Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot

Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot Fase II: 2012 - 2013

Geelgors, boegbeeld van de Oirschotse biodiversiteit

Oirschot, 31 juli 2012

Fase II van het Biodiversiteit actieplan is opgesteld door de gemeente Oirschot In samenwerking met B-team Oirschot, Brabants Landschap en IVN Oirschot In opdracht van Provincie Noord-Brabant en Duurzame Driehoek

Verantwoording

Titel

:

Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot Fase II: 2012-2013

Subtitel

:

Geelgors, boegbeeld van de Oirschotse biodiversiteit

Projectnummer

:

2012001-rvs/tvh/wbg

Datum

:

31-07-12

In opdracht van

:

Provincie Noord-Brabant Samenwerkingsverband Duurzame Driehoek Gemeente Oirschot

E-mail adres

:

[email protected]

Auteurs

:

Rob Voets (gemeente Oirschot) Thijs van Ham (gemeente Oirschot) Wilco van den Berg (gemeente Oirschot)

In samenwerking met

:

Brabants Landschap IVN Oirschot B-team Oirschot

Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot – Fase II: 2012 - 2013

Inhoudsopgave

1

INLEIDING BIODIVERSITEIT & ACTIEPLAN............................................. 5

1.1

Wat is biodiversiteit?......................................................................................................................5

1.2

Countdown 2010 .............................................................................................................................5

1.3

De toekomst van de biodiversiteit .................................................................................................6

2

DE GEELGORS EN BIODIVERSITEIT IN OIRSCHOT ............................... 7

2.1

Huidig beleid biodiversiteit............................................................................................................7

2.2

De ambassadeur..............................................................................................................................8

3

UITVOERING IN FASES.............................................................................. 9

3.1

Evaluatie Fase I, 2009-2011 ...........................................................................................................9

3.2

Start Fase II: 2012-2013 ...............................................................................................................13

4

DOELSTELLINGEN EN MIDDELEN ......................................................... 14

4.1 Algemene doelstellingen ...............................................................................................................14 4.1.1 Middelen................................................................................................................................14 4.2 Concrete doelstellingen geelgors .................................................................................................15 4.2.1 Biotoopverbetering ...............................................................................................................15 4.2.2 Monitoring.............................................................................................................................16

5

UITVOERINGSPLAN 2012-2013............................................................... 17

5.1 Acties .............................................................................................................................................17 5.1.1 Inzaaien gronden van non-profitorganisaties met bloemrijke graanmengsels (L) .........17 5.1.2 Omvorming gemeentelijke landschapselementen naar streekeigen beplanting (L) .......18 5.1.3 Biotoopverbetering zwaluwen (Z) .......................................................................................19 5.1.4 Beleidsnotitie muurplanten (L) ...........................................................................................20 5.1.5 Uitvoering monitoringsplan geelgors (ook i.v.m. kleine landschapselementen) (L) .......21 5.1.6 Verbreding draagvlak bij breed publiek (L)......................................................................22 5.1.7 De smaak van het Groene Woud, Hoogstamfruit (Z)........................................................23 5.1.8 Opstellen van natuurwaardenkaart en integrale leidraad gerelateerd aan gedragscodes Flora- en faunawet (L) .........................................................................................................................24 5.1.9 Ondersteuning van het Biodiversiteitsteam Oirschot (B-team Oirschot) (L)..................25 5.1.10 Biotoopverbetering Steenuil (Z) ..........................................................................................26 5.1.11 Behoud en herstel zandpaden (L)........................................................................................28 5.1.12 Verhogen biodiversiteit bedrijventerreinen (Z) .................................................................29 5.1.13 Maatregelen voor vlinders (L) .............................................................................................30

3

Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot - Fase II: 2012 -2013

6

COMMUNICATIEPLAN 2012-2013 ........................................................... 31

6.1

Inleiding.........................................................................................................................................31

6.2

Doel van communicatie ................................................................................................................31

6.3 Doelgroepen ..................................................................................................................................31 6.3.1 Interne doelgroepen..............................................................................................................32 6.3.2 Externe doelgroepen.............................................................................................................32 6.3.3 Media/pers.............................................................................................................................33 6.4

Middelen........................................................................................................................................33

6.5

Communicatieplanning ................................................................................................................34

7

SAMENWERKING, DATABEHEER EN VERANTWOORDING ................ 36

7.1

Samenwerking...............................................................................................................................36

7.2

Databeheer ....................................................................................................................................36

7.3

Verantwoording............................................................................................................................37

BIJLAGEN ....................................................................................................... 38

4

Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot – Fase II: 2012 - 2013

1

Inleiding biodiversiteit & actieplan

1.1

Wat is biodiversiteit?

Biodiversiteit is een breed begrip, iedereen heeft er wel eens van gehoord, maar weinig mensen kunnen aangeven wat precies wordt bedoeld. Biodiversiteit is kort samengevat als volgt te omschrijven: Biodiversiteit is de variatie tussen en de verscheidenheid aan micro-organismen, dieren- en plantensoorten.

Wereldwijd gaat het slecht met de biodiversiteit. Uit tal van onderzoeken blijkt dat duizenden soorten uitsterven of met uitsterven bedreigd zijn, ook in Nederland. Volgens internationale natuurbeschermingsorganisaties (verenigd in de IUCN) wordt momenteel 40% van alle bekende dieren plantensoorten met uitsterven bedreigd. De wereldwijde achteruitgang van biodiversiteit is zeer verontrustend, omdat de biodiversiteit de pijler is van al het leven op aarde. Biodiversiteit is de biologische levensverzekering van de mensheid. Biodiversiteit heeft ook een belangrijke economische waarde. Dit is één van de redenen waarom gemeente Oirschot zich duidelijk als een groene gemeente profileert. De economische waarde van biodiversiteit is als volgt te onderbouwen: • Biodiversiteit bevordert gezondheid en kwaliteit van het leven. Dankzij biodiversiteit ontstaat een aantrekkelijke gezonde leefomgeving waar mensen graag wonen. Dit is de belangrijkste waarde; • Recreatie en toerisme worden aangetrokken door gebieden met een hoge biodiversiteit; • Biodiversiteit leidt tot (duurzame) productie uit landbouw en veehouderij; • Biodiversiteit zorgt voor een bufferende en regulerende werking, bijvoorbeeld om vervuiling in lucht, bodem en water op te vangen; • Biodiversiteit is het natuurlijk kapitaal van de maatschappij. Van de rente kun je gemakkelijk leven, maar op dit moment gebruiken we ook het kapitaal.

1.2

Countdown 2010

De biodiversiteit gaat wereldwijd en ook in Nederland achteruit. In de afgelopen jaren zijn in het kader van de internationale Countdown 2010 verklaring diverse acties en ingrepen uitgevoerd om de natuur te beschermen. Countdown 2010 had als doel om de teruggang van de wereldwijde biodiversiteit voor 2010 te stoppen. Een korte geschiedenis van de internationale Countdown 2010 campagne: • In 2001 hebben Europese landen afgesproken de achteruitgang van biodiversiteit in 2010 te stoppen. Om deze doelstelling te behalen is in 2004 de Europese Countdown 2010 Campagne gestart. • In 2005 hebben ministeries van LNV en VROM, provincie Noord-Brabant, het IUCN Nederlands comité en het Europe Centre for Nature Conservation afgesproken samen te werken in het kader van de Europese Countdown 2010 campagne. • Diverse overheden in Noord-Brabant, waaronder gemeente Oirschot, hebben begin 2008 de Countdown 2010 Verklaring ondertekend. Ze geven daarmee aan zich extra in te

3


•

•

1.3

spannen voor het behoud van de biodiversiteit. Om concreet invulling te geven aan het project, heeft elke deelnemer een eigen biodiversiteitambassadeur gekozen om elk actieplan een eigen gezicht te geven. De overheden en andere partijen erkennen daarmee het belang om biodiversiteit gezamenlijk en regionaal onder de aandacht te brengen van een breder publiek en voeren lokaal acties uit ter behoud en versterking van biodiversiteit. In gemeente Oirschot is sinds 29 mei 2009 het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot van kracht. Het actieplan geeft concrete invulling aan het behoud, de bescherming en de uitbreiding van de biodiversiteit binnen de gemeentegrenzen. Het actieplan is opgesteld in samenwerking met de Werkgroep Natuur & Landschap, het IVN en het Brabants Landschap en in opdracht van provincie Noord-Brabant. Provincie Noord-Brabant maakt het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot ook financieel mede mogelijk. Het jaar 2010 was het internationale jaar van de biodiversiteit. Vele extra inspanningen zijn geleverd om het begrip biodiversiteit bij een breder publiek bekend te maken. De Countdown 2010 – campagne liep ten einde. De aandacht en inzet voor het behoud van de biodiversiteit blijft echter voortduren. Diverse gemeenten hebben lang(er)lopende actieplannen en/of acties opgezet.

De toekomst van de biodiversiteit

De landelijke veranderingen in het politieke klimaat en de economische crisis van de afgelopen jaren blijken de biodiversiteit verder onder druk te zetten. Deze externe factoren en de opgedane ervaringen (zie paragraaf 3.1) met het huidige Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot, d.d. 29 mei 2009, vormen aanleiding om het huidige actieplan te actualiseren. Het geactualiseerde actieplan is in dit voorliggend document verwoord en vormt daarmee de start van Fase II van het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot. Fase II beslaat de periode 20122013 en is gekoppeld aan het Meerjarenprogramma Plattelandsvernieuwing. De boodschap van het geactualiseerde actieplan blijft dat gemeente Oirschot zich graag extra inspant om binnen haar grenzen de planten en de dieren ook in de komende jaren een goede toekomst te geven. Immers een goede toekomst voor de natuur, is een gezonde toekomst voor ons.

Ook gemeente Oirschot heeft de Countdown 2010 – verklaring ondertekend

6


2

De geelgors en biodiversiteit in Oirschot

2.1

Huidig beleid biodiversiteit

Oirschot is een landelijke gemeente met veel natuurgebieden. Als we Oirschot vanuit de lucht bekijken, ziet men een heus groen raamwerk van bossen, houtwallen en laanbomen. Het groene raamwerk wordt bovendien ook nog eens doorsneden door blauwe aders, namelijk: het Wilhelminakanaal en de meanderende beken de Kleine en de Grote Beerze die tezamen uitmonden in de Beerze. In het noorden van het grondgebied van Oirschot liggen de natuurgebieden Kampina en De Mortelen. De Kampina is een gebied met schrale natte heide, een meanderend beekdal en kleine bossen. Hier worden onder andere de levendbarende hagedis en nachtzwaluw waargenomen. Met eerstgenoemde soort gaat het helaas niet goed in De Kampina. De Kampina is ook aangewezen als Natura 2000-gebied. De Mortelen kenmerken zich door een afwisseling van houtwallen, broekbosjes en kleine weilanden en akkertjes. Hier is inmiddels de zeldzame eenbes weer waargenomen. Ook de fauna zoals geelgors, kleine ijsvogelvlinder, hazelworm en steenuil vinden hier hun plek. Aan de zuidkant van Oirschot liggen de natuurgebieden Landschotsche, Oostelbeersche en Oirschotsche Heide. Hier liggen grotere en kleinere heidevelden met talrijke vennen. In deze gebieden bloeit de zeldzame klokjesgentiaan. Ook bossen van droge zandgronden en stuifduintjes komen in dit gebied voor. Op de heidevelden liggen kansrijke gebieden voor het gentiaanblauwtje. Verder komen onder andere de bruine eikenpage, levendbarende hagedis en de roodborsttapuit in deze gebieden voor. Ten slotte telt Oirschot voor de natuur drie bijzondere landgoederen, namelijk De Heerenbeek, De Baest en ’s Heerenvijvers. In de omliggende kleinschalige cultuurlandschappen zijn nog plekken aanwezig waar veldleeuwerik, grote gele kwikstaart en patrijs broeden, vooral nabij de beekdalen van de Beerzen. Het stroomgebied van de Beerzen zijn samen met bovengenoemde natuurgebieden onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur. Deze EHS-gebieden worden met elkaar verbonden door Ecologische Verbindingszones. De Beerzeloop en de Heerenbeekloop zijn concrete voorbeelden van een EVZ. Ondanks deze rijkdom aan groene gebieden staat de Oirschotse natuur onder druk. Intensivering van de landbouw, uitbreiding van de tuinbouw (vooral boomteelt) en de woonkernen beperken en bedreigen het leefgebied van diverse organismen die tussen de ecologische structuren hun habitat hebben. Vooral soortgroepen als akker- en weidevogels, talrijke kruiden en vlinders staan onder grote druk en nemen snel in aantal af. Dezelfde bedreigingen oefenen ook invloed uit op de ecologische structuren door verstoring, versnippering (o.a. asfalteren en uitbreiden wegennet) en vervuiling (o.a. landbouwgif en zwerfvuil). Ook vermesting en verdroging vormen een bedreiging voor de ecologische structuren. Om deze achteruitgang een halt toe te roepen wordt de komende jaren in samenwerking met provincie, ZLTO, Brabants Landschap, betrokken agrariërs en inwoners van betreffende gemeenten ingezet op verdere realisatie van de Robuuste Verbinding De Levende Beerze. Daarnaast is eind 2011 subsidie ontvangen voor de realisatie van een Droge Ecologische Verbindingszone, de start van dit project vindt begin 2012 plaats. Oirschot timmert aan de weg met de reconstructie van het buitengebied. De reconstructie rust op een vijftal pijlers, namelijk ‘Natuur, landschap en cultuurhistorie’, ‘Landbouw’, ‘Leefbaarheid’, ‘Toerisme en recreatie’ en ‘Water’. Hiervan hebben de pijlers ‘Natuur, landschap en cultuurhistorie’ en ‘Water’ met hun specifieke doelstellingen positieve invloed op de biodiversiteit binnen de gemeentegrenzen. Binnen de pijler ‘Natuur, landschap en cultuurhistorie’ is het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot ingebed. Het actieplan is sinds mei 2009 van kracht en is tot stand gekomen door nauwe samenwerking met verschillende

7


lokale en regionale natuurorganisaties. Het actieplan is flexibel van opzet en het is opgesteld voor de periode van 2009 tot en met 2015. Symbool en ambassadeur van het actieplan is de geelgors.

2.2

De ambassadeur

Om draagvlak voor het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot te creëren bij de inwoners van Oirschot, hebben de inwoners in september 2008 de gelegenheid gehad om de ambassadeur van het actieplan te kiezen. Ruim 500 inwoners hebben destijds gestemd en de geelgors kwam als winnaar uit de stembus. Sindsdien vormt de geelgors het gezicht van de Oirschote biodiversiteit. De geelgors (Emberiza citrinella) is een zangvogel die iets groter is dan een vink. De mannetjes hebben bruine bovendelen en een kanariegele kop, de vrouwtjes zijn valer van kleur. De geelgors heeft een typische, luide zang dat een beetje lijkt op een thema uit de vijfde symfonie van Beethoven. De geelgors is een schaarse standvogel die in Nederland vooral broedt in het midden, oosten en zuiden van het land. In het winterhalfjaar komen grote aantallen vanuit Noordoost-Europa overwinteren in ons land. De geelgors heeft voorkeur voor de hogere zandgronden waarbij het leefgebied bestaat uit structuurrijke licht beboste heide, bosranden en kleinschalig agrarisch gebied met heggen, houtwallen, graanakkers en brede grazige wegbermen. Dit type landschap wordt het kleinschalig cultuurlandschap genoemd en komt nog op diverse plekken in Oirschot voor. Daarom is de geelgors een goede ambassadeur en vooral ook een goede indicator voor de Oirschotse biodiversiteit. Als in Oirschot acties worden uitgevoerd ten gunste van de geelgors en zijn leefgebied, liften andere soorten van het kleinschalig cultuurlandschap mee bij dergelijke ingrepen. Hoewel de geelgors een belangrijke plaats inneemt in het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot, zet de gemeente aan de hand van diverse concrete actiepunten in om de Oirschotse biodiversiteit zo breed mogelijk te bevorderen. Dit betekent dat soms acties worden uitgevoerd die soorten helpen, waarvan bekend is dat zij niet (direct) een relatie hebben met het leefgebied van de geelgors. Zo zijn bijvoorbeeld in 2010 in het Beerzendal nestkasten voor de grote gele kwikstaart opgehangen.

Boegbeeld, logo, symbool, gezicht én ambassadeur van het actieplan: de Geelgors!

8


3

Uitvoering in fases

3.1

Evaluatie Fase I, 2009-2011

Het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot is flexibel van opzet en bevatte bij aanvang in 2009 negen concrete deelprojecten waarmee zo breed mogelijk is ingezet op het behoud, de bescherming en de uitbreiding van de Oirschotse biodiversiteit (zie bijlage 1). Het actieplan vormt een dynamisch en flexibel raamwerk waarin na tussentijdse evaluaties concrete deelprojecten verwijderd of toegevoegd kunnen worden. Deelprojecten worden tussentijds verwijderd als ze bijvoorbeeld zijn afgerond of moeilijk uitvoerbaar zijn. Deelprojecten worden toegevoegd als nieuwe ideeën zijn ontstaan of ontwikkelingen hebben plaats gevonden. Fase I van het actieplan besloeg de periode 2009-2011. Financieel werd het actieplan in deze periode mede mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Brabant. De provincie subsidieerde 50% van subsidiabele deelprojecten. De negen deelprojecten in het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot (d.d. 29 mei 2009) zijn uitgewerkt in het genoemde actieplan (zie bijlage 1). In de eerste fase zijn aan de hand van de negen deelprojecten diverse acties uitgevoerd ter bevordering van de biodiversiteit. Deelproject 1 Inzaaien gronden met bloemrijke graanmengsels Om het leefgebied van vooral diverse akkervogels (o.a. geelgors), vlinders en bijen te bevorderen zijn in de eerste fase op diverse percelen in Oirschot gronden van decentrale overheden, kerk en terreinbeherende organisaties ingezaaid met een bloemrijk graanmengsel. • Gronden van gemeente Oirschot: ca. 2,5 ha • Gronden van de kerk: ca. 0,5 ha • Gronden van Waterschap De Dommel: ca. 1,0 ha • Brabants Landschap heeft op eigen gronden ook ca. 3 à 4 ha ingezaaid In totaal is circa 7,5 hectare ingezaaid, verdeeld over meer dan tien percelen in de hele gemeente. Daarnaast hebben ook enkele particulieren hetzelfde graanmengsel op hun eigen gronden ingezaaid. De oppervlakte varieerde per particulier van enkele aren tot zelfs een hectare. Daarom wordt geschat dat in de periode 2009-2011 jaarlijks 7 tot 10 hectare is ingezaaid met het bloemrijk graanmengsel. Onder andere waarnemers van IVN Oirschot en gemeente Oirschot hebben op deze percelen diverse vinkensoorten (vooral in de winters), koninginnepages en kleine ijsvogelvlinders waargenomen. Ook vonden diverse amfibieën en kleine zoogdieren hier goede schuil- en voedselgelegenheden. Dit deelproject verloopt heel succesvol.

Bloemrijk graanveldje aan de Wintelresedijk

9


Deelproject 2 Toepassen streekeigen beplanting Het geleidelijk omvormen van gemeentelijke landschapselementen naar genetisch streekeigen beplanting (heesters en bomen) past bij het oorspronkelijke natuurlijke landschap en vergroot daarmee de aantrekkingskracht op en de diversiteit van inheemse flora en fauna. Bovendien is genetisch streekeigen beplanting soms beter bestand tegen ziektes. Het streven was om jaarlijks gemiddeld 2000 stuks inheems plantmateriaal aan te planten in gemeente Oirschot. • In 2010 zijn 2300 stuks streekeigen beplanting geplant verdeeld over 6 locaties in de gemeente. Deze zijn door Oirschotse basisscholieren geplant tijdens de landelijke boomfeestdag. • In 2011 zijn ruim 2400 stuks streekeigen beplanting verdeeld over 6 locaties en wederom door Oirschotse basisscholieren geplant in de gemeente tijdens de landelijke boomfeestdag. Daarnaast heeft de gemeente in 2011 een kleinschalige erfbeplantingcampagne uitgevoerd om particulieren in het buitengebied actief te stimuleren streekeigen plantmateriaal op hun erven te planten. Door deze actie zijn nog eens circa 1800 streekeigen heesters en (fruit)bomen geplant. • Daarnaast zijn tijdens de eerste “Biodiversiteit in de achtertuin” actie tegen gereduceerde prijzen diverse inheemse heesters aangeboden aan inwoners van Oirschot (zie ook deelproject 8). Dit deelproject verloopt goed.

Basisschool Korenbloem plant inheemse struiken aan bij de Kemmer tijdens Boomfeestdag

Deelproject 3 Ecologisch bermbeheer Ecologisch bermbeheer is maaien van bermen in het buitengebied na 1 september en bij voorkeur in de tweede helft van september om vooral het voedselaanbod, de nesten schuilgelegenheid van vogels, insecten en zoogdieren te optimaliseren. Het maaisel diende in de eerste fase van het actieplan afgevoerd te worden om de grond te verschralen, zodat uiteindelijk bijzondere soorten flora en fauna zich zouden vestigen. De financiering van dit deelproject is echter niet subsidiabel bevonden, want de provincie beschouwt deze actie als regulier beheer en verstrekt nooit subsidies aan regulier beheer. Daardoor liggen uitvoering en kosten geheel in handen van de gemeente. Gemeente Oirschot geeft invulling aan ecologisch bermbeheer door de bermen 1x per jaar vanaf medio september te maaien. Door een gunstige aanbesteding voor het verwerken van het gemeentelijk groenafval in 2010 is het afvoeren van bermmaaisel op een beperkt aantal locaties mogelijk. Voor de keuze van de juiste locaties is gekozen voor de meest kansrijke en brede bermen. Hierdoor treedt op deze locaties de gewenste verschaling van de bermen op en dus een verdere verbetering van de biodiversiteit. Dit deelproject is door het uitblijven van de benodigde subsidie een beperkt succes geworden.

10


Deelproject 4 Biotoopverbetering vlinders Bij de biotoopverbetering stond tijdens de eerste fase van het actieplan vooral het zeldzame gentiaanblauwtje centraal. Het doel was en is om de leefomgeving van het gentiaanblauwtje op heidevelden zodanig te verbeteren dat andere flora en fauna ook meeprofiteren. Dit kan door: kleinschalig plaggen in ‘visgraatmodel’ en/of door extensieve begrazing gecombineerd met maaien en uitharken van vergraste heidevelden in het terreinbeheer toe te passen. In de plagstroken kan dan onder andere de klokjesgentiaan zich (her)vestigen. De zeldzame klokjesgentiaan is de waardplant voor de rupsen van het nog zeldzamere en relatief immobiele gentiaanblauwtje. Het deelproject is al jarenlang in uitvoering, maar voor dit deelproject is geen subsidie aangevraagd, want de kosten zijn laag en worden gefinancierd vanuit bestaande middelen van terreinbeherende organisaties en gemeente. Inventarisaties worden gehouden door de vrijwilligers van de Blauwe Brigade, die in opdracht van het IVN en de Vlinderstichting op de heidevelden klokjesgentianen en eitjes van het gentiaanblauwtje inventariseren. Daarnaast voert de Blauwe Brigade kleinschalige plagwerkzaamheden uit. In de periode 2009-2011 zijn nog geen gentiaanblauwtjes waargenomen, maar wel zijn nieuwe vindplaatsen van de klokjesgentiaan gevonden. De aantallen klokjesgentianen op de bekende vindplaatsen kunnen jaarlijks sterk fluctueren als gevolg van weersomstandigheden, successie en beheersingrepen van betreffende heidevelden. Al met al is dit project redelijk succesvol, vooral door de actieve inzet van de Blauwe Brigade en de ontdekking van nieuwe vindplaatsen. Deelproject 5 Monitoren geelgors Over het monitoren van de geelgors wordt het nodige vermeld in subparagraaf 4.2.2 van dit geactualiseerde actieplan. Het doel van dit deelproject is het in kaart brengen van het aantal geelgorzen binnen gemeente Oirschot. Met behulp van een nulmeting in 2009 is door de vogelwerkgroep van IVN Oirschot een meerjarig monitoringsplan opgesteld en wordt in de komende jaren bekeken hoe de populatie geelgorzen zich ontwikkelt. Dit deelproject verloopt goed. Deelproject 6 Nestkastprojecten Het plaatsen van nieuwe nestkasten en vlinderkasten is bedoeld om de populatie vogels en vlinders in stand te houden en te vergroten. In de eerste fase van het actieplan zijn de volgende acties in dit kader uitgevoerd: • Plaatsing van twintig nestkasten voor grote gele kwikstaart onder bruggen in het Beerzendal. • Vlak voor de zomervakanties van 2010 en 2011 hebben leerlingen van het Kempenhorst College zelf vlinderkasten, vleermuiskasten en insectenkasten gemaakt en geplaatst bij respectievelijk particulieren en basisscholen. • In het kader van het project Kanaalzone wordt een ecologische verbindingszone gerealiseerd. In oktober 2010 is langs het Wilhelminakanaal een ijsvogelwand geplaatst. • IVN-natuurgidsen hebben in 2010 voor hun werkopdracht een ooievaarspaal geplaatst in het Beerzendal nabij de watermolen in Spoordonk. • Daarnaast zijn tijdens de tweede “Biodiversiteit in de achtertuin” actie tegen gereduceerde prijzen diverse nestkasten aangeboden aan inwoners van Oirschot (zie ook deelproject 8). Dit deelproject is goed aangeslagen. Deelproject 7 Creëren draagvlak bij publiek Draagvlak voor het actieplan is belangrijk om het behoud van de biodiversiteit tot een succes te maken. Via speciale Biodiversiteitspagina’s in het Oirschots Weekjournaal zijn inwoners de afgelopen jaren op de hoogte gehouden van diverse acties en gebeurtenissen. Tijdens de Nationale Boomfeestdag van 2010 is het Rad van Natuur geïntroduceerd door IVN Oirschot. WNL De Beerzen had in 2009 al een educatiespel ontworpen. De financiering van een succesvolle startcursus voor beginnende imkers en een bijengezondsheidscursus voor ervaren imkers heeft het draagvlak voor bescherming van de biodiversiteit verder vergroot. Om de kennis en de kunde van diverse werkgroepen van IVN Oirschot te ondersteunen, heeft

11


gemeente Oirschot een aantal IVN-cursussen financieel ondersteund. Verder zijn diverse Groene Handdrukken uitgereikt aan originele initiatieven, in het teken van de biodiversiteit, uitgevoerd door burgers of organisaties. Het Kempenhorst College heeft bijvoorbeeld een Groene Handdruk met een kleine geldprijs ontvangen voor het maken en het aan de man brengen van vlinderkasten. Natuurlijk heeft de oprichting van het Biodiversiteits-team Oirschot op 18 maart 2010 ook bijgedragen aan het creëren van draagvlak. Het B-team is een onafhankelijk burgerinitiatief dat ideeën bedenkt en uitvoert ter verbetering van de biodiversiteit. Sinds de oprichting heeft het Bteam een aantal acties uitgevoerd: • Plaatsen nestkasten grote gele kwikstaart in het Beerzendal in 2010 (zie deelproject 6). • Organisatie lokale Egeldag in kader van het jaar van de Egel in 2010 (landelijk initiatief van de Zoogdiervereniging) • Lancering website B-team Oirschot, begin 2011. • Kleinschalige ingrepen om verbossing Oostelbeersche heide te remmen, begin 2011. • Aanleg en onderhoud van een vlindertuin in Knoopakker (Oirschot) in 2011. • Presentatie B-team & nationale egeldag tijdens Stratenkermis in Oirschot in najaar 2011. • Het onder aandacht brengen van biodiversiteit bij buurtverenigingen (doorlopend). Hieruit is in 2011 het vlinderproject voort gekomen, waarbij IVN Oirschot en B-team Oirschot in samenwerking met buurtbeheer Centrum-Gildewijk de basisscholieren van basisschool De Linde een interactief programma over vlinders hebben aangeboden. De vele diverse acties van de negen deelprojecten zijn uitgevoerd om de (Oirschotse) biodiversiteit te behouden en te bevorderen. Het is positief dat zoveel acties zijn uitgezet en dat de uitvoering met medewerking van en in samenwerking met diverse mensen en instanties is gerealiseerd. In de periode 2009-2011 waren dat: De Duurzame Driehoek, Waterschap De Dommel, Brabants Landschap, Werkgroep Landschap & Natuur, IVN, Blauwe Brigade, Bosgroep Zuid, Wildbeheer Eenheid De Kempen, de R.K. Parochie St. Petrus, het Kempenhorst College, de jeugdgemeenteraad, de zeven basisscholen, buurtbeheer CentrumGildewijk, de imkers en het B-team. Vaak zijn acties op vrijwillige basis uitgevoerd, waardoor de kosten laag blijven. Het creëren van draagvlak bij een breed publiek verloopt dus goed.

Kempenhorst College krijgt Groene Handdruk uitgereikt

Deelproject 8 Beschikbaar stellen middelen aan particulieren Aanvankelijk had dit deelproject tot doel het stimuleren van agrariërs en particulieren om gedeeltes of randen van akkers, weilanden en tuinen in te zaaien met bloemen graanmengsels om de biotoop van akkervogels, bijen en vlinders te verbeteren. De realisatie hiervan is mogelijk door de mengsels aan te bieden tegen gereduceerde prijzen. Maar al snel werd dit project breder getrokken door diverse middelen tegen gereduceerde tarieven aan te bieden ter bevordering van de biodiversiteit.

12


•

•

•

De 1e fase van de actie “Biodiversiteit in uw achtertuin” is in het voorjaar 2010 uitgevoerd. Bij deze actie zijn inheems plantmateriaal en bloemrijk graanmengsel tegen gereduceerde prijzen aangeboden. Van deze actie is redelijk goed gebruik gemaakt. In de zomer van 2010 zijn op verzoek van Wildbeheer Eenheid Noord-West Kempen en de Jeugdgemeenteraad wildspiegels beschikbaar gesteld voor een aantal wegen waar veel ongelukken met reeën plaats vonden. Het aantal verkeersongelukken met overstekend wild is op deze wegen sindsdien fors afgenomen (tot liefst 80%!). De 2e fase van de actie “Biodiversiteit in uw achtertuin” is in het najaar 2010 uitgevoerd. Bij deze actie zijn nest– en schuilgelegenheden tegen gereduceerde prijzen aangeboden. Inwoners hebben van dit aanbod relatief weinig gebruik gemaakt.

Het beschikbaar stellen van middelen ter bevordering van de biodiversiteit in de eerste fase van het actieplan heeft niet alle jaren plaats gevonden. De acties die in dit kader wel zijn uitgevoerd, zijn met wisselend succes verlopen. Deelproject 9 Aanmoedigingsbeleid ter bevordering schuilgelegenheid wild Het stimuleren van rommelhoekjes, overhoekjes en houtrillen heeft tot doel schuilgelegenheden en rustplaatsen te realiseren voor de fauna in een land dat veel te keurig en strak zijn landschap ordent en opruimt. De schuilgelegenheden zijn dus hard nodig om de achteruitgang van de biodiversiteit een halt toe te roepen. Dit deelproject heeft in de eerste fase weinig aandacht gehad en was daardoor niet succesvol. Desondanks heeft de gemeente op eigen gronden op diverse locaties houtrillen geplaatst, namelijk in de bosplantsoenen, bosjes of bossen van onder andere: • Op de hoek van Spoordonkseweg-Kempenweg, • Langs de sloot van de Industrieweg ter hoogte van Oirschot Olie, • Langs de Heersdijk, • Tussen het industrieterrein De Stad en het fietspad ten noorden van het Wilhelminakanaal, • Langs de Eindhovensedijk, • Achter de manege van de Notel.

3.2

Start Fase II: 2012-2013

Als gevolg van de economische crisis en het veranderde politieke klimaat hebben de afgelopen jaren landelijk ingrijpende veranderingen plaats gevonden die verstrekkende gevolgen hebben voor natuur en landschap. Niettemin hebben provincie Noord-Brabant en gemeente Oirschot de biodiversiteit nog steeds hoog in het vaandel staan. De gemeente stelt voor de komende periode 2012-2013 opnieuw financiële middelen beschikbaar om de biodiversiteit in Oirschot en daarmee Brabant te behouden, te beschermen en te bevorderen. Of de provincie dit ook zal doen is nog onduidelijk. De provinciale subsidieregeling is bevroren als gevolg van bezuinigingen. In dat kader heeft gemeente Oirschot een nieuw meerjarenprogramma opgesteld, waarbij het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot weer onder de pijler “Natuur, landschap en cultuurhistorie” valt. De tussentijdse evaluatie van Fase I van het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot heeft eind 2011 intern plaats gevonden, waarmee de eerste fase van het actieplan is afgerond. Diverse deelprojecten zijn goed verlopen in de eerste fase, sommige deelprojecten zijn minder goed verlopen. In de toekomst wordt de samenwerking met veel van de in deelproject 7 (zie paragraaf 3.1) genoemde partijen verder versterkt, maar ook andere organisaties en bedrijven worden gestimuleerd mee te werken aan de bevordering van de biodiversiteit. Voorliggend document vormt de actualisatie van het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot en daarmee de start van Fase II van het actieplan, die de periode 2012-2013 omvat. De actualisatie van het actieplan bevat een aantal wijzigingen als gevolg van opgedane ervaringen, veranderde inzichten en nieuwe ideeën. Niettemin blijven de ambassadeur, de visie en de doelstellingen van het actieplan ongewijzigd.

13


4

Doelstellingen en middelen

4.1

Algemene doelstellingen

De geelgors vormt het boegbeeld van de Oirschotse biodiversiteit en vervult een belangrijke rol in het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot. In Fase I is de bevordering van de Oirschotse biodiversiteit breder opgezet, omdat de gemeente het standpunt inneemt dat een goede toekomst voor de natuur, een gezonde toekomst voor ons zelf is. Deze visie wordt voortgezet in Fase II, de actualisatie van het Biodiversiteit actieplan. De visie sluit ook aan op het coalitieakkoord en de Toekomstvisie 2030 van gemeente Oirschot. Daarom schenkt Oirschot in de actualisatie van haar actieplan niet alleen aandacht aan de geelgors, maar ook aan andere dieren plantsoorten. De algemene doelstellingen van de actualisatie zijn een voortzetting en een verlengstuk van de doelstellingen van het oorspronkelijke Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot (zie bijlage 1) De algemene doelstellingen van het geactualiseerde actieplan zijn: 1. Aandacht voor biodiversiteit blijvend stimuleren 2. Biodiversiteit in Oirschot behouden en waar mogelijk verbeteren en/of uitbreiden 3. Het oorspronkelijke actieplan actualiseren 4. Acties ter bevordering van de biodiversiteit waar mogelijk of nodig laten aansluiten op bestaande natuurplannen van gemeente en andere organisaties 5. In de huidige bestuursperiode de eerste nieuwe acties vanuit het geactualiseerde actieplan uitvoeren 4.1.1 Middelen Welke middelen zijn nodig om de doelstellingen te bereiken? 1. Aandacht voor biodiversiteit blijvend stimuleren Biodiversiteit speelt een belangrijke rol in het leven van ons allemaal. De snelle achteruitgang van de biodiversiteit is verontrustend, omdat het direct en indirect ook nadelige gevolgen heeft voor ons eigen leven. De bevordering van de biodiversiteit maakt een serieuze kans als daar een breed draagvlak voor is. Het is belangrijk aan de mensen duidelijk te maken wat biodiversiteit betekent! Dit brede draagvlak wil Oirschot creëren bij agrariërs, burgers en overheden. Oirschot wil hiervoor diverse middelen inzetten, zoals informatieavonden houden, gratis cursussen aanbieden en educatieve projecten opzetten op scholen. Ook verschijnen jaarlijks een aantal artikelen in het Oirschots Weekjournaal (lokale krant) met informatie over en acties in het kader van de biodiversiteit. Wat betreft het draagvlak onder toeristen, hier kan de VVV een rol spelen. Ten slotte wil gemeente Oirschot de samenwerking op het vlak van biodiversiteit met lokale natuurwerkgroepen als IVN Oirschot en terreinbeherende organisaties als Waterschap De Dommel en Brabants Landschap versterken. Het doel is uiteindelijk om een stukje bewustwording en begrip bij inwoners te kweken van het nut en de noodzaak van een gezonde natuur, waarbij een goede biodiversiteit een belangrijke graadmeter is. 2. Biodiversiteit behouden en verbeteren De natuurgebieden in Oirschot hebben vaak al een hoge biodiversiteit. Vooral de natuur op de gronden van het Brabants Landschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer worden beschermd. Dit behoort tot de ‘corebusiness’ van hun takenpakket. Maar ook de decentrale overheden zetten zich steeds meer in om de natuur op hun gronden te beschermen en te verbeteren. Waterschap De Dommel en gemeente Oirschot hebben de afgelopen jaren inspanningen verricht in het kader van respectievelijk schoon water, waterberging en

14


plattelandsvernieuwing. Bij deze overheidsthema’s speelden de natuur en soortbescherming al een belangrijke rol en daarmee automatisch de biodiversiteit. Hierbij worden zij aangestuurd en geholpen door de provincie. Vaak zoeken zij daarbij de samenwerking op met Brabants Landschap, Natuurmonumenten of andere grondeigenaren. De inspanningen zorgen ervoor dat de bijzondere soorten die nu in Oirschot voorkomen een goede toekomst hebben. Buiten de natuurgebieden in het agrarisch gebied en in de bebouwde kom is ook biodiversiteit aanwezig met onder andere een redelijk aantal kwetsbare en bijzondere soorten. Maar de biodiversiteit van deze landschappen staat onder grote druk, dit heeft al geleid tot afname van verschillende soorten zoals de geelgors en korenbloem en tot het verdwijnen van de grauwe gors. De biodiversiteit dient vooral in deze gebieden te worden behouden en versterkt door bijvoorbeeld soortgerichte beheersmaatregelen. Het actief stimuleren van particulieren om zelf acties op te zetten kan een niet te onderschatten bijdrage leveren ter versterking van de biodiversiteit. 3. Het oorspronkelijke actieplan actualiseren Dit document vormt het geactualiseerde actieplan ter bevordering en versterking van de biodiversiteit. De actualisatie is opgesteld door gemeente Oirschot en ter inzage voorgelegd aan B-team Oirschot, IVN Oirschot en het Brabants Landschap. De actualisatie van het actieplan zet de lijn voort van het oorspronkelijke Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot. Het geactualiseerde plan omvat zowel tastbare acties die snel zijn uit te voeren, als acties die een langere voorbereiding en uitvoering vergen. In de actualisatie spelen naast de uitvoering, ook de communicatie en de monitoring een belangrijke rol. 4. Acties sluiten waar nodig en mogelijk aan op bestaande natuurplannen De gemeente, het waterschap en het Brabants Landschap hebben de laatste jaren al diverse acties en plannen uitgevoerd ter bevordering van de biodiversiteit. Ook IVN Oirschot en B-team Oirschot hebben hierin een actieve rol gespeeld. Op voorhand is een goede afstemming tussen verschillende overheden en organisaties noodzakelijk. Regelmatig vind overleg plaats tussen de verschillende partijen om acties op elkaar af te stemmen, hierin vervullen IVN Oirschot en Bteam Oirschot wederom een belangrijke rol 5. In de huidige bestuursperiode de eerste nieuwe acties van het geactualiseerde actieplan uitvoeren De eerste acties die aansluiten op de actualisatie zijn al sinds de zomer van 2011 uitgevoerd of in uitvoering. Deze acties betreffen het inventariseren van muurplanten door IVN Oirschot, het bouwen van een huiszwaluwentil door het Kempenhorst College in het schooljaar 2011-2012 en de implementatie van gedragscodes met natuurwaardenkaart in kader van de Flora- en faunawet.

4.2

Concrete doelstellingen geelgors

De geelgors is een kenmerkende soort voor structuurrijke heidevelden en vooral kleinschalige cultuurlandschappen. Gaat het goed met de geelgors, dan gaat het ook goed met andere organismen van het kleinschalig cultuurlandschap. De doelstellingen van Oirschot specifiek voor de geelgors blijven in Fase II van het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot ongewijzigd: • Instandhouding van huidige broedgebieden • In 2015 een toename van 50% van het aantal broedparen • In 2015 een toename van 75% van het aantal foeragerende geelgorzen in de winters 4.2.1 Biotoopverbetering In gemeente Oirschot wordt sinds 2009 jaarlijks ongeveer 7 à 8 hectare op grondgebied van gemeente Oirschot, waterschap De Dommel en Brabants Landschap verschillende kleine percelen en bermen ingezaaid met een bloemrijk graanmengsel. Het mengsel is gericht op de akkervogels en insecten als vlinders en bijen. Het biedt deze soorten, waaronder de geelgors, het hele jaar door voedsel. Het mengsel gaat twee jaar mee en wordt daarna opnieuw

15


ingezaaid. Ook in de periode 2012-2013 worden diverse percelen ingezaaid met bloemrijke graanmengsels, in Fase II wordt bekeken of het ingezaaide areaal nog iets kan uitbreiden. Alle locaties liggen verspreid over de gemeente. De bloemrijke graanperceeltjes liggen wisselend in, naast en tussen verschillende natuurgebieden en heidevelden. Zo vormen de perceeltjes ‘stepping stones’ die verschillende broedgebieden van de geelgors met elkaar verbinden. Doordat deze ‘stepping stones’ hemelsbreed niet ver van elkaar liggen, profiteren ook minder mobiele soorten, zoals sommige vlinders en bijen mee. Door deze relatief eenvoudige ingrepen wordt de biotoop van de geelgors en diverse soorten versterkt en verbeterd. Tot slot wordt via het Meerjarenprogramma Plattelandsvernieuwing ingezet om kleinschalige (cultuur)landschapselementen te behouden en uit te breiden aan de hand van bijvoorbeeld erfbeplantingscampagnes en aanplant van fruitboomgaarden. Hoewel ecologisch bermbeheer niet meer als aparte deelproject staat vermeld in het geactualiseerde actieplan, wordt de aanpak van de periode 2009-2011 wel gecontinueerd. Ook deze ingrepen dragen bij aan de instandhouding en/of verbetering van de biotoop van de geelgors. 4.2.2 Monitoring Om te onderzoeken of het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot ertoe leidt dat de huidige broedgebieden van de geelgors behouden blijven en de populatie in 2015 qua broedparen is toegenomen, is het nodig om de geelgors de komende jaren volgens eenduidige methode te monitoren. Hiervoor is de vogelwerkgroep van IVN Oirschot ingeschakeld. De vogelwerkgroep van IVN Oirschot heeft in 2009 een monitoringsplan opgesteld (zie bijlage 2). In datzelfde jaar is een nulmeting gehouden en in 2010 is de feitelijke monitoring gestart. Het monitoringsplan richt zich in de eerste plaats op de geelgors, die de ambassadeur van het actieplan is. De vogelwerkgroep van IVN Oirschot inventariseert gemeentebreed de zangposten van de geelgors waarmee de territoria vast te stellen zijn. Het gaat om circa honderd relevante km-hokken. In 2010 zijn 65 waarnemingen van geelgorzen geregistreerd in de broedperiode van de geelgors (zie bijlage 2). Een voorzichtige schatting uit deze inventarisaties geeft aan dat in 2010 binnen de gemeentegrenzen van Oirschot minimaal 31 territoria van de geelgors voorkwamen. In 2011 is de vogelwerkgroep verder gegaan met de monitoring van de geelgors en probeert zij nauwkeurig uitvoering te geven aan het monitoringsplan. De monitoring wordt ook de komende jaren voortgezet. Het monitoringsplan heeft een vorm gekregen dat op elk gewenst moment ook soorten kunnen worden geteld die eenzelfde biotoop hebben als de geelgors. Het doel van het actieplan is immers om de biodiversiteit in heel Oirschot te verbeteren en vooral die van het kleinschalig cultuurlandschap. De geelgors is een indicatorsoort van dit type landschap. Als het goed gaat met de geelgors, dan zou het ook goed moeten gaan met de soorten van dezelfde biotoop. Als blijkt dat de deelprojecten van het actieplan slechts voor een aantal soorten gunstig is, maar voor andere nauwelijks of niet, kan monitoring leiden tot bijsturing van het actieplan. De vogelwerkgroep gebruikt voor het monitoringsplan de richtlijnen van SOVON Vogelonderzoek Nederland. .

16


5

5.1

Uitvoeringsplan 2012-2013

Acties

De actualisatie van het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot bevat in Fase II dertien deelprojecten. De dertien deelprojecten vormen in dit hoofdstuk het uitvoeringsprogramma voor de periode 2012-2013 (= Fase II). In de volgende subparagrafen wordt elk actiepunt kort toegelicht met bijbehorende planning en kostenraming. De totale jaarlijkse kosten worden geraamd op € 53.500,-

5.1.1

Inzaaien gronden van non-profitorganisaties met bloemrijke graanmengsels (L)

Beschrijving

Inzaaien van gronden van lokale/regionale overheden en terreinbeherende instanties met bloemrijke graanmengsels (Brabants Landschap Natuurmengsel) om met name het leefgebied van diverse akkervogels, vlinders en bijen te behouden en te vergroten.

Output

Een reeks bloemrijke graanveldjes die samen stapstenen vormen tussen grotere natuurgebieden.

Trekker

Gemeente Oirschot en Brabants Landschap

Projectpartners

Provincie Noord-Brabant, Waterschap De Dommel en particulieren

Fasering en activiteiten

Onderzoeksfase • In kaart brengen van in te zaaien percelen. • Plannen welke percelen welk jaar worden ingezaaid. • Uitzoeken/kiezen type(n) wildmengsels. Uitvoeringsfase • Frezen, spitten en inzaaien van kleine percelen of bredere bermen. Ieder voorjaar met een frequentie van om de 2 jaar.

Kosten

€ 5.000,- per jaar. Totaal oppervlakte te realiseren: maximaal 10 ha in 2015

Financieringsmogelijkheden

Meerjarenprogramma plattelandsvernieuwing

Doorlooptijd

√ √

2012: onderzoeks- en uitvoeringsfase van gronden die zijn ingezaaid in 2009-2011 2013: uitvoeringsfase (dit proces herhaalt zich elke 2 jaar)

17


5.1.2

Omvorming gemeentelijke landschapselementen naar streekeigen beplanting (L)

Beschrijving

Het geleidelijk omvormen van gemeentelijke landschapselementen naar genetisch streekeigen heesters en bomen. Deze beplanting toepassen bij herplantwerkzaamheden, na bijvoorbeeld dunning van bosjes. De streekeigen beplanting past bij het oorspronkelijke natuurlijke landschap en vergroot daarmee de aantrekkingskracht op en de diversiteit van inheemse flora en fauna. Bovendien is genetisch streekeigen beplanting soms beter bestand tegen ziektes, de autochtone meidoorn is bijvoorbeeld veel minder gevoelig voor bacterievuur dan zijn Italiaanse soortgenoten.

Output

Een natuurlijk landschap met een grote verscheidenheid aan karakteristieke, inheemse soorten.

Trekker

Gemeente Oirschot en Brabants Landschap

Projectpartners

IVN Oirschot, Bosgroep Zuid Nederland, Provincie Noord-Brabant en particulieren


Onderzoeksfase • Nieuwe locaties in beeld brengen. Uitvoeringsfase • Het aanplanten van genetisch streekeigen soorten na dunning of kap van bomen of houtopslag van bepaalde percelen. • Organiseren van een jaarlijkse boomfeestdag in de gemeente.

Kosten

€ 7.500,- per jaar (waarbij gerekend is op gemiddeld 4000 stuks beplanting per om te vormen percelen, incl. aanplant werkzaamheden)



Doorlooptijd

√

2012-2013: onderzoeken uitvoeringsfase, doorlopend

Omvorming populierenbosje naar bosje met inheemse beplanting, zoals hier bij het Nonnenbosje

18


5.1.3

Biotoopverbetering zwaluwen (Z)

Beschrijving

Het aantal broedende zwaluwen gaat landelijk al jaren achteruit. Deze bijzonder nuttige luchtacrobaten die als natuurlijke insectenbestrijders jaarlijks vele lastige insecten eten, zijn vooral kwetsbaar tijdens de broedperiode. Huiszwaluwen, gierzwaluwen en boerenzwaluwen maken in Nederland meestal nesten aan en in gebouwen. Oeverzwaluwen bouwen hun nesten in natuurlijke, steile oevers, maar in Nederland zijn dat vooral kunstmatige zanddepots. Alle zwaluwen zijn voor hun nestgelegenheid dus sterk afhankelijk van de mens. In de gemeente Oirschot zijn er verschillende soorten zwaluwen aanwezig.

Output

Plaatsing diverse kunstmatige landschapselementen ter verbetering van het leefgebied van diverse soorten zwaluwen.

Trekker

Gemeente Oirschot

Projectpartners

Provincie Noord-Brabant, Brabants Landschap, Waterschap de Dommel en IVN Oirschot


Onderzoeksfase • In beeld brengen waar populaties aanwezig zijn. Uitvoeringsfase • Maatregelen voor biotoopverbetering uitvoeren. Het soort maatregel is afhankelijk van het soort zwaluw. Hierbij moet gedacht worden aan; het terugbrengen van oude telefoonpalen in het landschap, het opnieuw opwerpen van aarden wallen/wanden voor oeverzwaluwen, het plaatsen van nestkasten voor gierzwaluwen in bebouwing en het plaatsen van enkele huiszwaluwtillen.

Kosten

€ 10.000 per jaar



Doorlooptijd

√

2012-2013: onderzoeksfase en uitvoeringsfase

Voorbeeld van verbetering van het leefgebied voor de huiszwaluw: de zwaluwentil

19


5.1.4

Beleidsnotitie muurplanten (L)

Beschrijving

Het karteren, behouden en beschermen van muurplanten in Oirschot die op de Rode Lijst voor Planten 2000 staan vermeld en wettelijk beschermd zijn binnen de Flora- en faunawet.

Output

Beleidsnotitie muurplanten (zie bijlage 3).

Trekker

Gemeente Oirschot

Projectpartners

IVN Oirschot, Monumentencommissie en provincie Noord-Brabant


Onderzoeksfase • Inventarisaties van muurplanten in gemeente Oirschot. Uitvoeringsfase • Opstellen beleidsnotitie waarin richtlijnen en beschermingsmaatregelen staan beschreven ter bescherming van de muurplanten. Hieraan wordt jaarlijks een (beperkt) budget gekoppeld om particulieren tegemoet te komen aan de meerkosten van kleinschalige herstelwerkzaamheden aan historische bouwwerken die worden gemaakt als gevolg van de bescherming van muurplanten.

Kosten

€ 5.000,- per jaar


Provinciale regeling voor muurplanten en Meerjarenprogramma plattelandsvernieuwing

Doorlooptijd

√ √

2011: onderzoeksfase 2012-2013: uitvoeringsfase

In Oirschot komen kwetsbare muurplanten voor, zoals deze muurvarens

20


5.1.5

Uitvoering monitoringsplan geelgors (ook i.v.m. kleine landschapselementen) (L)

Beschrijving

Het verder in kaart brengen van het aantal geelgorzen binnen gemeente Oirschot. Komende jaren wordt bekeken hoe de populatie geelgorzen zich ontwikkelt.

Output

Actuele monitoringsgegevens waaruit duidelijk wordt hoe het met de geelgors in gemeente Oirschot is gesteld.

Trekker

IVN Oirschot (vogelwerkgroep) en Brabants Landschap

Projectpartners

Gemeente Oirschot


Uitvoeringsfase • Houden van tellingen volgens eenduidige monitoringsmethodiek. • Samenstellen rapportages en kaarten.

Kosten

€ 500,- per jaar voor rapportages, kaarten en andere faciliteiten.



Doorlooptijd

√

2012-2015: uitvoeringsfase

De geelgors wordt in Oirschot gemonitoord door IVN Oirschot

21


5.1.6

Verbreding draagvlak bij breed publiek (L)

Beschrijving

Op verschillende manieren proberen om biodiversiteit meer onder de aandacht van inwoners van Oirschot te krijgen, bijvoorbeeld: • instrueren, informeren en/of inzetten van het B-team Oirschot, • themawandelroutes voor scholen met thema, • geelgors als mascotte op wandel/fietskaarten, • muurplanten koppelen aan wandelkaarten, • inzetten buurtbeheergroepen en vrijwilligers bij diverse acties in kader van de biodiversiteit, • aanbieden van diverse aan biodiversiteit gerelateerde cursussen.

Output

Divers: Inzetten van facebook en twitter om jongeren (18+) te betrekken bij IVN / B-team. Activiteiten en promotie via thema-markten. Geelgors als mascotte op nieuw te ontwikkelen wandel- en fietskaarten, met onder andere een route met “strijkorkest-punten” bijv. in overleg met Brabants Landschap op Landschotse Heide. Biersoort van Kroon met een naam dat naar de Geelgors verwijst (bijv. ‘Schrijverke’).

Trekker

Gemeente Oirschot en B-team Oirschot

Projectpartners

B-team Oirschot, IVN Oirschot, VVV, Scholen, buurtbeheergroepen, bedrijven


Onderzoeksfase • Bereidheid tot deelname polsen van diverse partijen. Uitvoeringsfase • Diverse bij beschrijving genoemde acties.

Kosten

€ 5.000,- per jaar



Doorlooptijd

√


Ook cursussen dragen bij aan verbreding van draagvlak bij het publiek

22


5.1.7

De smaak van het Groene Woud, Hoogstamfruit (Z)

Beschrijving

Aanleg en onderhoud van nieuwe en bestaande hoogstamfruitbomen bij particuliere grondeigenaren en/of op gemeentelijke grond in het buitengebied van Het Groene Woud (HGW) bevorderen van het leefgebied van bijen en uilen.

Output

•

• • • •

Het planten van hoogstamboomgaarden als waardevol landschapselement bij particuliere grondeigenaren in het buitengebeid van Het Groene Woud en het onderhoud en herstel van bestaande hoogstamfruitboomgaarden. De scholing van nieuwe en bestaande hoogstamboomeigenaren over aanleg, aanplant, onderhoud en beheer van hoogstamfruitboomgaarden in het buitengebied van Het Groene Woud. Ecologisch herstel van de biodiversiteit van hoogstamfruitboomgaarden en de bijbehorende streekeigen fruitrassen, hagen rondom de boomgaard e.d. Het gebruik en de verwerking van het geoogste fruit van oude fruitrassen als onderdeel van ons culinair erfgoed. Toename van bedrijvigheid en lokale werkgelegenheid rondom het ontwikkelen van streekeigen hoogstamfruitrassen, de bijbehorende kennisoverdracht en dienstverlening.

Trekker

BMF

Projectpartners

Gemeenten Oirschot, Boxtel en Schijndel, Stichting Natuurprojecten Liempde, Brabants Landschap, Stichting de Brabantse Boerderij


Projectonderdeel 1. Het planten van hoogstamfruitbomen • In kaart brengen van bestaande hoogstamfruitbomen HGW. • Aanplant nieuwe hoogstamfruitbomen. Projectonderdeel 2. Kennisoverdracht • Praktijkcursus aanplant hoogstambomen. • Praktijkcursus beheer bestaande hoogstamfruitbomen. • Oprichten van (vrijwillige) hoogstambrigade Het Groene Woud. Projectonderdeel 3. Fruitverwerking

Kosten

€ 2.000,- per jaar



Doorlooptijd

√ √

2012: onderzoeksfase 2013: uitvoeringsfase

Fruitboomgaarden zijn ecologisch en cultuurhistorische waardevol

23


5.1.8

Opstellen van natuurwaardenkaart en integrale leidraad gerelateerd aan gedragscodes Flora- en faunawet (L)

Beschrijving

In het kader van de landelijk geldende Flora- en faunawet is het noodzakelijk om de gedragscodes “beheer groenvoorzieningen” en “ruimtelijke ontwikkeling” te implementeren. Om de gedragscodes toepasbaar te maken aan de lokale omstandigheden is voor Oirschot een integrale leidraad met gebiedsdekkende natuurwaardenkaart nodig.

Output

Een integrale leidraad met natuurwaardenkaart gekoppeld aan de gedragscodes “beheer groenvoorzieningen” en “ruimtelijke ontwikkeling”.

Trekker

Gemeente Oirschot

Projectpartners

BTL Advies, IVN Oirschot en Bosgroep Zuid Nederland


Onderzoeksfase • Collegebesluit om een integrale leidraad met natuurwaardenkaart gekoppeld aan de gedragscodes “beheer groenvoorzieningen” en “ruimtelijke ontwikkeling” op te stellen (zie bijlage 4) • Verzamelen diverse flora- en faunawaarnemingen Uitvoeringsfase • Samenstellen en vaststellen integrale leidraad en natuurwaardenkaart

Kosten

€ 1.000,- per jaar voor actualisatie natuurwaardenkaart


Uit diverse bestaande posten verspreid over de teams Ruimtelijk Beheer, Ruimtelijke Ontwikkeling, Vergunningen en Porjectbureau van gemeente Oirschot.

Doorlooptijd

√ √

2011-2012: onderzoeksfase 2012: uitvoeringsfase

Inventarisatiegegevens van flora en fauna zijn onmisbaar bij planvorming en beheer

24


5.1.9

Ondersteuning van het Biodiversiteitsteam Oirschot (B-team Oirschot) (L)

Beschrijving

Het B-team Oirschot is een onafhankelijk burgerinitiatief dat ideeën bedenkt en waar mogelijk ook uitvoert ter verbetering van de biodiversiteit.

Output

Diverse ideeën en acties B-team, bijvoorbeeld: • Het jaarlijks onderhoud van het door het B-team zelf aangelegde vlindertuin. • Beheer website: www.bteamoirschot.nl

Trekker

B-team Oirschot

Projectpartners

Gemeente Oirschot, IVN Oirschot en andere lokale B-teams


Onderzoeksfase • Verzamelen/uitwerken diverse ideeën Uitvoeringsfase • Indien mogelijk uitvoering van ideeën

Kosten

€ 2.000,- per jaar



Doorlooptijd

√ √

2011-2012: onderzoeksfase 2012: uitvoeringsfase

Het B-team Oirschot ontplooit diverse initiatieven, zoals de aanleg en het onderhoud van een vlndertuin

25


5.1.10 Biotoopverbetering Steenuil (Z) Beschrijving

Het broedbiotoop van de steenuil bevindt zich in half open of gesloten cultuurlandschap met nestgelegenheid in de vorm van fruitbomen, boomholten (knotbomen), gebouwen (schuurtjes) en speciale nestkasten.

Output

Verbetering en vergroting van het leefgebied van de steenuil. Steenuilterritoria zijn heel klein. De olievlekjes van verspreiding gaan dus relatief traag.

Trekker

Gemeente Oirschot

Projectpartners

Provincie Noord-Brabant, Brabants Landschap en IVN Oirschot


Onderzoeksfase • In beeld brengen waar populaties aanwezig zijn Uitvoeringsfase 1. Maatregelen voor biotoopverbetering doorvoeren: • Plaatsen van een nestkast op een rustige locatie. • Bij de renovatie van schuren/gebouwen aanwezige nestplekken behouden of nieuwe creëren. Van belang is dat de invliegopening toegankelijk wordt gehouden en eventueel aansluit op een tak, zodat de jongen terug kunnen na vliegoefeningen. • De ruimte tussen dakbedekking en isolatielaag bereikbaar houden voor steenuil; de zolder van schuurtjes toegankelijk maken. • Schoorstenen afdekken met gaas. 2. Verbetering van de voedselvoorziening (prooiaanbod) • Maatregelen zijn bedoeld voor een gebied binnen een straal van 200 m gerekend vanaf (potentiële) nestlocaties. • Aanleg van kruidenzomen rond gazons, weitjes in hoogstamboomgaarden, houtopstanden en beplantingen. • Neerleggen van houtstapels, takkenhopen, houtrillen, takkenwallen, composthopen, mesthopen (kunnen ook dienen als uitkijkpost). • Plaatsen van dubbele rasters, met tussenin een ruigtestrook. • Aanleg van vijvers of poelen, gevarieerde moestuinen. • Verloren hoeken inzaaien met graan (rogge, gerst) en laten overstaan in de winter; ook overhoekjes met ruigtekruiden zijn geschikt. • Aanplanten van struiken en bomen met noten, houtwallen, heggen en singels, boomgaarden met hoogstamfruitbomen, knotbomen. • Geen beheer ten behoeve van een beter prooiaanbod langs drukke wegen. • Aanleg zomergraanakkers; vooral het inzaaien van zomergerst is positief voor akkervogels. • Aanbieden vogelvoedselgewassen: het specifiek verbouwen van gewassen. Relatief goedkoop (door geringe benodigde oppervlakte: max. 0,5 ha en één plot per 20 ha landbouwgebied). Meerdere kleine vlakken of stroken. Zowel goed voor zaadeters als voor insecteneters. Vooral geschikt voor overhoekjes. Jaarlijks vaste of roterende locatie (mengsel kool, graan, gierstmelde). Dosering bestrijdingsmiddelen 2/3 van normaal. Laten overstaan tot 15 maart. Veel van deze maatregelen zitten in de overige deelprojecten binnen dit uitvoeringsprogramma.

26


3. Overig • Plaatsen van rasterpaaltjes voor uitkijkposten. • Geen prikkeldraad of schrikdraad gebruiken. • Door het planten van hagen of singels langs drukke wegen kan voorkomen worden dat steenuilen laag over de weg vliegen en worden aangereden. • Ophangen nestkasten Kosten

€ 10.000 per jaar



Doorlooptijd

√


Voorbeeld van een nestkast voor de steenuil

27


5.1.11 Behoud en herstel zandpaden (L) Beschrijving

In Oirschot bevinden zich nog veel oude zandpaden. De paden zijn een onderdeel van het cultuurhistorisch landschap en vormen zowel een link tussen natuur en milieu als tussen de landschappen. Daarnaast vormen vooral de bermen hiervan verbindingen voor planten en dieren tussen het cultuurlandschap door. Bovendien zijn de zandpaden beter overbrugbaar voor dieren dan verharde wegen, omdat de verkeerssnelheid en –intensiteit op zandpaden minder groot is. Door hun ligging in een kleinschalig, groen gebied zijn ze ook ideaal voor kleinschalige recreatie.

Output

De realisatie van dit project heeft meerdere resultaten: • De bescherming van de ecologische waarden en de biodiversiteit langs de zandpaden. • Het behoud van de cultuurhistorie door het behoud van de zandpaden. • Duidelijkheid over de kwaliteit en kwantiteit van de zandpaden. • Een duidelijk plan waarin per zandpad wordt aangegeven wat er mee gaat gebeuren, en indien het opnieuw moet worden ingericht hoe dit wordt gedaan. • Toename van de leefbaarheid van het gebied door behoud en waar mogelijk verbetering van de recreatieve waarden voor de burger. • Het stimuleren van extensieve recreatie in het buitengebied • Een samenhangend geheel van zand- en andere paden in de wandelknooppunten routestructuur.

Trekker

Gemeente Oirschot

Projectpartners

BMF, SBEO


Onderzoeksfase • De inventarisatie van zandpaden in het buitengebied van de gemeente wordt uitgevoerd door het BMF. Uitvoeringsfase • Op basis van de inventarisatie wordt elk jaar een kansrijke locatie gekozen welke wordt aangepakt.

Kosten

€ 2.000,- per jaar



Doorlooptijd

√


Zandpaden, goed voor behoud van biodiversiteit en cultuurhistorie

28


5.1.12 Verhogen biodiversiteit bedrijventerreinen (Z) Beschrijving

Individuele bedrijven kunnen op hun bedrijfslocatie maatregelen treffen voor behoud en verbetering van biodiversiteit. Beter nog is dat aanvullend hierop de openbare ruimten op het bedrijventerrein dusdanig worden ingericht en beheerd, dat zij geschikt zijn als leefgebied. Via deze aanpak ontstaat er op een bedrijventerrein een ecologisch netwerk waardoor zich stabiele populaties kunnen ontwikkelen en het bedrijventerrein als bron kan fungeren voor verspreiding van soorten naar de bewoonde omgeving.

Output

Bedrijventerreinen met goed ontwikkelde groenstructuren die mogelijkheden bieden voor planten en dieren om zich vanuit het landelijk gebied te verplaatsen naar parken in de stad en omgekeerd. Een waardevol leefgebied voor veel soorten planten en dieren.

Trekker

Gemeente Oirschot Bedrijventerreinen in Oirschot: De Stad, De Scheper I, Steenfort, Westfields

Projectpartners

Plaatselijke natuurwerkgroepen en bedrijven


Uitvoeringsfase • Geleidelijk omvormen van groenstructuren naar een inrichting ter bevordering van de biodiversiteit. • Bedrijven informeren m.b.t. kansen, mogelijkheden en de toegevoegde waarde van biodiversiteit

Kosten

€ 2.000 per jaar



Doorlooptijd

√


Biodiversiteit op bedrijventerreinen

29


5.1.13 Maatregelen voor vlinders (L) Beschrijving

De vlinderdiversiteit staat onder grote druk, al vele jaren. Ondanks de activiteiten en de inspanningen van velen, met name de terreinbeheerders en vrijwilligers, dreigen soorten uit ons land te verdwijnen. Dat mogen we niet laten gebeuren. De achteruitgang van de vlinderstand komt vooral door de afname van het aantal inheemse bloemen. Daarom is goed beheer belangrijk van heide, bermen en bloemrijke graslanden met voldoende nectarplanten. Alleen zo is behoud en verbetering van de vlinderstand mogelijk. Ook particulieren kunnen een bijdrage leveren aan meer vlinders in hun omgeving.

Output

Het versterken van de vlinderpopulatie en uitbreiding van het vlinderbiotoop in de gemeente. Er voor zorg dragen dat het gewenste, vaak kleinschalige beheer kan worden uitgevoerd.

Trekker

Gemeente Oirschot

Projectpartners

IVN, terreinbeherende organisaties


Onderzoeksfase • In beeld brengen van leefgebieden vlinders Uitvoeringsfase • Aanleg van een plukweide met voldoende nectarplanten • Maatregelen tbv vlinders bij aanleg droge ecologische verbindingszone.

Kosten

€ 1.500 per jaar



Doorlooptijd

√


De dagpauwoog

30


6

Communicatieplan 2012-2013

6.1

Inleiding

In 2009 is het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot opgesteld. Onderzoekgegevens, evaluatie en ervaring die de gemeente opdoet tijdens het uitvoeren van dit actieplan, hebben eind 2011 tot bijstelling van het plan geleid. De uitvoering van het bijgestelde plan is onderverdeeld in verschillende onderdelen en deelprojecten. Dit geactualiseerde communicatieplan beschrijft per onderdeel en deelproject de middelen en activiteiten om het communicatiedoel te bereiken voor de periode tot en met 2013. Onderzoekgegevens, evaluatie en ervaring die de gemeente opdoet tijdens het uitvoeren van dit actieplan, kunnen ook in de toekomst bijstelling van dit plan tot gevolg hebben.

6.2

Doel van communicatie

De belangrijkste bijdrage van communicatie in dit geheel is de mensen duidelijk te maken wat biodiversiteit betekent. Met verschillende communicatiemiddelen wil de gemeente bereiken dat zowel medewerkers als inwoners van de gemeente meer aandacht krijgen voor biodiversiteit. De bevordering van de biodiversiteit maakt een serieuze kans als daar een breed draagvlak voor is, daarnaast wil de gemeente met ludieke acties proberen om de biodiversiteit dichter bij haar inwoners te brengen.

6.3

Doelgroepen

Om de doelstellingen te halen, is het noodzakelijk om de doelgroepen nader te formuleren, zodat de acties aan de juiste mensen worden gekoppeld. Onderscheid wordt gemaakt tussen: intern en extern betrokkenen. De te benaderen media worden ook benoemd. Intern: • College van Burgemeester en Wethouders en de Gemeenteraad • Direct en indirect betrokken ambtenaren Extern: • Inwoners gemeente Oirschot • Biodiverstiteitsteam Oirschot • Natuurorganisaties en hun achterban, onder andere: o IVN Oirschot o Brabants Landschap • Agrariërs en particulieren buitengebied. Media/ pers: • Lokale media • Regionale media

31


6.3.1

Interne doelgroepen

College van B& W en de Gemeenteraad Politiek draagvlak is nodig om beleid te maken en financiële middelen te genereren om de acties daadwerkelijk uit te kunnen voeren. De eerste stap vanuit de politiek is begin 2008 gezet, immers de toenmalig verantwoordelijke wethouder van Oirschot heeft zijn handtekening gezet onder de Countdown 2010-verklaring. De gemeenteraad en de wethouders zijn volksvertegenwoordigers en vormen daarmee het gezicht en het instrument om de belangen van verschillende groepen mensen in een samenleving te behartigen. Door politiek draagvlak te creëren is het niet alleen mogelijk om beleid te maken, maar is het ook mogelijk draagvlak te creëren bij een breder publiek. Het college wordt verder bij het plan betrokken door ze het plan te laten vaststellen. De raad wordt via een informatiebrief op de hoogte gehouden. Direct en indirect betrokken ambtenaren Het doel is om het thema biodiversiteit bij alle medewerkers onder de aandacht te brengen. De medewerkers van de gemeente moeten uitstralen dat zij bewust zijn van de problematiek rondom biodiversiteit. Uiteindelijk zou door middel van interne communicatie een verandering van gedrag kunnen optreden. De medewerkers moeten biodiversiteit als een kans gaan zien en dit positief naar buiten uitdragen.

6.3.2

Externe doelgroepen

Inwoners gemeente Oirschot De inwoners van Oirschot zijn de grootste doelgroep die de gemeente kan benaderen om een toename van de biodiversiteit te bevorderen. Het is belangrijk dat inwoners weten wat biodiversiteit inhoudt en hoe zij hieraan kunnen bijdragen. Nagedacht moet worden hoe je de inwoners het beste kunt informeren, scholieren benader je anders dan 65-plussers. Werkgroepleden en hun achterban IVN Oirschot en B-team Oirshot kunnen door middel van kleine projecten een positieve bijdrage leveren aan de toename van de biodiversiteit. Denk bijvoorbeeld aan het plaatsen van nestkastjes of het monitoren van akkervogels. Daarnaast hebben zij een voorbeeldfunctie voor al hun leden, maar ook voor de rest van de inwoners in de gemeente. Door inwoners te enthousiasmeren voor natuur, dieren en planten zullen deze zich meer bij hun eigen leefomgeving betrokken voelen en vanzelf hun bijdrage leveren. Enthousiasmeren kan door middel van excursies, wandelingen, acties in samenwerking met gemeente enz. Het B-team Oirschot is een onafhankelijk burgerinitiatief met als doel de biodiversiteit in Oirschot te bevorderen. Zij hebben hun eigen website ontwikkeld en vormen een klankbordgroep voor de gemeente. In het B-team vormen burgers een belangrijke schakel in de samenwerking tussen IVN Oirschot, Brabants Landschap en gemeente Oirschot. Agrariërs Oirschot is een gemeente met een groot buitengebied. Om het belang van biodiversiteit breed kenbaar te maken, is het belangrijk om ook de agrariërs hierin mee te nemen. Voor de meeste agrariërs staat hun bedrijfsvoering voorop, een toename van de biodiversiteit past hier niet altijd in. Echter is er de laatste jaren sprake van een cultuuromslag. Steeds meer agrariërs hebben ook oog voor de natuur en nemen deze op in hun bedrijfsvoering in de vorm van bijvoorbeeld agrarisch natuurbeheer. Omdat agrariërs zoveel land in eigendom hebben, kan hier een flinke slag gemaakt worden. Het is dan wel belangrijk om zoveel mogelijk agrariërs goed te informeren over de voor– en nadelen van bepaalde regelingen zoals; stika (stimuleringskader groen blauwe diensten)

32


6.3.3

Media/pers

Lokale media De meeste communicatie van de gemeente Oirschot loopt via de lokale krant (Oirschots Weekjournaal), maar ook informatieavonden en de gemeentelijke website zijn regelmatig gebruikte communicatiemiddelen. Deze mediavormen worden ook gebruikt om de verschillende doelgroepen over de verschillende acties van het Biodiversiteit actieplan te informeren. De lokale radio (Radio Oirschot) is een nog weinig gebruikt medium, maar een andere mogelijkheid om doelgroepen te benaderen. De lokale media worden uitgenodigd om bij speciale acties aanwezig te zijn om zo extra aandacht te geven aan biodiversiteit. Regionale media Regionale media, zoals Omroep Brabant of het Eindhovens Dagblad, worden uitgenodigd op moment dat acties de gemeentegrens naderen en/of overschrijden. Maar zij zijn ook bruikbare media bij ludieke of bijzondere acties. Biodiversiteit en de natuur houden immers niet bij de gemeentegrens op, dus zal hiervoor aandacht in de regio nodig zijn.

6.4

Middelen

Om het doel van het communicatieplan te realiseren zijn een aantal communicatiemiddelen nodig. Deze middelen zijn kort samen te vatten in onderstaande communicatiematrix. Middel

Bio div B& Fol ersi W Infor Gem der/ teit Rapp verg mati Web eent Pers Bro ove ort ader eavo site epa beric chu rleg Brief e.d. ing nden re s gina hten Doelgroep College

X

Raad Direct en indirect betrokken ambtenaren Inwoners gemeente Oirschot B-team Oirschot & natuurorganisaties en hun achterban Agrariërs Media/Pers

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X

33


6.5

Communicatieplanning

De planning voor de communicatie loopt grotendeels parallel aan de uitvoering (hoofdstuk 5) van de diverse acties. Daarom is de planning globaal als volgt in te delen: Onderdeel of deelproject Vaststellen actualisatie actieplan

Doelgroep

Middelen

Wanneer

Doel

College van B&W en gemeenteraad

Februari 2012

Politiek draagvlak creëren

Zaaien bloemrijke graanmengsels

Inwoners gemeente Oirschot

Collegevoorstel en raadsinformatiebrief Gemeentepagina en website

Maart-mei 2012 en 2013

Omvorming landschapselementen naar streekeigen beplanting

Inwoners gemeente Oirschot; agrariërs en particulieren buitengebied

Gemeentepagina, website en persbericht

Vanaf najaar 2011

Biotoopverbetering zwaluwen

Inwoners gemeente Oirschot; agrariërs en particulieren buitengebied; bedrijventerreinen Inwoners gemeente Oirschot, Natuurorganisaties en hun achterban


Vanaf voorjaar 2012

Informeren over nut bloemrijke graanmengsels Kennisoverdracht en uitwisseling ervaringen. Informeren over belang van streekeigen beplanting Informeren over nut van en draagvlak creëren voor zwaluwen


Vanaf voorjaar 2012

Monitoring geelgors

Natuurorganisaties en hun achterban

Vergaderingen en informatieavonden met achterban. Rapportage

Verbreding draagvlak breed publiek

Inwoners gemeente Oirschot

Gemeentepagina, informatieavonden, website en folders

Nulmeting in voorjaar 2009; monitoring 2010-2015 Een klein aantal acties in 2012-2013

De smaak van het Groene Woud, Hoogstamfruit


Vanaf voorjaar 2012

Opstellen van natuurwaardenkaart

Inwoners gemeente Oirschot; agrariërs en particulieren buitengebied Medewerkers gemeente Oirschot

Intranet

Vanaf najaar 2011

Ondersteuning B-team

Biodiversiteitsteam

Faciliteren in communicatiemidd elen, zoals eigen website B-team

Doorlopende actie

Beleidsnotitie muurplanten

Kennisoverdracht, creëren van begrip. Link maken tussen ecologie en cultuurhistorie Kennisoverdracht en informeren hoe te monitoren

Publiek draagvlak creëren voor actieplan. Biodiversiteit gemeengoed maken. Particulieren en agrariërs stimuleren deel te nemen aan het project Dienen als basis voor ruimtelijke ontwikkeling en beheer Publiek draagvlak voor biodiversiteit creëren door werkzaamheden B-team

34


Biotoopverbetering steenuil

Behoud en herstel zandpaden

Biodiversiteit bedrijventerreinen

Maatregelen voor vlinders

Inwoners gemeente Oirschot; agrariërs en particulieren buitengebied Inwoners gemeente Oirschot; agrariërs en particulieren buitengebied Natuurorganisaties en hun achterban Bedrijven

Inwoners gemeente Oirschot; agrariërs en particulieren buitengebied. Natuurorganisaties en hun achterban

Gemeentepagina , website. Informatie- en cursusavonden. Folders

Vanaf voorjaar 2012

Belang van kleinschalig cultuurlandschap uitleggen


Vanaf voorjaar 2012

Voordelen en nut van zandpaden toelichten


Vanaf voorjaar 2012


Vanaf voorjaar 2012

Bedrijven informeren en stimuleren hun omgeving anders in te richten Informeren over nut bloemrijke graanmengsels

35


7

Samenwerking, databeheer en verantwoording

7.1

Samenwerking

Meten is weten, luidt een bekende uitspraak. In dit document is duidelijk aangegeven (zie subparagraaf 4.2.2) dat monitoring van soorten en in dit kader vooral de monitoring van de geelgors, onmisbaar is om de resultaten van het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot te toetsen. Mochten de resultaten tegenvallen, kan het actieplan worden bijgesteld. Monitoring is dus belangrijk en daarom vormen de deelprojecten zoals beschreven in subparagrafen 5.1.5 en 5.1.8 van het uitvoeringsprogramma een sleutelrol in het actieplan. Om goede en landelijk erkende monitoring en inventarisaties uit te voeren, is een goede samenwerking met erkende natuurorganisaties nodig en noodzakelijk. Gemeente Oirschot is voor het actieplan in de afgelopen jaren een samenwerking met IVN Oirschot aangegaan om de monitoring van de geelgors op te zetten. Samenwerking met het IVN biedt de gemeente voordelen. Het IVN is een landelijk erkende natuurorganisatie, waarvan de soortwaarnemingen als betrouwbaar zijn aan te merken. Het IVN heeft een ruime achterban met vrijwilligers die in te zetten zijn om soortwaarnemingen te verrichten. Hierdoor zijn de kosten van de waarnemingen voor opdrachtgevers als gemeente Oirschot laag. Bovendien creëert de samenwerking met het IVN een breder draagvlak voor het Oirschotse actieplan bij andere natuurorganisaties, andere natuurliefhebbers en natuurlijk bij het IVN zelf. Tot slot leidt de samenwerking op het vlak van monitoring ook tot andere samenwerkingsvormen met IVN Oirschot. De samenwerking met bijvoorbeeld de IVN-werkgroep Boomfeestdag is geïntensiveerd en gekoppeld aan het actieplan. Gemeente Oirschot ervaart de opgebouwde cq. geïntensiveerde samenwerking met IVN Oirschot als positief en constructief. Daarom wil de gemeente de samenwerking met het IVN in de tweede fase van het actieplan verder uitbreiden. Hier is in 2011 al een start mee gemaakt door de IVN-plantenwerkgroep in de zomer van 2011 inventarisaties van muurplanten te laten uitvoeren. En inmiddels is het bestuur van IVN Oirschot ook gevraagd om data van diverse soortgroepen aan te leveren voor de realisatie van de gebiedsdekkende natuurwaardenkaart dat in teken staat van de invoering van de gedragscodes “beheer groenvoorzieningen” en “ruimtelijke ontwikkeling”. Samenwerkingsverbanden met andere natuurorganisaties, zoals Brabants Landschap, worden komende periode ook op gezocht, onderhouden en/of geïntensiveerd.

7.2

Databeheer

De monitorings- en inventarisatiegegevens worden door gemeente Oirschot zorgvuldig in een gemeentelijke databank opgeslagen. Een dergelijke databank levert zeer nuttige informatie op voor de ruimtelijke ontwikkeling en het ruimtelijk beheer van de gemeente. Planvorming en werkzaamheden in deze beleidsvelden zijn dan voortaan met respect voor de natuur en biodiversiteit op te stellen en uit te voeren.

36


7.3

Verantwoording

Een belangrijk aandachtspunt is hoe om te gaan met de aangeleverde soortgegevens. Gemeenten hebben een informatieplicht richting inwoners en andere derden, maar zij hebben ook een zorgplicht en een beschermingsplicht richting flora en fauna die binnen de gemeentegrenzen voorkomen. Inwoners of bedrijven zijn niet altijd gelukkig als bijvoorbeeld een beschermde steenuil op hun terrein broedt. Als zij op voorhand gemakkelijk te weten kunnen komen of beschermde flora en fauna op hun perceel voorkomen, ligt misbruik op de loer. Wat doen we met de verschillende data? En wie is eigenaar van de soortwaarnemingen? Belangrijke vragen waarmee zorgvuldig en op verantwoorde wijze om gegaan moet worden om de soortwaarnemingen op de juiste wijze te gebruiken. Duidelijke afspraken met de natuurorganisaties en haar waarnemers (de eigenaren van de telgegevens) zijn belangrijk. Voor de inventarisatie van de muurplanten in 2011 hebben gemeente Oirschot en IVN Oirschot al afspraken gemaakt over de ‘eigendomsituatie/rechten van de inventarisatiegegevens’ (zie bijlage 5). Deze afspraken vormen de leidraad hoe om te gaan met de aanlevering van soortgegevens door natuurorganisaties. Het volgende model vormt uitgangspunt voor afspraken die de gemeente met natuurorganisaties in de toekomst wil maken, voor het aanleveren van soortwaarnemingen. De natuurorganisaties, zoals IVN Oirschot, zijn eigenaar van de door hen uitgevoerde monitorings- en inventarisatiegegevens en bepalen wat met de gegevens gebeurt met uitzondering van de volgende bijzondere voorwaarden: 1) Gemeente Oirschot is initiatiefnemer en opdrachtgever voor een monitoring of inventarisatie en behoudt daarom het recht de gegevens kosteloos te gebruiken voor: a) de door de gemeente in het kader van de Flora- en faunawet op te stellen, te gebruiken en het doorlopend aan te vullen integrale leidraad met natuurwaardenkaart. b) de toetsing van de resultaten van het Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot. 2) De monitorings- of inventarisatiegegevens van betreffende soorten worden ten opzichte van externen/derden passief gebruikt. Dat wil zeggen dat gemeente Oirschot particulieren of bedrijven, die eigenaar zijn van een bepaald perceel of bouwwerk waarop of waarin wettelijk beschermde soorten hun leefgebied hebben, niet pro-actief benadert over het voorkomen van betreffende soorten op hun perceel. Dit om eventuele voortijdige en illegale vernieling/verwijdering van beschermde soorten te voorkomen. Wel informeert gemeente Oirschot particulieren of bedrijven over de aanwezigheid van beschermde soorten (indien aanwezig), zodra zij aanvragen voor omgevingsvergunningen of ander soortige vergunningen indienen om bijvoorbeeld bouwwerken te renoveren. Hierbij verplicht de gemeente Oirschot de aanvrager altijd om, afhankelijk van de aard van werkzaamheden, specifieke maatregelen te treffen tot instandhouding van de voorkomende wettelijk beschermde soorten. 3) Elk andere vorm van gebruik door gemeente Oirschot van de monitorings- en inventarisatiegegevens van soorten, dient de gemeente te overleggen met de betreffende natuurorganisatie. De natuurorganisatie behoudt hierbij het recht om een andere vorm van gebruik dan onder punt 1 en 2 genoemd te weigeren of het gebruik ervan in rekening te brengen. 4) De natuurorganisatie geeft de monitorings- en inventarisatiegegevens belangeloos en kosteloos door aan particulier gegevensbeherende organisaties, zogenaamde PGO’s als Vlinderstichting en SOVON Vogelonderzoek Nederland, zodat de Oirschotse soorten ook in een landelijk erkende natuurdatabank kunnen worden opgenomen. Bovengenoemd model vormt ook het uitgangspunt en de afspraak die gemeente Oirschot maakt met IVN Oirschot (en eventueel andere natuurorganisaties) voor het gebruik van de monitoringsgegevens die in verband met Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot worden uitgevoerd.

37


Bijlagen

Bijlage 1: Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot, d.d. 29 mei 2009 Bijlage 2: Monitoringsplan geelgors, inclusief monitoringsverslag 2010 (IVN Oirschot) Bijlage 3: Beleidsnotitie muurplanten Oirschot Bijlage 4: Collegebesluit implementatie gedragscodes “beheer groenvoorzieningen” en “ruimtelijke ontwikkeling” in gemeente Oirschot door het opstellen van een natuurwaardenkaart en een integrale leidraad, welke voldoen aan beide gedragscodes, d.d. 29 november 2011 Bijlage 5: Afspraken met IVN Oirschot eigendomsituatie/rechten van de inventarisatiegegevens muurplanten

38

Biodiversiteit actieplan gemeente Oirschot

Recommend Documents