wml
heerlijkwater
blz.1
winter12
Water van de toekomst Smakelijk stomen IJssculpturen in de woestijn
heerlijkwater
blz.2
heerlijkwater
wml
12/ Kuifje of kunstenaar? Ap Verheggen reist de wereld over met spraakmakende kunstprojecten die aandacht vragen voor klimaatverandering.
10/ e en bron van schoonheid
14/ Herman van Loon en water
Wist je dat in water allerlei mineralen zitten waar je mooier van wordt? Ja, óók in kraanwater.
“Water verveelt nooit”, vindt binnenvaartschipper Herman van Loon. Al meer dan 50 jaar zit hij op het water.
service Selfservice
heerlijkwater
blz.3
winter12
onderandere
Op onze website www.wml.nl kun je veel dingen zelf regelen, zoals het doorgeven van de meterstand en het aanpassen van je voorschot. Ook vind je hier informatie over actuele storingen en werkzaamheden, over het drinkwater en onze organisatie.
wml
Meterstand doorgeven met je smartphone
Waterwandelingen
Helder, schoon drinkwater komt elke Elk jaar vraagt WML je om de waterdag bij jou uit de kraan, maar weet je meterstanden door te geven. Je doet dat eigenlijk waar al dat water vandaan per post, telefonisch of via internet. Sinds komt? Vewin (de Vereniging van kort kan dit ook via je smartphone of Waterbedrijven in Nederland) stelde een tabletcomputer. Wat is er nu gemakkewandelgids samen langs de tien lijker dan je meterstand invoeren op je belangrijkste waterwingebieden. Dit telefoon als je voor de watermeter staat? zijn óók prachtige natuurgebieden. Klantenservice Je gaat gewoon naar www.wml.mobi en Onze klantenservice is gratis bereikbaar vult het opnamenummer en de meterDrinkwaterproductie en natuurbeheer op werkdagen van 08.00 tot 17.00 uur zijn onlosmakelijk verbonden. De stand in. Een kind kan de was doen!. op tel. 0800 023 30 40. Voor storingen Nederlandse drinkwaterbedrijven kun je dit nummer 24 uur per dag, beheren samen ruim 21.000 hectare 7 dagen per week bereiken. natuurgebied en zijn daarmee de derde natuurbeheerder van ons land. Waterbronnen moeten goed beschermd Serviceafspraken worden. Want hoe schoner de bron, hoe Ben je ontevreden over de service van minder kostbare technieken nodig zijn WML? Bekijk onze serviceafspraken op de om drinkwater te maken. Dat houdt site. Als WML hieraan niet voldoet, kom jouw kraanwater betaalbaar! je in aanmerking voor een vergoeding van e 25. De gids ‘Water Wandelingen & WaterWeetjes’ bevat tien wandeltochten in 8 www.wml.nl het hele land, variërend van 2 tot 20 kilometer. In Limburg leidt de wandeling langs de natuurgebieden De Lange Vlieter en de Beegderheide, waar WML oppervlakte en grondwater wint. Download de gids gratis op www.vewin.nl/waterwandelingen.
Water van de toekomst, nu al dagelijkse kost Veel te droog of veel te nat. We hebben wat te stellen vandaag de dag als het gaat om water. Wateroverlast en watertekorten komen steeds vaker voor. De waterhuishouding en waterverdeling in Nederland wordt dan ook steeds belangrijker. Koken, badderen, thee zetten. Geef toe: water is heerlijk en onmisbaar. We zijn het de normaalste zaak van de wereld gaan vinden dat we een kraan opendraaien en dat de lekkerste en goedkoopste dorstlesser ons tegemoet stroomt. Maar blijft dat ook zo? WML is daar achter de schermen druk mee bezig, en samen met ons zijn ook andere waterspecialisten bezig met de toekomst. Water later. Wij zijn al begonnen!
Niet zo sexy Marie-Louise Geurts, adviseur zekerstelling grondstof en winning bij WML, is zo iemand die zich bezighoudt met de lange termijn ontwikkeling van water. “Dat de mensen thuis zo weinig merken van wat WML doet, is eigenlijk heel positief. WML zorgt ervoor dat de waterkwaliteit van het drinkwater goed blijft, nu en straks. Met onze partners, en dat zijn er heel veel, werken we degelijk en
blz.4
heerlijkwater
wml
wml
heerlijkwater
blz.5
“Met onze partners werken we degelijk en robuust om ervoor te zorgen dat we behouden wat we hebben. Sexier kan ik het helaas niet maken.”
robuust om ervoor te zorgen dat we behouden wat we hebben. Sexier kan ik het helaas niet maken.”
te zorgen dat de ‘stem van het Limburgse drinkwater’ wordt gehoord. We kunnen met het oog op later niet anders dan samenwerken. Met de overheid, met natuur en milieu, met de agrarische Wat doet WML nu al voor straks? “We zorgen ervoor dat water aan de bron sector en met industrie.” zeker is gesteld. Afgelopen november kende een droogterecord. Dat betekent Klanten van de toekomst minder water in de Maas. WML zorgt er WML betrekt de jeugd bij haar business. Met programma’s speciaal voor tien- tot elke dag voor dat de levering van kwalitatief goed drinkwater niet wordt twaalfjarigen wil ze kinderen nu al bewust maken van de grote waarde van verstoord door weersomstandigheden. Wij zijn voorbereid. Ons drinkwater halen schoon en betrouwbaar drinkwater, we voor een vierde deel uit de Maas. Als zodat ze straks verstandige watergebruikers worden. Net als sommige er langere tijd droogte is, stroomt er minder water door de rivier, en worden volwassenen, hebben veel kinderen afvalstoffen minder verdund. Dat kan de geen idee van de wereld vóór de kraan.
Marie-Louise Geurts Adviseur WML
bestellen op www.zorn.nl. Reserveren voor het watercentrum kan via www.waterkids.nl.
kwaliteit van het water raken. Daarom zorgt WML voor een goede back-up. Over toekomst gesproken: op dit moment zijn we bezig een vergunning te krijgen om het diepe water in de Roerdalslenk, een grondwatervoorraad van zeer goede kwaliteit, voor de drinkwatervoorziening in Limburg te reserveren. Het is een van de gebieden die de Provincie Limburg beschermt, om het voor toekomstige generaties veilig te stellen, onder meer door een verbod om beschermende grondlagen te doorboren.” Phiel Zaunbrecher, die verantwoordelijk is voor de educatieve projecten van WML: De stem van het Limburgse drinkwater “Kinderen hebben de toekomst en we vinden het als WML belangrijk om te WML is er bij als er plannen voor de toekomst worden gemaakt, of dat nu is investeren in de toekomst. We willen bij de Internationale Maascommissie, in hen meegeven dat betrouwbaar drinkwater uit de kraan niet vanzelfsprekend landelijke klankbordgroepen, in het Europees Parlement of de Tweede Kamer. is, dat we wat dat betreft in Nederland “Direct of indirect zijn we aanwezig om bevoorrecht zijn.” Speciaal voor de
groepen 7 en 8 heeft WML een lespakket ontwikkeld. Scholen kunnen ook reserveren voor een bezoek aan het Watercentrum in Beegden, bij Roermond. Elk jaar maken zo’n 120 scholen daar gebruik van. Extra leuk: de kinderen worden met de speciale WML-waterbus opgehaald en thuisgebracht. Het lespakket is gratis te
Een dorstig milieu Frank Vermeij, vrijwilliger bij de Milieufederatie Limburg, werpt ook zijn blik vooruit. “De Milieufederatie vindt het belangrijk dat er voldoende water van goede kwaliteit beschikbaar is: water om te drinken, water voor natuur en landbouw. Duurzaam gebruik van de schaarse voorraden en de bescherming van de kwaliteit staan voorop. Om er zeker van te zijn dat er ook in de toekomst genoeg en goed water is, maken wij ons hard dat wat heel diep in de bodem zit en goed beschermd is, ook goed beschermd blijft. Het is het kapitaal waar je altijd op terug moet kunnen vallen bij calamiteiten. Wij maken ons zorgen over het nitraatgehalte van het minder beschermde grondwater in het Heuvelland. Als je daar nu helemaal zou stoppen met bemesting, dan heb je op sommige plaatsen nog honderd jaar last van nitraat in de bodem. Gelukkig is WML sinds een paar jaar, samen met agrariërs, bezig met het project Duurzaam Schoon
Grondwater, maar we vinden het jammer dat dit draait op basis van vrijwilligheid. Wij zouden liever meer regelgeving zien voor de landbouw.” Ook de natuur heeft water nodig “Grote delen van de Limburgse natuur zijn verdroogd door de onttrekking van grondwater. Denk maar aan de Peel, dat was van oorsprong een groot moerasgebied en is nu grotendeels verdroogd. Herstel van de ecologische toestand is moeilijk. Wij zullen dus zuinig moeten omgaan met het water: de voorraad is beperkt. Daarom vinden wij het ook onnodig om kostbaar drinkwater te gebruiken voor de wc, het wassen van de auto of het besproeien van de tuin en stimuleren wij het denken over alterna-
tieve watersystemen in de wijken van de toekomst. Dubbele watercircuits (een voor drinkwater, een om ‘door te spoelen’) zijn heel goed mogelijk, maar zie je nu nog veel te weinig.” Grondwater beschermen Erika Frankhuizen is beleidsmedewerker bij de Provincie Limburg. “Onze belangrijkste taak is de bescherming van grondwater. In Limburg hebben we negentien grondwaterbeschermingsgebieden. In zo’n gebied wordt er extra op gelet dat het grondwater zuiver blijft. In twee grote delen van onze provincie liggen heel oude voorraden grondwater diep onder een kleilaag. Ook daar wordt het grondwater van nature goed beschermd.
blz.6
heerlijkwater
wml
“Het is belangrijk te weten dat we het water dat we nu vervuilen, straks zelf weer nodig hebben.” Erika Frankhuizen Beleidsmedewerker, Provincie Limburg.
Daarnaast moeten we er natuurlijk voor zorgen dat er voor iedereen voldoende water van goede kwaliteit is. De waterwinning is in orde, onder andere dankzij intensieve samenwerking met gemeenten, boeren en natuurlijk WML.”
vanaf 1988 warmer geworden, en vooral de laatste jaren ook natter. De komende jaren verwacht ik dat de extremen nog extremer worden. Langere droge periodes afgewisseld met hevige buien in korte tijd. De mensen met een volkstuintje moeten beducht zijn op die “Waar ik me wel zorgen over maak, is de lange droge periodes in het voorjaar. vervuiling van het grondwater. Vooral Die moeten alvast gaan denken aan een door mest en bestrijdingsmiddelen uit slim waterbuffertje.” de landbouw en industrie, maar ook van huishoudens. Sommige onkruidverdelgers sijpelen in één moeite door in ons grondwater. Dat is best verontrustend als je bedenkt dat elke Limburger op zijn eigen drinkwater woont. Het is belangrijk te weten dat we het water dat we nu vervuilen, straks zelf weer nodig hebben. We verwachten dat ons drinkwater gezond en veilig is. Wie wil er nu zijn eigen drinkwater verontreinigen? Daarom zijn we voortdurend alert op zaken die ons grondwater kunnen bedreigen. Plannen voor toekomstig gebruik van onze bodem houden we dan ook nauwlettend in de gaten. Hiermee bereiden we ons voor op toekomst.” Warm en nat Thijs Zeelen van Meteo Limburg, weerman op L1-tv, komt net uit de studio. “Nat en onstuimig wordt het morgen”, zegt hij met een glimlach. “Als weerman heb ik natuurlijk totaal geen invloed op het weer van de toekomst. Ik ben al blij als ik een dag vooruit kan kijken. Maar we denken natuurlijk wel na over toekomstscenario’s. Dat het weer verandert, is overduidelijk. Limburg is
wml
heerlijkwater
blz.7
bubbels Nooit meer dorst Met deze jas blijf je droog én hoef je - zeker in Nederland nooit meer dorst te hebben. Twee studenten van het Institute for Interaction Design in Kopenhagen ontwikkelden de ‘Raincatch’, een regenjas die water opvangt als je in de regen loopt en het tegelijkertijd zuivert. Het water wordt Van 5 april tot en met 7 onderaan de jas opgeslagen to-cradle* principes. Met oktober vindt in Venlo de waterspeleffecten, doe-dingen en met een ingebouwd rietje Floriade 2012 plaats. Dat heb en prikkelingen van de zinkun je het drinken. Praktisch je vast al ergens gehoord. of niet, zonder twijfel tuigen willen we het besef Wist je ook dat WML daar te van de waarde van water duurzaam! vinden is? Samen met de (foto’s: Joshua Noble) vergroten. Kom zeker even Limburgse waterpartners langs! Meer info vind je op Waterschap Peel en Maaswww.floriade.nl en in de eerstvallei, Waterschap Roer en volgende uitgave van dit blad. Overmaas en Waterschapsbedrijf Limburg zijn we * Bij cradle to cradle is het aanwezig met een speciaal idee om de producten zo te Waterpaviljoen met als thema ontwerpen dat de materialen ‘duurzaam vitaal water’. Een oneindig vaak opnieuw glazen gebouw van 30 meter, gebruikt kunnen worden. ontworpen volgens de cradle-
WML op de Floriade
120 liter per persoon per dag Uit het onderzoek ‘Watergebruik thuis 2010’ blijkt dat Nederlanders gemiddeld 120 liter kraanwater per persoon, per dag gebruiken. Dat is zeven liter minder dan bij het vorige onderzoek in 2007. De belangrijkste reden voor de daling van het watergebruik blijkt innovatie. Zoals de opkomst van de spoelonder-
breker voor het toilet en de steeds zuinigere huishoudelijke apparaten. Niet zo verrassend, gebruiken we het meeste water voor de douche en het toilet. Met name de douche hakt er goed in: circa 49 liter per persoon per dag.
Tussen de visjes Het exclusieve resort Conrad Rangali Island in de Malediven biedt zijn gasten een adembenemende ervaring: dineren onder water. Vijf meter onder het oppervlak van de Indische Oceaan, in een ruimte van plexiglas kun je heerlijk eten terwijl de tropische vissen om je heen zwemmen.
blz.8
heerlijkwater
wml
wml
heerlijkwater
blz.9
Kokenmetwater
Smakelijk stomen Op thee gestoomde kipfilet met een salade van venkel en sinaasappel
Bijna elk gerecht bevat water, maar in dit recept speelt water de absolute hoofdrol. Meesterkok Ton Smit maakte speciaal voor Heerlijk Water een bijzonder voorgerecht met stoom. Stomen is een manier om iets te garen, waarbij alle voedingsstoffen behouden blijven. Voeg je aroma toe aan het vocht, dan zorgt het ook voor extra smaak aan je gerecht. Een ‘infusie’ noemt de meesterkok dit.
Ingrediënten voor 4 personen:
ze in 10-15 minuten rustig gaar stomen. Dit geeft je tijd om de salade te maken. Maak de venkel schoon (harde kern eruit) en snijd hiervan hele dunne plakjes. Bewaar wat groen van de steel voor de garnering. Pel de ui en snijd hiervan zeer fijne reepjes. Voeg de ui en venkel bij de dressing, samen met de sinaasappelpartjes en laat het even marineren.
2 handsinaasappels, 0,5 liter water, 2 zakjes sinaasappelthee, 4 eetlepels honing, 5 eetlepels goede olijfolie, 1 kleine rode ui, zout, witte peper uit de Presentatie: molen, 4 scharrelkipfilets van 125 gram, Schep een beetje salade op het bord. Snijd de kipfilet in plakjes en leg ze er 1 grote venkel. bovenop. Maak het af met een paar zestes Keukengerei: en een toefje groen van de venkel. 1 grote en 1 kleine pan en 1 bamboe stoommandje dat in de grote pan past (onder andere te koop bij de toko).
Bereidingswijze: Neem voor het maken van de infusie de grote pan. Met een speciale zesteur trek je mooie krullen (‘zestes’) van de schil van 2 sinaasappels. Doe dat boven de pan zodat de olie uit de schil wordt opgevangen. Heb je geen zesteur, gebruik dan een dunschiller. Let wel op dat er géén wit van de sinaasappel meekomt, dit smaakt bitter. Zet de helft van de zestes op het vuur met een halve liter water en de theezakjes. Houd de andere helft apart. Intussen schil je de sinaasappels met een mes. Hierna snijd je er partjes van door het mes tussen de vliesjes in te steken. Vang het sap op in de kleine pan. Verwarm dit sap samen met de overige zestes en de honing. Als het een beetje is ingedikt, laat je het afkoelen. Roer vervolgens de olijfolie, het zout en de peper erdoor. Dit is de dressing voor de salade. Weer terug naar de grote pan. Wanneer het ‘theewater’ aan de kook is, haal je de theezakjes eruit en zet je het stoommandje erin. Het water mag net niet in het mandje staan. Leg de schoongemaakte kipfilets erin en bestrooi deze met peper. Doe het deksel op de pan en laat
Over Ton Smit Het predicaat Meesterkok krijg je niet zomaar. Het is de hoogste graad die in de Nederlandse kookkunst is te verdienen. Ton Smit werkte in verschillende restaurants in binnen- en buitenland en gaf jarenlang les. Momenteel houdt hij zich bezig met het Ketogene dieet voor kinderen die epilepsie hebben. Met een team van neurologen en diëtisten ontwikkelt hij recepten en verzorgt hij workshops om het leven van de patiënten en ouders zoveel mogelijk te veraangenamen. Ook adviseert hij bedrijven en de industrie.
blz.10 heerlijkwater
wml
wml
heerlijkwater blz.11
helendwater Een bad in de avond zorgt ervoor dat je dieper slaapt
Een bron van schoonheid Water bevat allerlei stoffen die goed voor ons zijn. Geen wonder dat je water in veel verzorgingsproducten tegenkomt en een ‘dagje spa’ zo populair is. Ook thuis kun je water gebruiken om lekker in je vel te zitten en tot rust te komen. Ons lichaam bestaat voor ongeveer één procent uit zout, een belangrijk mineraal dat zorgt voor de natuurlijke vochtbalans van je huid. Mineralen worden niet door ons lichaam zelf geproduceerd. Je neemt ze op via het eten van voedsel, drinken en via de huid. Mineralen werken als katalysator voor de opname van vitaminen en ze voeden de cellen. Kraanwater bevat allerlei mineralen die goed voor je zijn, zoals calcium, magnesium, natrium, kalium, carbonaten en sulfaten. Nergens ter wereld is echter het mineraal-
de Thermen in Spa en Aken. Thermaal bronwater is rijk aan zouten, fluoride, jodium en ijzer. De aangename warmte van het water (33-35 graden Celsius) zorgt ervoor dat alle spanningen uit je lichaam wegvloeien. Spieren ontspannen Algen op het menu zich, de lichaamstemperatuur stijgt, Een ander waardevol beautymiddel uit de zee zijn algen. Algen zitten boordevol de bloedvaten verwijden waardoor de bloeddruk verlaagt en de hartslag koolhydraten en vezels en zijn vetarm. Daarnaast bevatten ze vitamine A, B1, B2 versnelt. Een perfecte anti stressbehanen C en allerlei mineralen zoals calcium, deling dus. ijzer, fosfor en kalium. Je kunt ze eten Helend kraanwater (erg lekker bij vis), maar je kunt je er Geen zin of tijd om naar een kuuroord ook mee insmeren. De algensoort of spa te gaan? Gebruik dan gewoon het ‘spirulina’ wordt in veel luxe spa’s kraanwater in je eigen huis. Het nemen gebruikt als masker of bodywrap. van een warm bad is een effectieve en Spirulina heeft als eigenschap dat het goedkope manier om de kwaliteit van snel in de huid dringt en zo in je de nachtrust te verbeteren. Uit wetenbloedstroom wordt opgenomen. Het bevordert celvernieuwing en stimuleert schappelijk onderzoek blijkt een warm het metabolisme van de huid. Het wordt bad (circa 40 graden Celsius gedurende een half uur) in de avond ervoor zorgt om die reden ook vaak gebruikt om dat je sneller in slaap valt, dieper slaapt wondheling te versnellen en littekens en minder vaak wakker wordt. te verminderen. Of wat dacht je van een heerlijk warm voetenbad op een winterse avond? Anti stress Extra fijn met een paar druppels Ook erg verkwikkend voor je lichaam: baden in thermaal water. In de buurt kan etherische olie of een beetje badzout. dat bijvoorbeeld bij Thermaalbad Arcen, Iets anders wat je thuis ook kunt doen Thermae 2OOO of – net over de grens – is een wisseldouche nemen. Door het afwisselend gebruiken van koud en warm water, verwijden en vernauwen bloedvaten zich en trekken spieren zich samen. Resultaat: de huid wordt strakker en krijgt een gezond kleurtje. heel goed te zijn tegen roos. Je vindt het water en de modder van de Dode Zee daarom vaker terug in diverse verzorgingsproducten voor huid en haar.
gehalte zo hoog als in de Dode Zee. Dit is ook de reden waarom je moeiteloos op dit zeewater blijft drijven. Cleopatra ontdekte al dat baden in de Dode Zee haar huid gladder maakte en dat ze ervan ontspande. De mineralen uit de Dode Zee staan erom bekend een positief effect te hebben op huidaandoeningen zoals psoriasis, eczeem en acné. Het magnesium in Dode Zee-zout (15 keer meer dan in gewoon zeezout) heeft een anti allergische invloed op de huid en luchtwegen. Dode Zee-modder schijnt
Wisseldouche, zo doe je het Zet de douche 15 seconden op 38-40 graden Celsius. Daarna draai je de thermostaat onder de 20 graden voor minimaal 5 seconden. Herhaal dit een paar keer en eindig met een koude douche, zodat de poriën van je huid zich sluiten.
Het is niet zijn eerste spraakmakende kunstproject. Vorig jaar kreeg hij de complete wereldpers op de been voor zijn project cool(E)motion, waarbij hij twee metalen kunstobjecten liet drijven op ijsschotsen bij het Groenlandse Uummannaq. Naar aanleiding hiervan vroeg Unesco-IHE hem cultureel ambassadeur te worden.
Hij vraagt of ik de beelden heb gezien van het prototype van het project SunGlacier zijn nu al spraakmakend kunstproject. De van oorsprong Sittardse kunstenaar Ap Verheggen, die nu in Den Haag zijn werkplaats heeft, heeft het plan opgevat om in de woestijn een paar grote sculpturen te plaatsen die ijs kunnen produceren. Hoe meer zon, hoe meer ijs. Huh?
8 http://sunglacier.blogspot.com
“Het is spannend om aan de wieg van nieuwe vondsten te staan. Het water dat we in de Sahara willen gebruiken om ijs te maken, onttrekken we uit de luchtvochtigheid. Het vermogen om te koelen halen we uit zonne-energie. Met zonne-energie ijs maken is sensationeel. Een perpetuum mobile. En het mooie van deze projecten is dat we er mee in ieders huiskamer komen. De wereld als museum. Wat wil een kunstenaar nog meer?”
dynamica die berekeningen op het SunGlacier-project hebben losgelaten. Ap: “De eerste testen in een klimaat-simulatie zijn afgerond. Het systeem werkt! Er moet nog veel getest worden om alle processen te kunnen verklaren en te finetunen, maar we hebben inmiddels wel bewezen dat het mogelijk is, zélfs ook in de verhouding die wij voor ogen hebben. Solar staat tot ijs als 10 staat tot 1. We gaan nu de formules opschalen voor een heel grote sculptuur van 200m2 die ongeveer 20m2 ijsproducerend oppervlakte moet opleveren.”
wml
Samen met Cofely Refrigeration/GDF Suez is een team samengesteld van experts op het terrein van koudetechniek en warmte-
Over extremen gesproken. Op zijn vele wereldreizen neemt hij ‘Limburg’ mee. “Voor de Inuit in Groenland heb ik een keer Zuurvlees gemaakt van zeehondenvlees. Zeehond smaakt naar wild zwijn, maar het ruikt naar vis. Totaal anders dus dan ik het gewend ben. Maar ze vonden het heerlijk”. Dat hij binnen een maand weer in een vliegtuig zit op weg naar avontuur, is zeker. Maar waarheen? “Ik ben wel een Kuifje,” zegt hij.
“Ik houd niet van ‘naming, blaming en shaming’. Wél van innovatieve manieren verzinnen om te reageren en anticiperen op klimaatveranderingen. Ik heb zeven jaar in arctisch gebied gewerkt en zag de gletsjers wegsmelten. Toch heb ik er een rotsvast vertrouwen in dat we oplossingen vinden. Daarvoor zoek ik de uitersten op: zoals een gletsjer bouwen in een woestijn. Dat zal heel veel mensen inspireren om na te denken over de toekomst. Creativiteit kruisen met wetenschap werkt wonderwel. Wetenschappers en creatievelingen kijken op een vergelijkbare manier naar problemen en versterken elkaar bij het zoeken naar oplossingen.”
wml
Kuifje of kunstenaar?
Ap Verheggen:
blz.12 heerlijkwater heerlijkwater blz.13
wateralsverbindendelement
blz.14 heerlijkwater
wml
wml
heerlijkwater blz.15
meerbubbels Volg WML op Twitter Twitter is niet alleen leuk, maar ook handig. Bijvoorbeeld om op de hoogte te blijven van storingen, lekkages of breuken in het waterleidingnet bij jou in de buurt. Maar ook om de laatste nieuwtjes rondom jouw drinkwater als eerste te lezen. Op Twitter is WML te vinden onder de naam @wmlwater.
@wmlwater Niet alleen voor mensen Wij mensen zijn niet de enigen die wel eens toe zijn aan een welness-kuurtje. Orka’s die rond de Zuidpool leven, blijken soms bijna 10.000 kilometer af te leggen naar de subtropische kusten van Uruguay en ZuidBrazilië. Volgens onderzoekers doen ze dat om hun huid glad te maken en te verjongen. De temperatuur in de Antarctische wateren waar de orka’s normaal leven, ligt rond het In een drie kilometer diepe vriespunt. Het water op de ‘vakantiebestemming’ is een kloof in Zuid-Afrika vonden aangename 20 graden Celsius. wetenschappers onlangs mogelijk het oudste grondwater ter wereld. Door de chemische samenstelling ervan concludeerden ze dat het duizenden tot miljoenen jaren geïsoleerd is geweest tussen de rotsen. Bijzonder!
Oudste grondwater ter wereld
Herman van Loon en water “Al meer dan vijftig jaar ben ik binnenvaartschipper. Ik verzorg het transport van zand en grind over water. Van Wessem over de Brabantse kanalen en de Belgische Kempen. Een paar dagen varen, dan weer een paar dagen thuis. Ik woon aan wal in Maasbracht samen met mijn vrouw. Maar als ik onderweg ben, overnacht ik op de boot. Natuurlijk heb ik dan ook water nodig. In de haven krijg ik drinkwater aangeleverd. Een keer per maand sla ik een paar kuub in om te
drinken en me te wassen. Varen zit in het bloed, want mijn vader en grootvader waren ook schippers. De lagere school volgde ik op een grote woonboot waar drie klassen les kregen. Daarna nam mijn vader mij mee op zijn schip. Het begin van mijn carrière. De vrijheid en het eigen baas zijn vind ik geweldig. Eenzaam is het niet, hoor. Ik heb continu contact met collega schippers, sluis- en brugwachters via de marifoon en telefoon. De omgeving is mooi. Wat mij opvalt is
dat het water steeds zuiverder wordt. Mensen gaan bewuster met de natuur om en dat zie je. Nee, water verveelt nooit. Ook al ben ik de 65 gepasseerd, zolang ik gezond ben en me goed voel, blijf ik dit werk doen. Ik heb zelfs een plezierjacht waarmee ik in mijn vrije tijd uitstapjes maak, bijvoorbeeld naar Utrecht, Amsterdam of de Kempen. Dat zegt toch genoeg?”
Wist je dat 0,6% van het gemiddelde huishoudbudget wordt uitgegeven aan kraanwater? Enkele cijfers ter vergelijking: 2,4% van het gemiddelde huishoudbudget wordt uitgegeven aan elektriciteit, 2,8% aan gas en 16,5% aan voeding.
colofon Heerlijkwater is een uitgave van WML Concept, vormgeving en eindredactie Zuiderlicht Illustratie Zuiderlicht Fotografie Bert Janssen Druk Roto Smeets Redactie Edwin Hendriks, Natacha Gelissen (WML) en Zuiderlicht. Uitgave februari 2012. Met dank aan Kookstudio Stenenbrug in Landgraaf.
blz.16 heerlijkwater
wml
spetterpieterpater Drinken uit papier Van een stukje bakpapier maak je simpel een bekertje om uit te drinken. Knip van het papier een vierkant van 16 x 16 cm. Maak van het vierkant een driehoek door het diagonaal te vouwen. Vouw de linkerhoek naar punt x en doe hetzelfde met de andere hoek. Vouw de bovenste punten naar buiten en je bekertje is klaar.
De langste rivieren ter wereld Bron: National Geographic
1. Nijl (Afrika) 7081 km 2. Amazone (Zuid-Amerika) 6678 km 3. Yangtze (Azië) 6244 kilometer 4. Mississippi-Missouri (Noord-Amerika) 6083 km 5. Jenisej-Agara (Azië) 5809 km 6. Gele Rivier (Azië) 5778 km 7. Ob-Ertis (Azië) 5520 km 8. Amoer (Azië) 5503 km 9. Lena (Azië) 5150 km 10. Congo (Afrika) 5118 km
Het regent, het zegent... Regen is best vervelend, maar je kunt er ook iets leerzaams van maken. Soms regent het hard en soms zachtjes. Je kunt de grootte van de druppels precies meten. Strooi een laagje meel van ongeveer een halve centimeter dik in een bord. Ga nu naar buiten en vang een paar druppels op. Op de plekken waar druppels zijn gevallen ontstaan klontjes. Laat dit een uurtje drogen en schud het meel voorzichtig in een zeef. De regendruppels blijven achter in de zeef. Doe dit proefje een paar keer en vergelijk de klontjes.
Spuugvis Spugen om een prooi te vangen? De schuttervis doet het. Heel precies mikt hij op spinnetjes, rupsen en andere insecten die boven het water op een plant zitten. De prooi valt dan in het water en de schuttervis smikkelt zijn hapje op. Slim!
