W inte r
SI~ll,TI(~I~ MINI·POSTER /I.'U MAXII Hel centrum VIIn Cuh'er Chy In \'o,elvluchL Met direr. tlln dc- lokaties unlelenn .... r bekende lAIi ·ldna tijn opsc-nomC'n. Oe verklarende lebl U In het EnlebSdtcld en hel rormaat u ('I. 40 . ·60 cm. mUf W'erder IJ; deu polier lelijk un de mini-potter uit BLOrro 8 (uhver'kocht). Z_ttlwlt. Voor F1 Ilr wordt de poItCT u 1oelelonden 111 een 11"lse klnonnen koker.
Nieuws In,a.chlt'ftn.1t Ptfrr<:1 0., T"nt. Am .. trlWn bli TM Sont ui l)ew,n tn onde. nurom('. 5 lOl'''' bIl dt Karntf nn Kuophandel "n F.. b",... ~"n Ie Aputerd.om.
BlOlTO \'tuchll'" o", .. ~h" .. tllo mur doorp ..". keer u mft'l' din ce"
,_« i"'.
'n ,.
•
A>tn dil numme, we.kt .." mee: Esbc,,, S""eQ, SI.-p &UW""" ,\LlI( de Comndt:. Haûr ..,,, der Mu.t. Rubctl Jut Nob. On. HIlitTr-t..... f.utlt \'... brugh.-. joIAndc W~~ EondriIdKl~_ A
Een undoenlijk bode over de Jeugd van Stanley In din gebooneflad Ulverslon en tiin schooljaren In andere plaalSen van Noord Engdand, geschreven door tWH: plaamelljke ;ournalisten meI hulp van StaD'. achternicht Nancy WardeU. Met veel rOlo's uil de ramUte-.lbumJ. Hardcover. Alleen biJ
Bkluol
Fl.
ReHnho..dt
•
Abott~mer"cn:
Abon_ wor"
iI bed ..rnpcl en ~ IC' bewlc... omcbt - . hummen W'ln BlOTTO
'tUkmocwlk'.. lcn,... D.'IfI. U Icunl rkh "",,"cn .Is ,bo~ h , ftft b"lI'i'b.o." IC tllllcn ..n UrtH·Foncb.. Potrbut 110, I lOG A\V HII~cnu .... U OIlMl",1 d.tll pel ofllllUndc hel löpcadc nlllTlmcr en Ctn accept· auok&ll1 voor O\'c.rnûtn, ... n 1'1.., .bonnnncnu,dd ebt I )0.- be-
}O.-
......
STROPDASSEN mei hel officille,Jed u llnseerde 10&0 Vin de Sons or the utl,evoerd In di\"er.-e kJeuren, nllr hel ontwerp \'aR AI KII,ore. Prijs F1
Dese".
1'.-
U ontVIIlLfIl' durvoo. In elk 1I~,1 ",I"C nLOmmel. ~an BlOTTO. plul ....·ClllIlCIc: nlc.t ..!bncven <'fl cen lid· mutKhaprokuII d,e ccn jU' ,Cidll! .. Mil Ik.e bar! klUll U de voorIIrU,",~ Van ..... LerHFow bitWQ~. dl .. aUCCfL fOOI a.bo.uIcc'.
SPELDJES. Een beperkte voonud bolhoediespeldjes. hier ar,ebHld op ware srooue, is beschikbaar in twee uItvoerinsen en tWH; rormlten. &idC' I;lln van metaal, zwart mC't ko~rkleurl,e nnden, en met H;n \'eIJlSheidupe:ld aan de ach· lerkant. Oe ,rotelpe:ld kOlt FI 6r. de kleine F1 ,.-
t~dlllcdjn
1"lichun,cn: BlOTTO hcd't ICfl\ telefoon! Sd,.II' ..... uu.cl tfI H.,1fr Fondt. Pow.bw. '70. UOO All' Hlkc ........ O"..........r. ZoncIcJ 1000001CtMU", ...ut de ,cdac,óc ~n ..ttltelen IIICI
Deze aanbiedingen zIJn geldig lot l~ maan. Alleen voor abonnee's. die gebruik kunnen maken van het bijgevoegde bestelformulier.
'38
...v.nka _ ,.. nomm
",om"
-
"
341
Op de .etude pagina's 0".: de vcrnoeminll ....n twtc' dngende delden nur uurel en Hard)'; twee nieuwe lenlen In Nederland; poIIlugelm.mh op auteursrecht: de research van Lco BtOOIu; ICtie voor Stan', lagere achool: de koffer van de nicht van Qu,r\ie Hall en hel einde van de Pardon UI AevangenU.lent.
Europa 47/48
344
Voor hel CCDI wordt hic-r de Europt.5e lourll~ d~ de ,on,ens kort na de oorlol door Europa hebben gC1rll&kt, ulrvoeriJ beschn!ven. De lelwDle1Unlen In Zweden, Parip t1I An""cr· pen. de lu«tikn In de rtS! Vin Bel811; m Denemarken. Met lIog niel eerder ,gtpublkeerde (OIO'..
Kritici
353
Hadden de- luilid van de ;aren zauA o ngelijk met hun kriliek op de vroeAere Kritkil Werden L&H In Neder· land gebruikt om de oudere ,generatie beent!e Ie lichten? Over de schrilfse-ls van Pforew:ioncle kilken, 1000n en nu.
Jordaan
356
10 1917 vierde de vader Vin de Neder·
landse nImkritIek het tienjarii fublIwm van Stan en Ollie mei een Ilnikcl in de Hupche POSt. Voor hern beJOn het mei 'HauOff, een ftlmdie nu van de utdbodem vudwenen lijkt. Een herd,uk.
Diavolo
358
Niet de dUivel zelf. maar dient broer leende lijn naam un ccn OpcDl van Aube" die door Hal Roath weer werd bewerkl tOt ten flIm mei zijn populair. lIe komieken In de hoo(drollen. Dit prdtlae-ob;ecl werd de Iievelin,.rum van Roach. nZ\ L.aurd. van Hardyen van eell 8rool publiek. Een dossier over ·F,.. Diavolo' met een vertonln, .... n dne evc-rAreen ah ..11,1.11· Iluk op ) m.u.rt In The Movla, AmlIe.dam.
Thelma
368
Em van de ffolljbte lelcnJpee.lsted van uurc1 en Ha,dy WIS Thdma Todd, de Ic-e Cte-am Blonde. Over hut umenwe,kin, met hel duo bil Roacb t'1I haar my.urieuze dood. kon voor de ..0110011"1 van The Bohem"'n Gld.
Turpin
372
Twee keer ,peelde Ben Turpln In L&H·flInu mee. Voor de IIldlgheld. .... nt hij had lijn KMl&pja al op hel droge.
Hats Ofl"
374
Hoe kan een film, waa.rvan honderden gemukt lijn, spoorlooJ I/erdwljnen1 BLOliO vond in elk AcvaI noa de lipt vall de Nederlandse titels. Op &Oek nNJ 'Een kind kan de wasch copi~n
d.o,'
Idendlkem, mag dke naam geven Unka ... II'IldIMn-..c "'''1", ,..,.,.. _" __ lilt_ .......1 die hijwU,lolang hel mUf een beet" : Amslucb.mse: bioloog Arnold J. fe op Lati jn lijkt. Oe AmsterdaJnst, Boer h~eft tw~ nleu ....e «lOnen bioloog wilde ef:n doorbreklng VIUl 'gende cicaden ontdekt en de an- de lUie naamgeving door zijn colle- Naa.r het voorMeld va.n BLOTTO ,half tOl twucentimcu~r grote!n· ga'" die zich voo rnamelJjk baseren wordt gedachl un un hal(·jaarlijk· eten vernoemd naar Laurel en op kleur, vorm, vinder o( vindplaats. se publkalie die 'BrllU' gaat heten ltdy. H ij wil zich geen L&H:frIwi noemen, plus mlnlmül [Wee nl~wsbrÎe,;cn De &ttltrÎII Ullrtli komt voor op maar geeft toe dat hij, al! het enig&- per laar. De eerste Yoonlelling VIUl :c Molulûccn-ciland Halnu.hen. zins kan, alle films op de tV zicl. de Me And My Pal Tenl, die nln IC I: &trM"II httrtlJ" is gevonden up het 'Dat 15 overigens ~n moeilijke op- vefWI.rrm Is met de Belgische naam· land Roen In de Gcdvlnk Baai bij gave, ....nt ik rol al met builduamp genoot, wordt yoonlen In meI. De :an Barat, het vroegere Ntder lands onder de tafel ~odr. IIr. hun gezlch. leu.... e: Gulne:a. De Boer doet biOleog~flsch on- ten :cie, Daardoor zie ik per kHr :node nut' het onutun van de nooit m«1 dan tien prO«'nI van elke danesische eilandcngroqlen. De film. Dat iJ nUf mijn oorded ook VoorIopiJ keren Llurel cn Hlrdy toen van de redenen waarom ie die 't'Jpreidlng over dil gebied van vernlel terul op de Nederlandte wel tien keer kunt zien zonde. ocdcUjk al ml1jocncn jaren televbie, of hel moetl zijn In een het lachen Ie verl~en. Je vuh geunde: msecceruoorten kan ~lang. verd ...alde 'Comcd y Caper'. Oe Ite aan ....ijliBngen opleveren. De woon de gaten op: VPRO wUwachlen 101 de tomer. ,rJi cn de J.rJy; behoren tOt deW... rKhllnlijk worden de uhnn· lfde: groep daden. maat gezien de dinJen "I" de OInu herYIl op 11 ~ktc actieradiUJ van de dieren juni, I" helleuJdpropmml op re VIie:gt'D bijna 00011- SlUI het de lIOndlgochlend. Dan komen '" dat ze e:ücaar nooit t.ijn tC!gC!ngede p'iiJcnde film. aan bod die )mcn zoals dat bil de naamgenoten noJ o p de pllnk lillen bil dele de mensen ....ereld wel het gevalb omroep,;ercnllinl. Hel conlract ~eest. wallbll de VPRO voor Ncdnllnd In ten ....ctensc.happcJijkc pubUcahel IUeenfffhl krlill op uiuen· : hl het dldschrlft '8eaufo rtla' van ding Vin vrijweilIIe UcH·ntms :1 Instituut voor Tuonomlsche Vin 1-111 RCMlch loopt n081011991 , oölogie vin de Universheit van
CICADEN
~
rn~-'
VPRO
'*
mms
mstcrdam .urun hij verbonden ,legt Amold de Boet uh, hOI! hll tOl ~~
originele naamgeving iS geko-'W.. ~OII &1, it fi/1II1 lil''' 111'" ", H_rJy. opbr,."" 0lIl ftIIU,"1 tIDot Ik IIIlmte«JI _ Iotk .,. It t.m? &vnJi,. 1,.,1181 ~k/J IN, , IJtJIMrMI ln lN:t lfJI«hI BtwhIn.. ,1wtIMI"i Mr, H"q's /IWrtttt,... rk. 'Hmi notlNr fiJn _DI ytlláY len:
UIlt'"
i.""",
«,..,.,,"
In een gapr~k mtl BLOno leSt De Boer hieraan toe, du hij IOrnameHjk heeft gehandtld uil Ilorigh~d. Wie een nieuw~ lOOn Blotto 44
Inltiallerncmen &IJn Laurens Kruis, Rooseboom en Constani Meeu ..... Inlichtingen op het Idr~ Postbus 61092, 2}06 AB, Den H.aag, Poslzcgcl voor Intwoord blplulten AfeDd
Herfst/Winter 2012/2013
OASE In de olUe Nederland :cIjn twee nleu· we lenten van de $ons o( me Ocscrt opgeslagen. In '&-Gravc:nhage beilUI sinds kort de ,\f, - ' JU)' P.t T",I, In Rotterdam, k..-.m de /..Jt(i)' r;" Tntl van de BlOnd. De HaagSe' T enl is per 1 ianuati mei haat &Cuviteuen begonnen.
"'P. De
RO II~d.amse
Lucky Dog Tent
is tOl s~d Bckomen o p Iniliatier
van Henk van de. M06t en Tom Schermer. Aan een tiJdschrift wordt niel geda.c::ht, wel aan [Wee rum· en videovoorslcllingen per jaar. Van der Mosi is nl~ uit op een omvang· rlik ledental en wiJ vooral Sons uno werven In Rotterdam en omgeving.
..,
5
Ook hier! twee nleuWlbricve.n pcr stallering van Iy·monltoren In de. jut. cLec:lan tevcns convocIties voor cellen ert de venonlng vin videode bijeenkomsten :djn. films (vorig jUl KerauniJ de remake ~ Rouerdl.~ Tent is Vin ,tart van $(,",IICI) en de dl.ling van de gegun op ccn voonte.Uing. die de gemiddelde leeftijd van de gevlr\8eRotterdamse Filmll,1 op 21 decem· nispopulatie. waardoor de voorkeur ber pHn De Unie Op het program- steeds sterker UllgU-t nut .etiema stonden onder andere de nieuw r_ ontde1ue films WA,. GrrlllAt." StRkJrJ en [hd So«p op video. en W,,"I Wt# op het grote scherm. Inllchdngen op het adres PostbUJ Rurull' , . of gebed u.nder eind, 1))8, 3000 BN Rotterdam. met de uurel ert Hudy poltuge! \':ln de Unlted StalC:$ Pasta! Service wil het maar niet viotIen. Het b nu alweer enkele Juen geleden dat de verschlJnîng ervan ...erd aangekonEen van de meer btune AmerlJcun- digd voor 1987 H et perabc:richt se afdelingen Vin de Sons of the hierover was afko rnst~ van het beDt-scrt, de ptlrItJ" UI Tnll van de drijf van Larry Harmon, die met stuug~angenis vin Connectlcut In succes een campagne voor de zele! $omen. is onlangs opgedoekt, Oe had gevoc.rd en die op commerciè!.le tent wuln 1971 opgericht, toen cen basis een rec.b L&H'llrtikeien op de van de lJeïntern«rden, Mike markt brcngt. Bij Humon werd .f· Banon. akh begon IC Interesseren gelopt-n lomer geugd dal er vertJ'l' voor een l.&H-telt'Vl$ltsho.... die. Jting WIS bij de ullgirt~ Vl.n de legel werd jteprcsenturd door H&I Stan- en da t het ontwerp nog niet gekoten ton. vooralttcr van de NI,'" 011..4 TtJlt In Sprlnglldd, Mu.sachWoCIUI_ BLOTI'O's correspondent in Swuon bcmiddl!lde bil de opnch· Ncw York. I>wltin Smith, hoorde ung en "cnorgde devoorstdllngen. van een woordvQerater van de. Amedie- IOmI door meer dan honde-rd rikUJUè! posli~rijen. dat de uÎtllfte gcvJ.nRenen ...erden beUlCht. Stan van d~ zegel inderdaad In beginsclls Laurel's dochte-r Lob Î.1t.'llm o p he- gOt'dgekeurd. maar dl.1 de datum lOCk. ZiJ wu de «rste yrou ... dle lot nog niet b \llStgcsleld en dal Cf deze 'maximum sccurity' gevange- evenmin een ontwerper is l&.D8ewenis ...erd toegelaten. zen. Zij bevestigdt:' dl.t cr- vcr-ttaging Is opleueden en dat het nu .Ite laat bom de zegel nog in 1988uitgevert. Als ooruak noemde dt:' woordyoerster .uteursrechteHjke problemen. Larry Harmon,.,as een 'fIU\ de parlÎtert die in deze k,.,estie verwilû.:eki is. Dele doet op Irond van COntNCU': n met de wedu...en van Laurel en Hudy rechten lelden op afbeeldin· gen Yin de komieken. Er schijnt nu gedacht te ...orden aan het jaar 1990, waarin het honderd Jur gdeden zal djn dat Stan Laurel in Ulyer5lon werd scboyen. Voorwaarde geboren is du \'oor de copynghtkweslÎe cen oplossing wordt gevonden.
Zo begint Lea M. 8rooo het T ..-«de Deel van de Tweedf: Editie van zJjn roorch·bl.den, die ,indJ 198) met grote regelmaat In een kleine oplaaa (ca. 100 exemplaren) ,·crschljnen.ln het Eerste 0«:1 worden de 67 bewuste Inmthels opgesomd. met vermelding van, voor lOver bekend: puxluetiemutKhappij. het jUrU.l e.n de lengte. Het r..'ecde deel bcvJ.t een korte \)e.. schritving van de }ti mms WUJW.n hel bestaan bekend Is. Aan de hand van de synopsiJ is het voor yerumelaan niet moeilij1c meer mms WUI' "Illl de mei onlbree.kt. te IdentUl· ceren. Een:tdfde behandeling krijgen later dit Jur de IOlo-flIms Vl.n Ollyer Hudy. 8roo"- heeft bovendien produc. tielijsten gepubliceerd. steeds voor· llen vin een korte Inlddlng, over bepulde perioden. bijvoorbeeld de VIM·comedles Yin Hlrdy en deJoe Roclt mms Yin uurel. DaarRUjt mukte hij mmogr.,.idn van bi jrol. spelt'rs! FlnlaYlOn. HIJI, Kennedy. Amta Garvin, Rotina Lawrenee. leo BrOóU: ' Bijna vijf jut gdeden begon het mij te ergeren dat Cf zo . 'einiB in(ormille beschikbur was oYer de "roele arri~res ftn de tangens. En ..." er....as. k.... m hoofd· zakeli jk uit het geaicht.spunt 'fIU\ Stan. Ot begon voor mezelr ....11 research te doen en naarmate Ik meer en meer 8egevens tegenJc....m. begonnen andere L&H·bufTs erop aan te c:l..ingen dat Ik mijn ontdekkingen met anderen lOU delen. Het gevoll IYU dat Ik mijn onc:lenoeltsresuJ. taten naar Indere Tenten en naar se:new:e collegl·YC1'UmeJur. Vin L&H·rums ging .tUren·. 8roo"- wu tot voor kon Gn.nd Sheik van een Tent In Califotnl!. Enkele maanden geleden Is hij gepensione.l!fd en vethuiJd nut de OostkUSt. waar hij de leiding hwt van de Why Girb Love Sailora Tent In Allentown. Penns)'lvania. Hij lil dur dichter bij de belangrijke Il'~hieven e.n de bibliotheken die zijn göpeciallseerd In de z,.,ljgende flLm. RelehJl.ltlg wordt hem Informltie toegC:5~ld door Indere Sons. Zo heert een vcru.melaaruit Nederland hem opmerkzaam gemuit np de Ulel A .-rIJp.p. en het jaartal 192). geschreven achterop ealllJI waarop Olsvu Hlrdy met een boomnk een
POSTZEGEL
PARDON US
.....
Nadat Mlke Barron In yrljheld ... u gcstdd, ...erd de yoorzllteraM.mer overgenomen door de 47-j&rige Steve Wood. die op beschuldllinl van moord iJ yeroordeeld tot !cYeMlang. HJllddde de tent de afgeiopen pur jaar. Vcrscheidene flC10rcn hebben tOt de aftskeJing leleld: de gezondheidstOClund Yin Stanlon. de in-
.
,
6
KOFFER
contact is gekomen met een nlelu Yin au.rUe. Op zoider bleek een kofTertje van hUl oom te seun, met foto's en paperUkn ..... r leln jaren niet naar om gekeken hld. Andrew 'De kofTer"'lLSeenedue 8oudmiln. Honderden stills van mms wurln OtariJe gespeeld had.de meette helau zondet yermeldll1f!: van titel. Bovendien 118 in de koffer un yollcc:lig script van W., fJIIl Wm en een bladzijde uit het scenario voor /Mbit W~ met de sc~e wurin Charlle de taxlchaufTnu spee:lt. Verder een lerle van vier Ir·
tikele.n die Hall In 1938 'IOOr Ameri· kaanse knanten heeft gC:Khfeven over ziJn .. mc.nwerklns met Laurel f:n Hardy: Ray Andrew is nu bezig met een boek dat als titel krijgt TIw tr.J tf C/J6r1" HJI. Het z" worden uitgegeven In een:teer beperkleoplug Vllll )00 eJCemplafert. wint Ch1rlie wu nu eenmaal een bijrolspelertJe ....n enkele turven hoog.
De lyonturen van de Britse mmo maker Ray Andrew op zijn 5pt-urtocht naaI het yerleden van 01ltlie Hall :dJn .. «rder In dit blad ter 'S~n Laurel [s In tenminne67 fllms sprake Aelc:omen. Het det ernaar uil opgetreden als SOlo-lftÎHt geduWit Andrew zijn heilige lrul heeft rende de periode /917·1928. Van gevonden. nu hij in Calirornil In dae AIms bCltun e.r nog 36'.
RESEARCH
....".,., .
Blotto 44
..
Herfst/Winter 2012/2013
8rickman
small ''''E'I'''1tf lkY'Ifo)(; -ro ",eT A L",UftIJL ",,,,V
HAAP"'< fbS'T).GE~" APPflC,NI1P·· -
schurk te Iilf pat. De titel dl.n toe onbekend.
WILS
tOt
Archieven en bibliotheken ziJn de plaatsen ... ur 8roob probeert dele informltie te verln~ ren. 'Ik heb coplee.n van de copyright·IiJsten van alle mms ...aarop in de IWIJgende pe-rlode copyright Is genomen, Alle data prob«r Ik bij tenminste twee yerschillendc bronnen te yerille.ren. De foto uit Nedf:rland is de enige rcfere.ntle ..." beueft het jaar en de spelen: die ...e over deze mm betitten. De titel Is teruggevonden In het Roach·. rchlef, maal verder niets'. De Bt'ODAs' rrmrrb".pm zijn niet in de handel. De Arnsterdamsc Perfect Day Tent, die de volledige collectie bezit, heeft de bladen gecleponttrd bij het Nederlands FIlmmuseum, Vondelpa.rk 3, Amsterdam. Dur djn te ter lruage ,'oor Rrieuz.e belangstellenden.
1
School
In Engellnd ,.,orden pogingen gedlln om de lOng Jlme. I school In Blthop Auekllnd, wllr Stan Laurel In de bink h«rt gezeten. op de monumen· tenlij" lepllatst te krIllen. Oe plutK'lilke- lutoriteiten heb-ben een yoontel hiertoe In Lon· den gedeponeerd, maar de \)e.. treffende reger!nlsln"lnlie vond het feit dil Stannle de school hedt bezochl onvol· dMnde reden. Er is een brievenaetJe gestart (Idres: M.5. Dou· g1IS, LiSlinS Branch. Depirt· ment o( Environment, Room OOI, Lambeth Bridge House, London SE1 7SB) om het gebouw, dil overi8ens niel In dl· recl gevur is, IJsnol op de lijst te krijgen.
,.,
7
De tournee 1947/48
Een ererondje door Europa Enkelejaren na de tweede wereldoorlog begonnen Laurel en H ardyJilmkomieken in ruste, een Europese toumee die hen van Londen naar Denemarken, Zweden, Frankrijk en België zou brengen. Voor het eerst wordt hier uitgebreid de geschiedenis geschreven van deze maandenlange rondreis die "iet ol/ee" S/lccessen kende, moor ook bittere teleurstel/ingen. Hel aanbod voor de lou rnee kwam voorbereid op ccn rustig bestaan als op een gelukkls momt'-nt. Oc,o Euro- !=e1Veun rümlcomieken. Stan had pese steden uien nog vol gaten uit lich zo Joedmogelljk venoend met de oorlogsjaren, mur het puin WIlS een begin van suikerziekte en mOdt geruimd. De populaire Amerikaan· de whisk)' zoveel mogelijk laten se cultuur we rd met scheepsladin· staan. Hij was opnieuw hertrouwd, len tegelijk aangevoerd In de vonn dit k«r met de Russische operettevan tijdschriften, boeken, 8rammo- zangercs Ida KJtaeva, en samen bad· foonplaten en vooral films . Ouizen· den ze pu een tamelijk bescheiden waren nodig om hel hon· huls betroltken in Sherman 0aIu. dt:n genge bioscooppubliek te voeden Ook OUver WILS huisclJjker dan en dui.teoden waren In Holly. ooit, na zijn huweUjk mei de intelli· wood VOOrrad18. Een productie van lIente en zorgume LucUIe jones. vele jaren was In de kluizen opgcsb.· De H..-dy', hadden in Noo rd· HoU)'. gen en kon nu tevoorschijn worden wood, op en1cde Itilometers afStand gehuld voor de ellpon. Van Laurel van de woning nn Stan en Ida, een '" Hudy kon nJet genoeg -orden nutiek hub met enkele hectaren vnsch«pl. AI hun oude mms, ulf.. 8rood gekocht. Ze hielden kippen, Ik HoIly" P.ny uit 19}4. kwa· eenden. kalkoenen, varkens men opnieuw aan bod• .A eh••p 111 De rusl duurde niet lang. Ook in Oxfor' en IN, ge.muJr:t in de Londen waren de mms van Laurel &: ttrSIe jaren van de oorlog, luUen In Hardy in hervettoning gebracht en die rijd waarschijnlijk hun Europese de verrusc.nd grote belangsteUinJ preml~u hebben beleefd. De latere. van de kant van het publiek bracht teleu~lellende M.G.t.t.· en Fox.prodt: Britse Impresario 8ernard Oc,ol· ducties werden in Amerika nog op fonl op bet Idee,%ljn oude kennlssc:n de achterhand lehouden. In Neder- uit te nodigen voor een nieuwe tou r· land bijvoorbeeld kwamen mms all nee. de tweede na vijftien JUl. Na Noihill,.'lrtI/lhil en Air r./J _rIlI" een ko rte aarzeling werden in pu lut in de jaren vijftig, lo'n vljf. rornl! de koffers 8epakt. Oc,o reis den jul na het AmerikaaR$C roult'.- werd gemaakt met de Qu«n Mary. ment. In de bIOlcopt'-'n. Alleen het die op 11 februari 1947 in SoU l ' bette werk van de jongenswerd rond hampton afmeerde. 1947 in Europa venoond. Op het p rogf1l1lllU van Laurel en Voor St,lR uurel U 7) en Oliver Hardy stond de sketch TIw IrnW'J Hardy ())) was er in bet verre lIenlJ", die Stan oorspronkelijk had forrU! alleen de bittere nasmaak van bedacht en geschreven voor «n dit' lalere films. Beiden hadden zich rondreis in 1941 langs Amt'rlkunse
rums
mms
S_/U.'
eau·
eau·
'" .... " ' - - - ~1oI.I.WWIIeft LMlNI
MI Htrdy OCIIIUII buftrteM -....... ........
.....
"""" ......
"- _~ tIiOe ,._
.- ~ .G
8
'K ijk, mam! Hij is net zo dik als jij!'
... ~2,,"...n1"'"
...on<>. Blotto 44
Herfst/Winter 2012/2013
9
."
&n be~"., wen tt.I H!po.odI'Oft'l. 'ThHtr. InC_ntrym ..kl. ln 1"'7 ... ~.t otow.n . .n
-.ll11l1!ot1w""
militaire bases in het Caribische gebied. Het nummer kon nur believen worden ingekotl o f uitgebreid: volgen$ opgaven In plaatselijke kranten b~roeg dt: lengte in Bru$5CI en\ half uur, in Parip niet meet dan 10 minuten,
'Vergeet niet dat we geen intellectuelen zijn!'
'H~
flijMwIJI ·.
spalkverband. Een wocdeuitbantlng van d~ agent eindigt met een .schot in de lucht .ls hij over de wandelstok ....n 0111e struikelt, terwijl de jongens wegvluchten tu:5Rn de COuJi»eD. Doek.. Applaus.· In het Londense Palladium WIS de MOW'lo'n succt'S, dat er na ten tour' nee dOOf de provincie een nieuw optreden werd geboekt, dJt keer in hel Coliseum. Toen in oktober de werkvergunning \'atI Oliver Hard)' -Stan was nog steeds BritS . taarsburger- dreigde te verlopen. wist im· pre:urio Dellont wel «ti oplossing. Hil besteedde de jongens uit aan collega's op het vasteland. Denemarken WILS het eeut aan de beun, " ..ar de bekende impresario Volmer SOrense.n garant stond voor een grootse ontvangst,
'Het R.ijbcwlp' begon met een konesamen$praak voor het nog se.Ioten gordijn, dit: bedoeld was om het publiek al melt~en de btilde schok der herkennins te scven. Een buise OUie spreekt een oenlS rea· gerende Stan toe op de manier zou dat In de films gebeurde, Na de mcdcdellns dat Olie tIin rijt.-ijl, dat hll nog vin djn opa had ge~rfd. moet vernieuwen opent ~lch het gordijn en wordt een uite~t een· voudiS toncelb~ld Jichtbaar. Ach· ter «n burnutjc zat een politieman met pl.ue ~t. meesul ses~1d door de Australische aCleur Harry Moreny. Voor hem ccn stad voor bv.oekers, naast hem een bordje met het opschrift: D"II'nJ IknllU iJRIttllwr,. OllJe prikt ~ wandel· stok in c.!en plank vlln het podium, hAngt er tIjn bolhoed op, stedc.t zijn hand Ineen mitella, wappert metzlln das. Suo steekt een verband met spalk op zijn wijsvinger. Dialogen vol misverstanden en absurditeiten volgen. De Igc.nt stelt een Ipannende examenVTalg over cen dreigende botSIns met een snehrein o( H:n .mbulance en laat zich zo mee$lepen met zijn eigen gloedvolle bewoor· dIngen dat hl; nil:l merkr dat Stan en Oille zich metster maken van zijn lunchpakket. Stan haalt ccn banaan tC\loorschijn en eel per ongduk zijn
'Ik houd van Deense snaps, Zweedse hoef ik niet.' Na een woelige o ... ertocht met de \'cerboot 'Kroonprinl Frederik ' .r· rinren de laureb ende Hardy's met hun penonH:1 op wlXOSdag. I oktober 1947 In de haven VIlO Esbjerg,
Zodra ze zich op hel dek vertonen bamen op de Engelandkade enkele honderden jeugdige bt'WOnderurs los ln gejuich. Als de komieken de loopplank afkomen worden de polide·afzettingen doorbroken en met moeile bereiken ze bet stltionsreslaUrant voor een kort gesprek met de pers. 'WillIl 1111 IIW fil",J tlt ti, oor/Of i" Dt"ttrtllrl,1l IItrbolt. ziJIl gtlllmll' 'OIJ. /p./ lli1ltmllrlt1l 'oor', DllilJn'1 buttJ Vilt /pilttll Il.'t "id.·
KANARIEGEEL Alsd~ komieken ende rest
van hel gelelschap naaf de Englaenderen lopen, de sndtrein naar Kopenhagen, noteert ec;n verslaggever dat een joll8elje nur Olivet wijst en tegen zijn moeder roept: 'Kijk mam, hij is net zo dik als lif!' Ondank. de gevolgen van ~eezlek· tc vertonen StaD en Olliezlch overal waAr de trein IIOpt "'oor het toegeStroomde publiek. Op het perron In Oden.se is het gedrang zo groot, dal een man op de rails voor de lokomoT\joIIIInI ..n ~ In Ko,..nMe4n. rn4It ft tclltll,. {VIIn 11n... nut fKlltIllb SoIIn,"-...
PouI
""~,,.rctt
,n '-I., M'11MfV
tief vah. Het loopt goed af. Bij de aankomst In Kopenhagen ls de hal van het Centraal Station Jtampvol mensen. Als de trein binnenrijdt begint een orkest de Cuckoo Song te s~len. Onder hoera· geroep gaat een portier open en daar Vertonen zlcb de gasten uit HoUy",ood, Stan gekleed In een kanariegeel jasje, Oli...er In een groen costuum. In een open landauer W9fden ze naar het Raadhutsplein VIn Kopenhagen gereden, waar ze zullen logeren In het Palace Hotel. Politie te paard probeert een opdri"8ende menigte VIn duizenden m~nsen in bedwang Ie houden. Stan en Olile verschijnen op het balkon van de hotehoren, vertonen een paar van hun clownerieèn en lat~n zich grijnzend toejUichen. De Deense mnten spraken de ...olgendedag van een onrvangsl, cen ...orstcnp.... wurdig. ln de 11.\' 000' uren "'ll5 nog een receptieschouden dJe dOOf honderden mensen uit de Deense film· en the.terwereld werd bezocht en gevolgd werd door een dJn~, aangeboden door het Deense T oneelspclers... erbond en cen nacht· voorst~Ung in het PaladstntreL 'Ze zongen wat en uten elkaar wuln de ""t'g. zoals ze in hun films plegen te doen, Het publiek wilde hen niet laten gun: schreef een van de dag. bladen. Onder de S:&!iten was een oudere man, A. V Olsen ...an de Nordlsk Fûm Kompagni, aan wie Lautel en hun Deense te dan·
•
N.... UftkOlll" In KopMlIl9en. oei llel 0.1kon W!NI ........ _ N_I .... llel Jtpó.
&LotTOe Blotto 44
WInt.IUA 2012/2013 Herfst/Winter
Maar er zijn al a(spnlken gemaakt voor Zweden. Na een geslaagde mu· zikale show in de K.B.-Hallen in Kopenhagen ~n optredens in Aar· huU5 en Odense, staan Stockholm. Gotenburg en Malm" op het programma. Komt hel doordat Zweden neutraal. bleef In de oorlog? In elk geval loopt letterlijk alles daa.r fout . De ontv&ngst iJ koel. de kranten schrijven neerbuigende kritieken. De man die hun optredens moet regelen, Beugt Sterner van het Chl· na-theater In Gotenburg, beschuldigl de komieken van contract· breuk, onder andere omdat ze niet komen opdasen In een bioscoop in ~WmlS. In de pers wordt de Indruk gewekt dat Laurel en Hardy argedankte acteurs uh HoUywood zijn_ En alsor dal allcmu..l niet genoeg is, komt NI hun vert1ek de beschuldJ810g dat een poging Is gedaan dui· zenden Zweedse kronen het land uit te brengen, in Strijd met de deviezenbepalingen. Laurelen Hardywordcn boos. Terug in Kopenhagen zoeken .re contact m~t de Britse en de &nerikunse ambassadeurs en ze telegraferen hun advocaat. die op dat mo•J..... If~ __ "" 0 . _ ""1aIf cIic lil Amo:nlto
~10
ken hadden. O~n was In dt' jaren twintig \'erbonden aan cen M. v .M.· rillaal en kreeg opdnlcht de tussen· titels van de zWiJge:nde L&H·flIms te vertalen. Hij vond hun Engelse na· mc:n niet geschikt voor Denemar· ken en bedacht G~g (Stan) en Gpkkc (Ollie). M.G.M_ verbod dnd jaren d~tig het gebruik van die namen, maat het was toen al te Wat_ G6r or GoItM bleef hoet. Tijdens de receptie zegt Hudy heel l:erliJk tegen een journalist: 'Dat er een land bestond dat Denemarken heene ..... isten we niet voordat we plannen muJnen hierheen te komen_ Vergeet nlel dat we geen intellectuelen ;lÎln! Na een kort rokle aan ~iJn das gaat Ollie ru.dJeiachrig verder: ' Ik ken o\'erigens ee.n aardige man die Jean Hersholt heet, en het is ook niet de eerste keer du ik snaps drink. Maar nu kennen we Denemarken en we willen hier blijven. Proost" •
~I
11
'"
KrigserklceringtilSverige - 1 Mill. Dollar i Erstatnin g Pa"w
G .. G
, .~ ... ~
Sa&f.,., i T .kio - hj<mkaldl!
.t
I (öo.w ,... PaI _ _ .. u~
t.l u rl!r~
aul .. ed AdOlll.l1.ot1
ld. N.
:»t bur.:c!1 bi" G~ ~ GoJ:.I<" KO!":.;: u ,'tod El CG.....e.a!;~ PttTc,-~ I SVI'fI' . ~ d~ b.~~ : '1rr.:.a::"- ~ :.lalm. p:&j h"ft !:a ot' I:O~' S..,.;us. a,n t=\. n: oruna· Ol;\'.: fb r! r ~~ar o!u'~ t: It:-.t:t: halt :I:~. a: ~. ::10 M,,;"''' Ir.. f'dt7!r1K flI S:u'=" ç; t~n •• ,.~ ,....~.ltla:_., :;:r Ko."\: :"" :t:-~;:l Htr'- l - Je, ' .u.r ~fn =lr.1U S>:? '-_::0.: . .I: é.: ::IK ....:-..... K.!de It' ~.." t i "':'.t;,: ~ ':;I r • •"\! ::''1':1 • •. ,aw•• :-,;:nG;ou. Ih-r.. Ol'" ;c ~ 11::.':: ~ r. ~ ! ;.t 5. , ,,,, u-.I.lIt ~ C:Utllt
t:'
'lIfT'
opgewonden.
Hun ~nse agent rensen StUI paJ achter zijn jongens. Hij verwijt de Zw~ kranten onjuiste be-
ment In Tokyo ij. Te-rulone wordt richtgeving. wanl Cf ".eld geschree-cn persconrerentle In het Palacc ven dat Laurd en Hardy via Hd· Hotd belegd. waar de komieken singborg hel land verlieten en dat met ernstige gelichten aankondi- had Malm6 moeten :r.ijn. De Zweed· gen clalleeen millocn dollar Khadc- ~ douane had Inderdaad een tip ve rgoeding eisen, wC'geru; aanlU' gekregen dat er geld 1:0U ....o rden gedng \'an hun berOC'psur. De be- ImokkC'ld en daarom was de bagagerichten over de onbcwNen d~ie van he-t geul.schap doorzoch t, maar lensmokke\ zijn via de lnternatio- e-r was niets lUC'gaals ontdrJI:t. Vol· nale pertbureau's QYer de- hele we- mer re-ruen gaf als djn persoonreld venprdd en dat uI hun verdere lijke mening dat de Gotenburgse tournee geen goed doen. Icloven .I.e. diu:Cteur geprobeerd had door allerEn dat tcrwiJI .r.t nog ,,'d ontboden lei verhalen de aandacht af te- lelden lijn naar Londen, om op een Com- VIln tlln C'igen slordige manier van mand Pnformancc \'oor het Britse o rgan~rC'n_ Deze :lOU bijVoorkoningspaar te- verschllnenl 'Oor· beeld hebben geweten dat h~ opIogsverldaling UIl Zweden'. schrijfl treden In A.lalmÖ wegens dubbeleeen Deense knanl de volgende dag ~klng niet mogelijk was. en nicts
'Do you feel weeping when you see Paris?' 12
klaard. De ver.laggt'vt'r spr«kt eersl San Laurcl aan:
hebben aan de schaan geklede dan· ....eltk zou bedragen. Bernard Del· seressen in het Lido. H ij ht'rlnne.r· font herinnerde t!C'h later een he-de de directie erun, dat vee-! moe- drag Vln S IOOO,-pcr weck, voor die '1. wry '-Pl116 m )I0Il11111 "'IhI!' ders me-I hun kinderen naar hun op- tijd In Engeland ultonomisch veel. 'Wtu, ...,.." 1,", "',yI6/" ktt. ' treden zouden komen kijken. Re- 111 Brussel Khudde de directeur van '&t Jo yrJII l1'li111 14 .."" filM yrJII Jtr sultut leverdé! dit prOtest nie-t op. het AlhambnathealC:f plJflIiJk getrof· p.,uJ' Enkele weken lang. vanaf7 novem' fe-n het hoofd, tOC'n hem naardegage·PnJt1II." ber, traden Stan en OlUe twee keer wcrd gevfU8d. 'Do )IfIII ",. .I 10 .,trp? 0. )101' jrtl per dag In ht't Lido op. M't/l1l' " 'IJn)'Oll1n P.ru?' Mllr e-erst moest nog een retow· Ot' meeste Intervle...-s bleven be'Oh, I btn.,. 't SMtll y tlf tJip naar Lond~ wOrden gemaakt perkt tOt de- meett voorde- hand lig'Y/Hr &n.,.'tl' voor de Koninklijke VariétEvoor· gende vf'l8en. Zowel LlureJ Ils Har· 'NtI, ...,. )1111 .,-ruwt itelllng. aJweer in het Pilladium. dy moest keer op keer uitleggen dal 'Ycw 11" IMppyJ' Samen mellientallenattdere aniet- IC nooit «n 5erielJZt' rwie hadden 'V"" blppyr tt'n onder wie Grade- Flelds en de gehad en dat le gevurllike stunts 'Ycw Jo,,', ..·••' Itl ..·trlJ' Harmonia RaScals. treden uweJ niet zelf deden. En overal en altijd 'WtII... I tImt '! iN., )'". ' en Hudy op } november op voor noemden beiden Fr. DUIlM ah hun De verslaggever blijft undrlnge-n, Koning George V en Koning in Eli· favoriete mmo tot Laurcl tOC'geert en hel bekende sabeth. Ot' Franse kramen schreven In het gelliustreetde blad Imqes huiltoontje olUlot. e-en rrJl'lI., dal Stan en Ollle achte ruit lopend ...... r hij lelf niet dol op 'IViL5. De: het toneel moeste.n verlaten, omdat du Monde verscheen op 11 novem· radioreporter verliest mett'e:n aUe ziJ het vontenpau niet de rug moch· ber een artIkel dat werd aangekon· digt ah t'i:11 'UJU IIINIJ, ' van de hand bdang51e-!ling en roept: T.6.d )lOlt ten toekeren. In de P.rijst' kranten zijn a.anwif- van lIaurc:lc:n Ilardy en w.IIdn verba''"Y""ub. W~IJ H." yr Want ook llDgé!n te vinden dat de teleurstel. zend laatdunkend over het n1m.mdie- mOC't !:!en kunstje verlonen: IIng OVer het Optreden in he-t Lido bacht werd gC'Sproken. Onder de 'W,IJ P 111)' IQ/II, Fm'/} I/IIIrJj plt4HJ hoofdzakelijk aan de kant van de- ko- kop VlLv/, Ib6iI".1 A &11 I'tcr.".Inond 'YtJl Cnt"""ltJln·IJOIIJ." mieken zelf I~rde en dat het pU· gesc:hreve-n voo r lederec:n die het 'C't'Jf IfIIllJ It '! .I/J' wilde lezen: bliek er heel anders over dacht ' ·No,. IHJ, _, 11111 r"JI)DtrlItr!1 Das- en WCi!kbladen beste-cdde-n tlN"i of ••y,.qr, "IhI IlO.,!' vul aandacht un de sIerren uit eaU· 'Wil leven voor oru v.k, mur we fomi~, hun gewicht (130 kilo voor mot'ten iets bekennen: hel podium OUie, n voor Stan) ende boogtevan komt bil ons voor he-I n1mdOCk. U hun honorarium, dat $ 8000,- pd" moet begrijpen dat.I dat werk inde • .... __ ........ __ .... studio h~1 Po. . .r b. Het duun vcr· schddent" weken voor «n rum is ge-....... "'1ooocoM _ .... ___ ... muIt:! cn dil betekent ononderbrohn arbeid. uitputtende werkdagen C*o ............. I t _ .... _ """"van den uur. Het werk op het toneel
hebben ondernomen Om de rOUt te herstellen of de schuld op .llch te nemen. Slan uure\ lIjkt lich In dae aIfahe op de achtergrond u: houde-n. maar Hardy tf(~kt op de pclIConrercntiehardvan lecr. 'Wij hebbenolU altiJd aan onze conu.cte-n gehou· den en ...·c :dJn flOl nooit JO behan· deld als nu in Zweden. De Stock· holmse crillcl waren he-t n allemaal ovcr eens, dat ha voorprogr.mma bil ons Optrede-n .schandalig slecht ....... He-t beslond uit he-t orkest van Arnc HaJphers meI een zangeres en Akt' S6derblom en Egon l.arssen. Deu vit'r wisselden e1ba.r af en het publiek verVt'elde zich Ul, dat ze lo_r in .!aap w...en gelukkeld tocn wij op moesten komen. Maar In Denemarken ht'bben we her heerlijk gehad. geweldlgl Het i.s Jammer dat onze Scandln.vlsche tournee zo moeit e-indigcn en dat dit' Z ... ede-n é!r 10 effectiefin geslaagd zlln hun tem· perament te IOnen van de minder goede kant.' OUver Hardy wordt, op dh punt aangeland, een lnap, Blt'pretoentCf:rd en hij legt: 'Ik houd van de Deense .naps. die Is veel bete-r dan de Zwee-dse die ik niet hOC'fl' in een uittending voor de. DeeIUt' r.tdio ebnken de tw« komideen nog eens voor dit' ontvangst die IC in Kopenhagen en andere steden bebben gekrt'gen. Ze zingen spontaan 'HOMt ." lAt Een van hun begt'-leidersu de gitarist B6rge Ring, die later in Nederland een bekend f'ilmanamator 10U ...-orden. H IJ her· innert zich ebt hij in Kopenhagen op bet achterbalkon van de tnam Vol· mer Sören.sen tegenk ...am wc dch erovt'r beklaagde ebt uurel en H.r· dy hem de dood dreigden in te Jagen door ht' t tem po ... udn IC de glazen lieten aanrukken.
,."fIfJt
'Vive Ie théatre! A bas I'écran!'
r.",,',
Lorelbrdi ontdekken al gluw dat Parijs «n aardig mondje FlaN van hen verwlleht en na de ee.ntt' voor· 51eUing in h.et cabaret lido kan Stan inderdaad wel huilen. Ot' teut van TIN 'nlit1'! /"nu, werd onder de titel 'NOItJ /JfJIIlo1l1111l"'",II',colli,ur,' In bet Frans nrtuld e-n grondig Ingekort. vt'rmoede-Iijk om de gu· ten niet II teveel huiswerk te bezorgen. Wit Laurel en Hardy echt dWl rs Ut wu de lawuITgt' sf~r In het Udo en de- noodzuk om de dilloog dicht bij de vaste microfoons te brengen. waardoor de puur v",ucle grippen door gebrek u.n be-wegingsvrljhdd niet konden ...orde-n uitgcspeeld en improvIsItIcs gedoemd waren tt' mislukken. l.aure.l Khi,nl zich bove-ndien gefrge-rd te
TAALBARRIERE In Parijs wacht ee-n nieuwe teleur· stelling. ook al 15 de aankomst met dt' trein uit Kopenhagen. op 28 ok· tober om h.lf negen 's avonds. reestdijk genOC'g. Op het perron van he-t wre- du Nord Is het ee-n drukte van belang. Ook hier spce-h een orklt'it de Cuckoo Song en ln he t gewoel rOC'pt een radeloze radioreporter. als hij ·I.oreléardi' ontwaart, ebt hij «n microroon nodig heert. Het gesprek dat hij dan mei ht't duo VOCrt is van «n onnozelheid die- niet .lIeen door de tulbarri~re kan worden ver·
In l\Il1o fIrKIIl ... ~. . .n beroe4o . .n dil
""'kl.
"r. •.
U "'u~ Deld. . . . ÓI9 dil ......... ~ uou.... lII'UtIl z{lf\ OMfK ....... jk. befe'I
...o.r;tIe ....
BlOTTO' Blotto 44
Herfst/Winter 2012/2013
ft
.,.
_.. - .... __...,._- ... o.~_IwI
.....
-
o.c.lII~
., Ic.-Á lAU RlL .t HARDY 'UI PI " noln carluturllt. D"I 13
,..
l.lu r('1 H H.Hdy r("( ltr r l) nt s k('tdl tOus I" 'O lH JU_qutl ., d, comp r (-n· dront r lfn ( .H d~ nr \.,~{·nt
"
"'
p"
mot
""
u. ".ruu -
dl
(r.lnç .l l \.
u. t.a.pIoy' raU
......,.
.,. krltura. btlr-.l ....11ft1 1.1 Vcx. d6ara'
L·t... pto)'l. _
H ......r. - Jt. al&.lll Amtr1clt.l.J1. Je l'OudrllW 1.10 penzo. de _ dw. pour la PraDce.
L't. .. plo,.t. Bon, RempU..MS eetl.e demaadt.. ....r.' . I"m torT)' ._ J e n .. PN-, L ·t.M,&oJt.. YOWI De _ne
_I. pN
quo!?
J e ne
Hu.,.. 6c:r\rt . L·_plo)'l.
Alon
_
.....
_ W
rerapllr la demande par
PH
f,UN f'O\n'
" ....., . - C '.\. qu e .•. 1111 _It Krtrt malII U n e al t . - lire.
L'e.. plo)'f. _
Ah '
.oua .ppeln-- yOUl.
COm"",nt
1:f.IIrd,. - Olhkr R Hard )'. L't.Jllpio)'t.. - OU. I'f R ' Qu IB .eu\. d l", R ' UanI,. _ ErnCS l L ·e. . . . ~.'II a.dr_ ? HuQ. _ Ra.- de-et.UMH. L't..pI.,.,. - 0&n6 queUe rue1
'ë. -
..
R ue Wo QOl. o. c " Ult a.a.ot
'"
UI<
Khter duun maar enkde minuten en de rnt van de tif
''''
14
L'e_",.",. -
nltn.c"
YOUI: aYft dt-
KanI,. _
eher ..
=0&.
OW... C 'ëtalt tl'OP dh -mlUe (,.na par
L'ta ....' ... _ D1z J:DlUe tn.nc. par mou p.:,ur ua rn--Gt-cha ua· IoN ? 0 0 ', a.ait r1.eo a l dM-
- ,
"'111"11'1. _ 81_. la ca .... _ L'c.-,..,t.. _ "'lcteDant N ' pondea-1nOI MIlcht.lIDenL b
AmV1que YOWI o 'anc Jam.w elf'
oonua.enuon?
I'U
H.ard,. _ Pu1loo ? L ·emplo,.t.. - Vou. o ·an. Jamali tUi Irrf\é pour c ... .otr pu rMpec1A Ie cock de la rou -
..,
Ob yea._ uoe fow .•.
Hu"'. _
pour clots
de YlteaIe.
A qutile allUl"t L·t. .. plo,'- marc.blea-.-oua ? Hard,., - Dh klIolMtns.
L·t ... p1o,'- _ Dl& k11omlAU'M , 1·heutIB. oe o'. t pal r ...ce. do .I~. Yoy.. pou•• routes partou\ ,
.... rtl. -
IN U'Ouoln. ... L'.. .- plo,.ë.
_ Voua 0 '...... Ja-
m.a.. eu d·at.ddeol?
HanI,. _ .... t.o1.It .. 1.1t. L'e.plo, • • _ OO~ot pu tout .. lal U
llud,.. roula.. cI&.u
Well .~
One Duit Je
la brouUlat'd.. Et aJOrII' C'êtalt un trioI nlauMlli brouUlard. L ·I.......,... Et tUulle ' Je \OUtDe .. droIte _. Je tow-ne .. puche, L 'eapfo,t.. _ Et qU'Sl-c. qUl
L·t.".,'- _
H.N,. -
R&rIII,. _
eet
arrt."
over de onyerdrageliJke hitte die VIn de Iam~ af koml- lerwiJI een zaal een lt.'Yend ieu is,dn reageen en dat je ondersteunt: Hier wordt duidelijk dIt biJ laurel en Hafdy nog steeds de binere ra· .maak van de dastn bij Fox en M.G .M. overheet1t. Zij lullen zc.ker nil'l hebben gedoc.ld op de dertien jaten bil Hal Roach, waar wel degelijk C!f!n ..-arme Imbilnce heerste en waar bel effect vlln het spd werd af· gcmeu:n aan de rea.ctles van de crew, de omstande.rs en he.t publiek bij de prn.'le..·l. MIIU de- tif
1'.\
Uud,. -
WeU._ quand Je lUW
'Het gelaat verwoest door jaren schminck, maar alle spieren gehoorzamen aan de minste druk van de wil.'
aortJ. de 1'b6p1t&1...
OD • dO. .-ou.
L'e.,pIort. -
l'bbp".' ,
~mt:Ot.l'
.. "'1lI't.1. hU luJ ~r Ja Dboto... J. 1'.1 pr1l ft) pbot.o à l'bOpltaL H ....' (~t UIlt: pboto, .
- o.u mol.
Ie Ut du bouL.. (I'SI
L't.. pIo,'- _
Ma"
U 11' •
perwn.o. denl ie Ut du bout._ Laurd. _ c:u.c1 ... JUlt. q\J&Dd ~,la pboto U eIIt alU t4--
L't:atN,-i.
-
(1-.,.
COnlme eoa..ruWI-
~lA_ VO)"OGII -' YO~
_ Ie code 4e 1& route_ Voua Ua eG Mul d"uM (I6C,e:. Voue
dooceDds & Quatre-"t'tIIC1a .. 1"Mun_ 'CD bu de 1& eMe U ~ • ua ...... .. Ill"..u. Bw' 1& pueb. U , a ua .. ~ qu! Am . . . ctal .. l"beure. 8uT la rou~ U , • \UM I-Ibbulaa.ce qw roule .. qualft·,.~ ~ ~ l'beun. Vo-.- de,.. fatale:lnenl IAnlponl)l'I'
I'ua.
ou
1',1.1,".
qUoe 1'0_ ta.mJ)OlLDes7 ....llrd. - J. YOUI de.aode pardoD. WonIde\lJ'. IDOG a.mJ fIIl ua JltU dur d·-.w.. ç. JU! YO~ reralt rIeo de n:commeD-
Qu'.~
-,
L'. . . . .' . (~
.. peUte
..ou.
b1e1Olre1' -
tampoo._
l'ambWlnoe'
R&rIII,.. _
Ie
kln,g, de meeste bioscopen lijn.' De volg~e dAg is Cl' een onl· vanpt in een 8russe.lsc radiO$tudio. waar StaR laurel VOOI de miero(oon lmÛelijk b.che.nd over zijn eerste Optteden In Bt.laiE verleit. Na een desasueuze. eenmalige vooBlclling Ic ROllerdam in 1911 volBde In Pa· Iace in Luik een even Aroot fan maakte lDen dee.l uit van de Engd5c vari~té-tl:roc.'p The Elghl Comlqut..l. ·[Q"ly!hl"yNfllltJ_. J.11wy IhrnP . t 0111 of ~r Op 7 Jlnuarl ul hij npnieuw In heae!(de Iheatel In Luik optreden, .Is saSt van de jubl. lerende yoctbalclub Standaard. TIwy /I·lIl prvlMblJ' Ihf'iJ1P .,l1li1 .6111." OUver Hardy doet weinig moeite
rwco.
om tlJn ongenoegen over de Slng vanuken in Zweden en Perijs teyu· bergen. Hij legt dur niet over te wUIen pnlten. maar. '&(,111. IIÛ nr ItJfJJÏ De «rJle voorstelling in Alharn· bl1l, op 19 dece.mber, wordt een doorslaand succes. Dal is leker niet In de wUle plaats te danken aan de ~.venorgde revue, ..-ur:In na de pauxc hun RJjbcwijs-numme:r is opgenomen. dil keer met een teke re Jacquet Henley lis de politieman. De revue 'Hollywood Plr.lde· ls geschreven door Plul van Stalle, dlr«· teur van het Alhambra. en Mllrcei Rocls. Twaalf dansmeisjes zijn gerecruteerd, er ~ een imitltor die hC!f!1
Dt.,.".
&oute ou
Qu'Nt--ee
I '~
tampoa.a~
1 ·t:I~.
L't_pIo,." _
Kl.
powquol
1'&1 YOUI pI.IU B .....'. _ OOmme ca Je pow-ral ebe& mol c1a.o.a
,...t:D1r
buIaace
"&In-
daarbij cen behoorlijk sc-enario IC ,·ocgt.n. Het zou no~ verscheidene J;u"ec duren voor m Zuid-Frankrijk de rw.mpzallse Fnuu-hallaanse ~ productie AtoIJ K (UtOpll) kon wor· den 0PlleRomen.
TEDERHEID Per lutO arriveerden Sum en OllJe mei hun echtgenoles In de . . vond van de negl'nde december uit Pllrljs In Brusu-l Gewautebuwd door de per. had lich voo r het nu ve rdwe.nen Alhambra., WUI" ze zouden Saan opueden. et'R luidruchtig groepje bewonderaars yenameld. Le: Soir scru«f de volgende dag UOts: 'Het gedrang. het Juichen en lachen van de menigte moet hen ernn hebben overNlsd eht hun roem werkelijk overlll is door1tedronsen, bij ons even Soe.d, zo niet méh, dan elders. Geen wondel, .... nl - de ttawbeken bewijzen hel'- BelBif IJ; het land In Europa .....r naar rado .... n de bevol· katrOl Blotto 44
....... ....... _
_
.... _ , ... nW ....... _ ... - " 0 _ _ _ . . . . . . ...
r~
..... t . _ ........... - . .....
knap Hollywood$tenen na k:an doen, C!f!n slomme film ",",rdt op het loneel hencha~ en «n bashon zinSt bil een orknt onder leldlRJI van Emile Mattens. Een ve.nla88t.'Y~ van het Volk be.zoekt SI1n en Ollie achter de cou· lissen:wur ie 10 welkom lijt als een hond In een kegd.pc:I', en weet de lezer met de beKhrllvlng van zi,n Indrukken te boden; 'Ge st.u.t ineens tescnavcr een enorme gestalte. een gestalte die nos geweldiger lijkt daar ze Sespan· nen zit [n hel nauwe colbertje, dal van zijn dra8er voor de loveelste nwaJ een Vlsebond maakt. OUver Hardy. Het vettl5t u hem daar In vlees en blocd v66r u te hebben en andenijds verrUt het u ook weer met. WIR t ", iJ :W', zoah de volit.smens 1.0U legen. die ve n e en ronde kop met hel karige gll
Herfst/Winter 2012/2013
"
,,,
~.
w_
0. JIOO911telno nodIIoH...... M.rtctI_ •• leII met
Op beloelI l.. o.nl,
...
CIto kom' eII....... Iotoo ............... n~
..... In
QMtM KOl" T_",","o..
het valt neel op lijn kop. Een echt werkstukje lla Laurel, we hebben 't hem al tlenwlen keren den doen en toch verbaast ON alweer de vlugheid waarmee het gebeurt. We lachen.'
DIKKE FLOP De revue Hollywood Pande blijft tOt I januari In het Alhambnl Staan en gut daarna. v&n J tot 8 januari op tournee, twee dagen naar Charlerois en vervolgens naar Verviers. Luik en Gent. Dat betekent ruet dat 2 p,nua· neen vrite dag is voor hel duo. Voor die zaterdag WIlS H:n beroek ~·oor· zien aan Antwe~. waar het plaat· selilke politiekorps een grootS gw heelt georganiseerd in het Sportpa· !til. De batenzuDen worden besteed un de oprichting van een monu· ment voor gesneuvelde politi~ mannen in Groot·Antwerpen. Het wordt voor Laurcl en Hardy het enige grote kliK van de BelgiKhe tournee. In dt' geweldige noUe ruimte van hel Spo"palels wur ze Yoor 22.000 mef\$tn moelen optreden. kan de sketch met geen mogelijkheid wor· den opgevoerd. Mur de organlsa' loren hebben yoor dt' komieken. die als het hoofdnummer van het Gala lijn aangekondigd. leu leub bedachl. Ze rijden de piste binnen met een autO die verllolgens, net ah In de fl1nu. In &tukken uiteen valt. Mur ...at met de middelen van de film leuk kan worden gemaakt. maakt In de IUwue werkelijkheid dikwijls iefll enkele indNk. Een ooUetuige ve:neJt dat de true met de aUlo vol· komen In het water viel: ' Veel intC'ressanter WIl de Itayerwcchtrijd Kh· ter zwue motoren. met ondel an· 16
opgemaakt, dat ze onwetend waren van de eonditlCl in deze zaal, die de opvoering van de aangekondigde sketch onmogdlJk mwten. Vooral Stan Laurel, de perfecdonlst. bad een hekel un gClmproviseerd optuden voor een publiek. Gduklr.Jg muitte de revue in de dlverse steden van het Wul.sc en Vlaamse land in de daaropvolgende ...eek 10'«1 goed. Na de voorslelling In Verviers IChteef de plaatselijke krant: 'In een lddne skctch, die ze in de tijd van een half uur voor hun bewonder...... opvoeren, vertoont het beroemde duo ui t Hollywood het hele gamma van hun dolle sneken, hun mlmick en hunzo persoon· lijke bewegingskunst. Ze WIlren net ~oals.lC! voor de camera z Iln en Je.zou echt kunnen schrijven dat je in en· kele minuten herkent wat de cinema In enkele jaren onsterfelijk heeft gemaakt:
deren oud· kampioenen als Georges Ronssc. Daardoor we.rd de m~tin8 gered.' Ook een wlelerwednrijd met Su.n en OllIe al5 enige deelnemen ...erd, "olgeru w«r een andere bezoeker, een 'dikke flop' Stan kon alleen met de grootste moeite worden over· gehuld om op de flet! te slap' pen, Hardy, die de kunst van het fletsen ook in Californil! beoefend~, Op I) Januari keten Oliver en Lu· had dur blijkbaar minder moeite dlle nog C'tn keer RUl Anf1llerpen mee, hoew~1 een k.ranl meklde da t terug om &leh In te schepen op de ook 'de dlkke' Wlva.nitelijk niet wil· Bastogne voor de terugreis RUl de meewnken. De wedstrijd moest, New Vork. Het is een splinternieuw M.dat zo'n honderd ldlometer ...u schip van de rederij eBM, dat nog afgelegd. worden ond~broken wedoor de Duitse beaener in Hoboken geRi een valpartij. Volgeru de Gazet op .tapel wu gezet. Op de kade. 'NU van Antwcrpen wcrd Stan Laurel tOt winnaar uitgeroepen, maar 10'001 C'tn rou .... kapel Ingericht voor geIneuvdde Amerikanen, wier 1I0f· iedelè'tl1 wu duidelijk dat dit spek· takel beter niel had kunnen worden felljk overschot uit Duiuland wu aangC\'Oerd 10'001 repatrl&lng. DIe-opgevoerd, Een van de ooggcruigen wu Pi Schcffer, de dirigent van bet zelfde dag voeren de Hardy'. over een schoongeveegde Schelde bij dansorktst de SkytnaSterlvan radio- Vlissingen het zeegat uit. Hilvcrsum. dat samen met ct'n poli. Stan en Ida gingen et"t naar En· tiekapel de muzikale omlijSting van geland voor familiebezoek, Als Stan het Gala venorgde. In een interlllew terugkeert In lijn nieuwe huis in met Trouw, in de zomer van 1986, Sherrnan OakJ en zich lnstalleert zei Scheffer blij te zijn dat hiJ lijn VOOt liJn nieuwe televlsiet0e5tel, Cllrlère bijtijds had be!indigd en hil mOdt daubij denken aan die dag, komt hij zichzelf en ziJn parmer veelvuldig tegen. De oude ll.1ms ui t bijna. veertig jaar tcvoren, In het de glorietijd bij Hal Roach wlfen Antwerpse Sportpaleis! 'Dat was heel treurig: twce miezerige en ver· etn tweede leven begonnen dat nog a.ltijd voonduul1, slcten mannetjes. het gaf me te dca· A. Reiinhoudt k~ Ze waren zo beToemd, badden IOV«\ geld verdiend, en nu ze oud D it artikel kwa m tot . ta nd danlai j Wolren moesten ze toch nOg schnabde medewerking en het Ijverig belen: speurwerk van o nder anderen Pe-Hct valt achteraf nlel met zeker· ter MikkelKn (Ko penhas en), Ca· heid na Ie gun, waarom Laurd en rollen van Mouri k e n E. L6fgren Hardy Ilch in dit avontuur hadden (Zweden), Fra nk Verbruggbe en gtston. Uit de gerapporteerde aar· Marc Oe Coninek (8elgi!),) acquH zelingen moet vermoedeliJk. werden Delente (Frank rij k),
\~
Een Vadermoord
zon.,..... De toto .. . .~ In liet
kono.
Blotto 44
Laurel en Hardy in de Nederlandse filmkritiek Een WIjdverspreide opvatting is, dat Lourel en Hardy lil hun eigen tIjd door de toenmalige fimkrrtiek lliet op hun waarde werden geschat. Egbert Bartert, onlangs afgestudeerd op een scriptie over de !Veder/ondse filmkrrtiek tussen 1923 en 1945, verdiepte zich in recensies uit dejaren dertig en legt uit waarom deze vlieger niet op goot. Tot nu toe zat de wereld simpel in elkaar. 8ewonderaa.t1 van de filnu van Laurel en H ardy mukten voor het gemak o nderscheid In voor en 1111 Laurel &: Hardy V40f betekende niet: voordat de jongens hun flIms maakten, maar: voordat nImcriticI eindelijk door· kregen da t deze flIms de moeite waard waren. N. Laurel en Hardy was volgens deze opvatting het tijd· perk na het botk 'Mr. Laurel and Mr. Hardy' van )ohn McCabe (1962): de tijd waarin ze eindelijk de erkenning kregen waarop ze recht hadden.
Dit wereldbeeld deugt niel, Een onderzoek naar de waardering van het duo in de Nederlandse pers door de jaren heen toont un, dat het wal gecom· pliceerder IJgt. Het wordt tJjd de geschiedschrijving van de L&H.apprec:iatie eens serieus aan Ie pakken. Vooral als blijkt dat daar in het verleden noga1 eens mee is 8ekn~id , Wat is namelijk het geval! De naoorlogse Ned~r· landse ftlmcritid en vooral de aog~naamde 'S1coop '. generade, waartoe ik voor het gemak ook haar verdediger jan Blokker- men filmcriticus van het Algemeen Handelsblad-even rek~n, hebben er nooit een gehclm van gemaakt da t ~il, voor wat beueft de Amerikaanse eommerd!le mm, het allerna.aJ ved beter begrepen hadden dan al dle,ln hun ogen, stomge. oude en vooroorlogse critici. Van hen moest vooral de ka tholieke P,;lIZlp'nlrÛltrjanUJ van Domburg het ontgelden. Ten lUIlZien van Laur~1 &: Hardy hield de 'Skoop"g~neratie vol. dat de eerdere generatie critid deze twee grote komieken eenvou· dig over het hoofd had gezien, Ze eiste de Neder· landse ontdekking van hel duo voor zichzelf op, ter meerdere eer en glorie van zichzclf-want zij hadden het immers goedl-en in mindere mate van Laurel en Hardy, Enkde dtaten, om te laten zien dat ik het niet uh mijn duim zuig:
.,t•••
HI& N_ It $ûpulc:l /.6.rtI,. HnIy - ' 1 1,.11 lal 19)). V"Jl4jn.· MJÜç. /NI ' " tmJÛ,r_IlIr fMf J.j Herfst/Winter 2012/2013
ad Ut /.6.,,1 ,. H"nIy Ir'" lI!II,tII.' Oan Hel ~n Wim Ver:5rlppen In een Belprek met JIlnUl van Dombu.rg In Skoop/KritiM:h FUm(orum, oktober 1969) 'Dr,.ip. I. N",""lIIlllltl.. '",.,IIU'1IOf ,..,.IIJ" p~. Ir. It fil. """" "' .11 I' a/n-Jitfil ,.,., 111 "", "" a, . , , . , - , ~.". I, fil",kunst 1IHt/,. I/I"",....~/", •• 1",I/.".1J J"Ó/Jn,"11 I, ""","t1ÓMr riJ'" _,r/tnlt/ll'llllr tIJ, IH'" apitIJH ./' I, IdJ.. itt,. """",. NIIMt .., ••IH'" tlltll,ilt Hlllly" u, 1oq;tNr#nc, ."110 I 'JIJ O.n Blokker in 'l.&urel en Hard)" , Amlteuum, 1970. Herdrukt In BLOTTO )).
,tI,"."",."
'0.: ,M,.IIO '" & ..J, I" ~w 6orl,. tII'mlllll'", "rflld", .,.,. fil. inft~, . , "..""", ,",,,...,./Uff u_rtl til Hniy lNPfi ",.,pI. û. "}I_.,,., -'til WtiIMrlIlIIM fot 11111111 "tW(U'II11P 11,"" Je'l ll,., ' (klem)
Ook BLOlTO. waarin de gcschied.sc.hrijving rond het Ulustereduo doorgaaN loch wat serieuzer wordt aangepakt, kreeg een kleine tilt van deze molen. AI in het eerste nummer werd het zo weinig genuan· cU:rde bet:ld ccht~f iets biJgesteld. De pionier van de Nederlandse filmkritiek, LJ. j ordaan, wordt In dat nummer op grond van een artikel van lijn hand uit 1910 opgnoerd als de enig~ vooroorlogse criticus die het wel goed gezien had, doordat hiJ volgens BLOTID de 'volksmm' altijd trOuw Wa! gebleven. Voor de rest bl«fhet echter ook In BLOnO wat mociz.aam. Doordat dit blad ervan uitging dat jor. daan d~ enige crlt.lcus was die al in d~ jaren dertig in.ug dat Laurel en Hardy de moeite waard waren, werd een andere positieve, maar nJet ondertekende r«eruie, dit kee.r van SoIlJ DIIIN Dt.mt, zonder meer ook aan hem toegeschreven (BL01ïO ), Dit SOOrt 1LiJ!JflilllNd'"1 is naruullijk wel v~rklaarbaar, maar leidl toch zelden tO t goede resultaten; de bewusle recensie komt uit de Nieu...e Rotterdamse Courant van 29 juli 1934 en Is naar alle waatschljnllikheid geKhreven dOOf H enrik Schohe. een nImcriricus die tOl 1916 wekeIJjks In de NRC de Amsterdamse 17
filmpremi~rt':S besprak. Zeker welen kan men dit niet, want de recensies: in deze krant werden nooit ondertekend. Scholte " 'U:, in tegenstelling tot Jor· dun, een van de meer lnteUectueie fUmcritid die Nederland in die ~iode rijk was, een Indicatie dat het beeld dat Blokker c.a. opr~n niet klopt. Maar er ziJn meer unwiJzingen dat we hel 'Skoop-beeld' moelen bijstellen. Or eerste Jaren van het sinds 1927 gezamenlijk opererende duo :r.ijn in de Nederlandse Olmkritiek niet of nauwelijlu terug te vinden. Van de zwijgende Laurel en Hardy·fUms ben ik tijdens miJn onden:oek van filmrecensies uJt de periode 1923·194' geen be.sprekingen tegengekomen.Aanhangel'l van de Skoop-vdie zullen nu misschien metee:n roepen dat we hier zien, hoe de vooroorlogse nlmkritiek de komÎ$(he talenten van Laurel en Hardy ontkende, maar er d, denk ik, ee:n ~nvoudiBer verklarlng voor het ontbreken van recensies ln die tijd. Alle mms die Laurel en Hardy gedurende bun zwijgende periode maakten, waren kOrte rtlms, bedoeld voor gebruik ln het voorprogramma. En de filmkritiek, die overi· gens pl5 vanaf 1929 in dagbladen de wekelijkse actualiteit ging begeleiden, WI5 niet gewend aan het voorprogramma apart aandacht te besteden.Slechts languam kwam daarin verandering. In een nega· tieve receruie van 'De Ontembare' metJoan <:rawford maakte de filmcriticus van Or Tijd op positieve wiJze melding van een geluidsfilm van Laurel en Hardy in het voocprogamma: 't Spijt HJ I!WJOr tie INsui' fil", v•• LII.rtl ", H.,Jy, tkJd tI,1 P"grl", ÎJ HlrxlJ,il.' (In Tijd, 26 september 1911, ochtend· blad). Vermoedelijk was hier Janus V1ln Domburg -j.wel, die .toffige, oude baas!....an het woord. maar ook deze receruie Is niet ondertekend.
Dal het ook bijna een jaar later nog niet gewoon om flIms uit het voocprogramma te bespreken. tenzij het ieu 5p«iaals W25, zoals Laurel en Hardy, blijkt uJt een rKensie in Or Telegruf:
WIlS
_,.q
TM Ik., INlutif u..ut wIMrJ ~ J~t _ . _ r.JdN.Il.,.,htwtrr It IJ Jt ".«iJl,,, H.J RI1«IJ lPtrIy 'E,. fip, .tt $t." r.-,tI,. 0I111tr HnJy. ' De Telt'Jruf. 19 maan 19]1)
'-"r'.,'
Il!.,"
HEEFT U
DIT GELEZEN IN .. DE TELEGRAAF" VAN 19 MAART 1932
1
•
\\·.t ,k " p : lch.e,1 Je motIIe ....... rd v.nd dt:c: ",1Inll tI lllIl htt fllschlndtHhu lf t tI ",u iler. u .!.I.' rr • • hfl{l" HIIII I-Io ....:hcomed\ E I II oc N ... ~~ . n\ol ,-;I ~' " ' iln 1..Ilo.a I n O h \u H llt"(h ~I! "~ olr ol.:n .•.1" ~I\ " "11.1 .1<.1", .::.: po. u ,.. . ""11 : " UI ~ .. n Jlitd \p.lr;' Wtl.' i' ~nlo. ..a lewtIl t lk .. tldtl {lt .-1, j\ln hd'""c I' .... WC" \"lLa " u lullle.u" tn op '11011 I U~ 1I1 kOm nl :'1 .11 J c to; bltt ..,tnd .. \111. \' 111 ",..e "atr d, :iI'O ,UIlt \oor .'en'{It m.alldcll op ~'I' :. Iit"" .. " ,'n nu :un ~~"" ' ln \ trb'l,f It huur 'f"; ; Jtlll,d Ot Ollde: vluthtt h nQcn IIlmtll IIIJ dt ",l l.. tI oJ\tr \,111 d r n !\UUt.ç.ln;ur - hl' Isdc d llutt \ oIn Je I ... t l nottuurn, .. _ .. n het OL(hlell OQtIDOtI. Het .. "'f1 IC .tnllltn Cl) n.lt In woo rd.... ft ..... rd/llcI) :.11 .:)I.n LaUft! In O lJ ver HUCh CII .... ,tU ~" lukklll 10 dtll lach ......el.. t'tn
t,"
Voor de antl·intellectualistlsche criticus en tekenaar Jordaan, die van mening WI5 dat de humor In de Alm errurig bedreigd werd door 'een van l1teralre ziide ge.nfecteerdedegeneratie' (we zien hier ecm interesunte parallel met de hierboven geciteerde opmer. kingen van J.n Blokker over de lntellectu~le mmkntiek), WI5 deze relatieve onbekendheid zelfs e~ zegen, want daardoor zouden Laurel en Hardy in Stut tijn hun komische puurheid te behoud~: 'Af... WfP" JIIJ ""1II",l/ij A.. "..", n ,.".ui., ft"' ttlqnlNU Cl. u t, û", - ;n, hu .u f{I.,...,.... '
"""rII
Het Is vrijwel zeker datjordaans essay invloed heert gehad op de .ndere Nederlandse filmcritici: alle andere opmerkingen over Laurel en Hardy die ik tijd~ns mijn ondenoa ben teg~gek om~n zijn neutrul óf uitgesproken positief. Ook niet uh te sluiten valt «hter, dat andere nmcriticl ona.fhank~ IiJlt van Jordaan tOt de ontdekking kwamen dat Laurel en Hardy grote komieken waren. De mentaliteitsverandering YIlh het beste te ü1ustreren aan de hand van de flImrKensies in de NRC. In een bespreking van Acht". slet ntpt.tltl(Plrtlo. Usl) blijft de krant nog enlguins neutraal: 'w,,. LII.~/", H.,Iy ""1, IIIttt, tI.'«1 hnulftl,,,, IItIJtI_~DI bHlft lil/tri ", ",.,'tIt1ll tn "'rj w,I• .,tI is. (NRC, 20 .ugustUS 1912, avondblad). M.... ~ke.le maanden later Is de recensent uitgesproken lovend over Laurel en Hardy. In zijn recensie iS dan sprake van een ontwikkeling in de w....dering voor het duo. TegengesteJd aan de mening Ylln de hedendaagse critici. die vinden dat de lange, latere: minder :r.ijn dan de eerdere omdat ze opgevuld zijn met liedJe5 en onnodige liefdesgeschiedeniajes, krijgt de Nederlandse lUmkritie.k In de jaren dertig luist meer ....aardering voor !..aurel ~ Hardy:
ho.'''''",I111/
mms
'Htt r/'J" ,,",,-'rrlij•• • w. "" """''''''''.'"U' IN'" 'UM. _mtntzt"1llljiI. Aa" Ijld /Hr.. Htt IJ.,tt "'I IJ ",. .
t.. V"'JCI uJrrr ,..-I", ~"", _, ~" lH6bn
OIIIt«t
iltpn" bnrf .... -.KMIi,.lJtr6. ÛI ~/J '"""""" 1II,1,.1t linilt",. IJ CT ,,, J.llllillwclJ,If,tnI wrfiPI.' ~U. .: " iJ _ ~("rrt I~ '''I,''-n,
",,-J...." -
Ou" _"H" '" ,.J"..Ja "._ •• _ _ wrJ,,.t, ~
{.M} Z."'If,~_'"
AII.J .wJI INt "" _1t1t1rt1Ni. lIiJ _,. ",., .,,, ." J",
~ ook verd~r
zeer po5itieve bespreking ging uitgebreid In op de Laurel en Hardy·fiIm AlIOIbnp., ",(lSJ en eindigde met de woorden: 'Zf(l/ SI"" !.II.,tI Ol
".."JI" fil.,-1IIIIt (- ChapUn, EB) ."" "j" lul,.' (NRC. 10 dtcembel 1932, avondblad) l .... ""
OIiIMt Hltiy ,. IIIfflI gr/dijl i. tlr" /"eh. '
Het iJ de al eerder genoemde pionier van de Nede,lan~ Olmkritiek LJ.Jordun geweest, die in 19lO als eerste een uitgebreid essay aan Laurel & Hatdy wijdde. Ook uit dit anikei blijkt dat de ;on. gens tIJderu hun eerste jaren als duo nauwelijks waren opgemerkt door de nlmkritiek:
T-}H' ",., "JII
J,.;""_,,1RJ, "",,.U'II,J"fil. -
/frIV•••• /, uu"J.I.,. rtlft h"I1• .,,. .,.,. 'Uordaan: 'G",' In Oe Gloene Amuenlammer, 26 tuil 1910, herdtuklln BLOTTO I)
,,.
18
Waarschijnlijk was hier de critlrus Grudt van Rog· gen aan het woord, die in 19H is gestorven. Na zijn dood werd deze UJn doorgetrokken door anderen. Ondel de critici die in die periode veelvuJdig over film in de NRC schrijven ..-aren Anton Koolhaas en Johan Huijts. tijdens de oorlog de geruchtrmkende hoofdredacteur van deze krant. Jn een recen5ie van A ,!oH sNwr (was dat wellicht Olitwr lhe Ei,hlhJ) gaat die kr.nl zelfs nog een .tukje verder.
zoo OORDEELT DE PERS
",..". - ~IJ htbIH. zkA.1J ~_III""Jlt htlJ 11." J".ijtfil. - CJ.p,.", M.", D,.,ld"", CIM,IIJ RItU'IJ", z,,~1t Alti - • "" lril "•••a IItrhrffn, . .. ..y l '• • flImkuMI ",.,d,. · (NRC, 21 de«mbet 19:n , .vondblad)
.n
Hoogstwufschijnlijk d Johan Huljts de schrijver van dit artikel geweest. Hij wu oud· voorzitter van de Nederlandscbe Flmlig. en in discussies over film kwam hij vaak me.t de term 'nlmlr.unst· op de proppen. Dat zelfs Huijts, een van de mee:st Intellec· tuele mmcrilid die Nederland ooit gekend heeft, oog had voor de kwaliteiten van Laurel en Hardy, maakt de stelling van de Skoop-'historld' te lach· wekkend voor woorden. Oe NRC en Jordaan stonden in hun waarderinB voor Laurel en Hardy zeker niet aJleen. De katholieke film~rs, die we al ee:rder bij het dtaat uit De Tijd tegenkwamen, roemde bij monde van criticus Jan Beerend in het blad Filmfront de twee 'Ir:OSteIijke pruuers' net zo goed:
"",tJd".
·Won. boMJ", "'" zw vwllI.. Jtn Ittntt/ijlt J, ..rtI",Ü/,1InJ IIlul'1IItli, n I"", " " JltfI(JW l.rDt,,. ", ".;."Iu .lItJ hrt "loof I . IllrAzt/I.,tI wrl/rz",r Z,j" Is rr lM/lfIl«III1. i.1 ZfJfJIHII _ ,lIjl rit"" lP«rptft til " ",,1 ' - !Ja" ~ir 60".,.. ","htft, ' (Film.
,""IJ".r IJ MI _
rronl, I) do:c;:tmbet 19H)
Het isslecht:5 nog «n voorbeeld van de positieve berichtgevmg waarop Stan en Babe in Nederland konden rekenen, ook in de Jaren dertig. Samenvattend: er blijft niet veel van de gedachte dat Laurel en Hardy in hun eigen tijd niet werden gewaardeerd door de serieuze filmkritiek. Bleven de jongens in de eerste paar Jaar van hun opueden als komisch duo in de kranten vrijwel onopgemerk t, daarna kregen ze enthousia~ne bijval van de Neder· landse critici. Over de hoofden van hel duo werd later een conuoverse uitgevochten. Laurel en Hardy werden door een nieuwe naoorlogse generatie mmcritid misbruikt .Is argument om de vooroorlogse critici af te schudden .Is een stelletje intelectuele kletsers die van de commerd!le mmerij ~inlg of niets hadden begrepen. Een onterechte vadermoord, zoals uit boven· staande voldoende blijkt. Egben Barten
.1II"ff",•.'t.,,, "U",: «wIJ 011",· Int"tonJ"'if't«1JbN/t 'Lnmf", H.rtly, I. J", ttrU", tljli iIlI"
opt,,Jt,,
iJ
ft
8I..OTTOi Blotto 44
Herfst/Winter 2012/2013
19
'n
tegenstander. Deze antwoordl door hel . palbord van de vljandeUJke _geD aI te rukken. hetgeen de eerste aanleiding geeft het porticr van zijn opponent ui t de hengsds Ie Ilchten. ln minderdan geen tijd deelt zich de: ruernlJaan de hele me mee ... motOrkappen, treeplanken, bagagerekken vliegen door de lucbt. Het is ~ watt: orgie de!" vernieling en de motorpolitie, die met een zii-span komt aanrukken. Staal hulpèlooslemidden van een vechtende mllUa op een formeel auto-kukbor, Tot lang· turn en slUpide ee:n stoomwals komt aankruipen en ook hetlaaute ongescho nden voertuig. de politie:. motor, verplenert ...
Twee Film-Komieken gaan jubileren Onder deze kop verscheen Jij de H(Jogsche Post vtm 7 ouguSlul 1937 eetl artikel VOll dehRlld von LJ. Jord(l(Jn~ woarin deze filmcriticus V011 het eerste uur terugblikt op hel tienjoren filmcriticus tJon het eerste /lJlr terugblikt op het tienjarig helloon van hel duo Lallre~ eli Hordy, Çde loo/Jte overleonverkorte herdruk lil Qtlllgepaste spel/Îug. Kom~ndc septemb~ zaJ h~1 precies den jaargdedcn l.ijn. WI.! een tweetal ·5mIJtrum·.komick~n :r.lch aan hel
Europese publiek yoomeldc. Het geval biedt verre van et'n wcrddg~ beurtenis: de Amerikaanse burleske
behooIde toen nog tot de vaste nummers der b ioscoopprogram. ma's en om un 'slapstick' m~ér minder bekommerde dch gten slet·
or
vding. Erwas dan ook Iclte rli jk nie u opmerkelijks aan de beide ClowN, die 2.ich via de bescheiden wcg der 'tw~ r cdcni' korte films, aan dc IachUefhebbers presenteerden. Het contrast van de grOte dikke en de schrale dunme kende men ree
or
".
20
ten b:ilMerden. eb.plln onder· scheidde xich door zijn pof tlsche melancholie - Harold Lloyd door %I;n blijmoedigheid - CUSler Keaton door d in onbewccglijke facie. Iedere ·slapstick·.speler va.n bctdtenis had zo In de loop de r JlIeD zijn eigen kalllkteristlck gevonden en het schel'n welhu"t onmogelijk yoor een p.... nakome rs ah Laurel en Hardy om nog werkelijk iets nieuws te vertonen. Zij brachten nochtans in de filmlducht twce scbljnbaar voor de land liggende doch origmele elementen: de durf de:r en de r06 der ~."..,mll"
btrhJ,,,,
Hel was een dubbeltJt-op>zifn kan t, dit experiment... een kwestie van onmlddelU jk succes of towe nederlug. Geen publlek Is spoedi. g~r geurireerd dan dat der lacherJ geen terrein is zo bedrieglijk en gevurlljk aLs dat der burleske. Niemand weet ooit precies Ie xeggen. _as de grens ligt rossen klucht en o.uwitdt - russen vrolijkheid en ergt'rnis. En zo bing het leven der belde nieuwbakken flImk omleken ccn ogenblik aan cen zijden drud. toen dj hun 's)'stum' op de lach· begerige mensheid loslieten. Maar
het e:xperiment slugde - en wel boven alle verwachting! Het begon met he: t verhul van (Wee e::olpor· teurs,die een nieuw merk wasmach'ne: aan de man u'achten Cl: brengen> Met het omvangri jke insuument tussen &ich In, beslljgen Sta.n en OUie een eindeloze uap voere.nde:: naar een woning bovenop een heu· vel. De vrouw des huizes blijkt CT niel van gédiend en mbmoedig dalen de. belde colporteurs de m0derne Jacobsladder weer aI. MIUU men r1Xpt ze terug ... 0 , niet om te: kopen. doc::h vanwege een of andere fulilitelL Weer sukkelen ze versla· gen de o ntelbare «ede.n af - oog· maaLs worden ze teru8ge.roe~n ... opnieuw tevergeefs. Dit gUt zo door ... één muL drie maaL zes ma.aI.. Wie zOleu leest of hoorl vertellen. itut versteld over de onbeschaamde zoutt'lOO$heid \I1Ul het geval - wie het aanschouwt, lachL .. Iacbt tot de tranen OVCT zijn wangen lopen en de adem hem begeeft. Het 'syllet'm' der gedudde herhaling had het pleit g~onnen. Minder gl"Wugd scheen de methode der yerniellng. die uiteraard veel minder kans loopt vervelend t'e ...·orden. Maat da t de 'folie de destruction' zulke 1ac:h.slormcn kon ontketenen. had vÓÓr he t opueden van Laurel en Hardy niemand kunnen vennoeden. ZIJ voeren haa r door tOt in het absurde en he t effect is verbi jsterend. Een me au to's wacht voor een geslolen overweg in vreedzame berusting. Dur onutaat ergens een twist o m un kleiniS' heid - de eigenaar van een de!" wa· gens geeft in arren moede een ni/· dige trap tegen het voorwiel van zijn
..arro.
Blotto 44
Maar xiJ ontkomen niet aan het noodlo t dCT mmdowns: het geluldl ZI/ wo rden op hu", beun het slacht· o fftr van tijdrovende dialogen, die de vurt der bandeling remmen en de: vondstt!n verarmen. In heue.lfde bes:tek, dat de Zwijgende mm ruimte gaf voor tien 'gags' krijgen wij er nu EEn ... piU! negen gesprekken. Niet voor nieu grijptn zll naar de enige, mur gevaarliJke, uitkoms t die: hun overblijft: de 'avo ndvullende' mm. Het gesproken woord mw t. dat zij in pluta van een kwartier. anderhalf uu r nodi8 hebben om hun vondsten te ventileren. Del.(' zijn stellig niet minder voortreffelijk dan voorheen. maar wij hebben nu doo r de talrijke
JUBILEUM·ROES ....
dialogen tijd om erovc.r na tc. den· ken en nlelS verdraagt de burleske minder goed. De. ballet jes zijn (om het eeDl vulgair uit te drukken) dezelfde gebleven - alleen de JOep is overvloe:diger en daardoor dunne:t geworden. De mOl 'Oe I'llIccUngbroeden' (O.-r rtÛfÎfJftJ) VertOOnt de bekende Yetdlensten e.n zwakheden yan het geNt'. Het ls de oudt' gt'$Chiede.n!s van de tweelingen die. voor elkaar ""Bezien WQ rden met al de verwik· kelingen van dien_ Oe brave huisvaders, Stan en Ollie, hebben leder een sprekend gelijkend .I/tr 'tD. de matrozen Alf en Bert - reeds vroeg van huis weggelopen nletanulten. Ht'1 ongeluk wd, dat deze xwarte schapen weer in hun vade rland terugke ren en daarmee begint un serie misverstanden die men moet zien. doc:b niet lezen en waarvan wij dl!! niets verklap pen. Hel gegeven. aan Jacobs' 'Money Box' ontleend. heeft met deze. brilJante noyelle weinig meer gemun - het werd geheel In Laurd en Hardy's spraak vertaalL e.n dIkwijls met het oude succes. Er komen prachtige frtg· menten In voo r. als b.1I_ de nauwe telefooncel. volgepropt me:t de h4!:lde hoofdpe.rsonen plus een aangeschoten heer en vooral de k05lelijke episode. WUf de twee komieken met de voete:n In een bak ce.men t zijn vas tgemet.seld en als de bekende tuimelaars heen·en·weer zwaaien... een vonds t die aan Chaplin doel denken. Daarnevens vertoont de mm. door vele gerekt· heden. de ruïneuze werking van het woo rd, Maar een gedenkwaardig Jubileum is en blijft dit tlnneD feest. In de eerste plaats omdat de gcwt'%en 1IariEt~an.ist Anhur Stanle)' Jeffer. son en de oud·student In de rechten Oliver No rv Uie Hasdy. een type van fUmklucht hebben geschapen. dat in de geschiedenis der burleske omter· r~lijk zal blijven. Maar vooru ook, omdat zij naasl ebapBn de laatste overlevendt:n zijn van cen genre, dal wij eens in ome korukhtlgheid len onrechte laatdunkend verwierpen. LJ. J ordaa n H .P. 7-8- 19H
Teklltllng • .., W . Jotdu" In n.1 .PKIal. ........m.. J ... I'llm' • .., 0. Groen. ......... ~"""m_. 12 ok!GbIt 183S, WI.!wnl nog ..! d.z. o,,~ ril"..*' .... hl.atg.~d In " - " 'lhnd • .,..momm1~n?
...a
.... of de' {itmwl'Telc: up h..'ar kop Herfst/Winter 2012/2013
21
'"
•
ra
ICVOO
Voor Hal Roach WfJJ de verfilming van Auber'I komuche opera een preItigeobject, dat Stan en Ol/ie definüief een plaatI mOeit bezorgen in het hoofdprogramma van de bioIcopen. De jongenI zelf hadden de nodige bedenkingen, maar moeIten later toegevel1 dat 'Pro Diavolo' een Ichot JiJ de rOOI waI. BLOTTa Itelde een dOIIier Iamen Over deze 'evergreen' en org(Jl1ÎJeert eel1 vertoning in het AmIterdamIe theater 'The MovieI'.
$D.,
te evenaren, WIS In dKemb~r 1912 M8onn~n biJ d~ .... n TJx Ru",t Hal Roach Studlt» de voorbe reidin- de omstandigheid dal Laure-I en gen voor een verflIming van ' Fra Hardyvanafhe-t bcginbIJhe-tproJec1 Diavolo', mei de vooropgl:zelte be· waren en dus in het yerhul konden d~Ung be:1angfiJke rollen Ie geven worde:n gt'intcgree:rd.In dt' M.G.t.!.· aan Laurd en Hardy. HClidee kwam film kwamt'n hun opuedenl als dui· van Hal Ra.eh zelf. die onder de delijke intermezzO'S (zie Blotto 6). lndruk 'llflll van hel prestlge-succes Voor et'n ee:rstc bewerking VlUI dat zijn grote brOl!f M .G.~L had geoogst met TJw R"II, laurel &: ht't IJbre-lto trok Hal Roaeh c-cn Hardywaren op hellulStc nippertje vrouw aan dit' een YIll de meest er· voor deze venle van l.ehar', 'ZJseu- varen scenanoachrljyers ...an HoUy· ~liebc' ingehuurd om voor wood wal, je.nie Macphenon rrIkf te ,org~. Maat in deadvmen· scruee( al 'KriptJ' toen dat woord in ties dndigdcn hun namen mei die de Ameriku.nsc fIImindwtrie oog van de nomhuJe ster. de beroemde moc5t ..'Orden uitgevonden. In de c-cntt' helft van de jaren tien, de operuanger Lawrence TibbetL Roa.ch beschikte weliswaar niet ploniertifd. was zij een van de uit· over de tUlUlciele armslag om stcr- vinders Vin het nJmambac::bt, eersl ren van de Metropolitsn Opera ",-eg als danseres eo .ctrice en latt't, toen te kopen, maar hij :tag kans voor de bet bese( doorbrak dal het mbdnJende hoofdrol een in Amerik. sc:hien handig wdom "'I.Qlevoren op vrij bekende opc-rettez.anger op de Ie schrijyen Wil men precies gÎn& kop te tikken, genaamd Oennü: doen. ah sc:hrljrster. Zij had "'ooral' K1ng. Aan dienJ zijde kWlm Thelma yeel voor C«O 8 . DeMilIe gewerkt Todd te Run, de vhalt en ... roUjke (AftJt • .JPmIIl/#,KÜt,o/KI.'l) en liep comcdies~bter die de Mar" Bro- al tegen de Yijftlg tocn &ij door Hal thm nie t klein hadden kunnen kriJ. RoachvoorFrwDuwoJqwerdaangegen in twee: vin hun meest ch.o- tocht.ROIIchhadc-cnerv.renkrachl tisch· ... roIiJke Olm" Horl~ Ptfibtn en nodljj.wantdelangefUmsvanLaurei AL:tw..f", &û.tJl. en Hardy waren steeds een proün punt In het Yoordeel ...an Hal blccm. Fr. D"(If)I)/() zou de derde Roach biJ diens streven het succes worden, na P.,JtH, lIJ con Pd IIP)'OII'
SiJIf,.
_IC
Stanlio: (To Fra Diavolo) 'He wouldn' t stay up there. Give me another chance. ril find another tree. Stanlio: (To Ollio) 'You know, it's going to hurtyou more than it does to me.' 'Put yourself in my place!' Ollie:
'I wished I could. I know exactly how you feei .'
Stanlio: 'Good-bye, Ollio, ... good-byel '
'"
22
91..0"08
Blotto 44
'In he-I be-g!n van de-.chuiende c.cuw ....erd het Noorden van It.lie geru· ro~rd doo r bandieten. Oe bru· taalste onde:r hen WJa Fra DiaYolo, dts dulyels broeder. die :zich YCf' momde als de ele:pnte Markies v.n s.n M.rco tendnde temidden van de rijken te kunnen ycrkeren. Fijne heren "e-doren hun geld un hem -
• w.nt.17(88 Herfst/Winter 2012/2013
ban:
Ojne dames bun Zo ongev«r luidt de geschreven leksl wurmc-c Fr. D;1I!O!tJ begJr:r.t. te-rwijl op de geluidsband bet Dia· voJo.lied wc-crkUnkt. In het kamp van de bende Yertelt Fra DiavoIo (DenniJ Klng) boe hij, reizend pc-r kOClS, b~1 kennis gemaakt me t desufTe Lord RoebcrR OUOCl Finlay·
trfJllbll$. De hoop dat de Iongens twee-aC1erskondenblijvendocnwlS omstreeb 19)2 wd yC!rvlogen, De Amerikaanse bloscopcn glngcn steeds mce-r over tot het programmeren van twct' hoo(dnJms In Un VooDtdUng, de zgn ./}Mblt billJ', En YOOr2over nOR kone Ohm nodig waren. was cr een hevige: concur. ren tie van de tekenOlm. Wat prcc:ies het aandeel vanjt3nle MacpherlOn Is geweest en Wit Stan Laurel en :zijnl.,._ hebben bljgedngen is achleraf niet meet zeker· hdd VUl Ie stellen. Maar de con· luuctÎe van de Olm en de twee: regieaeditl Yerraden vee-l Laurel en H.rdy zijn Indt'rdaad in het verhaal gefntegrccrd. dat wil zegen dal hun handelingen niet 105 staan Yin dehoofdJntrige mur daar Inyloed o p hebben, Daarnaast zijn zonder moeile scènes Ic onderkennen die wel als op zichzelf staande ,ketches kunnen worden beschouwd.. junle- Mlcpherson, die: het IIbrel· to in grOle lijnen getrouw volgl. had In het origineel een goed unltnopingspunt In de be:ndeleden Cia· como en Beppo. Echter, om de ODnozelbeld een on$Chuld van de L&Hkarakters In stAnd Ie bouden, Is ccn Introductfe bedacht wurin Stanlio IOn) en Lady Pamela Rocbe.rg (Tbelma Todd), 10 flash·blck zien we hoc de bandJetenlekiet In zijn vermomming Yin marklc.s Lady Pamela zingend het hof maakt ter· wijl de Lord In slaap sukkelt, Zij dW onvoonlchtig om te verklappen wur de- juwelen verborgen zijn. lJIUl onbuh niet wut het geld zit.
.
"
23
.
f~IlI>IIll'() R",,~-
Hal ROIICh,
\1_-=
M"n-GoIdw"" ru.a kOl. \ ' F.RD r.EL Ist;
......
Ohwrro •
• }'r.
DUo~.M
Matkja .. SUl Marto
""'r I.onl
-
0·.... . R ......... Zuil...
.... .....
....
~
,.,.~o
FAn IWlcnanl
""-",,
F.n.to boutbakbr, J.me:. bqudu.kkc7, earl
Twen.
24
--q~
Blotto 44
Herfst/Winter 2012/2013
25
\
,_·_otIdN.... ~~M: .drtftk· ~ne _ .... Moe we" .,... DIewoto' ao.......-çlletMy~
en 01110 als kleine Ipurd~rt doord~ bandieten worden beroofd. voordat te. om het v~g~ lijf te redden, lid worden Yan de bende. Jaren later, locn bij een Iv.v~rtonlng dele introductie werd we&f!idaten. ~u Stan Laurelllich daarover bclcltgen om· dat hll dete Ingreq! als klrakter· bedervend ervocr. Of dne aanloop tot het dgenUik~ verhaal. indusld' d~ ophang-Kme, door Macpherson of dooI de dgen schriJvers van Hal Roach StluflOiIs be
deed omdat hij un 10' n enormeerY'l' rin& kon putt~n. Een oud·medewer· ker formul~erde het in een inter· view met Randy Sktr~tvtdt mlnd~1 vriendelijk.. Rogers..-as volg~ns bem de ideale Ja.knikker was die Iachle als Stan Iachle en dOOf de laatste werd aangehouden uit gevoelens vin loyaliteit. 'Ab bij regiueerde legde Stan hem de WOOrden in de mond' (The Magie B~hjnd The Movies, pag. 64). De- opnam~ voor Fr. Dl.w/q, die in Amerika In leuerlijkevertallng de lUe1 rIJt D~,t!i /JroIhrr meekreeg, ...·erdenlemukt Nssen4 februari en 4 1933. L.aurel en Hudy had· den leen van beiden veel vertrou· wen in he' project. Volgens L.aurd· biograaf Fred GuUes waren er onophoudeliJk nuJes over het verhaal NSlC:n Laurel en Hal Raach. Oliver Hudy had zich In de zomer Vin 1932, tOèn hij mei xijn partner op bc:toek 1lIU in Engeland, 1u.tdun· kend OVef het plan voor Fr. Dinolo uitgelaten. 'Ze willen ons mooi uno
11\Uf'
ungfragment~n.
Ow-Iey Rogert ....onelde net als Stan In de Britse vlUh~lf..tradltle en hil behoorde biJ Hal Roach SNdioa tOt de vute e!nlQurage van Laurel vanafl928 101 het einde In 1940toc. Hal Roach beschouwde hem ala Iemand die weinig originele! Idedn had. maar detOndanlu nuttig werk Stanlio (Stan Laurel) en Ollio (Oüver Hardy) 1VOrden getntrodu· ceeld. ~ liln Ie paard onde!rweg met hunspaalcentjes naar een veUlg en teker bettaan - 'Ot te ....orden overvallen en beroofd. 'Zo u """,l1
f'III'D".""
26
worden. Ze beginnen bij «ft oude houthakker, wiens verhaal hen echo ter tot tranen loe rOCrt. Hun volgende slachtoffer Is Fra Diavolo tel(. OllJo, onwetend Vin het feit. heft het lijflied \'llI1 de rover un. voor zover hij zich de woorden herinneren kan. Oe echte Diavolo voltooit het lied tOl schrik van de
kleden in Hollywood voor onze vol· gendefllm, maar dat Is rUUvoorons
-", hitlJlmnll 1I1l/J/or~.'
Du de tradldone1e plunje maftt worden afgelegd WIL! voor San Laurelgeen probleem. Hij hield van de rijke unldeding in historische films, ook 1.1 omdat ze hem deden denken aande Engdse,H.ffl).W'MtI uil zijn jeugd. Desondankswas hljonge. lukklg met de gang van zaken op de Jd. Thelma Todd, zegl Guiles, probeerde hem op te vrolijken met de verhalen over hur vele vrijers, soms met lUCCes.
DE KRITIEK De argwaan die L.aurel en Hardy koesterden leIen het enthowlume waarmee Hal Roach tkh wierp op deJ;e opc.ra·verfUmlnj, bleek onterecht toen de film Iûur ..-as. Het suCt'e5 van groot. In Ilnandee\ opdcht ...&5 het de meest Il'!Ilaagde film die Hal Roach ooh bad afgeln-erd. Op een paar uitzon· deringen na "'aren de kritieken goedwillend tOl lovend. Een van de uittonderingen "'llII, toala gebruikelijk. het Amerikaanse. vakblad voor de .musemenllindustrie, Variety. dal Laurel & Hardy nu eenmui nlel hoog hld 1IItu~n. Na de CCfSle voorstelling, eenpmiN op 22 maatl19jJ In de bioscoop Crlterion In $anll Monlca,lch l~f het blad:
F,.. D,,,""",,,'U
jongens, die voor het rront van de bende ....orden ontmukerd Dood dOOf de ItrOP luidl het von· nis. SlInUo beginl Ie huilen en Fra Diavolo is hem lenadig, op VOOI' 1VUlde dat hij 01110 netjes o~ knooPI. Stanlio heeft dUf leen ber:waar tegen en Informeert bij Ollie of hij ..onOt Blotto 44
Th", II·rulf! ILU wffln&'nl bunl ~on!lt>.lIn, UOIY 10 ,ui .s".,. n 10 ti. \pooh In" sr' .n ,nlllum· l1li l.H fUIUII Ihul dlnümhn, thl 1kI...· Md oId·fnhlonld opr" Ihlt hu ~I! ftC'C'Idl" plobably In 11K minMI oIrhlnlllllp,eknlallonllllllO Thr VIOnd 4"u,c of mulol(" p~. hl'," IS JUU U'l"Iln,. bwt ti m,n) mOIE ·F,. DtivoIo,' ifC m.de .1Id IduJfd ,n
.. HI III) llId
lito rOOUte IM wal Klund fOI PrE..,..'" awdlfn.u , IlIr mwwul delwlC ... ~I OIIIy tw . I hon tumlM ' ~'u, T oo mutll 0( Ihr oUlln.1 mWilt 15 ~lIttl(4 .nd 100 11IIIe o f thr I> n,~ Hr hnr~ ~lttnp.nd rnvmbl~ .,r tUlt · hlo.t and _ k ' Ol hillf; IS done ..."tlh .:Imfl. Ol flO ... d mlnlf1ull llOn to ,m·
wil ....orden belnaven or opge.tet. Deexecutie miSlukt doordat een boom· tak brec:kL Voordat SWllio een nlcu....e bos kr/lgL koml Diavolo op bet idee de jongens te gebruiken als Iakeit'n voor 'lijn drll8koea. HII multt hen d~lgenoot vin djn plan om Rocbc:rg te beroven. ~ handeUng verplaatst zich naar
Herfst/Winter 2012/2013
pro.... Ille onll.ILIl. Tllc L.I"H trmpO . pondcl'OW. pttmUI~ Ihr ,ni of 1he ~clton. mu.ln l 'I • \lrolJ Ihloup· I""')'}
Tho: COTtlI.: ,um d,\h up ~mr huny :lCquelh.u. IJOllbl) • Wnplnl ,o.. del PI. ""lnC «Iill sUM '1Ul lIuJh· illl JII- Henl)' AImtIl. r(Kb .. eli fOl Ihcm, li dOon IXnru, ho Jlnp .nd pil)"' Ihf Iitle pin .. rth duh .nd .bUII)' Thdm. Todd look) htr mOt! M'du'lt~e Oppoitlf tum. Th, mOl t Spltll. wal Iowe rle!lM!n1 IS \.lek rd t.omew llcle I" the bad"ound .nd " hlndled by Lu' a,OW" end ArthuI P" n.on hm" Flnll)' K>n a Mrw ToOd·. nunlJhted hU$band .nd JOOd. too. leroy Shkhh hI~ IlTln,ed .nd con-
"'lil . .
"'Ic
de rttl.wrtft Jtl CIIt• . Oe. kastelein Maueo (Henry Armeu.) heeft een dochter die z.erUna heet (LucUle 8rowne), Zij 11 verliefd op Lorenzo (.-\rthUl PerIOn). kapitein van de carabinieri, fJlUf hut vader ....11 dal xe een rijkere echtgenoot kiest. Het 10U een oplossing tijn als Lorenzode 20.000 lüe 1101.1 kunnen op$uijken
due1ed Ihe mum I lOU'" Job ';-Iplbly don,_ Only Inltrpol.hOoI! In the láH cOOlioo ,,.d,ml,k Ph(l(0l'lphr ~ unduhJhlcd In mln) .JPOt' lnel ot hrt'll-*"' hlndlClPPEd b) the 100:'~lO f\IC/"IOr P''''Ule IS unde ....... y IS nunulel bdolC UWlcI .nd Hlldy mike Ihll:lI Inillal IflPUran«
Hal Roach ....as aan de hand van dele preview eveneens tot ~ conclusie gekomen dat de rum Ie lang "''as. Van de oorspronkelijke 177 minuten bleven er uiteindelijk 90 over. Vermoedelijk din uitsluilend door ROIich gereglueerde K~nH die Is uitgeloofd lis beloning voor de arrestatie vin Fra Dlavolo. Lord en Lady Rocberg arriveren bij de hetbelg en de lady vertelt hur echtgenOOI dal de '000 franc no! veilig xh OPJ!~bo'1en in de 'loom van haar onde.rrok. Ook de 'nwkit'l' ani· veert. Als 'Wtef Slanlio met djn u.lcdodc naar de melsfei lwaait VCf'
27
>6,
dal wil ugg~n : ungfrag. Oennl! King cn maleriaal van bet jonge UefdHpaar Ludl· Ie 8rowne//utbur Pierson. In Europa werd d~ film ecn aan· merkelijk 8tol~r succes d.n In de Verenigde SllI.ten. Prolongaties WIren er niet vlnde lucht en HII Roach venelde nog onlangs tegen Randy Skrctvedl': '/ UJU IhI pÛhfrw Î1l FM_a. v~rvallcn,
AUBER
m~nl~n m~t
_. wIJn
"'~ JlIItI "'''"
Opmerkelijke Creaties Slan Ulurtl
J.r.,aJinajJiltNÎ1l·. De Britse premi!rewas ln mei 19331n hct Empire Theame In Lo nden, in un"'C2lgheld van Hal Roach, Thdma Todd, Dennis King en James Flnla)'lOn, [n Amsterdam werd Fr. DlilVlOllJ uhgekozen voor de Kersrprogf1lmmering 1933 in dcOnema Royalop de Nieuwendijk en de Corso in de Kt.Ivef1UUI. Voor h~t prtstige-theater Tuschinski werden de koml~h.n bUJkbaar nog niet riJp geacht. Overigcns bleken ook In Corso cn Royal prolongaties nodig. ' Dulzenden werden teleurgesteld', ze.ide.n de .dveneotle.s. Hel A1gcmC1!:n Hande.lsblad sehreefblj de premlhe:
O/Jl'tr lIerd, In •.Fre DIeroIo"
(ClnClTlll ROfIel t:n Conb-ClnvntdJ.
In dex film 1\111 Stu lAul"l'! m OUVf' Hud )' ...., qj .111Jd r:tIlI op IItl d~. , '-lIdm fn. d, r aan fta botrrhun kOIMn door " ""ken ult It hal"n dl" qj Cflltall·
IN ",boiC'.
011,
tlt
~
ktl lJl< kunnm ov.orHn bl"l'n~n mrt hWl n ll", '"~t mUr die lot .. OlIVi"nn ij. cklUk 111 un,. klll, bno1lj:r.I lMt de Ila ndha\'t'tIi van ht1. ~&a,. Hfl wl'8thU IUUC"''' dUf fjl m ,,~ ,fIOkte van dIt 1""ffl. 1 k Omlfhll. IChu Ut In de 1"~I>\' '11 ÛI oH u1lk 1~(hll, ; It"'111 511n t .. wUl"I'l'a ' YOII.IUn-1i C"."OOIIl ijll: lIort, maar h,\", lij.. du",,, lI;j dItmaal 11.1>· ~r, ."1'11 hlllllî!m .. Inl Hili 1"11 t ...... .C'trr. ffI u,..."\îl &\I ft C1'''"OOIIlljll bilaop.n In ftD plunJr "Ol ":MU~II rn , atf ... d",~11 aû I II ..StI nilo "a OU"fro" de n 1fnrt Idf!tdlj ...n . l l"11lk _ ....
..
dIt ",lel
~ni(n 111 " "
lijd
t~1I
er
110(
..-u Ir ytnlj"l1ll1 IML MI UIIbOl!'
... a poat llot1._. In hUil fIleU" p. dunt. &\111 ~ el f"ea "r.... altelll' al. in hlln oulk, ffI hun "" IU S:hl!OU. ... \0;. k", d.rde dtll " ( blust op. d~n
OUI CR H,tRDY, r..1I~L
on~luklri,
ft' deht h.m Kil t on ulll hHft OPrt'I' .... n1. 11 _ Ea,tlK!tnwt, c tbo rtn 111 Jutd
Stall
_c_
1r'\f'IU
1811:1 111 I.IncublN ; hij m...ltta jutll CJXDlA ROTA!. ~ r lt.~
I:.~
COl'I IO C"D"DoIA-
lan, 6eot1 uit ".11 Fm! K.nao', CUfl ,
DI" 1.11.0 ..
f t ~ H.n, ......... "'."'. . -... _~ O.","" .. M _ . . r_ tIotwooi. 0....... 1i:. " .." .. ......... _Jtoooo
'''''' t-tl
/1 ,.,. _ ,
... Qt.< ..1 n..~
....
~' 01'
.........
ClPl'fflU. .. .....,." , ... "" • • alo1 __ '" .......,. • MIIII>o.IlJ. _ .... .,.., . _ ...............".'" _ .. .. , .In ot>ut ~ _ , ... 00 a -..! poou _ '" "Ol .... _ ...... ... non .. llt 'n-GoI4W,. <:..
.g_ . .A_ ', ......--_
-..u_ .
""'_~ "'" t. ~
........ ,sr , ..
,-
•• ... _ . . 1''''-''' ,..._Io. I. •
" - .ol! . . . .
til _
......Ir.: ....
..... - . . . . . . ............. fa
~ ,.
",;1 Doa_
~p-
i
'"",,""a ..,."
ChumPJ",
-... _ or ... til k _~ .. Maft lA"",1 .. Ol,.,.. Hu"" I!a _ ,.. ........lu....... 11 . -.t0lt • 1H1lOIlh'tl . I' _ ..... _a _ _ ~.
_
h."",...
"
ha ..... . - ....... .... .. n\II!""o4, ......1_ _ ol ~
,.. _ .. __ YOB . . . . .
... _ Ij, · "Iliof ..... 'tt. . . .AlI ~ "".
nt ......
~ Ilo WAnt'.1 _
, ...4(.',IIC/.
DuiI$C! al'ant'garde filmer Hans Do ,...~I<'dralo ",,"It la . . . uw. "",' Ri .. hter WIlS e"reneens getroffen door Din. ~ ..., en. oir ~ ,~ ~." F,. Dln'tIIIJ, In h~t Nedert.ndse blad ,...,... . . . tn *PI""' .... IIkIO . a I.,. 'FUmligl' sehreefhij, In een uitvoeI!< ~ .... lH1 !nU ..... I ' tla rig e.say ove.r I1Imcomme.rcie en ~."'" ' . ---", €UmkuMt Oaargang 8, nr. 7/8. 193'):
'*
Ik;
"", ..... _,..........,*
. .. ........... .,
....
schijnt ~n oP8ewonden stier, die de drugstoe.l fUin~rt. Lord Rocberg bedenkt een list om zijn vrou .... U! beuappt'n bil de 'markies', maar er gUlleu mÎ5. Als Rocberg zlcb ventopI in de b.mer van Dilvolo wordt hij overvalle.n en vasl· gebondèn door Slllnllo en OUiG die denken de roverhoofdman te he.b-
28
... bap, .... rta. ook eb.pllo hKfI bih<MIrd.. Zijll .·rrhlijllt IlUI1I II },rlhu, Slalllf.)' Jfff'rIOlI . Etll IOUtD~. d_ d. Vu. SUIl tIl .....nI UIIIeld in, 101. zljll opti"tdtn 111 kOMt kom,..:bt: til.... """I aliHII. ellide UZi st"",e tUllIIot1l Inft zijtI dlllkt"l1 toUt " O\ln. H.nly, HII ",",riWIl, (tbof1!" 18 Jl.I>lQrl IIl~Z, 10 ootlip1'Ollkdl1k ad 'l"O(.la' ".11 bctllfp. De bd'f!ld.t. !II .... "'11 bet duo zijII : •,J..U blnl.... ..All)' old pOrt...
ben gevangen. Maar als ze met de vangst bulten komen zien ze Dia· volo op het balkon met lady Roeberg fIlnen. Onder bedreiging zwe.ren ze opni~uw uouw un de ban· diet, die voor Jijn volgende zet naar de kastde.in gUt om ee.n slaapmJddcltje te balen. Buiten sp«lt Stanllo zijn spelletje
"Plck
" Hflpm"U", "Sc:n.m".
Uil
)'our lroubln", Hc-ph &l" r ..
_-- ----_ _...... . _ __- - _-, .. --.
....... .. M _~ 'M .j.
-.,
.......... . ..
....
,
,
..... ... ".......,.... .... ..,.--, ..... ..... .... ........ ......... "'. ..... ,1: ~
_ ' _",_
~,
~-
- ..- , ~
-~ " "",.
.....
M "" .... .
I=
I
I ," .u
MCoUIII)'
_ .. ... _ ...... .-- .. -
~
..
..._~ ,
~-,
'knietle-oortje-neusje', Ollie probeen hem vergeefs na te doen en ook de kasu:lein raakt bezeten van hun kunsfje. ~ jongens worden met bet swpmiddel In een roe.mcr ....ijn naar Lord Rocbe.rg gestuurd, die echter uiigeslapen genoe.g Is om Ie weigeren, Sranlio besluit het glas zelf leeg té Bl.OTTOII
Blotto 44
%
I I
!i
franse operacomponist Daniel Françol5 Esprit Auber schreef ' Frl DIa...olo' in 1830, het jur wu.rin Jijn opera ' La mUel1e de Portici' (1828) bij de opvoering In Br\l5U1 aanlel· ding werd 1'01 de Belgische Opstand en de uhcindelijke opsplitsing vin het Verenigd Koninkrijk der Neder· landen. ' De nomme van Portici' was een serieus I tuk ove.r de vollc:5opstand ... an 1647 In Nlpel5, met als enige komische noot het tragl&che Slol, waarin het stomme vissersmeisje FemelIa van hel balkon van het konInk.lijk paJeÎ5 in de kf1ller van de Vesuvius springt. 'Ft* Diavolo, ou L' b6tel de Terracine' b vanaf het bcgin opgezet als opéra-comique en heeft In populari. telt het Ci!rdere werk ver overtrofren_Oe ouverture Is lporadisch nog wel in radioprogramma'l te horen, Auberwerkte meetal samen met de librettoschrijver Eugène Scribe. en diensverhaaJ voor ' Fr. 01&'1010' is In dil! gelijknamige film voor het groot· &te dul overtind gebleve.n. De rol· ten van GJacomo en Beppo, die model hebben gestaan voor resp«:tleveUjk OlHo en Stanlio ..... r~n oorJl)tonkelljk gcschrcve.n voor bas en tenor.
hun doll•• tll tln .1.
De Vroolijke Bandieten In den Mctro . Oold .. ,n-M . ,er lechorl" ,a"
FRA
I
DIAVOLO
na.r de b ell.nd. lIpera kom iek yan AUatR•
DE KUNSTJES Een familielid van Stan Laurel herinnerde zich dal de komiek uit Holly. wood tijdens Jijn be&oek In 1932 aan zijn geboorte.plul$ U1vérJton in Noord-Engeland, het kunstje iNtIIf-tJtrJf.lIiI1k oefende meI Jifn vader . Artbur J. Je.fferson. In de later opgenome.n €Urn is dit ul\Stekelijke spelletje, dat door Laurel in diverse variJtles len beste ....o rdt gegeven, een \'aIlde hOogte.punten, Eerst wor· d~n de knit'fn met de handen aan· getikt, vervolgens worden de urnen geuwt omhoog gebracht. De n~UJ ~rdt gepaJct met de Unkerhand, terwijl mei dè rechter aan de linker oorlel ...ordt getrokken. Voor de drinken om morsen te voorkomen. Als de twee door Oiavolo worden o ntboden kan hll zijn ogen maar nau ....elijks openhouden, .....rdoo r een klimpartij naar bet balkon langs: o p elkaar gestapelde tafeltjes mioder ylot verloopt. De Jongens moeten de ....eht houd~ in Zerlina'. kamer, terwijl Oiavolo het vertrek WInI,,17ftII Herfst/Winter 2012/2013
STAN LAU REL & OLiVER HARDY ~lJn hct ge.prek ", ft d.n dag In Amsterdam, De toeloop I, eno"m! Ou l:r.enden wegen. pl.allgebrek •• Ieurge.teld. daarom
vuor zeven dagen geprolongeerd. In UI[
ens yoorprog, ,, mma U : RSTIE
0.' .
In ha' Jou .. na,' :
OPN.MEH
VAN DE CROOTI[ SPOORWEGRAMP I N ,."ANKRIJK
ROYA1&",-van Lady Rocberg doorzoekt, De roverhoofdman ziet dal Lorenzo langs de muur omhoog klimt om z.erUna een ~oek te. br~gen.
De vol8ende dag moet een feest· dag worden omdat de. dochter van Mltco met haar rilke vrijer gaat Irouwen. De herbergier StuU" de
jongens mei een kan naar de wijn· kelder Om uh een groot vat te tappen. Mur ... oor het zover Î5, raakt bij gefascineerd door ...eer een ander spe.Uetje Yiln Stanlio, de 'vingCfWiebel'. Elders beschuldig I Fn. Oiavolo l.orerao vin insluiping met bet doel Lady Rocbetg te- beroven. En inder, daad ....ordt In de mantel van de kapl-
29
..,
volgende fase ",'orden opnieuw de knid!n ~etikt. waarna de rechter oorlel wordt geval door de- Unker· hand en de ne:uJ door de rechter. Het kunstJef'.,tN.!IU1tb Ietseenvoudiger. De handen worden met de palmen tegen elkaar gelegd: de mklIknvlDgen wo rden gevouwen tOt te rechts en !inq uitsteken. De modo Iijk.fle manoeuvre Is nu het drKIm van de handpalmen In een soepele bn'egmg, zodat de vingertoppen van de overige vingert In de richting van de polsen komen te wiJten, ton· der dat de middenvinger, hun Uil' 5tdcnde posllJe' velileun. Door dele vIngen te bewegen ontstaat «,n komisch effect. •
en Ben j ordan
ZATERDAG 5 MAART 1200 UUR
Met: Stan L.aurd (Slanlio), OUver Hardy (Olllo), Fr. Oiavolo (~nnb KIng), Thelma Todd (Lady Pamela RoeMTg). jamet Finlayson
Rocb4:rg). Henry Armetta
me.
SUlnlio en OUio zien In de wijnkekter kans het tappen zo U! orgllftl. dat Stanlio ID rtn mum VIJl tijd
gw.nm". duel dat eindigt voor OI:a\·olo.
30
In het Theater The Moviet wordt Fra Di.volo, alleen voor abonnEe. op het tijdsc.hrift BLOlTO vertoond op
)eanie Macpherson, gebade open. 'Fra Olavolo' van . Auber Gree-ne uitgevocrd van Le. Roy Shield
I "omd~o~k,,"." In de
FRA DIAVOLO OP HET GROTE SCHERM
~.~~~'h:~~~n'l ~;::,!
Lloyd 115<~~f:~Art ....,". . Hal ROKh
tlJn 'lakeien' voor het exeCl.llie:peloton van de c:aribinieri staat. wil Sc.nlio als laatate wens ziln n~. snuiten. Tw« dolle stieren komen aangerend, Dla\'olo weet te ont· snappen en ook de jongens veldwijndl in de verte, op de rug van
een stier.
• 8t.OTTO'
Blotto 44
U kunt een plaau re$C:rvere:n dOOf een glrobetaalk.aart (du. niet een girokaart uit het boekje) in een gewone, gefrankeerde envelop te aNren .an I..&.H. Fonds, Postbus 870, 1100AW Hilvenum. Op de girobetaalkaart moet zijn ingevuld: een bedrag wn Ft 9,- en het nummer van de giropu. De h.ndtekening m.g nttuurlilk niet worden ver· geten. Na ontvangst \'.n de girobe:ttalkaan wo rdt u een entreekaart toegestuurd , Het a.ntal stoelen ia beperkt. Als de z..1 uitverkocht i.s, wordt de girobetaalkaan aan u geretourneud, zodat u de k.an kunt vern ietigen.
Herfst/Winter 2012/2013
) (
I
'- -" '-~
-
~_-._--,
Met "oorprogramma za) de voorstelling onge"eer twee uur duren. 3136'
uj wu nOf( leen twInti, loen lij, londer er~he voor ledoen, bij de film k..."m. ThtJnu was de docht('r van ttn wel~estclde politicus, John Sklw TodeI, in uwrenee, Muuchu5SC:lS. Op de middclbue .Khool won IC een miu·verkiezing en als rOlomodd verdiende Ie tijdens hur tludl(' voor onde,.."ljzerc:l_1 biJ. Een vriend van hur vader, die rtn biutcoop h.d, nuurde haat rOtO naar P.n.mount in Hollywood, wa, h.u.r een persoonlijke uitnoeli,in, van ttudiocherJeüe LasJc)' opl~er de, om leerling te &,ordeD van de Acteersc.bool van Paramount. Sa· men met h.ar mcde-Ieerhngen Wal Thelma Todd in 1926 te llen In Yo.wtb, haar filmdebuut, Twee Jaar later verICheen te 11 naut Gary Coopcr In Nn·';.. Binnen tien jau speelde de lee Crelm Blonde hel klaar om in ruim lestig ntnu. een m~tal vermakelijk partijlje mee te blazen. Ze speelde soms ook gewone dn.I1UIIIÎ$Cht' rollen. maar werd voonl vt'C1 gevrugd wegeN hur vermogen om we«werk te bicden aan komieken als Laurel en Hardy, Tbe Ma", Brothen: (Hrwll' !tflIIJwJ en M",.lty 81IUIlt.JI). <Àester ConltlIn (Tbr 1J,u,,1t." bo..w) en Butter Ke.ton (Spu~ trmiy). Aan het dnd v.n de jaren "",lnug nam Ua! Roaeh haar in dimlt voor een r~ks kortt' AIms met Oliltley Chase .Is de ster. Zij viel .ls zelrn.ndlA comcdienne zo op, dat Roach besloot hul cen eigen Krlt' te geven, urnen met ZaSu Pitu, bter met Pau;y Kelly De schepping van «n lOOn vrouwelijke Laurel &: Hardy was het doel dat Roach voor ogen IIOnd. BIJde H ollywood-~stond Thel· ma TOOd bekend .15 een v\inderachtig Uilgurul)'pe, een Im~o eht na haar gehdnulnnlgedood doorde Khandaalbl.dcn nog wc-rd versterkt. Maar zij was ook ct:n ond!:!rnemend type op zakelijk gebièd. Met hulp nn haar vrll!.ndin ZaSu Pitu, die haar Hn flink bcdnag leen· de, opl!.nde dj een aff dicht bij de kruising van de Padfk Gaasl Hip..... y u SUnkt Boulwevard. Zij dreer 'Tbclrna Todel', Roadside Reft' $amen met nlmregisKul Rob.nd West die op dat momenl hUl vriend was, de luulC~ Vaft ee:n hele r«Iu, Oe panners "'oonden in !Wee apparte-. menlen boven het etablissement, die gescheiden wlren door schuïrdeuren.
P ICCOLO
._
w __
F.u,,,.I,,,,
168
32
--....----:c-... _,;::;;;;!: .....__.-...
~ a.- wo _ _
-~ 0 ,";·.. _.~ --"-_ 110._ =..---::- _"":4 _.. ..
... - .,..-.. --, --...: . .. -'-.....:::-",...: ~
duidelijk geworden. De volgende morgen werd TItel· na Todd dood aangetroffen achter hel sluur YIn haar p.cklrd Convèrtible In de gafllge die lil deelde mei We$!, dkht bij h~t nU:. De motor SIOnd uil: r:r tat benline in de unk. 8ij de lijkschouwing werd koolmonox)'de-vergLrd,inl [leconslaleerd. De justitie ,inJ uit v.n lelfmoord or een ongeluk, ook al waren velen. ook polmebeamblen, van mening dat een moord,..u ,epleegd. In dil ,stoome schandaal van die jaren in HoU)'..·ood werd een hele rij vercbchten genoemd, onder wie vrienden en ex-vrienden van het tlachtoffel. maar ook de ,angster Luck)' Ludano, aan wie til cen aandeel in haar cdE h.d geweigerd. Toen bij de Hal Roaeh StucfjQl begonnen werd aan de eindmonlll8e van Tbr werden op vnloek van Stan Laurel, die het rut'! geput vond Thclma Todd in deze rUm een ,rOle rol Ie blen spelen, vrijwel al haar K~nes weggelaten. Laurcl en anderen biJ H.I RQac.h onrvÎngen mei Kerst 191' nog cadeautjes ' ·aft Thelma. die dj voor haar dood had klaargemaakt en door haar dienstbode bil de srudio werden bezorgd. DOOit
M .. o.nnll ,(lno I" ' !f.. 01-'0'
De affaire
Thelma Todd Thelmo Todd, bijge1laamd de Ice eream Blonde, was een verdiellle!J)'ke comedienllt die hoor grootste rol nOOJI Lourel en Hardy speelde in Fm Diavolo. Eerder had ze een bijdroge geleverd oon U naccostumed as we are en Another fine mess. Korl Ilodal de opnomen voor hoor lontste L&H-fil/ll The Bohemian girl waren voltooid, stierf ZIJ onder 110011 opgehelderde omstandigheden. Op zalerdag, 14 december 191', bqaf Thelnu. Todd zich nur een r~lje In hel Trocadero, waar de Brllg komiek Stanley Lupino. de Vilder van Ida Lupmo, de guthee:r WIS. TOl hur ongenoegen :tag xe daar ook haar eersle en enlgc ex«higenool, In ge.:r:elschap van twee ongenode .culces. Een woordenwl.. Rling volgde. TIteiml wu volgens
,etuigen tamelijk dronken toen re de chauffNr van hu'}ehuurde 11moutÎne opdracht. g , haar naar huil te brenJlen. Daar aangekomen bleek Roland Wesl,dledoor een VIII de guten op hel reest gewaarschuwd was dat zijn vriendin onde""eg was, alle deuren van het Ippartement Ie hebben af'geslolen. H IJ weigerde haar binnen te lalen_ waarom 15
&JJt.,_"rI
8I.OTTOII Blotto 44
~ -=-:'~-=-::"-=:::. :.:~..:c...., :::'t ~
Herfst/Winter 2012/2013
33
DE WAARHEID OMTRENT den tragischen dood van
THELMA TODD DE LAATSTE OOGEXBL1K:ICL"i' VAS U..,. VEQ.BEWOC; ES lZVE.'i' EE."i'ER , 'EKMAAftDE nL,\ISTER
lil een,.rap 1lJ\ een 400de 'tTOUW. het ,t1ut.~· OTU op het atuut.\'Ul een depnte cabrioleL JUFFROUW DooO_
Ze wat em tri :t1 &OI'1tlQOlhelct. een en al .rstlc en een en al Intr!. Maat het moet t"eN reznd worden dat Cf" leu onuters.lcUi zleteUJu in d.l.t aardl,t, Ue"t ,ulchlle
me; de bloadc kruUen Kboo," Lut ON alechU hut ntuun.
or Ilevtr hUl' PIOuclonlem. alf bIowtJ. nemen ThtJnu Todd_ l nd.1tn dnc naam nrkelUt de hart UWetlt wu.
1I'el. dan
lO\I
O.I' ....,..,1I_P. _ _te M_ _ bot.lnelll_ u_l.n HmIy.~)de. ... C...pjln.
men er nltU 'fan h"bben kunnen anelaen.
Otoucno M..... H_...,..~jctI,""Mt ... ",..,k...... s.ne.CI....lo-g l-,-MWHlM.. J. kllnl ..... 1011.... 1.~n _"'1111 de tIclIli"" L'fOI'. H~ bHlCI.1N15) Illlom.t.. - " I 1 Lron otIoM ~ ..II AItw de a..InI · A.m~ d ·Albon. 0.. _ t cM 'IMtCIfOm.', _ compla. _ IOWllten mat ...tII ....."' • • boatlallllOl.lIk... ckMlmola... 111 Hn ~Ia In hoMa" 11Nth.bawu.1I objKt. A.M. ,. L 1_)
bfhal" mt.uehl.en ~n du1Jltre YoorbHthltklna. MUf zij bAd deun naam uit ,ftoltl'. zelf .ewUd. En u hiel:!
nn dien naam _
'I'helrtlA TQdd._ t1 wcet wat. dit In het DuIUC:h Imet tfn d 41n 'ttctlrenn) Uilen wil. Dood, hetl eenl'oudl. doocl..
Stelt U liet! 'wn ~oor I1IoL.rn arUtlt bij 0111 all PRU d)nlem. 1'001' hH pl'OI"mmll. de •• nplllkbUJetltn. "GCM'
b~\
thealer en de pubbellelt, kortom
tra&ischen naam k!nt
'JOOl'
MI ll''ren. drun
JcaneU.e Dood ot Su:el\.e Ot'ule·
drn_
Men 1011 ttllen
_ !.laar Is UI kl'1lnkllnnll I Zou men d.urtn oncellJk hebben' lAu men ,elijk Mb.
ten' Kel ti nopJ m«IIIJk dil ~ .etefl- "'en bn edller natuurlijk ondfr \'oofbrhoud _ a" teil aannemrn d"" do keuli .,.n f'en dtr'flljll:rn num bIJ Rn drrlrUJk ptr· lOOn dUldt OP ten Ztoef onC!un... khU,e nuuur_ O~
31AALSTROO)1
Alhoewel Tbdma Todd IU1kt ,enomen nln ... t men rMmt Irmand wu die half ,er,uUjll: t\'enWldtt 'rulore.n tud..... " onU.el\U;lelljk loch ftn der meen rUlltle»-
: .. n ftn HoIb'wood. Er. tin IA 11Iemr~m bekend ebt er aan dit IOOrt In de tum'lId ,Hn .. rbnok b~. Haar dh'f .... ,.,.rpllehUr.;:fn. zoo...d ..., ha.r befOtP ats ha. r 101:1111.' leven brt«ll. d~l.'n hur hn Motd omloo-prn. Honderdmaal Ptr dil' "'ud UI oplebcld, "' ontvln, vijf· tien honderd brteh'n ptr dl'. u morlt '1 mOrlenl en " Iyoncû lilmen en ."Hd op dlYl.'rat lh"" COI.'ktaUparlUtJra. d'lnera rn toui)tra ultl(noodl,d. 80mmlle Itenrn. looals Kathartne Kepburn. Ann. Sten en nOl enltclC! anderrn. &Ondertn l.Ich :l.t. rol'lon ("oor. dOor mh 111 tiet Wlre te ftl'lCMl\Kn. Hn triJna bur,erUlk bC"st.IU'I 14: kunnen ld· den. Op dne m.nlu bd'lotden ~C! llc.h tfllen de huwklol· held. die onyermlldellJk uit een leven 'rol Ult.r;puun,en TOOt'tYlotll.
Maar Thttma Todd. daarrnttl(,n sc.htpw ern dlelUlrdl. behl.en 1n den htllc:hen mallltroom Haar leYtn ..... llIeLl Indera din een aaneenKlUkelin. yan ontlullende Inll1.n en 1"1In "l'el. Yl"ffmde complicatie.. Niet teyreden mn tum n ... tUm te draaien - met ten Ittec1J IUJ.end INtCU - 1nt.ff'ftll'trd~ za z1th .tHcts. httlll nnlnel"-I.
heulj door hUr rtput.aUt,
In .Uuk!
andememilllen,
21"""'" 1••
.Hm _ _ de I'kcoto ..n cIM Todel loM" _dOtIMm ..... _
0. 61911111 .... ' nlo.lI _ _ • un MI ' H~~ W'" "t14 NOQrdaIl· .... I a JIIII '''1 111 Cl" lijd . . . . Ol..,., Honh. 1111 aIwMf
bi,,.. _wv«an. ,.,. dank _
.. .... _.... --. ..--_ -- .. -_---.............. -
-_---_ _-_--_.... --,
_,
_~---.""' f ... ... ... ~
_~
. . ... ............. ....
'7
. I],ft cIancIoHtlana l_nIn-
Idl" bHlMt. IU_ .nd.... a..pald. ln Londan. H.t hII .. OP nllm_ 10, "lat OPCI. _
'om,'
. blIJklooItbe_dle.lJn...,...t_
cia ....... _
Q«I ...... " " ..... nn ...... m~'
...
....
Uil,.... A.J. J . t f _. !tA.t. L.
Thto.!e Umc.s In the pm two _eek, he h .:&S a.ked me tO .ear lhis LJlUre l costume t o bed, urine it rt:llly turn! hlm on. _
Nt!
ba""'" _""
bIIdtar. __ _
tsiftdiI ~ djIl ..... hMtl. fT.o. __ AJ
no.a..... .eg.., ~ I
34
ctoor...,
~ C~ _m"'I._a .Mlm._pan~.
In 'PKIlIIP"IfOIIrttoublal ' ' Un&tanen Ol.. 011 20ek "'" de fIOOlOII . . . .1011 _ oocllttortje wlIfIl!Cldle Snthll en.,.... "",11_111 ___ ..... ...., 1I.. IMI... COIIlbtOOlo ......II. to. Dh
kanoa Blotto 44
Herfst/Winter 2012/2013
35
Ben Turpin en het gevaar van ontscheling Inde reeks portretten van bii",lIpeler! iJ de beHrl oon Be. Turpin, die in zijn TladageTl .og een opmerkelijke bijdroge leverde anTI de films V011
LRlirei ell Hurdy. De carrière vall eell vrijwel vergetelI komiek, die garell sPillde bil de eigellaardige st01ld VUil zii'l ogen.
terug te vinden, Tegendie tijd waren ogen dellnitief ontregeld en swnd djn vast. Opnieuw kwam Ben by Es.sanay un de bak en opnieuw speelde hij In verscheidene mms bijrollen. Het bekendst uit deze periode din de drie mms met Oaplln, HiJ trnP jJb,A trigND/l1 en r/x d....lWpMr. alle uit 191'. Turpln Is ook te ~ien in C"""i, ClMpli,,'l b/("II"It~H (Armt". «n nlm die na Chaplins vertrek bij Essana)' deels werd $;I. mengesteld uit restmateriaal. Tur· pin had ook twee eigen series lopen: de SlIlIltttdll,.. en de Big,f1't -sede. In de jaren dat bij_is komiek door bet lAnd trok. bad Turpin dch gMefend In velerlei acrobatiscbe toeren. Hij kon zich stijf houden als un plank. xijn benen slap maken als elutiek en hil decdèen mooie ·t08'. dal wil zquJen: een achlC:rwunse ~ijn
"'"/tiK.
Bij beschouwingen over de bloeitijd VIIn de komische film wordt Ben Turpin dikwijls over het hoofd geden. Hij maakte het nooil als supe:r· Stat enaijn filiruz!ln voor het merendeel vergeten. Toch WIS hij drieln· dertig jaar lang als flImkontiek ac· def en ninke successen waren xlln dl!:1!l. Ben Turpin is geboren op 17 s~ tember 1874 In Ntw Orlnns, Laui· Slana. ,ls zoon van een uit Fanluijk afkomstig kleine winkelier. Het ver· haal gaat dat hij, toen hil tegen de twintig liep-ziJn Olen Iconden toen nog norma.1-van zijn vader hon· derd dollar kreeg: de basis voor een zelfStandig bestaan als volwassene. Vrij Inel verloor hij zijn geld met dobbelen. H ij durfde niet meer naar huis, sprong op een goederentrein en kwam tereclu In Chicago. Daar zwierfhll als eenhoóooverttralll om na verloop van tijd tOt de conclUSIt' IC' komen dat hi j bett'r in xijn levensonderhoud kon voorl:Îen met toneelspel. een bet.igheid die toen nauwelijk! hoger $Iond aangeschreven dan het zwerveubtstalln. Mei é'en collega tad hij op in een korte komische act en al gauw belandde Turpin In de hlirlUfltt. een plat lOon cabaret. Ongeveer de film kwam. Bijna direa nadat George K. Spoor en Gilbert M. An· derson hun Essanay (S and A) mmo maatsChappij hadden opgericht in 1907. werd Turpin 1ll8ehuurd als komiek en schoonmaker. Na twee jaar van matig succes ging hij weer de boer op als Happy Hoollglln om pas in 1914 de weg naar de flInutudlo
m
36
tijd en llamen met Oliver gaf hij Von Stroheim een goede beu rt in DoltbIt
••IxJopH. Pas in tijn nadagen kwam Turpln bil Laurel &: Hardy terecht. Nadat hij dch in 1927 had teruggetroklcen uit het filmbedrijf speelde hij alleen nog kldnt' gUlrollt'n. In 0", /Ily, uit 19}1 WIlS hil William Gl:.ldding, een vrederechter die vanwege zijn schele kijk op de wereld tijdens een huwelijksvoltrekking de verktt:rde bruid. namelijk Stan. aan OHver koppelt . Beml rol Is klein maar func· tioneel en een juweeltJe van off-IJuJ humor. Zijn allerlaaUte mmrol \InS inSllps.lu.ult 1940. Het wuookde luuce mm van Stan &: Ollie voor Hal ROlch.helaas .....atPo'lIr. uiIgeva.!. len en een treurig afscheid van meer· dere oude getrouwen uit het \'ak, onder wie Charlie HaD Ullo MOrllZlt vanuit stilstand met een
landing op het achterwe.rk. Deze POLIS kwaliteiten, o\'crlgeru heel gebruikeliJk onder de JI.pJlrtJ.acleun. Stln Laure.! stond belten cla.1s t'èn kwamen hem goed van pas tot-nxlJn ruimhartige vakbroeder die regel· carrière vorm begon te krijgen. matig oude vrienden aan een baanWant 2ijn grootste roem mQHt nog tje bielp. Aan het eind van de jaren komen. dertig waren nog mur weinig komieken In de gelegenheid om films Dat moment brak aan toen Ben Ie maken. De nood onder de geval· Turpin zich ging toeleggen op hel lenSIerren was groot. VOOr Ben Tur· parodll!ren van de grOte romanti· pin was echler geen Iit'fdadlgheid sche sterren van die tiJd. Hij stak de nodig: zijn gÜ[Qptrcdens deed hij draak mei Rudolph VaientIno. Wil· voor djn plezit'r. AI vr04:g had hij xijn liam S. Hut en vooral met Erich van spaarcenlen belegd In wat huiJ:enbeuohcim. Geen eskimo, woestijn· dt. H IJ ~Iond beke::nd als tuinig. was sheik. cowboy of romantische held streng gdovlg en leefde met djn was ."dlig voor de schele komiek tweede vrouw een teruggetrokken mtl zifn schnele lichaam! Turpin bestaan. In 1940, nlel lang na de maakle \';ln ziln typet: Ilfti·btUtII, opnamen voor SMpJ .1 Jt. overleed IJ(Urme:t' de: gewone: man in de xul hiJ. 66 jaar oud. -vaak SU'lUI;ume immigranten-zich gemakkelijk kon Identificeren. IiJI ,peekIC' absurde personagts. bela· chelijk voor iedt'leen. behalve voor hemzelf. Voor een goede parodie moel Immef1 het voorbee.ld met .1· Itm critisch worden bestudurd. er ti ook een ukt'fe bewondering nodig voor het origineel. Turpin slaag· ck erin om de ftlmpuodie te vtrhef· fen tOt een eigen grore, waarin hij Lange tijd schItterde als de beste van hetstC"l. Want ook andere komieken waren natuurlijk aClief op dit ter· rein. ebaplin en Keuon kwamen bijvoorbeeld net _15 Turpin met komtdies die zich afspeelden up de Noordpool. duidelijk pe.n1f1a&es op
Herfst/Winter 2012/2013
Ben Turpin wu allermin51 de 'de grootste' of 'beroemdste' komiek van zijn tijd. Wel wu hll een goed vakman die ruim drie decennia lang din bijdnl.ge leverde aan dt' ontwikkeling van de filmkunst. HIJ W1l5 een van de eerste anti·bdden van het witte doek, die zich opwerkte van Jlll/lllkJ-auobu.t tot onovertroffen parodist van serieuze filmhelden. Zijn still WIlS niel niminnig en de manier waarop hil xiln schee.lhe:.id exploileerde ui mei door iedereen worden gewaardeerd, Het Khijnt dat Turpin een polli had Ialen opstdlen ..... rbll hij zich t~8en ·ont· scheling' verzekerde. Of hil in dal geval een betert' of een mlndet~ komiek zou zijn geworden. Is een vrug waarop hel antwoord nooil uI komen. Henk van der Moat
37
m
'Hats
orr
De mysterieuze verdwijning van een film
Uit archiefstukken en vroege recensies bltjkt dot de vermiste Hats Off niet zomaar eenprobeersel was uit de begintijd van Lourel & H ardy, maar eenfilm die een sleutelrol heeft gespeeld in de evolutie van hun stijl en karakters. BLO TTO heeft de N ederlandse titels van deze twee-acter uit 1928 opgespoord en publiceert hier de complete ftjst, samen met een overzicht van wat tot dusver uit andere bronnen over defilm is vernomen. Een verhaal in de serie 'Opsporing verzocht'. Wh~ bij Ingewijden In het ILlmwezen van vroeger en nu Informeert hoe het mogelijk is da t Uil suc, ce5\-'Olle kluch t als H.ls Olf. waar· van boMierden copl~1) over de
audbol motlen tiln spoorloos
vnsprdd.
verdwenen, krijgt "«VUt ab antwoord: H el I.s veel vcrbuinr'ckkender dat van de honderden producties van Hal Roacb ct maar enkele worden vermist! Wat laurel &: Hardy ~ treft liln dal behalve HIllI 011 al· Ieft\ nog (ragmenten uit de eerste atte van TIJt &JtleofllNCnllllry (De IJ
evenccnII vermiste
Rog.,
SImt was
een M.Gj,t -productie). Vermist beukent In elk geval dat uniek ncgadefllUteriaal voorgoed vedoren is gegun, ....IUU dat behoon onder optimale omsundigheden In een srudlokluis te liggen en daar ligt het niet. Na zestig Jaar is de kans op oVeJl~ins van het negadef nihil, Mur de k1.ns bestaat da t voor het buitenland zijn g~ duplkut·negatleven maakt om licensiehouders of ruta· len van M.G.M.. die de distributie VI1l de Hal Roach films verzorgde, in Stut te stellen hun eigen posi. tieven te uekken met ti tels In de landstaal Ott aUe negatieven en dl: honderden positlef·copidn sinds 1929 compleet van de IllUd· bodem zijn verd~nen. Uj"l on· unnemelilk. De profectiKopld!n mOdten na bdindlging van de contnl.cten
'"
38
.....eIlswaar worden vernietigd, het apparaat Slaat een bordje dat worden 8~ maar het Ui bekend dat daarmee wed~rver k()pe.rs op grOte schul de hand werd vraagd. Oe jongens worden aan· gelicht. Er Is dUf alle reden om de genomen. Ze moeten het product moed niet op te geven en zo van deur tOt deur aan de huJ.s. nau IIII'\ceurig mogelijkc gcgevens vrouwen laten zien. Voordat de over Htlll Off te venamelen en te wumachIne op hun vrachtwagen publiceren, In de hoop dat ooit -Staat heeft Flnhtyson er ,·erschel· efgen, op de wereld een lichtje dene keren onder gdegl:Jl. Na vergeefse en vermoeiende pogln· gaat brangen. gen bil een lIpparlementenge-CHINEES bouw lijkt zich een kans voor te De titel 'Hats orr slut op de slot· doen, als ze met hun vrllchfWl1gen schle, IIII'aa.rin een ru%Îe ~ langs een trap riJden en boverutan Sran en OlHe zich uitbreidt tO t een Anlta G:lIVin zien staan, die wenkt menigte samengesuoomde voo r· en roep t. Als Stan en 01lie na blJgangers die e.lwr de hoeden oneindig gemier mei de wasmavan het hoofd gaan slaan. Het Is chine boven zijn. vraagt Anita oC de eer$le massale destructie In ze een brief voor haar wiJlen paseen film van Lau rel & Hard)', met ten. Op de vraag van OWe of ze alJ waardige opvolgeu o.a. het geüuert'SSCerd Is In 'tlw ll-'t/rûI', IIIQJI turtengevecht In T~ &rlll of IIN /)'lIt!Jro.lUIKJf' wasmachine ant· enflll?, en het op de enkels trek· woord ze da t ze blllU eigen Od· ken van de pa.ntalons in Yq,II'rt DIfflI nees heef!. Ot' te rugtocht begint, T(J!()Ir,,'. Bovendien be-vat HiIIJ 06 mee halverwege de lt1Ip de eerste een eerste versie van het 'Musk· van een drietal hoedenverwisse-Box'·thema. In plaaL!i van een pla· lingen, waarvan de laatste de Olm no wo rdt een wa.smachine de trap besluiL op en af gt'$jouwd. Aan due twet: Eenmaal beneden horen de jon. hoofdmoten van de flm gaat een gens Anit'a opnieuw roept'n. Ollie scène vooJllf, wudn de jongens oppert dat hur Chinees hel miskennUi naken met Jama Finlay. schien aan de rug heeft gelc.negen $On als de wasmachlnehand~ en hiJ stUUrt Stan naat boven. Het (u,. blijkt dat Anita i~1S vergeten heeft. Stan en 011le tiJn hun baantje Stan weMt OllJe en als dele tenals bordewasser kwijtgeraakt. als slou e purrend en hijgend met de 'U voorbij de winkel van Finlaymaclune boven Is. onL!itAAt een $On komen waar bulten een kldn handg~meen als hij hoon Kwic.kway-wa5machine staat. Op dal hij de brief in zijn uk heeft ('n 81.0"08 Blotto 44
dal cr nog een po5aegel op moet. Samen brt'ngen ze de IIII'a5machl· ne Wee!! nut beneden. maar er komt afleiding in de vorm van een jongedame (Dorothy Coburn) die een rraai been weel te tonen. B0vendien wil u ee.n demonstnl.tie, maar ze woont wel boven. AIJ Stan dat hoorl, geert hij hur een schop tegen h~t achterste. Ultein· delljk leidt dit incident tot het hoe. dengevecht, waarbij vele anderen betrokken worden onder wie Fin· !arlOn. Een .stoomwals verplettt!ft de wasmachine en al. de poUtie IJ gearrivee.td. blijven Stan e.n Ollie alleen lichter In een zee van haJf· vernielde hoeden.
DIK EN DUN
Bo"enstaande samenvatting Ui ontleend aan het verhaal. zoab dat door John McCabe IJ weerge-gegeven in 'Laurel &. Hardy' , het helaa5 uitverkochte boek van McCabc. Kilgore en Bann. Omdat ook Md:abe niet ovcr de rum zelf kon beK.hikken maar a..Ileen over geschreven bronnen, hangt het vooral af van de aard van het gebt\1Uue document. or zijn versje getrouw overeenkomt met de rum. Ab een scenario is gebruikt, dat dUJ v6ór de opnamen is geschrevc!:n, is de kans op afwijkingen grool. Vrijwel uitgeslotu ziln af· ",ijkingen alJ II uitgegaan van de Ullttll' WIIt/III/II)'. die we:rd opgesteld na de eindmontage van de film. Onder ande re het feit dat ook de: openingStitd door McCabe wordt weergegeven, wijst In de richting van zo'n Ilccuftte tnnScriptie: van de rum. Echter. als Wit aannemen dat McCabe hierover beschikte. val· len tenminste twee. nlel eenvou· dig te verklare:n afwijkingen op In de Nederlandse verwing van de tussentltds. zoab die In maan 1928 ongt!'fo'ÎJz.igd is goedsekeurd door de Ce.ntrale CommisIie voor de Fllmkeuring in Oen Haag. McCabe geeft :aJ.s opening!titel: 'Tbc- .t0ll' of ""'0 boy, who flgure thu the world owe. them a Iivin8but Is .boul thlrty A" e yca,. behlnd in paymenu ' Dit 15 toch niet moeilijk te vertalen, Maar de Nederlandse lijst geeft twee compleet andere ti tel· kaarten (zie volgende pagina). Over Herfst/Winter 2012/2013
de eente kaart, met een weinig spiue tekst, is geen zinnig woo rd te zeggen, mUl' de tweede 15 wel degelijk een originele L&H-teut van redacteur H .M. W.lker. Het vr«mdt' en onverklaarbare is. dat ze In hel ons bekende m.mb~ stand pas opduikt In 19) 1. dus drie tot vier jur na Hl/IJ OIJ. als openinjJ$dtei van ÜllIgmlfg Grltll)". ·Mr. Laurel en Mr. H. rdy ' lOek together IhroCl8h thiek . nd thln -one pocketbook betweC'n them - . Iway. empty
De: tweede afwijking betreft de eerste b«lden VIUI de handeling. In McCabe', versie vangt de Glm &IIn met de winke:l van FinJay.50n en de mededeling dat Stan en DUie hun baantje all bordewasser kwijt zijn gerukt. Uh de Neder· landse titels 1 tO t , zou kunnen worden geconcludeerd da t er 00" een of meet Kènes gC'Weest zijn over de manier waarop dat Is gebeurd. Andere verschiUen kunnen worden verklaard op grond van onvertulbaJe u.itd rulûc.lngen. zo39
'"
-... .-.._..-..._..... .....,... ,--. . . . . __ _ ..._01_ . _----------_ -- --. . . ........... _-.. . t.t .... r _ _ ~
~
_
•
~ - -~
,., I\l00 ~~ .. ... _ _ _
ZiI _
.. _
___
· I,ij" - _
_
. ....... _. _-._-_.-_--... ...... " ,-a' ,. "";""---,
.
.:.:.:...-_"".!:: ~= =".!o;-
....:="':''-:.N :r:;";,, - - ..... V_ ·, _ _ _ ...... _ _ .,."\_............_ ~ .... oIoooMitN _ _ _ _ "' _ , _ _ ,, _ ... _ r... _ ... _
._-,-. ...,,---_ ... ,,-,,........ _--.... _...
"u-
"
.,;,. _ .... _ _
) 0 - . ....... _
,
-'"
_
16.
,.
.... _
_ ,)0 _ _ _ _
_
... _
.. _ _ _
1.- .... _ _
-. -. . . _--... .. -_ .. ,.
... ~_ .. r ... _ '
,.
~.=::':-.:!=~~4 rlll~
...-
-_ -.-- ---
!:L:..~ --
11
"' ...... ......
':-:::'t:::.:::::::::::;--- "
Ol
"
..
.~
.. . . .
......
_ . __ .............. "' ---'- _ _ ._---...
MW _ _ _
Ir>
l'","~ ...:: ~";'.=.--- ~
" ....
...
... _
_ .. _
_
......
...
!::.-.=;-.~_._ --
""'
...
11
..._ _
11
n ... _ _ .. _ _
. . ... . . ..
_-_.,---_-~
-
"
O'N~.,.....naI ....
.. dtal.
".
40
\OM
Hall Off
V."H ..............
als Garvin's 'elg~n Chinees', waar· mee bil ons ~en ICStauranl, maar in Amerlb. een wassc.ril wordt hedoc.ld. De. VOndsl van de onbekende vertaler om het merk van d~ wumachin~ van 'KwfckWllY' te wijzi,en In 'Een kind kan de WIlS doe n levert vervolgeN de tekJu 'ik heb geen kinderen' op en wat Ialcr ' Misschien heef, le tn die lijd een kind gekregen', in plaau van ' Missclti~n heeft hut Chinees bet aan zijn rug gekregen', Het lijkt t'eD verdedigbare stelling dal de ver· taler H .M. Walker hier in spitsvon· digheid beeft overtroffen. Uil hel rapport van de Centnle Commisic voor de Filmkeuring blijkt dal dae rwec-acte:r van 610 meter londer coupurcs iJl doorgelalen en dal drie keuringsku..rten 'ti jn v~rsuekt op 28 maan 1928 VOOr drie Nederlandse copief:n, die werden uilgebrachl doof de N,V. WOton·Metro-Goldwyn DIstr. Corp, te Amsterdam. Als synopsis werd de volgende tekst aan de Centra1e Commissie verstrekt: '[H
zm
t'." ,.".,
_ISdN 1I11(1ttlllrt1tl IIIft'lItJOu", Jll RJQf MI 6.JJ&.p- tl/
__
J""f "~lIChilllJ Itt.1 .lwII/llr proJ.ct ." Ir _. trl/'Ix,. It breqtrI til I.
.tIme "nI'l6/tJit1g,nwft rtJI Jht mi ./gt1I'mIt t'tChlptmij: IturbtJ JtII MI I", . . Ir lx.W t 'U hoof( "tdI Ir u-.'
VLINDERDASJE
H.u OjJweld in juli en augultu.van het jaar 1927 opgenomen. De nap bevond en bevindt lic.h in Vendome: Street in Los Angeles. Op prcda dc:r.elfd~ lokatie werd jaren laler rt. Mllllc &ropgenomen, met de piano In plaatl nn de ..,.,machlne en 801y Gilbert In plaau van Doromy Cobum als afle:ldlng op d~ trap, Oe hoedenICène aan het slot Is gefllmd In Maln Srreet, Culvcr aty. Als reg1ssc.ur Staat H..t Valcs IC boek, die werkle onder supervisie van Lco McCarey. Het is McCarey gewecst, die eerder dat ;au bc.wwt begon aan te Ilwen. aanvankelijk tegen de rin van Stan Laurel, maar tot grOOI genoegen van Oliver Hu· dy,op hel tot stand brengen van een Jamenhangcnd, permaneni gedtag5palroon voor het duo. Her is duidelijk dat HMJ Of/. alhoewel nl~t de eemegellaagdepoglng,dan loch de meelt compl~te uitwerking wu van de complemc.nuire ItanltteJS Val Stan en OUie uit die beginperiode,
ro._ --GO
-.. --,. __ ..... .. _-...-..---...._ ~
eMl'c-.. Qo
A V... _
•
~
._ - ~
_
-~ ~- -"..."
' II ..
=~:.=-
D.
,.. --...., = !!'~ =.:::c .;:::::
.. t'-I _
... ..,w
_ _ ·, . . -, ...
.,.~
.. IT_
_ _
.-- r.. _
"
--~-"",
.
_
~
_ _ o.-...
......... _ _ .. 104
'11 _ _ .... _
__ .111 _ " _ _
-,,-._."""-__--,_.,......---.. 1-._,..._._.. _ __._ --...... ... -
.. ";:..:..":e.._ ......... _ ...... ~.......... . , _. ........ _.... "'--......,... ... ........
....
It,
,
. . : - ... . . _
_.. --_ _---"
,'-
" "
1:.- ... _
Bui tenlandse titels
.,....... -. ,.....
....
...~~":.'=...:.:.:_...!i::".."!Wf!!:
. .....,-"," _
.f _
HATSOFF 1917
.. _
"
.. "
___. . ...._.--"'-".,. . ....
.~ C.. Qo~IaoOt ·
-~
.... .
fINrOoo ... · W.' ........ _
.... _
-'--._.--".... . . ..- -_ ..... -" ... ..._.,c..,. ..... _"'"
11i.E SAmE OF
THE CEf\,,'TURY 1917
~
n
_ ._ ....__ ........... H_ _. _ . __ .. _
u
_
..
~., . _ ..N l
.... _ •••_ _ _ ..... .
...., -._-.-, ----- ----.~
... " .... ,........ ., ....... -.'1'... ..,_...
.. 0'
T10.._ .....,_ _ _ _ . ............ .. _
"
_
-.r
_ _ w ..... _ ..
" "- ' - - - ' ,.
1 _ _ _ . .. .. _ -
... , ... .....-.4
"
~w
ThIt .. . lIWIw.tIon of lM Donçh lII*OI' ...r.Off. ... tt..-su",!ftafY' •
...om>'
Blotto 44
11iE ROGUE SONG
'9'"
Denemarken: Zweden: Oululand Nederland:
Vukemuklnen Hitten at' rör s.na HUI ab Een kl nd kan de: wasch doen
Denemarken: Zweden: OulUiland: ederland:
Oen Jtore kamp H it skall fajlu Alla in Schlaguhne I
Denemarke:n: Duh. land: Nederland:
Zlg"'ner. kaerllghed Randitenlied ZigeunerlIefde
Het ..... voor hel eerststndsOoo.. ttctil," rIJt...' dal de bolhoeden en
de verfomfukle, mUl nog bcst toonbare pillen werden u.ngetrokken. Randy Skfetvt!dt weet In rijn nieuwe, In dit blad al veelvuldig geciteerde bock lemddendat Stan·. rtchtopstaande haa, hiervoor h~1 CftSt in voll~ glorie werd vertoond: 'Sran en Bahc's haar moest nog groeien nadat l~ k.u.I geschore:n waren geweest voor rt. S«o.J Hul,. y,.,.,.. Op een da, wilde Stan d jn but naar achleren borstelen. m&It het welgefde koppig te gaan Uggen. Op hel srudIote:rr~in lagen de: men· Herfst/Winter 2012/2013
se.n dubbel van hel lachen als:r.c hem ragen, wat Stan natuurUjk als een compliment opvalIe.' Volgefl$ Skrervedl was het Idee· van de wasmachine aIkotnltig van Laurel, wiens vrouw 1.ols een verkoper aan de deur had gehad die md ..tIe 8ewdd een demonstratie wilde gcve:n. Ee:n van d~ , . , . bij Hal Roacb had de lJap ontdekt. De. vdd· slaj: meI de hoeden WIS 1f18e:brachl door Leo McCarcy , die een iOO"ge:IIjke escalatie had meegemaaltl op een feestje waar Mabel Normand als et'rSle %ijn vlinderdasje had Iosge:Hokken. De rum Is in hel gebied van Los Anselcs pas bellin maart 1928 vcr· toond, enkele wekC'n voordat HIIII Ofljn Den Hug door de: keuring kWllm. Waarom de%e tW~'lC1er on· gcveer ccn half Juf op de planken hec.fc gelegen Is niet duidelijk , Mogelilk besefte Hal Roach dal hij leu heel bllltOndera In handen had, ver· moedt Skretvedl en wilde hiJ de pr~mière In het Meuopolltan Thes· Ife lorsvuldig voofbereiden. Een grootscheepse reclamecampagne werd opgd':et met Ilffiches, baJon· nen en aan producten als kome en rrlsdnnk gekoppekle advc.nc.ntlcs. De r«ensics WIlren in Amerika over hel algemeen lovend' Een publldlcluman bi j Hal Roach liet bel volgende: bericht uitgaan: 'H.I RfI«h K,,",~ '''fr' IoWI/ hn "'«11ttg I~ """" r. rrl kt" gotJ trilt ti..., hI.I", OIJd,t"•• brt /'". JOOrllij"~ vld. h.. U.nfJlltrlt",g t., 1/. 'w, ./11# 'WJlf
'.I:r.t.ut
""lil
H. Tilmun • .. N....~ ... _
.."' ....... ..... 1iIoIfjo.at
... r' l. _ _ n_ ...h ..... ooh ........
_ .. . . . p""' .... -"1OI''''''lIY'L
1ICIdI N(_ .~ ....I " " """"""dI",
lt. ........ ............. JO. 'm _ ..... '. _ Jl . . ...... _ . ... )I.
~_t1I ' .
_.. __1-1_",. _.
~rtaCtt
. - ' " ' u...... u • ..,...
·01 ........... _r .....bll _~1
". 'DI"~ .11 .. p . 1_._', ,.. 'DI ..... lll.. ..u.l·
_.u~
J_
~" .
41
Belangrijke data Bil Uitge,'~rij Peter Loch ver· schljntln mei van dil Illreen alen· da 11. bellngrilkne onderded van ~n onderwij.pakket., dit verder ook nog bettut uh ringband~n en schriften, en dltlllN in het te.k~ vin uurel &: Hlrd)', De mlkcl'$Iijn JChrljnr Thoma. Leenlng en "orrnle\'er Aln Knikmin, het duo dit ook vcrantwoordelijk I.s ,'OOr 'Ik wereld nn Laurd 41; Hl rdy' (Vin Ho lkeml en W.rendorU Uniebock 198'). In de agenda kom~n onge\'eer jO
fOLO" uit de eisen collectie van LHnang en ~n korte Inleiding, eindigend met een "ermlnend woord Iin de gebTUlker cn opget~kend uh de mond vin Stln Laurel, die immen herhuldelijk heeft \'erkl urd ,pljt IC hebbc!n gehld ~n :tIjn gebrekkige schoolopleiding. Bellngrijke gebc!urtcni... .sen uit hellc\'en en de t'afflhe vin de twee komickcn Sllan vcrmeld op de betrdfcnde data In het kl' lendlrlum. Thom.,t.cenang: ' Het wOrdl ten heel lIi!lvolle en hcc.1 Ijieke Igcndl, die zal opvallen door soberheid.'
BOEKEN
zeven Jaar lang onderzoc.kgedun en Id"llg vroegere medewerker. tn \lrlendcn van de komiektn ondervraagd. met als resultaat een schat Vin nieuwe gegt'Ytru en mc=e:r dan tweehonderd, grotl!ndecll nog niet eerder gepublfc~erd~ lUunraties. Honderdtwinll8 lbonnee', hebben .IIebTUlk gemaakt van de Blouo Service om het boek uit Amen ... l~dtUuro te krijgen. laat· en nieuwkomen kunnen, II kost het icts mrtr, Idf rechtStreeks bij de uit· .IIt'Yer ~tellen, wlanB het bock in Nederland niet of mur mondjesIIWlt verkrijgbaar Is. De uitgever eist hcwlng vooraf. De prijs Is S 11.9) (paperback) plus S 2.- voor venen· ding per It'epOSt. het adres: Moon· Ilone Pres" P,O.Box 142, Beverly Hili" CA 9Q21}. Wel hier In gespeclalis«rde bock· winkels verkriigbur is het boek van de Brit Bruee Ctowther, 'Laurellnd Hardy: Clown prlnces of comedy Weinig nieuwe fclten, maar wel een gedeg~n ovcnicht van de c:uribe en d~ films van Scsn en OWe. Crowther deeh het lnzlcht \'ID sommige aD' den: schrijvers, dar Oliver Hlrd)' in de fOfmerende period~ van het duo in bcpuldeopzichren een besli$kn·
de invloed heeft gdtad, vooral .... t belieft het tempo van de mms.. HIJ schrijft ook dat Chaplin en Buster KHtOn bulten de bioscoop ophiel. den te bestnn, mlu: 'SIn - ' OIhr «111" aUI (N#JJt: Ihty did txlJl,for IMy _ P ."J.,' ,,:rll """I'"IJ.f». . , rt«tplulbt JlllH u,., Als Skr~tvcdt kan worden bt"" Khouw als èCf\ L.&H·boek voor gevorderden, dan is Crowmer el!n nut· tig en o\'enlchtcUfk boek voor hep:l.nners. De uitgever is ColumbuS 8oo1u. London, ISBN 0-86287}44-4. Het boek kost In Engdand binalIO.-.
PLATEN
Acht jur geleden verKheen op het Bntse lAbel Mnnarch cen LP met vijftien mdodle~n uit de vrocge geluidsfill1ll vin uurel en Hardy onder d~ titd 'uu re.l Ind Hardy', MUlle BoIC' (Mon LP024). L&H·fln Ronnie Hulehul'St, musical dircctor bilde BBC, hldde arrangementen in Los Angeles opgHpoord en ze gèbruikt ab Ichtergrond bij de quiz 'Tbc Generatlon Game', de BBC versie van 'EEn va.n dr Ichl' Er kwamen lOVltel bricven binn~n \'an meRSCn die zich afvrocge.n waar ze dle bc!kende deuntJItt YfGe'gcr ook Eell ~.., '" _.nu.., l,..a.net ....... _ IMtdruId k~ h ' 111 lNo .....eer haddt:n gehoord, dat beskllen I'IvIIt ""0:............ .....n.::. s.1MieI<, .... werd er een grammofoonplaat \'an ......«IIo.M/I ...., PooIM -"
, murt 29 "",I 19 april 14 juli
'Fra Oilvolo' in Ihe Movie.s, Amsterdam Voontdllng Me &/ My Pal Tent, HII" Filmhuis Brltish conyenllon Son, or the Iksert, Sunderland. Tot 1 mei 6th International ConventIon Son, of the Dcse.rt, $aint Paul, U.s.A. Tot 11 juli
Op enkele uluonderlnBen na, zoals het Ku·Ku.tbe:ma, ook wel CaoÛIo Song Benaamd. IIIn de nummers Bccomponeerd door LeRG)' Shleld. Dae: ..... als adviseur in dienst yan de VICtor Talking Ma· chlne Company lGe'n Hal ROIch In 1929 besloot de oplbche gelUidsapparatuur voor zijn studio van dt:Ie Orma te betrekken. Hij J(hreef met· een ~ lIntai muziklle thema's voor Ro:.ch die herhaaldelijk In de: mms weroltn 8ltbrulkt. De herken· nlng is t:r onmiddellijk, De muxidt wordt gt'Spedd door Ronnle Hulehll5t en zijn 'CG' band. De toevocging 'Deel I ' op de oor· spronkelijke hoes b bij dele meuwe penln8 achterweBc getaten, maarde hoatilit mukt meldlnB van plan. nen om een tweede LP uit te geven, dan met eompos;ltie.s van Ku·Ku· componist T, Ma.rvm Hult)'.
for me 'unrise' zoals gcspedd door een ons onbekende harpist ,'oor deldfde: Olm, eveneens opgeneurd door dialoogf~menten waarin ook Jlmes Finl.ayson en Charles MiddletOn t~ horen zijn. Dit betreft het fragment waarin Stan Laure! dit nummer op de springveren vin lijn gevat1Benished speelt, In afwachting Yin lijn executie: bij het aanbreken van de dag. Het nummer Vin het plaatje if DB 914).
Een IJ wat oudere 4'·toer.enplaat bereikt ons uit ltaJU!. Het is Honalul u Bab)', uitgebracht in 198' ter lelegenhcld va.n de tv'uitzending van de: UkH·SC'rie 'Oue leste KI'\Zll ecrvdlo', die Cianado Covernl voor de: RAl hceft gemaakt. Hel nummer van T. Marvin Halle)' wordt door een ItalJuns orkest Bespeeld en door de halianèn Giorgi Arianl ~n Enzo Garinieri gezor1sen, met een Columbil beeft yorÎl jut een 4'· kinderkoor. Het is in It:all~ vt:rmoetClt'fl!nplaatje uil{!ebraeht onder de de.lifk gebruikt VOOr de rwynchratItel Shine on han'cst moon. Op de Ntie van 'Tbe Sons of the Dc.sen'. A-kant wordt d~ze 'evergreen' Se- Op de Ichterkant een ÎrulT\lmentuJ lOJ\ien door Oliver Hardy. Het Is nummer VLD Piero Montenari. 'Stan een fragment uit TIN FI)'I.' Dtwat, en Bahc' Benaamd. dat als thema op len8tt: gebracht door een herha· \'oor de rv·lt'l'ie werd gebruikt.. Het Ung en door enkele dJaloogfragme:n. plaatje IJ niet in NederlandgC-lmporten van Stan en Oll i~ uit daelfde teerd. Het nummer is eGO 10624. Olm. tt:rz.ke van Hardy's teleurgc- De f.brikant: nelde liefde. De k..... liteÎl vin de geluidsband Is niet ufuonderllfk Menagerie Mu,lall 'pi, Via hoog, om het licht Uil te drukken. Quintiliano, 40. Milano. Op de B·kant 'Tbe World Is .....itin~
lAUREl&
hARdy
Tc koop: toilettules, portemon· ncc',en no thleblokles(in ,·crschtl · lende formaten) met L&H'IIbeeIdingen. Drie pollers vin Chaplln te koop (9QIC60). Foto's pTUUlril enl. b bil mil welkom. Vraa, bij· londerhcden aan EriC'vln Wlnger. den, Llnd vin WilS 16, }}32 GE Zwijndrecht Wilt heeft de Alm 'Lo\·~'em and weep' op video? Is ultst'Zonden op BeISÎe, ongc\'ccr augustus 87. R. van Schllndel. Tel. 01JO..110223 Te koop gC'Vruld: BLOTIOdcel1 en 2. Verder IIIN van L&H. Ook wel TUilen. Tel. 0'979-3287 Van ";c kan Ik op VHS Laurel en Hlrd)' o\·emerne.n? Uiteralrd tegen ver,oc.dlng. GevralSd o.a. Ho, Wlld,lklow Zero, Nisht Owls en de meC$te vin Toor BiS Busi· ness. Niko Rumprr, OH·3j1661 Ben op loek nalr allel omtrent UkH. Van polters tOt SS·films, van beeldjcs tOl punte,lijpers. Ook gC'Vr"Bd: het Beluld van The Fb:.er·Uppefl (lP tlpe. R. Snijden. Tel. 01]-610600 Gevralgd: L&tH ·artikelen, foto'5, SS·flIm,. Kin Ik teVens vin lemlnd L&H·OIm, eopl€ren op video? P. van Emu, RIetberghof 19. }762JS Soeu Te koop ~ SS·OInu 0 ... BI()('khelds }dl. Pril' 1,0.- Verder enkele filmfoto', en arAehet. Gevnlsd dl 1 van F1ylnB DeUCC'I. Tel. 011144010
~
in bet vorige nummer van BLOITO is het nieuwe boek van Rand)' Skret· vcdt, 'Laurcllnd Hlrdy: The mlsle behlnd the mowe" a1 uitvOerig ter sprake gekom~n. Skrervcdt heeft
,,.
42
Te koop gewaaSd: Documentaires o'·c.r Stan en Ollfe op vldco(VH ), Pntfllls,soundtraciu en foto', vin de bo)'5, beeldics etc. Tel. 0}20032689
_!\.Mil" -......
Ik.OTTOIi Blotto 44
Herfst/Winter 2012/2013
43
serie 'Com~y Cape",,', Tht (oleign (rJlon (Laurd.BRT20110/86). Tbc gay blade (LaurdBRT-11/IO/86). Globe hotel (Hard)'8RT·22/IOf86). Tbc aolftr (Hard)'BRT.:Z4! 10I86), Tbc houseboll (Laurcl-8RT-18/10186). The m.aenro (Hudy-BRT-2'1I 1}86), TIlt' painlea dentiJl (Lauld-8RT-ll/ll/86), Tbc
minet (Laum-Ned-G1101I87). UItJe Ndl (Hardy-Ned-2210)/87). The lumber;ac1tJ (Hardy.Ned.191O)/81).
GAPERS NWt de UUld '" HI,dy rund worden de WUIt' tijd. vooral opde BRT NOOit 'tokI' mms Vln Slan en Ollle uhgaon-
11Ie Iaundry (laurd-Ncd.-lU04J81), The bundty (Laurd-BRT-ISlIO)/87), The wait~r (Laurd-Nrd-ISlI04J87l, Wooden-h~ (laurd-Ned-O}/O)/ 87). The huntef (Laurel-BRT-610)/ 87), Cruy tO aCt (Hudy-BRT-l 11 0)/87), Wooden-head (Laurd-BRT0)/8/87)
Adri Steenland
Gouda
den. Miuchlen ia; bel IntefaAn! In StOnO daar aandacht un te beste-- IR 'C-WY {jfwtl' iJ MI l'ft Jt 0IIb1 .l/HTt!U.H ItllrIlPt ,. ",. den. Ook zou het pielt" zijn om Ie 1trN1 ....eten. _I de khte rlteb vin die filmt ,.iJlJoor M f,qû/(JZe 1xÓl/1llit11.' ,,, htt lijn, want de Ilrek uh de omroc-P&idl (JqrIprOll,"",~ -,mul Mft OtUIt-rr-, komen met overee:n mei die uit hel Alk htJJnlII,#l1 vftt It".ipI ft . . . t. " 1Cr.n ,#11 u "..,J. .. " fil,.,!" '" ~k Thomu Lkfl.ronS. Voor ~oyer Ik hel heb kÜMen dlUH{ 'I"""' tIt .ftIJtI,.", fM,. /lIIHfI ;. "olJm dJn 101 rind oktober jJ. de _ ',_Jol' t_ r_ .,••rlff, E. volaende meb op de BRT en de Ne-- .JlljJ 'IJII " '-fMliJ wrnJ"" ,~_ derlandw tv ullguonden. alle In de.- 'Lmll NtII' u .".,..,;tlJji "" tInlU1J,
w. "
'an
""jlI.
NORVAL Khljnbur le~ m~rkWUtdip roDe!. de naam van OU.,er Hard)', Er ...ordt namelijk In elk boek en lifdkhrift OUver Nt1nWl Hardy of Ngn.v/" Hardy ,;es~kI. RlQr in de film 'Pardon Us' wordt ("'d~ JonJcn. ontsnapt lijn uit d~ lC'Yanacnls) Hn u.nptd:bl1l~t tn beek! ,;~huld (op een boom bij het Itat04envek!) en daar IUIat mt rwee ontsnapte- I~g~nen ....ofden JeJocht ond~r uluo.,tn, n.n $ )00 belorûng en de namen liln Stanley Laufel m Oliver ' No rnl' Hard)'1 Welk van de,~ namen I. nu,;Md? In L&H-bladen Is h~1 IOmJ 'NonraiJ', mUl zeker nooit ' Norval', en In het boek 'Tbe Malle behlnd lh~ Movlo:l' Staal weef 'No rv~lIe'. rnNr ook Weef nooil ·Nonral'. ~ter Mldddber8 Amlterdam
Er
ÎI
'Non"" I1 Jt",,,, /"Ult JfHIII.l- z.h,...
bh,v." Ittt JJkr"'j.fpJrllll""'"r~ ItJftn'rrltlNrl.l- ût ,.
..uil' .... _
19J2 _ Ol",." N Hniy u IJIIf'''U", ..Jrrt,Jrr,J. Hniy IMJ N' ~I,. -.It:rJ J, _ Ngn.W/ "iFtfG, btt,- Jr .ÛIItrLlIJ" _ _ _ _ O/tIW " . , u.b ooi ~I,' ",,11' /wilt,
_ /J'l/II_",'--'".
-"',MI
-. .I.
n....,...,
Illti V." UIt",,_..} 1lW", Mil, 'Hr.Si'IxJtd'
l/OIIIIt I/lIJuJJ,' (R_ /92J. . " J- Fnu.y. . .). TOt t.",btrjlIch'l, ~"'ji Tilt (VII~.,IJ. /922 "", Umy Snw.). Tilt 1M1my',. 'c.lf u", tInlnult hltll ,_ filMI"" H.rJy (~ 1921 ", 1922). lInik I/it u", ",.., bi, Umy
-.,.,If
---.
M ..,. " bb)flt1f ..,,,.,, rMilNû . . . tr
TOPFILM?
,,,.,, f..N/U.,
InKM ~I}tI pd/«N.
.
"-"WI..'I_
. .,
la.
,.,._,-Iof.I~
.. ,Mobl'k,..,.... ...... ., ...Ilo ..~I$o. lM •...a.,.$..',Cs. Lo . ....... .... . 1# •• &(1( . . . ; . . . . . . . . . _ " . " • • 1' • • --~""f/f"""" 11. _
.u. =... .................
Ol ln' ..... " .. ~
, •• ,AL _ '
IJ. u... ........ -...1.L ,.... IJ. leW .. htioJ...J;!'$Jflool W.
..... '''ft
C*T .. T... .hudI .Ult
'ee .... ! . . -.!lr " •• Jal!
Do""' " .:..-t __ ... _. __ . _ .. ______ = ___ ._of L..,.... .. ::-::...-:._.-..:noo ....__ ........ _ .... _ ... ~
I. r 1.0 U.
TRAP In Cuh-e, Cil)' hebben w~ afgdo~n romer 'de trap' bttOdtt. De trap la leg~n ... oordi8 weer In goede "tUI en wordt kennelijk gebrulkl. Er IJ un I~un.lng aangebracht en de be,roefing iJ gesn04ekl. Zodra ... ~ thuis ..'u~n h~b ik met de rOlo', in de band The Musle
Het dONIet 'Stan en Ollie op de
,,--nb"'~("
~
10. . . . . ,.,t.a_1
lf'IfI,.
STRIPSCHRIFT
N.. ~ 1'11
~T ..
f... l~
t.l-=-'
-_ . ._-_ . ._-_ . . . . ". . . . . . . . . .,
:~"'._
Zs,'"
i»rr1f
l/JJ I. " __ .~, jiJ. 1lMu.
-,--_ -
.l.otl....llJlJ~
1. A.
utq
"..1/ "lwpl ""ft Mttlt wij 'Id, Jtz, hIW JdfId. .otbtr '-ft~",
.. r-o....,..s. .. O"~If_ '_ "-'-0..-.. a o t . . _ . , t - - _ _ ,., ..... .. wc...... .. .......,.... _,··.. JMr.» .Lt...U.~
• ....,.,.,.1 Jt H.I Rtl«/' s/u.i lIDfIIIttt, •• ,.,. o.ts.. tkJtr 11 tnJfrtflJ- T~ L«!Iwtft "-' " "pi borift-Tt Ll:H J Jt • __Ix • "..'UI"'J,foto " lJtt ''imP .I/",.,tr 'VI' BL07TO. 'u.m' M,. 'IJ ",oJ 'I../I",.",d' "'U/lr;,,:
II'I'H' lJtt
_
Box gedruld en er aijn nog vec.1 detlll, te h~rkcnn~n. Ik on Ie v~neke ren ebi het C'CO hde erY.,fng was zdf de trap Ie bekUmmen. Om het een en and~r te mUItreren h~b Ik een (OIO bit,;esJoten. Nu~nen Frans Slljnl..
Hri IOnv/ ..I, tMt".",ll. CIII,'II'Cdy
lk h~b ten fU~' B-film vU) TOP-rum: 'Een bat arweitle' (The FiurUppers). MUI als Ik In 'De ...ereld V.J.n Laurcl en Hardy' van Thomu LH:flang klik (bh. 100, 101) d~ Ilc dut een dia100C met een telefoon ('the praalca.! Joker') en de b,lChrilvinl van een kua van SfIln t~rwlll 01l1~ op .lIjn horloge kllkl en vervollf!nl ln de camera.. Beld~ K~nes komen niet In m'n film voor, Heeft TOP-nim d~dlaloog en de ku. eruit seknipt? or h~ert meneer Leeflang zich lelijk verglaû Ro naid Snijder' Amenroort
JI-.,....,.i.~.~·~.~.~'~''''''~.~ ,.......,O"""".SodooQ_ ............... ,,!.I....M' ........... fr . .l,U. ,u .. It ...... _ ... ,... _ __
'"K
Tot miJn onlfoednl r.ag Ik onlanpeen pettOfIenauto rild~n van hel merk ~n type 'Datsun Laulel'_ WiJt ua.lmtd~,~ aulo', bcswn? Ik. hoop, dal u ni~taan' koml mer hel p ..... lje: ebi 'Laure!' hier moet W(lrd~n begrepen ,b 'lauwettak' of 'lauri~,'. Punt Un: h~t was Laurcl ~t een boordlettel, en punt lWft; er bestaat toch ook leen Ford Qnnamon, N'wan Nurmtg or AUllin Parsley? H _ Monnlclr.~ndam Hulkn (NH)
ft'
~
f'ffI. _ _
Jo.-I(_"""" _u....a.
Jr L ' " I'
LAURIER
"'*"" 's..., ,IN IlJip' (RtwlJ. /91.3) 'V'_tlt-J,t,J 11 IIJti 7lt
"-""-
tekentafeJ' In het vorige nummer van BLOTIO huft ccn reactie uil,;doltt in het 'Stripschrlft', Mede~rker Har Brok schrijfttn nr. 216 van dll blad. dit hij op vcrz04ek van de It
x,.h",rt It Gllllr1I Stbm. (btad.l:ljde l-IV-2). Dit IJ, schrijft hij ,d~ ~nlge
plaats ...aarop gedoeld kan liln, ' In ni~ukan men hier (ook nietiUbttd) spr~ken .... n een dtut, omdat hel in geen ~nkd opzicht kan doen denken aan de g~n~e titdilJustrati~_ De wens is hll~r duidelijk d~ vader van de gcdadlle'. BLorro is bUj nu eindelijk van den hardnekkige gedachte verlost te zijn. Ons "tond een heel &nder plaatje voor ogen: «.n smaJ, verti· kaal kader met als enig obj«:t «n ouderwetse stund~ kapstok m~1 krullen.....arop twee bolhoeden In dt'.ldfde positie als in de begin- en elnchitdpLaten van sommig~ L&HllIms. E~n plaat lOnder enige functie In h~t verhaal, Maal omdat ook andere Kuif}e-kenners ons hebben laten weten, absoluut geen Idee te
hebben .....rop BLOno in vredt:$-
naam kan hebben gedoekt, din ...~ bereidde IW verd~r te blen rust~n. We moeten
Ont
vergist hebben
Een nog $Ubtidere manier van d lelen dan dit bUjkbaar niet-bestaandedtaat lsonderONeu.ndacbt gebracht door 8 _8 . t~ A ,die~en m~nt opstuurde uh 'Or zaak T,T.T.' door Ever Meulen (Uit8~verlJ Carlon, Lyon). Het opschrift op de opI~gget' 'Long dinam::e tNddng _ it sure is' docttoch wel erl denlc~n UIl een sc~ne uit IIJt Ftrtr-UPlwn, waarin Stan v~tttit dat hij ~enpf""K.J aan de telefoon heeft gehad: ./ uiJ "H.lk" ,,.J IIx Ie/hw "lIi .10'" Jllt""u~ AII..,#, GfIOfl'Il".d I JIlJi
rrag-
JO""
Jm
""IIIIV ij" "
_~
... ___ :.t_ _ .. 10 ....... _ _ _ ... _ ... , .. - -;;. _.-:r':":".::''';,.."7:;': I"':~ . .. _. _ _r" ... _-:,';T~W1c-:.-= ...... C-':r: .. ... _-_.. .. _of..... . __ _"": .. , .. _ .... """!:t_"_'"..:':'::: "', .....!.....::;..."-:" 10 _ .':.~ ;;Z;;.:._....__ _ _ _ -... _.... _..Ie. =-.."';t' _ .. _ ..... _ __ ~.:....:_
.:.:;L.i"_~_
t.'!":";_~
= IK......... . . . . . "'
n.
It,
~'C'
~ ...
..~Io
W
;~.
.
--
.
_f/f '-
.::0;-_-.... ...
~
i~~;t:J
......... -..01
öcPf'llOV,EIiik... JUl 2t lts: ...
-... } .... - d4 -<S~;& "'- J.f.....~ _ .. I.~~ . A.---.c:o.n. ....... _ - ... _ _ .. _ ..
c.-&;ii --
Blonoe
""
SUMMARY The runent Irfalrs section of Ihe new, enluged Ind now bl·.nouaJ fllmmaguine BLOITO, publish· cd by the Perfect DI, Tent of Amlterdam, opens ""Ith 11t0f)' on dutch blologl.st AJ. de Boer, ""ho discovered twO n~ species ofsing. Ing dades Ind n.meel them Iftu Laurel.nd Hard,. He explainl his choke: 'Without theu mms., ""ho could f.ce d.ys of stanng through the microscopt .t dead dad ..? Furthermore, Mr, Hard", favour· he Uoe 'lbere', another line mUI you've golten me Into' frequentI)' lups tO mind when studylng the species of the genus b.eruria.' Al the Inllitute of TllI:onomlc Zoology, Oe Boer m.kes I histor· ic.l blogeographlc Itudy of the Ausmllan·p.dnc Inter.ction lone. The 'SItUri. 1lu reli' W'li found on the Maluku i.land of H.lm.he.... Ihe 'Oaeturil h.rdy!' on Roon bl.nd, In Ihe Ceelvink Baai of N~ Guine •• Also on the ne"". p.ges: the emergence OftwO n_Ten" in Ihe Nelhedlnds - Me and my Pal In The Ha,ue Ind Lucky Dog in Rottmam-j plansfor L&H.'tamp in U.5..... end.ngered b)' copyright troUbles; tbe on80ln8 rele'arch of 1AH.• rcheoloJist ~ M. BrooD inlo the e.r1)' career. of the bo)... drom In the U.K. ro con.erve Stan', ",mm.r IChool in 8ishop Aucldandj the foldln! of the P.rdon U, Tent 11 Conncalcut', muimum Rcuriry prison In Somers. .nd Dutch lY·n.lion VPRO rCiuming LItH-.lrlng. next summer.. An .rtlde detcribing the EuropCln continentallour of 1947/48 In detail, 11. reluh of comblned rel' e.rch by Son, In 8elglum, ~n mark, France and Ihe Netherllnds.
W
i
~
Newsplpe:r clippings and e)'Cowhoen reporU make delf that thc boys wert: dlsappolnted by theb vislu 10 Swedcn and Pari" bUI, Iccordiog 10 Hardr, Bdgium and
De.nma,k were 'lOps', He spoke berore • reponedJy disasuous, uno rchelrscd appe:annccin IheSporu: Plla« of Antwcrp, Bdglum, at the e:nd orthc tOUf. DUver and luciUc saiJed (rom Anl"cp on thc M.S. BaslognconJanuary 15.1948. Sun and ld. went 10 Grr:u Britain berorc rctuming home, .(rotding 10 onc new.pape.r repor1. In 'uurcl and Hardy in Dutch film ailiciJIm' Egben Buten, • film uhic and film hlstorian who ".du.ted laS! AU8~t on thc hislOry or DUlch film crhicism belwccn 1913 and 1945, t'Xplalns that -rontnf)' to populu Ulumption- Laurcl and Hardy wete appreciated by thc pre-war Dutch film cntlcs. and Indeed vcry much .10. Thc bIlde contiins several quote' &om Outch fiI m reviews thaI appclffd in thc oe.'" papc:.t1 whw mms .ueh u ·Ao· orner fioe me"" 'SoOI of the IHsvt' lod 'Bonnje Scotland' were first releued. A«ording tO Batten, a n~ generation of altiCi in the lixtie. twlJ;ted Lhe faas on LIdi· apprecbtion, fuSt tO 'prove' that their predece:ssors were Ituffy old men.
At leut oneoftheseolderaltla. LJ.Jordaan, wu a l.&H~nlhusiut (rom the beginnlng. After. reprint of hit anlde 'Cags', datlng (rom 1930, in BLOITO I, .nother eua)' by Jordaan 1I reprinted In this wue. The piece WH writlen In 1937 lot:elebratc the lOth birthda)' orthe duo, lt is interesting to nOle th.t)ordaan dte. 'Hat' OCf as thc film that est.blished the '1)'le and chanclI!tS of Laurel &: Hlrdy. The mlnlng Olm 'H au Off passed the Outrh censor In M.rch.
1928. Three prints were m.de for Holland. 8LOrro publishes a list of lhe Dulch litlel, found in the archlves of the Department of Culture. An Engll.h transution is provldecl. The tltlc of the Olm 'A chJld a.ndo Ihe laundry' baOutch cxpreulon,like'iI',. dnch'. Th Is '''u thC' lraosl.lor', IOlutlon for a problem auted b)' Anit. Carvin', remuk lhlt ,he hu hu own Chinaman. Chinese I.undrie. are unknown In Ihe Nelherlancb. Stan'sline that. chlld c.n opeBle the wuhln, machine pro"okes Anlt.', answer ,hat .he hu no children. Tltle 2, KC'Ond pan or thc o~nlng tIlIc, i, IOmcthing of a mystel'}'. It beau no re.semblance to Ihc opening tltle quoted b)' McCabe. KlIgore and 8ann, Still it hu a r.mlllar ring, It ilthc open· in8 thlc of'Laughlng Gravy',a mm thai wu releated In 1931, thrH or four feau dter 'Hau Orfl BlOITO il Indebted 10 Peter Mikkelaen of Coptnhagen. who provlded rwo rlre stills ud thc ma In thles in Danish, Swt'duh and German, A me on 'The OcvU'. Brothtt', known In Europe IS 'Fra Oia\'olo', contain, C\'erythln8 rou a1""1)'I ... nled to know .bout tblJ; famous film . SUbKrlbers to 8Lono are invite
N $l:I t"t (ti
lot
0..
.
,
'.
~ OE OPERA- COMIQUE
,.,
....::3 t"t
,.
:;; VAN
'"
r
OPGElETTE EN PRACHTIG
STAM LAUREL &OUVER V!RlEENEN AMERIKA'S BEROtMOE OPERA ZANGER
IN HET ONOVERTREFBARE KERST PROGRAMMA
46
$l:I $l:I lot
IN O[ METRO -GolOWN -MA~ER LACHORKAAN
TH~LMA TODD & JAMES FINLEYSON HUN NIET T" OVERTREFFEN MEDEWERKING. DE FILM MET DE WERrLD-LACH-REPUTATIE.
..,. ""'~"~: f'::~~~;::~
s
DE YROOLIJKE BANDIE.TEN
DENNIS KING EN HET KOMISCHE DUO
---- caoo..."..
VI
LACHEN OM HUN DOLLE STREI<EN. ALS
.-nT. "'" 'OJ . . T\4otI' ~aAClC~
'"
LATEN IEDEREEN ONBEDAA~LlJK
.'
r.-.~~~~~
TV ' " " " " " ' "
~
DOYAt&CORSO
-'"'" ".
!:
=r!
:0
0
-= tI1
'"
,. 0s:: ~... ~ ",.
0-
".
tI1
0
00
!:
,
BlonO'
Blotto 44
Herfst/Winter 2012/2013
47
fh ..·
f A MA
OpOOE'R.~llrJZEN OM TE WINNEN I Terwijl U een le~~.r stuk KWATTA choco. I.d. ,en ret. vult ond.rsteand bull.UJn In ( ....t ....t
.1 ...iU ... p.tl.... ).
1. G •• ft d.n n.am cleur filmlt.r 2 . PI •• bt volgen I Uw .,oorll.", d. "olgend. fllmen en , . .ft hun •• n volgnummer .... " 1 tot 5 N' lie"er lu i den moe N' D. Zonen der Wo~ntiJ n N' Twee leg ionnolrs N' Fn 0 1.... 010 N' Achter de Grendels H ........ V ••
s,,..,
'''o....
fl' ••h
Zendt bo .... nat •• nd bull.tlJn vóór 30 APRil iIiIn KW A TTA Chocol.d. f.br ieken Ie Bois cf 'He in. (Henegouwen).
o. .....t••• " 111110" oIul"II." .. 'RIJSKAH'M I ~..., ." ...'......41. ..1,." .. _,....
'I.''''.'""
..... ,•• (ltrl. ...... '., •• f) .0''" . ..... I •• rtl .
KW""" ••,....
V_et "11 Uwl,ullot ll" 10 II ••• f ...'tI_"III. ,. ...... ,....." ...., ... w ••,oI....0 .. 10 •• ld •• IJ ••. Elk.... "' . . ... rnhlll.......,., ... 1"" rw ••,". ~II I .... r II.. II.,U"
••".t..,.".,. "••
".t
.. 10 ".,.be"' • •• ' .... tl•••• " ..... lil",
Op ."•• ,. """" '0 ....... KWATTA Choc.'o" 1.~.I •• o .. t. Be" " ' H.,". (H." ....... ") 11....",' ....... r. U.... " .... 1•• 11.. 11.111""
200 PRIJZEN uitgedeeld als ... olgt :
,.to prij s
1 .000 Ir.
2"
• 750 fr . • 500 fr . • 250 fr . • 150 fr. ven 6" tot 1 ()oM prij, 100 fr . 3~' 4~' 5~'
En 190 r.rijzen be,tunde uit .... rsehll.nd. yoorw.rp.n. 0. 11111 d. r . I"n." wo rdt .... I.do, d•• ln.m.r ••• tuurd d.n 15 MEI 193b
H.t ,. ......... 1d•• Ilrm. K... tt. m.o "" d"." pr IJ. k. mp .. 1.1 d •• I,
UGLEMENT VAN OlN pRIJSKAMP 1 Er u i r.k.....,h., o.ho ..d..... ord . .. u ...1 d•• nlw oord . .. d. , d•• I....... " 0 ... d ••1" . ............".chlkl.ln" 0' I. "'.... n, 2. Z.t ""'.chlkl word ..., d.llI ... ... ", . ... d., ..' 1 u i .... " . ....... wo •. d . .. door hll O' OOUI .... t.1 d •• I....... ,.. 1...".1111. • • 00. d. 2 • . 3. , • • • " 5111..., 3. O. P<' lj . ... . uU . ...01".... d. 10. ...... " ...... I. ~ lo."olo o.. d word . .. 0. Kw.tt. C "'-c.ol.Oo l.b....... . 10110.. ... h"ro.p. I~~ O_.r d•• "d • • II .." d ... Io..U......
'ot.....
prij....
• . Vol, . ..d. 0 ••• 11. .. ",.. I. .. wor d." to.o ...... d : J"bt ..... d"ldl"O . . .. d . .. ....... d.. m.... t. , , 00 IN .. II .. Juili . . ... duIdIn" u .. d. " lil." " ..... ".chl~t ... d" .. , 1 ~O ",.. I... w2 . ~ ",..to ..
.'.,
..',
. 0 ",.. t . .. 3 ~ ",.. t." J O IN",I. "
...",Oft.
A.", ..nd. 60... ", prljJtt.mp wordl ,H" brlol.lnoll"" "."oord.
PRIJSKAMP 48
"KWATTA..
Blotto 44
