: Bathmen Wat: Eigenaar Jeroen’s BMX Shop Erelijst: 2x Nederlands kampioen Internet: www.jeroensbmxshop.com

Om kans op een gouden medaille te maken moet het materiaal van de beste kwaliteit zijn.

B

MX staat in augustus voor het eerst op het programma van de Olympische Spelen in Beijing. De crossers storten zich van de acht meter hoge startheuvel en denderen over een parkoers. Snelheid, behendigheid en techniek: daar gaat het om. Om een kans op een gouden medaille te maken, moet het materiaal van de beste kwaliteit zijn. Grave weet er alles van. Hij is

18


tweevoudig Nederlands kampioen en reed jaren mee in internationale wedstrijden. Zijn erelijst bevat nationale en internationale overwinningen. Nu sleutelt hij met het beste materiaal crossfietsen in elkaar voor de huidige Nederlandse toppers.

Wereldkampioenen “Bij crossfietsen gaat het om de perfecte passing van het materiaal. Twee jaar geleden

heb ik twee wereldkampioenen afgeleverd. Zij reden op fietsen van mij. Daar doe je het voor.” Trots laat Grave zijn materialen in de tot winkel annex werkplaats omgebouwde garage zien. “Dit zijn mijn lievelingsgereedschappen: de balhoofdfrees en pers. Toen ik drie jaar geleden begon was dit specialistische gereedschap het eerste dat ik aanschafte. Ik had al vijfduizend euro uitgegeven voordat ik een fiets gebouwd had.

Maar dit is dan wel het beste van het beste dat er te koop is.”

Het beste materiaal In het BMX’en gaat om het mooiste, het beste en het lichtste materiaal dat er te vinden is. Daar fiets je hard op en het ziet er cool uit. Voor minder doet een beetje professionele BMX’er het niet. De minifietsjes kosten duizenden euro’s.

Bij Grave kunnen de toppers, maar ook de amateurs de crossfiets van hun dromen samenstellen. Een unicum. Ze kunnen kiezen uit verschillende naven, sturen, frames,

wielen, spaken, remmen. Noem maar op. En natuurlijk is de kleur niet onbelangrijk. Grave: “Al het materiaal dat ik gebruik is top, het moet zo licht mogelijk zijn. Hoe

» ‘Bij het BMX’en gaat het om het mooiste, het beste, en het lichtste materiaal dat er is’ « VOORJAAR 2008 METAALJOURNAAL

19

Jeroen Grave: ‘BMX’ers houden erg van image, alles moet gelikt zijn.’

lichter de fiets, hoe sneller je gaat. Door het lage gewicht springt de crosser makkelijker en kost het minder moeite om hard te gaan. En daar gaat het uiteindelijk om bij het racen. Maar BMX’ers houden ook erg van image, alles moet gelikt zijn.”

bouwen. Alle onderdelen waren van carbon en titanium. Er zaten keramische lagers in de trapas en het achterwiel, het zadel kostte maar liefst driehonderd euro en de rem vierhonderd euro. Kosten nog moeite heb ik gespaard.”

Precisiewerk

Voldoening

Bij het opbouwen van een fiets begint Grave altijd met het vlakken en frezen van het frame. Hierdoor blijft het materiaal langer en beter draaien. “De balhoofdcups zitten in het frame geperst. De binnendiameter van de balhoofdbuis moet dus precies op de juiste maat worden gemaakt. Met de balhoofdfrees wordt de buis na lassen en lakken weer op maat gemaakt en worden de kopse kanten gevlakt. Mensen zijn altijd verbaasd als ze mij aan het werk zien. Want ik gebruik geen hamer en een stukje hout om het frame te vlakken, maar het gereedschap dat ik net liet zien.” Vorig jaar bouwde Grave een crossfiets van zes kilo. Toch weer drie kilo lichter dan het normale gewicht van acht à negen kilo. “Ik wilde proberen een zo licht mogelijke fiets te

Eigenlijk sleutelde Grave de crossfiets voor zichzelf in elkaar, maar toen iemand hem heel graag wilde kopen, kon hij het niet laten en verkocht het exemplaar. “Je doet het tenslotte toch voor de sporters die nu nog actief zijn. Dat geeft veel voldoening. De koper werd er derde mee in de finale van een grote wedstrijd.” Zelf rijdt Grave al een tijd niet meer. Tien jaar geleden zette hij een punt achter zijn internationale carrière. “Vanaf mijn tiende crosste ik al door het zand en de modder van Holten. Toen bleek dat wedstrijden rijden mij heel gemakkelijk af ging, stak ik nog meer tijd in de sport. Dit resulteerde in prijzen en het rijden van veel internationale wedstrijden.”

BMX

Eind jaren zestig ontstond BMX aan de westkust van de Verenigde Staten. De sport heeft zijn roots in de motorcross. BMX is in Nederland als georganiseerde sport ontstaan in het begin van de jaren tachtig. De relatief jonge sport heeft enorme impuls gekregen door de olympische status. Er zijn drie verschillende disciplines. Ten eerste is er de cross op heuvelachtig terrein of ‘dirt’. Het gaat hierbij om snelheid. Bij elke bult moet de crosser een stunt laten zien. Ten tweede is er BMX-street, waarbij de crosser over verkeersdrempels, ophogingen of andere obstakels springt. Een andere variant is de flatland-discipline, waarbij de crosser tricks uithaalt met alleen zijn fiets. Daarnaast rijden er ook BMX’ers in halfpipes. De derde discipline is het racen. Dit onderdeel staat op het programma van de Olympische Spelen. Er zijn verschillende kwalificatierondes op een dag, eindigend met de finale. Maximaal acht fietscrossers rijden de finale.

20


Bijgeloof En zoals het een goed sportman betaamt, had ook Grave een bijgeloof. Voor het rijden van elke een wedstrijd at hij altijd twee colaflesjes-dropjes. Coca Cola was immers zijn sponsor. Tegelijkertijd ging Grave vanaf zijn zestiende in opleiding bij de bedrijfsschool van Gazelle. “Het tweewielervak trok mij altijd al. Ik keek in de keuken van de Rabobank en TVM wielerploegen, maar wilde niet altijd maar op reis zijn met de equipe.” Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en dus volgt de Grave het fietscrossen op de voet. “Ik ben altijd bij alle nationale wedstrijden aanwezig, dan neem ik mijn bandjes en de nieuwste snufjes mee. Het gaat tenslotte altijd om mooie dingetjes in de BMX-sport.” Hij laat een spuitbus met

In het BMX’en gaat het om het mooiste, het beste en het lichtste materiaal dat er te vinden is.

vloeibare latex zien. “Hiermee zijn binnenbanden niet meer nodig en dat scheelt toch weer 150 gram per wiel.” Met het wetenschappelijk ontwikkelde goedje zijn lekke banden dus verleden tijd.

Verbeteren Het gaat goed met de sport. Het materiaal is top. Grave vindt dan ook dat de BMX

DE OLYMPISCHE BMX-BAAN VAN PAPENDAL Op sportcomplex Papendal ligt een gloednieuwe BMX-baan. Het parkoers is een exacte kopie van de start en de eerste zestig meter van de baan in Beijing. Omdat de start en de eerste tien meter van groot belang zijn om in goede positie te komen, is dat gedeelte nagebouwd. Niets staat een optimale voorbereiding in de weg op een goede prestatie op de Olympische Spelen. Want het doel is duidelijk: eremetaal voor de Nederlandse fietscrossers.

sport op professioneel niveau wordt beoefend. Toch ziet hij nog verbeterpunten voor de toekomst. “In vergelijking met wielrennen en motorcross kan het nog beter. Het liefst zou ik zien dat er meer tijd en aandacht wordt besteed aan voeding en aan de ontwikkeling en opwarming van de spieren. Maar is het niet al fantastisch dat BMX’en voor het eerst

De olympische BMX-baan in Peking is 370 meter lang voor mannen en 350 meter voor vrouwen. De startheuvel is maar liefst acht meter hoog. Een race duurt gemiddeld tussen de 30 en 40 seconden waarbij tijdens de rit sprongen van meer dan tien meter worden gemaakt. De rijders moeten zo snel mogelijk over heuveltjes en bochten crossen. Voor het Nederlands team van Beijng zijn op dit moment vier genomineerden: Martijn Scherpen, Rob van den Wildenberg, Robert de Wilde en Raymond van der Biezen.


21

Een toekomst De Techni-Show in de Jaarbeurs Utrecht was vijf dagen lang het strijdtoneel van techniektalent in Nederland. Hier werden de zinderende finales gehouden van de (Junior) VakkanjerWedstrijden en de Technasium-wedstrijden. Junior Vakkanjers, Vakkanjers en Technasium-leerlingen gingen tot het uiterste in hun strijd om goud. Tekst: BUREAU TOP / TAMARA FRANKE EN MICHIEL VAN RUITENBEEK Foto’s: BUREAU TOP / DIGIDAAN

I Gouden Vakkanjer onderhoudsmontage wordt ook de beste Vakkanjer met de hoogste totale puntenscore: Frank van den Heuij.

OVER (JUNIOR) VAKKANJERS EN TECHNASIUM De beroepenwedstrijden in de metaal en elektro zijn onderdeel van de campagne Vakkanjers, waarmee Bureau TOP de vaktrots en daarmee de instroom van jonge vakmensen in deze sectoren wil stimuleren. Bureau TOP is een samenwerkingsverband van Stichting A+O en Stichting OOM. Binnen deze opleidingsfondsen zijn de werkgevers- en werknemersorganisaties in de metaal- en elektrotechnische industrie en metaalbewerking vertegenwoordigd. De campagne Vakkanjers is tot stand gekomen in samenwerking met Kenteq, het kenniscentrum voor technisch vakmanschap en Stichting Technasium, een formule voor beter bèta-onderwijs. Kijk ook op www.vakkanjers.nl en www.jrvakkanjers.nl

22


n totaal passeerden bijna 70.000 bezoekers de toegangspoortjes van de TechniShow. De prijsuitreiking was zaterdagmiddag. Vakkanjer Frank van den Heuij uit Heijen (Stork Food Systems, Boxmeer) werd Nederlands kampioen onderhoudsmontage. De enthousiaste Vakkanjer uit Limburg pakte niet alleen goud, maar bleek ook de beste van alle 45 Vakkanjers. Zijn hoogste score van alle Vakkanjers was goed voor de titel ‘Best of the Best’. Frank: “Ik wist echt niet wat me overkwam. Je doet de hele week alles wat je kunt. Dan is dit natuurlijk een prachtige beloning. Nu ga ik in september naar de Europese kampioenschappen. Daar wil ik ook winnen.”

Vakkanjers De Vakkanjers, afkomstig van ROC’s en bedrijven, streden in vakken als CAD-tekenen, lassen, machinebankwerken fijnmechanisch, onderhoudsmontage en CNC-plaatconstructiewerken. De kersverse nationale kampioenen doen in september mee aan EuroSkills in Ahoy (18-20 september 2008),

in de techniek! Vakkanjer Leendert van Tilborg behaalt goud in de finale van de VakkanjerWedstrijden 2008.

waar de Vakkanjers met collega’s uit heel Europa strijden om de Europese titel.

Finale maakte diepe indruk “Het ging wel goed, maar het was vooral erg spannend,” zegt Junior Vakkanjer Lars ten Hove, finalist Eelektrotechniek. Lars zit in 3-vmbo van CSG Sprengeloo, is net vijftien en daarmee een van de jongste deelnemers. “Het is erg tof dat ik in de finale sta, dat had ik niet verwacht. Eigenlijk kijk ik wel op tegen de andere jongens. En al die bezoekers zijn ook indrukwekkend. Het lastigste vind ik als de mensen hier op mijn vingers staan te kijken. Daar word ik zenuwachtig van. Gelukkig sta ik aan de achterkant, dat is rustiger en daar kan ik me beter concentreren. Een foutje is zo gemaakt, zeker met die kleine draadjes!”

Lego Vader en moeder Ten Hove kijken naar de vorderingen van Lars en zijn vooral erg trots! “Het is allemaal begonnen met lego en technisch lego, daar was hij altijd mee

Beste Junior Vakkanjer: vmbo’er Roy Hogemans van het Assink Lyceum uit Eibergen.

in de weer. En Lars wist al heel jong dat hij een technische opleiding wilde gaan doen. Techniek is alles voor hem. Maar dat hij zo goed is, wisten we niet. Dat is erg leuk om te zien!”

Junior Vakkanjers De Junior Vakkanjers, derde en vierdejaars vmbo-leerlingen, maakten in vijf wedstrijdvakken uit wie zich een jaar lang Nederlands kampioen in zijn of haar vak mag noemen. Naast CAD-tekenen, elektrotechniek, lassen, metaaltechniek en metalektro stond er dit jaar ook weer een Teamchallenge op het programma. De vijf teams maakten in de Jaarbeurs een hippe driewieler: de Triker.

Dans je fit Een team van het Gerrit Rietveldcollege

in Utrecht heeft de eerste prijs gewonnen in de Technasium-wedstrijd. De techniekwedstrijd voor tweedejaars havo/ vwo is voor de eerste keer gehouden. De Technasium TOP Award, de prijs voor een zelf ontworpen spel werd zaterdag uitgereikt door Paul Rosenmöller, voorzitter van het Convenant Overgewicht. Het winnende team van het Gerrit Rietveldcollege bestond uit Melvin Nietveld, Cas van Cooten, Jonathan Klein Schiphorst en Auke van der Grinten. Auke: “De opdracht was leuk: ontwerp een spel dat kinderen stimuleert om te bewegen. We hebben een dansspel gemaakt. En het is natuurlijk te gek dat we daarmee hebben gewonnen. Ik denk dat onze kracht ligt in onze goede samenwerking. En omdat het natuurlijk een leuk spel is om te doen!”

» ‘Het is erg tof dat ik in de finale sta, dat had ik niet verwacht’ « VOORJAAR 2008 METAALJOURNAAL

23

Reportage: Jongerenwerkplaats De Blauwe Olifant Werkplaats De Blauwe Olifant in Slotervaart is speciaal opgezet voor schoolverlaters. Er wordt hard gewerkt en de jongeren wordt discipline, afspraken nakomen en leiding accepteren bijgebracht. En als het een beetje meezit, hebben ze aan het einde van de rit een lasdiploma. Het uiteindelijke doel: een baan of weer terug naar school. Tekst: EVELIEN HOEKSTRA Foto’s: JORDI HUISMAN

De Blauwe Olifant werkplek voor schoolverlaters

T

erwijl de regen met bakken uit de hemel komt, wordt er hard gewerkt in een loods in Slotervaart. Hier zit De Blauwe Olifant, de werkplaats voor vroegtijdige schoolverlaters. Middenin de ruimte schuurt een jongen de vloer van een grote sloep, achterin lassen zijn collega’s metalen strips aan elkaar. Het is een dag zoals alle anderen op de jongerenwerkplaats. “Het is hard werken, maar het is hier leuk,” vertelt Mamadou. Hij is een van de jongeren die dagelijks

24


werkt bij de Blauwe Olifant. De ex- leerlingen van het vmbo en mbo werken hier samen in de metaaltechniek. Ze knappen grachtenbootjes op en leren lassen, buigen en draaien. In opdracht van de gemeente Amsterdam is de organisatie drie jaar geleden opgezet om deze jongeren les te geven in metaal en techniek en tegelijkertijd te helpen met arbeidsritme, motivatie en discipline. De Blauwe Olifant is een erkend praktijkcentrum. Naast werkervaring leren de jongeren ook sociale vaardigheden aan.

Leerling Mamadou (24) en lasmeester Murat (29) aan het werk bij De Blauwe Olifant.

Met zijn lashelm op werkt Mamadou geconcentreerd aan een laswerkstuk voor zijn examen. Binnenkort gaat hij zijn lasdiploma niveau 2 proberen te halen. Al veertien maanden lang is hij hier elke dag tussen negen en vier te vinden. De geboren Ivoriaan kwam vanuit het asielzoekerscentrum hier terecht en voelt zich helemaal op zijn plek. Lasmeester Murat Tastan geeft hem nog wat aanwijzingen over lasposities en het instellen van het MIG/MAG-lasapparaat. Murat: “Dit soort jongens moet in de

praktijk leren, ze zijn goed met hun handen. We geven ze natuurlijk ook de nodige theorie mee. Elke woensdagochtend wordt daar aandacht aan besteed. Maar uiteindelijk leren ze het vak pas echt door het gewoon te doen.”

Vorderingen

goed zijn brood mee verdienen. Misschien kan hij op den duur meewerken aan de bouw van de Noord/Zuidlijn hier in Amsterdam. Dat zou toch mooi zijn,” vertelt hij. Behalve Murat, die voor de overdracht van vakkundige kennis zorgt, werkt ook Hozan Zangana op de werkplaats. Ook een vakman, en tegelijkertijd mentor. Als begeleider heeft

hij een voorbeeldfunctie en coacht hij de jongens. In de loods zorgt Hozan ervoor dat zij zich op hun gemak voelen. Hij praat met ze over hun thuissituatie, geeft praktische hulp bij schulden andere problemen. Hij werkt met de jongens, maar gaat ook regelmatig met de groep voetballen of varen. Eigenlijk zou je Hozan kunnen zien als aanvoerder van

Murat is enthousiast over de vorderingen van Mamadou. Hij weet dat werkgevers zitten te springen om jongens met een niveau 2 lasdiploma. “Hij kan hier straks

» ‘Hier kunnen de jongens helemaal zichzelf zijn’ « VOORJAAR 2008 METAALJOURNAAL

25

Reportage: Jongerenwerkplaats De Blauwe Olifant

DE BLAUWE OLIFANT De Blauwe Olifant is een werkplaats voor metaal en techniek in Amsterdam-West. Vroegtijdige schoolverlaters knappen boten en sloepen op en krijgen de kans een lasdiploma te halen. Doel is perspectief te bieden en zelfontplooiing en zelfvertrouwen te stimuleren. Meer informatie: www.blauweolifantamsterdam.nl of tel: 020 – 408 15 50

het elftal, vertelt hij. “Ik spreek de taal van de jongens. Het zijn allemaal toffe jongens, maar soms moet je dat net even zien.” Voordat ze aan het werk gaan in de loods leest de groep elke ochtend, voorzien van een kop koffie en ontbijt, gezamenlijk de krant. “Elke dag wordt er gediscussieerd over een nieuwsbericht. Veel van deze jongens vinden het moeilijk een mening te geven en rustig naar

heet dit?” vraagt hij terwijl hij wijst naar een metalen strip in het voorraadschap. Mamadou geeft zonder aarzelen het goede antwoord. Omdat hij nog niet zo lang in Nederland is, werkt Hozan met hem aan zijn taalvaardigheid. Want lassen kan hij wel en als zijn Nederlands nog verder verbetert, kan Mamadou op zoek naar een baan. Van de tachtig jongens die hier de afgelopen

» ‘Het zijn allemaal toffe jongens, maar dat moet je net even zien’ « elkaar te luisteren. Door deze gesprekken leren ze respect te tonen voor elkaar. Iedereen krijgt de ruimte om te zijn wie hij wil zijn,” legt Hozan uit.

Taalvaardigheid Dan roept Hozan Mamadou bij zich. “Hoe

26


drie jaar hebben gewerkt, is inmiddels zeventig procent uitgestroomd. Zij zijn weer naar school om verder te leren of hebben een baan gevonden. Veel van hen hebben dan al een lasdiploma niveau 1 of 2 gehaald. Manager Tom Bouma: “Een lasdiploma is voor ons meer middel dan doel. Veel jongens uit de

groep hebben problemen veroorzaakt op school. Hier hebben ze structuur. Als ze hier een lasdiploma halen, is dat een hele prestatie. En dat is goed voor het zelfvertrouwen. Waar het ons om gaat is dat de jongens weer zichzelf kunnen zijn.” Het succes van het project komt volgens Hozan door de sfeer en het werk in de loods. “Op school maak je iets, maar je doet er verder niets mee. Hier knappen ze binnen vijf weken een boot op, waar straks mee wordt gevaren. Daar kunnen ze trots op zijn.” Hij klimt in de grote sloep en wijst naar de vloer, die er keurig geschilderd uitziet. “Je moest eens weten hoe het eruit zag toen de boot hier binnenkwam.”

Meteen aan de slag Particulieren brengen hun bootjes graag naar de loods voor onderhoud. Vanochtend werden ze nog gebeld door iemand die graag zijn boot wil laten opknappen door De Blauwe Olifant. Van schilderen, schuren en houtbewerking tot nieuwe vloeren leggen met veel laswerk,

de jongens doen het allemaal. Hozan: “We gaan hier meteen aan de slag met een boot. We schrijven geen lange plannen. De jongens krijgen een slijptol in hun handen en mogen meteen laten zien dat ze het kunnen.” Bij De Blauwe Olifant maken ze naast die bootjes ook voorwerpen als kandelaars, bijvoorbeeld als relatiegeschenk. Met de opbrengsten van de bootjes en de relatiegeschenken wordt de werkplaats gefinancierd.

IJscoboot Echt bijzondere dingen maken ze ook. Vorige zomer werd nog een ijscoboot gebouwd. En binnenkort wordt gestart met een stalen kunstwerk van maar liefst tien meter hoog. Een gigantische man moet het worden. Zangana : “Wij hebben drie uitgangspunten: bewustzijn, eerlijkheid en verantwoordelijkheid. Met het maken van dit kunstwerk kunnen wij iets terugdoen voor de buurt. Omdat de loods op het Staalmanplein staat, leek het de jongens een goed idee om een ‘stalen man’ te bouwen.”

Discipline is er ook: elke dag moet iedereen stipt om negen uur ’s morgens aanwezig zijn. Kom je te laat, dan heb je nog drie kansen. Verpruts je die, dan mag je niet meer terugkomen. “Discipline, afspraken nakomen en leiding accepteren, dat staat bij ons hoog in het vaandel,” benadrukt Tom Bouma. “Het belangrijkste is dat de jongens weer een doel in het leven krijgen. Dat ze gemotiveerd worden,

tigjarige Raylison. Met een grote lach waarin zijn gouden tand blinkt, vertelt hij dat hij vanuit Curaçao naar Nederland is gekomen. De Dienst Werk en Inkomen heeft hem hier naartoe gestuurd. “Ik wil in de loods blijven werken tot ik mijn lasdiploma heb. Eigenlijk wil ik ook nog mijn rijbewijs halen, want dan kan ik later met de auto naar mijn werk.” Nu moet Raylison elke dag veertig minuten

» ‘Discipline, afspraken nakomen en leiding accepteren staat bij ons hoog in het vaandel’ « een baan krijgen of weer naar school gaan.” Veel jongens die hier in de loods werken, hebben grote problemen. Ze hebben hun school niet afgemaakt, zijn met justitie in aanraking geweest of hebben schulden. Via het jongerenloket van de Sociale Dienst zijn ze uiteindelijk hier terecht gekomen. Zo ook de twin-

met de metro van IJburg naar Slotervaart. Maar op tijd komen, vindt hij geen probleem. “Ik ben een aardige jongen. En zwaar is het hier helemaal niet. Ik wil hier voorlopig graag blijven.”


27

TEAM KRYPTON

TEAM CARBON

TEAM XEON

TEAM KRYPTON:Eric Slingerland, Rutger Luiten, Bram Jansen en Kevin Heijmans. Zijn doen hun ding bij SILICON REFRATORY AS. » www.silicon-tif.nl

TEAM CARBON: Bram v/d Salm, Chris van Leeuwen, Jeffrey van Rijn, Bart v/d Lubbe. Zij zijn aan het werk bij BERG PRODUCT. » www.bergproduct.nl

TEAM XEON: Bart Vreeken, Bas Duineveld, Bob Muller en Maya v/d Kamp. Zij steken hun armpen uit de mouwen bij WEST END. » www.westendbv.nl

TEAM NEON TEAM NEON: Florian de Bode, Per Duringshof, Ross Zwaan en Colton Noordam. Zij drinken koffie bij LO-MINCK. » www.lo-minck.nl

TEAM RADON TEAM RADON: Walter Kruiver, Sander Solvera, Martijn Kikstra, Casper van Ommeren. Zij werken zich in het zweet bij KRAMER EN DUYVIS BV.

» www.kramer-duyvis.nl

TEAM ARGON TEAM ARGON: Collin de Knegt, Mike Misset, Maurice Martens, Eddy v/d Voort. Zij zijn aan de slag bij HERMAN BATIST GROEP. » wwwhermanbatist.nl

Techforce 2008: zeven teams showen hun handbikes TEAM NITRO TEAM NITRO: Joost Bakker, Twan ter Have, Robin Bouricius en Martijn v/d Bent. Zij draaien, lassen en freezen bij HAASNOOT CONSTRUCTIES BV. » www.haasnootbruggen.nl

28


O

p www.metaaljournaal.nl kun je alles lezen over de Techforce race 2008: zeven teams van vmbo- en mbo-leerlingen uit Noord- en Zuid Holland bouwden binnen twee weken een handbike bij één van de zeven deelnemende metaalbedrijven. Tijdens de eindwedstrijd nam het winnende team het op tegen de 16-jarige Jetze Plat,

een opkomend talent handbiking in het Nederlands en Europees Handbike Circuit. Tijdens deze spannende race werden de teams toegejuicht door leerlingen van basisscholen en vmbo-scholen uit de buurt: een mooi voorproefje van wat je kan overkomen als je voor een beroep in de Metaal kiest. Regiomanager Etienne Oldeman van OOM:

“De race is in de eerste plaats bedoeld om jongeren enthousiast te maken voor een beroep in de metaalsector. Ook stimuleert het de samenwerking tussen scholen en bedrijven, en dat levert goed personeel op! En een heel prettig neveneffect is dat veel leerlingen doorstromen van vmbo naar mbo en vervolgens naar hbo.

Fotograaf Sander de Wilde volgde de deelnemende teams vanaf het moment dat de eerste schetsen en ontwerpen werden gemaakt tot en met de spannende finale van 11 april in Leiden. Op deze pagina’s laten de trotse teams hun handbike aan Metaaljournaal zien. » www.metaaljournaal.nl en www.techforce.nu VOORJAAR 2008 METAALJOURNAAL

29

De Vacature

De vmbo-stagiair: Richard Schra

Tekst: NATHALIE VAN DER PLOEG

In deze rubriek geven we een beeld van bedrijven en functies in de metaalbewerking. We belichten een concrete vacature; je leest wat het werk inhoudt en krijgt een indruk van het bedrijf.

FUNCTIES: GEVELMONTEUR, UITVOERDER BEDRIJF: VAN HORSIGH BV, VLAARDINGEN

NAAM: RICHARD SCHRA LEEFTIJD: 16 OPLEIDING: VMBO KADER METAALTECHNIEK LOOPT STAGE BIJ: SMIT WELDING TECHNOLOGY

‘Ik ga zeker nog verder leren!’ “Twee jaar geleden moest ik op school kiezen welke kant ik op wilde. Ik twijfelde enorm: zou ik voor de elektrotechniek gaan of voor de metaaltechniek? Eigenlijk was mijn voorkeur steeds uitgegaan naar de elektrotechniek, maar twee weken voor ik die keuze definitief moest maken, wist ik dat ineens niet meer zo zeker. Uiteindelijk heb ik voor de metaaltechniek gekozen – en daar heb ik absoluut nog geen spijt van gehad. Harm Smit van Smit Welding is eigenlijk een soort verre buurman van me

30


en mijn vader werkt bij een bedrijf dat veel zaken met hem doet. Smit Welding was dus een logische keuze toen ik vorig jaar een snuffelstage van twee weken moest gaan doen. Ik ben het hem zelf gaan vragen en het kon wel. Ik vond het hartstikke leuk: ik mocht echt rondsnuffelen en maakte kennis met alle machines. Dit jaar moest ik een stageplek vinden waar ik het hele jaar lang één dag per week mocht komen werken. Ik wist het meteen: dat wilde ik ook bij Smit doen. Nu kom ik iedere woensdag om half

acht binnen. Dan gaat de overall aan en krijg ik te horen wat ik moet doen: zagen, boren, ponsen, af en toe wat lassen… Harm komt dan vaak met een tekening: kijk, dit ga je maken. Zo leer ik ook tekeningen lezen. Ik heb het erg naar mijn zin, maar ik ga zeker nog verder leren. Ik wil niet alleen maar in de fabriek blijven werken. Als ik Werktuigbouwkunde heb gedaan, is mijn horizon veel breder.” Tekst: SUSAN HAVEMAN Foto: JAN VAN BREDA

B

ij Van Horsigh in Vlaardingen is de kwaliteit van het werk van hoog niveau, vertelt managementassistente Esther van Horsigh. “Maar de projecten bevinden zich ook vaak letterlijk op hoog niveau. Wij hebben drie van de hoogste gebouwen van Nederland op onze projectenlijst: de Millennium Toren en het World Port Centre in Rotterdam en het Atrium in Amsterdam.” Het bedrijf is in 1998 opgericht door Joop van Horsigh. Na 25 jaar in de glaswereld te hebben gewerkt wilde hij graag voor zichzelf beginnen als projectbegeleider en leverancier van diverse glassoorten voor projecten. Inmiddels is Van Horsigh uitgegroeid tot een bedrijf met acht vaste werknemers, en een wisselend aantal ingehuurde mensen. Maar nog steeds heerst er een gemoedelijke, open sfeer. Vanwege de groei van het bedrijf wordt gezocht naar een gevelmonteur en een uitvoerder. Esther legt

uit: “Een gevelmonteur houdt zich bezig met alle onderhoudswerkzaamheden aan aluminium gevelsystemen en vliesgevels, en ook met het beglazen ervan.” Van kandidaten wordt verwacht dat zij technisch inzicht hebben, probleemoplossend denken en geen 9 tot 5 mentaliteit hebben. De projecten waar Van Horsigh aan werkt zijn door heel het land, en daarom is het belangrijk dat je beschikt over een rijbewijs B. Van Horsigh is VCA-gecertificeerd, van kandidaten wordt verwacht dat zij een VCA-diploma (liefst VCA-VOL) hebben, of bereid zijn het binnen de proeftijd te halen. Als laatste is

het belangrijk dat je beschikt over redelijke kennis van Engels en Duits. Voor de uitvoerder gelden uiteraard andere eisen. Esther van Horsigh: “De uitvoerder zal diverse projecten gaan begeleiden. Belangrijke taken zijn dan bijvoorbeeld het indelen van de werkzaamheden en de logistiek daaromheen. Een uitvoerder moet goede communicatieve vaardigheden hebben. Hij of zij moet kunnen communiceren met de monteurs, de klant, en uiteraard met de mensen van kantoor. Daarnaast is de uitvoerder verantwoordelijk voor de voortgang van het project en de rapportage daarover.” -

Reageren op één van deze vacatures? Schrijf of mail een bondige brief met cv naar Van Horsigh BV, t.a.v. Esther van Horsigh, Postbus 6018, 3130 DA Vlaardingen. Telefoon: 010 24 99 232, e-mailadres: [email protected] Meer informatie: www.horsigh.eu VOORJAAR 2008 METAALJOURNAAL

31

De Nederlandse Jachtbouw Industrie (NJI) is een brancheorganisatie die jachtwerven en toeleveranciers ondersteunt. Het bevorderen van de beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerde vakmensen is een van de speerpunten. Lidbedrijven zijn actief in de bouw van metalen casco’s en de afbouw en reparatie van complete jachten van staal, hout of kunstof. De NJI is aangesloten bij de Koninklijke Metaalunie.

Jachtwerf Piersma is het hondervijftigste lid van de Nederlandse Jachtbouw Industrie, dat onderdeel uitmaakt van de Koninklijke Metaalunie. Reden genoeg om eens een bezoek te brengen aan deze jachtwerf die is gespecialiseerd in de bouw en onderhoud van klassieke Friese houten schepen. Tekst: EVELIEN HOEKSTRA Foto’s: JORDI HUISMAN

Ouderwets vakmanschap in Heeg Jachtwerf Piersma reconstrueert een 18de eeuwse palingaak O

p It Eilân nummer 6 is de werf van Pier Piersma gevestigd. Terwijl een haan kraait en de zon lekker schijnt, laat Piersma zijn werkplaats zien. Op deze unieke locatie in het Friese Heeg worden al ruim 35 jaar boeiers, tjotters Staverse jollen en alle andere platbodems gebouwd en gerestaureerd. “Kijk, deze boeier is 152 jaar oud. Het is het eerste schip dat ik ooit heb gerestaureerd. Elk jaar komt de boot voor een paar maanden terug voor stalling en onderhoud. Is het niet prachtig?” Elke boot bij Piersma heeft een verhaal. Bijvoorbeeld het schip uit 1917, dat in een andere loods ligt. Daar hebben prinses

32


Juliana en prins Bernhard nog op gevaren toen ze nog niet getrouwd waren. Of die boeier van 9 meter lang uit 1898, die hij vijf jaar geleden volledig heeft gerestaureerd en die nu weer hier is voor een lakbeurt. De schepen zijn als zijn kinderen.

Passie De passie voor scheepsbouw is Piersma met de paplepel ingegoten. Hij groeide op in de jeugdherberg iets verderop. Zijn ouders bestierden daar de zeilschool met tjotters en een Friese jacht. Al snel vaarde de kleine Pier mee op de boten en verrichtte hij hand-en spandiensten. “Schuren, lakken, het onder-

houd: de liefde voor houten boten is toen beklonken,” vertelt hij met een kop koffie in de hand. “Ik deed de LTS en daarna de UTS, maar wiskunde ging niet makkelijk. Toen ik de kans kreeg om werkervaring op te doen op de werf van De Jong, hier in Heeg, pakte ik die kans. Ik kreeg 25 gulden in de maand, verder geen loon, maar daar heb ik geleerd hoe je van een paar planken een schip kunt bouwen.” Als hij na vier jaar zijn eerste boeier mag restaureren, is dat het begin van Jachtwerf Piersma. Een kleine houtwerf met een enorme kwaliteit en vakmanschap. Begon hij in 1970 nog met een loods van 20 bij 10 meter,

inmiddels is dat uitgegroeid tot 900 vierkante meter. Piersma bouwde op zijn werf al tientallen houten schepen. “Nieuwbouw is fantastisch. Een eikenboom is na negen maanden een schip. Ik vind het mooi om de ontwikkeling in de materialen te zien. Vroeger bouwden we met pek, daarna met rubberkit. Tegenwoordig gebruiken we epoxy-coating, waardoor de schepen minder onderhoudsgevoelig zijn en er geen kans op lekken zijn.” In 2006 begon Piersma aan een uniek project. “Ik wilde heel graag historie schrijven door de 18de eeuwse palingaak Korneliske Ykes II te reconstrueren. Het is geweldig om

te zien hoe de eeuwenoude scheepsbouw nog steeds springlevend is. De palingaken vervoerden destijds per schip wel vijftienduizend kilo levende paling vanuit het Oostzeegebied en Friesland naar Londen. Drie bemanningsleden deden er vier dagen over, afhankelijk van de weersomstandigheden, om de Noordzee over te steken.”

Festivals Als de Korneliske Ykes II aan het eind van het jaar klaar is, gaat Piersma ermee varen op festivals in Delfzijl en Harlingen, maar waarschijnlijk ook in het buitenland. Dat doet hij ook al regelmatig met andere door

hem gerestaureerde schepen. Zo was hij vorig jaar in Tasmanië om met een schip te varen in de vloot van het Wooden Boat Festival. Volgend jaar wil hij met een van zijn schepen op de Amerikaanse Hudson Rivier varen. Aan de hand van historische documenten wordt de reusachtige replica van de Korneliske Ykes II met een lengte van ruim 18 meter, een romp van 5,10 meter en een zeiloppervlak van 150 vierkante meter gebouwd. Stagiaires en vrijwilligers krijgen de kans om onder leiding van drie ervaren scheepsbouwers mee te werken aan het schip. Voor Piersma is dit de kans om als bouw-


33

Als derdejaars student aan het Hout- en Meubileringscollege is Martijn bijna klaar met zijn studie jachtbouw. In de toekomst wil hij de traditionele scheepsbouw combineren met het klussen aan stalen schepen. “Ik heb thuis in Krimpen aan de IJssel een eigen stalen schip dat ik aan het restaureren ben. Daar ga ik na mijn stage mee verder. Eigenlijk wil ik daarvoor ook nog beter leren lassen, want dat moet nog wel wat beter worden.” Piersma en begeleidend scheepstimmerman Kees Sars zijn blij met Martijn. Sars: “Hij heeft zijn handen goed staan. Hij doet, net als onze andere vrijwilligers en stagiaires een geweldige ervaring op in de ambachtelijke houtbewerking. Zij kunnen aan het vak ruiken. Als de vonk overslaat, blijven ze vaak in het ambacht hangen. Kijk maar naar de plannen van Martijn.”

Ambacht Pier Piersma: ‘Nieuwbouw is fantastisch. Een eikenboom is na negen maanden een schip.’

meester vakmanschap over te dragen en een bijdrage te leveren aan de maatschappij. “We hebben hier iemand werken, die eigenlijk helemaal klem zat. Hij zat werkeloos thuis. Nu werkt hij hier en voelt hij zich weer nuttig. Elke dag komt hij op zijn brommertje hierheen. Hij schildert, haalt de boodschappen, doet van alles. Dat is toch fantastisch.”

Leerbedrijf Met de scholen heeft Piersma goede contacten. “We werken veel samen met het Friesland College in Heerenveen en het Hout- en Meubileringscollege in Amsterdam. Maar ook voor andere scholen staan de deuren open. Als erkend leerbedrijf kunnen we veel betekenen voor de studenten. Ze zijn allemaal enthousiast,” zegt hij op weg naar de loods

waar de palingaak wordt gebouwd. Hij vertelt over het hout en de gereedschappen die gebruikt worden bij de constructie. Motorkettingzagen, elektrische handmachines, maar ook voorhamers en de portaalkraan. Het hout komt uit Frankrijk, Denemarken en Nederland. Als Piersma een eiken stam ziet, weet hij meteen of die geschikt is voor de rondingen van het schip. Hij laat buiten een paar prachtige planken massief eiken zien. “Toen we twee jaar geleden begonnen, hebben we eerst de kielblak gezaagd. Vervolgens de voor- enachtersteven uit een 450 jaar oude eik, die hebben we bevestigd aan de kielblak. De beunschotten, enorme brokken eikenhout, wegen ongeveer een ton per stuk.”

Naast de werf van Piersma ligt houtbouwmuseum de Helling. Mede op initiatief van Piersma is hier de geschiedenis van de palinghandel en de traditionele houten scheepsbouw te bewonderen. Oude gebruiksvoorwerpen, foto’s en schaalmodellen schetsen het beeld van de rijke geschiedenis van diverse Friese schepen. In de interactieve ruimte kun je een film zien over Friese zeilschepen en je kunt de werking van blokken en touw uitproberen. Het is ook mogelijk om een bezoek te brengen aan de loods van de palingaak. Onder deskundige leiding kun je van dichtbij de bouw van dit grootste Friese schip ervaren. Dit imposante schip heeft nu al een bijzondere plek in de rijke geschiedenis van ronde en platbodemschepen. » www.piersma.nl of www.dehelling.info

34


Martijn Vermeer

Werkervaring Binnen in de werkplaats wordt hard gewerkt door de timmerlieden, stagiaires en vrijwilligers. Martijn Vermeer (21) is één van de studenten die op dit moment werkt aan de Korneliske Ykes II. “Ik ben nu bezig om de krans voor om de mast te maken. Dit is echt het grotere houtwerk, waar we met een enorme precisie en passie aan werken.” Elke dag van zeven uur ’s morgen tot vier uur ’s middags is hij op de werkplaats te vinden. “Het is een enorme werkervaring. Ik woon nu bijna 3,5 maand hier in een vakantiewoning en moet nog ruim twee weken. Dan zit mijn stage erop en moet ik alleen nog mijn verslag schrijven.”

Volgens Sars is dat van groot belang. “In de bouw en restauratie is er behoefte aan ambachtelijke timmerlieden. Er zijn er momenteel te weinig in de molenbouw, monumentenrestauratie en scheepsbouw. Zwaar ambachtelijk timmeren leer je niet meer op school.” Ook Piersma vindt dat jammer. “Het vakmanschap van deze jonge generatie, vind ik beperkt. Als het aan mij zou liggen, moeten we weer terug naar vroeger. Daarom hecht ik ook veel aandacht aan discipline en een hoog niveau van het stageverslag. De studenten moeten bij ons tijdens hun stage regelmatig foto’s maken van het schip en aantekeningen bijhouden. Het zijn altijd super-verslagen en dat is voor ons ook leuk.” Inmiddels is de romp van het schip en de kuip voor de stuurman klaar. Daar kan hij beschutting vinden en het roer bedienen. Ook zijn de luiken gemaakt, zodat er geen water naar binnen kan. “Het schiet lekker op. De spanten zitten erin, de bodem ligt en de gangen worden binnenkort gestoomd. Nu zijn we bezig met de voorbereidingen van de mast, die ongeveer 20 meter hoog wordt met een doorsnede van 45 centimeter aan de onderkant,” legt Piersma uit. “Ze zeggen wel eens: ‘aan een houten boot, werk je je dood’. Nou, ik kan je zeggen, dat doen we graag. Maar gelukkig valt het reuze mee door het gebruik van moderne materialen en de huidige techniek om alles perfect passend te maken.” VOORJAAR 2008 METAALJOURNAAL

35

Thema: aantrekkelijk werkgeverschap

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.FEMMEMETAAL.NL

Meer vrouwen aan boord? Dat doe je zo! Biedt flexibele werktijden en parttime werk “Vrouwen nemen toch nog altijd een groot deel van de zorg voor het gezin op zich en zijn eerder geneigd te stoppen met werken als het onmogelijk is werk en zorg te combineren.”

VROUWEN GEZOCHT

Kijk naar de combinatie binnen het team “Een combinatie van de vijf beste mannen met de vijf beste vrouwen geeft een beter resultaat dan de tien beste mannen bij elkaar. Puur vanwege de andere invalshoeken die ze hebben.”

aantrekkelijke banen genoeg

Kijk naar het potentieel van mensen Heske Groenendaal: “Ik ken een voorbeeld van een vrouw die na haar opleiding aan de TU kinderen had gekregen en daarna een paar jaar thuis was gebleven. Zij solliciteerde dus heel blanco, zonder werkervaring. Dan kun je zeggen: laat maar zitten. Maar je kunt het ook gewoon proberen. In dit geval werkte het prima.”

Er is veel werk in de metaalbranche. En toch zijn er nog altijd heel weinig vrouwen die kiezen voor een technisch beroep. Om vrouwen te laten zien wat ze missen – en om bedrijven te laten zien wat vrouwen kunnen toevoegen, werd op 10 april de tweede Femme Metaaldag gehouden. “Een vrouw erbij werkt wél beter.”

Wees bereid water bij de wijn te doen “Kijk naar je wensen als werkgever en de wensen van de werknemer en probeer die bij elkaar te brengen en bij elkaar te houden, zodat je de vrouwen die je binnen hebt gekregen, ook binnenhoudt.”

Tekst: SUSAN HAVEMAN Illustratie: ENKELING

D

e overheid probeert al jaren vrouwen meer te interesseren voor de techniek. ‘Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid’, klonk het twintig jaar geleden al. En: ‘Kies exact’. Toch blijft het percentage vrouwelijke technici ontzettend laag. “Die

campagnes hebben niks geholpen,” zegt Angèle de Jong. Zij is projectleider bij VHTO. “Het waren posters aan de muur, ze spraken niemand direct aan. Je kon niet voelen, ruiken of proeven hoe de praktijk was. Dat proberen we tegenwoordig wel. We laten jonge

vrouwen die in de techniek werken ‘speeddaten’ met meisjes die hun beroepskeuze nog moeten maken. We laten zien dat de techniek niet moeilijk is, niet vies en dat er niet alleen maar mannen in overalls werken. Er is méér dan dat: je kunt ook technisch teke-

EEN SPELD IN EEN HOOIBERG De tweede Femme Metaaldag op 10 april kende een première: de uitreiking van de Prix de Femme Metaal, een aanmoedigingsprijs voor het bedrijf dat het succesvolst is in het aantrekken en behouden van vrouwen in het bedrijf. Wie de prijs kreeg, was bij het ter perse gaan van deze Metaaljournaal nog niet bekend. Duidelijk is dat er nog veel te winnen valt voor vrouwen in de metaalbranche. Vooralsnog werken nog maar weinig echt technisch geschoolde vrouwen op mbo- en hbo-niveau werken. “En dat is zonde,” vindt Els Fuhring, die zich namens OOM bezig hield met het zoeken naar

36


bedrijven die in aanmerking komen voor de prijs. “Vrouwen hebben een positief effect op de sfeer en de communicatie binnen een bedrijf,” legt ze uit. ”Niet alleen in laaggeschoolde functies, maar misschien wel juist in de management- en engineersbanen. Met het uitreiken van de Prix de Femme Metaal hopen we dus niet alleen een positief voorbeeld te geven aan alle meisjes die overwegen een technische studie te volgen, maar ook aan bedrijven die nog een beetje huiverig staan tegenover het aannemen van vrouwen.”

naar worden, productontwikkelaar, ontwerper. Daar hoef je geen overall voor aan, in die functies heb je veel contact met mensen. En dat is een diversiteit die veel meisjes niet op hun netvlies hebben staan.”

mensen zijn ook wel eens ziek of vrij, dan komt het ook goed met het werk. Die man werkt nu dus bij ons en het gaat prima.”

Flexibel

Dat is ook de ervaring van Angèle de Jong: “Als er eenmaal vrouwen bij een bedrijf zijn komen werken, vindt men het vaak wel leuk.

Aan de andere kant staan de bedrijven met hun bedenkingen: vrouwen willen vaak flexibele werktijden, of parttime werken. “Dat vraagt inderdaad een andere werkwijze,” weet Heske Groenendaal, directeur van Metaglas BV. “Het kost moeite om het geloof te doorbreken dat de ideale technische medewerker een man is die fulltime werkt. Oók in dit bedrijf. Onlangs kregen wij een sollicitant die vier dagen in de week wilde werken. De manager wees hem – het was in dit geval een man – af. Hij vond het onhandig met inplannen. Dat vond ik flauwekul:

Mannenwereld

Dan hoor je ineens heel positieve geluiden over een andere wind die er waait.” Els Fuhring van OOM: “Het blijft een mannenwereld, maar ze zien wel dat het positief werkt om er vrouwen bij te hebben. Maar zeg vooral niet dat ze vrouwvriendelijk zijn, of positief discrimineren. Dat wordt ontkent. Maar dat het beter werkt, dat willen ze gelukkig wel toegeven!”

ALS VROUW AAN HET WERK IN DE METAAL? “Werken als vrouw in de techniek is leuk,” zegt Heske Groenendaal, die na de HTS het bedrijf van haar vader overnam. “Het is natuurlijk wel een mannenwereld en daar moet je tegen kunnen. Je moet niet te gevoelig zijn en wel tegen een stootje kunnen. Ik heb nooit zoveel weerstand ondervonden, maar ik ben er ook niet gevoelig voor. Ik buit mijn vrouwzijn juist uit – dat kan heel goed in een wereld met zoveel mannen om je heen. Af en toe doe ik heel ‘blond’ en dat werkt prima!”


37

Games

WIN DEZE XBOX360

Vijf technische Xbox360 spellen

Speel de woordzoeker op www.metaaljournaal.nl

De Xbox 360 doet het goed, met name bij fanatieke videogameliefhebbers. Dat komt vooral door de grote hoeveelheid goede games en de fraaie beelden. Deze top vijf is voor wie zo’n apparaat onder de tv heeft staan of overweegt er een aan te schaffen.

1

Op de website van Metaaljournaal vul je deze woordzoeker online in. Zo speel je mee voor de fantastische hoofdprijs: deze Xbox360 spelcomputer. En als je de hoofdprijs niet wint maak je altijd nog kans op één van die andere mooie prijzen!

Mass Effect

Een glimp van de toekomst – van het jaar 2183 om precies te zijn, dat krijg je bij Mass Effect. Als commandant Shepard word je kapitein van een ruimteschip en verken je het universum. Opmerkelijk is dat het vooraf niet vast staat of Shepard een man of een vrouw is. Dat bepaal je zelf. Het spel blijft die keuzevrijheid bieden: steeds mag je zelf kiezen welke kant Mass Effect op gaat. Je bent zelfs vrij om te bepalen welke planeten je verkent en welke je links laat liggen.

10x

5x

Grijs geanodiseerd aluminium

Laserrolmaat lengte 7,5 meter

Mass Effect € 62,99

Tekst: NIELS ’T HOOFT

Maglite zaklamp

Alle woorden uit de lijst staan kriskras verborgen in het veld met letters. Als je met alle woorden uit de lijst het letterveld hebt doorgestreept vormen de overgebleven letters in de leesrichting de oplossing van de puzzel.

2

38

Army of Two

3

Project Gotham Racing 4

4

Omega Five

5

Rez HD

Een modern oorlogsspel, waarin je je via internet met z’n tweeën door spannende missies knokt. Alles draait om samenwerking: je moet de andere speler dekking geven, hem of haar een voetje geven om hogerop te komen en ga zo maar door. Tevens word je geholpen door allerlei wapens, die je geheel naar smaak kunt aanpassen. Zo kunnen andere spelers je online herkennen aan je in goud uitgevoerde mitrailleur met speciaal handvat.

Door fans wordt het al liefkozend ‘PGR4’ genoemd. Je neemt je plaats achter het stuur van de razendste racetechniek en krijgt de keuze uit 120 verschillende voertuigen, van Maserati’s uit de jaren vijftig tot hypermoderne Ferrari’s. Voor het eerst is het in dit vierde deel ook mogelijk om motoren te besturen. En wie zijn Xbox 360 online heeft, kan zelfs filmpjes maken van zijn racekunsten, om die via internet aan vrienden te laten zien.

Het maakt niet uit of je speelt als de schaars geklede dame Ruby of als Tempest, een buitenaards wezen met vier armen. Het draait uiteindelijk toch allemaal om schieten in Omega Five. Maar de technisch vooruitstrevende manieren waarop dit gebeurt, maken het spel bijzonder. Zo zijn er doelzoekende kogels die zich een weg rond obstakels banen en krijg je de beschikking over een enorme vlammenwerper. Net als Rez HD kan Omega Five alleen online gekocht worden.

Het futuristische computernetwerk K-project wordt bedreigd door de kunstmatige intelligentie Eden. Het is aan jou om het netwerk te ‘hacken’ en in veiligheid te brengen. Dat doe je door virtuele vijanden te verslaan op de maat van hypnotiserende technomuziek. Gaandeweg dring je steeds dieper door in de abstracte spelwereld en ga je er steeds meer in op. Rez HD is alleen online te koop. Je moet je Xbox 360 hiervoor dus op het internet aangesloten hebben.

Army of Two € 62,99

Project Gotham Racing 4 € 62,99

Omega Five € 9,60

Rez HD € 9,60

Verzinken Opleiden Nikkel Lassen Beitel crossfiets Ervaring Bouw Werk OOM Techniek Collega Tas Loopbaan Staal Baan Roest BMX Test Bonus Win Doel Gas

T

C

R

O

S

S

F

I

E

T

S

B

T

E

C

H

N

I

E

K

C

M

S

O

P

L

E

I

D

E

N

O

B

T

D

U

B

A

A

N

E

O

L

M

A

O

E

W

O

W

K

C

H

L

X

A

E

F

K

O

N

I

K

K

E

L

L

L

R

R

I

C

U

N

E

G

A

R

E

A

Z

R

O

E

S

T

A

S

W

E

R

V

A

R

I

N

G

S

S

B

E

I

T

E

L

T

E

S

T

E

V

C

E

L

O

O

P

B

A

A

N

DE PRIJSWINNAARS VAN DE WINTERPUZZEL: P. Mathei / Paul de Vries / Vasco Pieters / J. WismansLuijpers / C.M.G. Verschuuren / Simone / Rijco de Bruijn / Mario Linders / Roy Roest / Niels Conijn / Robert van Groen / Peter van Soest / Teun van Daal / Barry Bruin / Dave Verzeijk. De Playstation 2 is gewonnen door John Popma METAALJOURNAAL VOORJAAR 2008


39

De werkdag van: Ties van Zon

HANG- EN SLUITWERK NAAM: TIES VAN ZON LEEFTIJD: 60 BEROEP: TINGIETER EN OPRICHTER VAN TINGIETERIJ ‘T OUDE AMBACHT IN ALPHEN ‘t oude ambacht is een tingieterij waar op ambachtelijke wijze siervoorwerpen en relatiegeschenken worden geproduceerd

» WWW.OUDEAMBACHT-TIN.NL

Iedereen kent onze kampioensschaal

‘

Ik heb altijd voor een baas gewerkt, tot ik rond mijn veertigste mijn baan verloor na een reorganisatie. Het bedrijf waar ik werkte had nog een tingieterij, maar omdat dit een uitstervend ambacht, is werd de hele afdeling, met mij erbij, weggesaneerd. Plotseling stond ik op straat, maar omdat ik graag wilde blijven werken heb ik de machines en mallen uit de tingieterij voor de schrootprijs van mijn baas overgenomen en ben ik in mijn garage verder gegaan met dit mooie vak. Tin is prachtig materiaal dat zich heel goed laat bewerken omdat het zo zacht is. Helaas zijn er nog maar weinig mensen die het ambacht beheersen en straks weer door kunnen geven aan de volgende generatie. Na advies van de Kamer van Koophandel ben ik begonnen met het maken van relatiegeschenken voor grote bedrijven. Ik moest in het begin zelf op zoek naar klanten, maar ik

40


kwam er al snel achter dat klanten vanzelf naar je toe komen als je kwaliteit levert.’

Kampioensschaal Ik had altijd al veel kijkers bij het verwerken van het tin, dus toen we groeiden lag het voor de hand de werkplaats open te stellen voor excursies. Bezoekers wilden we ook graag op een wat professionelere manier ontvangen. Inmiddels bezoeken veertigduizend mensen per jaar onze werkplaats en showroom en zijn we behalve een nostalgische werkplaats ook een echte toeristische attractie geworden. We maken hier van alles, maar het bekendste is natuurlijk de KNVB-kampioensschaal. Die

kent bijna iedereen! Vorig jaar was het erg spannend. Omdat het niet zeker was wie landskampioen zou worden, hebben we drie schalen gemaakt: één voor Ajax, één voor PSV en één voor AZ. Zo wisten we zeker dat er in elk stadion een schaal klaar zou liggen.

Opvolger Ik word al wat ouder maar heb gelukkig een opvolger. Ik ben blij dat ik al mijn ervaring kan doorgeven naar een volgende generatie. En omdat ik weet dat dit bedrijf zal doordraaien blijf ik ook gemotiveerd om nieuwe ideeën te bedenken en creatief te blijven. En daardoor blijft het werken leuk.

» ‘Als je kwaliteit levert komen de klanten vanzelf naar je toe’ «

’

EEN VAK LEREN met een baangarantie Onlangs bezocht Minister Ella Vogelaar van Wonen, Wijken en Integratie de Maastrichtse wijken Wittevrouwenveld, Nazareth, Limmel en Wyckerpoort. Zij sprak daar met zes deelnemers aan een metaalproject van ProLabor. Minister Ella Vogelaar van Wonen, Wijken en Integratie in gesprek met een deelnemer.

H

et ProLabor-project is opgezet in het kader van Social Return. Dat komt erop neer dat de gemeente Maastricht bij elke aanbesteding vijf procent van het totale projectbedrag beschikbaar moet stellen voor werkgelegenheid voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt. Door op deze manier aannemers te ‘stimuleren’ leerwerkplekken te realiseren, helpt de gemeente mee met het bevorderen van de regionale werkgelegenheid. Een eerste project in de zorg door ProLabor, dat bij de projecten de rol heeft van detacheringsbedrijf, was een succes. Veertien werkzoekenden uit Maastricht en Mergelland zijn aan de slag gegaan in de Thuiszorg. Dat succes was dan ook de aanleiding voor een aantal metaalbedrijven in de Maastrichtse regio om ook serieus naar te kijken naar de mogelijkheden.

de werving en selectie van de kandidaten. De zes uitgekozen kandidaten worden zeven tot achttien maanden via ProLabor bij Meex gedetacheerd en krijgen een praktijkopleiding en een baangarantie. Ashwin Brouwers (23) is een van de zes deelnemers. Met succes rondde hij de mavo en het ICT-Lyceum af en ging aan het werk. Toen hij uiteindelijk in de schoonmaak terechtkwam, zag hij daar geen doorgroeimogelijkheden. Brouwers: “Ik kreeg een folder van ProLabor in de brievenbus, waarin stond dat er een mogelijkheid was om te gaan leren en werken in de metaal. Ik was geïnteresseerd en ben naar de informatiemiddag bij Meex gegaan. Dat sprak mij erg aan, dus ik heb een sollicitatieformulier ingevuld. Ik mocht op gesprek komen en werd aangenomen. Begin januari ben ik begonnen en dat bevalt erg goed. Ik ben in opleiding tot assistent pijpfitter.”

Meex

Doorgroeien

Meex Technische Installaties in Nuth is een van die bedrijven. Bij het Meex-werkgelegenheidsproject zijn niet alleen ProLabor en Meex betrokken, maar ook de gemeente Maastricht-Mergelland, kenniscentrum Kenteq, OOM en het CWI. Meex is uiteraard zelf actief betrokken geweest bij

Vier dagen per week, acht uur per dag, krijgen de deelnemers praktijkles. Dag vijf is voor bijles. “In deze baan kan ik doorgroeien. Bovendien spreekt mij het werken en studeren erg aan,” aldus Ashwin Brouwers. Die mening wordt gedeeld door de overige deelnemers. Jos Bendermacher, hoofd perso-

neelszaken bij Meex Technische Installatie, is ook erg te spreken over de samenwerking met ProLabor en de deelnemers: “Scholen leveren onvoldoende vakmensen voor de metaal. Daarom zijn veel bedrijven genoodzaakt om mensen uit bijvoorbeeld Polen te halen. Door de samenwerking met ProLabor kunnen wij goede mensen opleiden en bieden wij potentiele vakkrachten uit eigen land weer een kans.

Win-winsituatie Voor alle partijen is er dan ook sprake van een win-winsituatie. De deelnemers leren een vak en hebben een baangarantie. ProLabor is projectleider en verzorgt de training, de begeleiding en is formeel werkgever van alle kandidaten. En wij van Meex nemen tegen een gereduceerd tarief de deelnemers via detachering in dienst. We leiden ze op en zien meteen welk potentieel ze hebben. De deelnemers worden begeleid door drie leerkrachten. Het betreft hier praktijkgericht maatwerk.” Inmiddels zijn er gesprekken gaande met diverse Limburgse metaalbedrijven voor het starten van nieuwe initiatieven. En minister Vogelaar? Die ziet het project als een aansprekend voorbeeld van hoe wijken en steden veel meer kunnen doen om regionale werkgelegenheid te bevorderen.


41

HANG- EN SLUITWERK

OOM INFO

Waar vind ik mijn regiomanager? De regiomanager vertegenwoordigt OOM in de regio. U kunt bij hem of haar terecht met al uw vragen over opleidingen en ontwikkeling

AGENDA 30 april Harleydag, Valkenswaard

Friesland, Groningen, Drenthe

Midden- en Oost-Brabant

Michiel Jansen // mobiel 06 - 537 624 17 e-mail: [email protected]

Marcellino Kat // mobiel 06 – 519 908 35 e-mail: [email protected]

Overijssel en de Noordoostpolder

Zeeland en West-Brabant

Jan Abbing // mobiel 06 - 51 990 828 e-mail: [email protected]

Jet Ruiter // mobiel 06 - 519 90 833 e-mail: [email protected]

Utrecht, het Gooi, Flevoland, Veluwe

Rijnmond

Evert Polhoud // mobiel 06 - 519 916 59 e-mail: [email protected]

Houria Belkhadda // mobiel 06 – 304 129 83 e-mail: [email protected]

Gelderland

Rijnstreek en Haaglanden

Johan-Peter Leeuwenburg // mobiel 06 – 533 661 48 e-mail: [email protected]

Etienne Oldeman // mobiel 06 – 304 112 11 e-mail: [email protected]

Limburg

Noord-Holland m.u.v. het Gooi

Patricia Storms // mobiel 06 – 209 568 03 e-mail: [email protected]

Anton Verlaan // mobiel 06 – 519 908 30 e-mail: [email protected]

i

Veelgestelde vragen aan OOM

OOM Postbus 15, 2390 AA Hazerswoude-dorp tel 0172 – 52 15 00 fax 0172 – 52 15 77 e-mail [email protected] website www.oom.nl

Voor welke cursussen of opleidingen mag de Persoonlijke Trainings Toelage allemaal ingezet worden? Gezien het enorme opleidingsaanbod en de wensen van werknemers kan OOM dit niet vooraf bepalen. Het gaat erom dat de werkgever en de werknemer gezamenlijk overeenstemming bereiken over het belang van het volgen van een opleiding.

Kan de BTW op een cursus/opleiding ook betaald worden van PersoonlijkeTrainingsToelage? Nee, aangezien de betaling om fiscale redenen via de werkgever loopt en deze de BTW kan terugvorderen, wordt alleen het “kale” bedrag van de opleidingskosten(ex BTW) van de Persoonlijke Trainings Toelage afgeschreven.

Kunnen cursussen/opleidingen die in het buitenland gevolgd worden ook uit de Persoonlijke Trainings Toelage betaald worden? Ja, dat kan als ook aan de overige voorwaarden (POP, dialoog, factuur) voldaan wordt.

Kunnen rijbewijzen vergoed worden uit de Persoonlijke Training Toelage? Ja, rijbewijzen vanaf BE, let op: niet de rijbewijzen A en B, worden vergoed uit de Persoonlijke Trainings Toelage. Dit rijbewijzen die vergoed worden zijn: BE, C, CE, C1, C1E, D, DE, D1, D1E

Kunnen reiskosten, overblijfkosten, verletkosten etc. uit de PersoonlijkeTrainingsToelage vergoed worden? Nee, de Persoonlijke Trainings Toelage is uitsluitend bedoeld voor de directe kosten van de opleiding.

42


Kan de Persoonlijke Trainings Toelage van een werknemer overgedragen worden aan een andere werknemer in het bedrijf? Nee, het budget is aan een individuele werknemer gebonden en is niet overdraagbaar.

6-7 juni Zeeuwse Zonnebootrace Zeeland

17 mei Girlsday Twents Techniekmuseum Heim

29 mei Symposium ‘Duurzaam ondernemen en China’ Saxion Hogeschool, Deventer Meer evenementen en informatie kun je vinden op www.metaaljournaal.nl

Scholingspool: samen werken aan kwaliteit Sinds dit cursusjaar kunnen BBL-leerlingen via een scholingspool een opleiding volgen. In deze pool leiden OOM bedrijven gezamenlijk leerlingen op. OOM erkent de scholingspools op basis van kwaliteitscriteria. Opleiding op maat OOM-beleidsmedewerker Els Fuhring: “Leerlingen die van deze mogelijkheid gebruik maken, krijgen een betaalde opleiding met baangarantie. Bovendien is het een opleiding op maat. Er is goede begeleiding en de opleidingskwaliteit is hoog. Daarnaast kunnen leerlingen zo kennismaken met verschillende bedrijven en functies binnen de scholingspool.” Een leerling die via de scholingspool een opleiding volgt, werkt maximaal drie dagen per week bij een bedrijf. Minimaal twee dagen per week besteedt de leerling aan de praktijkopleiding bij een lidbedrijf of op een praktijkschool. Hier worden werkstukken gemaakt onder productieomstandigheden, maar niet onder

Jongeren inspireren Op 10 en 17 juni organiseert OOM samen met FNV Bondgenoten twee speciale ‘Startersdagen’ in de regio’s Rotterdam en Eindhoven. Jonge werknemers komen tijdens deze dagen alles te weten over de mogelijkheden van aantrekkelijke carrières in de metaalbewerking. Wat zijn jouw dromen over het vak? Wat maakt techniek zo leuk? Hoe houd je plezier in je werk? De Startersdagen geven op al die vragen antwoord.

Projectleider Jolanda Janssen van OOM: “Door jonge mensen te prikkelen om na te denken over hun eigen technische talenten in hun werk en loopbaan, willen wij hen een toekomstperspectief in de sector bieden. Want in de metaalbewerking is heel veel mogelijk. En werknemers die zich blijven ontwikkelen kunnen snel mee in ontwikkelingen en innovaties en worden daarmee aantrekkelijke werknemers. De Startersdagen moeten jonge werknemers inspireren en in beweging krijgen door hen te laten zien wat hun eigen talenten en mogelijkheden zijn. Het gaat om: ‘je staat nu hier, maar denk eens na over wat je nog meer wilt’. OOM ondersteunt daarbij met praktisch advies en een financiële bijdrage”.

productiedruk. De theorie wordt aangeboden door het ROC op de twee dagen die de leerling op het praktijkcentrum aan de slag is. Wil een leerling een opleiding volgen via de pool, dan moet die eerst een test (of EVC) ondergaan. Daarmee wordt duidelijk welke beroepscompetenties gehaald moeten worden. Het opleidingstraject, maar ook de uitvoeringslocaties en de concrete begin- en einddatum worden vervolgens in een maatwerkprogramma vormgegeven. Voor de praktijkbegeleider van de opleiding zijn vakdeskundigheid en coachende vaardigheden van groot belang. Rendement verhogen Inmiddels zijn de eerste scholingpools erkend. “Het moet zich allemaal nog bewijzen, maar wij zijn van mening dat de opleiding via een scholingspool van betere kwaliteit kan zijn. Het doel is om studie-uitval te voorkomen en het opleidingsrendement te verhogen,” zegt

Fuhring. De prestaties van de scholingspool worden door OOM nauwlettend in de gaten gehouden. De jaarlijkse LeerWerkmonitor onderzoekt het rendement en de kwaliteit van de BBL-opleidingsroutes, waaronder de scholingspools. Op grond van deze informatie wordt continu aan verbetering gewerkt. Een werkgever krijgt per leerling die onderwijs volgt via de scholingspool van OOM vierduizend euro op jaarbasis. De BBL-scholingspoolbijdrage kan eenvoudig worden aangevraagd. Een bedrijf dat deel uitmaakt van een scholingspool kan dit zelf doen via www.mijnoom. nl. Bij de aanvraag moet men een kopie van de POK (Praktijk Overeenkomst) en de scholingsovereenkomst scholingspool (via.www.oom.nl als formulier te downloaden) meesturen. Wilt u een scholingspool opzetten? Neem dan contact op met OOM of uw regiomanager. Voor contactgegevens en informatie kijk op www.oom.nl

Merletcollege in Cuijk wint Bèta Techniek Award Vakkanjer Arjan Smit speelde een belangrijke rol bij het promoten van het technisch onderwijs

Op de dagen zijn tal van activiteiten te doen. Zo zijn er workshops over leidinggeven, presenteren, het regisseren van je eigen loopbaan en een gesprek aangaan met je baas. Natuurlijk zijn er interessante sprekers, presentaties, films en games. De dag duurt van 10.00 ‘s morgens tot 16.00 ‘s middags. Later in het jaar zullen er nog drie regionale Startersdagen elders in het land worden georganiseerd. Meer informatie, data en locaties zijn binnenkort te vinden op de website. Voor de workshops op 10 en 17 juni kun je je nu al aanmelden op www.oom.nl.

De Bèta Techniek Award 2008 is gewonnen door het Merlet-college in Cuijk. Dit werd bekend gemaakt tijdens de landelijke Platform MEI dag in de Jaarbeurs in Utrecht. Op de tweede en derde plaats eindigde respectievelijk de CSG Reggesteyn uit Rijssen en het Udens College. Het Merletcollege won de Bèta Techniek Award omdat zij als school een aantrekkelijke aanpak hebben voor techniek. Daarmee hebben zij de hoogste instroom in de technische afdelingen weten te realiseren. Dat was dit jaar het Merletscollege. De school gaf de afgelopen vijf jaar aantrekkelijke technieklessen met als gevolg een stijgend percentage leerlingen. In 1996 waren er maar elf aanmeldingen voor de afdeling metaaltechniek. Inmiddels is er een geheel nieuwe afdeling opgezet en staan er dit jaar maar liefst zesenzeventig leerlingen ingeschreven. De school wint behalve de award ook een geldprijs van zestigduizend euro. Op het Reggesteyncollege leverde Vakkanjer Arjan Smit een belangrijke bijdrage. Hij promoot op ouderavonden en in bedrijven het technisch onderwijs. Hij vertegenwoordigt Nederland tijdens de World Skills. In Uden heeft het techniekonderwijs een nieuwe impuls gekregen door nieuwe visueel aantrekkelijke lokalen. Daarnaast is er ook aan de inhoud van het onderwijs gewerkt. Zodra de solarcar, het brommertje of het cartvoertuig in de klas te bewonderen zijn, willen de leerlingen weten wanneer zij die mogen maken. In de jaarbeurs werd ook de Techni-Show Innovatie Award uitgereikt. World Wide Automation won de publieksprijs en werd derde bij de juryprijs. De hoofdprijs ging naar exposant Safan BV voor de I-Brake geïntegreerde robotkantpers. Tweede werd Hemtech Machine Tools. Algemeen directeur Nefkens ontving de award voor de Nano Focus 425.


43

‘Met de juiste techniek word je nog beter’

00 01v.5 oor

ers werknem in de metaal!

en

Foppe de Haan weet als trainer hoe je door je techniek te trainen meer uit jezelf haalt. Dat geldt voor voetballers maar ook voor werknemers in de metaal. Met een interessante training of cursus word je nog beter in je vak en wordt je werk een stuk leuker. Meer informatie, zoals een overzicht van de trainingen en hoe de toelage is aan te vragen? Kijk op www.oom.nl.

01.o8r h0u0 n

vo ers! v e g k r e w

TRAIN JE TECHNIEK

daar word je altijd beter van

BMX en NEDERLANDSE FIETSEN IN DE RACE VOOR GOUD. Rifka Lodeizen over techniek. XBOX 360 WINNEN? kijk snel op pagina 38

Recommend Documents