Blog 2, residency Mariëlle, Mels en Quirijn , CEAC, Xiamen 2014 We zitten ondertussen al in onze vijfde week hier in Xiamen. Bijna meteen nadat we arriveerden bij het CEAC hebben we naar de mogelijkheid gevraagd om kalligrafielessen te nemen. Kalligrafie is de oude én moderne kunstvorm van het handmatig met Chinees penseel schilderen van karakters. De oudste vorm dateert 3000 jaar terug en wordt Oracle Bones script genoemd. Deze karakters zijn gegraveerd op schilpadden schilden. Sindsdien heeft de kalligrafie vele veranderingen gekend: stijlen van de Shang-‐, Qin-‐ en Han dynastie (clerical style) totdat het in 1920 gemoderniseerd werd. Naast officiële stijlen bestaat er ook een losser, vlotter geschreven stijl van kalligraferen: the Free Style. Verder kan elke meester bekend worden om zijn eigen bijdrage in elegantie en uitdrukkingswijze.
Dit hebben we allemaal geleerd van Teacher Chen, die verbonden is als docent aan Culture and Art Centre, waar hij ook een winkel heeft, House of Orchids. Nancy introduceerde ons bij Teacher Chen, die haar in het verleden kalligrafielessen heeft gegeven. Wij ontmoeten hem in het Confucius Huis, waar hij kalligrafiecursussen aan onder andere kinderen geeft.
Bij onze ontmoeting steekt Teacher Chen meteen van wal met een verhandeling hoe het Chinese script zich heeft ontwikkeld van de Oracle Bone Tijd via Qin Dynastie tot de huidige tijd.
We hebben geluk dat Teacher Chen bereid is ons een paar maal per week privé les te geven in zijn winkel. Hij vertelt veel over de geschiedenis en achtergrond van kalligrafie.
In zijn winkel zijn honderden Chinese penselen te vinden in allerlei soorten en maten, veelal gemaakt van geitenhaar, maar ook eekhoornhaar en veren van gevogelte worden gebruikt en zelfs grassoorten. Verder vindt je er allerlei soorten papier, boekjes om te kalligraferen en ruitjespapier. De inktstenen zijn er van hele eenvoudige tot zeldzame verzamelaarstukken, die duizenden euro's kosten en in aparte dozen komen met een eigen fluwelen binnenwerkje. En natuurlijk zijn er talloze boeken over kalligrafie te vinden: achtergrondliteratuur, maar ook oefenboeken in vele, vele stijlen.
We krijgen ook het eigen werk van teacher Chen te zien. We zijn vol bewondering!
Hij vertelt dat hij zelf ook veel moet oefenen en oefenen doe je op handgeschept goedkoop rijstpapier, zoals op bovenstaande foto te zien is.
Het Chinese script staat vaak ook voor een idee. Hier zijn twee voorbeelden daarvan. Rechts het karakters uit de oude tijd, links de modernere versies. De betekenis is ruimte (boven) en tijd (onder) -‐ ze zijn duidelijk nauw verwant.
Sky, Heaven
Over het Pian-‐deel: dat is het linker deel van een samengesteld karakter. Een tekentje, zoals het midden op het blad staat, betekent boom. Twee tekentjes bij elkaar staat voor bos. Drie tekentjes is een enorm woud, zoals de Amazone. Daaronder staat een samengesteld woord: links het tekentje voor boom, maar dat betekent hier een eigenschap: hout. Rechts daarvan: stok. Dus er staat: houten stok (script uit de oude tijd). Links daarvan staat hetzelfde woord, maar nu geschreven in hedendaagse karakters. Links bovenaan staat in moderne letters het woord: boom.
Dit zijn de basis penseelstreken en daaronder staat het woord Eeuwigheid in 8 penseelstreken. In een filmpje is te zien hoe Teacher Chen dit woord kalligrafeert.
We mogen zelf aan de slag. Deze foto is genomen door Yinghua.
Nancy oefent ondertussen zelf minutieuze kalligrafie. Zij heeft al een passie voor kalligrafie vanaf haar kindertijd. In het door de Duitse kunstenaar Ann Noël gemaakte boek Give & Take, gemaakt tijdens haar residency bij CEAC, vertelt Nancy dat ze in haar basisschooltijd gekalligrafeerde teksten uitwisselde met een Japans meisje.
Afgelopen les vertelde Teacher Chen ons een van de legendarische verhalen over de geleerde en dichter Wang Xizhi (321-‐379 a.D.), die wordt gezien als de grondlegger van het vloeiende, semicursieve schrift.
Wang Xizhi vierde een feestdag met vrienden, eveneens beroemde dichters en kalligrafen. Ze zaten naast een fraaie stroom en hielden een soort wedstrijd, waarbij ze antieke drinkschalen gebruikten. Zo'n gelakte schaal is onder de afbeelding in het boek te zien. De eerste dichter schreef een gedicht op papier en legde die in de drinkschaal en liet de beker de rivier afdrijven, waar de volgende dichter deze drijvende poëzie moest opvissen. Deze dichter hoorde hier gelijk op te reageren met een volgend passend dichtwerk. Dit werd dan vervolgens opnieuw ter water gelaten naar een derde geleerde. Elkeen die niet ter plekke en onmiddellijk een betoverend gedicht wist te kalligraferen, moest voor straf een beker rijstwijn drinken. Wat elf van de veertig aanwezige dichters moesten doen.
Natuurlijk was Wang Xizhi de allerbeste!
In de buurt van ons appartement bevindt zich het Park van de Kalligrafie, met daarin een prachtige zuil met uitgehakte antieke kalligrafie. Op de omringende muren komen we de meest mooie gebeitelde schrijfstijlen tegen.
Ondertussen volgt Mariëlle lessen in traditioneel Chinees penseelschilderen bij een docent van de Art College van de Xiamen University, Ailing Ling. Ze is docent en kunstenares en haar specialisme is planten en bloemen schilderen. Zelf maakt ze de meest mooie en arbeidsintensieve werken in een laag op laag stijl op een speciaal geprepareerd rijstpapier. Soms zijn de schilderingen zo groot als een deuroppervlak.
Nancy heeft het contact gelegd en Ailing komt privé-‐les geven aan huis! Mariëlle krijgt les in de "eenvoudige", snelle stijl. Hier in China wordt dat aan de jongerejaars academiestudenten onderwezen. Thema's zijn: bloemen, Blauwe regen, vissen, bamboe, struiken met vogels en narcissen met rotsen.
Het komt er op aan de juiste penseelstreek te gebruiken voor de vissenstaart en de vinnen is weer anders. De tekening op de rug van de vis moet flink vloeien, maar er moet veel nuance in de kleur zitten.
Voorbeelden staan in voorbeeldboeken. De wijze van schilderen is een traditie en daar zijn regels voor. Sommige regels hebben te maken met de groeiwijze van planten (stengels bovenaan dunner dan beneden), maar andere regels zijn beeldend bepaald. Zo overlappen nooit drie stengels of takken elkaar. En wordt er vlak geschilderd, zonder schaduw (wat ik als beeldhouwer voortdurend probeer te doen). Het zwart in het oogje van de vogel zijn twee bepaalde penseelstreekjes, en die moeten ook precies zo en niet anders.
Verder kun je zelf bepalen of er een bijtje hier of daar er nog bij kan. Alles wordt na afloop gesigneerd met je eigen stempel (in rood), de plaats waar het meesterwerk gemaakt is en de datum. Ik probeer voorlopig mijn maaksels zo klein mogelijk te signeren.
En Quirijn is begonnen met Chinese les! Nancy, die docent Engels is, heeft de cursus opgezet en oefent hier met Quirijn de uitspraak. Quirijn: De Chinese taal is heel anders dan elke taal waar ik tot nu toe in aanraking mee ben gekomen. Het is dus een best moeilijke taal met klanken die voor iemand als ik onnatuurlijk zijn. Daarnaast zijn de karakters ook ingewikkeld en heb je 4 verschillende soorten tonen die voorkomen in het Chinees. Dit zorgt er voor dat je niet alleen op de klanken moet letten maar ook op de toon die je goed moet uitspreken. Filmpjes: Teacher Chen kalligrafeert: Forever in different styles, Movement of the brush, The 8 stroke character. Ailing Ling shows how to draw a bird.
