ZOMER 2011
NIEUWSBRIEF Inlichtingen: NSTT Postadres: Postbus 483, 2700 AL ZOETERMEER Bezoekadres: Zilverstraat 69, 2718 RP ZOETERMEER Telefoon (+31) 079 3 252 260 Fax (+31) 079 3 252 293 E-mail
[email protected] Website www.nstt.nl
NSTT No-Dig Dag 6 en 7 oktober 2011, Expo Haarlemmermeer VORIG JAAR WERD DE SUCCESVOLLE EERSTE EDITIE VAN DE NO-DIG DAG GEHOUDEN IN HET BOUW & INFRAPARK TE HARDERWIJK. DIT JAAR HEEFT DE NSTT BESLOTEN HIER OP GROOTSE WIJZE VERVOLG AAN TE GEVEN.
Programma De NSTT No-Dig Dag wordt ditmaal gehouden op 6 en 7 oktober 2011 in de Expo Haarlemmermeer. Donderdag 6 oktober staat in het teken van het No-Dig congres en de uitreiking van de No-Dig Award. Op vrijdag 7 oktober worden diverse activiteiten georganiseerd die u bij uitstek de gelegenheid geven samen met uw relaties de No-Dig techniek te ervaren en te beleven. Op beide dagen staan zowel binnen als buiten diverse exposanten voor u klaar om al uw vragen over de laatste technieken en toepassingen te beantwoorden en u de laatste ontwikkelingen te tonen. Op deze NSTT No-Dig Dag expositie wordt het beste van boor- en leidingrenovatie-technieken voor u bijeengebracht: ondergrondse infra zonder hinder. Kijk snel op www.no-dig-dag.nl voor meer informatie over het (voorlopige) programma.
In dit nummer: ◼ NSTT No-Dig Dag 2011
Expo Haarlemmermeer
Bij voorinschrijving*
Dit bedrag is excl. BTW en incl.:
◼ 6 oktober
€ 195,-
€ 150,-
◼ ◼ ◼ ◼
◼
€ 35,-
€ 20,-
toegang tot: ◼ de binnen- en buitenexpositie ◼ wedstrijden ◼ live demonstraties doch excl. catering
◼ Buis-in-buis-methode succesvol 7 oktober
◼ Symposium Stichting Pipeliner ◼ Actieve leden ◼ Agenda
De NSTT wordt bij de organisatie van de No-Dig Dag ondersteund door Timm, Timm & Timm B.V. uit Krimpen a/d IJssel (www.timmx3.nl), tel. 06 133 648 28.
Toegang kost op: Vol tarief
◼ Winnaars ISTT No-Dig Award 2011
◼ Operatie Europaboulevard Amsterdam
Sponsoring U kunt de NSTT No-Dig Dag op diverse manieren sponsoren. We bespreken graag de mogelijkheden met u. Meld u online aan of stuur een e-mail aan
[email protected].
De No-Dig Dag bezoeken? U kunt zich als bezoeker voor de No-Dig Dag tot 1 september online aanmelden via www.no-dig-dag.nl. Na 1 september zijn er alleen nog kaarten tegen vol tarief te koop bij de ingang. Uiteraard kunt u ook contact opnemen met de organisatie via het secretariaat van de NSTT (www.nstt.nl), Postbus 483, 2700 AL Zoetermeer, tel. 079 - 3 252 260 of per e-mail via
[email protected].
◼ NSTT No-Dig Award 2011 ◼ No-Dig Berlin 2011
Exposeren op de No-Dig Dag? Wilt u deelnemen als exposant aan de NSTT No-Dig Dag? Meld u online aan of stuur een e-mail aan
[email protected]. Na uw aanmelding ontvangt u het exposantenhandboek met daarin alle relevante informatie en nemen wij contact met u op.
toegang tot het congres uitreiking van de No-Dig Award binnen- en buitenexpositie alle catering
* De voorinschrijving sluit op 1 september 2011
1
NIEUWSBRIEF
NSTT No-Dig Award 2011 Wint u eeuwige roem? Tijdens de No-Dig Dag 2011 zal de No-Dig Award 2011 nieuwe stijl worden uitgereikt. Hiervoor zijn wij op zoek naar innovatieve projecten, producten, technieken of ideeën met betrekking tot sleufloze technieken. De Award is een uniek kunstwerk. Daarnaast biedt het winnen van de Award vele mogelijkheden tot media-exposure en een springplank voor het verder uitwerken en vermarkten van uw noviteit. Meedingen? Het reglement voor de No-Dig Dag kunt u downloaden op www.nstt.nl onder NSTT No-Dig Award. U kunt uw inschrijving tot 31 augustus 2011 indienen via het secretariaat van de NSTT: Zilverstraat 69, Postbus 483, 2700 AL Zoetermeer, tel. 079 - 3 252 260, fax 079 - 3 252 293, e-mail:
[email protected].
We begroeten u graag op 6 en/of 7 oktober tijdens de tweede editie van de No-Dig Dag! Kom en beleef het programma met: ◼ het congres met toonaangevende sprekers ◼ de binnen- en buitenexpositie ◼ wedstrijden en live demonstraties ◼ uitreiking van de NSTT No-Dig Award Versterk zo uw netwerk met branchegenoten, waaronder: ◼ eigenaren/beheerders van ondergrondseinfra ◼ overheid en gemeenten ◼ vergunningverleners ◼ ingenieurs- en adviesbureaus ◼ aannemers en ◼ leveranciers
Operatie Europaboulevard Amsterdam Vervanging van de riolering zonder te graven (No-Dig) De Europaboulevard, een drukke verkeersader in het zuidelijke deel van Amsterdam, omzoomd door indrukwekkende rijen bomen, is de entree naar de RAI, maar ook een druk verkeersknooppunt met de Ring. Daarnaast biedt het een parkeermogelijkheid voor bezoekers aan het Amstelpark en de RAI. De slechte afvoer van regenwater ten gevolge van boomwortel-ingroei had grote plassen tot gevolg. Dit vormde voor Waternet (het eerste watercyclusbedrijf van Nederland dat zorgt voor drinkwater, afvalwater en grond- en oppervlaktewater) de aanleiding om het hemelwaterriool te vervangen.
Het riool ligt in de groenstrook tussen rijbaan en parkeerstroken onder de aanwezige bomen. BAM/Nelis Infra, gespecialiseerd in leidingrenovatie, maakte een projectvoorstel om de bestaande rioolleiding door middel van Pipecracking te vervangen en daarmee de bomen te behouden. Pipecracking maakt het mogelijk om gas, water en rioolleidingen sleufloos te vervangen met behoud – of zelfs vergroting – van de diameter. Het project kenmerkte zich door: ◼ een kortere doorlooptijd ◼ geringe overlast ◼ economisch aantrekkelijk aanbod
Noord/Zuidlijn presenteert: Geboorde tunnel tour zomer 2011 ALTIJD AL IN DE GEBOORDE TUNNEL VAN DE NOORD/ZUIDLIJN WILLEN KIJKEN EN LOPEN? DAT KAN NU TIJDENS DE GEBOORDE TUNNEL TOUR 2011.
In augustus geeft het informatiecentrum van de Noord/Zuidlijn op alle dinsdagen om 13.00 uur en vrijdagen om 15.00 uur
en op zondag 21 augustus om 13.00 uur rondleidingen in de oostelijke geboorde tunnel van boormachine ‘Gravin’. Be-
◼ aanzienlijke reductie van CO2 uitstoot Naar aanleiding van het succesvolle verloop van het project zal opdrachtgever Waternet pipecracking zeker overwegen voor vergelijkbare projecten in Amsterdam. Van het project is een film gemaakt, die op donderdag 16 juni 2011 is overhandigd aan het managementteam van Waternet. De film ‘Rioolrenovatie Pipecracking Europaboulevard’ is te bekijken op Youtube en per e-mail te bestellen via
[email protected].
zoekers kunnen met een gids de 120 traptreden afdalen en ongeveer 240 meter op 20 meter diepte tot aan de hoofdingang van de Beurs van Berlage lopen. Zo diep onder de grond bent u vast nog nooit richting de Dam gelopen. Meer informatie vindt u op: www.noordzuidlijn.amsterdam.nl of via 020 - 3 445 070.
2
ZOMER 2011
No-Dig Berlin 2011 2 t/m 5 mei 2011, Messe Berlin DE 29e INTERNATIONALE NO-DIG CONFERENTIE EN EXPOSITIE VAN DE ISTT WERD DIT JAAR
hinder voor de omgeving. Sleufloze (No-Dig) technieken kunnen deze hinder aanzienlijk beperken en zullen dan ook meegenomen moeten worden in de beslissing bij het aanleggen en vervangen van leidingen.
GEORGANISEERD IN COMBINATIE MET DE WASSER BERLIN.
Toonaangevend congres Tijdens het internationale congres op het gebied van sleufloze leidinginstallatie (boren) en renovatietechnieken (relining) werden maar liefst 50 verschillende lezingen uit 16 verschillende landen gegeven. NSTT lid BAM/Nelis Infra leverde een bijdrage aan twee van deze lezingen.
Engineering van de Technische Universiteit Delft en bestuurslid van de NSTT, behandelde het rapport over ‘Asset Management for Sewer Networks’. BAM/Nelis Infra heeft een grote bijdrage geleverd aan het samenstellen van dit rapport, dat onder andere de weging van externe factoren bij beheer van riolering behandelt.
De eerste lezing van dr.ir. Wout Broere, universitair docent bij de Sectie Geo-
Graafwerkzaamheden bij het vervangen van riolering veroorzaken een enorme
Ook bij de lezing van Simon R. Scruton, PrEng, BSc Civil, manager bij eThekwini Water en Sanitar in Durbain, Zuid Afrika was BAM/Nelis Infra via een reliningsproject betrokken. Dit project maakte deel uit van de casestudie over verschillende leidingrenovatietechnieken. Internationale expositie Op de bijbehorende expositie toonden maar liefst 180 verschillende leveranciers hun producten. Aarsleff Pipe Technologies, de Joint Venture partner van BAM/Nelis Infra, was met een grote stand op de beurs aanwezig en liet o.a. hun nieuwste ontwikkeling, de glasvezelkous zien.
Winnaars ISTT NO-DIG Award 2011 NSTT-leden A. Hak met de boring onder het Hartelkanaal en Van Leeuwen met hun Boormeesteropleiding hebben beide meegedongen naar de ISTT No-Dig Award 2011, die
werd uitgereikt tijdens de Internationale No-Dig 2011 in Berlijn. Helaas behoorden zij niet tot de winnaars.
De winnaars van de ISTT No-Dig Award 2011 zijn geworden: Categorie
Naam/organisatie
Land
Project
Projectinstallatie
PBGSA/Hobas Systems Polska
Polen
Czajka Riolering Microtunneling project in Warschau
Projectrenovatie
Stroitelna Mehanizatsia AD
Bulgarije
Renovatie met CIPP van een stalen hoofdwaterleiding in Sofia, Bulgarije
Product
Hydrascan Limited
Verenigd Koninkrijk
Pijpleiding reinigingssysteem ‘Hydrascan Typhoon’
Wetenschappelijk onderzoek en opleidingen
University of Geosciences-Wuhan
China
Cursus van 40 uur over ‘Trenchless Engineering’ (door Professor Baosong Ma)
Student
University of Geosciences-Wuhan
China
Voorspelling van het draaimoment en het ontwerp van een ruimingsprogramma dat gebruik maakt van HDD in gesteentelagen (door student Haitao Lan)
Meer informatie over de winnende projecten is te vinden op de website van de ISTT: www.istt.com
3
ZOMER 2011
Buis-in-buis-methode succesvol laat GMB maar schuiven… TIJDENS HET PROJECT ‘TRANSPORTSYSTEEM DEURNE-BAKEL’ RENOVEERDE GMB IN OPDRACHT VAN HET WATERSCHAP AA EN MAAS TIEN KILOMETER RIOOLLEIDING. VOOR DEZE RENOVATIE WENSTE HET WATERSCHAP EEN UAV-GC CONTRACTVORM. GMB HEEFT OP BASIS DAARVAN EEN INTEGRAAL ONTWERP GEMAAKT, WAARIN OOK HET RIOOLGEMAAL DEURNE EN EEN BESTAANDE DOORVOERPUT IN BAKEL ZIJN BETROKKEN.
Gelet op duurzaamheid, energie, onderhoud en aanlegkosten (Total Cost of Ownership) is daarmee een ‘best passende totaaloplossing’ aangeboden aan het Waterschap. Royal Haskoning begeleidde en toetste vanuit opdrachtgeverszijde het proces na gunning om te komen tot een definitief ontwerp. Voor de relining van het bestaande leidingsysteem maakte GMB gebruik van een succesvolle buis-in-buismethode. Inmiddels worden de laatste testen uitgevoerd, waarna het vernieuwde systeem weer in gebruik kan worden genomen.
In eerste instantie beperkte de opdracht zich tot het aanpakken van de transportleidingen. Beide buizen hadden te maken met verzakkingen en lekkages. Aangezien het beton fors is aangetast, zijn in het verleden al delen met glasvezelversterkte kunststof (GVK) gerelined. Omdat daarmee de problemen op de resterende delen nog niet verholpen waren, kreeg GMB de opdracht het hele systeem up-to-date te maken.
GVK 700 mm, vrijvervalleiding Put Wolfsputten
Beton 1.000 mm, vrijvervalleiding
inprikpunten
Nauwelijks graafwerk Maarten ’t Hooft, ontwerpleider namens GMB: ‘Op het eerste traject tussen put Bakel en de rioolwaterzuivering in Aarle Rixtel hebben we in de bestaande Ø 1000 leiding van beton een GVK-leiding van Ø 800 geschoven. Het grote voordeel daarvan is dat je de overlast voor omwonenden tot een minimum beperkt omdat hier nauwelijks graafwerk aan te pas komt. Op die manier konden we het riool onder de percelen van omwonenden over een paar honderd meter renoveren.‘ Tweede fase Ook de tweede fase vanaf het gemaal in Deurne tot aan de put in Bakel is met de buis-in-buismethode gerelined. ’t Hooft: ‘In dit geval ging het om een persleiding van PVC Ø 630 mm die in een bestaande vrijverval leiding beton Ø 800 mm is geschoven. Slechts een klein gedeelte hebben we traditioneel aangepakt middels een open ontgraving. Hier hebben we boven de bestaande buis, die op een diepte van circa vier meter onder maaiveld ligt, een nieuwe buis gelegd.’
PVC 500 mm, persleiding Put Bakel
Beton 800 mm, vrijvervalleiding
Soepel Aangezien de buitenzijde van de PVCbuis veel gladder is dan de buitenkant van de eerder doorgeschoven-GVKbuis verliep het relinen hier aanvankelijk moeizaam omdat er te weinig grip was op de gladde buizen. ’t Hooft: ‘Dat hebben we handig opgelost met een eenvoudige trek-pet die we om de achterzijde van de buis hebben geplaatst. Daarmee konden we de PVCbuis makkelijk onder een vlakke hoek doortrekken. Het team raakte zo goed op elkaar ingespeeld dat we met deze methode op sommige dagen meer dan 300 meter hebben kunnen schuiven.’ Advies Omdat het huidige gemaal in Deurne niet optimaal functioneerde, is het advies van GMB om de twee pompen en de vijzel te vervangen door drie nieuwe pompen met een nieuw besturingssysteem opgevolgd. ’t Hooft: ‘Daarmee is het gehele transportsysteem inclusief de leidingen integraal vernieuwd. Als de laatste testen uitgevoerd zijn, kan het nieuwe systeem in gebruik genomen worden.’ Al met al een sterk staaltje krachtenbundeling van de verschillende disciplines binnen GMB. Wilt u meer weten over de buis-in-buismethode, mail dan naar
[email protected]
Buiten scope project Rioolgemaal Deurne
Binnen scope project Bestaande relining, binnen scope, maar getrapt in contract - na gunning ON inventariseert en bepaalt restlevensduur bestaande relining. - restlevensduur < 30 jaar: ON verbetert bestaande relining. - restlevensduur > 30 jaar: ON herstelt enkel lekkende verbindingen in bestaande relining.
inprikpunten
4
NIEUWSBRIEF
Symposium Stichting Pipeliner Bosschenhoofd, 12 mei 2011 BUITEN, EEN ZOMERSE LENTEDAG. BINNEN, DE GROTE ZAAL VAN CONFERENTIEOORD DE REISKOFFER MET EEN 100-TAL STOELEN IN SLAGORDE OPGESTELD. HET EERSTE SYMPOSIUM VAN DE OPLEIDING PIPELINER IN HET KADER VAN EDUCATION PERMANENTE, OFWEL EEN LEVEN LANG LEREN, STAAT OP HET PUNT TE BEGINNEN.
bouwde relaties in de loop der tijd de neiging te verflauwen. Vandaar dat door de Stichting Pipeliner in samenwerking met het opleidingsinstituut Avans+ het initiatief is genomen voor een reeks jaarlijkse symposia. Dit is dan de eerste. Om de kennis en kennissen op peil te houden en ook om de relatie met de vele deskundigen, branchevertegenwoordigers en andere geïnteresseerden te bestendigen. De belangstelling daarvoor, zo blijkt, is groot.
Waarom zo’n symposium? Sinds het begin van de opleiding in 2003 zijn ongeveer 130 deelnemers afgestudeerd. Op deze locatie, die de vaste zetel van de opleiding is, hebben ze kennis vergaard en kennissen opgedaan. Beide belangrijke aspecten van het vakgebied. Maar in de deeltijdopleiding met alles er op en er aan, kun je toch maar een deel van het brede, multidisciplinaire vakgebied aan de orde stellen. Bovendien ontwikkelt de technologie zich en komen nieuwe deelgebieden in de belangstelling te staan. Maar ook hebben die opge-
Internationale verruiming blikveld Hoewel de opleiding internationaal gericht is (België en Nederland), is dit toch wel beperkt en richten de onderwerpen in de opleiding zich vooral op Nederlands/Belgische omstandigheden. Daar immers hebben de meeste deelnemers hun werkgebied. Maar daarbij ontgaat je soms dat de wereld veel groter is. Andere geografische omstandigheden, andere culturen, andere zeden, andere regels; de uitdagingen voor een pijpleidingingenieur zijn navenant. Vandaar het onderwerp voor dit symposium: “Wat kunnen we leren van internationale pijpleidingprojecten?”. De dagvoorzitter prof. Ir. Johan Bosch, TU Delft, houdt een vlammend betoog over het belang van ondergrondse infrastructuur (waar blijft het ondergronds transport?) en de interactie tussen publiek en ondergronds bouwen. Dan geeft ir. Jan Spiekhout van Kema/-
Gasunie een kijkje in de keuken van de ontwikkeling van internationale regelgeving, gevolgd door ir. Servie Simons van Shell Global Solutions met een exposé over de ontwikkeling van het Corrib project in Ierland en de daarmee gepaard gaande interactie met de publieke opinie. Een prachtig voorbeeld van invulling van het Leitmotiv van de opleiding (zie www.pipeliner.nl). Ir. Johan van Wassenhove, Denys België, geeft daarna een filosofisch college over internationaal ondernemerschap. “European company: How to survive in a Globalised World?”. En ir. Roddy Lafontaine sluit hierop aan met de onderstreping van de noodzaak om de locale cultuur mede te betrekken in de uitvoering van een project. Tenslotte geeft ir. Gerard Kroese, Shell Global Solutions, een uiteenzetting hoe je een internationaal project van de grond tilt en wat daar zoal bij komt kijken. Shell heeft momenteel wereldwijd zo’n 50 grote projecten in ontwikkeling. En hij besluit met: “Jij, als pijpleidingingenieur moet allereerst je vak goed verstaan en mobiel willen zijn, all over the World”. Maar hij waarschuwt ook: “There is an increasing competition by engineers from other countries!” In China gaan ze met miljoenen tegelijk naar de universiteit. Het was een inspirerende middag. Een wijdse blik op het vakgebied in de wereld. De proceedings van het symposium zullen over enige tijd beschikbaar komen. Gerard Kruisman, Voorzitter Stichting Pipeliner
5
ZOMER 2011
Actieve leden
Automaatlassen (CCI)
BESTUUR
Theo Everaers (Evenco), voorzitter Frans Pigmans (Infraconstruct), penningmeester Ingrid Meuwissen, waarnemend secretaris Ernest-Jan Achterhuis (Prorail) Jan Hendrik Bouman (Ingenieursbureau Rotterdam) Wout Broere (TU Delft) Ane Jutte (BAM/Nelis Infra) Gerrie Robbe (A. Hak Leidingbouw) Sander Schouwenaar (Enexis) Mike Woning (Deltares) Gerard Arends, adviseur NSTT PR-COMMISSIE/REDACTIE NIEUWSBRIEF
Jan Hendrik Bouman (voorzitter), Ingrid Meuwissen, Pieter van Poelje, Harm Snoeren, Alexander de Wagt, Marcel Wagter NSTT NO-DIG DAG-COMMISSIE
Ane Jutte (voorzitter), Jan Hendrik Bouman, George van Halteren, Connie van der Meer, Ingrid Meuwissen, Alexander de Wagt, Anthon Timm WERKGROEP BOORVLOEISTOFFEN
Wout Broere (voorzitter), Gerard Snikkenburg, Mike Woning, Helen Visser WERKGROEP DIEPTELIGGING
Ernest-Jan Achterhuis (voorzitter), Patricia Ammerlaan, Otto Ballintijn, Wout Broere, Gerrie Robbe, Gerard Snikkenburg, Marcel Wagter, Sieb van der Weide WERKGROEP SLEUFLOZE LEIDINGRENOVATIE
Ane Jutte (voorzitter), George van Halteren, Jacob Kuit, Hans Post EXTERNE VERTEGENWOORDIGINGEN
Ernest-Jan Achterhuis Mike Woning Wout Broere Ernest-Jan Achterhuis Gerard Arends
Herziening richtlijn boortechnieken (RWS/DVS) GeoBrain ISTT NEN 3650 Stichting Pipeliner
Postadres: Postbus 483, 2700 AL ZOETERMEER Bezoekadres: Zilverstraat 69, 2718 RP ZOETERMEER T (+31) 079 3 252 260 F (+31) 079 3 252 293
E
[email protected] I www.nstt.nl
www.nstt.nl AGENDA AUGUSTUS 2011
PRESENTATIE NSTT JAARBOEK 2011
29 AUGUSTUS 2011
OPRICHTING NSTT WERKGROEP DIEPTELIGGING
1 SEPTEMBER 2011
SLUITINGSDATUM NSTT NO-DIG AWARD 2011
14 SEPTEMBER 2011
BESTUURSVERGADERING NSTT
6-7 OKTOBER 2011
NSTT NO-DIG DAG MET ALV EN UITREIKING NO-DIG AWARD
OKTOBER 2011
VERSCHIJNINGSDATUM NIEUWSBRIEF NSTT
30 NOVEMBER 2011
BESTUURSVERGADERING NSTT
6
